Financiële modellen in transitie

Financiële modellen in transitie JAN-COEN VAN ELBURG, GUIDO HOEK

Rebel Energy Water & Climate Biomass & Biogas

Wind

Geothermal

Hydro

Solar

Water & Energy

• Bij Rebel sinds: 2005, sinds 2012 directeur rebel energy, water, climate (EWC) • Fondsvorming, regelgeving, aanbesteding, governance, financiering EWC projecten • [email protected]

Verschillende perspectieven, verschillende vraagstukken Publiek perspectief

Privaat perspectief

Economische haalbaarheid

Financiële haalbaarheid

Socio-economische, milieueffecten en andere externe effecten

Maatschappelijke kosten en baten analyse

Financiële inkomsten en uitgaven

Business Case

Perspectief: "van chargeren kun je leren" DE ONDERNEMER:

DE FINANCIER:

• Dit is een briljante nieuwe benadering en/of technologie

• Dit is niet bewezen en riskant

• De hele buurt zegt schone energie te willen

• Er staat geen enkel commitment op papier

• Hier moet financiering voor te vinden zijn, de overheid wil het ook

• Geen track record dus eerst zien – dan geloven; 1 van de velen

• Dit avontuur ga ik aan – we zien wel waar we uitkomen • Ome Carel was penningmeester van de voetbalclub, die is goed met geld • Dit kan niet mis gaan!

• Waar is de business case, wat zijn de kasstromen?

• Die Carel heeft nog nooit een bedrijf van dichtbij gezien • Dit kan niet goed gaan!

Financieringsarrangement: Ondernemerschap • Ondernemerschap is de basis: • Startkapitaal (tijd, tijd, tijd, middelen) • Een goed plan is overtuigend voor mede-ondernemers • Financiering (lening) voor een ontwikkeling vaak lastig  succes fee’s, business angels, crowdfunding, beloning in aandelen etc. als oplossing

• Weet hoe mede-investeerders en financiers kijken • • • • • •

Wie trekt de kar (kennis, ervaring, track record) Hoe steken zaken juridisch in elkaar? (contracten, vergunningen etc.) Technisch (bewegen techniek of niet, risico’s etc.) Organisatorisch (samenwerking, afhankelijkheden, structuur) Markt (afnemers, zekerheden, prijzen etc.) Financieel (kasstroom, investeringen, ratio’s etc.)

Les: zorg eerst dat ondernemerschap en financierbaarheid klopt, zoek daarna oplossingen m.b.t. beperkt financieel rendement

Publiek perspectief: beleidsdoelstellingen Vraag: Wat heeft de overheid te zoeken bij de financiering van duurzameenergieprojecten?

Financieren Faciliteren

Toepassing/ handhaving Wet & regelgeving

Beleid • Doelen • Consistentie • Monitor

• Verordening • Convenant/ soft law • Fiscaliteit

• Vergunningen • Ruimtelijke Ordening • Bouwbesluit

• • • •

Servicepunt Kennis delen Lobby Netwerk

• Inkopen • Launching customer • Subsidie • Garantie • Leningen • Participatie

Privaat perspectief: Cash = king Vraag: Zijn er private investeerders oprecht geïnteresseerd in maatschappelijke investeringen die moeilijk renderen? Betalingsmechanisme bijv. infra PPS

Operationele Kasstromen Project (EURk)

SubsidieKasstromen Duurzame Energie Operationele Project (EURk) 50,000

600 400

-

200

(50,000)

(200)

(100,000) (400)

(600) Inkomsten uit vastrecht Totaal Operationele kosten BAK betalingen

Ontwikkelkosten Investering WKO

(150,000) Grijze Stroom Investering Turbines Ontwikkelkosten Vaste onderhoudskosten OZB

Groene Stroom (SDE) Grondpacht/ huur Service & Onderhoudskosten Verzekeringen

• Hoe worden projecten met maatschappelijk én (bescheiden) financieel rendement gerealiseerd?

Publiek-Privaat: werken met fondsen • • • •

Negen van de 12 provincies hebben duurzame energiefondsen opgericht Daarnaast ook een aantal grote steden: Den Haag, Amsterdam, Utrecht Totaal beschikbaar vermogen anno 2015: 600 miljoen euro (exc. Multiplier) Aantal fondsen, omvang en uitzettingen groeien

De crux: maatschappelijk investeren • wel solide business case / ondernemer/project/ risicobeheer • geen subsidie (overdracht middelen), geen 100% financiering • wel zachte leningen, eerder participeren; het verschil maken • wel afrekenen op maatschappelijke doelstellingen zoals CO2, werk, innovatie

www.publiekeenergiefondsen.nl www.energiefondsoverijssel.nl

www.pdenh.nl

www.fsfe.fr

Voorbeelden..

…bij financiering energietransitie

Verwarmde stoelkussens  Alternatief voor o.a terrasverwarming  Startende onderneming uit Utrecht  Initiële kapitaalsbehoefte: € 500.000  Inbreng EFU: € 200.000 hybride financiering - € 100.000 preferente aandelen - € 100.000 kredietfaciliteit

 EFU stapt na maximaal 5 jr uit

www.energiefondsutrecht.nl

[email protected]

085 0600090

@EnergiefondsU

Solease: PV-lease voor particulieren  Startende onderneming uit Utrecht  Inbreng eigen vermogen: € 100.000  Onvoldoende schaal en track record voor bancaire fin.  2014: inbreng EFU: € 100.000 vreemd vermogen

 2015: intentie voor opschaling financiering EFU  Positie EFU wordt achtergesteld zodra senior financier (bank) instapt  Looptijd 15 jr; gewenste exit na 5 jr


[email protected]

085 0600090

@EnergiefondsU

ZCO: WKO in bestaande utiliteitsgebouw  Oorspronkelijk energielabel: G; doel: label A  Kosten WKO-project: 1,5 M€  Bodemzijdig deel gefinancierd door energiebedrijf (=50%)  Installatiezijdig deel gefinancierd door EFU: - Betreft bedrijfsfinanciering met 2e hypotheekrecht - Bank neemt financiering EFU over

zodra loan-to-value dit toelaat


[email protected]

085 0600090

@EnergiefondsU

Zon/PV op bedrijfshal  Bedrijfsdak op Overvecht – Utrecht; 3.000 m2  Ruimte voor 625 zonnepanelen (156 kWp): € 180.000  SDE+ 2013 exploitatiesubsidie: rendabel project  Huisbank wil geen extra bedrijfskrediet verstrekken

 Oplossing: - 50% crowd funding (familie) - 50% lening EFU


[email protected]

085 0600090

@EnergiefondsU

Guido Hoek: Zelfstandig ondernemer Aan de basis van

Manager van

Betrokken bij

Drentse Energie Organisatie Doelstelling: ‘Versnellen van de energietransitie’ • Initiatief PS • Opgericht per 1 december 2011 (Stichting) • Looptijd tot en met 31 december 2020 • Funding: provinciale subsidie van € 29,2 miljoen • DEO levert kennis, netwerk en kapitaal

Drentse Energie Organisatie

1 lid

PVE

Drentse Energie Organisatie Rol kapitaalverschaffer • Revolverende inzet van middelen • Procedures conform handboek • Investeringsreglement – Cofinanciering, maximaal 50% – Energielening Drenthe € 5.000 - € 50.000 – Reguliere financiering € 50.000 - € 1 miljoen

• Bijdrage moet noodzakelijk zijn voor realisatie


Wat bepaald dat een publiek fonds succesvol is??


Het begint met een ondernemer of initiatiefnemer

Ondernemers en duurzaamheid

Ondernemers en duurzaamheid

Ondernemers en duurzaamheid Succesfactoren • Vasthoudendheid • Onafhankelijkheid • Oplossingsgerichtheid • Leveren kennis • Eenvoudige financieringsmogelijkheden

Projectfinanciering

Projectfinanciering

Elektrici tei Huidige tsverbruik situatie Na ma atregele n Investeri ng Bruto inv es tering EIA KIA Netto inv es tering Netto eig en inbren g (inbre ng-fis ca

jaar 1 kWh kWh

€ € € €

2 25000 0

3 4 5 6

26000,0 0 0,00 0,00 26000,0 0

7 8 9

al voord eel) Elektrici € teitskost -13000,0 en voor Totaal 0 (een maatreg positief elen getal be tekent Elektrici geld on teitskost tvangen en na ma Totaal van fis € cus) atregele 3395,00 n 3462,90 Jaarlijkse 35 32 be ,16 sparing Terugve € 3602,80 door PV rdientijd 0,00 zonder 3674,86 financie 0,00 3748,35 ring Financie € ring 0,00 3823,32 3395,00 Rente € 0,00 3899,79 3462,90 -22605,0 Aflos sin 0 -19 0,00 3977,78 3532,16 g 142,10 0,00 4057,34 3602,80 -15609,9 4 -12 0,00 Jaarlijkse € 36 74,86 007,14 0,00 500,36 3748,35 Terugve besparing na -8332,28 € Fin rdientijd 0,00 456,40 3823,32 1079,06 -4583,93 na finan anciering 0,00 410,64 ciering 3899,79 1123,03 -760,61 Aan de € 36 3977,78 bovens 1168,78 3,03 3139,18 1815,58 taande € 313,47 bereke 4057,34 1216,40 7116,96 ningen 1883,48 -11184,4 kunnen 261,89 1265,96 11174,3 2 gee n rec 1952,73 -9300,95 0 hte n ont 208,21 1317,53 lee nd 2023,38 -7348,21 worde 152,35 1371,21 n. Raadpl 2095,43 -5324,84 eeg uw 94,21 1427,08 accoun 2168,93 -3229,40 tant voo 33,70 1485,22 r de uit 2243,90 -1060,47 we rkin 1545,73 g van de 23 fiscale 20 11 ,36 83,42 regelin 2398,36 gen in 3503,79 uw spe fifie ke 2477,92 5902,15 situatie . 8380,06

10

Resultaten Drentse Energie Organisatie

Versnellen energietransitie

Op welke wijze kan een fonds het beste bijdragen aan de energietransitie??

Versnellen energietransitie Succesfactoren • Zie financieren als middel, niet als doel • Geef antwoorden (stel niet alleen vragen) • Houdt het simpel

Afsluiting

Vragen of opmerkingen??

Financiële modellen in transitie

Recommend Documents