Feiten en Cijfers Energie Gemeente Berg en Dal Raadsbijeenkomst Edward Pfeiffer, Claudia Algra 7 april 2016 Gemeente Berg en Dal
Programma Tijd
Onderwerp
Verantwoordelijke
21:30 – 21:35
Opening
Wethouder Erik Weijers
21:35 – 21:40
Inleiding programma
Claudia Algra
21:40 – 21:55
Toelichting feiten en cijfers
Edward Pfeiffer
21:55 – 22:10
Opwarmen
Claudia Algra / allen
22:10 – 22:40
Tafeldiscussie
Allen
22:40 – 22:50
Plenaire terugkoppeling
Claudia Algra / allen
22:50 – 22:55
Schets vervolg proces
Claudia Algra
22:55 – 23:00
Afsluiting
Wethouder Erik Weijers
2
Energie en Klimaat … neutraal Wat is Energieneutraal? In de energievraag van de gemeente Berg en Dal (warmte, elektriciteit en vervoer) wordt jaargemiddeld voorzien met alleen hernieuwbare energiebronnen zoals zon, wind, water, bioenergie en geothermie. Fossiele energiebronnen zoals kolen, aardolie en aardgas worden niet meer gebruikt Bij energieneutraal is de CO2-emissie 0 of levert geen bijdrage aan de toename van het broeikasgaseffect (bio-energie) Energieneutraal is een deelverzameling van klimaatneutraal Energieneutraal = Energie besparen + Duurzame Energie. Wat is Klimaatneutraal? Er vindt geen emissie van broeikasgassen plaats zoals CO2, CH4 (methaan: landbouw en stortplaats), NO2 (lachgas: landbouw) Leidend tot toename gemiddelde temperatuur op aarde.
3
Broeikasgassen Aandeel CO2 in uitstoot 85%
25,3
10,5
3,2
Aandeel landbouw (methaan en lachgas) in uitstoot 10%
CO2 Elektriciteit 66,4
CO2 Gas CO2 Vervoer
Klimaat neutraal is aanpassen emissies overige broeikasgassen in landbouw
86,9
Methaan 58,8
Lachgas Fluor gassen
3,2 2,6 Landbouw methaan 16,9
Landbouw lachgas Overige methaan
8,4
Overig lachgas 7,9
4
Fluor gassen
Emissie broeikasgassen in kton per jaar Totaal 251 kton in 2014 1 kton = 1 miljoen kg
Energieverbruik gas, elektriciteit Betreft verbruik aardgas en elektriciteit in 2015: Totaal 1.944 Tera Joule (TJ) Daling 7,1% sinds 2008 In dit tempo, samen met stijging Daling 1% per jaar duurzame energie 0,2% per jaar Bron: Energie in Beeld. (zonPV), is Berg en Dal in 2050 voor 1/3 energieneutraal … Particulier, gemiddeld: We moeten een factor 3 sneller! 3.259 kWh 1.592 m3. Energieconvenant Groesbeek, Zakelijk, gemiddeld: 8 december 2015: 10 organisaties 18.590 kWh 6 x particulier willen 3 tot 5% per jaar minder 4.591 m3 3 x particulier. CO2 uitstoten
5
32,9 miljoen m3 aardgas, waarvan 14,9 miljoen m3 zakelijk, rest particulier 106,8 miljoen kWh elektriciteit, waarvan 67,9 miljoen kWh zakelijk.
Energieverbruik, particulier en zakelijk Verbruik gas en elektriciteit in TJ: 1.041 TJ gas en 902 TJ elektriciteit
472
Particulier elektriciteit
329
Particulier gas Zakelijk elektriciteit 569
573
Zakelijk gas Bedrijven verbruiken meer dan particulieren
6
Energieverbruik verkeer Betreft verbruik benzine, (scheeps)diesel en LPG in 2013: Totaal 1.190 Tera Joule (TJ) Vervoer over de weg en over water Bron: Klimaatmonitor Rijn en Waal hebben een aandeel van 58% in het brandstofverbruik vervoer in Berg en Dal.
427
Werktuigen 694
69 Wegvervoer: 7,1 miljoen liter benzine, 207 liter per inwoner 5,1 miljoen liter diesel, 149 liter per inwoner Inclusief zakelijk vervoer.
7
Wegverkeer Binnenvaart
Totaal energieverbruik en kosten
Betreft verbruik transportbrandstoffen, elektriciteit en aardgas Totaal 3.134 Tera Joule (TJ)
Kosten per inwoner: € 1.475 per jaar 902,6 Inclusief bedrijven Exclusief vastrecht Gas, elektriciteit, vervoer Kosten per huishouden: € 4.217 per jaar
8
1.190,0
Vervoer Aardgas Elektrciteit
1.041,5
91,4 GJ per inwoner (34.307), dat is 2.890 m3 aardgasequivalent 262 GJ per huishouden (11.974), 8.270 m3 aardgasequivalent Energierekening: € 50,5 miljoen per jaar, waarvan € 15 miljoen wegvervoer Kosten gas en elektriciteit particulieren: € 19,5 miljoen per jaar
Duurzame Energie
Betreft bio-energie, zonnecellen (zonPV) en transportbrandstoffen Totaal 149 Tera Joule (TJ), dat is 4,7% van het energieverbruik 2/3 binnen gemeente en 1/3 productie buiten gemeente, afval naar ARN
1,00
14,3
29,0
Energie uit zon Bio-energie Transport 104,3
9
Warmtepomp
540 woningen met zonnecellen (2015), in 2008 was dit 19 woningen Op 4% van alle woningen in Berg en Dal staan zonnecellen … 2/3 is mogelijk.
SER Energieakkoord in Berg en Dal 3.500
4,7% DE 149
14% DE
16% DE
2.500
Daling fossiel van 23 TJ/jaar sinds 2008 naar 85 TJ/jaar t/m 2023 … factor 3,7 versnellen!
2.000
Duurzame energie
3.000
1.500
+ 56 TJ/j
3.134
- 503 TJ
428
2.631
+ 13 TJ/j
- 169 TJ
468
2.462
Fossiel Besparing
1.000 500 0
10
0 2015
+ 46 TJ/j
228 2020
+ 43 TJ/j
357 2023
Waarden in TJ Besparing 1,5%/jaar
Subsidies duurzame energie Duurzame energie kleinschalig: Investeringssubsidie, I-SDE ZonPV, teruggave BTW en saldering. Duurzame energie grootschalig: Exploitatiesubsidie, SDE Rendement eigen vermogen 10 tot 15% Eigenvermogen 20 tot 30% Duur subsidie 12 tot 15 jaar Duurzame warmte en elektriciteit. Subsidie energiebesparing? Terugverdientijd is relatief kort Regeling Provincie Gelderland gestopt. Resultaat regeling 2013 – 2015: 640 woningen hebben meegedaan Subsidie per woning € 435 Besparing per woning 16,4 GJ Totale besparing 10,5 TJ.
11
Verduurzaming gebouwde omgeving Verduurzamen door: Duurzame energie Energiebesparing Materiaalgebruik Toekomstbestendig bouwen Gedrag gebruiker. Nieuwbouw versus bestaande bouw. Slim renoveren. Passief huis. Nul op de meter huis.
Duurzame warmte: Zonnewarmte Warmtepomp Geothermie Biowarmte Groen gas
12
Energie in perspectief Joule (J): Energie Watt (W): vermogen
13
Aard Uitvoering
Elektriciteit Verlichting
Warmte Gasketel
Transport Auto
Transport Fiets
Hoeveelheid Energie
1 kWh = 3,6 MJ
1 m3 aardgas 31,7 MJ/m3
1 l benzine 31,7 MJ/l
1 maaltijd 715 kcal, 3 MJ
Vermogen Gloeilamp: 1 kW = 1.000 W 40 Watt
10 kiloWatt
2CV: 29 pk = 21,6 kiloWatt
Dumoulin: 435 Watt
Verbruik per uur
0,04 kWh 0,34 MJ
1,14 m3 36,0 MJ
2,45 l 77,8 MJ
375 kcal 1,57 MJ
1 GJ = 1.000 MJ 2.940 uur Geeft … licht
27,8 uur warmte
12,8 uur autorijden, 1.300 km
637 uur fietsen, 15.000 km
1 TJ = 1.000 GJ, Berg en Dal 3.134 TJ per jaar
Houtpellet ketel
14
Opslag van houtpellets in silo, kelder, inpandig of in aanbouw. Pellets zijn te betrekken van de vrije markt Volautomatisch regelbaar en onderhoudsarm, is als aardgas verstoken Techniek is gangbaar in Duitstalige landen, maar ook in utiliteit Nederland Benodigd 2 tot 50 ton per jaar bij 16 MJ/kg.
Houtsnipper ketel
15
Biomassa te betrekken uit terreinbeheer in de regio. Opslag over de seizoenen is aandachtspunt, voorkeur is aanvoer op afroep. Benodigd 10 tot 100 ton per jaar (8 MJ/kg).
Bio-olie voor warmte en elektriciteit
16
Bio-WKK (zie motor rechts), WKO en helofyten filter gecombineerd tot een 3.500 m2 BVO duurzaam gebouw Voorziet in duurzame elektriciteit, warmte en koude Zie http://www.watertorenbussum.nl/home/
Wind kleinschalig
3 x 1,8 MWhe/jaar Raywaver: 6 kWe, 12,5 MWhe/jaar, 50 k€
17
Wind grootschalig, 3 MWe, 18 GWhe/j
18
Wind grootschalig 0,9 MWe
19
3,4 GWhe/jaar Masthoogte 50 m versus 105 m voor 3 MWe Rotordiameter 44 m versus 90 m voor 3 MWe
Zon thermisch en Zon PV Vergelijking zonthermisch en zon PV, welke optie oogst het meeste zonne-energie per m2? Zon PV, elektriciteit 0,145 kWp/m2, circa 150 kWhe/m2 per jaar Zon Thermisch traditioneel 0,7 kWth/m2, circa 3,3 GJ/m2 per jaar Zon Thermisch systeem SBR 2,1 kWth/m2. Zon Thermisch t.b.v. warm tapwater, reductie gasverbruik met 10 tot 20%. Zon Thermisch systeem is een aanvulling op het basissysteem voor warm tapwater
SBR systeem
20
Traditionele zonneboiler
Zon PV
21
Op schuine en platte daken van woningen en bedrijven Gebouw integratie, parking Slimme systemen Energieopslag, noodvermogen (UPS)
Verlichting LED buitenverlichting
150 cm Tl Met LED, 20 W
22
Warmteterugwinning douches
23
Warmtebenutting douche water Geen opslag nodig Eenvoudig systeem Zie www.duurzaambouwloket.nl
Apparaten, hotfill en warmtepomp
24
Wasmachine Afwasmachine Warmtepompdroger www.duurzaamthuis.nl
Korter wasprogramma en lager verbruik Korter afwasprogramma en lager verbruik Laag verbruik elektriciteit
