Financieel. Jaarbericht (samenvatting)

Financieel Jaarbericht 2013 (samenvatting)

Inhoudsopgave

Bericht van de Raad van Toezicht — 3 Bestuursverslag — 6 Prestatieverantwoording OCW/EK 2013 — 19 Jaarrekening — 20 Balans — 20 Categoriale exploitatierekening — 21 Categoriale en functionele exploitatierekening — 22 Algemene toelichting — 23 Toelichting balans — 25 Niet in de balans opgenomen verplichtingen — 41 Niet in de balans opgenomen activa — 41 Toelichting categoriale exploitatierekening — 42 Toelichting categoriale en functionele exploitatierekening — 54 Verantwoording OWB subsidie — 55 Overige gegevens — 64 Resultaatbestemming — 64

2 Financieel Jaarbericht 2013

Bericht van de

Raad van Toezicht

Inleiding Voor Naturalis was 2013 in minstens twee opzichten een historisch jaar. Nooit eerder bezochten zoveel mensen het museum als in 2013. En, na jaren van voorbereiding, werd in 2013 de integratie van de verschillende oprichtende instituten in de stichting Naturalis Biodiversity Center voltooid. Vanaf 2006 hebben de planvorming en middelen verwerving voor, en vervolgens de bestuurlijke en financieel-juridische vormgeving van Naturalis Biodiversity Center de bijzondere aandacht van de raad gehad. Met groot genoegen stellen wij vast dat deze vormgeving in 2013 kon worden afgerond. Het centrum is niet ‘af’ en zal dat ook nooit zijn, maar met ingang van 2014 is wel aan de institutionele voorwaarden voldaan om Naturalis als centrum voor collectiegerelateerd wetenschappelijk onderzoek en onderwijs te laten functioneren op het beoogde, hoge niveau. Ook ten aanzien van de overige grote uitdagingen waar Naturalis aan werkt, de huisvestingsopgave, de vernieuwing van de vaste presentatie, het integreren en digitaliseren van de collectie, de upgrade van de wetenschappelijke infrastructuur en de ontwikke ling van het onderzoeksbeleid, heeft het instituut zich sterk ontwikkeld. De Raad heeft de ontwikkeling niet alleen middels de overleggen en actuele en gedetailleerde managementrapportages, maar ook dankzij tussen tijdse nieuwsbrieven goed kunnen volgen. In het bijzonder heeft de Raad in het verslagjaar aandacht besteed aan de positie van Naturalis als onderzoeks instituut. De Raad was in dat verband zeer verheugd over het feit dat Naturalis in maart werd toegelaten tot de financieringsinstrumenten van NWO. Het helpt Naturalis bij het verder uitbouwen van de weten schappelijke ambities en bevestigt de intentie om in Nederland een nieuw topinstituut neer te zetten. Met grote interesse heeft de Raad ook het huis vestingsdossier gevolgd, o.a. door in december aan de hand van maquettes en tekeningen uitvoerig kennis te nemen van de visie op de huisvestings opgave van architect Michiel Riedijk van Neutelings Riedijk Architecten.

Maar het onderwerp dat waarschijnlijk het mooist illustreert waarom Naturalis een uniek instituut is, is de vondst van een fossiel skelet van een Tyrannosaurus rex. Het is in alle opzichten – wetenschappe lijk, museaal, voor de collectie, zakelijk, financieel – een hoogtepunt en tegelijk een uitdaging, waar de Raad met gepast enthousiasme en tegelijk scherp toezicht aandacht aan heeft besteed. De Raad heeft vastgesteld dat Naturalis in het verslagjaar alle doelstellingen met betrekking tot de lopende prestatieafspraken heeft gehaald.

Besluiten In het verslagjaar heeft de Raad van Toezicht de gebruikelijke goedkeuringsbesluiten aangaande de jaarrekening, begroting en activiteitenplan genomen. De jaarrekening is in maart goedgekeurd. In juni is het Activiteitenverslag 2012 OWB goedgekeurd en in september is het Jaarplan en begroting 2014 behan deld en goedgekeurd. In tegenstelling tot eerdere jaren ging het hierbij om het integrale plan voor acti viteiten gefinancierd uit alle geldstromen, inclusief subsidieaanvraag voor de Kaderregeling exploitatie subsidies onderzoek en wetenschap. Tevens heeft de Raad zijn goedkeuring gegeven aan de subsidie aanvraag van Naturalis samen met IBED en NIOZ in het kader van de Nationale roadmap grootschalige onderzoeksfaciliteiten. In december heeft de Raad zijn goedkeuring gehecht aan het voornemen om ten behoeve van de financiering van de huisvestings opgave een krediet aan te vragen bij de Staat.

Vergoedingenbeleid In maart 2012 is het vergoedingenbeleid voor de Raad vastgesteld. De leden van de Raad hebben recht op een onkostenvergoeding van € 100 per bij gewoonde reguliere raadsvergadering. Daarnaast stelt de stichting elk lid een individueel lidmaat schap van International Council of Museums (ICOM) ter beschikking. De raadsleden vinden hiermee aan sluiting bij de internationale museumgemeenschap en kunnen o.a. gebruik maken van korting op de entree van veel musea.

Financieel Jaarbericht 2013 3

Zie voor de uitgekeerde vergoeding exploitatiepost 24 van de jaarrekening.

Corporate governance De Raad van Toezicht heeft een toezichthoudende rol, fungeert als klankbord voor de directie en is werkgever van de directie. Algemeen directeur en Raad van Toezicht voelen zich gezamenlijk verant woordelijk voor naleving van de Governance Code Cultuur (voorheen: Code Cultural Governance). Hierbij is afgesproken dat de algemeen directeur als bestuurder primair verantwoordelijk is voor de naleving van de Code. De Raad van Toezicht houdt toezicht op het voldoen aan de bepalingen van de code. Een reflectie op de naleving van de code is opgenomen in het bestuursverslag. De Raad stemt in met het gestelde in deze verklaring. In het ver slagjaar is de governancestructuur niet gewijzigd.

Samenstelling, benoeming en selectie De samenstelling en taken van de Raad van Toezicht zijn vastgelegd in de statuten en nader uitgewerkt in een reglement. Leden van de Raad worden geworven op basis van een vastgesteld profiel. De samenstelling van de Raad is in het verslagjaar gewijzigd in die zin dat in januari 2013 mevrouw L. Vet in verband met de afloop van haar benoeming stermijn is afgetreden. De ontstane vacature is conform het besluit uit december 2012, niet ingevuld. Omdat de Raad voor de periode dat het project van de integratie van de organisaties niet was afgerond vooralsnog hechtte aan behoud in zijn gelederen van de specifieke ervaring en deskundigheid van het andere aftredende raadslid, de heer M. Udink, heeft de Raad diens benoemingstermijn verlengd tot mei 2014. In september 2013 heeft de heer C. Veerman bekend gemaakt zijn raadslidmaatschap per 1 januari 2014 neer te leggen, om te voorkomen dat wanneer Naturalis aanvragen doet bij de Goede Doelen loterijen of bij NWO, deze zouden kunnen leiden tot ongewenste belangenverstrengeling. In december is de heer D. Breimer door de Raad gekozen als interim-voorzitter. Inmiddels hebben ook mevrouw


P. Kruseman – in verband met haar aanstaande lidmaatschap van de Raad van Toezicht van het te vormen Nationaal Museum Wereldculturen –, mevrouw A. Nijhof en de heer R. Rabbinge – in ver band met zijn lidmaatschap van de NWO Commissie Nationale roadmap grootschalige onderzoeks faciliteiten - te kennen gegeven niet beschikbaar te zijn voor een tweede termijn als raadslid. Zie voor een overzicht van de samenstelling en rooster van aftreden van de Raad van Toezicht het bestuurs verslag.

Vergaderingen In 2013 heeft de Raad vergaderd op 21 maart, 16 mei, 27 juni, 26 september en 19 december. Alle vergaderingen waren met de directie. De ver gadering in mei was ‘off site’ en gewijd aan de strategie voor de langere termijn, zoals besloten was te doen naar aanleiding van de zelfevaluatie 2012. Tijdens andere vergaderingen hebben ver schillende adjunct-directeuren en projectleiders op deelterreinen een toelichting gegeven op het beleid. In maart is het Masterplan voor de vernieuwing vaste presentatie toegelicht, in juni is de marketingen fondsenwervingsstrategie toegelicht, in septem ber is het beleid inzake op toepassing gericht onderzoek gepresenteerd en in december het ICTbeleid en het Voorlopig Ontwerp van de nieuwbouw. In december heeft een delegatie van de Raad van Toezicht gesproken met een delegatie van de ondernemingsraad.

Commissies Evaluatie functioneren algemeen directeur Een commissie bestaande uit de heer C. Veerman, voorzitter en mevrouw A. Nijhof heeft in december met de algemeen directeur een gesprek gevoerd over diens functioneren. Van de evaluatie is een verslag gemaakt en voorgelegd aan de algemeen directeur. Dit verslag is gearchiveerd door de voorzitter. Zelfevaluatie Aan de hand van een schriftelijk beoordelings stramien hebben alle raadsleden input geleverd

voor de zelfevaluatie, welke is besproken buiten aanwezigheid van de algemeen directeur. Hierbij is het functioneren van de Raad beoordeeld op de volgende aspecten: mate van aandacht voor de strategie, informatievoorziening, relatie met stake holders, samenspel met de directie, kwaliteit deskundigheid en samenstelling van de Raad, functioneren voorzitter en naleven governance code. Van de bespreking is een verslag gemaakt door de directiesecretaris. Auditcommissie De auditcommissie is ingesteld om de Raad bij te staan in zijn controlerende taak en toezichthoudende rol. De commissie beoordeelt o.a. het functioneren van het interne systeem van planning en control en de concept (meerjaren)begroting. Zij adviseert over de benoeming van de externe accountant, beoor deelt de conceptjaarrekening en bespreekt de uit komsten van de controle van de jaarrekening met de externe accountant. Verder voert de commissie op verzoek van de Raad van Toezicht andere toezicht houdende werkzaamheden uit. De commissie bestond in 2013 uit de heer M. Udink, voorzitter en de heer W. te Beest. In het verslagjaar heeft de auditcommissie drie maal vergaderd. De commissie heeft met de algemeen directeur, de controller en de accountant de jaarrekening, de management letter en het risicomanagementbeleid besproken. Daarbij is tweemaal in het bijzonder aandacht besteed aan de risico’s verbonden aan de strategie en de wijze waarop de algemeen directeur de opzet en werking van de interne risicobeheer singssystemen bewaakt. Bij deze vergaderingen was de externe accountant aanwezig.

verslag de jaarrekening goedgekeurd, waarna deze door de algemeen directeur van de stichting is vastgesteld. Voor de verdeling van het exploitatie resultaat wordt naar de resultaatbestemming verwezen.

Tegenstrijdige belangen In het kader van zijn toezichthoudende functies heeft de Raad vastgesteld dat er in 2013 geen sprake was van belangentegenstellingen of andere omstandig heden die afbreuk kunnen doen aan de kwaliteit van bestuur en toezicht. De Raad van Toezicht bedankt directie en het gehele personeel zeer voor hun inspanningen en geleverde prestaties in het afgelopen jaar en spreekt zijn waardering uit voor de prettige wijze waarop is samen gewerkt. Leiden, 24 maart 2014, Raad van Toezicht Douwe Breimer, waarnemend voorzitter

Jaarrekening en bestemming exploitatiesaldo De door de directie opgestelde jaarrekening over het boekjaar 2013 is gecontroleerd door Deloitte Accountants B.V. De verklaring van de accountants is opgenomen bij de overige gegevens. De directie heeft de jaarrekening ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Toezicht. De Raad heeft mede op grond van de controleverklaring en het bijbehorende


Bestuursverslag

Inleiding In 2013 heeft Naturalis 298.930 bezoekers ontvangen. Dat is meer dan er ooit eerder in een kalenderjaar kwamen sinds de opening van het museum in 1998. We hebben dit succes behaald door een uitgekiende programmering en marketing, daarbij geholpen door een landelijke trend van stijgend museumbezoek. Het succes sterkt ons in onze ambities om op de ingeslagen weg verder te gaan met de realisering van onze plannen voor vernieuwing van de vaste presentatie, vernieuwing en uitbreiding van de accommodatie, upgrade van het wetenschappelijk onderzoek en digitalisering van de collectie. Ook in een ander opzicht bereikten we een hoogte punt. In 2013 werd de juridisch-financiële vorm geving van Naturalis Biodiversity Center afgesloten: een mijlpaal die zich laat vergelijken met het samen gaan in 1984 van het Rijksmuseum van Geologie en Mineralogie en het Rijksmuseum voor Natuurlijke Historie en met de verzelfstandiging in 1995 van de toenmalige Rijksmuseale Dienst Nationaal Natuur historisch Museum. Per 1 januari 2013 zijn de mede werkers van het Zoölogisch Museum Amsterdam (ZMA - Universiteit van Amsterdam) in dienst getreden bij de stichting. De medewerkers van het Nationaal Herbarium Nederland (NHN) in dienst bij de universiteiten van Leiden en Wageningen zijn respectievelijk per 1 juni 2013 en 1 november 2013 in dienst van de stichting Naturalis getreden. Gelijk tijdig met deze overgang nam Naturalis de beheers verantwoordelijkheid over voor de zoölogische en botanische collecties en gerelateerde documentatie van deze universiteiten; het eigendom van deze collecties ging over naar de Staat der Nederlanden, waarmee de nationale natuurhistorische collectie ongeveer verdubbelde. Tegen het einde van het jaar ondertekenden de drie universiteiten en Naturalis een Academische Werkplaatsovereenkomst, waarin afspraken zijn vastgelegd over samenwerking in het collectiegerelateerde onderzoek en onderwijs op het gebied van de biodiversiteit. In verband met deze samenwerking verlegde het Ministerie van OCW met ingang van 2014 een structurele geldstroom van de universiteiten in Leiden, Amsterdam en Wageningen naar Naturalis; overigens volledig conform het


gemeenschappelijke plan uit 2007 voor deze samen werking en daardoor met volle medewerking van de universiteiten. Eveneens in 2013 kende het bestuur van NWO aan Naturalis Biodiversity Center de status van ‘ontvangende instelling’ toe, wat betekent dat onderzoekers van Naturalis bij NWO in competitie aanvragen voor onderzoeksfinanciering kunnen doen. Daarmee zijn de plannen voor het Nederlands centrum voor biodiversiteit zoals die medio jaren 2000 zijn bedacht, in het verslagjaar geculmineerd tot een organisatie van 298 fte op de loonlijst die een collectie van 37 mln. objecten beheert. Nu de arbeidsrechtelijke integratie is afgerond, kunnen we ons ten volle concentreren op de toekomst. Naturalis ontvangt enerzijds vierjaarlijkse in stellingssubsidie op grond van de Regeling op het specifiek cultuurbeleid (subsidiebesluit culturele basisinfrastructuur 2013-2016, kenmerk: 437606, d.d. 18 september 2012 en wijziging daarop d.d. 19 december, kenmerk: 467491) en anderzijds jaarlijks subsidie op grond van de Kaderregeling exploitatiesubsidies onderzoek en wetenschap (subsidiebesluit exploitatiesubsidie 2013 kenmerk BEK/BPR-2012/74085 U, d.d. 2 november 2012). Beide subsidies worden in dit verslag verantwoord, respectievelijk onder verwijzing naar ‘OCW/EK’ en ‘OCW/OWB’. Het model uit het Handboek verantwoording cultuursubsidies instellingen 2013-2016 is daarbij gehanteerd als basis. Tegen het besluit voor subsidie voor de culturele basisinfrastructuur is door Naturalis bezwaar ingediend omdat in de prestatieafspraken geen rekening werd gehouden met de voorziene sluiting van het museum in 2016. In verband hiermee zijn door de minister op 7 mei 2013 (brief kenmerk DUO/ OND-2013/21959M) de prestatie-eisen voor het jaar 2016 gewijzigd in die zin dat het museum tenminste 50.000 bezoeken totaal en 15.000 bezoeken scholie ren dient te realiseren en dat het museum voor ten minste drie maanden gemiddeld 48,6 uren per week geopend moet zijn.

Financiële positie van de instelling Exploitatieresultaat Met onze activiteiten die (grotendeels) worden gedekt door de OCW/EK subsidie hebben we over het verslagjaar een negatief resultaat geboekt van € 352.000. Dit resultaat is lager dan begroot, hetgeen aan de ene kant is te verklaren door hogere voor bereidingskosten voor de verwerving van de T. rex en aan de andere kant lagere afschrijvingskosten door à fonds perdu financiering van investeringen. Het resultaat van de activiteiten die (grotendeels) uit de OCW/OWB worden gedekt, bedraagt € 1.178.000. Dit is inclusief de universitaire middelen die aan Naturalis zijn overgedragen. Het resultaat is € 940.000 beter dan begroot. Naast de hogere over gedragen budgetten van de universiteiten zijn de kosten van de architect geactiveerd en niet via de exploitatie afgewikkeld. De kosten voor de verhuizing van collectie en medewerkers uit het Van Steenis gebouw waren daarentegen aanzienlijk hoger. Onder ‘Overzicht mutaties’ vindt u een overzicht van de belangrijkste posten die afwijken van de begroting. Eigen inkomstennorm De eigen inkomstennorm wordt alleen voor de EK gerelateerde activiteiten van de stichting berekend. De betreffende eigen inkomsten waren afgerond € 4,2 mln. De gedetailleerde berekening is in de paragraaf met de Resultaatbepaling opgenomen. Dit is 25,1% van de structurele cultuursubsidies over 2013. In 2012 was het vastgestelde percentage eigen inkomsten 18,3%. Vermogenspositie De stichting heeft een gezonde vermogenspositie. Binnen de Bestemmingsreserve, het Bestemmings fonds OCW/EK en de Egalisatiereserve OCW/OWB is nader onderscheid gemaakt naar specifieke bestemmingen van de reserves. De Bestemmingsreserve omvat twee deelbestem mingen: de vervanging van de vaste presentatie en de integratie. Aan het Bestemmingsfonds OCW/EK is een bedrag onttrokken als gevolg van de resultaat bestemming. Binnen de Egalisatiereserve OCW/OWB zijn vijf bestemmingen benoemd, te weten reservering voor

wetenschappelijke infrastructuur, collectieprojecten, biodiversiteitsinformatica, wetenschappelijk personeel na 2013 en een à fonds perdu deel van de nieuwbouw. Er is een mutatie in Egalisatiereserve OCW/OWB onderdeel nieuwbouw doorgevoerd als gevolg van de verwerving van het Darwinhouse inclusief de grond. Zie voor de cijfers de posten 7, 8, 9 en 10 in de jaarrekening. Investeringen Op 2 januari 2013 is het aangrenzende bedrijfspand aan de Darwinweg 4-22 (Darwinhouse) door de stichting voor € 7,5 mln. aangekocht. Daarnaast is in 2013 voor bijna € 472.000 geïn vesteerd in het kader van het reguliere beleid. Het grootste deel daarvan heeft betrekking op kantoormeubilair en -automatisering. In het kader van het investeringsproject gedekt uit de Kaderregeling subsidiëring projecten ten behoeve van onderzoek en wetenschap (in 2009 toegekend als bijdrage uit het Fonds Economische Structuur versterking), is ten behoeve van de versterking van de wetenschapsfunctie in 2013 geïnvesteerd in onderzoeks- en analyseapparatuur. In 2013 werd de aankoop afgerond van een elektronen microsonde, waarmee tot op de nanoschaal de opbouw van gesteenten en fossielen gemeten kan worden. De sonde wordt geplaatst in Utrecht als onderdeel van de nationale geologische faciliteit en is vanaf april 2014 operationeel. Specificaties werden opgesteld in samenwerking met specialisten van de Universiteit Utrecht en de Vrije Universiteit Amsterdam. Overige belangrijke investeringen betroffen opslag meubilair voor de entomologische en malacologische collecties. Lange termijn perspectief In de loop van de komende periode t/m 2016 voor ziet Naturalis de volgende grote investeringen: • integratie en digitalisering van de collecties van de samengebrachte instellingen en investering in wetenschappelijke infrastructuur. Deze projecten lopen tot medio 2015. Financiering wordt gedekt uit de Kaderregeling subsidiëring projecten ten behoeve van onderzoek en wetenschap.


• aanpassing en uitbreiding accommodatie (nieuw

bouw) bij Naturalis in Leiden t.b.v. bovengenoemde samenvoeging. Dit wordt gefinancierd via de Kaderregeling exploitatiesubsidies onderzoek en wetenschap, enerzijds uit in de afgelopen jaren daartoe gereserveerde middelen en anderzijds uit toekomstige middelen die ‘meekomen’ met de instellingen die naar Leiden verhuizen en daar naast uit vrijvallende huurmiddelen door het afstoten van het Pesthuis. • vernieuwing van de vaste presentatie inclusief de dekking van inkomstenderving door sluiting van het museum in 2016. Een en ander wordt gefinancierd uit een gevormde reserve en toe komstige opbrengsten uit fondsen- en sponsor werving. Wanneer de integratie is voltooid, voorziet de stichting in haar inkomsten in hoofdzaak uit drie geldstromen: rijkssubsidie in het kader van de culturele basisinfrastructuur, rijkssubsidie voor wetenschap en onderzoek (inclusief de geldstromen die voorheen via de partneruniversiteiten liepen) en overige opbrengsten (directe opbrengsten, tweede en derde geldstroom). In de brief van 26 juli 2013 (kenmerk 531797) is aan Naturalis medegedeeld dat de subsidie op grond van kaderregeling exploitatiesubsidies Onderzoek & Wetenschap met ingang van 2014 structureel wordt verlaagd met € 328.000 en vanaf 2015 met € 654.000. Naturalis is in de periode 2009 t/m 2013 in de gele genheid gesteld, te investeren in de opbouw van een onderzoeksgroep met voldoende verdienvermogen om zich op de langere termijn te kunnen handhaven. Deze groep is in de loop van 2011-2012 bemenst en uit de gevormde reserve kunnen de aangegane commitments tot in 2017 gefinancierd worden. Het is de bedoeling dat de formatieve capaciteit daarna uit projectopbrengsten in stand gehouden kan worden. Ter vergroting van het verdienvermogen is in 2013 een aantal maatregelen genomen, waar onder intensieve begeleiding van onderzoekers die bij NWO projectvoorstellen indienen.


Overzicht mutaties Hierbij een overzicht van de afwijking ten opzichte van de begrotingen van beide activiteitenclusters (in duizenden euro’s, negatieve bedragen tussen haakjes): Activiteiten gedekt door OCW/EK subsidie Met activiteiten die worden gedekt door de OCW/EK subsidie is een negatief resultaat van afgerond € 353.000 gerealiseerd. Afgezet tegen een beoogde negatieve resultaat van € 95.000, is het resultaat € 258.000 lager. In het onderstaande overzicht zijn de belangrijkste mutaties ten opzichte van geplande baten/lasten, alle bedragen in duizenden euro’s: Lagere afschrijflasten Hogere entree inkomsten Minder extern gesubsidieerde projecten afgerond Campagne “Tientje voor T. rex” Toevoeging voorziening vakantiedagen Niet gerealiseerde sponsorinkomsten Hogere kosten voor cursussen en opleiding Overige afwijkingen, per saldo Subtotaal mutaties ten opzichte van geplande baten/lasten

377 187 149 (328) (222) (150) (131) (140) (258)

Activiteiten gedekt door OCW/OWB subsidie Met activiteiten die worden gedekt door de OCW/ OWB subsidie is een positief resultaat van afgerond € 1.179.000 gerealiseerd. Dit is € 941.000 beter dan het beoogde positieve resultaat van € 238.000. Dit resultaat is inclusief de overgedragen budgetten van het Zoölogisch Museum Amsterdam en het Nationaal Herbarium Nederland.

Onderstaand een overzicht van de belangrijkste mutaties ten opzichte van geplande baten/lasten, alle bedragen in duizenden euro’s: Geen exploitatiekosten van de architect, deze kosten zijn geactiveerd 1.500 Overdracht budgetten universitaire partners 1.404 Lagere Laboratorium kosten 217 Rentebaten 189 Tijdelijke huisvesting (Nieuwenhuizenweg + Galileiweg) (763) Verhuiskosten (398) Verhuiskosten ICT gerelateerd (329) BTW aftrekbeperking (290) Hogere personeelskosten dan beoogd (binnen overgedragen universitaire budgetten) (268) Tijdelijke inhuur ICT (234) Afschrijvingslasten Darwinhouse (216) Overige afwijkingen, per saldo 129 Subtotaal mutaties ten opzichte van geplande baten/lasten 941

Realisatie van voorgenomen activiteiten 2013 Hierbij doen we verslag van de resultaten van de in het kader van de culturele basisinfrastructuur 2013-2016 voorgenomen prestaties in 2013. Bezoeken totaal: 298.930 bezoeken in 2013 is een stijging van 17% ten opzichte van 2012, en ruim boven de doelstelling van 265.600 bezoeken. Betalende bezoeken: het aantal betalende bezoe kers was 282.232, een stijging van 16% ten opzichte van 2012 en ruim boven de doelstelling van 260.600 bezoeken. Bezoeken scholen: in 2013 omvatte het bezoek in schoolverband 42.496 scholieren uit basis- en voortgezet onderwijs. Dit aantal impliceert een daling van 5% ten opzichte van 2012. Het betreft 18.035 bezoeken uit het primair onderwijs en 24.461 bezoeken uit het voortgezet onderwijs. De doelstelling van respectievelijk 17.500 en 23.500 bezoeken in schoolverband (in totaal 41.000) is daarmee gehaald. Naast scholieren uit basis- en

voortgezet onderwijs, werden ook nog eens 13.866 bezoekers ontvangen uit het hoger onder wijs, uit de kinderopvang en overige opleidingen. Registratiegraad en -kwaliteit: meer dan 95% van de rijkscollectie in beheer bij Naturalis (37 mln. ob jecten), is analoog geregistreerd in diverse registers van stamboeken en kaartsystemen. Digitaal zijn per einde van het verslagjaar in totaal 4,3 mln. objecten geregistreerd op objectniveau. In totaal zijn digitaal minimaal op niveau bewaareenheid 8,52 mln. objec ten geregistreerd. De registratiekwaliteit voldoet aan de eisen voor het type collectie dat Naturalis beheert. Zie daarover ook het afschrift van de rapportage van de hoofdinspecteur collecties en archieven van de Erfgoedinspectie aan de directeur cultureel erfgoed van het Ministerie van OCW d.d. 14 maart 2013, kenmerk 494547. Bezoeken website: in het kader van de doelstelling om het webbezoek te verhogen ten opzichte van de jaren 2009-2012, wordt een sanering van het aantal websites dat Naturalis beheert doorgevoerd. Zie voor toelichting de paragraaf ICT. Collectieplan: een update van het collectieplan is in 2013 vastgesteld. Veiligheidsplan: dit is aanwezig. Openingsuren per week: Naturalis was in 2013 gemiddeld 48,6 uren per week geopend. Dit is conform de doelstelling. Een overzicht van de resultaten volgens ‘Model III activiteit en bereik musea’, is te vinden onder ‘Prestatieverantwoording’.

Inzichtelijke kwalitatieve beschrijving van de verrichte activiteiten Naturalis stelt zich ten doel biodiversiteit te beschrijven, begrijpen en verklaren door: • te bouwen aan de collectie van biologische en geologische diversiteit en de toegankelijkheid daarvan te vergroten; • bij te dragen aan de mondiale inspanning om door wetenschappelijk onderzoek de stamboom van het leven te reconstrueren en de interactie tussen soorten te begrijpen;


• gebruikmakend van de collectie het verhaal van

de natuur te vertellen in zijn natuurhistorische en cultuurhistorische context, aansprekend voor verschillende doelgroepen en voeding gevend aan verwondering; • in een open dialoog kennis te leveren over de natuur, over taxonomie en biodiversiteit, die bruik baar is voor de samenleving en een duurzame economie. Collectie Met de overdracht van de herbaria en de ZMAcollectie is in 2013 de natuurhistorische rijks collectie uitgebreid tot een omvang van ca. 37 mln. objecten. Alle grote Nederlandse natuurhistorische collecties zijn nu verenigd onder beheer van Naturalis. Hoewel de komende jaren de collecties nog deels zullen zijn ondergebracht in tijdelijke accommodaties, streven we er naar de toegankelijk heid voor onderzoek en andere doeleinden zoveel mogelijk te garanderen. Behoud Net als in voorgaande jaren hebben we in 2013 diverse maatregelen getroffen die te maken hebben met (de gevolgen van) de verontreiniging met in het verleden gebruikte conserveringsmiddelen. Ener zijds ging het om maatregelen die ertoe bijdragen dat de betreffende verontreiniging minder schadelijk wordt, anderzijds ging het om maatregelen die maken dat de omgang met deze collecties op verantwoorde wijze kan plaatsvinden. Dat laatste betrof o.a. luchtfiltering gecombineerd met adequaat gebruik van persoonlijke beschermings middelen en consequente ruimtelijke scheiding van collectiebewerking en andere processen. In het kader van het eerste heeft Naturalis zich aangeslo ten bij een consortium aangevoerd door TNO dat zich er op richt om een substraat te ontwikkelen waaraan de vrijkomende kwikverbinding zich kan binden, zodat risico’s van inademing definitief worden verlaagd. Beheer De verhuisbewegingen van met name de herbarium collecties als gevolg van het vertrek uit het Van


Steenisgebouw in Leiden (zie de toelichting hier onder bij ‘Huisvesting’) betekenden veel werk voor de collectieafdelingen. Per eind januari 2014 zijn alle verhuizingen afgerond en zijn de collecties weer onder de gebruikelijke voorwaarden toegankelijk. Digitalisering Het FES-project Collectiedigitalisering heeft als doelstelling om van 7 mln. objecten gegevens te digitaliseren en de gegevens zoveel als mogelijk via faciliteiten als de Global Biodiversity Information Facility (GBIF), de Biological Heritage Library (BHL) en eigen platforms van Naturalis ter beschikking te stellen aan de gemeenschap van onderzoekers en andere belanghebbenden. In 2013 zijn in het project 1,8 mln. objecten digitaal geregistreerd. Daarmee zijn per einde van het verslagjaar in het totaal 3,3 mln. objecten gedigitaliseerd in het project. Dat is ruim boven de planning. Van 2,9 mln. objecten waren de gegevens via het Nederlandse knooppunt van GBIF gepubliceerd; voor de gehele publicatie doelstelling werd een planning vastgesteld. Onderzoek en onderwijs Naturalis heeft met de inzet van structurele subsidie van OCW/OWB in 2009-2013 de wetenschappelijke staf aangevuld met een aantal ‘high potential’ onderzoekers. Om de formatieve capaciteit ook na afloop van de jaren te kunnen handhaven is een ambitieuze doelstelling voor verwerving van middelen uit de tweede en derde geldstroom geformuleerd, oplopend van ruim € 1 mln. verworven middelen te besteden in 2012 tot € 3 mln. te besteden in 2017 en verdere jaren. Net als in 2012 werd ook de doel stelling voor 2013 ruim gehaald: het jaarbedrag lag zelfs bijna 100% boven de doelstelling. Belangrijke resultaten in de verwerving van onderzoeksgelden betroffen onder andere een subsidie van € 420.000 voor accommodatie van collectiebezoek voor externe onderzoekers, een subsidie van € 50.000 voor bio diversiteitsinformatica, € 162.000 voor aanstellen van een research fellow door de Stichting Rijks herbarium Fonds dr. E. Kits van Waveren en drie projectsubsidies ad in totaal € 157.400 verworven door de botanicus Michael Stech en collega’s. Niettemin blijft aandacht vereist in verband met de

bezuiniging op OWB-subsidies met ingang van 2014, die in de omvang van de vaste wetenschappelijke staf tot uitdrukking zal worden gebracht. Dit maakt vergroting van het verdienvermogen des te belang rijker. Tegen het eind van 2013 formaliseerden Naturalis en de drie universiteiten die collecties en middelen aan Naturalis hebben overgedragen, de afspraken over de onderwijsinzet van personeel van Naturalis binnen deze universiteiten. De inzet, in het cursusjaar 2012-2013 ongeveer 4 fte, zal volgens afspraak oplopen tot ongeveer 6 fte, in goed overleg te verdelen over de universiteiten. Met ingang van 1 januari 2013 worden doelstellingen en realiteit bepaald ten opzichte van de onder zoekers in dienst van Naturalis en de onderzoekers die in de loop van dat jaar in dienst kwamen. Ook de productie van enkele onderzoekers die wel zijn aangesteld bij een universiteit maar operationeel onder leiding van Naturalis hun projecten uitvoeren, zijn meegeteld. Dit betreft een aantal promovendi, gastonderzoekers en een enkele ontvanger van een zgn. persoonsgebonden subsidie van NWO. In onderstaande tabel is de realisatie van aantallen publicaties, onderzoeken en citaten vergeleken met de doelstellingen 2013 en 2016 uit het op 30 septem ber 2013 ingediende activiteitenplan 2014. In dit plan wordt onder onderzoeken verstaan het totaal aantal onderzoeksprojecten dat onderzoekers van Naturalis in het jaar uitvoeren (gemiddelde van het aantal op peildata eind 2012 en 2013). “Citaten” betreft verwijzingen in 2013 van derden naar onderzoeks resultaten van onderzoekers van Naturalis die zij in de jaren 2009 tot en met 2012 publiceerden. Deze interpretatie is gangbaar en vereist geautoma tiseerde analyse van vele duizenden wetenschappe lijke tijdschriften. Voor een onafhankelijke uitvoering van deze analyse heeft Naturalis een opdracht verstrekt aan het Centrum voor Wetenschappelijke en Technologiestudies van de Universiteit Leiden. Het CWTS zal na verslagdatum rapporteren; resultaten zullen in de jaarrekening 2014 worden verstrekt. Op grond van getelde citaten van enkele onderzoekers is de verwachting dat de doelstelling 2013 zal worden gehaald.

2013 2013 2016 Doel Realiteit Doel Publicaties (SCI) 120 172 160 Onderzoeken 140 228 140 Citaten 1.000 NTB 1.500 SCI: peer reviewed publicaties opgenomen in de Science Citation Index NTB: nog te bepalen Publiek en markt Onze publieksgerichte activiteiten bestaan al lang niet meer enkel uit tentoonstellingen en educatieve programma’s. Door slim te programmeren en met een veelheid van media communiceren we met verschillende publieksgroepen over verschillende aspecten van biodiversiteit in heden en verleden. We organiseren tentoonstellingen, maar ook talk shows, presentaties, demonstraties en andere bijeenkomsten en we manifesteren ons in de sociale media. Actuele onderwerpen die in 2013 op deze manier in het museum aan bod kwamen, waren de bultrug Johanna en de wolf van Luttelgeest. Ook van de expeditie om een Tyrannosaurus rex te vinden in de Verenigde Staten werd via de mediamix uit gebreid verslag gedaan. De Naturalis Late Night Show-formule werd in aangepaste vorm op de locatie Raamsteeg 2 een vervolg gegeven. Na een jaar hebben we echter vastgesteld dat de meerwaarde van het geven van een meer eigen identiteit, los van Naturalis en een locatie in de binnenstad van Leiden, niet in voldoende mate aan de verwachtingen heeft voldaan. Tentoonstellingen De familietentoonstelling Superzintuigen, een inter actieve tentoonstelling over de zintuigen van mens en dier, die Naturalis samen met enkele buitenlandse musea heeft ontwikkeld, liep ook in 2013 door. De meeste aandacht ging in 2013 echter uit naar de expositie Freeks Favorieten die vanaf 9 oktober liep. Hierin kreeg de bezoeker een rondleiding door de vaste presentatie als door de ogen van dr. Freek Vonk – bekend bioloog en onderzoeker bij Naturalis. Verder zijn de volgende tentoonstellingen georganiseerd:


• Vlinders van Kawasaki van 22 maart t/m 1 sep

tember – presentatie van bijzondere collectie Apollovlinders. • IJsbeer Knut in Naturalis van 14 juni t/m 1 septem ber – kleine presentatie van de wereldberoemde Berlijnse ijsbeer Knut. • Presentatie Erik of het klein insectenboek 1 novem ber t/m 5 januari 2014 – presentatie in samenwer king met CPNB in het kader van de publieksactie ‘Nederland leest!’. Vernieuwing vaste presentatie Op basis van het vastgestelde Masterplan, zijn in 2013 de concepten voor zes van de negen zalen uitgewerkt en is gestart met de aanbesteding van het ontwerp voor drie zalen. Twee van de negen zalen betreffen een ‘Experience’. Deze zullen als afzonderlijke projecten en met eigen begrotingen worden beheerst. Ten opzichte van de andere zalen, die in de eerste fasen alleen functioneel worden gespecificeerd, zal in de ‘Experiences’ veel eerder ook de techniek worden vastgelegd. Wel blijven de eerder aangewezen interne projectleiders verant woordelijk. De concepten voor de eerste drie zalen zijn in juni vastgesteld en via een aanbestedings procedure uitgezet. De programmaleider Tentoon stellingsvernieuwing is opgenomen in het bouw overleg, om de afstemming tussen de tentoon stellingsvernieuwing en de nieuwbouw/renovatie te bevorderen. Educatieve activiteiten In 2013 zijn er in Naturalis 57.060 bezoekers geweest die op de ene of de andere wijze een educatief programma hebben gevolgd. 42.496 daarvan kwamen uit basis- en voortgezet onderwijs. Met ons aanbod willen we een zeer brede leeftijds range bedienen, “van peuter tot PhD”. Daartoe hadden we in 2013 een zeer divers programmaaanbod van in totaal 43 verschillende educatieve programma’s en workshops. In lijn met de invoering van de nieuwe educatieve visie zijn verschillende oude programma’s stopgezet of vernieuwd. Daar naast zijn elf nieuwe programma’s ingezet en zijn er nog drie in ontwikkeling. Samen met de andere musea in Leiden bieden we


gezamenlijke educatieve programma’s aan voor het basisonderwijs (Museum en School), het speciaal onderwijs en het voortgezet middelbaar beroeps onderwijs (BeMused). De coördinatie hiervan, alsmede de afspraken met de (lokale) overheden is belegd bij de stichting MuseumGroep Leiden, welke door de gezamenlijke musea is opgericht. Door Naturalis worden tevens programma’s aan geboden voor andere vormen van onderwijs. Verder is Naturalis een samenwerking aangegaan met het Technolab. De meeste programma’s vereisen een bezoek van de school aan het museum, maar Naturalis biedt ook online gastlessen aan. Tijdens een online gastles is een klas live via het internet verbonden met een expert van het museum. Leerlingen krijgen zo een exclusief kijkje achter de schermen. Ze kunnen vragen stellen aan de expert over bv. botten, fossielen en het opzetten van dieren. Een ander speerpunt zijn de educatieve activiteiten voor families, welke we voornamelijk in de vakanties programmeren, en evenementen op feestdagen en speciale dagen als wetenschapsdag. Denk hierbij aan activiteiten als fossielen graven, ‘doe en ontdek’, lezingen, verhaal op zaal, ScienceTalk, dinoknutselen en proefjes met de bekende tv-figuren Moffel en Piertje. Deze activiteiten sluiten thematisch aan bij actuele zaken, bijvoorbeeld de Tyrannosaurus rex expeditie. In totaal waren bij deze activiteiten in 2013 ca. 53.000 deelnemers. De MuseumJeugdUniversiteit is een Leids initiatief waarin echte geleerden college geven aan kinderen in de leeftijd van 8 tot 12 jaar. Het wordt inmiddels landelijk door veel musea uitgevoerd. In Naturalis hebben we in 2013 acht colleges gegeven, welke alle waren uitverkocht. In totaal waren er 1200 deel nemers. In 2013 zijn de salesactiviteiten voor schoolbezoek geïntensiveerd en is ook gewerkt met een groter budget. Scholen worden meer actief gebeld en er wordt zo veel mogelijk in overleg met de docenten een maatwerk aanbod gedaan. Ook worden actief pabo’s benaderd. Dit wordt ondersteund met andere publicitaire uitingen als brochures en nieuwsbrieven.

Publieksonderzoek In 2013 bezochten in totaal 298.930 mensen Naturalis. 57.663 hiervan bezochten het museum in groepsverband, voornamelijk met school. Van de resterende 241.267 ‘individuele’ bezoekers was 55% volwassen en 45% jonger dan 19 jaar.1 Naturalis doet permanent publieksonderzoek naar een aantal aspecten van het (individuele) bezoek, de samen stelling van het publiek, het oordeel over de dienst verlening, de communicatie en de merkwaarden. Het publiek gaf in 2013 een rapportcijfer 8,4 voor het totale aanbod van het museum (vaste presentatie, tijdelijke tentoonstellingen, LiveScience, winkels, horeca etc.). In het museum komen ongeveer even veel mannen als vrouwen; 99% van de bezoekers woont in Nederland, voornamelijk in Noord- (18%) en Zuid-Holland (42%) en Noord-Brabant (10%). De meerderheid (56%) is hoog opgeleid, is samenwonend/ getrouwd en heeft een kind van 12 jaar of jonger. Onder de docenten en leerlingen is in 2013 middels een evaluatieformulier, in te vullen na afloop van het programma, structureel onderzoek gedaan naar de kwaliteit van de programma’s en dienstverlening. Over het algemeen is men heel tevreden over de programma’s. Opmerkingen zijn er vooral over de randvoorwaarden, zoals de drukte op bepaalde punten in het museum, de beperkte capaciteit van de liften en het tekort aan parkeerplaatsen. Ondernemerschap Uit publieke middelen ontvangt Naturalis naast subsidies van het ministerie van OCW, ook project subsidies van o.a. de Europese Unie. De private inkomsten bestaan uit publieksinkomsten, indirecte opbrengsten, sponsorinkomsten en bijdragen uit private middelen. De (directe) publieksinkomsten zijn in 2013 ruim hoger dan begroot. Dit is geheel toe te rekenen aan de groei van de entree-inkomsten en inkomsten uit de museumwinkel. Zowel de opbreng sten uit de boekwinkel als die uit de accommodatie verhuur bleven evenwel achter. De oorzaak ligt ons inziens in het slechte economisch klimaat en de re cente toename van congresruimte in de Leidse regio. 1

Cijfers gebaseerd op kassagegevens.

Zie voor de resultaten en toelichting op de inkom sten ook de toelichting op de Categoriale en func tionele exploitatierekening, posten 17 t/m 20 en 23 en verder. Teneinde de verdiencapaciteit op korte en lange termijn te vergroten is in 2013 een nieuwe afdeling Business development en marketing ingericht. Deze heeft de opdracht om zowel inkomsten uit fondsen en sponsoring aanmerkelijk te vergroten, als om de inkomsten uit zakelijke dienstverlening (consultancy, onderzoek in opdracht e.d.) te ontwikkelen. Dit alles in nauwe samenspraak met de sector Onderzoek en Onderwijs, waar onder leiding van de Wetenschap pelijk directeur het op toepassing gericht onderzoek verder wordt ontwikkeld. In het verslagjaar is een grote fondsenwervingscampagne gestart ten behoeve van de aankoop van het fossiel van een Tyrannosaurus rex. De campagne richt zich zowel op grote donateurs en fondsen, als op crowdfunding en dient tevens om de awareness rond de vernieuwing van het museum te vergroten. ICT ICT richt zich op het digitaliseren van collectie- en andere biodiversiteitsinformatie, het beschikbaar en toepasbaar maken ervan en het koppelen ervan aan andere digitale bronnen. In het verslagjaar is de sector ICT in de basis volledig ingericht. Informatie management en automatisering werden volledig gecentraliseerd en uit de dagelijkse werkzaamheden van de andere sectoren ontvlochten. De in 2012 al voorgenomen fusie met ETI Bioinformatics werd vol ledig afgerond en versterkt de sector door in-huis applicatieontwikkeling en door het aantrekken van extern projectgeld. ETI kernsystemen worden in de loop van 2014 grotendeels geïntegreerd in de Naturalis informatie-infrastructuur. Onderzoekers zijn eind 2013 door technische expertise en infra structuur voorzien van de benodigde kennis en tech niek voor rekenen data-intensieve taken. Alle geplande productiestraten voor FES Collectie Digitalisering (FCD) zijn volledig in bedrijf, en de ICT voorzieningen voor de permanente digitale basis infrastructuur zijn gereed. In 2013 zijn verder de hos ting van het internationale Species 2000


Secretariaat (SP 2000) en de facilitering van de Catalogue of Life services contractueel gerealiseerd. De Catalogue of Life (CoL) is gekoppeld aan de Naturalis informatiesystemen. Websites en databases die waren ondergebracht bij externe leveranciers zijn in 2013 voor het overgrote deel naar de eigen systemen gemigreerd en waar nodig geoptimaliseerd of opnieuw ontwikkeld. Ontwikkeling en beheer van de corporate sites is gescheiden van het content management. Mede als gevolg van de migratie van de sites zijn ook de statistiekmodules voor het bijhouden van het webbezoek geharmoniseerd. Vanaf 2013 gebruiken we Google Analytics, met uitzondering van de repositories van de wetenschappelijke tijdschriften. Helaas zijn de meetresultaten van de websites science.naturalis, natuurinformatie, museum kennis, soortenregister, walvisstrandingen, Natuur kaart en EZ soortendatabase daardoor niet te ver gelijken met die van voorgaande jaren.2 Het bezoek aan de websites is waarschijnlijk als gevolg van deze vertekening in 2013 lager dan de afgelopen jaren. In totaal werden 3.092.056 unieke bezoekers geregistreerd en 4.173.704 bezoeken. Het bezoek aan de publiekssites (naturalis.nl, n-kids, natuur en boek), die wél te vergelijken zijn met 2012, laat een stijging zien of is gelijk gebleven. Huisvesting In verband met de samenvoeging van organisaties en collecties is aanpassing en uitbreiding van de accommodatie van Naturalis voorzien. Na de vast stelling van het programma van eisen is het ontwerp van de nieuwbouw/herinrichting in het verslagjaar Europees aanbesteed. Uit de procedure werd Neutelings Riedijk Architecten (NRA) gekozen als ontwerper. NRA presenteerde een ontwerpvisie waarin in het nieuwbouwdeel voornamelijk de museale en entreefuncties onder worden gebracht (eerder was al besloten het Pesthuis te verlaten). Het bestaande gebouw aan de Darwinweg 2 te Leiden wordt heringericht en uitgebreid om voornamelijk 2

Z ie voor algemene uitleg over verschillen tussen Google Analytics en Web server log files http://www.analyticsmarket.com/blog/ google-analytics-vs-log-files


collectie- en onderzoeksfuncties in te plaatsen. In de loop van 2013 is de ontwerpvisie uitgewerkt in een voorlopig ontwerp, dat eind 2013 door het managementteam is vastgesteld en door de Raad van Toezicht is goedgekeurd. Onderdeel van het proces was dat de organisatie kennis heeft kunnen nemen van het ontwerp. Daarbij is op grote schaal commentaar gegeven en zijn vragen gesteld. Deze informatie is belangrijk voor de uitwerking van het definitief ontwerp. In het verslagjaar heeft de Universiteit Leiden de huur opgezegd van het Van Steenisgebouw met in gang van 1 januari 2014. Dit betekende dat Naturalis op zoek moest naar een ander tijdelijk onderkomen voor het herbarium, alsmede voor een grote groep medewerkers. Na oriëntatie is er een bedrijfspand aan de Nieuwenhuizenweg te Leiden gevonden dat aan alle eisen voldeed om collectie en een groep medewerkers te huisvesten. Ook zijn de leegstaande verdiepingen van het pand Darwinweg 4-22 (‘Darwin house’) versneld in gebruik genomen. Bij nader inzien bleek nog extra ruimte nodig. Deze is gehuurd aan de Industrieweg te Zoeterwoude en is begin 2014 in gebruik genomen. Gedurende het gehele jaar is ook het voormalige pand van Naturalis aan de Raamsteeg 2 te Leiden gebruikt. De Rijksgebouwendienst verhuurde het pand aan verschillende gebruikers, waaronder Naturalis. Wij ontwikkelen hier activiteiten voor een andere doelgroep dan we in het museum ontvangen. Deze activiteiten waren in 2013 in termen van publiciteit heel succesvol, maar minder in termen van bezoekaantallen. Daarom is besloten om vanaf 2014 de activiteiten in iets aangepaste vorm voort te zetten op de locatie Darwinweg 2. Integratie van organisaties In de loop van 2013 kwamen in totaal 54 medewer kers van ZMA en de twee Herbaria in vaste dienst van Naturalis, op basis van een specifiek voor deze groep getroffen arbeidsvoorwaardenregeling, die aansluit bij de universitaire regeling waaronder zij tot dan vielen. Hierdoor, en omdat de organisatie structuur waarbinnen zij kwamen te werken vooraf waren afgestemd met de ‘latende’ universiteiten, verliep de overgang zonder haperingen.

In de loop van 2013 is de organisatie van de stichting op verschillende fronten aangepast. ETI Bioinfor matics is na de fusie met Naturalis in zijn geheel ondergebracht in de recent ingerichte sector ICT. De sector Publiek is ingrijpend gewijzigd. Hij heet voortaan Publiek en markt en bestaat nu uit de afdelingen Museummanagement, Educatieve ontwikkeling, Communicatie en Evenementen en Business Development en marketing. Met ingang van 2014 is de sector Botanie als zodanig opgeheven. De medewerkers zijn geïntegreerd in de overige sectoren, met name Onderzoek en onderwijs en Collectie. Talentontwikkeling Het hoort tot de voorwaarden voor talentontwikke ling dat de onderzoekers van Naturalis mee kunnen dingen om onderzoeksmiddelen en dat Naturalis werkgever kan zijn van getalenteerde onderzoekers die bij NWO een persooonsgebonden project financiering hebben verworven. In dit verband was de toekenning in 2013 van de status ‘Ontvangende instelling’ aan Naturalis door NWO een belangrijke mijlpaal. Ook met de ondertekening van de acade mische werkplaatsovereenkomst is een belangrijke voorwaarde voor talentontwikkeling vervuld. Op basis van deze overeenkomst kan Naturalis bijdragen leveren aan het hoger onderwijs zoals gegeven in drie universiteiten. PhD’s worden aan gesloten bij Graduate Schools, waardoor zij deel nemen aan trainingen en cursussen ter vergroting van hun academische vaardigheden. Internationalisering Naturalis opereert in al zijn functies in een inter nationaal netwerk. Het museum is actief lid van het Europese netwerk van science centers en natuur musea ECSITE. Met musea in België, Frankrijk en Denemarken worden gezamenlijk reizende tentoon stellingen ontwikkeld, welke na expositie in de eigen musea ook internationaal worden verhuurd. Ook neemt Naturalis deel aan het Europese Con sortium of European Taxonomic Facilities CETAF, waar o.a. gezamenlijk standaarden worden ontwik keld en ingevoerd voor beheer van natuurhistorische collecties. Met de grote natuurhistorische musea in

Londen, Parijs en Berlijn is een samenwerking gestart welke moet leiden tot een gezamenlijk beleid op het gebied van de beschikbaarstelling en ont sluiting van collectiedata. In het verslagjaar is Naturalis toegelaten als lid van de internationale natuurorganisatie IUCN. Internationalisering in de wetenschapsfunctie is een vanzelfsprekendheid. Nagenoeg alle publicaties zoals hieronder vermeld zijn tot stand gekomen in samenwerking met wetenschappelijke collega’s in het buitenland. Samen met lokale counterparts werden in 2013 expedities uitgevoerd in, onder andere, Tanzania, Brazilië, de Cariben en de VS. Naturalis leidde één Europees project gefinancierd door de Europese Commissie en participeerde in 14 andere. Ook van andere buitenlandse project financiers werden middelen verkregen.

Samenstelling van bestuur, directie en Raad van Toezicht Bestuur en directie Het bestuur van de stichting was gedurende het gehele verslagjaar statutair opgedragen aan de directie, in de persoon van drs. E.J.F.B. (Edwin) van Huis, algemeen directeur. Edwin van Huis drs. E.J.F.B. van Huis (1958) Datum van aantreden: 1 juni 2011 (Neven)functies: Lid Raad van Toezicht Paradiso, Lid algemeen bestuur Kunsten ’92, Lid van het bestuur van het Caribbean Netherlands Science Institute, Cultuureducatiegroep Leiden, Lid van het bestuur van het Rathenau Instituut, Lid van de Commissie Natuur van het Prins Bernhard Fonds, lid van de Raad van Advies Nationale Stichting De Nieuwe Kerk, Amsterdam, Lid van de Raad van Toezicht van het Sieboldhuis, Leiden Raad van Toezicht Overzicht van de samenstelling van de Raad van toezicht per 31 december 2013, inclusief selectieve vermelding van (neven)functies,


Cees Veerman prof. dr. C.P. Veerman (1949) voorzitter Datum van aantreden: 1 april 2011 Einde lopende termijn: 1 april 2015, afgetreden per 1-1-2014 Einde tweede termijn: n.v.t. (Neven)functies: Commissaris (voorzitter) Holding Nationale Goede Doelen Loterijen N.V.; Hoogleraar Universiteit Wageningen; Commissaris Barenbrug Holding B.V.; Voorzitter Bestuur VEWIN; Commis saris Ziekenhuis Ikazia Rotterdam; Commissaris KDS; Hoogleraar Tilburg University; Lid dagelijks bestuur NWO; Commissaris Rabobank; Lid Raad van Advies Prominent; Commissaris (voorzitter) USG People; Commissaris (voorzitter) Reesink. Louise Vet prof. dr. L.E.M. Vet (1954) vicevoorzitter Datum van aantreden: 28 januari 2010 Einde lopende termijn: 28 januari 2013 Einde tweede termijn: n.v.t. (Neven)functies: Directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW); Hoogleraar Universiteit Wageningen; Voorzitter van het Netherlands Ecological Research Network; Lid bestuur Nederlands Centrum voor Wetenschap en Techniek; Lid Raad voor Aard- en Levens wetenschappen (KNAW); Lid Wetenschappelijke Adviesraad van de European Science Foundation; Lid bestuur IUCN. Marc Udink mr. M.C. Udink (1958) voorzitter auditcommissie Datum van aantreden: 28 januari 2010 Einde lopende termijn: 28 januari 2013, verlengd tot mei 2014 Einde tweede termijn: n.v.t. (Neven)functies: Curator, Directeur – eigenaar Udink & De Jong advocaten; Secretary General (CEO) van INSOL-Europe; Voorzitter van de Raad voor Commissarissen van de Porcelyne Fles N.V.; Voorzitter van de Raad voor Commissarissen van het Archeologisch Diensten Centrum N.V.


Willem te Beest drs. H.W. te Beest (1951) lid auditcommissie Datum van aantreden: 28 januari 2010 Einde lopende termijn: 28 januari 2014 Einde tweede termijn: 28 januari 2017 (Neven)functies: Vicevoorzitter College van Bestuur Universiteit Leiden; Lid van de Raad van Commissarissen TU Delft Holding; Voorzitter van de Raad van Commissarissen van Academic Transfer te Utrecht; Vicevoorzitter Raad van Toezicht Ipse de Bruggen te Zwammerdam; Lid, tevens voorzitter Auditcommissie van de Raad van Toezicht van Rivierduinen te Oegstgeest; Voorzitter bestuur Stichting Leiden Bio Science Park te Leiden; Vicevoorzitter Raad van Toezicht Centre for Human Drug Research te Leiden; Lid van de Raad van Toezicht Stichting Biopartner Academisch Bedrijven Centrum te Leiden; Vice voorzitter Raad van Toezicht Nederlands Bio Informatica Centrum te Utrecht; Voorzitter Stichting PICA te Utrecht. Douwe Breimer prof. dr. D.D. Breimer (1943) interim voorzitter vanaf 1 januari 2014 Datum van aantreden: 28 januari 2010 Einde lopende termijn: 28 januari 2014 Einde tweede termijn: 28 oktober 2014 (Neven)functies: Vicevoorzitter Raad van Toe zicht Technische Universiteit Delft; Lid Governing Body, University Cork, Ierland; Lid Raad van Bestuur van de KU Leuven; Lid Raad van Toezicht Center for Human Drug Research, Leiden; Voor zitter Raad van Commissarissen Life Sciences Partners, Amsterdam; Voorzitter NWO-commissie ‘Goed geneesmiddel gebruik’; Voorzitter Raad van Toezicht Museum Boerhaave. Ben Cornelissen prof. dr. B.J.C. Cornelissen (1952) Datum van aantreden: 28 januari 2010 Einde lopende termijn: 28 januari 2014 Einde tweede termijn: 28 mei 2015 (Neven)functies: Lid directie Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica

van de Universiteit van Amsterdam; Hoogleraar Molecular Plant Pathology aan het Swammerdam Institute for Life Sciences van de Universiteit van Amsterdam. Rudy Rabbinge prof. dr. R. Rabbinge (1946) Datum van aantreden: 28 januari 2010 Einde lopende termijn: 28 januari 2014 Einde tweede termijn: n.v.t. (Neven)functies: Universiteitshoogleraar Duur zame Ontwikkeling en Voedselzekerheid & advi seur Raad van Bestuur (Wageningen, Nederland); Voorzitter Raad Aard- en Levenswetenschappen KNAW, Amsterdam; Voorzitter Sustainability Challenge Foundation; Voorzitter Stichting Onderzoek Wereldvoedsel Voorziening; Voorzitter International Advisory Board, Chinese Academy of Agricultural Sciences; Plv. voorzitter van de Commissie voor de Milieueffectrapportage; Lid Wetenschappelijke Agrarische Advies Raad (SAAB) van Unilever. Annemieke Nijhof ir. A.G. Nijhof MBA (1966) Datum van aantreden: 28 januari 2010 Einde lopende termijn: 28 januari 2014 Einde tweede termijn: n.v.t. (Neven)functies: CEO Tauw group; Member of the foundation board UNESCO-Institute for Hydraulic Engineering Delft; Voorzitter van de Vereniging Partos; Lid van de adviesraad van IMARES; lid van de Raad van Commissarissen van Evides; lid van het Adaptation Committee van de United Nations. Pauline Kruseman P.W. Kruseman (1942) Datum van aantreden: 10 maart 2010 Einde lopende termijn: 10 maart 2014 Einde tweede termijn: n.v.t. (Neven)functies: Vicevoorzitter Nationaal Fonds 4 en 5 mei; Lid Raad van Toezicht Anne Frank Stichting; Commissaris Vereniging Hendrick de Keyser; Commissaris Koninklijk Instituut voor de Tropen.

Ondernemingsraad In het verslagjaar heeft de directie twaalf overleg vergaderingen gehad met de ondernemingsraad. Naast behandeling van de jaarlijks terugkerende onderwerpen als het jaarverslag en de begroting, heeft de ondernemingsraad veel aandacht besteed aan de personele integratie en de (tijdelijke) huis vesting. In dat verband werkte de ondernemings raad ook nauw samen met de personeelsvertegen woordigende organen van de partneruniversiteiten. Bij de voltooiing van de personele integratie per 1 november 2013 zijn OR-verkiezingen uitgeschreven voor drie vrijkomende zetels in de raad. In verband met het beperkte aantal kandidaten zijn deze zetels zonder verkiezingen bezet.

Scientific Advisory Board Op het gebied van het wetenschappelijk beleid laten de directie en de adjunct-directeur Onderzoek en Onderwijs zich bijstaan door de Scientific Advisory Board (SAB) in de zin van artikel 13 van de statuten. In 2013 is de SAB één keer bij elkaar gekomen op 30 mei. De bijeenkomst stond in het kader van de recente ontwikkelingen binnen de sector Onderzoek en Onderwijs. In het bijzonder werd aandacht besteed aan het veranderde financiële landschap (meer aandacht voor toegepast-georiënteerd onder zoek) en hoe binnen de sector daarop wordt inge speeld. Daarnaast werd besproken hoe de sector best moet worden georganiseerd. Verder werd er aandacht besteed aan de ontwikkelingen en ambi ties op het gebied van de biodiversiteitsinformatie en bioinformatica. Tenslotte heeft het team van het Research Coordination Office zichzelf geïntro duceerd en zijn de overall output resultaten 2010-2012 gepresenteerd, met speciale aandacht voor de recente ontwikkelingen binnen de Naturalis focusprojecten. Elk van de onderwerpen is zowel schriftelijk als mondelinge gepresenteerd en de SAB heeft vervolgens de resultaten en plannen besproken en becommentarieerd. De SAB heeft ook een bezoek gebracht aan de botanische collecties herbarium, xylotheek, economische botanie, icones en bibliotheek.


Museale adviesraad Op het gebied van het museale beleid laat de algemeen directeur zich bijstaan door de Museale adviesraad in de zin van artikel 13 van de statuten. In 2013 is de Museale adviesraad niet bijeen geweest.

Verbonden partijen De wetenschappelijk directeur prof. dr. Erik Smets was gedurende het gehele verslagjaar aan de Universiteit Leiden verbonden als gewoon hoog leraar en tot 1 juni als wetenschappelijk directeur van de Leidse vestiging van het Nationaal Herbarium Nederland. Na de overdracht bleef hij wetenschap pelijk directeur van de Gemeenschappelijke Regeling het Nationaal Herbarium Nederland waarin de Universiteit Leiden en de Wageningen University deelnemen. Na de overgang van het Wageningse Herbarium en na afronding van alle financiële overdrachten zullen de twee universiteiten deze Regeling ontbinden. Het Nationaal Herbarium Nederland is niet in deze jaarrekening van Naturalis geconsolideerd. Hierbij wordt verwezen naar de vrijstelling zoals opgenomen in het Handboek verantwoording cultuursubsidies instellingen 2013-2016.

Code cultural governance De stichting wordt sinds 1995 bestuurd volgens het ‘Raad van Toezicht model’. Het bestuur onder schrijft de negen principes zoals beschreven in de Governance Code Cultuur (voorheen Code Cultural Governance) en past deze toe.

Uitvoering Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) De WNT-norm voor 2013 is € 228.599. Het salaris van de bestuurder noch dat van enig andere medewerker van de stichting overstijgt de WNT-norm. Zie voor een toelichting op de bezoldiging van de bestuurder de exploitatiepost 24.


Prestatieverantwoording OCW/EK 2013

Totaal aantal bezoeken per jaar • waarvan betalend • waarvan aantal scholieren primair onderwijs • waarvan aantal scholieren voortgezet onderwijs Registratiegraad >95% Collectieplan up to date Veiligheidsplan up tot date

realisatie 2013 298.930 283.232 18.035 24.461 Ja Ja Ja

voorgenomen realisatie prestatie 2012 265.600 254.940 260.600 242.398 17.500 21.864 23.500 22.843 Ja Ja Ja Ja Ja Ja

Leiden, 24 maart 2014, Edwin van Huis Algemeen directeur


Jaarrekening

Balans Per 31 december 2013, na verwerking resultaatbestemming ACTIVA 2013 2012 € € 1. Immateriële vaste activa - 2. Materiële vaste activa 10.819.192 2.783.808 3. Financiële vaste activa - Totaal vaste activa 10.819.192 2.783.808 4. Voorraden 5. Vorderingen 6. Liquide middelen Totaal vlottende activa

144.862 2.394.590 31.093.522 33.632.974

158.666 3.086.512 42.862.662 46.107.840

Totaal activa 44.452.166 48.891.648 PASSIVA 7. Algemene reserve 11.565.113 3.569.028 8. Bestemmingsreserve 5.591.104 4.562.197 9. Bestemmingsfonds OCW/EK 198.201 1.275.085 10. Egalisatiereserve OCW/OWB 11.204.432 17.839.294 Totaal eigen vermogen 28.558.850 27.245.604 11. Voorzieningen 17.600 277.400 12. Langlopende schulden - Totaal langlopende schulden - 13. Schulden aan leveranciers 2.616.072 1.981.623 14. Belastingen en premies sociale verzekeringen - 1.373 15. Overige schulden 466.595 1.215.386 16. Overlopende passiva 12.793.049 18.170.262 Totaal vlottende passiva 15.875.716 21.368.644 Totaal passiva


44.452.166

48.891.648

Categoriale exploitatierekening 2013 2013 2012 BATEN Realisatie Begroting Realisatie € € € Directe opbrengsten: 17. Publieksinkomsten 2.958.809 2.774.000 2.575.802 18. Sponsorinkomsten 57.700 150.000 19. Overige inkomsten 223.686 148.000 113.644 20. Indirecte opbrengsten 679.784 939.000 403.263 Totaal opbrengsten 3.919.979 4.011.000 3.092.709 21. Subsidie OCW: - huren 5.410.250 5.406.000 5.267.757 - exploitatiebijdrage 10.944.914 10.945.000 11.329.426 - kaderregeling exploitatiesubsidie 5.349.000 5.343.000 5.343.000 onderzoek en wetenschap Overige subsidies en bijdragen: 22. Bijdragen uit publieke middelen 5.877.997 4.782.500 3.446.009 23. Bijdragen uit private middelen 438.825 501.500 667.450 Totaal subsidies en bijdragen 28.020.986 26.978.000 26.053.642 Totaal baten 31.940.965 30.989.000 29.146.351 LASTEN 24. Salariskosten 14.337.246 13.786.200 10.833.854 25. Afschrijvingen 788.969 950.000 819.709 26. Huur 5.665.766 5.648.000 5.443.949 27. Aankopen 251.986 139.000 39.077 28. Overige lasten 10.381.721 10.502.500 7.658.264 Totaal lasten 31.425.688 31.025.700 24.794.853 Saldo uit gewone bedrijfsvoering 29. Saldo rentebaten/-lasten Exploitatieresultaat

515.277 310.304 825.581

(36.700) 4.351.498 180.000 623.797 143.300 4.975.295


Categoriale en functionele exploitatierekening (in duizenden euro’s) functioneel → Totaal Publieks- Collectiefunctie EK functie Verwerving & Afstoting

Conservering & Restauratie

Onderzoek & Registratie

Tijdelijke presentatie

Vaste presentatie

categoriaal

BATEN

Weten- Alge- Totaal schap- meen OWB functie beheer

Publieksinkomsten 2.959 1.939 1.020 - - - - - Sponsorinkomsten - - - - - - - - 58 Overige inkomsten 168 94 50 - - - 24 - 55 Indirecte opbrengsten 677 63 162 - - - 20 432 3 Totaal opbrengsten 3.804 2.096 1.232 - - - 44 432 116 Subsidie OCW: - deel EK huisvestingsbijdrage 5.410 1.316 696 457 2.480 4 74 383 - deel EK exploitatiebijdrage 10.945 2.051 1.180 1.254 1.156 87 2.319 2.898 - deel OWB exploitatiebijdrage - - - - - - - - 5.349 Overige subsidies en bijdragen: - bijdragen uit publieke middelen 324 - 56 130 - - 138 - 5.554 - bijdragen uit private middelen 381 104 223 27 - - 27 - 58 Totaal bijdragen 17.060 3.471 2.155 1.868 3.636 91 2.558 3.281 10.961 Totaal baten 20.864 5.567 3.387 1.868 3.636 91 2.602 3.713 11.077 LASTEN Salariskosten 8.388 1.995 1.050 1.206 315 48 1.960 1.814 5.948 Afschrijvingen 573 191 - 32 32 - 32 286 216 Huur 5.242 1.316 696 457 2.480 4 74 215 424 Aankopen 252 248 - - - 1 3 - Overige lasten 6.882 1.882 1.678 213 846 41 608 1.614 3.500 Totaal lasten 21.337 5.632 3.424 1.908 3.673 94 2.677 3.929 10.088 Saldo uit gewone bedrijfsvoering (473) (65) (37) (40) (37) (3) (75) (216) 989 Saldo rentebaten/-lasten 121 - - - - - - 121 189 Saldo uit bedrijfsvoering (352) (65) (37) (40) (37) (3) (75) (95) 1.178 Toerekening Algemeen beheer - (32) (18) (10) (20) (1) (14) Exploitatieresultaat OCW/EK (352) (97) (55) (50) (57) (4) (89) - 1.178 Exploitatieresultaat OCW/OWB 1.178 - - - - - - - Exploitatieresultaat TOTAAL 826 - - - - - - -


Algemene toelichting

Waarderingsgrondslagen

Oprichting De Stichting Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis is statutair opgericht op 22 juni 1995 en gevestigd te Leiden. Op 3 mei 2012 zijn de statuten gewijzigd. Hierbij is onder andere de naam van de stichting gewijzigd in stichting Naturalis Biodiversity Center.

Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De geformuleerde grondslagen hebben betrekking op de jaarrekening als geheel.

Doelstelling en activiteiten Conform artikel 3.2. van de gewijzigde statuten heeft de stichting als doel het verwerven en ver spreiden van kennis over en inzicht in de natuurlijke diversiteit op aarde in heden en verleden, de ontwikkeling van de aarde als natuurlijk systeem en de plaats van de mens daarin. Indeling jaarrekening De indeling van de jaarrekening is gebaseerd op het Handboek verantwoording cultuursubsidies instel lingen 2013-2016 van het Ministerie van OCW, zoals gepubliceerd op de website http://www.cultuursub sidie.nl/downloads. De richtlijnen in dit handboek sluiten zoveel mogelijk aan op de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek, Boek 2, Titel 9 en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (in bijzonder RJ 640). De verantwoording over de ontvangst en besteding van bijdragen uit hoofde van het Onderzoeks- en Wetenschapsbeleid van de Rijksoverheid is ingericht op basis van overleg met de Directies Cultureel Erfgoed en Onderzoek en Wetenschapsbeleid van het Ministerie van OCW. Deze indeling geldt met ingang van de jaarrekening 2010 t/m 2013 en is afgestemd met beide beleidsdirecties. Collectie De collectie is eigendom van de Staat der Neder landen en is daarom niet in de balans opgenomen. De collectie is niet verzekerd. Met betrekking tot de collectie is in 1995 tussen de Staat der Nederlanden en het Museum een beheersovereenkomst afgesloten. In de brief van het Ministerie van OCW van 20 september 2012 (kenmerk: 440986) is deze beheersovereenkomst met ingang van 1 januari 2017 beëindigd.

De waardering en bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Voor zover niet anders is vermeld zijn de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met het Handboek verantwoording cultuursubsidies instellingen 2013-2016. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de in directe methode. In het kasstroomoverzicht worden een drietal stromen onderscheiden. Het eerste deel beschrijft de kasstromen die voortvloeien uit de reguliere bedrijfsvoering, de bruto kasstroom operationele activiteiten. De bruto kasstroom wordt gecorrigeerd op voor een aantal “stroomgrootheden”: toe- of afname van voorraden, vorderingen een kort lopende schulden. Hieruit volgt de kasstroom uit operationele activiteiten. Het tweede deel beschrijft de kasstroom uit investeringsactiviteiten. Hier worden aanschaffingen in duurzame activa vermeld, maar ook eventuele desinvesteringen. Het derde deel is de kasstroom uit financierings activiteiten. Dit beschrijft de wijze waarop aan de extra kapitaalsbehoefte van de stichting is voldaan in het boekjaar.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Materiële vaste activa Op 1 januari 2005 is een deel van de bedrijfsinstalla tie, de zogenaamde RTB+ installaties, van de Rijks gebouwendienst aan Naturalis overgedragen. Deze activa zijn getaxeerd door Troostwijk Taxateurs. Waardering geschiedt tegen de getaxeerde waarde, onder aftrek van lineaire afschrijving op basis van de door Naturalis aangenomen levensduur.


Middels een beschikking van het Ministerie van OCW zijn de bedragen in het kader van de RTB+ installa ties aan Naturalis overgemaakt. De stand ultimo 2013 is nihil.

Bestemmingsreserves Bestemmingsreserves zijn afgezonderde vermogens bestanddelen met door de Directie bepaalde specifieke bestemming.

Op 2 januari 2013 is het aangrenzende bedrijfspand aan de Darwinweg 4-22 (Darwinhouse) door de stichting aangekocht. Hierbij is tevens de bij behorende grond verworven, waarop niet wordt af geschreven. Het bedrijfspand is tegen aankoopprijs gewaardeerd. Het aandeel van de grond in de totale waarde is vastgesteld aan de hand van een taxatie rapport van Van Troostwijk, d.d. 15 januari 2014.

Bestemmingsfondsen Bestemmingsfondsen zijn een deel van het Eigen Vermogen waaraan door derden een bepaalde bestedingsmogelijkheid is gegeven. De toerekening aan het bestemmingsfonds OCW/EK wordt bepaald op basis van de richtlijnen in het handboek Verant woording Cultuursubsidies en Instellingen.

De overige materiële vaste activa worden gewaar deerd op basis van historische kostprijs onder aftrek van lineaire afschrijvingen, welke zijn gebaseerd op de verwachte economische levensduur, dan wel lagere taxatiewaarde. Vaste activa waarvan de boekwaarde per 31 decem ber 2013 nihil was, is gedesinvesteerd. Ook de afschrijvingen van het betreffende activum zijn vrijgevallen. Voorraden De voorraden zijn opgenomen tegen aanschaf waarde, verminderd met een opslagpercentage voor incourantheid afhankelijk van het jaar van aanschaf. Vorderingen De vorderingen zijn opgenomen tegen nominale waarde, voor zover nodig onder aftrek van een voor ziening voor oninbaarheid. Deze voorzieningen zijn bepaald op basis van ervaring uit het verleden. Liquide middelen Liquide middelen in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. Transacties in vreemde valuta gedurende de verslag periode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers van afwikkeling. De uit de omrekening per balansdatum voortvloeiende koersverschillen worden opgenomen in de exploitatierekening.


Grondslagen voor de bepaling van het saldo baten en lasten De subsidie OCW/EK is opgenomen op basis van de beschikking gedateerd 16 december 2013, kenmerk 562251 van het Ministerie van OCW/EK inzake subsi diëring van de stichting in de periode 2013 t/m 2016, aangevuld met de bijstellingen over de lopende verslagperiode. De subsidieopbrengsten OWB zijn opgenomen op grond van de betreffende beschikkingen. Hieraan liggen jaarplannen ten grondslag. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben, tenzij anders vermeld. Lasten en risico’s, die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het maken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Voor de uitvoering van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen in de (semi) publieke sector (WNT) heeft Naturalis zich gehouden aan de Beleidsregel toepassing WNT en de kamerbrief d.d. 27 februari 2014 van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Toelichting balans 2. Materiële vaste activa Boekwaarde van de vaste activa 2013 2012 € € Gebouwen 6.044.000 Terreinen 1.240.000 Bedrijfsinstallaties - 21.666 Tentoonstelling 633.646 824.707 Kantoorinventaris 1.159.105 960.176 Lab en collectie inventaris 879.845 977.259 Activa in ontwikkeling en vooruitbetalingen op materiële vaste activa 862.596 10.819.192 2.783.808 De gehanteerde afschrijvingspercentages zijn als volgt: Bedrijfsgebouwen 3,3% Terreinen 0% Collectiemeubilair 2,5% Vaste opstelling museale inventaris 6,7-10% Depots 10% Laboratoriumapparatuur 10% Kantoorinrichting 10% Presentatiemateriaal museale inventaris 10% Inrichting Wetenschapszaal 50% Technische installaties 6,7-20% Computer apparatuur 33% Audiovisuele apparatuur 20% Transportmiddelen 20% In 2013 zijn investeringsgoederen zoals microscopen en insectenloketten in het kader van het FES-investeringsproject aangeschaft. Al deze investeringsgoederen zijn à fonds perdu gefinancierd en rechtstreeks ten laste van de FES subsidie gebracht. 4. Voorraden 2013 2012 € € Boekwinkel 100.880 111.241 Museumwinkel 43.982 47.425 144.862 158.666


5. Vorderingen 2013 2012 € € Debiteuren 138.755 300.785 Belastingen en premies sociale verzekeringen 919.593 1.105.856 Overige vorderingen 905.804 245.144 Overlopende activa 430.438 1.434.727 2.394.590 3.086.512 Debiteuren Debiteuren 143.755 305.785 Voorziening dubieuze debiteuren (5.000) (5.000) 138.755 300.785 Belastingen en premies sociale verzekeringen Omzetbelasting 686.454 678.555 Loonheffing 66.902 Pensioenen 166.237 427.301 919.593 1.105.856 Overige vorderingen Stichting Museumkaart 345.990 44.201 Universitaire bijdragen in de aansluitkosten pensioenfonds ABP 288.543 Voorschotten en vorderingen op personeel 150.521 140.211 Zwitserleven 48.122 Evenementen 30.250 37.403 Vermaat - 23.329 Overige vorderingen 42.378 905.804 245.144


Overlopende activa 2013 2012 € € Rente 221.727 335.115 Vooruitontvangen facturen inzake tentoonstellingskosten 77.618 212.298 Kaleido Holding B.V. 50.000 B.V. Verhoeff R.H.M. 28.750 Raadsheren van Orden 13.422 Infor 9.846 Biopartner 9.738 G. Pape 5.500 5.500 - 750.000 TeekensKarstens waarborgsom aankoop Darwinhouse1 Universiteit Leiden - 91.342 JEOL - 24.925 Gen25 - 6.832 Overige vooruitbetaalde bedragen 13.837 8.715 430.438 1.434.727 1

I n 2012 is een waarborgsom van € 750.000 op een derdengeldenrekening van notaris TeekensKarstens overgemaakt voor de aankoop van het gebouw aan de Darwinweg 4-22 te Leiden, het Darwinhouse.

7. Algemene reserve 2013 2012 € € Stand begin boekjaar 3.569.028 3.540.627 Eigen vermogen stichting ETI1 487.665 Vermogensmutatie2 7.784.000 Toevoeging - 28.401 Resultaatbestemming 2013: Onttrekking (275.580) Stand einde boekjaar 11.565.113 3.569.028 1 2

Dit betreft het eigen vermogen dat door de fusie met de stichting ETI BioInformatics is toegevoegd. Deze vermogensmutatie heeft betrekking op de besteding van totaal € 8 mln. aan de verwerving van het pand aan de Darwinweg 4-22 te Leiden, het Darwinhouse. Dit is inclusief de bijkomende kosten. Dit bedrag wordt onttrokken aan de Egalisatiereserve OCW, onderdeel Nieuwbouw en eerste inrichting onder aftrek van de afschrijvingslast van 2013 van € 216.000.


8. Bestemmingsreserve 2013 Vervanging vaste presentatie1 Integratie2 Totaal € € € Stand begin boekjaar 3.501.000 1.061.197 4.562.197 Resultaatbestemming 2013: Toevoeging 1.000.000 28.907 1.028.907 Stand einde boekjaar 4.501.000 1.090.104 5.591.104 I n 2016 wordt de gehele vaste prestatie vervangen. De beoogde investering zal worden gedekt door sponsoring, schenkingen, projectsubsidies en eigen middelen. Voor het laatst genoemde deel is een bestemmingsreserve geformeerd. In de lange termijn begroting wordt jaarlijks € 1 mln. aan de reserve toegevoegd conform de lange termijn begroting 2013-2016 die ten grondslag heeft gelegen aan de subsidie toekenning 2013-2016. 2 De post “Integratie” betreft het gereserveerde overschot van inzet van middelen die van de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Leiden zijn ontvangen omdat Naturalis vanaf 2011 een gedeelte van de kosten van de exploitatie van respectievelijk het ZMA en het Herbarium Leiden heeft overgenomen en daarbinnen een aantal besparingen heeft gerealiseerd. De reserve zal worden ingezet ter dekking van uitgaven ten behoeve van collectieprojecten en IT-infrastructuur. 1

9. Bestemmingsfonds OCW/EK 2013 2012 € € Stand begin boekjaar 1.275.085 1.223.262 Toevoeging 2012 - 126.965 Correctie 2011 - (75.142) Resultaatbestemming 2013: Onttrekking (1.076.884) Stand einde boekjaar 198.201 1.275.085


10. Egalisatiereserve OCW/OWB Onderstaand worden de toevoegingen aan het egalisatiereserve OCW/OWB nader onderbouwd.

Totaal

Overig

Nieuwbouw en eerste inrichting5

Wetenschappelijk personeel4

Biodiversiteitsinformatica3

Collectieprojecten2

Wetenschappelijke infrastructuur1

2013 Aanvullend budget FES

€ € € € € € € Stand begin boekjaar 2.000.000 800.000 800.000 3.100.000 10.966.000 173.294 17.839.294 Vermogens-mutatie - - - - (7.784.000) - (7.784.000) Resultaat-bestemming 2013: 200.000 900.000

300.000

138.432

(216.000)

Stand einde boekjaar 2.200.000 1.700.000 1.100.000 3.238.432 2.966.000

(173.294)

1.149.138

- 11.204.432

In 2009 is aan Naturalis een bedrag groot € 30 mln. uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES) toegekend. Deze toekenning had betrekking op een plan dat voorzag in investeringen en gerelateerde uit gaven van in totaal € 35,3 mln. Het verschil ad. € 5,3 mln. zou conform dit plan gedekt worden uit ontvangen structurele subsidies van OCW/OWB in de periode 2008 t/m 2013. Ultimo 2013 is na resultaatbepaling € 5,0 mln. gereserveerd. Het verschil, te weten € 0,3 mln. is in de afgelopen jaren rechtstreeks ten laste van het resultaat gebracht. In het onderstaande overzicht is per jaar het bedrag weergegeven. Betreft Bedrag € 2010 Collectie projecten 70.069 2011 Collectie projecten 166.333 2012 Collectie projecten 18.834 2013 Collectie projecten 23.450 278.686


Aan de stand van de hierdoor gevormde egalisatie reserve per ultimo 2013 (€ 5 mln.) is, conform het op 29 september 2012 ingediende activiteitenplan 2013 met kenmerk BEK/BPR-2009/134044-U een aantal herbestemmingen doorgevoerd. Deze wijzigingen zijn in het voorgaande overzicht verwerkt. 1. Dit betreft een reservering ten behoeve van inrichting en ontwikkeling van laboratoria zoals opgenomen in het plan waarvoor financiering uit het FES is verkregen. 2. De reserve ten behoeve van collectieprojecten is gevormd voor enerzijds investeringen in opslag meubilair voor de collecties en anderzijds uitgaven in het kader van de digitalisering van collectie gegevens. 3. U it de gevormde reserve Biodiversiteitsinformatica worden investeringen gedekt die in de periode 2013 t/m 2015 worden gedaan in IT-voorzieningen voor analyse van biodiversiteitsdata. Ook worden hieruit de uitgaven gedekt in verband met de aanstelling van informatici en technici voor bio diversiteitsanalyse en geografische informatie systemen (GIS) in de periode 2011-2012. Deze aanstellingen zullen doorlopen tot na 2013.

Het is de bedoeling dat de betreffende uitbreiding van de formatie na uitputting van deze reserve gecontinueerd wordt op basis van verworven projectfinanciering. 4. Binnen de egalisatiereserve wetenschappelijk personeel worden de uitgaven afgedekt voor tijdelijk wetenschappelijk en technisch personeel dat in de loop van de periode 2010-2012 is aan genomen en waarvan de arbeidsovereenkomsten doorlopen tot na 2013. Het is de bedoeling dat de tijdelijke formatie na uitputting van deze reserve wordt gecontinueerd op basis van verworven projectfinancieringen. 5. E r is conform het referentiedocument NCB i.o. van 16 november 2009, een deel van de Egalisatie reserve OCW/OWB gereserveerd ten behoeve van de financiering van een deel van de nieuwbouw, zodat de exploitatielast na oplevering van de nieuwbouw te zijner tijd lager kan worden vast gesteld. Begin 2013 is het pand aan de Darwinweg 4-22 te Leiden, het Darwinhouse voor afgerond € 8 mln. verworven. Dit bedrag wordt onder aftrek van de afschrijvingslasten 2013 (€ 216.000) aan de Algemene Reserve toegevoegd.

11. Voorzieningen 2013 2012 € € Prepensioen aanvulling 4.900 266.000 Voorziening jubilea 12.700 11.400 17.600 277.400 Prepensioen aanvulling Stand begin boekjaar 266.000 352.000 Onttrekking (249.607) (85.877) Toevoeging 2.100 Vrijval (13.593) (123) Stand einde boekjaar 4.900 266.000


De overheid heeft in 2006 de vroegpensioen regelingen afgeschaft en sindsdien hadden de vak bonden en de Vereniging van Rijksgesubsidieerde Musea (VRM) een overgangsregeling in de cao opgenomen. Door de overgang naar het nieuwe pensioenfonds Zorg & Welzijn en de gewijzigde fiscale wetgeving moest de vroegpensioen regeling worden herzien. Tussen de vakbonden en de VRM zijn de volgende afspraken gemaakt die relevant zijn voor het vast stellen van de omvang van de voorziening: 1. Vroegpensioen voor werknemers geboren na 1949 wordt afgeschaft. 2. Er vindt geen verandering plaats voor de groep

werknemers geboren vóór 1950. Het pensioen fonds Zorg & Welzijn (PFZW) heeft op 24 oktober 2011 ingestemd met overname van de uitvoering van de vroegpensioen regeling voor werknemers die zijn geboren vóór 1950 zoals deze bestond. De populatie die gebruik kan maken van de vroeg pensioen regeling is als gevolg van bovenstaande afspraken aanzienlijk verkleind. Een en ander verklaart de vrijval van de voorziening. De omvang van de resterende voorziening heeft betrekking op één persoon die in mei 2014 met pensioen gaat. De voorziening prepensioen is berekend op basis van de werkelijk te betalen bedragen.

Voorziening jubilea 2013 2012 € € Stand begin boekjaar 11.400 11.700 Mutatie boekjaar 1.300 (300) Stand einde boekjaar 12.700 11.400 13. Schulden aan leveranciers 2013 2012 € € Crediteuren 2.616.072 1.981.623 Het saldo openstaande crediteuren is in verhouding tot het boekjaar 2012 hoger. Ten opzichte van vorig jaar is de omvang van de activiteiten die via de stichting worden afgewikkeld, toegenomen. 14. Belastingen en premies sociale verzekeringen 2013 2012 € € Resterend saldo loonheffing december - 1.373


15. Overige schulden 2013 2012 € € ABP 207.800 Universiteit Leiden 51.698 Te betalen energie/gas/water 41.742 37.204 Jeol 31.400 TFM 29.730 Accountants 11.750 35.254 Davinci 11.340 Golden hands 7.759 - 986.807 Centraal Bureau Schimmelcultures1 JM Beheer - 55.000 Trigion - 19.146 Roteb - 11.289 Pelicaan advocaten - 7.691 Inwork - 6.600 Diversen 73.376 56.395 Stand einde boekjaar 466.595 1.215.386 1

it bedrag betreft een drietal facturen in het kader van de samenwerking in het FES project van Naturalis. D Deze zijn in 2013 door Naturalis aan het Centraal Bureau Schimmelcultures voldaan.

16. Overlopende passiva 2013 2012 € € FES subsidie1 10.353.316 16.315.439 Vakantiedagen 641.163 414.664 Vakantiegelden 628.201 441.909 Projecten1 989.004 963.779 Vooruitontvangen bedragen T. rex1 78.075 Smithsonian 43.584 VRM wachtgeldfonds 31.296 Salarissen nog te betalen - 1.995 Overige vooruitontvangen bedragen 28.410 32.476 Stand einde boekjaar 12.793.049 18.170.262 1

De posten: FES subsidie, projecten en de vooruitontvangen bedragen T. rex worden hierna toegelicht.


1. FES subsidie De begroting van het FES-investeringenproject is gebaseerd op de bijgestelde projectbegroting die Naturalis eind 2011 indiende en die bij beschikking gedateerd 13 januari 2012 en gekenmerkt BEK/BPR-2012/1813-U is goedgekeurd. Op grond van de nieuwe beschikking loopt de projectperiode door tot in 2015. 2012 2013 2013 2010-2015 Realisatie Realisatie Begroot Project begroting € € € € Stand begin boekjaar

15.716.335

16.315.439

16.315.439 -

Projectinkomsten: Ontvangst subsidie Ministerie van OCW tranche 2009 (kenmerk: BEK/BPR-2009/137964-U) - - - 4.700.000 Ontvangst subsidie Ministerie van OCW tranche 2010 (kenmerk: BEK/BPR-2009/137964-U) - - - 10.000.000 Ontvangst subsidie Ministerie van OCW tranche 2011 (kenmerk: BEK/BPR-2009/137964-U) - - - 8.400.000 Ontvangst subsidie Ministerie van OCW tranche 2012 (kenmerk: BEK/BPR-2009/137964-U) 6.900.000 - - 6.900.000 Toegerekende rente op basis van de gemiddeld uitstaande liquiditeit. 397.848 179.211 - Aandeel uit de subsidie Ministerie van OCW/OWB - - - 5.300.000 Totale inkomsten 7.297.848 179.211 - 35.300.000 Projectuitgaven: Inrichten laboratoria 3.019.383 2.166.012 2.558.000 15.300.000 Collectie Integratie 1.157.913 756.204 1.752.914 7.000.000 Digitalisering 2.521.448 3.219.118 3.403.987 13.000.000 Totale uitgaven 6.698.744 6.141.334 7.714.901 35.300.000 Stand einde boekjaar 16.315.439 10.353.316 8.600.538 Voor de ontwikkeling van Naturalis zijn drie grote projecten gedefinieerd: de inrichting van laboratoria, de integratie van collecties van het NHN, het ZMA en Naturalis en de digitalisering van collectiegegevens. Het totale budget voor deze drie projecten is € 35,3 mln. Hiervan wordt € 30 mln. gedekt uit bijdragen uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES) en € 5,3 mln. uit exploitatieoverschotten die in de periode 2008 t/m 2012 worden gerealiseerd als gevolg van een verleende structurele subsidie van OCW/OWB.


De looptijd van deze projecten is langer dan een jaar. Zolang het project niet is afgerond worden de ont vangen bedragen uit het FES alsmede de uitgaven verantwoord als mutatie van de balanspost ‘FES subsidie’. Na beëindiging van het project in 2015 wordt het financieel resultaat ervan opgenomen in de exploitatierekening van het betreffende jaar. Op de verantwoording van dit resultaat in de jaarrekening 2015 zal vooraf een afzonderlijke en integrale accountantscontrole worden toegepast. Omdat een deel van het project wordt uitgevoerd door het Centraalbureau voor Schimmelcultures van de KNAW, is in januari 2014 aan de KNAW gevraagd, een accountantscontrole volgens de standaard COS 4400 uit te voeren over bestedingen in de jaren 2010 tot en met 2013. Een dergelijk verzoek zal te zijner tijd ook gedaan worden voor de bestedingen van het CBS-KNAW in de jaren 2014 en 2015. Laboratoriumontwikkeling Dit project beoogt de inrichting van een aantal labo ratoria voor moleculair en microscopisch onderzoek, chemische en isotopen-analyse en biodiversiteits informatica. De uitgaven in 2013 hadden in hoofdzaak betrekking op aanschaf van laboratoriumuitrusting en ge relateerde gebruiksgoederen binnen de DNA- en microscopielaboratoria. Ten opzichte van de uit gavenplanning is een overschrijding opgetreden bij de uitgaven voor het laboratorium voor DNA Barcodering, hetgeen veroorzaakt wordt door een sterk toenemende vraag naar analyses die van deze techniek gebruik maken. Ook binnen het Algemeen DNA-laboratorium zijn uitgaven hoger dan gepland in verband met toenemende vraag. In 2014 zal een stelsel van maatregelen worden ingevoerd waar onder interne tariefstelling, selectie van aanvragen op basis van wetenschappelijke kwaliteit en verschuiving van budgetruimte van posten waarop minder is uitgegeven naar de posten waarop uit gaven sterk zijn toegenomen. In 2013 is de eerste aanbetaling gedaan voor de electronen Microprobe, die Naturalis zal plaatsen binnen de nationale onderzoeksfaciliteit die de


Universiteit Utrecht in samenwerking met de Vrije Universiteit Amsterdam, Naturalis, het Koninklijk Instituut voor Onderzoek der Zee en het Nederlands Instituut voor Ecologie van de KNAW zal inrichten. Het resterende aankoopbedrag zal in de jaarrekening 2014 worden verantwoord. Collectie-integratie De gerealiseerde uitgaven lopen bijna € 1 mln. achter op de uitgaven. Hiervoor is een aantal oorzaken. De uitgaven voor de entomologiekasten van € 250.000 worden in 2014 gerealiseerd. Kasten voor malacolo gie konden beduidend goedkoper worden ingekocht dan voor 2013 begroot was. Een groter deel van het voor 2013 geplande werk kon binnen de eigen formatie van Naturalis uitgevoerd worden, waardoor een aantal begrote uitgaven niet gedaan hoefde te worden. Digitalisering Voor het project “Digitalisering” gelden drie doel stellingen: digitalisering van 7 mln. objecten uit de collectie, registreren van de overige 30 mln. objecten op bewaareenheidniveau en inrichten van een permanente digitale infrastructuur. De digitale afbeeldingen van objecten en overige collectie gegevens worden onder andere gepubliceerd in de Global Biodiversity Heritage Library. De uitgaven in 2013 hadden in het bijzonder betrekking op de digitalisering van de 7 mln. objecten. In 2013 werd het grootste afzonderlijke deelproject hiervan in uitvoering genomen, te weten de digitalisering van de collectie van de Leidse vestiging van het Nationaal Herbarium Nederland van ca. 5 mln. objecten. Zowel de digitalisatie als de publicatie van gegevens verliepen in 2013 volgens planning.

2. Projecten Natuurkundige commissie 1) BHL Europe 2) 4D4Life 3) Natuurkaart 2.0 4) Synthesys 2 5) Unesco 6) ConGRESS 7) Coral Reefs of Indonesia 8) ITN Marie Curie (Throughflow) 9) Natuur om de Hoek 10) OpenUp! 11) Flora Guianas 12) Tropical Microsnails 13) BioVeL 14) Late Night shows 15) STEP 16) BGL Museummaandag 17) Groenendael-Krijger stichting 18) Pro-iBiosphere 19) African Lianas 20) KNAW congresbeurs Flora Guianas 21) UNEP 22) JAWEVOL 23) Missouri Halmahera 24) NVWA Cotoneaster 25) NVWA Kamsalamanders 26) Biotic and abiotic drivers 27) Kits van Waveren Fonds 28) TASENE Award 29) Digitale determinatiesleutels 30) Pomare 31) Netbiome-CSA 32) Synthesys 3 33) Transport

Stand mutatie stand 31-12-2012 2013 31-12-2013 € € € 18.221 (18.221) 28.382 (28.382) 14.834 (14.834) (25.764) 25.764 (23.004) (14.119) (37.123) - 2.620 2.620 10.228 - 10.228 11.830 2.484 14.314 (42.533) (163.045) (205.578) (86.626) 2.460 (84.166) 49.108 36.154 85.262 22.272 1.841 24.113 63.869 2.920 66.789 54.809 3.020 57.829 (6.959) 1.083 (5.876) (2.338) (5.796) (8.134) 138.614 (62.011) 76.603 16.988 (16.988) 83.725 (120.452) (36.727) (7.304) (43.256) (50.560) (3.191) 3.191 (340) - (340) 490.637 (94.645) 395.992 113.237 13.620 126.857 24.084 - 24.084 21.000 (30.000) (9.000) - 24.516 24.516 - (16.400) (16.400) - 55.840 55.840 - 8.000 8.000 - 7.950 7.950 - 48.105 48.105 - 124.726 124.726 963.779 (263.855) 699.924


stand mutatie stand 31-12-2012 2013 31-12-2013 € € € Transport 963.779 (263.855) 699.924 Wilde bestuivers 34) - 17.227 17.227 Tropical biodiversity course 35) - 308 308 Leonardo TOI 36) - 7.361 7.361 PhD Ruchisansakun 37) - (1.279) (1.279) - 13.000 13.000 NVWA Q-Bank 2012 38) NVWA Q-Bank 2013 39) - 13.000 13.000 NVWA Rinse 40) - 56.500 56.500 NVWA Anoplophora 41) - 30.716 30.716 NVWA Uitbreiding soortenregister 42) - 26.880 26.880 Collectiemobiliteit Delft 43) - (7.461) (7.461) Q-Collect 44) - 8.503 8.503 Internationale organisaties 45) - (4.513) (4.513) NLBIF 46) - 72.974 72.974 I4Life 47) - 35.864 35.864 BRAHMS DCWA 48) - 20.000 20.000 Stand einde boekjaar 963.779 25.225 989.004 1) Het project beoogt de conservering en ont sluiting van het archief van de Natuurkundige Commissie voor Nederlands-Indië (1820-1850) met subsidie van Koninklijke Bibliotheek. Het project loopt t/m 2011 en de totale subsidie bedraagt € 130.148 en is in 2013 financieel afgerond. 2) Biodiversity Heritage Library for Europe (BHL Europe) omvat het online beschikbaar maken van biologische literatuur met bijzondere aandacht voor meertaligheid en aansluiting op de Europese digitale bibliotheek Europeana. Het Museum für Naturkunde in Berlijn is penvoerder van dit project waarin 28 instellingen participeren. De totale subsidie van de Europese Commissie bedraagt € 3.359.828, het aandeel van Naturalis is € 55.442. De looptijd van het project is 1 mei 2009 t/m 30 april 2012. Het project is in 2013 financieel afgerond. 3) Het project 4D4Life (Distributed Dynamic Diversity Databases for Life) draait om het inrichten en verbeteren van de soortenindex “Catalogue of Life”. De University of Reading is penvoerder van dit project waarin 38 instellingen


participeren. De totale subsidie van de Europese Commissie is € 3.300.000, het aandeel van Naturalis is € 20.116. De looptijd van het project is 1 mei 2009 t/m 30 april 2012. Het project is in 2013 financieel afgerond. 4) Dit project betreft de upgrade van de bestaande natuurkaart.nl, met meer functionaliteit en meer informatie. De subsidie van het Ministerie van (voorheen) EL&I (Regeling Draagvlak Natuur) bedraagt € 84.314. De oorspronkelijke looptijd was van 1 januari 2010 t/m 31 december 2010. De projectperiode is in 2011 verlengd t/m 31 december 2012. Het project is in 2013 financieel afgerond. 5) Dit Europese project ondersteunt onderzoekers in hun reis- en verblijfkosten ten behoeve van hun onderzoek van wetenschappelijke collectie. Er is voor de periode 2009-2013 totaal € 193.300 toegezegd. In 2014 wordt dit project financieel afgerond. 6) Unesco vergoedt de reis- en verblijfkosten van een aantal geselecteerde buitenlandse be zoekers aan door Unesco gesponsorde bijeen komsten. Naturalis is gedurende de periode

2010 tot en met 2013 betrokken bij de uitvoering van deze vergoedingenregeling. In 2014 wordt dit project financieel afgerond. 7) ConGRESS (Conservation Genetic Resources for Effective Species Survival) is een project van de Europese Commissie en loopt tot en met 2013. Het project is een samenwerkingsverband tussen dertien Europese partners werkzaam op het gebied van genetica en natuurbescherming. ConGRESS beoogt recente ontwikkelingen in de populatiegenetica toepasbaar te maken voor de praktijk van de natuurbescherming. 8) Het project Coral Reefs of Indonesia loopt van 2010 tot en met 2014. Van FCT-Portugal zal € 65.000 subsidie worden ontvangen. Het doel van het project is onderzoek te doen naar de dynamische en ecologische invloeden van men selijke bewoning op de koraalriffen bij Jakarta en Makassar (Indonesië). 9) Initial Training Network Marie Curie (Througflow) is een project waarbij twee buitenlandse AIO’s bij Naturalis kunnen werken van 2010 tot en met 2013, gesubsidieerd door de Europese Commis sie. In 2014 wordt dit project financieel afgerond. 10) Het doel van het project ‘Natuur om de Hoek’ is de ontwikkeling van een determinatiesleutel voor op smartphones voor vierhonderd plantenen dierensoorten uit de leefomgeving van kinderen. Binnen het project wordt samen gewerkt met Het Klokhuis, EIS-NL en de Vlinder stichting. Het Ministerie van EL&I draagt maxi maal € 150.000 bij in de kosten. Het project is verlengd tot half 2013. In 2014 wordt dit project financieel afgerond. 11) OpenUp! (Opening up the Natural History Heritage for Europeana). Het project OpenUp! wil vrije toegang tot natuurhistorische collecties bevorderen door ze virtueel toegankelijk te maken door foto’s van hoge kwaliteit, video’s, geluidsfragmenten, maar ook tekeningen en prenten digitaal te presenteren. De looptijd van het project is 2011-2014. 12) Het doel van de overeenkomst is de aanstelling van een redacteur voor de Flora van de Guianas. Dit seriewerk wordt uitgegeven door Royal Botanic Garden Kew en is een gezamenlijk

project van Naturalis, RBG Kew, en de herbaria van Berlijn, Cayenne, Georgetown, New York, Paramaribo, Parijs en Washington. Met deze flora wordt de kennis samengevat over de planten van het noordelijk deel van Zuid Amerika. De looptijd van het project is 1 maart 2011 tot 1 september 2014. 13) In het project ‘Determinants of species diversity at 14 spatial scales in tropical microsnails’ willen biodiversiteitsonderzoekers weten waar om van plaats tot plaats andere soorten en andere aantallen soorten voorkomen en waarom sommige soorten zeldzaam, andere algemeen zijn. De bijdrage van NWO voor dit project, dat loopt tot oktober 2014, bedraagt € 235.000. 14) BioVeL (Biodiversity Virtual e-Laboratory) is een EU-gefinancierd project onder FP7-Infrastruc tures. Doel is het ontwikkelen van computer programmatuur voor de efficiënte analyse van data om het karakter van en veranderingen in biodiversiteit in een snel veranderende wereld te begrijpen. De subsidie vanuit de EU bedraagt € 137.000. Dit project loopt tot en met augustus 2014. 15) Van december 2011 tot en met maart 2012 organiseerde Naturalis vijf keer de ‘Naturalis Late Night Shows’. Centraal daarbij staat dat Naturalis bezoekers wil verrassen, inspireren, stimuleren en entertainen. De Late Night Shows combineert uitgaan met inhoud, kunst met wetenschap, interviews met installaties, gedichten met strips en biologie met technologie. Door het Cultuurfonds Leiden is € 10.000 subsidie beschikbaar gesteld. De financiële afronding vindt plaats in 2014. 16) STEP (Status and Trends of European Pollinators) is een Europees project gericht op de bescher ming en het beheer van bestuivers en bestuiving van gewassen en wilde planten. Naturalis krijgt een subsidiebedrag van € 23.000. Het project loopt tot en met januari 2015. 17) MuseumMaandag is een landelijk cultureel evenement met een ruime selectie aan Neder landse musea. Op het programma staan activi teiten die speciaal voor die dag georganiseerd worden. Denk aan concerten, rondleidingen en


een kijkje in het depot. MuseumMaandag heeft de maatschappelijke ambitie om actieve cultuur consumenten iets extra’s te bieden en de passieve cultuurconsument meer bij erfgoed en musea te betrekken. Het is een initiatief van Museum Volkenkunde, Rijksmuseum van Oudheden en Naturalis Biodiversity Center. Het subsidiedeel van Naturalis bedraagt € 182.000 voor de kosten tot eind 2013. In 2014 wordt dit project financieel afgerond. 18) De Groenendael-Krijger Stichting subsidieert integratie van en onderzoek aan de insecten collectie Groenendael-Krijger. Deze collectie afkomstig uit het Zoölogisch Museum Amster dam wordt geïntegreerd met de collectie van Naturalis. In 2012 is hier een begin mee gemaakt. Deze specifieke subsidie van € 25.000 betreft de integratie van de Indo-Australische Nymphalidae (vlinders). Het project is in 2013 financieel afgerond. 19) Per 1 september 2012 is Naturalis penvoerder van het EU-project Pro-iBiosphere. Het doel van Pro-iBiosphere is om de interoperabiliteit (de eigenschap van systemen en software om gegevens uit te wisselen met externe systemen) van onze biodiversiteitgegevens te verbeteren, de workflows efficiënter te maken en de toegankelijkheid van de data te vergroten. Het project heeft een totale EU financiering van € 1.179.912 over twee jaar, waarvan € 218.000 voor Naturalis. Onze projectpartners zijn De Nationale Plantentuin van België, Freie Universität Berlin, Pensoft Publishers Ltd., Sigma Orionis, Royal Botanic Gardens Kew, Plazi en Museum für Naturkunde Berlin. 20) African Lianas. Tijdens inventarisaties in het Afrikaanse regenbos is geconstateerd dat er van een bepaalde groep lianen uit de Zuurzak familie (Annonaceae) ongebruikelijk veel ver wante soorten tezamen in hetzelfde bostype voorkomen. Hoe deze lianen het klaarspelen om samen te leven, maar evolutionair geschei den te blijven, is de kernvraag bij dit project. Het project loopt tot en met oktober 2016 en wordt voor € 30.000 gesubsidieerd door de Alberta Mennega stichting.


21) Dit betreft een beurs voor het houden van het Flora van de Guiana’s congres in Leiden. Dit congres heeft als doelstelling om samen met onderzoekers uit de betreffende gebieden de huidige staat van de Flora te bespreken en te komen tot nieuwe strategieën. De bijdrage van € 3.500 is in 2013 ontvangen en daarmee is het project financieel afgesloten. 22) UNEP. Naturalis zal de mid-term review verzor gen van het UNEP-GEF project “Conservation and Management of Pollinators for Sustainable Agriculture, through an Ecosystem Approach”. Dit project heeft plaats in zeven landen (India, Nepal, Pakistan, Zuid-Afrika, Brazilië, Ghana, Kenia) en wordt gecoördineerd door de Food and Agriculture Organization van de Verenigde Naties. De evaluatie houdt in dat enkele landen bezocht worden voor meetings en er een rapport wordt afgeleverd. De subsidie bedraagt € 15.000. 23) JAWEVOL (The Origin of Jawed Vertebrates and the Evolution of Morphology in Deep Time) is een Europese onderzoeksbeurs voor Dr. Martin Brazeau voor het uitvoeren van onderzoek aan de evolutie van gewervelde dieren met kaken. Het project loopt tot en met december 2017 en het subsidiebedrag is € 1.400.000. Eind 2013 is het project overgedragen aan het Imperial College London. In 2014 vindt een afrekening plaats en wordt het resterende budget over geheveld. 24) De botanische collecties van Naturalis zijn een van de belangrijkste bronnen voor informatie en identificatie van Melanesische planten. Daarom is de Missouri Botanical Gardens met Naturalis een samenwerkingsproject aangegaan om de planten op het eiland Halmahera te inventarise ren. De subsidie bedraagt € 161.000. 25) Het invasieve plantengeslacht Cotoneaster vormt een toenemend probleem in Nederland doordat ze schade aanbrengen aan de inheemse vegetatie. Dit project moet duidelijkheid ver schaffen met betrekking tot welke soorten in Nederland voorkomen en wat de risico’s zijn van deze planten. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit subsidieert dit project.

26) De Italiaanse kamsalamander hoort oorspron kelijk niet in Nederland thuis. Dit project brengt de kamsalamander populatie op de Veluwe, de evolutionaire geschiedenis, de geografische en de genetische interactie tussen de verschillen de soorten in kaart. De Nederlandse Voedselen Warenautoriteit subsidieert dit project. 27) In een voorafgaand onderzoek is ontdekt dat tijdens de afgelopen veertig mln. jaar het voor komen van soortenrijke ondiepe mariene ecosystemen is verplaatst van Europa naar Zuidoost Azië. Het doel van dit project is 1) om te kijken of klimaat een belangrijke motor achter het bovengenoemde proces is en 2) om regionale variatie in de respons op het grootste uitstervings event in de afgelopen 60 miljoen jaar te documenteren. Het project loopt van maart 2013 t/m maart 2016. De subsidie wordt ontvangen van NWO en bedraagt € 240.000. 28) De Stichting Rijksherbariumfonds dr. E. Kits van Waveren verleent subsidie voor twee jaar met de optie tot verlenging met twee jaar voor een research fellow die onderzoek verricht aan de taxonomie, fylogenie en biogeografie van de Russulales (Basidiomycetes). 29) De doelstelling van het TASENE-project is het onderzoeken van medicinale planten die in het wild in Tanzania worden geoogst. Ook wordt een standaard sleutel ontwikkeld voor de iden tificatie van geneeskrachtige orchideeën. De subsidieverstrekkers zijn NWO WOTRO, SIDA en Costech. De looptijd van het project is juli 2012 tot en met juni 2014. 30) Digitale determinatiesleutels is een project wat tot doel heeft dat het publiek met behulp van digitale herkenningsmiddelen via internet en mobiele telefoon dieren op naam kan brengen. Er wordt subsidie ontvangen van het Mondriaan Fonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds en de Uyttenboogaart-Eliasen Stichting. De looptijd is 2013-2015. 31) POMARE (Polynesian, Martinique’s, Reunion’s marine benthic invertebrates: interactions and chemodiversity evaluation for a sustainable use) is een Europees project met 11 project partners. Het doel van het consortium is om

ongewervelde zeedieren te verkennen van de geselecteerde drie Franse overzeese gebieden en te beschermen door middel van chemische ecologische studies en door biotechnologische toepassingen. De looptijd is 2012-2015. 32) Het NetBiome-CSA project is een project gefinancierd door de Europese Commissie voor een periode van drie jaar (mei 2013 – april 2016). NetBiome-CSA heeft als doel de versterking van de Europese onderzoeksamenwerking met be trekking tot duurzaam beheer van de tropische en subtropische biodiversiteit in de Europese ultraperifere regio’s en overzeese landen en gebieden. De subsidie voor Naturalis bedraagt € 90.000. 33) Het Europese project Synthesys 3 (een vervolg op Synthesys 1 en 2) ondersteunt onderzoekers in hun reis- en verblijfkosten ten behoeve van hun onderzoek van wetenschappelijke collectie. De looptijd is 2013-2017. 34) Het project Kwantificering ecosysteemdiensten wilde bestuivers is een samenwerking tussen Alterra, Naturalis en EIS Nederland. De doel stellingen zijn 1) het vaststellen met behulp van welke methoden de ecosysteemdienst bestui ving het best gekwantificeerd kan worden in een selectie van Nederlandse landbouwgewassen. 2) het agronomisch en economisch kwantifice ren van de bijdrage van wilde bestuivers aan de landbouwkundige productie van een selectie van de belangrijkste in Nederland verbouwde insect-bestoven landbouwgewassen. De finan ciële afronding vindt in 2014 plaats. 35) In 2014 organiseert Naturalis een tropische biodiversiteitscursus in Sabah, Maleisië voor een 19-tal studenten. Deze studenten leveren een bijdrage in de totale kosten. 36) Leonardo da Vinci Transfer of Innovation is een Europese subsidie. Er is een groot verschil in “best practise” in beheer en behoud binnen Europa van natuurhistorische collecties. Afstemming van gerichte en specifieke training is noodzakelijk om zwakke competenties te verbeteren en te implementeren. De looptijd van het project is 2013-2015. Het subsidiebedrag voor Naturalis bedraagt € 19.000.


37) Saroj Ruchisansakun is een Thaise student die bij Naturalis zijn PhD studie zal volgen. De kosten van de studie die vier jaar duurt, worden vergoed door IPST Bangkok. 38) Q-Bank invasieve plantensoorten is een online database. In 2012 heeft Naturalis gegevens aan deze database toegevoegd. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit verleent hiervoor subsidie. Dit project wordt in 2014 financieel afgerond. 39) Q-Bank invasieve plantensoorten is een online database. In 2013 heeft Naturalis gegevens aan deze database toegevoegd. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit verleent hiervoor subsidie. Dit project wordt in 2014 financieel afgerond. 40) RINSE (Reducing the Impact of Non-native Species in Europe) is een Europees project. RINSE werkt aan verbetering van het beheer van invasieve uitheemse soorten in vier WestEuropese landen. Naturalis voert in opdracht van de projectpartner Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit databasewerkzaamheden uit. De looptijd is 2012-2014. 41) In opdracht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit ontwikkelt Naturalis een inter actieve beeldgestuurde sleutel voor de herken ning van waardplanten van Anoplophora kevers. Dit project wordt in 2014 financieel afgerond. 42) In opdracht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit levert Naturalis data over exotische soorten (dieren) ten behoeve van uitbreiding van het Nederlands Soortenregister. Dit project wordt in 2014 financieel afgerond. 43) De collectie van het Mineralogisch Geologisch Museum, gehuisvest bij de TU Delft, wordt op genomen in de collectie van Naturalis. De kosten voor het leeghalen, transport en opslaan van de collectie wordt deels gesubsidieerd door het Mondriaan Fonds. 44) Q-collect heeft tot doel te komen tot 1) een inventarisatie van kenmerken van bestaande belangrijke fytosanitaire collecties binnen Europa, 2) richtlijnen ter verbetering van de kwaliteit van en toegang tot de collectie, en 3) een blijvend netwerk van referentie collecties.


Q-collect wordt gefinancierd door de EU, en loopt van 1 oktober 2013 t/m 30 september 2015. De subsidie voor Naturalis bedraagt € 15.000. 45) Dit betreft de internationale organisaties GBIF (Global Biodiversity Information Facility), TDWG (Taxonomic Databases Working Group), CETAF (Consortium of European Taxonomic Facilities) en CBD (Convention of Biological Diversity, op gericht vanuit het United Nations Environmental Programme). Naturalis neemt actief deel aan deze organisaties en ontvangt hier een ver goeding voor. Sinds oktober 2013 is Peter Schalk de Chair of the Governing Board van GBIF. 46) Het nationale knooppunt van GBIF in Nederland is NLBIF. Stichting ETI, in 2013 gefuseerd met Naturalis, is vanaf het begin betrokken geweest bij NLBIF, de eerste jaren vanaf 2004 zeer inten sief door de uitvoering van al het ICT-werk. 47) I4Life (Indexing for Life) is een Europees project waarin door Stichting ETI werd geparticipeerd. De looptijd van het project is 2010-2013. In 2014 volgt de financiële afrekening. In dit project is de service-infrastructuur voor externe groot gebruikers van de Catalogue of Life van Species 2000 verbeterd en uitgebreid. 48) Naturalis maakt deel uit van een internationaal consortium dat een nieuwe versie 8 ontwikkelt van het softwarepakket BRAHMS. Dit pakket wordt gebruikt voor de registratie van botanische collectiegegevens. Naturalis ontwikkelt hiervoor een DarwinCoreArchive Component. Dit wordt financieel ondersteund door een bijdrage van NLBIF van € 39.950. 3. Vooruitontvangen bedragen T. rex Deze post omvat bijdragen die worden aangewend voor de verwerving van een T. rex. Eind 2013 is de publieksactie “Tientje voor T. rex” gestart. De betreffende bijdragen vormen het grootste deel van het gepresenteerde bedrag.

Niet in de balans opgenomen verplichtingen Pensioenfonds Gedurende het boekjaar 2013 waren medewerkers in dienst bij de stichting voor de pensioenregeling aangesloten bij pensioenfonds Zorg & Welzijn (PFZW) en het ABP. Beide betreffen een middelloonregeling. De dekkingsgraad van PFZW was per eind december 2013 109%. Dit is acht procentpunt hoger dan de stand van eind 2012. De medewerkers die voorheen in dienst waren bij de partneruniversiteiten, zijn in 2013 in dienst van de stichting gekomen. Deze medewerkers zijn voor de pensioenregeling bij het ABP aangesloten ge bleven. De dekkingsgraad van het ABP was per eind december 106%. De dekkingsgraad van beide pensioenfondsen vol deed ultimo 2013 aan de eisen van De Nederlandsche Bank.

boekjaar 2012 gerapporteerd. Inmiddels heeft de Belastingdienst ingestemd met de betreffende rapportage.

Niet in de balans opgenomen activa Activa Medio 2013 heeft taxatie plaatsgevonden van de niet in de balans opgenomen niet-historische bibliotheek (na 1900) van het museum welke eigen dom is van Naturalis. De door Troostwijk Taxateurs getaxeerde waarde van de op dat moment aanwezige boeken en tijdschriften bedraagt € 42 mln. (verze keringswaarde). Deze taxatie heeft plaatsgevonden in het kader van de brandverzekering.

Operationele lease De stichting heeft een operationeel leasecontract voor een auto afgesloten. Het jaarlijkse leasebedrag is € 8.984 (prijspeil 2013). Daarnaast heeft de stich ting een leaseovereenkomst voor een verwerkings systeem van chartaal geld. Het jaarlijkse lease bedrag is € 14.940 (2013). Garantieverplichtingen Er is een garantieverplichting van € 21.781 aangegaan ten behoeve van de Belastingdienst inzake de opslag van accijnsvrije alcohol. Daarnaast is voor de huur van de locatie Nieuwenhuizenweg 19 te Leiden een garantieverplichting van € 60.500 aan Kaleido Holding B.V. afgegeven. Tot slot is voor de huur van de locatie aan de Industrieweg 29 te Zoeterwoude een garantieverplichting van € 40.000 afgegeven aan B.V. Verhoeff R.H.M. Horizontaal toezicht en omzetbelasting Op 24 oktober 2011 is het convenant Horizontaal Toezicht (HT) tussen de Belastingdienst en Naturalis gesloten. In 2013 zijn met de Belastingdienst nadere afspraken gemaakt over de jaarlijkse fiscale rappor tage in het kader van het HT. Eind 2013 is over het


Toelichting categoriale exploitatierekening 17. Publieksinkomsten 2013 2013 2012 Realisatie Begroting Realisatie € € € Opbrengsten uit entree 1.801.592 1.615.000 1.470.710 Opbrengsten uit winkel en Natuur & Boek 876.958 768.000 760.821 Opbrengsten uit verhuur en arrangementen 280.259 391.000 344.271 2.958.809 2.774.000 2.575.802 De entree-inkomsten zijn hoger dan begroting door meer bezoek aan het museum. De opbrengsten van de winkel zijn aanzienlijk hoger (€ 153.000), de omzet van Natuur & Boek was lager dan begroot (€ 44.000). De opbrengsten uit de verhuur en arrangementen was lager dan begroot. De oorzaak ligt in het economisch klimaat en de recente toename van congresruimte in de Leidse regio. 18. Sponsorinkomsten 2013 2013 2012 Realisatie Begroting Realisatie € € € gerelateerd aan OCW/EK middelen: Sponsorinkomsten - 150.000 gerelateerd aan OCW/OWB middelen: Sponsorinkomsten

57.700 - 57.700 150.000 -

De beoogde sponsorinkomsten zijn niet gerealiseerd doordat de betreffende afdeling pas in de loop van 2013 is ingericht. De gesponsorde NRC bijlage is wel gerealiseerd maar valt binnen de activiteiten die gerelateerd zijn aan de OCW/OWB. Voor een toelichting wordt naar de paragraaf Verantwoording OWB subsidie verwezen.


19. Overige inkomsten gerelateerd aan OCW/EK middelen: Overige inkomsten gerelateerd aan OCW/OWB middelen: Overige inkomsten

2013 2013 2012 Realisatie Begroting Realisatie € € € 168.535 148.000 113.644 55.151 - 223.686 148.000 113.644

De overige directe opbrengsten omvat met name de inkomsten uit consultancy (€ 106.000). De inkomsten van de uitgeverij en de seminars waren respectievelijk € 10.000 en € 13.000 hoger dan begroot. De overige inkomsten die aan de OCW/OWB zijn gerelateerd, waren niet begroot. Voor een toelichting wordt naar de paragraaf Verantwoording OWB subsidie verwezen. 20. Indirecte opbrengsten 2013 2013 2012 Realisatie Begroting Realisatie € € € gerelateerd aan OCW/EK middelen: Bijdrage organisatiekosten 11.500 6.500 71.820 Overige indirecte opbrengsten 665.529 742.500 283.922 gerelateerd aan OCW/OWB middelen: Bijdrage organisatiekosten 2.755 190.000 47.521 679.784 939.000 403.263 Bijdrage organisatiekosten omvat een veelheid van kleinere inkomsten zoals vergoedingen voor porti, administratiekosten, vuilafvoer en het verzorgen van ondersteunende diensten aan derden. De overige indirecte opbrengsten omvatten diverse inkomsten variërend van de inkomsten uit de verkoop van parkeermunten tot opbrengsten uit de verkoop van afgeschreven computerapparatuur. In het Darwinhouse wordt kantoorruimte aan derden verhuurd, totale inkomsten in 2013 waren € 434.000. Dit was echter € 102.000 lager dan begroot aangezien de huur van een aantal etages eerder kon worden beëindigd dan verwacht. Deze ruimte is inmiddels voor eigen personeel ingezet. De bijdrage organisatiekosten die aan de OCW/OWB zijn gerelateerd, waren niet begroot. Voor een toelichting wordt naar de paragraaf Verantwoording OWB subsidie verwezen.


21. Subsidies OCW/EK en OCW/OWB 2013 2013 2012 Realisatie Begroting Realisatie € € €

Subsidie OCW/EK (kenmerk: 562251) - huisvestingsbijdrage 5.410.250 5.406.000 5.267.757 - exploitatiebijdrage 10.944.914 10.945.000 11.329.426 Subtotaal 16.355.164 16.351.000 16.597.183 Subsidie OCW/OWB (kenmerk: BEK/BPR-2013/45719 M) - exploitatiebijdrage 5.349.000 5.343.000 5.343.000 21.704.164 21.694.000 21.940.183 De subsidie voor het jaar 2013 voortvloeiend uit de Cultuurnota is in de brief van het Ministerie van OCW van 6 december 2013, kenmerk 562251 vastgesteld op totaal € 16.355.164 en ligt in lijn met de begroting. 22. Bijdragen uit publieke middelen 2013 2013 2012 Realisatie Begroting Realisatie € € € gerelateerd aan OCW/EK middelen: Bijdragen uit publieke middelen1 323.006 702.500 632.350 gerelateerd aan OCW/OWB middelen: Bijdragen uit publieke middelen 5.554.991 4.080.000 2.813.659 5.877.997 4.782.500 3.446.009 1

it betreft opbrengsten van afgeronde projecten, gefinancierd met publieke projectsubsidies. Het ge D realiseerde bedrag is lager dan begroot, omdat een aantal projecten waarin wordt samengewerkt met meerdere partijen nog niet financieel kon worden afgerond. In het volgende overzicht zijn de opbrengsten van projecten weergegeven die in 2013 financieel zijn afgerond.


Omschrijving project 2013 Realisatie € Natuurkaart 83.156 Synthesys 2 71.475 Live Science 47.500 BHL Europe 47.259 4D4 life 30.161 NVWA Kamsalamanders 30.000 Genomics 8.000 Morphospace 5.455 totale bijdrage 323.006 Voor de bijdrage die aan de OCW/OWB zijn gerelateerd wordt verwezen naar de toelichting in de paragraaf Verantwoording OWB subsidie. 23. Bijdragen uit private middelen 2013 2013 2012 Realisatie Begroting Realisatie € € € gerelateerd aan OCW/EK middelen: Particulieren 2.850 4.500 2.800 Bedrijven 26.960 - Private fondsen1 51.191 197.000 364.650 Goede doelenloterijen2 300.000 300.000 300.000 381.001 501.500 667.450 gerelateerd aan OCW/OWB middelen: Overige bijdragen 57.824 - 438.825 501.500 667.450 1

e opbrengsten van afgeronde projecten, gefinancierd met private projectsubsidies, zijn hier gepresen D teerd. Er wordt hier tevens verwezen naar de toelichting op de projecten genoemd onder balanspost 16.

2

In 2012 is Naturalis weer voor vijf jaar beneficiënt van de BankGiro Loterij geworden. De jaarlijkse reguliere bijdrage is € 300.000. De bijdrage voor 2013 is besteed aan de tijdelijke tentoonstelling Live Science (€ 125.000) waar onderzoekers, collectiebeheerders en amateurwetenschappers live in een zaal werken terwijl publiek toekijkt en deelneemt. LiveScience betrekt het publiek bij het proces van het beheer van en wetenschappelijk onderzoek aan ons nationaal erfgoed. Daarnaast is € 50.000 bijgedragen in aanvul lende programma’s rond de tentoonstelling Superzintuigen. Er is € 50.000 bijgedragen aan de tentoon stelling Kawasaki Vlinders in de Schatkamer van het museum. En tot slot is er € 75.000 besteed aan het project Raamsteeg 2. Naturalis wil behalve een familiemuseum ook een podium zijn, een platform waar kunstenaars, wetenschappers en ondernemers elkaar ontmoeten, al dan niet voor een publiek.


24. Salariskosten 2013 2013 2012 Realisatie Begroting Realisatie € € € gerelateerd aan OCW/EK middelen: Salariskosten gedekt door OCW/EK middelen 8.508.861 8.401.200 8.957.313 Ontvangen ziekengeld (26.849) - (19.836) Resultaat prepensioen, per saldo (30.790) - (86.000) Teruggave loonbelasting (62.396) - (631.603) 8.388.826 8.401.200 8.239.710 gerelateerd aan OCW/OWB middelen: Salariskosten gedekt door OCW/OWB middelen 5.845.303 5.385.000 2.594.144 Resultaat prepensioen, per saldo 120.045 - Teruggave loonbelasting (4.978) - Ontvangen ziekengeld (11.950) - 5.948.420 5.385.000 2.594.144 14.337.246 13.786.200 10.833.854 De gerealiseerde salariskosten van de medewerkers op de loonlijst omvatten het verloonde brutoloon (€ 11.052.666), de sociale lasten (€ 1.761.203) en de pensioenlasten (€ 1.164.454). Het gemiddeld aantal personeelsleden op de loonlijst (in fte’s) bedroeg eind 2013 afgerond 347. Dit aantal is inclusief de tijdelijke medewerkers die werkzaam zijn in het project collectiedigitalisering. In 2012 was het aantal personeelsleden op de loonlijst afgerond 198 fte. De salariskosten die worden gedekt door de OCW/EK zijn conform begroting. In het boekjaren 2009-2011 is ten onrechte een te hoge sectorpremie aan de Belastingdienst afgedragen. Dit resulteerde in een eenmalige teruggave van loonbelasting in het boekjaar 2012. De salariskosten die worden gedekt door de OCW/OWB middelen zijn hoger dan begroot. Voor een toe lichting wordt naar de paragraaf Verantwoording OWB subsidie verwezen.


Wet Normering Topinkomens Conform de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector. In de onderstaande tabel is de bezoldiging in 2013 van de bestuurder weergegeven. Naam Functie Omvang Beloning Door werkgever Belastbare dienst- betaalde kosten- verband SV-premie vergoeding1 € € €

Voorzieningen betaalbaar op termijn2 €

Edwin van Huis Algemeen Directeur fulltime

19.055

1 2

142.418

9.291

11.355

Dit bedrag omvat een leaseauto. Dit bedrag omvat het werkgeversdeel van de pensioenlasten.

In het onderstaande overzicht zijn de uitgekeerde vergoeding voor de leden van de Raad van Toezicht weergegeven. 2013 Naam Realisatie € Cees Veerman 400 Pauline Kruseman 378 Louise Vet 300 Ben Cornelissen 300 Willem te Beest 300 Douwe Breimer 300 Rudy Rabbinge 200 Marc Udink 100 Annemieke Nijhof 2.278


25. Afschrijvingen

2013 2013 2012 Realisatie Begroting Realisatie € € €

gerelateerd aan OCW/EK middelen: Bedrijfsinstallaties 21.665 25.000 86.667 Tentoonstellingen 191.062 225.000 335.695 Kantoorinventaris 262.828 350.000 286.571 Laboratorium en collectie-inventaris 97.414 350.000 101.589 Boekwinst / verlies - - 9.187 572.969 950.000 819.709 gerelateerd aan OCW/OWB middelen: Gebouwen en terreinen

216.000 - 788.969 950.000 819.709

De afschrijvingen zijn lager dan begroot omdat onder andere de aanschaf van de Wifi infrastructuur, laboratorium inrichting en de noodzakelijke aanpassingen in gehuurde panden, allemaal à fonds perdu zijn gefinancierd. Begin 2013 is het Darwinweg 4-22 te Leiden (Darwinhouse) verworven voor afgerond € 8 mln. inclusief bijkomende kosten en overdrachtsbelasting. Het betreffende pand is inclusief het terrein geactiveerd.


26. Huur 2013 2013 2012 Realisatie Begroting Realisatie € € € Gedekt door OCW/EK middelen: Locatie Darwinweg 4.540.752 4.558.000 4.459.543 Locatie Raamsteeg 611.377 618.000 605.916 Van Steenisgebouw 17.463 48.000 45.262 Locatie Rooseveltstraat 59.146 45.000 Overig 13.266 16.000 18.808 Subtotaal 5.242.004 5.285.000 5.129.529 Gedekt door OCW/OWB middelen: Van Steenisgebouw 222.630 243.000 202.380 Sylvius Laboratorium 113.546 120.000 107.290 Locatie Nieuwenhuizenweg 50.000 - Locatie Galileiweg 37.586 - Overig - - 4.750 423.762 363.000 314.420 5.665.766 5.648.000 5.443.949 De huur indexatie van de locaties Darwinweg en Raamsteeg was lager dan beoogd (afgerond € 25.000). Daarnaast is het Van Steenisgebouw in het vierde kwartaal van 2013 voor het grootste gedeelte verlaten en is een aantal kantoor-, laboratorium- en opslaglocaties in Leiden en omgeving gehuurd. Naturalis blijft in 2014 een beperkte laboratoriumruimte in het Van Steenisgebouw huren. Voor een nadere toelichting op dit laatste punt wordt verwezen naar de paragraaf Verantwoording OWB subsidie. 27. Aankopen


Aankopen collectie 3.617 9.000 39.077 Voorbereidingskosten verwerving T. rex 248.369 130.000 251.986 139.000 39.077 De kosten voor de opgraving van de T. rex inclusief onder andere de concessierechten en juridische ondersteuning zijn hoger uitgekomen dan beoogd.


28. Overige lasten De post overige lasten bestaat uit een grote diversiteit aan posten. Hieronder zijn de belangrijkste rubrieken weergegeven aangevuld met een korte toelichting.


Gedekt door OCW/EK middelen: Personeelskosten, overig 678.596 284.700 251.018 Huisvestingskosten, exclusief huur 1.974.028 1.906.600 1.387.163 Inkoop winkels en arrangementen 732.505 834.000 739.691 Materiële kosten tentoonstellingen 786.601 777.500 928.540 Overige materiële kosten 2.511.950 2.275.700 2.116.040 Kosten van projecten 197.856 797.000 760.144 Subtotaal 6.881.536 6.875.500 6.182.596 Gedekt door OCW/OWB middelen: Overige materiële en personele kosten 3.500.185 3.627.000 1.475.668 10.381.721 10.502.500 7.658.264 In de paragraaf Verantwoording OWB subsidie worden de kosten die door de OCW/OWB middelen worden gedekt, nader toegelicht. Hieronder wordt uitsluitend ingegaan op de OCW/EK subsidiestroom, dit betreft dus het eerste deel van de bovenstaande tabel. Personeelskosten, overig Personeelskosten

2013 2013 2012 Realisatie Begroting Realisatie € € € 678.596 284.700 251.018

De overige personeelskosten omvatten de kosten voor de salarisverwerking, arbo, opleidingen, etc. Deze kosten zijn aanzienlijk hoger dan begroot. De belangrijkste oorzaak is dat het totaal aantal opgebouwde vakantiedagen is toegenomen door de komst van de voormalig universitaire medewerkers. Er moest hier door € 221.000 extra worden gereserveerd. Daarnaast zijn er meer kosten aan opleidingen en cursussen gerealiseerd, per saldo € 130.000. Tot slot zijn de werving en selectiekosten hoger dan begroot uitgekomen (€ 43.000).


Huisvestingskosten, exclusief huur


Huisvestingskosten, exclusief huur

1.974.028 1.906.600 1.387.163

De overige huisvestingskosten die uit de OCW/EK middelen worden gedekt, zijn afgerond € 67.000 hoger uitgekomen dan begroot. De belangrijkste verschillen omvatten de hogere kosten aan de locatie Rooseveltstraat (€ 29.000) met name door aanvullende eisen ten aanzien van het klimaat en hogere energielasten inzake de locatie Raamsteeg (€ 30.000). Inkoop winkels en arrangementen Inkoop winkels Inkoop arrangementen

2013 2013 2012 Realisatie Begroting Realisatie € € € 587.219 514.000 481.924 145.286 320.000 257.767 732.505 834.000 739.691

De inkoopkosten van de winkels zijn hoger dan begroot en dit is met name toe te schrijven aan de hogere omzet in de museumwinkel. De inkopen van arrangementen zijn lager dan begroot aangezien de omzet voor 2013 ook aanzienlijk lager is uitgekomen. Materiële kosten tentoonstellingen


Materiële kosten vaste presentatie 65.960 Materiële kosten tijdelijke tentoonstellingen 720.641 Materiële kosten tentoonstellingen 786.601

46.000 55.327 731.500 873.213 777.500 928.540

De materiële kosten met betrekking tot de vaste presentatie zijn hoger dan begroot door extra correctieve onderhoudskosten. De kosten voor de tijdelijke tentoonstellingen zijn in lijn met de begroting.


Overige materiële kosten


Overige materiële kosten

2.511.950 2.275.700 2.116.040

De overige materiële kosten omvatten een grote diversiteit aan posten variërend van brandstof voor de transportauto tot onderhoudskosten aan de laag vacuüm elektronen microscoop. Per saldo zijn de materiële lasten afgerond € 236.000 hoger dan begroot. In het onderstaande overzicht zijn de belangrijkste verschillen weergeven. 2013 Realisatie € Lagere kosten aan onderhoud aan websites 116.000 Minder uitbesteed werk (met name collectiewerkzaamheden) 109.000 Campagne “Tientje voor T. rex” (328.000) Hogere kosten aan moleculair Laboratorium (85.000) Hogere telefoonkosten (36.000) Overige verschillen (12.000) Verschil realisatie versus begroot (236.000) In de tweede helft van 2013 is de campagne “Tientje voor T. rex” van start gegaan. Deze landelijke actie met televisiereclame was niet voorzien in de begroting. Het doel van deze campagne is enerzijds bekendheid te geven aan de unieke aankoop en anderzijds om via crowdfunding een deel van de financiering van de T. rex te realiseren. Kosten van projecten Kosten van projecten

2013 2013 2012 Realisatie Begroting Realisatie € € € 197.856 797.000 760.144

In 2013 zijn minder projecten, gefinancierd met private en publieke projectsubsidies, afgerond dan beoogd. Hieronder zijn per project de projectkosten weergegeven die betrekking hebben op de OCW/EK middelen.


Omschrijving project 2013 Realisatie € Synthesys 2 104.659 Natuurkaart 2.0 61.589 BHL Europe 14.519 Groenendael Krijger 8.512 Morphospace 5.455 4D4 Life 2.265 Overige 857 Totale projectlasten 197.856 29. Saldo rentebaten/-lasten Rentebaten gerelateerd aan OWC/EK middelen Rentebaten gerelateerd aan OWC/OWB middelen

2013 2013 2012 Realisatie Begroting Realisatie € € € 121.313

180.000

233.975

188.991 - 389.822 310.304 180.000 623.797

De gerealiseerde rentebaten bedragen afgerond 1,2% op basis van het gemiddelde uitstaande saldo liquide middelen. De rentebaten OCW/OWB zijn in het Jaarplan 2013 niet begroot.


Toelichting categoriale en functionele exploitatierekening Deze toelichting verwijst naar pagina 22. In de ge combineerde categoriale en functionele exploitatie rekening is een onderscheid gemaakt naar de kosten en opbrengsten die gerelateerd zijn aan OCW/EK subsidie en aan de OCW/OWB subsidie. Alleen de kosten en opbrengsten met betrekking tot de OCW/EK subsidie zijn middels de onderstaande verdeelsleutels over de publieksfunctie, collectie functie en de wetenschapsfunctie verdeeld. De sleutels zijn door het managementteam geaccor deerd. Per opbrengsten- en kostenrubriek worden de toegepaste verdeelsleutels hieronder toegelicht. Directe opbrengsten De directe opbrengsten omvatten de entreeopbreng sten, de opbrengsten uit de winkels, arrangementen en verhuur. Vrijwel alle directe opbrengsten worden bij de publieksfunctie gegenereerd. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de tijdelijke presentatie en de vaste presentatie. De directe opbrengsten worden op basis van de verhouding in netto vloer oppervlak verdeeld. De verhouding tijdelijk versus vast is 1:1,9. De opbrengsten uit de uitgeverij worden aan de wetenschappelijke functie toegerekend. Indirecte opbrengsten De indirecte opbrengsten worden aan de museum functie toegerekend die de opbrengst genereert. Subsidie Ministerie van OCW De subsidie voor de huur wordt gelijk gesteld aan de verdeelde huur met betrekking tot de locatie Raam steeg en Darwinweg. De exploitatiebijdrage van het Ministerie van OCW wordt verdeeld op basis van het relatieve aandeel van een museumfunctie in het toegerekende resultaat. De incidentele bijdragen zijn aan het algemeen beheer toegerekend.


Overige subsidies en bijdragen De overige subsidies en bijdragen worden aan de museumfunctie toegerekend die de subsidie aanvraag verzorgt en de tegenprestatie levert. Salariskosten De salariskosten worden aan de betreffende museumfunctie toegerekend. Bij de publieksfunctie zijn deze op basis van de verhouding in netto vloer oppervlak verdeeld. De verhouding tijdelijk versus vast is 1:1,9. Afschrijvingen De afschrijvingskosten worden aan de betreffende functie toegerekend. Bij de collectiefunctie (onder zoek & registratie en conservering & restauratie) en de wetenschappelijke functie is deze toewijzing niet mogelijk en wordt 1:1:1 verdeling toegepast. Hierbij wordt de museumfunctie verwerving en afstoting niet meegenomen gezien de zeer beperkte financiële omvang. Huur De huur wordt verdeeld aan de hand van de opper vlakte die een museumfunctie in gebruik heeft. De werkplekken worden bij de collectiefunctie en wetenschappelijke functie aan de hand van de normformatie (notitie: Organisatie en Formatie/ Bezetting van 30/8/2005) verdeeld. Overige lasten De overige lasten worden aan de betreffende functie toegerekend. Bij de collectiefunctie (onderzoek & registratie, conservering & restauratie en verwer ving & afstoting) is deze toewijzing niet geheel mogelijk en wordt ten aanzien van een aantal algemene kosten 1:1:1 verdeling toegepast. De huisvestingslasten worden verdeeld aan de hand van de oppervlakte die een museumfunctie in gebruik heeft. Toerekening algemeen beheer De toerekening van het algemeen beheer vindt plaats middels een resultaatafhankelijke toeslag op de totale lasten per museumfunctie. Het berekende op slagpercentage voor 2013 bedraagt 0,5% (negatief).

Verantwoording OWB subsidie Inleiding In de gecombineerde categoriale en functionele jaarrekening van Naturalis is een aparte kolom opgenomen die betrekking heeft op de activiteiten die door de OWB middelen worden gedekt. De kolomtitels in de weergave van de realisatiecijfers over het jaar 2013 zijn conform de indeling van activiteiten in het jaarplan 2013 d.d. 28 september 2012. De titels van de rijen zijn conform de overige categoriale exploitatierekening.

Subtotaal

Subsidie

Projectorganisatie

Marketing en Communicatie

Wetenschappelijke infrastructuur

Collectieprojecten

Huisvesting

Realisatie 2013 OWB middelen Integratie Realisatie Totaal

Directe opbr. - - 826 - - - 826 54.325 55.151 Indirecte opbr. - - - - - - - 2.755 2.755 OCW subsidie - - - - - 5.349.000 5.349.000 - 5.349.000 Sponsoring - - - 57.700 - - 57.700 - 57.700 Overige bijdr. Publiek - - - - - - - 5.554.991 5.554.991 Overige bijdr. Privaat - - 3.740 - - - 3.740 54.084 57.824 Totaal baten - - 4.566 57.700 - 5.349.000 5.411.266 5.666.155 11.077.421 Salariskosten 112.242 - 1.067.592 46.054 683.534 - 1.909.422 4.038.998 5.948.420 Afschrijvingen 216.000 - - - - - 216.000 - 216.000 Huur 372.649 - - - - - 372.649 51.113 423.762 Overige lasten 778.238 23.450 861.498 203.618 86.244 - 1.953.048 1.547.137 3.500.185 Totaal lasten 1.479.129 23.450 1.929.090 249.672 769.778 - 4.451.119 5.637.248 10.088.367 Saldo gewone bedrijfsvoering (1.479.129) (23.450) (1.924.524) (191.972) (769.778) 5.349.000 960.147 28.907 989.054 Rentebaten - - - - - 188.991 188.991 - 188.991 Resultaat (1.479.129) (23.450) (1.924.524) (191.972) (769.778) 5.537.991 1.149.138 28.907 1.178.045

Hierna wordt iedere kolom aan de hand van de begroting 2013, met uitzondering van de totaal tellingen, nader toegelicht.


OWB / Huisvesting 2013 2013 Realisatie Begroting € € Coördinator nieuwbouw 112.242 115.000 Salariskosten 112.242 115.000 Afschrijvingen 216.000 Huur laboratoriumruimte Galileiweg 37.586 Huur collectie opslag Nieuwenhuizenweg 50.000 Huur collectie opslag Van Steenisgebouw 157.705 120.000 Huur Sylvius laboratorium 113.546 120.000 Huur projectorganisatie 13.812 50.000 Huur 372.649 290.000 Overige huisvestingslasten Galileiweg 63.638 Overige huisvestingslasten Van Nieuwenhuizenweg 611.759 Kosten Schetsontwerp - 1.500.000 Advieskosten 88.907 100.000 Overige materiële kosten 13.934 Overige kosten 778.238 1.600.000 Totaal lasten 1.479.129 2.005.000 Op 2 januari 2013 is het aangrenzende bedrijfspand aan de Darwinweg 4-22 (Darwinhouse) door de stichting aangekocht. Het bedrijfspand is geactiveerd en hierop wordt jaarlijks afgeschreven, met uitzondering van de grond. In de eerste helft van 2013 is het Programma van Eisen voor de beoogde nieuwbouw opgesteld. Vervolgens heeft de architect selectie plaatsgevonden, middels een Europese aanbesteding. Het bureau Neutelings Riedijk Architects uit Rotterdam heeft deze aanbesteding gewonnen. Eind 2013 is het voorlopig ontwerp afgerond. De fase van het definitief ontwerp is begin 2014 opgestart. Er is besloten om de integrale stichtingskosten van de nieuwbouw via de balans te laten lopen. In het jaar van opening zal een deel van de stichtingskosten worden geactiveerd en het restant à fonds perdu worden gefinancierd. Het gevolg van het bovenstaande is dat de kosten van het schetsontwerp niet via de exploitatie van 2013 worden verwerkt. In overleg met de Universiteit Leiden is besloten dat de huur van het Van Steenisgebouw per 1 januari 2014 is beëindigd. In het vierde kwartaal heeft dit geresulteerd in de tijdelijke huur van een aantal locaties in de buurt van het hoofdgebouw aan de Darwinweg. Aan de betreffende panden moesten aanpassingen worden doorgevoerd wat heeft geleid tot relatief hoge eenmalige kosten. Hierbij valt te denken aan beveiliging, stellingen, arbo aanpassingen, etc. De totale kosten voor de nieuwe locaties Galileiweg en Nieuwenhuizen weg waren afgerond € 763.000.


OWB / Collectie projecten 2013 2013 Realisatie Begroting € € Advieskosten 23.450 30.000 Overige lasten 23.450 30.000 Totaal lasten 23.450 30.000 In het kader van de collectie integratie, de verhuizing van de Herbariumcollectie en de borging om veilig te kunnen werken heeft TNO een aantal onderzoeken uitgevoerd naar onder andere kwik. Op basis van de onderzoeken en metingen zijn passende maatregelen genomen.


OWB / Wetenschappelijke infrastructuur 2013 2013 Realisatie Begroting € € Overige inkomsten 826 Overige bijdrage uit publieke middelen 3.740 Totaal baten 4.566 Onderzoekers / Technici 973.093 1.065.000 Bioinformatica 94.499 150.000 Salariskosten 1.067.592 1.215.000 Personeelsgebonden stimulering 323.203 300.000 Laboratoria 103.405 320.000 Publicatiekosten 43.196 Reis- en verblijfkosten 34.916 Gis en IT voorzieningen 5.310 50.000 BTW kosten 2013 92.992 50.000 BTW kosten 2008 – 2012 247.411 Overige kosten 11.065 45.000 Materiële lasten 861.498 765.000 Totaal lasten 1.929.090 1.980.000 Deze post betreft kosten gemaakt in verband met een tijdelijke uitbreiding van wetenschappelijk personeel en laboratoriumtechnici alsmede de daaraan verbonden materiële lasten. Ook de begrote en gerealiseerde kosten voor versterking van de capaciteit op het gebied van de biodiversiteitsinformatica is in deze post begrepen. De belangrijkste afwijkingen ten opzichte van de begrote bedragen kunnen als volgt worden toegelicht. - Personeelslasten De kosten zijn lager uitgevallen door het vertrek van een onderzoeker. Bij de bioinformatica is in 2013 een aanzienlijk deel van de personele en materiële kosten binnen het FES project gerealiseerd. - Materiële lasten. Het grootste deel van de materiële verbruiksgoederen van de laboratoria wordt binnen het FES project gerealiseerd. De kosten van de BTW aftrekbeperking zijn in dit deel van de exploitatie gerealiseerd. De reden is dat de aftrekbeperking betrekking heeft op het onderwijs en niet-collectie gebonden wetenschappelijk onderzoek. Op basis van de fiscale afspraken heeft een voorlopige afrekening over de gehele periode 2008-2013 plaatsgevonden. In 2014 volgt uiteindelijk de definitieve aftrekbeperking. - De opbrengst betreft een in 2013 afgewikkeld adviestraject aan IUCN dat is uitgevoerd door een van de onderzoekers waarvan de kosten zijn verwerkt binnen het bovenstaande personeelsbudget.


OWB / Marketing en Communicatie 2013 2013 Realisatie Begroting € € Sponsoring 57.700 Totaal baten 57.700 Interne communicatie 46.054 71.000 Salariskosten 46.054 71.000 Science website 86.565 110.000 FES Marketing / NRC-bijlage 83.978 100.000 Corporate website en intranet - 40.000 Wetenschapscommunicatie 15.130 25.000 Stakeholdercommunicatie nieuwbouw - 5.000 Overige materiële kosten 17.945 Overige lasten 203.618 280.000 Totaal lasten 249.672 351.000 Naturalis heeft begin september een bijlage aan de NRC toegevoegd. In deze bijlage is een integraal beeld gegeven over de veelheid aan activiteiten van de stichting. Het accent lag echter op de toegevoegde activiteiten sinds de fusie en de activiteiten die vanuit de FES worden gefinancierd. Een aanzienlijk deel van de kosten van de NRC-bijlage is gedekt door sponsoring, afkomstig van externe bedrijven. Er is een vernieuwde website, science.naturalis.nl, opgeleverd waarop Naturalis zich als wetenschappelijk instituut presenteert.


Projectorganisatie 2013 2013 Realisatie Begroting € € Projectbureau en ondersteuning 587.353 655.000 Aansluitkosten pensioenfonds ABP 96.181 Salariskosten 683.534 655.000 Administratieve ondersteuning 33.571 10.000 Accountantskosten 7.852 10.000 Cursussen 395 50.000 Overige materiële kosten 44.426 45.000 Overige kosten 86.244 115.000 Totaal lasten 769.778 770.000 In deze rubriek zijn de personeelslasten opgenomen van het projectsecretariaat, controlling, IT-organisatie, P&O-capaciteit, inkoop en bedrijfsvoering, voor zover deze lasten veroorzaakt werden door de integratie van de universitaire instituten in Naturalis en de uitbreiding van de wetenschappelijke en beheersactiviteiten. Tegenover de overschrijding op de personeelslasten staat een achterblijvende realisatie bij de materiële lasten. Dit wordt veroorzaakt doordat Naturalis meer dan voorzien medewerkers in loondienst heeft genomen en minder heeft uitbesteed. Alle voormalige universitaire medewerkers zijn bij ABP aangesloten gebleven. De hieraan verbonden kosten zijn voor 25% door Naturalis betaald en het resterende deel wordt door de universitaire partners betaald. De inrichting en afwikkeling van de salarisverwerking en de controle van de pensioenadministratie heeft extra kosten veroorzaakt. De kosten van cursussen en opleiding zijn gerealiseerd binnen het OCW/EK deel van de exploitatie.


Subsidie OCW/OWB 2013 2013 Realisatie Begroting € € OCW subsidie 5.349.000 5.343.000 Totaal baten 5.349.000 5.343.000 De subsidieontvangsten zijn gebaseerd op een ingediend jaarplan 2013 van 28 september 2012. Het subsidie besluit exploitatiesubsidie 2013 van het Ministerie van OCW bedraagt € 5.343.000 van 2 november 2012, kenmerk BEK/BPR-2012/74085-U aangevuld met de loon- en prijsbijstelling 2013 van € 6.000, dd. 5 november 2013, kenmerk BEK/BPR-2013/45719 M.


Integratie 2013 2013 Realisatie Begroting € € Directe opbrengsten 54.325 Indirecte opbrengsten 2.755 190.000 Bijdrage UvA in verband met integratie ZMA 3.129.000 3.080.000 Bijdrage Universiteit Leiden in verband met integratie NHN 2.354.995 1.000.000 Diversen 70.996 Totaal bijdragen uit publieke middelen 5.554.991 4.080.000 Totaal bijdragen uit private middelen 54.084 Totaal baten 5.666.155 4.270.000 Salariskosten 3.738.177 3.479.000 Salariskosten WSW medewerkers 66.214 Projectmedewerkers ICT 234.607 Salariskosten 4.038.998 3.479.000 Huur Van Steenisgebouw 51.113 73.000 Materiële kosten ICT 641.292 435.000 Verhuiskosten 397.548 2.000 Uitbesteed werk ICT 272.778 150.000 Kantoorkosten 54.525 24.500 Kosten gesubsidieerde projecten 27.093 Reis- en verblijfkosten 16.612 9.000 Overige materiële kosten 137.289 66.500 Overige lasten 1.547.137 687.000 Totaal lasten 5.637.248 4.239.000


Als gevolg van de fusie met ETI Bioinformatics heeft Naturalis met ingang van 1 april 2013 directe inkom sten gerealiseerd uit verkoop van CD’s en apps. De beoogde inkomsten van ETI zijn onder de post indirecte opbrengsten verwerkt. De realisatie heeft gezien de aard van de inkomsten, op andere posten plaatsgevonden. De inkomsten uit de verkoop van CD’s en apps (€ 46.000) en afgeronde projecten € 71.000. Per saldo is de gerealiseerde opbrengst van ETI afgerond € 73.000 lager dan was beoogd. De overige opbrengsten publieke middelen betreffen universitaire bijdragen. Op grond van overeen komsten die de Universiteit van Amsterdam en Naturalis in 2010 en 2012 hebben afgesloten, heeft de UvA in 2013 middelen ter beschikking gesteld voor dekking van de personele lasten van mede werkers van het Zoölogisch Museum Amsterdam die per 1 januari 2013 in dienst van Naturalis zijn gekomen, alsmede voor huisvesting van deze medewerkers en van de collecties van het ZMA, waarvoor Naturalis per 1 januari 2013 de beheers verantwoordelijkheid heeft overgenomen. Met ingang van 1 juni 2013 geldt een vergelijkbare verhouding tot de Universiteit Leiden, waarbij echter Naturalis vanaf die datum enkel de personele en materiële kosten van de vroegere Leidse vestiging van het Nationaal Herbarium Nederland is gaan dragen, terwijl de huisvestingskosten tot en met einde 2013 voor rekening van de Universiteit Leiden bleven. Ook met de Wageningen University is een dergelijke afspraak gemaakt, met ingangsdatum 1 november 2013 en daardoor binnen het verslag jaar met beperkt effect.

op 1 januari 2013 respectievelijk op 1 juni 2013 en 1 november 2013 in dienst bij Naturalis zijn gekomen, alsmede benodigde tijdelijke inzet van extra ICT projectmedewerkers, afgerond € 235.000 in verband met de benodigde inrichting van nieuwe werkplekken. Ten opzichte van de medio 2013 herziene begroting bleken de feitelijke salariskosten van het vaste personeel hoger (afgerond € 259.000) en tot slot was de inzet van WSW medewerkers van het ZMA (afge rond € 66.000) niet meegenomen in de begroting. De materiële kosten ICT omvatten de aanschaf van software en hardware, maar ook het aansluiten van de diverse panden op het glasnetwerk, WIFI en bekabeling in de nieuwe panden. Al deze investerin gen zijn à fonds perdu gefinancierd. Het aanleggen van de infrastructuur is deels uitbesteed. Er zijn aanzienlijke verhuiskosten gerealiseerd door dat in de tweede helft van 2013 alle medewerkers en collecties uit het van Steenisgebouw zijn ver huisd naar een viertal nieuwe locaties in Leiden en omgeving.

Leiden, 24 maart 2014

Edwin van Huis Algemeen directeur

De gepresenteerde universitaire bijdragen betreffen voorschotten; medio 2014 vindt de definitieve afrekening plaats. Bijdrage private middelen omvat de afwikkeling van een aantal kleinere extern gefinancierde projecten.

Douwe Breimer Waarnemend Voorzitter Raad van Toezicht

De salariskosten betreffen in hoofdzaak de mede werkers van ZMA en NHN Leiden en Wageningen die


Overige gegevens

Resultaatbestemming € € € Totaal OWB EK

Exploitatieresultaat 2013

825.581 1.178.045 (352.464)

Egalisatiereserve OCW/OWB: Toevoeging 2013 (1.149.138) (1.149.138) Bestemmingsreserves1 Toevoeging 2013 aan bestemmings- (1.000.000) - (1.000.000) reserve vaste presentatie Toevoeging 2013 aan bestemmings- (28.907) (28.907) reserve integratie Exploitatieresultaat 2013 na (1.352.464) - (1.352.464) specifieke bestemming Bestemmingsfonds OCW/EK boekjaar 20132 Onttrekking uit bestemmingsfonds (1.076.884) - (1.076.884) OCW (79,6%) Onttrekking uit bestemming Algemene (275.580) - (275.580) reserves (20,4%) Exploitatieresultaat 2013 na (1.352.464) - (1.352.464) specifieke bestemming Bestemmingsreserves In 2016 wordt de vaste presentatie van Naturalis vervangen. Een deel van de investeringen wordt conform eerdere afspraken met het Ministerie van OCW uit eigen middelen gedekt. Hiervoor wordt ook in 2013 een toevoeging aan de bestemmingsreserve gedaan. De toevoeging aan de bestemmingsreserve Integratie omvat de ontvangen bijdragen van de universitaire partners die nog niet is besteed aan collectieprojecten en de versterking van de ICT infrastructuur. Het project digitaal educatief platform is afgerond en de betreffende bestemmingsreserve wordt opgeheven.

1

Bestemmingsfonds OCW boekjaar 2013 De specifieke bestemming heeft uitsluitend betrekking op de activiteiten die worden gedekt door de subsidie van het Ministerie van OCW/EK. De posten corresponderen met de nummering in de exploitatie rekening. In de bijbehorende toelichting is de verdeling EK versus OWB weergegeven.

2


2013 Relatief Realisatie aandeel € 21. Subsidie OCW/EK - huisvestingsbijdrage 5.410.250 - exploitatiebijdrage 10.944.914 16.355.164 79,6% 17. Publieksinkomsten 2.958.809 18. Sponsorinkomsten totaal 57.700 18. Sponsorinkomsten OWB deel (57.700) 19. Overige inkomsten totaal 223.686 19. Overige inkomsten OWB deel (55.151) 20. Indirecte opbrengsten totaal 679.784 20. Indirecte opbrengsten OWB deel (2.755) 23. Bijdragen uit private middelen totaal 438.825 23. Bijdragen uit private middelen OWB deel (57.824) Totaal eigen inkomsten OCW/EK deel 4.185.374 20,4% Eigen inkomsten + exploitatiesubsidie OCW 20.540.538 100% Subsidie OCW/EK Overige omzet gerelateerd aan de OCW/EK subsidie Totale baten gerelateerd aan de OCW/EK subsidie

16.355.164 4.185.374 20.540.538

79,6 % 20,4 % 100,0 %

Het exploitatieresultaat 2013 na specifieke bestemming bedroeg € 1.352.464 negatief. Dit resultaat is als volgt over het Bestemmingsfonds OCW en de Algemene reserve verdeeld. Bestemmingsfonds OCW: € 1.352.464 x (€ 16.355.164 / € 20.540.538) = € 1.076.884 negatief Algemene reserve: € 1.352.464 x (€ 4.185.374 / € 20.540.538) = € 275.580 negatief In het overzicht met de resultaatbestemming zijn bovengenoemde twee bestemmingen opgenomen.





Financieel. Jaarbericht (samenvatting)

Recommend Documents