Deze aanvullende verwerkingssuggesties bij de films uit het aanbod van Open Doek werden samengesteld door Kleur Bekennen. Het betreft workshops en educatieve bundels die te boeken en te ontlenen zijn bij de medewerkers van Kleur Bekennen. Meer info vind je op www.kleurbekennen.be.
For a moment, freedom
Thema’s : politiek vluchtelingen, beter leven, mensensmokkel, migratiebeleid, VN, Doelgroep : vanaf 16 jaar
Lesmaterialen Meer dan een nummer- educatieve toolkit rond asiel en migratie in Europa, Aigner, Florence; Arazi, Simon; Berteau, Valérie , 2009 De toolkit 'Meer dan een nummer' is ontworpen om leraren en andere lesgevers te helpen jongeren te betrekken bij een geïnformeerde discussie rond asiel en migratie binnen de Europese Unie. De hoofddoelstelling is leerlingen de asiel- en migratiekwesties binnen de EU helpen begrijpen en hen een eigen mening laten vormen, gebaseerd op evenwichtige informatie. In de handleiding zijn een aantal sleutelbegrippen geformuleerd omdat het belangrijk is de juiste terminologie te gebruiken tijdens gesprekken over asiel en migratie. De dvd is zodanig opgesteld dat die kan gebruikt worden samen met de creatieve oefeningen die in de handleiding worden uitgelegd. De sleuteloefening is een algemene inleiding tot het onderwerp en brengt levensechte verhalen. De daarop volgende oefeningen gaan dieper in op de thema's: economische migratie,
1
niet-begeleide minderjarigen, migratie en asiel in de media, mensenhandel en mensensmokkel. De toolkit is bedoeld voor jongeren van 12 tot 18 jaar. Waar nodig zijn de oefeningen onderverdeeld in twee leeftijdsgroepen: 12-14 jaar en 15-18 jaar.
12 Maanden in de gesloten centra, 12 levens voor altijd getekend, Amnesty International, 2009 Naar aanleiding van Wereldvluchtelingendag publiceert Amnesty International samen met tal van andere organisaties een rapport met 12 verhalen van mensen die opgesloten zaten in een gesloten centrum in België. Het rapport 12 maanden in de gesloten centra, 12 levens voor altijd getekend illustreert de harde levensomstandigheden in de gesloten centra en de hardheid van het gevoerde opsluitingsbeleid. De "humanisering" van de gesloten centra, zoals Annemie Turtelboom, Minister van Asiel- en Migratiebeleid het graag omschrijft, is verre van een realiteit. Daarnaast banaliseren de administratie en de beleidsmakers al te vaak de opsluiting van mensen in het kader van asiel en migratie. Nochtans moet opsluiting ten allen tijde de uitzondering zijn, niet de regel. Een recente publicatie van Amnesty International "Irregular migrants and asylum-seekers: Alternatives to immigration detention" stelt heel duidelijk dat de mogelijkheid van alternatieven voor opsluiting altijd eerst moet worden onderzocht vooraleer tot opsluiting kan worden overgegaan. Amnesty wil met deze menselijke verhalen de ogen van de verantwoordelijke beleidsmakers en parlementsleden openen. Zij en onze maatschappij moeten zich bewust worden van de zware menselijke kost van het huidige opsluitingsbeleid
De vreemdelingenfee, Zarringam, Darwoud, 2009 Deze poëtische documentaire van de Iraanse regisseur Dawoud Zarringam is speciaal gemaakt in het kader van de Utrechtse Vluchteling Vrouwendag die plaats vond op 20 juni 2009. De documentaire van 28 minuten laat de kracht, de moed en het doorzettingsvermogen van hoogopgeleide vluchtelingvrouwen zien. Vrouwen die hun (gevaarlijke) vaderland hebben verlaten in de hoop op een veiliger leven. Vrouwen die in Nederland een nieuwe sociale identiteit moesten opbouwen en ook hier vele obstakels moesten overwinnen. Ondanks alle moeilijkheden die ze zijn tegengekomen of nog tegenkomen, zijn ze vastberaden hun leven inhoud te geven en hun kwaliteiten ten goede te laten komen aan de Nederlandse samenleving. Uit de verhalen blijkt hoe belangrijk de juiste ondersteuning is op deze lange en moeizame weg.
Ben ik een migrant? De geschiedenis van onze migratie, Vanoppen, Ann, 2009 De mens heeft zich altijd verplaatst. Migratie is het door mensen meest gedeelde fenomeen. Vandaag lijkt het alsof we die eenvoudige realiteit vergeten zijn. De geschiedenis van de migratie doorspekt nochtans de volledige geschiedenis. Wij zijn allemaal kinderen van migranten. Deze brochure laat je deze geschiedenis herontdekken, van de nomaden in de prehistorie over de grote migraties in Europa tot het Fort Europa van vandaag. De brochure sluit af met een werkblad en met verschillende didactische suggesties.
2
10 jaar opvangcentrum voor asielzoekers Kapellen, Fedasil Opvangcentrum Kapellen, 2008 Ter ere van haar 10-jarig bestaan toont het opvangcentrum voor asielzoekers van Kapellen wat haar bewoners realiseerden doorheen de jaren. Dit pakket toont asielzoekers in een ander perspectief dan het beeld dat de media ons meestal voorschotelen. De brochure geeft een verslag van de kunstzinnige projecten die de bewoners doorheen die 10 jaar uit de grond stampten. De cd is een resultaat van de muzikale projecten die in het centrum gestimuleerd werden. Op de dvd krijg je eerst 10 portretten van ex-bewoners te zien die in interviews hun ervaring met hun situatie en het verblijf in een asielcentrum delen. Het tweede deel van de dvd toont 10 kunstzinnige projecten : een modeshow, een theaterproject met Peter Sellars, een muziekatelier....
0032, Tieleman, Lise; Haekens, Luc; Crombez, Steven, 2008 Op 1 maart leefden in België mensen van 199 verschillende nationaliteiten. In 0032 maken we kennis met 11 van deze nieuwe landgenoten. We zien ze hier, in hun tweede vaderland, leven. Welke dromen ze nastreven, welke hoop ze koesteren. En hoe ze kijken naar en samenleven met ons, de Belgen. Allemaal hebben ze intens telefonisch contact met een vriend, een oom, een dochter, een moeder of een grootvader in het land van afkomst. De telefoondraad is voor hen de spreekwoordelijke navelstreng met hun roots. Elke aflevering vertelt het verhaal van één van de 11, en op die manier staat telkens een ander volk, een ander land, een andere cultuur centraal. Toch duiken in elke aflevering de tien andere bij tussenpozen op, met beschouwingen en anekdotes vanuit hun eigen ervaringen. Omdat 0032 gaat over migranten die in Vlaanderen leven, houden de 11 protagonisten ons elk op hun manier een spiegel voor. 0032 is een documentaire reeks van Woestijnvis in opdracht van de VRT.
De opsluiting van kinderen en in gesloten centra voor vreemdelingen: pedagogisch dossier, 2008 Het pedagogische dossier bevat twee reportages en lesondersteuning voor de leerkracht. Bedoeling is om leerlingen uit het secundair kennis te laten maken met het lot van gevluchte en ontheemde kinderen wereldwijd, en in het bijzonder met dat van de buitenlandse kinderen die gevangen zitten in gesloten centra. Via het voorbeeld van de opinierechtbank legt het de klemtoon op het leven van buitenlandse kinderen die worden opgesloten in gesloten centra. De dvd bevat twee reportages over de gesloten centra en de opinierechtbank. De eerste reportage is in het Nederlands ondertiteld, de tweede is enkel Franstalig gesproken. Met pedagogische activiteiten.
Gaan! Of niet gaan? Educatieve modules over migratie in Europa, van Middelkoop , Daniël; jansen, Magriet, 2008 Dit lespakket is gebaseerd op de foto's van Ad van Denderen die vele foto's trok van mensen die huis en haard hebben verlaten om in Europa een nieuwe thuis te vinden. In "Gaan! of niet gaan!?" bekijken we het fenomeen migratie. Wat houdt migratie in? Wat hopen
3
immigranten te vinden in Europa? En, wat is het antwoord van Europa op de toenemende problemen die deze migratie met zich meebrengt? Dit lesmateriaal is bedoeld om leerlingen kritisch te laten nadenken over deze vragen en hen daarover een mening te laten vormen. Eveneens is het belangrijk dat leerlingen de berichtgeving in de media over migratie kunnen duiden. Tot slot wil dit pakket laten zien dat migranten geen 'nummers' zijn, maar mensen die net als leerlingen keuzes maken, dromen en hopen op een goede toekomst.
Integreer, Jeugd en vrede; De8vzw, 2008 In het spel "Integreer" is iedereen nieuwkomer. Bedoeling van het spel is je zo snel mogelijk te integreren. Dit gebeurt in verschillende stappen: de taal leren, een opleiding zoeken, werk zoeken, een huis huren. Wie het eerst een huis kan kopen , heeft de spreekwoordelijke Belgische "baksteen in de maag" en heeft gewonnen! Het spel wordt afgesloten met een bespreking over integratie en over het integratiebeleid in België.
Alleen op de vlucht, Bosman Herman, 2007 De scriptiepakketten van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs zijn in de eerste plaats bedoeld als hulp voor leerlingen bij het maken van een werkstuk voor school. Ze zijn echter ook uitstekend geschikt als achtergrondinformatie bij bepaalde landen of thema's. Oudere titels worden geactualiseerd, en bij elke nieuwe titel is er nu ook een educatieve webpagina beschikbaar. Elk pakket bestaat uit ongeveer 25 pagina's tekst, foto's, tekeningen, strips en/of cartoons. Deze aflevering gaat over asielzoekers en vluchtelingen, in het bijzonder over de alleenstaande minderjarige vreemdelingen in Nederland. We zien hoe de zogenaamde AMV's in Nederland opgevangen worden.$
Een wereld vol vluchtelingen, PHL, 2008 Deze lesmap is opgesteld om leerlingen op een gepaste manier voor te bereiden op een bezoek aan een asielcentrum. De leerlingen worden geïnformeerd over het leven in asielcentra, ze leren kritisch omgaan met informatie uit kranten en TV, ze maken kennis met de selectiecriteria die men hanteert om iemand al dan niet te erkennen als vluchteling, ... Op die manier wordt de voorkennis van de leerlingen verhoogd en zal het rendement van een bezoek aan een asielcentrum toenemen
“Nederland, verrassend bevolkt!”, van Hooft, Majonel; Knip Jan-Martijn , 2007 "Nederland, verrassend bevolkt!" is een lessenreeks voor leerlingen van de tweede en de derde graad secundair onderwijs over vluchtelingen, asielzoekers en mensen zonder papieren. Deze lessen zijn gericht op ontmoeting met en verdieping in de wereld van vluchtelingen. De handleiding bevat een groot aantal suggesties voor lessen en activiteiten waarmee u zelf aan de slag kan in de klas.
4
Anders, Migratie gesmaakt, WerkvormM , 2007 Dit boek bevat verhalen van 15 verschillende mensen uit de meest voorkomende migratiezones naar het westen: Noord-Afrika, Centraal Afrika, Balkan, Midden-Oosten, ex-Sovjetregio, ... Hun persoonlijke verhalen worden doorspekt met culinaire herinneringen en recepten.
Vluchtelingen wereldwijd; Bosman Herman, 2007 De scriptiepakketten van het Centrum voor Mondiaal Onderwijs zijn in de eerste plaats bedoeld als hulp voor leerlingen bij het maken van een werkstuk voor school. Ze zijn echter ook uitstekend geschikt als achtergrondinformatie bij bepaalde landen of thema's. Oudere titels worden geactualiseerd, en bij elke nieuwe titel is er nu ook een educatieve webpagina beschikbaar. Het vluchtelingenprobleem is zeer ingewikkeld. Er is bijna geen land ter wereld of het krijgt ermee te maken. Dit pakket probeert daar klaarheid in te brengen. Het eerste hoofdstuk bevat vijf verhalen door en over mensen in Nederland die van huis en haard zijn verdreven. Daarna wordt uitgelegd waarom mensen op de vlucht slaan en waarom dit een probleem is dat de hele wereld aangaat. In het derde hoofdstuk wordt verteld over mensen die onderdak krijgen in een vluchtelingenkamp. Wat voor hulp krijgen ze? Hoe brengen ze daar de dag door? Wat betekent de VN in dit geheel?
De droom van Lola, Coopération par l’éducation, 2007 Deze DVD wil de aandacht vestigen op de oorzaken van migraties en de eraan verbonden stereotypen. Er werd gekozen om een portret te filmen van drie inwoners van Kinshasa. Julia, Démato en Gertrude geven hun visie op Europa en op de problematiek omtrent migratie. Er is een beknopte pedagogische fiche bij.
Kindvluchteling. Berghmans, Eva, 2006 Het nieuws staat bol van de berichtgeving over vluchtelingen. De asielproblematiek is een deel van onze dagelijkse realiteit geworden. Ook voor jongeren is dat zo. In elke school bevindt zich wel een leerling die, hetzij alleen, hetzij samen met zijn ouders, naar België gevlucht is. Voor velen onder hen is het bang afwachten wat het resultaat van de asielprocedure zal zijn. Sommigen worden ‘illegaal’ in België, een moeilijk en hard bestaan. De asielproblematiek is ingewikkeld. Bovendien bestaat er veel verwarring en leven er vooroordelen over wie of wat een vluchteling juist is. Men staat niet stil bij de echte redenen van hun vlucht, bij hun kwetsbaarheid en bij de talrijke mensenrechtenschendingen die ze ondergaan. Deze brochure geeft inhoudelijke informatie en suggesties om rond het thema 'kindvluchtelingen' te werken met jongeren. Er is een deel voor 10 tot 12 jaar en een deel voor 12 tot 16 jaar
Care, cure en boterhammen, Sproet, M; Jasperse A; Vos R. , 2006
5
Het pakket bestaat uit een handboek en een werkboek. Het handboek geeft achtergrondinformatie over de problemen die vluchtelingenjongeren ervaren in Europa. Het beschrijft uitvoerig de methodiek om te werken met deze jongeren. Het werkboek beschrijft 105 werkvormen om te gebruiken met groepen van vluchtelingenjongeren. De werkvormen kunnen beschouwd worden als "good practices" en zijn allen uitgewerkt volgens een vast stramien.
Verkeerde tijd, verkeerde plaats. Ontmoetingen met vluchtelingen. Demyttenaere, Bart; Hannes, Nick. Telemans, Dieter , 2005 Bart Demyttenaere reconstrueerde de complexe levensverhalen van vijf vluchtelingen die hij ontmoet en interviewt. Daarnaast sprak hij ook met een hulpverlener van het OCMW van Antwerpen die in een professionele context en gebonden aan wetten en regels, dagelijks geconfronteerd wordt met vluchtelingen.Tijdens het uitdiepen van het onderwerp stuitte hij op de onvermoede vluchtverhalen van zijn grootmoeders. Blijkt dat die verhalen van toen veel overeenkomsten hebben met de verhalen van vluchtelingen vandaag. De drie documentaire fotoreeksen van Nick Hannes tonen het traject dat de asielzoeker aflegt in België. Dieter Telemans fotografeerde op een respectvolle manier mensen en plaatsen die onzichtbaar blijven: afgewezen asielzoekers en de zones van illegaal verblijf. Dit boek gaat gepaard met een reizende tentoonstelling.
Gevlucht voor oorlog en geweld. Stichting vluchteling, 2005 Hoe is het om te vluchten? Waarom vluchten mensen, waar vluchten ze naartoe en wat kun je doen om vluchtelingen te helpen? Stichting Vluchteling heeft voor de middelbare school een informatiemap samengesteld waarin je antwoord krijgt op deze vragen. De informatie kun je als basis voor een spreekbeurt of werkstuk gebruiken. In de map staan verhalen over vluchtelingen uit verschillende landen in verschillende werelddelen. Soedan in Afrika bijvoorbeeld. Of Birma in Zuidoost Azie. Je kunt zelf een land kiezen waar je mee wilt werken. Vooraan in de map staan tips over hoe je een spreekbeurt houdt of een werkstuk maakt.
Grenzen aan oorlog. Rode Kruis , 2005 Educatief pakket rond de vraag of in een oorlog en andere gewapende conflicten alles toegestaan is. Bij het antwoord wordt uitgegaan van het internationaal humanitair recht. Het pakket is opgebouwd uit een inleiding (mensen en oorlog), 4 themalessen (regels in oorlog; wapens in oorlog; gerechtigheid na oorlog; vermist in oorlog) en een besluit. Elk deel bevat een leidraad voor de leerkracht, achtergrondinfo en lesmateriaal. Het volledig pakket neemt minstens 4 lesuren in. Doelgroep is tweede graad secundair onderwijs. Het pakket vermeldt ook aansluiting bij de (vakoverschrijdende) eindterm "opvoeden tot burgerzin" en bevat linken met vakgebonden eindtermen geschiedenis, Nederlands, godsdienst of moraal.
6
Op de vlucht, Centrum informatieve spelen; Amnesty International, 2003 'Op de vlucht' is een inleefspel waarin de deelnemers ervaren hoe het is om vluchteling te zijn. Het spel start bij de vlucht van het thuisland naar Belgiê. Tijdens hun tocht zoeken de spelers naar de beste transportmiddelen om zich te verplaatsen. Als ze in België aankomen, vragen ze asiel aan. Het spel wordt gespeeld in twee groepen die elk een andere rol hebben. Men doet verschillende spelrondes waardoor iedereen na verloop van tijd elke rol heeft gespeeld. Na afloop volgt de nabespreking waarin de link wordt gelegd tussen het spel en de realiteit. De spelbegeleider (leerkracht) trekt, samen met de deelnemers, parallellen tussen de gevoelens en de reacties van de spelers tijdens het spel en de gevoelens en de reacties van vluchtelingen in de realiteit.
Over Gelderse grenzen-niveau 1,2,3 Gerrits, Marion; Slijben, Wilmy; Hoogveld, Winnie , 2003 "Het onderwijsproject ""Over Gelderse Grenzen"" behandelt het begrip wereldburgerschap vanuit verschillende hoeken. Wereldburgers beseffen dat de keuzes die ze dagelijks maken, gevolgen hebben zowel voor mensen in andere landen als voor mensen van komende generaties. Zij vinden het vanzelfsprekend om ook de rechten van mensen 'ver weg' te respecteren. Een wereldburger kijkt over de grenzen van zijn vaderland heen. Voor de samenleving van vandaag is het van cruciaal belang dat jonge mensen van verschillende herkomst een positieve houding ontwikkelen ten aanzien van elkaars cultuur, religie en daaruit voortvloeiende normen en waarden" De lesmodules gaan nader in op de rol van ontwikkelingssamenwerking, de geschiedenis van Afghanistan, hedendaags terrorisme, vluchtelingenproblematiek, naleving van mensenrechten en kledingsgewoontes in verschillende culturen en religies. De situatie in Afghanistan dient als voorbeeld om dit veelzijdig thema te illustreren. De lesmap bevat een docentenhandleiding en materiaal voor de leerlingen.
Blij U te leren kennen. Billiet Daniël, 2003 Dit boek wil vluchtelingenkinderen een gezicht geven. Geconcentreerd rond acht thema's komen deze kinderen zelf aan het woord. Ze vertellen over hun thuisland, hun toekomstdromen, Vlaanderen, hun familie, ... Deze ontwortelde kinderen getuigen over hun vlucht, over de verschrikkingen onderweg, over een plotse, onverwachte, kleine daad van grote medemenselijkheid. Het boek is tegelijk een fotoboek, een verhalenboek, een poëziebundel en een tekenmap. De bijhorende methodiekenmap geeft aanwijzingen om met het boek in de klas te werken
Op bezoek in… Iran, Kersbergen, Patricia, 2008 Op bezoek in… is een serie informatieve landenboeken waarin op een toegankelijke manier kinderen kunnen kennismaken met het land, de geschiedenis, het landschap, de bevolking, tradities en de cultuur. Alle delen zijn rijk geïllustreerd en de doorlopende tekst is doorspekt met anekdotes, weetjes en verhaaltjes. Iran, het vroegere Perzië, heeft een eeuwenoude geschiedenis en een rijke cultuur die terugvoert tot ver voor onze jaartelling. Het land bestaat op een paar vruchtbare streken na –
7
aan de Kaspische Zee en de Perzische Golf – uit ruige woestijnen en berggebieden. Iran herbergt vele volkeren, waaronder nomaden. Alle Iraniërs spreken naast de taal van hun volk ook Farsi, de officiële taal. Iranïers zijn van oudsher dol op poëzie en verhalen vertellen. Het theehuis is voor deze traditie een geliefde plek. Iraniërs zijn gastvrije, creatieve en kunstzinnige mensen. Iran is een boeiend land met gevarieerde landschappen en verrassende steden.
Iran. Manesh, Sharog H.; Medema, Nies, 2008 De Landenreeks behandelt verschillende aspecten van de geschiedenis, de cultuur, de politiek, de sociale omstandigheden en de economie van een land. Het werk bevat zwart-wit en kleurenfoto's, cijfergegevens, tabellen en kaarten. Er is een duidelijk accent gelegd op achtergrondinformatie en analyses van recente ontwikkelingen. Het Iranese klimaat is als het imago van het land in het Westen: grimmig. Bitter koud in de winter in de bergen, verzengend heet in de overige jaargetijden. Toch gaan de meeste westerlingen die dat grimmige Iran bezoeken al snel van het land houden, al is het maar vanwege de legendarische gastvrijheid van het volk. Maar die bezoekers worden ook geconfronteerd met de andere kant van Iran, de eigenzinnige en beperkende islamitische koers en het gebrek aan zeggenschap van de bevolking. De meeste Iraniërs zijn jong, driekwart van hen is geboren na de islamitische revolutie. Van hen zal de verandering moeten komen, zij zijn veelal minder ideologisch bevlogen en meer pragmatisch ingesteld: een huis, werk, een aandeel in de welvaart én een vrijere maatschappij zijn hun belangrijkste wensen.
Het ontstaan van het Midden-Oosten, Downing, David, 2006 Het Midden-Oosten is een broeinest van conflicten in de hedendaagse wereld. In dit boek wordt antwoord gegeven op de belangrijkste vragen met betrekking tot de geschiedenis van het gebied, zoals: * Waarom werden de grenzen van het Midden-Oosten bepaald door Europese machten? * Op welke manier hebben besluiten uit het verleden geleid tot de hedendaagse conflicten? * Waarom wantrouwen verscheidene gewone mensen in het Midden-Oosten het Westen? In deze serie wordt ingegaan op de voortdurende conflicten in het Midden-Oosten. Verkend wordt hoe de conflicten zich in de loop van de vorige eeuw hebben ontwikkeld, en wat de oorzaken en achtergronden van de conflicten zijn. De boeken bevatten veel primaire bronnen, waaronder ooggetuigenverslagen, illustraties, kaarten en grafieken
Iran en de islamitische revolutie, King, John, 2005 In deze serie wordt ingegaan op de voortdurende conflicten in het Midden-Oosten. Er wordt verkend hoe de conflicten zich in de loop van de vorige eeuw hebben ontwikkeld, en wat de oorzaken en achtergronden van de conflicten zijn. De boeken bevatten veel primaire bronnen, waaronder ooggetuigenverslagen, illustraties, kaarten en grafieken. Iran is een land dat bestuurd wordt volgens de islamitische beginselen, wat regelmatig tot botsingen met het Westen heeft geleid. In dit boek worden de belangrijkste vragen beantwoord, zoals: Hoe werd Iran een Islamitische Republiek? Wat is de oorzaak van de vijandelijkheden tussen Iran en de Verenigde Staten? Welke rol speelt Iran in het Midden-Oosten en de rest van de wereld?
8
De rol van de Verenigde Naties, Adams, Simon, 2004 Samenwerking en stabiliteit is het streven van de belangrijkste internationale organisatie ter wereld. Bijna alle landen zijn lid. Maar wat is en wat doet de VN precies? En wie betaalt daarvoor? Kunnen de Verenigde Naties de vrede bewaren? Bijvoorbeeld in Afghanistan? Wat is de rol van de Verenigde Staten? En wat zal de toekomst brengen? De reeks "In het nieuws" kijkt met kritische blik naar de feiten achter de krantenkoppen. Telkens wordt een actueel onderwerp uitgediept, met de laatste gebeurtenissen, achtergronden, geschiedenis, cijfers en heersende meningen. Handige kadertjes bieden overzicht en suggesties voor gesprekken en discussies.
Kinderen zonder papieren: feiten en rechten, Timmerman, C, 2009 Migratie is van alle tijden, net als pogingen van staten om migratie te controleren. Staten mogen dan wel de macht genieten om te bepalen wie ze op hun grondgebied toelaten, maar ze kunnen dat niet zonder meer naar eigen goeddunken. In het bijzonder wanneer migratie van kinderen in het geding is, legt het recht van de kinderrechten en de mensenrechten minstens een ondergrens op van minimaal te respecteren regels. In deze publicatie komen verschillende aspecten van de feitelijke en de juridische toestand van kinderen zonder papieren aan bod. Voor het eerst worden op systematische wijze – vaak slechts partieel voorhanden zijnde – kwantitatieve gegevens over kinderen zonder papieren in Vlaanderen verzameld. Vervolgens wordt ook de huidige kennis over het welbevinden van die kinderen in kaart gebracht. Ten slotte wordt een kinderrechtelijke en mensenrechtelijke analyse ondernomen van één specifiek maar zeer ingrijpend aspect van de behandeling van minderjarige vreemdelingen, namelijk de vrijheidsberoving in toepassing van de verblijfswetgeving. Dit boek is de vrucht van een samenwerking tussen enerzijds het Centrum voor Migratie en Interculturele Studies (CeMIS) en anderzijds de UNICEF-leerstoel kinderrechten, beide verbonden aan de Universiteit Antwerpen.
9
Werkwinkels die bij dit thema aansluiten Op de vlucht Centrum Informatieve Spelen Iedere speler speelt een dubbele rol. Afhankelijk van de spelfase is een speler vluchteling of sleutelfiguur. Als vluchteling probeert een speler van zijn thuisland naar België te vluchten. Een sleutelfiguur heeft als taak om vervoersmiddelen voor de vluchtelingen te voorzien, of om voor de nodige documenten te zorgen tijdens de asielaanvraag. Het spel bestaat uit verschillende onderhandelingsfases. Tijdens deze fases zoeken de vluchtelingen een sleutelfiguur op. Zij proberen er voor te zorgen dat de sleutelfiguren hen zo goed mogelijk verder helpen. 'Op de Vlucht' is een inleefspel en heeft als doel jongeren te laten stilstaan bij de situatie van vluchtelingen. Het is niet de bedoeling dat de jongeren na het spelen van het spel de asielprocedures kennen. 'Op de Vlucht' wordt gerealiseerd in samenwerking met Amnesty International Vlaanderen.
In de ban van Iran. Intercultureel Vrouwen Centrum Antwerpen De workshopbegeleidster spreekt zowel over haar land als over haar persoonlijke belevenissen in Iran en België. Dit maakt de workshop gedeeltelijk theoretisch, maar het raakt je ook. Je voelt mee met iemand die haar land moest verlaten, dit heeft aanvaard en er het beste van probeert te maken in haar nieuw land. De combinatie met spelletjes rond het Farsi maakt de workshop dan weer luchtiger en weerspiegelt haar positief gevoel.
De vluchteling. Rode Kruis opvangcentrum Deze workshop focust zich op 2 aspecten: Wie is de vluchteling? Vanwaar komen ze? We steken van wal met een speelse ijsbreker: bekende vluchtelingen. Vervolgens krijgen de leerlingen een hapklare brok vluchtelingengeschiedenis doorspekt met historisch en actueel cijfermateriaal. Na een interactief stuk formuleren we de vluchtelingendefinitie volgens het Verdrag. Het stellingenspel vormt een cognitieve en attitude-aftoetsing. Dan betrekken we de leerlingen actief bij de cijfers over vluchtelingenstromen in de wereld. Eindigen doen we met een simulatieoefening over vluchten.
Themazoektocht: Vluchtelingen. Brussel Anders Bekeken Brussel Anders Bekeken zijn alternatieve schoolreizen in verschillende wijken van Brussel. Met deze multiculturele dagprogramma’s willen we de leerlingen onderdompelen in de rijkdom van een multiculturele stad en hen de kansen bieden om bestaande vooroordelen weg te werken. Dit doen we procesmatig en op een ervaringsgerichte manier, vertrekkend vanuit de beginsituatie van de jongeren. Voor de themazoektochten is er keuze uit de thema’s Vluchtelingen, Kolonisatie, Islam en WOII. Je komt met je klas een hele dag naar Brussel. Wanneer je kiest voor het thema ‘Vluchtelingen’,
10
maken jullie in de voormiddag kennis met de leefwereld van vluchtelingen in Brussel. De leerlingen krijgen eerst een inleiding over dit thema. Vervolgens worden ze in groepjes verdeeld en gaan ze op verkenning aan de hand van een vragenlijst. Doorheen deze interactieve tocht komen ze in contact met instellingen en organisaties rond het vluchtelingenbeleid en thema. Zo worden ze geconfronteerd met verschillende aspecten van de discriminatie t.a.v. vluchtelingen. Nadien volgt er een getuigenis van een vluchteling zelf gevolgd door een nabespreking. In de namiddag volgen de leerlingen een doe-atelier, zoals Afrikaanse Percussie, hennaschilderen of hiphop. Dit wordt begeleid door Brusselse vormingswerkers. Na deze workshop keer je met de groep zelf terug naar het station.
Het Safispel. Scholen zonder racisme. De leerlingen kruipen in de huid van 6 jongeren uit de gemeente Oud-Molenbeek. Ze krijgen elk een ander soort identiteitskaart met een verschillende kleur, dit geeft de status weer waarin de jongeren zich bevinden. Zo heb je een identiteitskaart van een erkend vluchteling, van jongeren die op latere leeftijd in België zijn komen wonen, van jongeren die de Belgische nationaliteit nog niet hebben en van jongeren die genaturaliseerd zijn. Elk groepje zet zijn personage op het spelbord dat molenbeek voorstelt en gaat in de wijk op zoek naar verschillende plaatsen. Vb: het gemeentehuis, een school of een café. Daar proberen de spelers zoveel mogelijk bepaalde doelen te bereiken. Vb: het aanvragen van de Belgische nationaliteit, zich inschrijven als nieuwe leerling of gewoon een drankje bestellen met vrienden. Hun soort identiteitskaart bepaald of ze wel of niet in aanmerking komen voor dat specifieke doel. Diegene met de meeste doelkaarten heeft uiteindelijk gewonnen. Op deze manier ervaren de leerlingen zelf verschillende vormen van discriminaties en maken ze heel even mee wat migrantenjongeren dagdagelijks ervaren. De situaties die zich in het spel voordoen, zijn verzameld bij mensen uit de Brussels wijk en dan ook uit de werkelijkheid gegrepen. Tijdens het spel worden verschillende thema’s besproken en kunnen de jongeren hun frustraties uiten. Zo wordt de naam van het spel stilaan duidelijk. SAFI is een Marokkaanse uitdrukking die zoveel wil zeggen als ‘Het is genoeg’. Tot slot volgt er een nabespreking waarin de situaties overzien worden en de leerlingen oplossingen trachten te formuleren.
Het vluchtelingenspel. Scholen zonder racisme De leerlingen kruipen in de huid van een vluchteling a.d.h.v. paspoorten. Uit deze paspoorten achterhalen de leerlingen waarom ze uit hun land moeten vluchten. De leerlingen proberen als vluchteling België binnen te geraken. Dit is mogelijk met de auto, de boot of het vliegtuig, afhankelijk van wat ze kunnen betalen. Zo ervaren de jongeren ieder op hun manier wat het is om op de vlucht te zijn en welke hindernissen en problemen ze op hun weg kunnen tegenkomen. Eens ze België zijn binnen geraakt, trachten ze een wettelijke verblijfsvergunning te bemachtigen om zo een erkend vluchteling te worden. Hier zal echter maar een minderheid van de deelnemers in slagen. De leerlingen ervaren aan den lijve wat het is om als asielzoeker in België terecht te komen en welke de reële problemen er zijn om hier te kunnen verblijven.
11
Enkele reis naar het noorden. Scholen zonder racisme Enkele reis naar het noorden plaatst het vluchtelingenthema in het kader van de ongelijkheid tussen noord en zuid. Eerst wordt het verhaal van Sémira Adamu verteld. Daarna kruipen de kinderen zelf in de huid van een vluchteling. Aan de hand van een identiteitsfiche kunnen ze achterhalen waarom ze uit hun land moeten vluchten. Ze leggen elk een eigen traject af naar België en zoeken uit hoe ze dit het best aanpakken. Dit is mogelijk met de auto, de boot of het vliegtuig, afhankelijk van wat ze kunnen betalen. Zo ervaren de jongeren ieder op hun manier wat het is om op de vlucht te zijn en welke hindernissen en problemen ze op hun weg kunnen tegenkomen. Als uiteindelijk doel proberen ze België te bereiken, een wettelijke verblijfsvergunning te bemachtigen en zo een erkend vluchteling te worden. Hier zal echter maar een minderheid van de deelnemers in slagen. De jongeren ervaren op die manier wat het is om als asielzoeker in België terecht te komen en welke de reële problemen er zijn om hier te kunnen verblijven. De vorming eindigt met de film "Enkele reis naar de noorden" van Mourad Boucif. Deze film vertelt het verhaal van een jong meisje, dat haar land probeert te ontvluchten omwille van de oorlog.
Schilderen met Iraanse motieven. Integratiedienst Leuven Heb je zin om de band tussen het traditionele, het moderne en het Islamitische Iran te ontdekken? We doen dit door naar het verhaal van Mahshid te luisteren en onder haar begeleiding samen te schilderen met gouache en karton. Eventueel kunnen we ook kleuren op keramiek. Vooral de symboliek van de oude Iranese motieven en hun verwevenheid met het dagelijkse leven komt aan bod. Mahshid is een Iranese kunstenares en zelf een politieke vluchtelinge. Ze vertelt tijdens de workshop over haar vlucht naar België. Ondertussen schilderen de leerlingen en ontdekken zo nieuwe procédés met originele resultaten. Zo wil Mahshid inspirerend en uitnodigend werken met de leerlingen
12
Ondersteuning door Kleur Bekennen. Kleur Bekennen is een gemeenschappelijk programma van de federale Minister van Ontwikkelingssamenwerking, de Belgische Technische Coöperatie, de Vlaamse provinciebesturen en de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Kleur Bekennen wil mondiale vorming en actief wereldburgerschap in het onderwijs promoten, stimuleren en ondersteunen. We richten ons tot het basis-, secundair en het hoger onderwijs. Kinderen, jongeren en leerkrachten kunnen kennismaken met talrijke thema's. Als uw school een project wil opzetten rond andere landen en culturen en alles daaromtrent (vooroordelen, solidariteit, etc.), dan kan u beroep doen op ondersteuning door Kleur Bekennen. In elke provincie is er een promotor van Kleur Bekennen en een documentatiecentrum . In het documentatiecentrum kunnen alle educatieve materialen gratis uitgeleend worden. Contactgegevens voor elke provincie vind je op de website van Kleur Bekennen/contact.
Wat is Wereldburgerschap? Mondiale vorming of wereldburgerschap is een gemeenschappelijke noemer voor activiteiten en thema's met betrekking tot internationale verhoudingen en NoordZuidthema's, duurzame ontwikkeling, vredesopvoeding, sociale rechtvaardigheid, globalisering, mensenrechteneducatie en diversiteit. Via mondiale vorming en actief wereldburgerschap krijg je meer inzicht in de wereld en in de globalisering. Uw horizon wordt verruimd, uw kijk op het Zuiden wordt genuanceerder, uw solidariteit groter. U ontdekt verbanden tussen thema' s en culturen en leert omgaan met de complexe maar boeiende diversiteit. Kortom u wordt meer wereldburger! Financiële ondersteuning Indien een school wenst uitgebreider in te gaan op de film en dit koppelt aan de ontlening van educatieve pakketten en/of aansluitend werkwinkels organiseert, kan de school hiervoor subsidies aanvragen bij Kleur Bekennen op voorwaarde dat er minstens drie activiteiten plaatsgrijpen. Dit kadert dan in een “mondiaal project” waarvoor max. 250 euro subsidie kan aangevraagd worden. In een ander geval kan de school naast dit “film kijken en bespreken” nog allerlei “mondiale” activiteiten organiseren voor andere klassen/jaren. Op die manier werkt de
13
school meer procesmatig aan wereldburgerschap. Voor dit gehele proces kan men ook subsidies aanvragen. De aanvraag voor subsidies gebeurt on-line via www.kleurbekennen.be, klikken op financiële ondersteuning, aanvraag mondiaal project. Als de school procesmatig werkt, kadert dit in een wereldburgertraject. De info en een aanvraag vindt u bij wereldburgertraject. Meer info en alle criteria vindt u op de website financiële ondersteuning, klik op mondiaal project-wat of wereldburgertraject-wat.
Let op: elke school kan slechts 1 subsidieaanvraag per schooljaar indienen. Daarom is het belangrijk dat u met de school de jaarplanning bekijkt en overweegt om dit filmproject op te nemen in het geheel van activiteiten in uw school. Voor advies of ondersteuning kan u altijd terecht bij de educatieve medewerker van Kleur Bekennen.
14
