FOR A MOMENT, FREEDOM jekino EDUCATIE
FOR A MOMENT, FREEDOM Film en educatie… .. in het vertoningscircuit van Lessen in het Donker, in het kader van Filmfestival Open Doek, een workshop verzorgd door Jekino, een film in de klas... Film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen en wij zorgen graag voor een goede programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen voor kant en klare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap wordt aandacht besteed aan een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en leggen we de focus op één filmterm. We stimuleren jullie graag om de film met een frisse blik te bekijken.
Doelgroep FOR A MOMENT, FREEDOM: vanaf 4de SO P2
jekino EDUCATIE
www.lesseninhetdonker.be www.opendoek.be www.jekino.be
Feedback! We horen graag je reactie op de film en de lesmap. Surf naar onze website en laat je mening achter op de online lesfiche van de film. Je kan er met je leerlingen niet alleen je reactie kwijt; de fiches zijn tegelijk een digitale, meer visuele uitbreiding van deze lesmap, met trailers, foto’s en interessante achtergrondinfo.
Inhoudstafel Filmfiche___________________________________ synopsis technische kaart filmprijzen in de pers vóór je naar de film vertrekt…
4
Regie & productie___________________________ filmmaker Arash Riahi filmproductie vol obstakels
7
Eerste reacties van de leerlingen_____________
11
Verhaallijn en personages___________________ drie verhalen verweven volwassenen versus kinderen
12
De politieke realiteit_________________________ Iran Turkije de Westerse Wereld: Utopia het universele aspect
18
Focus op de vrijheid_________________________ ieder zijn eigen vrijheid vrijheid in beeld ALLES voor vrijheid vrijheid, of toch niet?
24
Geluid en muziek_ __________________________
34
Bibliografie_________________________________
39
Filmfiche Kopieer de filmfiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling. Ook voor je collega’s die de leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.
P3
Filmfiche Synopsis Dwars door de kale heuvels ondernemen de Iraanse twintigers Ali en Merdad een helse tocht richting Europa. Doel is de jonge Asy (7) en Arman (5) te herenigen met hun ouders, die al jaren in Oostenrijk verblijven. Al bij hun tussenstop in Turkije wordt hun geduld danig op de proef gesteld: dagenlang moeten ze in de rij staan in de hoop de juiste papieren te kunnen bemachtigen, het ticket naar de vrijheid. Intussen maken ze kennis met andere vluchtelingen: een Iraans gezin met een wanhopige vader en een hilarisch Iraans-Koerdisch duo. Iedereen heeft zijn eigen afkomst en zijn persoonlijke verhaal, maar allen delen één doel: een leven zonder onderdrukking. Maar wanneer weet je zeker dat je die vrijheid gevonden hebt?
P4
Filmprijzen •
Technische kaart Oostenrijk | 2008 | 110 min. OV, NL ondertiteld
• •
Regie & scenario: Arash T. Riahi Camera: Michael Riebl Muziek: M. Karuan Met o.a. Navid Akharvan Pourya Mahyari Fares Fares Elika Bozagi Sina Siba
•
(Ali) (Merdad) (Manu) (Azy) (Arman)
Amazonas Film Festival 2008 - Beste film Festival van Montréal 2008 Beste debuutfilm Festival van Zürich 2008 Beste debuutfilm Filmfestival Open Doek 2008 - Canvas Award & Nationale Loterij Jongeren Award > juryrapporten?
“De film geeft een zeer realistisch beeld van de obstakels die vluchtelingen moeten overwinnen om op een veilige plaats te belanden. Een heel actuele problematiek waar Europa momenteel mee te kampen heeft is zeer mooi in beeld gebracht. En aan humor is er ook geen gebrek. Het is genieten wanneer je ziet hoe bepaalde mensen in de meest benarde situaties er nog het beste van kunnen maken. Door de sprongen van trieste situaties naar grappige zit je vooral naar het einde toe te lachen met tranen in de ogen. Een zeer sterke film die tot de laatste seconde blijft boeien.”
In de pers… “Een perfect evenwicht tussen realisme, warmte, spanning, humor en tragedie. Bitterzoet en erg ontroerend.” (VARIETY) “Een krachtige film die hoop uitstraalt en die de kijker vanaf het eerste ogenblik naar de keel grijpt.” (Filmbewertungsstelle Wiesbaden) “FOR A MOMENT, FREEDOM is de zoveelste kleine film over dit grote onderwerp die raak schiet.” (De Standaard)
Vóór je naar de film VERTREKT… Hoge verwachtingen wanneer ze eindelijk de grote stap wagen, administratieve beslommeringen onderweg, kinderen die niet bij hun ouders mogen zijn. Soms uitzinnige vreugde, vaak diepe ontgoocheling. Het is voor veel vluchtelingen vandaag realiteit. Dé ideale grondstof voor een film met grote emoties en een politieke boodschap. Toch is FOR A MOMENT, FREEDOM geen zware of deprimerende film. Dankzij een flinke portie humor blijft het een aangename film, zonder maatschappelijke kritiek te vermijden. Een intense en intieme prent, gebaseerd op waargebeurde feiten.
P5
Regie & productie Filmmaker Arash Riahi Arash T. Riahi (°1972, Iran) weet als geen ander wat het is om vluchteling te zijn. Als tienjarig jongetje ontvluchtte de regisseur zijn geboorteland Iran, waar zijn vader gemarteld werd omwille van zijn politieke overtuigingen. Na een lange en onzekere weg bereikte de Riahi-familie hun beloofde land, Oostenrijk. De familie vestigde zich in de hoofdstad Wenen. In Wenen raakte de jonge Arash gefascineerd door Westerse filmklassiekers. Die films prikkelden hem om zelf een carrière uit te bouwen in de filmwereld. Na een opleiding kunst en cinema, probeerde Riahi op alle mogelijke manieren de wereld van media en entertainment binnen te dringen. Hij regisseerde verschillende reclamespots, animatiefilms en videoclips. In 1995 ging hij aan de slag bij de Oostenrijkse
nationale televisiezender. Daar werd hij niet enkel ingezet als regisseur, maar ook scenarist en freelance journalist. In 1998 slaagde Riahi erin zijn eigen productiehuis Golden Girls uit de grond te stampen. Maar ondanks talrijke succesvolle projecten bleef Riahi worstelen met zijn identiteit. Hij besloot zijn talenten te bundelen om de boodschap van zijn ouders verder uit te dragen: de wereld laten kennismaken met het leven van vluchtelingen en hun menselijkheid benadrukken. Met de documentaire EXILE FAMILY MOVIE (2006) deed Riahi verslag van het leven van zijn familie gedurende de laatste 15 jaar als Iraanse vluchtelingen in Europa en de VS. Met het meermaals bekroonde FOR A MOMENT, FREEDOM brengt hij die boodschap zo mogelijk nog scherper over via een fictief verhaal, deels gebaseerd op zijn eigen ervaringen, deels geïnspireerd door getuigenissen van andere vluchtelingen.
P7
Filmproductie vol obstakels Net als de personages in FOR A MOMENT, FREEDOM moest de Iraanse filmmaker Riahi een lange weg afleggen om zijn (film)droom waar te maken. Onderweg zorgden heel wat obstakels voor aanzienlijk oponthoud. Om de eerste vage ideeën uit te werken tot een gedetailleerd script, had de regisseur al jaren van voorbereiding nodig. Hij ondernam verschillende onderzoeksreizen naar Turkije, interviewde heel wat vluchtelingen en medewerkers van ngo’s. Daarnaast nam hij deel aan een aantal schrijfworkshops, o.a. bij het befaamde Sundance Lab. Dat was echter nog maar het begin! De geloofwaardigheid van een film wordt gemaakt of gekraakt door de cast. Met deze gedachte in het achterhoofd stelde Riahi een waslijst aan criteria op waaraan iedere acteur moest voldoen. Anderhalf jaar lang zocht hij naar de juiste acteurs voor de juiste rollen in Berlijn, Stockholm, Parijs, Leipzig en Frankfurt. De acteurs moesten van Perzische afkomst zijn en accentloos klinken in het Farsi. Vanzelfsprekend moesten hun acteerprestaties meer dan indrukwekkend zijn. Belangrijk was ook dat alle acteurs zich volledig konden vinden in de politieke visie van de film. Ze moesten bereid zijn
P8
mee te werken aan een film die scherpe kritiek uit op het Iraanse regime. Alle Iraanse acteurs die ooit nog terug wilden gaan naar hun thuisland, vielen dus bij voorbaat al uit de boot voor deze film. De onmenselijke bureaucratie die Riahi in zijn film zo fel bekritiseert, speelde ook hemzelf parten tijdens de opnames. Vele acteurs waren zelf immers vluchtelingen. Voor sommige van hen moest dus een valse naam aangemaakt worden opdat ze veilig zouden kunnen meereizen naar Turkije. Foto: op de set Uiteindelijk heeft de casting geresulteerd in een levendige mix van professionele en nietprofessionele acteurs. Door de multiculturele samenstelling van cast en crew verliep de communicatie niet altijd vlekkeloos. Op de set werden maar liefst vijf verschillende talen gesproken: Duits, Engels, Zweeds, Perzisch en Turks. Dag en nacht waren er dan ook tolken in de buurt.
Een productieweetje Het zal niet verbazen dat de scène met de zwaan bloed, zweet en tranen heeft gekost. Maar zelfs een rustige opname met een paard kan voor heel wat problemen zorgen. Eén van de kinderen viel van de rug van een paard, wat de andere kindacteurs dan weer een heleboel nachtmerries bezorgde.
Eerste reacties van de leerlingen •
Wat vond je van de film? Vertel twee dingen die je heel goed vond aan de film en twee elementen die jij minder geslaagd vond.
•
Zou je de film omschrijven als ‘zwaar’ of als ‘licht’, als ‘deprimerend’ of als ‘grappig’?
•
Wat wil de regisseur ons, volgens jou, laten zien? Heeft hij een bepaalde boodschap? Levert hij kritiek?
•
Heb je iets bijgeleerd door deze film? Had jij je het leven van een vluchteling zo voorgesteld?
•
Wie is je favoriete personage uit de film? Waarom?
•
Wat zou je aan de regisseur willen vragen als je hem zou ontmoeten?
•
Zou je deze film aanraden aan vrienden/familie? Waarom wel/niet?
P 11
Verhaallijn en personages Drie verhalen verweven De film bestaat uit de tocht van drie verschillende groepen die elkaar op verschillende momenten kruisen. Elke groep heeft zijn eigen reden om te vluchten en elk volgen ze hun eigen weg. Alleen hun uiteindelijke doel is gemeenschappelijk: een leven in alle vrijheid.
Merdad, Ali, Azy en Arman Samen met zijn goede vriend Ali wil Merdad zijn neefje en nichtje herenigen met hun ouders in Oostenrijk. De kinderen begrijpen niet in het minst wat hen te wachten staat en het afscheid van hun grootouders valt hen dan ook zwaar. Na een helse tocht door de bergen komt het gezelschap aan in Ankara. Daar moeten ze wachten op een visum van de VN, dat hen de toestemming zal verschaffen om door te reizen naar Europa. Na veel lijden mogen ze zich bij de gelukkigen prijzen en krijgen ze een visum voor Oostenrijk.
P 12
Hassan en Lale
Manu en Abbas
Niet elke vluchteling heeft geluk. Dat bewijst het gezin van Hassan en Lale. Omdat hun politieke overtuigingen niet in de lijn van het Iraanse regime liggen, zijn ze hun vaderland ontvlucht. De VN wilt hen wel asiel verlenen, maar stuurt hen naar een dorpje vlak bij de Iraanse grens. Dit houdt voor Hassan te veel risico’s in. Hij doet er alles aan om vrijheid te verkrijgen voor zijn gezin en bekoopt het op een gruwelijke manier met zijn eigen leven. Deze verhaallijn toont de ernst van de situatie voor vele vluchtelingen. Niet iedereen krijgt een visum en de teleurstelling drijft sommige vluchtelingen tot wanhoopsdaden. Hassan ziet geen enkele uitweg meer.
Het Iraans-Koerdische duo Manu en Abbas lijkt te bestaan uit twee ‘oude rotten in het vak’. Zij zijn al langere tijd vluchteling in Ankara en bieden dan ook steun en hulp aan de nieuwkomers. Manu en Abbas zorgen voor de humoristische noot in de film. Het is bijvoorbeeld tragisch dat de mannen honger lijden, maar hun creatieve oplossing zorgt voor de nodige hilariteit: een gewaagde achtervolging van een zwaan. Hun levensmotto luidt luchtig: “Always look on the bright side of life.”
Beelden van reflectie
Wanneer de nacht valt over Ankara en iedereen zijn slaapplaats(je) heeft gevonden, wordt er nagedacht over de gebeurtenissen van het verleden, het heden en de toekomst. Elke avond opnieuw wordt er letterlijk en figuurlijk ingezoomd op een ander hoofdpersonage . Deze uit zijn bekommernis, zijn wens of zijn angst.
P 13
Volwassenen versus kinderen Voorval
Reactie volwassene
Reactie kind
Ondervraging van Iranese politie. “Wat is je naam, kleintje?”
zwijgt
“Klein? Ik ben niet klein!”
Agent vragend aan Arman over Ali : “Wat is zijn achternaam?”
zwijgt
“Ali de Stoute !”
Onderkoeling van Arman
Een vuurtje maken met kleding.
“Hey, mijn Bruce Lee T-shirt staat in brand!”
Controle van de bus
Paniek, stilte
“Waarom duurt het zo lang?”
Arrestatie van Ali en de kinderen
Stilte, geen verzet
Azy: “Hoor je dat Ali? Hoe lief; ze brengen ons terug naar onze grootouders!”
Auto die niet werkt
Teleurstelling bij Hassan en Lale.
Een kapotte auto is het perfecte speeltuig voor hun zoon.
Kinderen bekijken de wereld vanuit een ander perspectief. Ze begrijpen vaak niet waarom dingen zijn zoals ze zijn. Terwijl volwassenen bepaalde situaties accepteren omdat ze er zo aan gewend zijn, stellen kinderen zich voortdurend vragen. En meestal hebben ze gelijk – veel situaties in de wereld zijn totaal onlogisch. Denk aan Azy’s uitspraak: “Waarom moeten mensen papieren hebben om bij hun ouders te kunnen zijn?” Het antwoord op deze vraag is allesbehalve vanzelfsprekend.
P 15
Uit verschillende van hun reacties blijkt dat kinderen de ernst van een situatie vaak niet kunnen inschatten. De onschuld van de kinderen in de film wordt niet enkel benadrukt door hun woorden, maar ook door enkele contrasterende beelden.
Vragen voor de leerlingen
•
•
P 16
De gruwelijke openingsscène waarin drie mensen koelbloedig worden gefusilleerd, wordt gevolgd door beelden van een knikkerende Azy en Arman. Kinderen hebben enkel oog voor spel en plezier, beseffen weinig of niets van de gruwelijke daden in hun land en zijn zich van geen kwaad bewust. Terwijl de hongerige Manu en Abbas een zwaan verorberen, amuseren de kinderen zich op de kermis. De gepluimde, dode zwaan staat in fel contrast met de zwanenattractie op de kermis.
•
De film volgt het wel en wee van drie groepjes vluchtelingen. Wie zijn ze en wat is hun droom?
•
Herinner je je wanneer de wegen van de verschillende groepjes elkaar kruisen?
•
Hoe loopt het voor de verschillende personages af? Bereiken ze hun droom?
•
De kinderen Azy en Arman zorgen soms voor een grappige toets, terwijl ze in een vreselijke situatie verkeren. Kan je voorbeelden geven?
•
In de film vraagt Azy zich af: “Waarom hebben mensen papieren nodig om bij hun ouders te mogen zijn?” Kan jij haar vraag beantwoorden?
De politieke realiteit De vluchtelingen hebben een lange weg af te leggen in de film. Op uiteenlopende manieren (te voet, busje, te paard, … ) proberen ze zo vlug en veilig mogelijk hun eindbestemming te bereiken. Om je als kijker beter te kunnen inleven in de film is het belangrijk te weten welke landen de revue passeren. Elk land heeft immers zijn eigen regime en heeft een andere kijk op vluchtelingen en mensenrechten.
Iran Het vertrekpunt van de vluchtelingen is Iran. Het land kent een geschiedenis van dictators, o.a. de dictatuur van de Pahlavi’s. Veel vrijheid hebben de Iraniërs nog niet mogen ervaren. Vandaag de dag is dit niet anders. Sinds 1979 wordt het land geregeerd volgens een strenge conservatieve wetgeving – gebaseerd op de islam – en ligt de macht in de handen van de geestelijkheid. Zo zijn er strenge Islamitische kledingsvoorschriften en zijn heel wat films of muziek streng verboden. Wie de regels niet naleeft of zogenaamd onzedelijk gedrag vertoont, wordt opgepakt
P 18
door de religieuze politie. Alles wat de burgers doen, moet in overeenstemming zijn met de islam. Er is geen sprake van vrije meningsuiting, vrijheid van seksuele geaardheid of vrijheid van religie. Het is dan ook niet verwonderlijk dat meer en meer Iraniërs de onderdrukking in hun thuisland willen ontvluchten. Dat is echter niet gemakkelijk. De arm van de Iraanse geheime dienst reikt immers ver. De dreiging en angst houdt niet op bij het oversteken van de grens.
Turkije De meest vanzelfsprekende vluchtroute loopt via Turkije – bij ons vooral bekend dankzij de vele uren zon, de goedkope all-in formules en de gastvrije bevolking. De minder fraaie kant van het land valt de toeristen wellicht minder op. Riahi toont ons de besneeuwde Turkse bergen en neemt ons mee naar Ankara, een stad die niet erg gastvrij blijkt voor vluchtelingen.
Denk maar aan de hoteleigenaar die al te graag onder één hoedje speelt met de Iraanse geheime dienst. Ook in realiteit krioelt het in de Turkse hoofdstad van de vluchtelingen. De laatste decennia is Ankara sterk gemoderniseerd en velen beschouwen de stad dan ook als de poort naar de Westerse Wereld. Eén etnische groep heeft het nog steeds bijzonder moeilijk in het hedendaagse Turkije: de Koerden. Dit volk is al jaren op zoek naar een eigen land en streeft naar autonomie. De Turken zien dit echter als een bedreiging voor de integriteit van hun territorium en het is dan ook al vaak uitgedraaid op conflicten. Het busincident toont aan dat vele Turken nog steeds zeer wantrouwig zijn tegenover Koerden. Zij zien hen als een minderheid waar geen respect voor getoond moet worden.
De Westerse wereld: Utopia Een Mercedes, een modern huis en een mooie vrouw. Dat zijn de beelden die Manu naar zijn geboortedorp stuurt om hen te overtuigen van het goede leven in Duitsland. Hij laat hen in de waan en wil hen doen geloven dat hij zijn doel, het paradijs bereikt heeft. Eén telefoontje uit dat ‘paradijs’ brengt het hele dorp samen en
P 20
verhalen over het goede leven in de Westerse Wereld doen de dorpelingen juichen. Bij elk telefoontje of elke set foto’s wordt hun hoop aangewakkerd: “Een beter leven is wel degelijk mogelijk!”
Het universele aspect Het verhaal dat wordt verteld in FOR A MOMENT, FREEDOM is niet zomaar een hersenspinsel van de regisseur, integendeel. De film is een verzameling van verhalen en getuigenissen van mensen die de tocht naar de vrijheid zelf hebben ondernomen en zo zijn er heel wat. Op het einde van 2007 waren er 11,4 miljoen vluchtelingen op de wereld. Hierbij zijn de 4,6 miljoen Pakistani die geholpen worden door de UN niet bij gerekend. Bij deze mensen tellen we er 26 miljoen bij die de tocht naar de vrijheid reeds succesvol hebben afgelegd maar die door conflicten of vervolg niet het geluk hebben terug te keren naar hun roots en hun familie. De meeste vluchtelingen komen uit Irak, wat niet verwonderlijk is gezien de oorlogssituatie in het land, gevolgd door Somalië, Afghanistan en Columbia. De hoeveelheid vluchtelingen leek de voorbije jaren gedaald te zijn maar volgt jammer genoeg opnieuw een stijgende lijn. Het is een universeel
probleem waar door coöperatie op wereldvlak aan moet gewerkt worden. Riahi kaart het universele aspect meerdere malen aan in zijn film. Dit doet hij, eerst en vooral, door niet gebruik te maken van één verhaallijn maar van drie verschillende verhaallijnen. Elke verhaallijn draait rond een ander soort vluchteling wat het thema rond vluchtelingen meteen verbreedt. Ook worden we in de film meerdere malen geconfronteerd met de ellenlange wachtrij aan het VN-gebouw. Elke persoon in de wachtrij wacht op zijn vrijheid en op dat van zijn gezin. We moeten hierbij goed in ons achterhoofd houden dat Ankara niet de enige tussenstop is. Overal ter wereld vinden we vluchtelingen die hun tocht nog niet voltooid hebben.
P 22
Zoek op internet extra informatie op over de huidige toestand van vluchtelingen in de wereld. Ken jij vluchtelingen in je buurt? Heeft de film jouw kijk vluchtelingen veranderd?
op
P 23
Focus op de vrijheid Filmtitel De titel FOR A MOMENT, FREEDOM wijst meteen op het belang van het begrip ‘vrijheid’. Het woord ‘freedom’ wordt benadrukt door de komma, en dus ook de pauze. Alle vluchtelingen hopen op hun vrijheid, maar niemand weet hoe lang de vrijheid zal duren en in welke vorm deze zich zal aanbieden. Elk moment vrijheid moet gekoesterd worden. Sommigen zullen maar even van die vrijheid mogen proeven, terwijl anderen een lange vrije toekomst wacht. Foto in bushokje achter tralies
Ieder zijn eigen vrijheid De woordenboekbetekenis van vrijheid luidt: “het vrij zijn, onafhankelijkheid”. Maar wanneer is iemand vrij? Iedereen heeft zo zijn eigen beeld van een leven in vrijheid. Ook in deze film heeft elke groep zijn eigen toekomstvisie en zijn eigen reden om weg te vluchten van de onderdrukking in Iran. Azy en Arman streven, onder begeleiding van Mehrdad en Ali,
P 24
naar de vrijheid om bij hun ouders te zijn. Zonder dat zij het al beseffen, vluchten ze naar een betere toekomst en naar een plek waar ze later in alle vrijheid een school, beroep en partner kunnen kiezen. Naar diezelfde mogelijkheden zijn ook de twintigers Ali en Merdad nog steeds op zoek. Hassan en Lale gaan samen met hun zoontje op zoek naar een plek waar ze hun identiteit en overtuiging vrij kunnen uiten. In Iran word je vervolgd als je indruist tegen de waarden en normen van het regime. Hassan wil niet langer onder zo’n regime leven. In Ankara ervaren ze voor het eerst de vrijheid om bepaalde keuzes zelf te maken: “Kussen we elkaar in het openbaar of niet?” “Een hoofddoek dragen of niet?” Wanneer blijkt dat die vrijheid hem op langere termijn niet gegund is, wordt Hassan tot wanhoop gedreven. Een leven zonder eigen identiteit kan hij niet accepteren en hij tracht deze vrijheid dan maar te vinden in een andere wereld.
Manu en Abbas proberen al jaren de vrijheid te vinden die hen toelaat te leven volgens hun eigen cultuur en hun eigen taal te spreken. Zo zingen ze te pas en te onpas een Koerdisch lied en weigeren ze hun afkomst te verloochenen wanneer ze op de bus worden aangevallen door radicale Turken.
Een vluchteling is… Een persoon die zich buiten zijn land van herkomst bevindt, die de bescherming van het land niet meer kan of wil inroepen omdat hij een gegronde vrees voor vervolging koestert omwille van zijn ras, religie, nationaliteit, politieke overtuiging of zijn behoren tot een sociale groep.
Vrijheid in beeld Een Amerikaanse blockbuster die het thema ‘vrijheid’ behandelt, verzandt al snel in clichématige sequenties van alom bekende symbolen als het Vrijheidsbeeld. Gelukkig besloot Riahi het over een andere boeg te gooien. Dat vrijheid werkelijk bestaat, wil de regisseur aantonen door middel van enkele subtiele beelden:
door de kinderen, vliegen ze op en verspreiden ze zich. Elke duif gaat zijn eigen kant op, beslist zelf waar ze naartoe vliegt en waar en wanneer ze weer zal landen.
B) In het tweede “ vrijheidsbeeld” wordt gefocust op de donzige veertjes van de gepluimde zwaan. Nadat Manu het beest onder handen heeft genomen, worden de veertjes in een zak gestopt en buiten gehangen. Wat volgt, is misschien wel één van de mooiste momenten uit de film: een ware sneeuwstorm van veertjes die stuk voor stuk naar beneden dwarrelen. Elk pluimpje gaat zijn eigen weg en laat zich meevoeren door de wind. Hoog in de lucht belet niemand de veertjes om te kiezen welke kant ze opgaan. Als dat geen vrijheid is… foto pluimpjes C) Een panorama van besneeuwde grimmige bergtoppen en grijze wolken, het typeert de scènes uit Iran. De bergen die de vluchtelingen letterlijk en figuurlijk moeten overwinnen in Iran maken - eens de grens over - gelukkig plaats voor vlaktes. De lucht klaart helemaal op, zodat de vreemdelingen eindelijk een vrij zicht hebben, iets om naar uit te kijken: hun vrijheid. Foto te voet op de berg
A) Enorme zwermen duiven op een plein in een grootstad vormen in FOR A MOMENT, FREEDOM het ultieme vrijheidsen vredessymbool. Wanneer de slome vogels opgejaagd worden
P 27
ALLES voor de vrijheid Eenmaal over de grens, lijkt de vrijheid erg dichtbij maar toch ook onbereikbaar. Het VN-gebouw in Ankara is de schatkist waarin de vrijheid verborgen zit. Vrijheid is kostbaar voor vluchtelingen: ze moeten een goede reden hebben om ze op te eisen en veel geduld en doorzettingsvermogen opbrengen om ze te bemachtigen. De meeste vluchtelingen zouden echt álles doen om de sleutel van de schatkist te vinden. “Weggegaan is plaats vergaan!” Deze uitdrukking horen we niet enkel in de lagere school maar lijkt ook van toepassing aan het VN-gebouw. Elke dag staat er een ellenlange rij vluchtelingen te wachten op hun vrijheid. Slechts enkele gevallen worden behandeld. Zij die niet de kans kregen om hun vrijheid te bepleiten, hebben de keuze: doorzetten, slapen op de koude vloer en hun plaats in de rij behouden of opgeven en de volgende dag opnieuw als laatste in de rij gaan staan.
P 28
Om de VN ervan te overtuigen dat een vluchteling in zijn eigen land niet de nodige vrijheid krijgt, moet hij grondige redenen hebben. Bovendien moeten die redenen gestaafd zijn door harde bewijzen. Na dagen te hebben gewacht, wordt Hassan afgewezen. Redenen om zijn land te verlaten had hij wel, maar kon hij niet voldoende bewijzen. Hij is de wanhoop nabij en besluit dan maar om eigenhandig bewijzen te creëren door zichzelf te verminken. Nu verdient hij de vrijheid, toch?
Vrijheid, of toch niet?
zelfs expliciet met een gevangenis. Om het gevoel van de gevangenis te versterken toont Riahi ons een beeld van de buitenkant van het hotel dat is opgedeeld in kleine, gelijke hokjes. Net zoals een gevangenis. De vluchtelingen worden grandioos opgelicht door hun huisbaas, maar hebben geen enkel verweer. Ze kunnen niemand vertrouwen.
In Ankara aangekomen, lijken de vluchtelingen al een stap dichter te staan bij de Westerse wereld en bij hun vrijheid. Toch is de weg naar de vrijheid nog lang. •
•
P 30
Onderhuids blijft de dreiging van het Iraanse regime voelbaar. Dagelijks worden de vluchtelingen nog geconfronteerd met de islamitische godsdienst die een belangrijke rol speelt in de onderdrukking in hun thuisland. Op de achtergrond horen we de gebeden van de Iman en elke radio-uitzending begint met het zegenen van Allah. Daarnaast blijven vele vrouwen in angst leven omdat ze de voorschriften van God niet meer strikt naleven: “Wat als hij toch bestaat?” Zelfs in het buitenland zijn de vluchtelingen niet veilig. De Iraanse geheime dienst is constant op zoek naar vluchtelingen. De meeste vluchtelingen durven amper op straat komen uit angst opgepakt te worden. Ze lijken opgesloten in hun kamertjes. Abbas vergelijkt het hotel waar ze tijdelijk verblijven
•
De VN biedt de vluchtelingen zogenaamd een ticket naar de vrijheid. Toch krijgen de vluchtelingen niet de kans om zelf hun bestemming te kiezen. Er wordt hen een woonplek toegewezen, waar ze zich verscheidene keren per week moeten aanmelden. Van echte vrijheid is dus geen sprake.
Vragen voor de leerlingen •
Vrijheid wordt in Van Dale omschreven als ‘ vrij-zijn’ maar wanneer is iemand vrij? Iedereen heeft zo zijn visie op vrijheid. Wat betekent vrijheid voor jou?
•
Heb je het gevoel dat je vrij bent?
•
Zijn er momenten geweest waarop je je niet vrij voelde?
•
Wat willen de vluchtelingen zoal opofferen voor de ultieme vrijheid?
•
Herinner jij je enkele symbolische beelden uit FOR A MOMENT, FREEDOM die naar de vrijheid verwijzen? Hoe zou jij de vrijheid symbolisch laten zien?
•
Hoe leggen de vluchtelingen hun tocht af? (transportmiddelen, route, enz.)
•
Heb jij ooit al een tocht meegemaakt? Wat voor tocht? Hoe verliep die?
•
De vluchtelingen hebben een lange weg af te leggen. Duid de route van de vluchtelingen aan op de blinde kaart. Bekijk ook eens waar de verschillende plaatsen uit de film zich bevinden.
P 32
P 33
Geluid en muziek Een beeld kan veelzeggend zijn, maar zegt nog meer wanneer het bekrachtigd wordt door geluid en muziek. Arash Riahi maakt daar veelvuldig gebruik van in FOR A MOMENT, FREEDOM: geluid en muziek tillen de spanning naar een hoger niveau en weerspiegelen de vrijheid, de hoop en de dreiging.
De spanning mysterie Geluid is een ideaal middel om spanning te creëren: geluiden zorgen voor mysterie, vooral als je niet meteen weet waar ze vandaan komen. Blaffende honden, miauwende katten, gedonder, sirenes, geweerschoten, … in FOR A MOMENT, FREEDOM schuilt er altijd wel een gevaar. De spanning wordt opgedreven door het geduld van de kijker op de proef te stellen en het mysterie van een geluid niet meteen op te helderen.
P 34
Denk hierbij aan de beginscène waarin we de eerste seconden enkel voetstappen en het geluid van de wind te horen krijgen. De kijker zit meteen op het puntje van zijn stoel en wacht geduldig op de beelden die de geluiden verklaren. Een ander voorbeeld is het geschreeuw van Merdad die ontdekt dat Azmar onderkoeld is. De kijker weet echter nog niet wat er aan de hand is en vraagt zich natuurlijk af wat de oorzaak is van het geschreeuw.
De dreiging - wind De wind is het opvallendste dreigende element in de film. Het is het geluid waarmee de film begint en eindigt. Die wind blijft steeds aanhouden. Hij bemoeilijkt de situatie voor de vluchtelingen in de bergen en is een storend element. Pas wanneer de vluchtelingen aankomen in Turkije, gaat de wind min of meer liggen. De dreiging lijkt af te nemen.
De vrijheid het lied van Abbas Abbas en Manu zijn de gangmakers in de film. Overal waar ze komen, proberen ze de sfeer erin te houden. Te pas en te onpas zingen zij een traditioneel Koerdisch lied. Op de bus worden ze om die reden aangevallen door radicale Turken die de Koerdische taal en cultuur niet aanvaarden. Abbas geeft zijn vrijheid echter niet op. Doorheen de slagen en stampen, zingt hij het lied zo lustig mogelijk verder. Vrijheid is… het kunnen zingen van een lied dat je volk, taal en cultuur vertegenwoordigt.
* De walkman Meteen nadat Manu verneemt dat hij wordt toegelaten in Duitsland, treft hij de nodige voorbereidingen en trakteert hij zichzelf op enkele nieuwigheden zoals een walkman. Het is niet toevallig dat deze walkman catchy, Westers getinte popsongs speelt. De hoop op de vrijheid heeft bij Manu immers een grote duw in de rug gekregen en de liedjes tonen aan dat de Westerse wereld nu echt wel binnen handbereik ligt.
Vragen voor de leerlingen •
Geluid waarvan je de oorzaak niet kent, zorgt voor mysterie en spanning. Kan je je voorbeelden herinneren uit deze film? Of uit het dagelijkse leven? Hoe zou jij muziek gebruiken tijdens bepaalde scènes? Bijvoorbeeld de openingsscène waarin enkele mensen gefusilleerd worden.
•
Op welke momenten viel de muziek jou sterk op? Welk effect had die muziek?
•
Lale krijgt een cassette van de buschauffeur. Waarvoor staat die muziek symbool?
•
Wat betekent het lied dat Abbas en Manu op de bus zingen voor hen? Welk effect heeft het op hun medereizigers?
De muziek van de hoop * De tape Zowel Merdad en zijn vriend als Lale en haar man zijn zielsgelukkig wanneer ze het busje naar de vrijheid zien naderen. De hoop op een betere toekomst wordt steeds groter. Doorheen de film wordt een aanstekelijk en vrolijk muziekje het symbool van de hoop. De buschauffeur geeft de tape van de hoop mee met Lale. In Ankara heeft zij echter niet meer hetzelfde opgewonden gevoel wanneer haar zoontje de cassette nogmaals beluistert. De hoop op vrijheid lijkt verdwenen.
P 36
Bibliografie
•
Persdossier (ENG) op http://p106906.typo3server.info/46.0.html?&L=1
•
Ein Augenblick Freiheit, De Standaard, 25/11/2009, http://www. standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=RI2IOSSI
•
http://en.wikipedia.org/wiki/For_a_Moment,_Freedom
Op de volgende pagina vind je de fiche voor de leerlingen. Je kan ze voor hen kopiëren of samen met hen naar de online-lesfiche gaan die hoort bij de film. De onlinelesfiche vind je op www.opendoek. be achter het tabblaadje educatie
P 39
Arash T. Riahi, de regisseur van deze film, weet als geen ander wat het is om vluchteling te zijn. Als tienjarig jongetje ontvluchtte hij met zijn ouders zijn geboorteland Iran, waar zijn vader gemarteld werd omwille van zijn politieke overtuigingen. Na een lange en onzekere weg bereikte de Riahi-familie hun beloofde land, Oostenrijk.
In de film vraagt Azy zich af: “Waarom hebben mensen papieren nodig om bij hun ouders te mogen zijn?” Kan jij haar vraag beantwoorden?
Vrijheid wordt in Van Dale omschreven als ‘ vrij-zijn’ maar wanneer is iemand vrij? Iedereen heeft zo zijn visie op vrijheid. Wat betekent vrijheid voor jou?
Een vluchteling is… Een persoon die zich buiten zijn land van herkomst bevindt, die de bescherming van het land niet meer kan of wil inroepen omdat hij een gegronde vrees voor vervolging koestert omwille van zijn ras, religie, nationaliteit, politieke overtuiging of zijn behoren tot een sociale groep.
Geluid waarvan je de oorzaak niet kent, zorgt voor mysterie en spanning. Kan je je voorbeelden herinneren uit deze film? Of uit het dagelijkse leven? Hoe zou jij muziek gebruiken tijdens bepaalde scènes? Bijvoorbeeld de openingsscène waarin enkele mensen gefusilleerd worden.
