RABAT. jekino EDUCATIE

RABAT jekino EDUCATIE

RABAT Film en educatie… ... in het vertoningscircuit van Lessen in het donker, in het kader van Filmfestival Open Doek, ter gelegenheid van een workshop verzorgd door Jekino of van een een film in de klas... Het medium film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen, daarom zorgen wij graag voor een degelijke programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen voor kant-enklare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap streven we naar een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en focussen we op één filmterm.

A : vanaf 4de SO

P2

jekino EDUCATIE

www.jekino.be www.opendoek.be www.lesseninhetdonker.be

Online filmfiche! Surf naar www.filmfiches.be en laat je (sterren)mening achter bij de film die je zag. De fiches zijn een digitale, meer visuele uitdieping van deze lesmap met trailers, foto’s en interessante achtergrondinfo.

Inhoudstafel Filmfiche _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 4 Synopsis Technische kaart Belangrijkste filmprijzen Citaten uit de pers Voor je naar de film vertrekt Vorm Regie en productie _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 9 Habbekrats Productie Verzamelen van reacties_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 13 Personages_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 17 Nadir Zakaria Abdel Julie Ontmoetingen onderweg Verhaallijn: on the road_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 25 Focus op… de roadmovie _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 29 Een echte Nederlandse roadmovie? Nog meer roadmovies Andere filmaspecten _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 35 Muziek Tussen twee culturen: Marokkaan EN Nederlander Racisme Bibliografie_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 43 Fiche voor de leerlingen _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 44

Filmfiche Kopieer de filmfiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling. Ook voor je collega’s die de leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.

P3

filmfiche Synopsis Drie vrienden twee grote geheimen, één oude taxi. Eindbestemming: Rabat. Dat zijn de ingrediënten van deze Nederlandse roadmovie. Als Nadir de oude taxi van zijn vader naar Marokko moet brengen, nodigen zijn vrienden Abdel en Zakaria zichzelf uit om mee te gaan. Samen ontdekken ze nieuwe werelden, hebben bijzondere ontmoetingen en komen in aanraking met de donkere kanten van ‘multicultureel’ Europa. Maar ze worden vooral ook geconfronteerd met zichzelf. Zal hun vriendschap de roadtrip overleven?

Technische kaart Regisseur: Victor Ponten & Jim Taihuttu Scenario: Victor Ponten & Jim Taihuttu

P4

Producer: Julius Ponten & Frieder Wallis Camera:            Lennart Verstegen & Alex Wuijts Muziek: Joris Titawano Distributie:           Benelux Film Distributors Met o.a.: Nasrdin Dchar (Nadir), Achmed Akkabi (Abdel), Marwan Chico Kenzar (Zakaria)   Nederland (België, Frankrijk, Spanje, Marokko), 2011, 106 min OV – NL ondertiteld www.rabatdefilm.nl  

Belangrijkste filmprijzen

De acteurs zijn ook in het echte leven hele goede vrienden

digd voor verschillende talkshows. Dat komt enerzijds door zijn politieke uitspraken tijdens de uitreiking maar anderzijds is het blijkbaar ‘bijzonder’ dat een Nederlandse Marokkaan een belangrijke prijs in de wacht sleept. Op de website van Rabat kun je de bevlogen toespraak van Nasrdin bekijken.

stonden de kranten vol met lovende kritieken!

RABAT wint ook De Gouden Krulstaart voor het beste scenario. Dit is de jaarlijkse prijs van het netwerk voor scenarioschrijvers. Niet zo glamoureus als de Gouden Kalveren, maar daardoor niet minder eervol. De jury noemde RABAT “een droomproductie”.

“Eindelijk: een Nederlandse roadmovie die overtuigt” (NRC Handelsblad/NRC Next )

Op het Nederlands filmfestival is RABAT in diverse categorieën genomineerd voor de Nederlandse Oscars. Eén nominatie wordt verzilverd: Nasrdin  Dchar (Nadir) wint het Gouden Kalf ‘beste acteur’ voor zijn rol in RABAT. Hij is door het dolle heen: “Ik ben een Nederlander. Ik ben trots op mijn Marokkaans bloed. Ik ben een moslim en ik sta hier met een fucking Gouden Kalf in mijn hand.”

Citaten uit de pers

De dagen erna staan de media er vol van en wordt Nasrdin uitgeno-

De film heeft in België niet veel aandacht gekregen, maar in Nederland

“Rabat: bijzondere productie met een warm hart.”  (De Volkskrant)  “Rabat graaft niet diep, maar de film is opmerkelijk, omdat de personages geen wandelende allochtonenclichés zijn.” (het Parool)

“De acteurs zijn geweldig als de drie twintigers, grappend en grollend, maar ook serieus gebogen over afkomst en toekomst. Een groot plezier om naar te kijken.” (Trouw)  

P5

Om de leerlingen bewuster te laten worden van de elementen waaruit film is opgebouwd, geef je ze een specifiek aandachtspunt voordat ze de film gaan kijken. Deel de leerlingen op in verschillende groepen. Elke groep let tijdens het kijken op een ander filmtechnisch element. Het doel van de opdracht is bewuster te leren kijken en dus niet een perfecte filmische analyse te maken.

Voor je naar de film vertrekt… RABAT heeft niet veel introductie nodig, want het is een aanstekelijke film en voordat je het weet ben je vertrokken, on the road. Er worden thema’s als racisme en vooroordelen behandeld, maar het gaat over veel meer dan dat: over jongeren die hun eigen weg zoeken, over dromen, liefde en vriendschap. Had de film ook over drie blonde Hollanders kunnen gaan? Regisseur Jim Taihuttu zegt daar het volgende over: ”De connectie tussen Nederland en

P6

Marokko stuurt gedeeltelijk het verhaal, maar het hadden inderdaad ook drie Nederlandse jongens kunnen zijn die een auto naar Zuid-Spanje moesten brengen. De film had dan minder urgentie gehad, maar het had zeker gekund. Het draait om de onderlinge verhoudingen, en wij hadden drie Noord-Afrikanen tot onze beschikking. Als onze beste vrienden Antillianen waren geweest, had het dáárover gegaan.

Vorm Soms worden we zo meegesleept door het verhaal dat we vergeten te letten op filmische aspecten zoals camera, montage en muziek.

Het is geen gemakkelijke opdracht.  Op emotionele of spannende momenten is het moeilijk je op de technische aspecten te richten. De opdracht zal misschien in eerste instantie weerstand oproepen, in plaats van ‘lekker kijken’, moet er ineens gewerkt worden. Benadruk dat de filmervaring er juist ook leuker en interessanter door kan worden. Ter voorbereiding kun je de trailer van RABAT (www.rabatdefilm.nl) samen bekijken en die al vormelijk bespreken. Zo krijgen de leerlingen al een idee wat er van hen verwacht wordt. Hieronder een onderverdeling: Muziek: wat is de rol van de muziek en het geluid in de film? Welke muziek horen we vooral? Wat is de functie ervan, voor de sfeer, emotie? Zijn het liedjes die je al kent? Of denk je dat ze speciaal gecomponeerd zijn?

Camera: Hoe zijn de camerabewegingen? Zijn de camerabewegingen belangrijk? Of beweegt de camera bijna niet?  Zijn er veel close-ups of zien we de personages vooral van op een afstand?  Of allebei? Montage: Vaak hebben we het niet eens door, maar steeds als het beeld verandert, is er in de film geknipt, dan spreken we dus van montage. De montage is van grote invloed op de film: Wat is het tempo? Flitsen de beelden voorbij? Gaat het traag? Of iets er tussenin? Scenario: Wat is scenario? Wat is regie? Het onderscheid is niet altijd duidelijk. Bij de bestudering van het scenario moet gelet worden op de verhaaltechnische kant. Met als belangrijkste vraag: hoe wordt het verhaal verteld? Zijn er flashbacks? Of is het chronologisch? Speelt het zich vooral af op één afgesloten locatie of is de omgeving heel belangrijk?        

P7

regie en producite Habbekrats Habbekrats is een reclamebureau onder leiding van Jim Taihuttu en Victor Ponten. De twee Nederlanders startten het project op tijdens hun studentenjaren op kot. Nu, twee jaar later, is Habbekrats één van de populairste en meest hippe bureaus van Nederland. Naast reclamecampagnes produceren de mannen van Habbekrats ook videoclips, films, documentaires en marketingstrategieën. RABAT is de eerste langspeelfilm van Taihuttu en Ponten. Hiervoor hadden ze al wel een aantal kortfilms geproduceerd. Eind 2009 maakte Habbekrats de kortfilm; “WOLKEN # 2”, met dezelfde acteurs als die van RABAT.

Jim: “Het is een film die ik zelf zou willen zien, en het was ook tijd dat er zo’n film kwam. We lopen in Nederland altijd jaren achter op de rest van de wereld. In Duitsland, Frankrijk en Engeland worden heel interessante films gemaakt over het nieuwe Europa, dat had ik hier nog niet gezien. Ik hoop dat de Nederlandse film zich de komende jaren wat meer op Europa richt, want daar ligt de toekomst.” Victor: “Het ambitieniveau is ook een statement. Niet: we hebben weinig geld dus laten we een film maken die zich afspeelt in een ziekenhuis in Almere. Daarom wilden we ook heel graag met acteurs werken die we kenden uit buitenlandse films, zoals Slimane DAZI en Mohamed MAJD. Die rollen zijn echt geschreven met hun in gedachten.”

P9

Jim: “De Nederlandse taal lijkt een obstakel om de grens over te steken, maar ik kijk naar zo veel Deense films! En de bioscopen puilen uit van de Franse films. Ik versta geen woord Frans. Het is een kwestie van thematiek omhelzen die ook interessant is voor mensen die hier niet wonen. Europa is aan het veranderen. Er zijn andere mensen, die kan je niet ontkennen.” 

Productie Een film maak je niet zomaar. Daar komt veel organisatie bij kijken. Bij RABAT werd dat gedaan door de succesvolle producenten Julius Ponten en Frieder Wallis. Zij hebben bekroonde videoclips, kortfilms, documentaires en campagnes geproduceerd. Productieweetjes Driekwart van het verhaal schreven Jim en Victor in zeven dagen, afgezonderd van alles en iedereen in een huisje op het Nederlandse eiland Texel. Jim was al eens met de auto en vrienden naar Marokko gereisd en wist dus waar hij over schreef. Maar het is desondanks een enorme prestatie een heel scenario in een week te schrijven. Zeker als je weet dat er normaal maanden en soms wel jaren over gedaan wordt. Een film maken kost heel veel geld. Daarom zijn er in Europa filmfond-

sen die filmmakers financieel ondersteunen. Maar de regisseurs waren te ongeduldig om hierop te wachten. RABAT is een soort guerilla-project van Habbekrat en is dus heel lowbudget gemaakt. Een hele prestatie want minder geld betekent onder andere minder tijd voor opnames. De film werd dus in razend tempo gemaakt. In een maand werden alle scènes gedraaid, wat betekent dat er flink moest doorgewerkt worden.

Maar ondanks het harde werk, werd er ook plezier gemaakt: “Wat is er toffer dan een maand met vrienden vóór de camera en vrienden achter de camera op pad te gaan. Het was perfect; filmen, reizen, vrienden, lekker eten.” (regisseur Jim Taihuttu) RABAT werd chronologisch gefilmd. Geen gangbare werkwijze. Meestal worden scènes door elkaar opgeno-

men. Soms beginnen ze de eerste draaidag bij de laatste scène uit de film. Dat is moeilijk voor de acteurs. Bij RABAT hadden de acteurs dat probleem niet. Marwan Chico Kenzar (Zakaria) zegt daar het volgende over: “Dat is echt een cadeau. Je maakt zo’n reis niet alleen als karakter, maar ook als persoon. Ik had er niet aan moeten denken om in Spanje te beginnen en daarna naar Amsterdam te gaan en dan naar Marokko.”     

P 10

P 11

verzamelen van reacties Nabespreking in de klas Vlak na de vertoning wil het publiek vaak z’n eerste indrukken kwijt; men heeft nood aan een ontladingsmoment. Het is niet aangewezen om veel dieper in te gaan op de bedenkingen van het publiek, maar men moet hen wel de kans geven om ‘stoom af te laten’. Daarbij kunnen enkele eenvoudige vragen helpen: •• ••

•• ••

Ben je blij dat je de film gezien hebt? Waarom (niet)? Vond je de   film vooral spannend / grappig / saai / interessant / traag/ gek / ontroerend / herkenbaar / ernstig / enz.? (Welke omschrijving is het meest toepasselijk?) Wie was jouw favoriete personage en waarom? Wat is je het meest bijgebleven uit deze film? Welke scène zal

••  

je je nog het langst blijven herinneren? Zijn er zaken in de film die onduidelijk zijn? Zit je nog met vragen?

Uitdiepen Het doel van een goede filmbespreking in de klas is het vormen van een eigen mening, de mening van anderen te horen en de leerlingen te laten nadenken over het verband tussen de film en de eigen leefwereld. Wie is het eens met onderstaande stellingen, wie niet? Waarom? •• •• ••

De drie hoofdpersonages zijn eerder Nederlands dan Arabisch. De film bevestigt vooroordelen ten opzichte van Arabische Nederlanders. Het maakt voor het verhaal niets uit welke origine de drie

P 13

••

•• ••    

vrienden hebben. De problemen die de hoofdpersonages onderweg ervaren (het gevecht, de politie…) hebben ze zelf uitgelokt. Nadir maakt aan het einde de juiste keuze door niet langer naar zijn vader te luisteren. Het einde van de film is voorspelbaar.

Rabat, Marokko. Rabat, de titel van de film, verwijst naar de Marokkaanse stad die het einddoel is van de reis van de drie vrienden. Rabat is de hoofdstad van Marokko en ligt aan de kust van de Atlantische Oceaan. In het huidige Rabat werd omstreeks 700 nC een versterking gebouwd. Later, in 1150, werd deze versterking omgebouwd tot een burcht, een moskee en een koninklijk verblijf. Het geheel kreeg de naam ‘Ribat’, wat vesting betekent. De huidige naam Rabat komt van ‘Ribat al Fath’, dit betekent ‘het kamp van de overwinning”.

P 14

P 15

personages Nadir   Nadir is anders dan zijn vrienden Abdel en Zakaria, dat wordt meteen duidelijk in één van de eerste scènes. Hij is serieus, verantwoordelijk en doet wat zijn Marokkaanse ouders van hem verwachten. Hoewel hun ideeën lang niet altijd overeenkomen met zijn eigen toekomstplannen. In het begin van de reis is Nadir erg gespannen; dat is begrijpelijk als je bedenkt dat hij zijn aanstaande vrouw moet gaan ontmoeten. Maar tot grote verbazing van zijn vrienden, laat hij zich door Julie overhalen voor een rondleiding in Barcelona. Julie en Nadir kunnen het erg goed met elkaar vinden, maar meer dan een korte kus zit er niet in. Nadir ‘moet’ trouwen. En ze hebben nog een lange weg te gaan tot Rabat. Nog meer avonturen, ontmoetingen en één grote ruzie. Ondanks alle problemen heeft de reis voor Nadir een louterende werking. Hij komt als een ander mens in Rabat aan. Hij kiest zijn eigen weg en niet meer die van zijn vader.  

“Het mooie van de rol is dat de reis hem een keuze doet maken die zo haaks staat op hoe Nadir voorheen geleefd heeft. Voor het eerst maakt hij een keuze voor zichzelf. Uiteindelijk zit dat ook in mij. Ik heb ook Marokkaanse ouders die anders denken dan de Nederlandse maatschappij. Je zit altijd in een spagaat. Dat is inherent aan hier opgroeien.” (Nasrdin Dchar) Hoofdrolspeler Nasrdin Dchar heeft al veel acteerervaring zowel in theater als in film (TIRZA). Het is voor hem wel de eerste keer dat hij een hoofdrol heeft in een langspeelfilm. Hoewel hij niet op de toneelschool werd aangenomen, is het hem toch gelukt zonder opleiding door te breken als acteur en een grote acteerprijs in de wacht te slepen. In een interview op televisie vertelt Nasrdin dat hij nooit bang is geweest voor negatieve reacties op zijn Marokkaanse achtergrond. Hij heeft gewoon gedaan wat hij het liefste wilde doen: acteren, verhalen vertellen en mensen ontroeren.   P 17

bang geweest om een Noord-Afrikaan te spelen, maar ik ben heel blij dat ik met deze film heb laten zien dat ik heel erg trots ben op mijn afkomst, en op iedereen die hieraan heeft meegewerkt.”

Abdel

Zakaria 

een stuk volwassener geworden en gaat terug naar Tunesië.

Zakaria heeft als enige van de drie Tunesische roots. Maar hij is al jaren niet meer in Tunesië geweest. Door geld gebrek, beweert hij. Maar aan het einde van de film blijkt dat hij een meisje zwanger heeft gemaakt en niet terug durft. Zakaria is de stoerste van de drie vrienden, maar hij heeft ook een klein hartje. Het lijkt alsof hij uit eigen belang meereist naar Rabat, maar hij doet het ook om Nadir te beschermen tegen foute keuzes. Dat wil niet zeggen dat er geen plezier gemaakt kan worden onderweg. Zakaria houdt van drinken, feesten, versieren en trekt zich weinig aan van regels. Hij heeft altijd zijn antwoord klaar, tot de confrontatie op het strand. Maar dat is niet het eindpunt. De jongens gaan samen verder en uiteindelijk heeft de reis ook Zakaria veranderd; hij is

Zakaria wordt gespeeld door Marwan Kenzari. Hij studeerde in 2009 af aan de toneelschool van Maastricht. Hij groeide echter op in een milieu waar hij helemaal niet met theater en acteren in aanraking kwam. Via studententoneel kreeg hij zijn eerste rol, daarna beet hij zich vast in het acteren. Inmiddels is Marwan vaste speler bij het gerenommeerde gezelschap Toneel Groep Amsterdam en heeft hij er heel wat filmrollen gespeeld (oa. In de Nederlandse versie van LOFT). Marwan droomt van een carrière in Amerika.

P 18

Abdel is het schoffie. Zijn vrienden verwijten hem dat hij gemakzuchtig en lui is. Hij droomt van een kebab zaak, maar hij wil er niets voor doen. Tijdens de reis blijkt dat er meer achter zit. Abdel wil geen nietsnut meer zijn, en heeft zijn vrienden nodig om hem op het juiste spoor te zetten.  Zelf weet hij namelijk niet goed hoe hij het moet aanpakken. Dat Abdel meer is dan een luie profiteur wordt ook duidelijk tijdens de ruzie op het strand. Hij heeft ook een lange weg afgelegd. Aan het einde van de reis is Abdel diegene die zijn vrienden aanspoort niet te lang weg

te blijven, want Shoarma Sutra moet binnen vier weken geopend worden! Net als zijn personage heeft Achmed Akkabi Marokkaanse ouders. Achmed acteert niet van jongs af aan. Hij heeft eerst mode en handel gestudeerd, maar is daarna toneellessen gaan volgen, met succes. Hij speelt in het theater, presenteert en is ook filmacteur (oa. in de Belgische film LOS) “De dag dat mijn leuke bos krullen en hippe baardje eraf gingen en ik opgeschoren en gladgeschoren door Amsterdam liep, merkte ik hoe mensen ineens anders op je reageren. Ik vond het best fijn dat dat vrij vroeg gebeurde, zodat ik kon wennen aan hoe de maatschappij tegen mij aankeek. Dat heeft mijn spel veel gegeven. Abdel is een jongen die iets probeert te maken. De enige reden dat hij meegaat is om deze twee gasten ervan te overtuigen: help me, help me. Anders is het over met mij.”

 “Een week na het zien van de teaser heb ik ‘Rabat’ op mijn borst laten tatoeëren. Het is het bloed dat door mijn lijf stroomt. Het is voor mij meer dan een film, meer dan een project, meer dan een periode. Ik ben altijd

P 19

vertelt. Lang niet alles is positief. Ze worden  bijvoorbeeld vernederd door racistische Spaanse agenten. Mohamed Majd speelt de oude man op de boot en is een bekende acteur. Hij speelde in SYRIANA, INCENDIES en nog veel andere films.

Julie  De Française Julie staat liftend langs de kant van de weg, eindbestemming Barcelona. Julie is duidelijk avontuurlijk ingesteld en gaat een jarige (homo) vriend bezoeken in Barcelona. Net als de drie vrienden staat ze op een keerpunt in haar leven. Ze weet nog niet wanneer en of ze teruggaat naar Frankrijk en ze twijfelt of ze verder wil studeren. Het klikt tussen Julie en de jongens, vooral met Nadir kan ze heel goed opschieten. Ze is heel open minded en oprecht. Zelfs als Nadir haar vertelt over ‘zijn vrouw’, reageert ze niet veroordelend maar begripvol. Het personage Julie staat symbool voor begrip tussen verschillende culturen, een open en spontane levenshouding.

P 20

Slimane Dazi (de dadel exporteur) is bekend van UN PROPHETE. De indrukwekkende film van Jacques Audiard (2009) die overladen is met prijzen. Niet zomaar de eerste de beste acteurs dus, al spelen ze in de film een bijrol.

Julie wordt gespeeld door Stéphane Caillard. Een Franse actrice die vooral bekend is van televisieseries.

Ontmoetingen onderweg Onderweg komen Nadir, Abdel en Zakaria veel mensen tegen. Dit zijn vaak korte, soms inspirerende, ontmoetingen. Julie is de enige die met hen meereist en waarbij ze langer blijven. Dat wil echter niet zeggen dat de personages die kort aan bod komen minder belangrijk zijn. Soms zijn het leermomenten, soms hebben de ontmoetingen een symbolische betekenis.  Zoals de Algerijnse vrachtwagenchauffeur die hen dadels geeft of de oude man op de boot die Nadir een verhelderend verhaal

P 21

Vragen voor de leerlingen ••

Waarom vertelt Nadir niet aan zijn vrienden dat hij naar Marokko gaat om zijn toekomstige vrouw te ontmoeten?

••

Waarom wil Nadir geen kebab zaak met zijn vrienden openen?

••

Waarom is het zo moeilijk voor Nadir om tegen zijn vader in te gaan?

••

Hoe komt het dat hij in Marokko wel ineens doet wat hij echt wil?

••

Zakaria en Abdel zijn niet altijd even ‘correct’ in hun gedrag, toch zijn ze sympathiek. Hoe zou dat komen?

••

In welk opzicht zijn Abdel en Zakaria veranderd aan het einde van de film?

••

Alle personages worstelen met keuzes die ze moeten maken. In hoeverre herken je dit in je eigen leven?

• • •

•

P 22

Met welk personage identificeer je je het meest? Waarom? Onderweg komen de drie vrienden veel mensen tegen. Welke ontmoetingen zijn het belangrijkste? Waarom?  

P 23

verhaallijn: on the road NEDERLAND: DAG 1

FRANKRIJK: DAG 1 EN DAG 2

De reis begint in Nederland. In een oude taxi vertrekken Nadir, Zakaria en Abdel richting Rabat.

De avond nadert en ze overnachten in een goedkoop hotel, maar niet voordat ze Turkse pizza hebben gegeten en een oude verwarde mevrouw naar huis hebben gebracht. Voor Abdel en Zakaria is het één grote vakantie, maar Nadir is er niet bij met zijn hoofd, er is iets dat hem dwarszit. Is het dat hij tegen zijn vader moet verzwijgen dat zijn twee vrienden zijn meegekomen? Waarom heeft hij geen zin om over hun toekomstige kebab zaak te praten?

BELGIE In België wordt er één keer bij een tankstation gestopt. Terwijl Zakaria zijn roes van een wilde nacht in de auto uitslaapt, worden Nadir en Abdel al meteen geconfronteerd met vooroordelen van een wantrouwige winkeljuffrouw. Niet helemaal onterecht, blijkt later.

De reis verloopt niet zoals Nadir voorzien had; de volgende ochtend vertrekken ze te laat, Abdel stopt om de liftster Julie mee te nemen en ze rijden om langs Barcelona om haar daar af te zetten

P 25

SPANJE: DAG 2 EN DAG 3 In de namiddag komen ze in Barcelona aan. De stad is prachtig en ze hebben heel veel lol met z’n allen. Tussen Julie en Nadir klikt het zo goed dat Nadir langer wil blijven. Ze gaan naar de surprise party van twee homo vrienden van Julie, daarna naar een nachtclub. Julie en Nadir slenteren samen door het romantische Barcelona, terwijl Abdel en Zakaria het aan de stok krijgen met een racistische buitenwipper. Na een slapeloze nacht gaan de drie vrienden weer verder. Nadir wil zo snel mogelijk in Zuid-Spanje zijn zodat ze de boot van 20.00 uur naar Marokko kunnen halen. Maar ze

P 26

SPANJE-MAROKKO: DAG 4

MAROKKO

Nadir rijdt de auto, zonder Zakaria en Abdel de boot op.  Hij staart verdrietig voor zich uit, als een oude man naast hem komt zitten en hem een verhaal vertelt. Het gaat over een jonge Marokkaan die zijn geluk aan de andere kant (Europa) gaat beproeven, maar zijn hele leven gevangen zit tussen twee werelden, verschillende culturen. Tussen hoop en verwachting, tussen armoede en rijkdom.  De parabel zet Nadir aan het denken.

Als de veerboot in Marokko is, gaat Nadir naar zijn auto. Daar vindt hij zijn twee vrienden. De ruzie wordt bijgelegd en ze rijden Marokko binnen. Het moeilijkste moet nog komen; de ontmoeting met zijn ‘toekomstige vrouw’. Het is een leuk meisje, maar er springt geen vonk over. Wat gaat Nadir doen?

worden lastig gevallen door agressieve (racistische) agenten. De vrienden staan perplex: wat hebben ze misdaan? Als ze uiteindelijk in Algeciras aankomen, is de boot volgeboekt en moeten ze nog een nacht in Zuid-Spanje blijven. Ze profiteren ervan en gaan in de zee zwemmen. Op het strand vertelt Nadir eindelijk dat hij via zijn vader een baan heeft, en geen kebab zaak met zijn vrienden zal openen. Er ontstaat een groot conflict tussen Nadir aan de ene kant en Abdel en Zakaria aan de andere kant.

P 27

Focus op… de roadmovie België

De roadmovie is van oorsprong een typisch Amerikaans genre waarin de hoofdpersonag(es) een reis maken. Deze staat gedurende de hele film centraal. Wat zijn de stijlkenmerken van een roadmovie en in hoeverre wijkt RABAT hiervan af? ZOEKTOCHT: De protagonisten zijn op zoek naar iets of iemand, ze hebben een missie of ze zijn op de vlucht. Soms is het omdat ze behoefte aan vrijheid en ruimte hebben. De redenen van de reis zijn heel uiteenlopend. Maar op een onderliggend niveau is er bijna altijd sprake van een zoektocht naar identiteit. De fysieke verplaatsing in de film staat symbool voor de innerlijke ontdekkingsreis die het personage doormaakt. Typisch voor een roadmovie is dat het hoofdpersonage doorheen de film evolueert tot een ‘nieuwe persoon’. Dat is niet nood-

zakelijk een positieve verandering, denk aan NATURAL BORN KILLERS.In de meeste gevallen gaan de protagonisten met z’n tweeën op reis. Dat kunnen geliefden zijn, maar in de meeste gevallen zijn dat twee goede vrienden, zoals in EASY RIDER of THELMA EN LOUISE. Dit worden ook wel ‘buddy movies’ genoemd. Meestal zijn de hoofdpersonages antihelden of buitenstaanders, ook wel OUTCASTS genoemd. Zij staan op één of andere manier buiten de samenleving. Soms zijn ze verstoten of gevlucht maar het onderscheid kan ook puur op basis van identiteit zijn; etniciteit, seksuele geaardheid, of handicap. Interessant aspect van de roadmovie is dat de protagonisten niet eenduidig goed of slecht zijn. Een nuance die bij traditionele Hollywoodfilms vaak ontbreekt. P 29

hun ervaringen geleerd of hebben hun fouten ingezien. Het einde van een roadmovie kan er als volgt uitzien: ••

••

Mooie VOERTUIGEN zijn natuurlijk onontbeerlijk; een motor, cabrio,…. Dit element is overgenomen van de Amerikaanse jeugdcultuur in de jaren vijftig en zestig, samen met het experimenteren met seks, drugs en drank. Rebellie. De auto geeft een gevoel van onafhankelijkheid. De inzittenden vergeten hun verantwoordelijkheden en omarmen de vrijheid. Dit wordt nog eens extra benadrukt door sfeervolle (en vaak keiharde) MUZIEK. Een opvallende soundtrack is het ultieme kenmerk van roadmovies. Zonder uitgestrekte vlaktes, eindeloze horizonten en grillig landschap geen roadmovie. RUIMTE  speelt een grote rol in het genre. De kleine

P 30

De protagonisten vinden op het einde van hun bestemming een nieuwe thuis en blijven daar. De protagonisten komen triomfantelijk aan op hun bestemming en keren wijzer terug naar huis.

••

De reis blijft voort duren, de protagonist blijft dus zoeken.

••

De protagonisten realiseren zich dat ze nooit meer naar huis kunnen gaan en plegen zelfmoord of worden vermoord.

••

De film heeft een open einde waarin niet wordt onthuld welke keuzes de protagonisten maken.

‘innerlijke’ ruimte in de auto versus de geografische en weidse ruimte. Dit contrast is krachtig en werpt zijn cinematografische vruchten af. We worden overspoeld door de beelden en de snelheid waarmee het voertuig het landschap doorkruist. Net zoals de protagonisten overvalt ons ook een gevoel van vrijheid: alles is nog mogelijk…We gaan vooruit en niet meer terug. We dromen van de toekomst en kijken niet terug. Dit is de reden dat er weinig FLASHBACKS in roadmovies zitten.   THE END Aan het eind van de film of van de reis zijn de protagonisten veranderd: ze zijn mentaal gegroeid, hebben uit

P 31

Heb je de smaak te pakken en wil je nog meer roadmovies zien? Happy end niet gegarandeerd! Een paar tips:

Vragen voor de leerlingen  

The Motorcycle Diaries

••

Is RABAT een roadmovie? Waaraan kan je dat zien?

••

Ken jij nog andere roadmovies?

••

Hoeveel dagen beslaat het verhaal?

••

Hoe kijken de hoofdpersonages aan tegen de reis?

••

Maken de hoofdpersonages een evolutie door? Hoezo? Welk zijn volgens jou de scharniermomenten? Voor Nadir? Voor Abdel? Voor Zakaria?

••

Hoe eindigt de reis? Heeft hun evolutie grote gevolgen voor de rest van hun leven denk je?

••

Confucius zei ooit: “Een mens leert meer door 1 kilometer te reizen, dan door 1.000 boeken te lezen.” Vind je dat Confucius gelijk heeft? Hoezo?

Deze film uit 2004 is gebaseerd op reisverhalen van de Argentijnse revolutionaire strijder Che Guevara. Samen met zijn vriend Alberto Granado, een biochemicus, maakt hij een motorreis door Zuid-Amerika. Into the Wild

Een film uit 2007, gebaseerd op het gelijknamige boek van Jon Krakauer over het waargebeurde verhaal van Chris McCandless. Chris is juist afgestudeerd en gaat een glorieuze toekomst tegemoet. Hij vlucht echter weg van de materialistische wereld en reist door de wildernis van Alaska opzoek naar zichzelf. Eldorado Een Belgische roadmovie uit  2008 van de Waalse regisseur Bouli Lanners. De film gaat over een autoverkoper die een jonge heroïneverslaafde inbreker terug naar huis brengt. In een oude Chevrolet doorkruisen ze België. P 32

P 33

andere filmaspecten Muziek

meer mee met Nadir. We voelen de ‘tristesse’ van het hoofdpersonage.

Zoals in veel roadmovies is muziek ook in RABAT onmisbaar. De makers regisseerden eerder al videoclips, dus hun affiniteit met muziek is duidelijk.

Muziek wordt niet alleen gebruikt om emotie te versterken, maar ook om een specifieke ambiance te creëren.   De oude Mercedes heeft alleen maar een radio geen cd-speler. De muziek verandert mee met het land(schap). In Nederland klinkt er echte Hollandse muziek op de radio, In Frankrijk Franse pop en zo verder. Een leuke manier om lokale sfeer op subtiele wijze over te brengen.

Bij de meeste films hebben muziek en geluid een belangrijke functie. Ze worden vaak ingezet om de emoties, die al in de film aanwezig zijn, te versterken. Denk aan een horrorfilm: iemand hoort een raar geluid in de kelder en meteen krijg je enge muziek te horen. Dat maakt de scène nog griezeliger. In RABAT wordt op een gelijkaardige manier omgegaan met muziek. Na de grote ruzie op het strand zwerft Nadir alleen door de straten van Algeciras, op de soundtrack horen wij een Spaanse klaagzang. Hierdoor leven wij nog

 “De enige keer dat we een soort videoclipaanpak hebben gebruikt was voor de scène waarin ze in Marokko aankomen. We hebben de acteurs gevraagd om daarvoor een passend Arabisch nummer uit te zoeken en dat werd “Trygue Lycée” van Khaled.” (regisseur Jim)

P 35

De omgekeerde wereld In sommige films wordt muziek ingezet om de kijker in de war te brengen. (Bij RABAT is dat niet het geval.) Er klinkt dan bijvoorbeeld een vrolijk liedje op een triestige scène. Dat heeft een vervreemdend effect. Maar dat is ook de bedoeling van de makers: de kijker gaat zich dan vragen stellen en wordt dus aan het denken gezet. Bij sommige (arthouse) films is er helemaal geen muziek, ook dat is een statement van de maker. Zo’n ‘stille’ film geeft een heel andere kijkervaring dan we gewend zijn. De scènes doen rauwer en echter aan. Dat is niet altijd makkelijk voor de kijker, maar het heeft wel het gewenste effect: je zal het niet snel vergeten.  

Tussen twee culturen: Marokkaan EN Nederlander “Door van Marokko de eindbestemming te maken en het gegeven daarmee te koppelen aan het multiculturele karakter van Nederland en de vakantie-exodus die honderden Marokkaanse Nederlanders jaarlijks maken, blijkt het perfect te passen in een Nederlandse productie.” (filmtotaal.nl)

Nadir, Zakaria en Abdel zijn Arabische Nederlanders. Ze hebben een dubbele identiteit en dat kan behoorlijk ingewikkeld zijn. Moet je bij voetbal voor Marokko of Nederland supporteren? Moeilijker wordt het als er levensbepalende keuzes gemaakt moeten worden: een gearrangeerd huwelijk of een spontaan ontstane relatie die mogelijk voor problemen zorgt met ouders en familie. Arabisch-Nederlandse jongeren zitten klem tussen de culturele (traditionele) waarden van thuis en de westerse samenleving waarin ze opgroeien. Dat zien we ook bij Nadir. Hij wil zijn vader niet voor het hoofd stoten en doet wat die hem vraagt, ook al is het met tegenzin. Er is niet alleen sprake van een generatiekloof maar ook van een culturele kloof. Nadir en zijn vrienden zijn in Nederland geboren, maar hun ouders zijn pas op latere leeftijd naar Nederland gekomen en houden dus meer aan de Marokkaanse waarden vast dan latere generaties. Dat zorgt niet zelden voor ingewikkelde situaties, zowel voor henzelf als voor hun kinderen  

Marokkaanse migranten in Nederland De eerste generatie Marokkanen is in de jaren zestig en zeventig als gastarbeider naar Nederland gehaald. Dit was om te werken en het zou dus maar van tijdelijke aard zijn. De meeste migranten bleven echter in Nederland wonen en lieten vrouw en kinderen overkomen (gezinshereniging). Later volgde ook huwelijksmigratie vanuit Marokko. De meerderheid van de in Nederland wonende Marokkanen (zo’n 93%) zijn Berbers, de overige

7% zijn Arabische Marokkanen. De jongere generatie spreekt onderling vaak Nederlands, wat niet betekent dat de integratie probleemloos verloopt. Jammer genoeg bestaat er nogal wat onbegrip tussen allochtone en autochtone Nederlanders en de spanning loopt soms hoog op. Dit zorgt voor grote verdeeldheid binnen de samenleving. Gelukkig zijn er films als RABAT, zij omzeilen deze polemiek grotendeels en laten een positieve wind waaien.

 

P 36

P 37

Vragen voor de leerlingen  ••

Wat weet je over de migratie naar België? Wanneer is die begonnen?

••

Vanuit welke landen kwamen er mensen naar België?

••

Wat waren de redenen om naar België te komen? Gebeurde deze migratie altijd op eigen initiatief?

••

De Islam speelt een grote rol in het dagelijkse leven van veel Marokkanen. Waar in de film wordt verwezen naar de Islam? Zijn de hoofdpersonages gelovig, denk je?

••

de Belgische cultuur? Zijn de hoofdpersonages hier mee bezig? Gedragen ze zich anders, verbergen ze dingen om hun eer te behouden? ••

Ook familiewaarden spelen een belangrijke rol in deze film. De vader van Nadir heeft een grote invloed op het leven van Nadir. Hoe kan je dat merken? Wat zijn de gevolgen voor Nadir? Hebben jou ouders ook een grote invloed op jouw leven? Hoezo? Begrijp je dat ouders belangrijke beslissingen voor hun kinderen nemen? Wat zijn hier de vooren nadelen van?

••

Heb je na het kijken van de film een ander beeld van de Marokkaanse cultuur gekregen? Ben je nieuwe dingen te weten gekomen? Waren er dingen die je verbaasden?

Volgens de Marokkaanse cultuur is het belangrijk dat andere mensen een goed beeld van je hebben. Is dat ook zo binnen

vol met geld verdient. De man doet alles om aan dit beeld te voldoen. Dat betekent dat hij in zijn nieuwe thuisland krom moet liggen en in armoedige omstandigheden leeft. In de film klaagt Zakaria daar ook over, als hij in Tunesië is dan moet hij geld aan zijn familie geven en alles voor ze doen. Omdat ze ‘denken’ dat hij rijk is. Aan de andere kant worden de jongens vaak als dieven en criminelen beschouwd in Europa. Geen comfortabele positie.

Nadir maakt de omgekeerde reis; “Aan de overkant” is voor hem Marokko en niet Europa. Maar ook hij valt tussen twee culturen, misschien nog wel meer dan zijn vader. Maar de wijze woorden van de oude man zetten Nadir aan het denken. Wat er precies in zijn hoofd omgaat, komen we niet te weten. Maar hij beseft dat hij zijn eigen weg moet gaan, in plaats van doen wat mensen van hem verwachten..

  On the boat   “Die scène op de boot is cruciaal. Die gaat over de mannen die hier naartoe zijn gekomen om te werken en vergeten zijn om te leven. Dat is universeel! Je ziet alleen maar mensen om je heen die gaan-gaan-gaan en vergeten te leven.” De parabel van de oude man op de boot gaat over de generatie van de

P 38

ouders van Nadir, maar gaat ook over gevangen zitten tussen twee culturen. Nadir’s vader kwam uit Marokko naar Nederland om een leven op te bouwen. Net als de man in het verhaal. De man zoekt het geluk   “Aan de overkant” (Europa) maar voelt zich uiteindelijk nergens meer thuis. Als hij terugkeert naar Marokko moet hij de rijke westerling zijn. De achterblijvers denken dat iedereen die in Europa woont, bakken

P 39

Racisme Racisme is geen ‘populair’ onderwerp meer in de media. We lezen er maar weinig meer over. Alsof we moe gepraat zijn. Maar of we het willen horen of niet; racisme komt nog steeds veel voor. Het richt veel persoonlijke schade aan en creëert haat in de samenleving. Gelukkig zet RABAT de problematiek rond racisme weer op de kaart. De film gaat niet alleen over drie vrienden die samen een reis naar Marokko maken, maar focust ook op vooroordelen en raciaal geweld. Door hun zuiderse uiterlijk zijn Nadir, Abdel en Zakaria vaak het mikpunt van racistische pesterijen. Vooral de scène met de Spaanse agenten is erg heftig en confronterend. De 3 acteurs vertellen over hun eigen ervaringen: Achmed: “Jongen! We maakten vanochtend nog iets mee voor de geluidsstudio. We staan hier buiten in het zonnetje te wachten, maar de geluidsman was er nog niet. In mijn ooghoek zie ik een politiewagen en ik denk, oh, we gaan het krijgen. En ja hoor. Het raampje gaat open: “Mag ik vragen wat jullie hier doen?” Dus ik zeg: “Mag ik vragen wat júllie hier doen? Waarom moeten jullie ons eruit pikken?” Er werd zogenaamd veel ingebroken in deze buurt. Met andere woorden: wij zien er uit als inbrekers. Whatever, man.”

P 40

Nasrdin: “Ik had een vergelijkbare situatie met Victor! Ook ’s ochtends voor de deur van de geluidsstudio. We hadden al aangebeld. De politie stopt en zegt: ze zijn er niet, hè? We waren iets te verbouwereerd om iets te zeggen. Uiteindelijk zegt Victor: “Ze zijn er wel!” Raampje dicht en hij rijdt weer door. Maar de verhalen van Spaanse politieagenten die hun handen niet thuis kunnen houden, komen elke zomer weer in de media. Ook de dag dat we die scène gedraaid hadden. Dat was wel absurd.” Achmed: “Eerlijk gezegd heb ik nooit problemen gehad tot dit kapsel.” Marwan: “Ik heel vaak.” Homofobie Ook homofobie is een vorm van racisme. Abdel en Zakaria moeten niets van homo’s of ‘flikkers’ hebben. Het is sterk dat de film ook de andere kant van het verhaal laat zien. De underdogs maken zichzelf ook schuldig aan vooroordelen, ten opzichte van mensen die ‘anders’ zijn. 

Voor meer informatie: http://www.diversiteit.be/ http://www.racisme.nl/  

P 41

bibliografie

   

http://www.filmtotaal.nl/recensie.php?id=22063 http://www.volkskrant.nl/vk/nl/3376/film/article/detail/2443511/2011/06/09/ Rabat-bijzondere-productie-met-een-warm-hart.dhtml http://www.top-notch.nl/page/nieuws/19859/Enorm%20veel%20goede%20 recensies%20van%20Rabat/  http://www.nationaletoneel.nl/voorstellingen/romeo-en-julia/press-item-27      

Fiche voor de leerlingen: Op de volgende pagina vind je een fiche voor de leerlingen. Daarop staan een aantal trefwoorden, citaten en vragen die met de film te maken hebben. Je kan deze fiche gebruiken als leidraad tijdens de bespreking van de film.   P 43

Fiche voor de leerlingen

RABAT is een ijzersterke Nederlandse ‘roadmovie’: één oude taxi, twee grote geheimen, drie vrienden. Wat is dat precies, een ‘roadmovie’? Ken je nog andere films die binnen dit genre passen?  

On the boat! De parabel van de oude man op de boot gaat over de generatie van de ouders van Nadir, maar gaat ook over gevangen zitten tussen twee culturen. Nadir’s vader kwam uit Marokko naar Nederland om een leven op te bouwen. Net als de man in het verhaal. De man zoekt het geluk  “Aan de overkant” (Europa) maar voelt zich uiteindelijk nergens meer thuis. Hoe komt dat denk je?

RABAT gaat niet alleen over drie vrienden die samen een reis naar Marokko maken, maar focust ook op vooroordelen en raciaal geweld. Door hun zuiderse uiterlijk zijn Nadir, Abdel en Zakaria vaak het mikpunt van racistische pesterijen. Maar zijn de drie zelf wél zonder vooroordelen? Heb jij al wel eens te maken gehad met vooroordelen of racisme tegen jezelf of tegen iemand die je goed kent? Hoe reageerde je daarop?

Online filmfiche! Surf naar www.filmfiches.be en laat je (sterren)mening achter bij de film die je zag. De fiches zijn een digitale, meer visuele uitdieping van deze lesmap met trailers, foto’s en interessante achtergrondinfo.Neem ook eens een kijkje op www.rabatdefilm.nl. Je vindt er leuke teasers, muziekfragmenten, the making off,…

Familiewaarden spelen een belangrijke rol in deze film. De vader van Nadir heeft een grote invloed op het leven van Nadir. Waaraan kan je dat merken? Wat zijn de gevolgen voor Nadir? Hebben jouw ouders een grote invloed op jouw leven? Hoezo? Begrijp je dat ouders belangrijke beslissingen voor hun kinderen nemen? Wat zijn hier de voor- en nadelen van?

De low-budget film werd in razend tempo gemaakt. In één maand werden alle scènes gedraaid, wat betekent dat er flink doorgewerkt moest worden. Maar ondanks het harde werk, werd er ook plezier gemaakt: “Wat is er toffer dan een maand met vrienden vóór de camera en vrienden achter de camera op pad te gaan. Het was perfect; filmen, reizen, vrienden, lekker eten.” (regisseur Jim Taihuttu)