FACILICOM SERVICES GROUP JAARVERSLAG De juiste mensen op de juiste plek

FACILICOM SERVICES GROUP JAARVERSLAG 2012

De juiste mensen op de juiste plek

KERNCIJFERS Bedragen x € 1.000

2008

2009

in %

van omzet

Bedrijfsopbrengsten

in %

van omzet

2010

2011

in %

van omzet

2012

in %

van omzet

in %

van omzet

1.000.986

100%

1.021.899

100%

1.052.106

100%

1.093.698

100%

1.039.576

100%

954.572

95,4%

975.820

95,5%

1.005.899

95,6%

1.055.617

96,5%

1.019.888

98,1%

Bedrijfsresultaat

46.414

4,6%

46.079

4,5%

46.207

4,4%

38.081

3,5%

19.688

1,9%

Financieel resultaat

2.553

0,3%

1.234

0,1%

1.067

0,1%

1.426

0,1%

1.571

0,2%

Resultaat vóór belasting

48.967

4,9%

47.313

4,6%

47.274

4,5%

39.507

3,6%

21.259

2,0%

Belasting

13.102

1,3%

13.098

1,3%

12.464

1,2%

9.388

0,9%

5.834

0,6%

Nettowinst

34.638

3,5%

33.299

3,3%

33.885

3,2%

29.008

2,7%

14.649

1,4%

Bedrijfskosten

Gemiddeld aantal personeelsleden Balanstotaal

30.135

29.782

30.051

31.350

30.343

353.146

406.712

419.833

441.901

457.275

Groepsvermogen

153.134

182.460

183.153

200.400

210.231

Aansprakelijk vermogen

157.200

186.626

188.227

206.740

216.998

Werkkapitaal

72.105

96.592

89.712

96.833

102.168

Current ratio

1,4

1,4

1,4

1,4

1,4

Solvabiliteit in %

43

45

44

45

46

BEDRIJFSOPBRENGSTEN FACILICOM x € 1.000

BEDRIJFSRESULTAAT FACILICOM x € 1.000

1.200.000

60.000

1.000.000

50.000

800.000

40.000

600.000

30.000

400.000

20.000

200.000

10.000

0

0 2008

2009

2010

2011

2012

2008

2009

2010

2011

2012

FA C I L I C O M S E R V I C E S G R O U P | J A A R V E R S L A G 2 0 1 2

OMZET NEDERLAND SCHOONMAAKDIVISIE x € 1.000

BEVEILIGINGSDIVISIE x € 1.000

300.000

350.000

250.000

300.000

CATERINGDIVISIE x € 1.000 50.000

40.000 250.000

200.000

30.000

200.000 150.000 150.000 100.000

20.000

100.000 10.000

50.000

50.000

0

0

0 2008

2009

2010

2011

2012

2008

2009

2010

2011

2012

2008

2009

2010

2011

BOUW- EN INSTALLATIEDIVISIE x € 1.000

FACILITY SOLUTIONS x € 1.000

40.000

200.000

120.000

30.000

150.000

PERSONEELSDIENSTEN x € 1.000

2012

100.000 80.000 20.000

100.000

10.000

50.000

60.000 40.000 20.000

0

0 2008

2009

2010

2011

2012

0 2008

2009

2010

2011

2012

2008

2009

2010

2011

2012

2010

2011

2012

HORECADIENSTEN x € 1.000 10.000

8.000

6.000

4.000

2.000

0 2008

2009

2010

2011

2012

OMZET BUITENLAND BELGIË x € 1.000

FRANKRIJK x € 1.000

200.000

120.000

35.000

100.000

30.000

175.000

ENGELAND x € 1.000

150.000

25.000

80.000

125.000

20.000 60.000

100.000

15.000 75.000

40.000 10.000

50.000 20.000

25.000

5.000

0

0 2008

2009

2010

2011

2012

0 2008

2009

2010

2011

2012

2008

2009

3

4

Samen sterk Het is lang geleden dat Facilicom uitsluitend schoonmaak aan-

oplossingen gecreëerd waar opdrachtgevers zeer tevreden over

bood. Al in 1979 werd gestart in de beveiliging, zeven jaar later

zijn, waarmee het vak verder wordt ontwikkeld én waarmee

was het bedrijf in vijf verschillende sectoren actief. Het idee achter

Facilicom steeds meer toegevoegde waarde kan bieden. Omdat

Facilicom is altijd om opdrachtgevers zo compleet mogelijk te

cross-selling vaak de basis is van het combineren van diensten, is

ontzorgen met een combinatie van (facilitaire) diensten, en daar

daar in 2012 veel aandacht aan besteed.

pasten deze uitbreidingen goed in. De nieuwe activiteiten zorgden ook voor een welkome diversificatie: zo was het bedrijf niet meer

Dat de divisies samen sterk zijn, blijkt ook achter de schermen.

uitsluitend afhankelijk van schoonmaak. Aan deze ondernemings-

Samen zijn ze veel beter in staat om invulling te geven aan een

strategie ligt één centrale gedachte ten grondslag: samen ben je

belangrijk speerpunt voor een mensenbedrijf als Facilicom: het

sterker.

stimuleren van de duurzame inzetbaarheid van medewerkers tot hun 67e. Medewerkers die toe zijn aan een nieuwe stap of niet

Samen sterk was in 2012 het thema bij Facilicom en vormt de rode

meer mee kunnen in hun huidige werk, vinden bij andere divisies

draad in dit jaarverslag. De economische crisis was een goede

een nieuwe uitdaging of nieuw, passend werk. De divisies werken

aanleiding om de oude leidraad van het concern weer eens

ook steeds hechter samen bij het verbeteren van de MVO-prestaties.

centraal te stellen. De recessie zorgt voor een afname van de

Ze versterken elkaar door kennis en ervaring te delen in het bieden

bedrijvigheid, dus dat heeft een weerslag op de activiteiten. Dat

van hostmanship. Ook wordt steeds vaker samengewerkt met bui-

wordt nog eens versterkt doordat opdrachtgevers versneld

tenlandse bedrijfsonderdelen. Alle ervaringen die in de afgelopen

overgaan op Het Nieuwe Werken, waardoor het aantal vierkante

decennia samen zijn opgedaan vormen bovendien het fundament

meters kantoor afneemt. Dat is zorgelijk, maar Facilicom is geen

onder een nieuwe pijler van het concern: de divisie Zorgactiviteiten.

bedrijf dat bij de pakken neer gaat zitten. Door activiteiten te combineren en te integreren is Facilicom in staat om voor

Never waste a good crisis, zeggen economen wel. Facilicom heeft

opdrachtgevers kosten te besparen, terwijl tegelijkertijd de dienst-

die uitspraak ter harte genomen. De voorbeelden in dit jaarverslag

verlening naar een hoger niveau wordt getild. Met andere divisies,

wijzen erop dat het bedrijf niet alleen samen sterk is, maar samen

opdrachtgevers en derde partijen worden steeds slimmere

steeds sterker wordt.


5

INHOUDSOPGAVE

50

Het MVO-beleid van Facilicom

52

Systematisch inzicht in MVO-prestaties

52

Samen sterk: met meerdere divisies samen een oplossing bieden

17

Versterkte focus op interne mobiliteit

53

Multiservices en hostmanship bij VNG

18

People

53

Sterkere focus op cross-selling

20

Prorest actief voor duurzamer eten

54

Cross-selling leidt tot extra omzet

21

Feestelijke avond voor 655 jubilarissen

59

Samen inschrijven op een PPS-project

22

Breijer wint MVO-prijs

60

Planet

61

Samen sterk: met een opdrachtgever samen een oplossing creëren

23

FFS ‘duurzame eindgebruiker’

61

Breijer verduurzaamt gemeentelijk monument

24

Prorest betrekt gasten bij Serious Request

63

Best Practice Award voor Gom ZorgSupport

26

Profit

64

Social return in Amsterdam

26

Geen plofkip bij Prorest

64

Zuinig rijden gestimuleerd en beloond

65

Samen sterk: met derden samen een oplossing realiseren

27

Fietsen voor Artsen zonder Grenzen

67

Prorest op slimme manier succesvol bij ABN AMRO

28

Facilicom-consortium realiseert Brede School

30

Samenwerking Breijer en Rijksgebouwendienst

31

FINANCIEEL JAARVERSLAG 2012

De facilitaire diensten voor een ziekenhuis

31

Geconsolideerde balans

Ook kennis delen maakt sterker

32

Geconsolideerde winst- en verliesrekening

71

Een nieuw gebouw voor RIVM en CBG

32

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

72

Toelichting op de jaarrekening

73

Samen sterk: samen werken aan een solide toekomst

33

Toelichting op de geconsolideerde balans

76

Zorgdivisie nieuwe pijler onder Facilicom

34

Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening

80

Een sterkere propositie door hostmanship

36

Toelichting op het geconsolideerd kasstroomoverzicht

81

Breijer zet nieuwe stap in integrale aanpak

37

Vennootschappelijke balans

82

Tapwacht nu grootste serviceorganisatie koffie

38

Vennootschappelijke winst- en verliesrekening

83

Eén magazine voor heel Facilicom

38

Toelichting op de vennootschappelijke balans

84

Trigion Safety Opleidingen versterkt

39

Overige gegevens

85

Al decennia sterk in beveiliging en bedrijfsrecherche

40

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

87

Het beste idee van Facilicom

40

Samen sterk: door mooie nieuwe contracten

41

Alle Pathé-bioscopen schoonhouden

42

Samen social return realiseren

44

Bavaria vertrouwt steeds meer op Tapwacht

44

Integrale dienstverlening bij UWV

44

Veilige stations en veilige treinen

45

Gefaseerd renoveren bij Hogeschool Rotterdam

45

Het begeleiden van passagiers op Schiphol

46

Preferred supplier voor Vinci Facilities

46

De Belgische belastingdienst beveiligen

47

Risico’s beheersen bij de Parijse opera’s

47

FACILICOM SERVICES GROUP N.V. IS FORMEEL EEN BUITENLANDSE VENNOOTSCHAP, OPGERICHT NAAR ANTILLIAANS RECHT, STATUTAIR GEVESTIGD TE CURAÇAO EN KANTOORHOUDEND TE SCHIEDAM, NEDERLAND.

69 70

DIRECTIEVERSLAG 2012

48

Op weg naar duurzame inzetbaarheid

ALGEMEEN VERSLAG 2012

17

SOCIAAL EN MVO-VERSLAG 2012



6



6


Het concerndirectieteam, v.l.n.r.: drs. J. (Jan) Lensveld, concerndirecteur Financiën, drs. J.A. (Hans) Gennissen, president-directeur, G.C.A.H. (Geert) van de Laar, concerndirecteur facilitaire bedrijven Nederland, drs. M.J.S. (Martine) Geurts, vice president-directeur

In het vorige directieverslag is de verwachting uitgesproken dat 2012 een zwaar jaar zou worden. Helaas is dat ook waar gebleken. Voor het eerst in de geschiedenis van Facilicom is het omzetvolume gedaald, en wel met 5 procent tot ¤ 1.040 miljoen. De terugloop vond plaats over vrijwel de gehele linie. Daaruit blijkt nog eens dat de krimp van de facilitaire markten structureel is en optreedt op alle deelmarkten. De winst liep terug en kwam uit op ¤ 14,6 miljoen (-49 procent). Dit kwam grotendeels doordat de overheadkosten nog onvoldoende waren aangepast aan de afgenomen omzet, maar er waren ook incidentele oorzaken. Zo heeft ons bedrijf in België slechte resultaten laten zien bij de integratie van de overgenomen One Group en maakte Breijer (bouw en installatie) verlies vanwege extreem lage marktprijzen.


Samen sterk DIRECTIEVERSLAG

’12

7

8


MARKTONTWIKKELINGEN

bogen op een omzetgroei van 8 procent, in 2012 liep de omzet

De recessie is hardnekkig. Vooral consumentenbestedingen en

met 7 procent terug. Dat kwam overigens mede door het verlies

bedrijfsinvesteringen bleven in Nederland over heel 2012 krimpen.

van het contract met NedTrain: vijf jaar lang was het regionale

Alleen de export vertoonde een lichte groei, maar onvoldoende om

schoonmaakbedrijf Robbers in opdracht van NedTrain verantwoor-

te compenseren. Om het begrotingstekort onder de 3 procent te

delijk voor het reinigen van een belangrijk deel van de treinen van

houden, bezuinigen ook overheden op veel fronten. Dat gebeurt

NS. In 2012 viel de omzet echter weg na een aanbesteding.

niet alleen in Nederland, maar ook in de andere landen waar wij actief zijn: België, Frankrijk en Engeland.

De schoonmaakdivisie is een goed opdrachtnemer en een goed werkgever en heeft zich vanaf de start dan ook van harte

In alle gevallen betekent ‘krimp’ ook minder medewerkers, en dus

geschaard achter de Code Verantwoordelijk Marktgedrag. Dat

minder werkplekken. De al enkele jaren zichtbare trend van Het

was ook logisch: Gom weigerde ook al voordat de Code werd

Nieuwe Werken, waarbij medewerkers meer en meer flexibele

opgesteld contracten tegen irreële prijzen. Het ondertekenen en

werkplekken krijgen, versterkt dit effect. Dienstverlenings-

naleven van de Code betekent dat de divisie niet inschrijft op

contracten worden ingekrompen omdat organisaties kantoren

contracten die 100 procent op prijs worden aanbesteed, omdat

sluiten. Het is duidelijk dat dit directe gevolgen heeft voor facilitaire

ook kwaliteitsaspecten het verdienen meegewogen te worden.

dienstverleners. Er wordt nog harder gevochten om volume of tenminste marktaandeel te handhaven. Op zich is dat een

Ook bij lopende contracten staan de tarieven onder druk. Het

ongunstige ontwikkeling: de koek wordt kleiner terwijl er geen

wordt steeds moeilijker om tariefsverhogingen doorberekend te

spelers afvallen.

krijgen. Dat heeft gevolgen voor omzet, rendement en uiteindelijk werkgelegenheid: als opdrachtgevers minder willen betalen,

Deze ontwikkeling biedt echter ook kansen. De krimp stimuleert

is aanpassing in de dienstverlening vaak een logisch vervolg.

het creatieve vermogen van bedrijven om zich te onderscheiden

Gelukkig vragen klanten hierbij steeds vaker het advies van

van de concurrent. Voor Facilicom heeft dat geleid tot een nog

de schoonmaakdivisie, om te voorkomen dat te rigoureuze

sterkere focus op onze unique selling proposition integrated facility

aanpassingen worden doorgevoerd met nadelige gevolgen voor

management. Door de integratie in de dienstverlening tot op de

hygiëne of schone uitstraling. De aanpassingen in contracten had-

werkvloer door te voeren, bieden wij een unieke oplossing. Veel

den echter wel tot gevolg dat de schoonmaakbedrijven in 2012

concurrenten integreren alleen op het gebied van aansturing of

afscheid moesten nemen van medewerkers.

rapportage, maar dat leidt tot sub-optimale oplossingen. Facilicom heeft een breed dienstenportfolio in huis en kan daardoor écht

De versterkte focus op salesactiviteiten werpt overigens nog

integreren. Verschillende grote opdrachtgevers hebben om die

steeds zijn vruchten af. Vooral in de laatste maanden van het jaar

reden in 2012 voor ons gekozen.

zijn er enkele mooie opdrachten gescoord die vanaf 1 januari 2013 bijdragen aan de omzet. Door geen standaardproduct te bieden

Ondanks de sterke focus op facilitaire kosten besteden vooral de

maar goed te luisteren naar de markt en opdrachtgevers, is Gom

grotere opdrachtgevers in hun inkoopprocessen meer aandacht

nu succesvol in voor ons nieuwe segmenten als de retail en de

aan sociale aspecten en duurzaamheid bij hun leveranciers,

leisure-markt.

aspecten die ook wij belangrijk vinden. Het is prettig dat dit wordt herkend door de opdrachtgevers. In ons jaarverslag is niet voor

De accountmanagersbenadering in deze segmenten heeft zeker

niets veel aandacht voor MVO. Ook maatschappelijk verantwoord

bijgedragen aan deze groei. Gom versterkt zijn klantgerichtheid

ondernemen biedt kansen.

door bij grote klanten accountmanagement in te voeren. Accountmanagement leidt tot een betere aansluiting bij de specifieke

Hoewel in alle markten en bij alle bedrijfsonderdelen van Facilicom

wensen van opdrachtgevers, zorgt voor nog betere communicatie

dezelfde trends zijn te zien, zijn er natuurlijk ook verschillen in de

en maakt het beter mogelijk de kennis en ervaring in te brengen

performance over 2012. Achtereenvolgens worden de verschil-

waarin de opdrachtgevers zo geïnteresseerd zijn. Gom wordt

lende divisies behandeld.

mede daardoor ook steeds meer gezien als een volwaardig partner. De nieuwe werkwijze is meteen een goed voorbeeld van het

GOM ZIET MARKT EN OMZET KRIMPEN

klantgerichte werken dat Facilicom nastreeft.

De leegstand in de kantorenmarkt is goed te voelen in de schoonmaak. Er zijn minder vierkante meters om schoon te maken, dus

Opdrachtgevers kijken niet meer alleen naar de kwaliteit, maar

valt er omzet weg. Ook worden Gom Schoonhouden en Robbers

meten ook hoe de kwaliteit wordt beleefd door medewerkers,

Schoonmaakdiensten geconfronteerd met soms behoorlijke krimp

bezoekers, patiënten, gasten en klanten. Gom doet het daarin

in bestaande contracten. Kon de schoonmaakdivisie in 2011 nog

uitstekend: het bedrijf behaalde in een onafhankelijk onderzoek

van bureau Integron de eerste plaats als het gaat om waardering

klanten als NS, ABN AMRO, Tennet en Rijksuniversiteit Groningen.

onder de eindgebruikers van een gebouw. Dat komt ook doordat

Het bedrijf slaagt er ook veel beter in om de optiejaren die bijna

medewerkers goed zijn opgeleid, cursussen Nederlands krijgen en

standaard in elk contract zijn opgenomen, binnen te halen. Verder

vaak zijn getraind in hostmanship. Ook belangrijk is dat Facilicom

is Trigion steeds succesvoller in cross-selling. Het bedrijf stelt zich

het beleid heeft om medewerkers duurzaam inzetbaar te houden.

veel duidelijker op als onderdeel van Facilicom omdat er een meer-

Voor opdrachtgevers die sterk hechten aan kwaliteit, beleving en

waarde zit in het bieden van meerdere facilitaire diensten. Door het

maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn dat belangrijke

aangaan van dit soort gesprekken krijgen de salesmensen een

toegevoegde waarden.

diepere kennis van de activiteiten en de behoeften van opdrachtgevers. Is de cross-selling succesvol, dan raakt Trigion bovendien

TRIGION FOCUST OP KWALITEIT EN KLANTBEHOUD

beter geworteld bij een opdrachtgever.

De beveiligingsmarkt krimpt en daar had Trigion ook dit jaar last van. De sales deed het uitstekend door 10 procent meer te

Trigion is zich in 2011 meer gaan richten op groeimarkten. De

verkopen dan in de voorgaande jaren en ook in klantbehoud werd

resultaten waren wisselend in 2012. Trigion Toezicht & Handhaving

beter gepresteerd. De omzetvraag per klant neemt echter af en

zette zijn groei voort en zag de omzet met bijna 20 procent stijgen.

Trigion wordt steeds vaker geconfronteerd met forse krimp in

Trigion Services heeft meer dan verwacht last van de crisis. Uit

bestaande contracten. Dat is terug te zien in de resultaten: de

financiële overwegingen kiezen bedrijven steeds vaker weer voor

omzet liep met zo’n 4 procent terug. Ook het rendement daalde.

een eigen medewerker achter de receptiebalie. Ook bij Trigion Event Security bleef sterke groei uit, er wordt gezocht naar een

Trigion is hard bezig om de goede positie in de beveiligingsmarkt

mogelijkheid om dit bedrijfsonderdeel te versterken. De Trigion

te behouden. Masterclasses, workshops en trainingen voor grote

AlarmServiceCentrale noteerde een kleine afname in omzet maar

aantallen leidinggevenden, teamleiders en medewerkers hebben

wist de winstgevendheid aanzienlijk te verbeteren. Hoffmann

gezorgd voor een sterke verbetering in kwaliteit, dienstbaarheid en

Bedrijfsrecherche zag de traditionele omzet van rechercheonder-

vakmanschap. Ook is het aantal audits bij opdrachtgevers sterk

zoeken licht dalen maar van ICT-security daarentegen toenemen.

uitgebreid. Dat betaalt zich uit: de klanttevredenheid is gestegen naar 7,4. De organisatie wil ook dienstbaar zijn aan de eigen medewerkers, een van de uitvloeiselen van hostmanship, en ook daarin is het bedrijf succesvol: de tevredenheid onder medewerkers steeg in 2012 van 6,3 naar 7,1. Voor het eerst is ook gemeten op medewerkersmotivatie en daarin is de score een mooie 7,6. Door klantgerichter te werk te gaan, te investeren in accountmanagement en sterk te focussen op contractbeheer wil Trigion dichter bij de klant komen te staan. Zo zijn MT-leden nu bijvoorbeeld veel nauwer betrokken bij grote tenders. De gezamenlijke inspanningen hebben geresulteerd in mooie nieuwe gunningen van

Samen sterk is... ‘...samen met je mensen iedere dag weer iets neerzetten waar je trots op kunt zijn. Hostmanship is daarin belangrijk: ik behandel mijn mensen zoals ik zelf graag behandeld zou willen worden.’ Cora Schonewille, Gom Schoonhouden

9



10


Hoffmann stond dit jaar opnieuw volop in de belangstelling, onder

De verwachting is dat Prorest ook in 2013 goed zal presteren. De

andere dankzij het congres ter gelegenheid van het 50-jarig

vele grote contracten die in de loop van het verslagjaar of begin

bestaan. Eregasten waren staatssecretaris Fred Teeven van

dit jaar zijn opgestart, maken het nu al zeker dat de omzet-

Veiligheid en Justitie en burgemeester Annemarie Jorritsma van

doelstelling wordt gehaald en het bedrijf dus door zal blijven

Almere.

groeien. Door de sterke organisatie valt te verwachten dat het rendement in 2013 op peil zal blijven.

Het is moeilijk te voorspellen hoe 2013 voor Trigion zal verlopen. De verwachting is dat er druk op het omzetvolume zal blijven in

FFS: SUCCESVOL IN VERDERGAANDE DIENSTVERLENING

2013. Door sterk te sturen op de kosten verwacht het manage-

De markt voor single services stagneert of krimpt. Daar staat

ment wel het rendement te verbeteren. Tevens zal er een sterke

tegenover dat de vraag naar integrale dienstverlening blijft groeien.

focus blijven op groeimogelijkheden.

Facilicom Facility Solutions merkt dat in de toename van het aantal contracten. Opvallend is dat steeds meer kleine en middelgrote

PROREST HEEFT WEER UITSTEKEND GEPRESTEERD

opdrachtgevers de voordelen zien van integrale dienstverlening.

Prorest heeft ook in 2012 weer uitstekend gepresteerd. Het bedrijf

Een teken dat de markt volwassen is geworden. Er zijn nu ook zo

wist een groei te realiseren van meer dan 6 procent, dat terwijl de

veel successen behaald in integraliteit en vergaand uitbesteden,

markt met ongeveer zo’n zelfde percentage is gekrompen. De

dat de drempelvrees bij aanbestedende partijen nagenoeg is

marge, die in 2011 iets was teruggelopen, kwam in 2012 weer op

verdwenen. Facilicom is overigens als geen ander toegerust om

het gewenste niveau.

ook in kleinere en middelgrote contracten te excelleren, onder andere omdat het bedrijf alle activiteiten in eigen huis heeft.

Het cateringbedrijf profiteert sterk van de integrale contracten die samen met andere Facilicom-bedrijven worden ingevuld. Het zijn

De markt is over de hele linie sterk in beweging. Facilicom Facility

vaak de grotere opdrachtgevers die dit soort contracten in de

Solutions zag in veel contracten omzetkrimp, maar realiseerde

markt zetten, en die opdrachten tikken aan bij Prorest, dat immers

tegelijkertijd opmerkelijk veel uitbreiding van de dienstverlening. In

nog steeds een middelgrote cateraar is. Aansprekende voorbeel-

beide gevallen lijkt de crisis vaak de motor achter deze bewegingen:

den van dergelijke contracten zijn het Centraal Bureau voor de

enerzijds opdrachtgevers die de tering naar de nering zetten,

Statistiek (CBS), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)

anderzijds bedrijven die optimalisatie zoeken door een nog verder-

en het Rotterdamse bedrijfsverzamelgebouw Willemswerf. Maar

gaande integratie van diensten. Er zijn ook steeds meer opdracht-

Prorest doet het ook op eigen kracht goed. Door de goede

gevers die samen met FFS werken aan het doorontwikkelen van

organisatie en gerichte sales-inspanningen slaagt het bedrijf erin

het facility management en daarmee streven naar maximale

veel contracten te verlengen. Door strategisch opereren werd het

waardecreatie voor hun core business. Ze willen hostmanship of

miljoenencontract met ABN AMRO opnieuw gewonnen. Prorest

Het Nieuwe Werken invoeren, social return realiseren, of de huis-

exploiteert elf restaurants bij de bank.

vesting optimaliseren, en begrijpen dat de facilitaire organisatie een grote bijdrage kan leveren in het realiseren van dergelijke doelen.

Duurzaamheid, gezondheid en social return blijven de belangrijke thema’s in de catering. Een nieuwe ontwikkeling is dat vanuit de

In het begin van het jaar zag Facilicom Facility Solutions de omzet

branche kritischer wordt gekeken naar programma’s van eisen. De

flink teruglopen, maar dit ging voornamelijk om omzet met een

eisen die opdrachtgevers stellen moeten natuurlijk wel haalbaar

zeer lage toegevoegde waarde. De omzetafname werd overigens

zijn. Branchevereniging Veneca constateert dat prijs te vaak

in de loop van het jaar voor het overgrote deel weer goedgemaakt

dominant is. De Veneca is daarom bezig met het opstellen van een

door het afsluiten van nieuwe contracten en uitbreiding van

Code Verantwoordelijk Marktgedrag, zoals die enkele jaren gele-

bestaande contracten. Door een stevige focus op de kosten is het

den in de schoonmaaksector is ingevoerd. Prorest is een groot

flinke verlies van 2011 volledig weggewerkt. In de laatste vijf

voorstander van een dergelijke code.

perioden van 2012 kon het bedrijf een positief rendement noteren.

Binnen het cateringbedrijf wordt hard gewerkt aan nieuwe con-

Van de drie grote contracten die in 2012 op de markt kwamen wist

cepten. Zo’n nieuw concept, dat overigens samen met concurrent

FFS er twee te scoren. Ook heeft het bedrijf de aanbesteding

OSP werd ontwikkeld, was ook een belangrijk wapen waarmee de

gewonnen voor de bouw en de exploitatie van de Brede School in

heraanbesteding van ABN AMRO werd binnengehaald. Prorest

Joure, een PPS-contract met een looptijd van 25 jaar. Er lopen

denkt dat opdrachtgevers geïnteresseerd zijn in cateringconcepten

nog enkele PPS-trajecten waar FFS aan deelneemt, waaronder

waarin duurzaamheid ver is doorgevoerd en waarmee bijvoorbeeld

één project waar weer uitsluitend met eigen bedrijven is inge-

ook de duurzame inzetbaarheid van de medewerkers van

schreven. Bijzonder is de vernieuwende vorm van integrale dienst-

opdrachtgevers wordt gestimuleerd.

verlening binnen het bedrijfsverzamelgebouw Willemswerf in

Rotterdam. Daar exploiteert FFS samen met andere Facilicom-

Brand en Beveiligingstechniek presteerde slechter dan verwacht.

bedrijven geheel op eigen risico de facilitaire dienstverlening voor

De business unit wist de omzet op peil te houden, maar maakte

de huurders. Een succesvolle en ondernemende operatie die ook

geen winst. Ook in dit segment staan de prijzen sterk onder druk.

nieuwe perspectieven biedt in de markt.

Bovendien leed het bedrijf verlies op enkele projecten in de hotelbranche. Opsteker was dat het Britse Primark, een snel uitbrei-

ZWARE TIJDEN VOOR BREIJER BOUW EN INSTALLATIE

dende kledingketen, Breijer Brandpreventie heeft ingeschakeld als

Het blijven zware tijden in de bouw. Ook in 2012 heeft Breijer Bouw

preferred supplier voor het installeren van de sprinklerinstallaties in

en Installatie maatregelen moeten treffen. Een stevige reorganisatie

alle nieuwe filialen. Trigion Beveiligingstechniek profiteert van de

heeft het personeelsbestand teruggebracht van circa 750 naar

crisis: veel bedrijven kiezen uit kostenoverwegingen vaker voor

650 medewerkers. Een moeilijke beslissing waar echter geen

elektronische beveiliging in plaats van fysieke beveiliging.

ontkomen aan was. Ook met deze reorganisatie heeft het bedrijf echter een fors verlies geleden. Door de reorganisatie in 2012 en

Om beter in te spelen op de vraag naar integrale dienstverlening

de verdere herstructurering in 2013 staat Breijer Bouw en Installatie

heeft Breijer de organisatie opnieuw ingericht. Opdrachtgevers

er voor de toekomst weer beter voor.

kunnen nu beter worden bediend, de faalkosten lopen terug en de efficiency verbetert. Ook blijft het bedrijf investeren in innovaties als

De totale omzet van Breijer is in het verslagjaar met zo’n 12

integraliteit en BIM. Dat komt allemaal op een goed moment.

procent teruggelopen. De business unit Projecten zag de omzet

Opdrachtgevers gaan steeds verder in het integraal aanbesteden

zelfs met 25 procent afnemen. Er wordt in Nederland vrijwel niet

van diensten. De laatste jaren zijn ook de hard facilities daarin

meer gebouwd en bij de projecten die nog worden aanbesteed,

opgenomen. Die ontwikkeling zet zich in deze tijd versneld voort:

heerst een sterke prijsconcurrentie. Het lijkt erop dat de markt ook

het zijn nu steeds vaker deze hard facilities die de kern vormen van

in 2013 zal blijven krimpen. De focus ligt op PPS-projecten en

integrale contracten. In dat licht is het belangrijk dat Breijer Bouw

andere integrale opdrachten. Facilicom en Breijer steken dan ook

en Installatie zich in de afgelopen jaren heeft ontwikkeld tot een

veel tijd in enkele aanbestedingen in dit segment van de markt.

innovatief bedrijf dat ook grote contracten en projecten aankan en

Breijer heeft als voordeel ten opzichte van andere bouwbedrijven dat het minder afhankelijk is van nieuwbouw en het meer moet hebben van renovatie en contractonderhoud. Veel renovaties in de woningmarkt liggen echter stil door de grote onzekerheid over de ingrepen die de regering wil doen bij corporaties. Dit groot onderhoud moet toch gebeuren, dus de verwachting is wel dat deze markt te zijner tijd weer op gang komt. In Contractonderhoud is Breijer helaas enkele grote contracten kwijtgeraakt, waardoor de omzet met 20 procent terugliep. Ondanks forse sales-inspanningen kon dit in 2012 niet worden gecompenseerd. Aan het eind van het jaar is wel een groot onderhoudscontract voor KPN binnengehaald, waardoor het perspectief voor deze business unit in 2013 sterk verandert.

Samen sterk is... ‘...zorgen dat er een goede sfeer en harmonie is in het team. Alleen dan kun je gezelligheid bieden, zorg je ervoor dat kwaliteit en kwantiteit zijn gewaarborgd en krijg je tevreden gasten.’ Nick Caseley, Prorest Catering

11



12


werkt voor gerenommeerde partijen zoals de Rijksgebouwendienst

ZZG Thuisservice in Nijmegen, met een jaaromzet van 13 miljoen

en KPN. Dat zorgt voor een belangrijke versterking van de

euro en een personeelsbestand van circa 1000 medewerkers in

propositie van Facilicom als geheel.

het begin van het verslagjaar, zorgde voor een enorme groei in omzet en maakte dat het bedrijf ook op een positief rendement

AXXICOM: SUCCES OP SCHIPHOL, TEGENVALLER IN THUISHULP

kwam. Dit succes lijkt echter van korte duur te zijn geweest. Begin

Axxicom was succesvol bij de tender op Schiphol van Axxicom

zaak die ook nog eens een vervelende nasleep heeft. De toekomst

Airport Caddy. Axxicom is daar nu al negen jaar actief en won ook

voor Axxicom in de regio Nijmegen is daarmee, op het moment

de nieuwe aanbesteding in 2012. Het nieuwe contract heeft een

van schrijven van dit jaarverslag, erg onzeker. De zaak werpt

looptijd van vijf jaar. Het is mooi om te zien dat opdrachtgever

overigens zijn schaduw vooruit. Het is duidelijk dat het kabinet

Schiphol heeft gekozen voor de kwaliteit die Axxicom al die tijd al

Rutte II fors wil gaan bezuinigen op thuishulp. Het zal dus moeilijker

weet te leveren. Het bedrijfsonderdeel heeft het afgelopen jaar ech-

worden om daar succesvol in te zijn. Axxicom denkt wel dat er nu

ter wel moeten investeren. Er is veel tijd gaan zitten in de succes-

een nieuwe markt ontstaat voor alternatieve, ongesubsidieerde

volle inschrijving. Bovendien stelde de opdrachtgever aanvullende

thuishulp. Facilicom was met In Huis Service al bezig met een pilot

eisen, waardoor het noodzakelijk was de organisatie op enkele

voor dienstverlening aan particulieren, en dat initiatief zal nu

punten aan te passen en nieuwe automatisering door te voeren.

versneld worden uitgebreid.

2012 verloor Axxicom de aanbesteding in deze regio op prijs, een

Door deze investeringen is het rendement enigszins afgenomen, maar ligt nog steeds op een keurig niveau. Het bedrijf kijkt naar

De ZorgCentrale.nl, ook een activiteit van Axxicom, draait gestaag

mogelijkheden om nog meer diensten op Schiphol te gaan

door. Inmiddels maken zo’n 5.000 cliënten via zorgaanbieders ge-

uitvoeren.

bruik van dit centrale steunpunt dat bijvoorbeeld personenalarme-

Heel anders verging het Axxicom Thuishulp. In de lopende

ring biedt. Het bedrijfsonderdeel maakt nog verlies maar dit is een

contracten met ruim honderd gemeenten werd relatief goed

ingecalculeerd aanloopverlies. Groei is nodig om op een positief

gepresteerd en kon een mooie groei worden genoteerd. De joint

rendement te komen en die groei wordt onder meer gezocht in

venture met Aveant is stabiel, al staat er wel een heraanbesteding

een verbreding van de dienstverlening.

op het programma in 2013. De overname van de activiteiten van

TAPWACHT INVESTEERT IN VERSTERKING ORGANISATIE Tapwacht Service maakte ook in 2012 een stabiel jaar door. Omzet en rendement zijn op niveau gebleven.Tapwacht Techniek zag zijn omzet echter flink teruglopen en kwam in de rode cijfers terecht. De horeca investeerde zeker in de eerste helft van het jaar beduidend minder. Van nieuwbouw was zeer beperkt sprake en vervanging van buffetten en drankinstallaties werd uitgesteld. Gelukkig was de tweede helft van het jaar beter. Tapwacht Techniek heeft de kosten op niveau gebracht en wist meer opdrachten te scoren, waardoor weer een gezondere situatie ontstond. Ook voor 2013 zijn inmiddels enkele mooie overeenkomsten getekend.

Samen sterk is... ‘...je samen inzetten voor betere MVO-prestaties. Een beter milieu en een betere samenleving beginnen inderdaad bij jezelf, maar door samen te werken realiseer je veel meer.’ Zulema Heilbron, Facilicom Facility Solutions

Het bedrijf is blijven investeren in verdere versterking van de

Trigion België wist zijn omzet fors te laten stijgen. Het bedrijf

organisatie. Het nieuwe pand dat in het begin van het jaar werd

draaide wel nog een licht verlies, maar dat kwam mede door de

betrokken, is gebouwd op groei en biedt beter onderdak aan alle

investeringen die nodig waren om de nieuwe contracten op te star-

nieuwe activiteiten. Organisatorische wijzigingen hebben geleid tot

ten. De toekomst ziet er rooskleurig uit voor het beveiligingsbedrijf:

een betere aansluiting op de klantvraag en de toekomst van

Trigion had een vliegende start in 2013 en het lijkt erop dat

Tapwacht. Buitendienstmonteurs zijn uitgerust met PDA’s, zodat

dit jaar een omzetverdubbeling haalbaar is. Trigion is steeds vaker

ze beter hun werk kunnen doen en klanten sneller en vollediger

actief voor grote opdrachtgevers als de KBC-bank en het Belgisch

geïnformeerd worden over de uitgevoerde werkzaamheden. Ook

ministerie van Financiën. Dat heeft ervoor gezorgd dat het

heeft het bedrijf een volledig vernieuwde site gelanceerd die beter

beveiligingsbedrijf is uitgegroeid tot een volwaardige speler binnen

aansluit op de wensen van de bezoekers.

zijn markt.

Tapwacht heeft in 2012 grote stappen gezet in het verbreden van

Prorest blijft in België een kleine speler maar wist in 2012 wel

de dienstverlening. Na de eerdere inlijving van Franke Coffee

20 procent meer omzet te behalen. En dat is toch een compliment

Systems zijn per 1 januari 2013 ook de onderhouds- en service-

waard in deze tijd. Facilicom Facility Solutions realiseerde eveneens

activiteiten van Koffie Techniek Nederland overgenomen en geïn-

groei en is winstgevend. One Building Maintenance (OBM) be-

tegreerd. Koffietechniek is daarmee inmiddels de belangrijkste

weegt zich in een moeilijke markt, en dat is terug te zien in de cij-

activiteit van Tapwacht Techniek. Het bedrijf is nu bovendien de

fers. Net als het Nederlandse bouwen installatiebedrijf streeft

grootste onafhankelijke aanbieder in dit segment. Belangrijk, want

OBM naar langdurige onderhoudscontracten en daar zijn in 2012

alleen een groot onafhankelijk servicebedrijf kan in het relatief kleine

goede stappen in gezet. One Fleet Services draaide verlies door

Nederland een goede landelijke dekking bieden.

de ingebruikname van een carwash in Antwerpen en de kosten van een reclamecampagne. De campagne is nodig om potentiële

WISSELENDE RESULTATEN IN BELGIË

opdrachtgevers bekend te maken met het bedrijf en met het unieke

België heeft sterk wisselende resultaten laten zien. Gom leed een

dienstenpakket.

flink verlies. De integratie van ACS, het schoonmaakbedrijf dat eind 2010 is overgenomen als onderdeel van de One Group, is moeizaam verlopen. Het bleek ingewikkeld om de administratie en de achterliggende automatisering samen te voegen. Daardoor was er een tijdje geen goed zicht op de cijfers en kon er niet tijdig worden bijgestuurd. Met inzet van velen en hulp van enkele Nederlandse collega’s werden de problemen opgelost en wordt er nu hard gewerkt om de operatie weer op orde te krijgen en de winstgevendheid te herstellen. Dit alles gebeurde bovendien in een zeer moeilijke markt. Het schoonmaakbedrijf zag de (samengevoegde) omzet daardoor ook nog eens krimpen.

Samen sterk is... ‘...elke dag weer samen oplossingen zoeken. Met de klant, met leveranciers, met collega’s. Ook als een apparaat stuk gaat. Weggooien is zonde, we proberen het eerst altijd te repareren.’ Dennis Lakerveld, Tapwacht

13



14


Het contract op Brussels Airport voor het vervoer van passagiers

RENTABILITEIT TERUG IN FRANKRIJK

met een beperkte mobiliteit werd in 2012 opnieuw aanbesteed.

Ondanks de extra inspanningen in de sales zag Frankrijk de omzet

Axxicom won ook dit keer het contract en kan zijn dienstverlening

zowel in de schoonmaak als in de beveiliging teruglopen met zo’n

op de luchthaven vier jaar lang voortzetten, met een optie voor nog

8 procent. Bij aanbestedingen zijn een aantal grote contracten niet

een jaar. Facilicom België kijkt naar mogelijkheden om meer

verlengd omdat Facilicom ook in Frankrijk niet mee wil gaan in de

diensten op de luchthaven te gaan uitvoeren. Axxicom is in het

negatieve prijsspiraal. De lopende contracten zijn inmiddels over

verslagjaar ook actief geworden op de particuliere markt. In België

het algemeen rendabel, en mede daardoor heeft de divisie een

kunnen consumenten op een financieel gunstige en fiscaal

positief resultaat behaald.

vriendelijke manier huishoudhulp inhuren met behulp van dienstencheques. Onder de naam Axxi@home biedt Axxicom deze klanten

De schoonmaak blijft een uiterst moeilijke markt in Frankrijk.

nu hulp op gebied van schoonmaak, strijken en boodschappen-

Zeker in de kantorenmarkt wordt vrijwel uitsluitend op prijs

diensten. Axxi@home onderzoekt momenteel de mogelijkheid om

geconcurreerd. Gom wil per se een kwaliteitsaanbieder blijven,

diensten van andere bedrijven van Facilicom naar de particuliere

immers daarmee wordt waardevolle vakkennis in stand gehouden.

markt te brengen zoals klussen, dakontmossing en ketel-

Toch wordt nu gewerkt aan het opzetten van een concept voor

onderhoud.

het aanbieden van een soberder dienstverlening. Verder timmert het bedrijf aan de weg in specialistische segmenten als de zorg,

Ook in 2013 zal Gom België het moeilijk hebben. De markt krimpt

de voedingsmiddelenindustrie en de woningmarkt. In de sociale

sterk en dat maakt een reorganisatie noodzakelijk. Voor de overige

woningmarkt is behoefte aan schoonmaakbedrijven die ook klein

Belgische bedrijven wordt gerekend op groei. Het groeipotentieel

technisch onderhoud uitvoeren en het groen rond panden

is er en de bedrijven zijn er op ingericht. De groei is ook nodig om

verzorgen. Gom is al succesvol in deze markt en wil deze diensten

de krimp bij Gom te compenseren.

graag verder uitbreiden. De markt voor beveiliging lijkt te verbeteren. Dat komt vooral doordat de wetgeving nu eisen stelt aan de kwaliteit van de dienstverlening en daar ook streng op toeziet. Veel kleinere bedrijven zijn al gestopt omdat ze niet kunnen voldoen aan de vergunningsplicht of de opleidingseisen. Het is een gunstige ontwikkeling voor een kwaliteitsaanbieder als Trigion. Het bedrijf wist in de laatste maanden van het jaar mooie opdrachten te scoren zoals Palais Garnier, de nationale opera van Parijs. Deze opdracht vraagt om beveiligers die in kostuum hun werk doen, flexibel zijn en gastvrijheid in praktijk brengen. Dat weet Trigion te realiseren. De culturele sector heeft zeker in Parijs een enorme omvang en het bedrijf hoopt dankzij deze ervaring meer opdrachtgevers in dit segment aan zich te kunnen binden.

Samen sterk is... ‘...mijn cliënten van de juiste hulp voorzien. Ik doe de werkzaamheden die zij fysiek niet meer kunnen doen én ben een luisterend oor. Zo kunnen ze, ondanks hun beperking, toch zelfstandig blijven wonen.’ Jannie van Looij, Axxicom Thuishulp

Een nieuwe activiteit in Frankrijk is Facilicom Conseil et Formation.

De krimp die zich de laatste jaren in Nederland en andere landen

Dit bedrijfsonderdeel gaat eigen en externe medewerkers en

voordoet, hebben de Britten nooit gekend. De markt stagneerde

managers trainen en opleiden en bedrijven ondersteunen bij out-

hooguit. Op dit moment lijkt er zelfs weer sprake van een lichte

sourcingstrajecten en het optimaliseren van het personeelsbeleid.

groei. Facilicom UK voorziet voor 2013 goede perspectieven. Het

Facilicom Frankrijk heeft daar een enorme kennis in opgebouwd

bedrijf gaat zijn positie versterken door managers en medewerkers

en wil die kennis nu te gelde maken. Dat lijkt succesvol: al meteen

te trainen in hostmanship. Ook bijzonder is dat Facilicom als een

in de eerste maanden zijn mooie opdrachten gescoord.

van de eerste bedrijven in het Verenigd Koninkrijk is geaccrediteerd voor het London Living Wage, in feite een hoger minimumloon dan

Facilicom Frankrijk zet in 2013 alles op alles om het rendement

doorgaans gebruikelijk. Het bedrijf heeft zich nu verplicht bij elke

minimaal vast te houden. Tegelijkertijd hoopt de divisie zo’n 10

opdrachtgever te bepleiten om samen dit hogere minimumloon

procent meer omzet te behalen. Het bedrijf is inmiddels volwassen

mogelijk te maken. Dat is beter voor de medewerkers, zo is de

en gezond en ook ingericht op verdere groei.

redenering, en uiteindelijk dus ook voor de opdrachtgevers zelf.

EEN GOED JAAR VOOR ENGELAND

FINANCIËLE RESULTATEN

Facilicom UK heeft een goed jaar achter de rug. Zowel in de

De concernomzet is gedaald met 5 procent en kwam uit op 1.040

schoonmaak als in de beveiliging kon een mooie groei

miljoen euro. Dit is vooral een gevolg van marktontwikkelingen.

worden genoteerd. Ook het rendement verbeterde behoorlijk.

Veel opdrachtgevers brengen hun kantorenbestand terug. Ook

Al met al wist de divisie het beste resultaat te behalen sinds de

contracten die we al vele jaren hebben en waarbij we tot volle

oprichting in 2003.

tevredenheid diensten leveren, worden ingekrompen. Voor ons is dat niet te beïnvloeden. Natuurlijk hebben we ook contracten

Facilicom Cleaning Services nam aanzienlijk in omvang toe door-

verloren bij herinschrijvingen. Dit wordt gecompenseerd door

dat het medio 2011 overgenomen bedrijf Indigo Services volledig

nieuwe contracten die we scoren, maar als we méér contracten

werd geïntegreerd en nu ook het hele jaar meetelde. Het samen-

kunnen vasthouden (‘achterdeur dicht’) houden we ons volume

gevoegde bedrijf wist daarbovenop een groei van 6 procent te

beter op peil. Hierover meer bij de vooruitzichten.

realiseren. De veelal grotere contracten van het overgenomen bedrijf kennen een wat kleinere marge, maar door het goed

De winst liep zeer sterk terug. Het operationele resultaat daalde

benutten van de synergievoordelen is het rendement flink

naar 19.7 miljoen (-48 procent) en kwam daarmee op 1,9 procent

verbeterd. Ook is het een compliment waard dat niet één klant is

van de omzet. De nettowinst daalde naar 14.6 miljoen (1,4 procent

weggegaan als gevolg van de integratie, sterker nog: veel contrac-

van de omzet). Vooral de verliezen in België en bij Breijer hadden

ten zijn voor langere tijd vernieuwd en vaak zelfs uitgebreid.

grote invloed. Deze resultaten liggen ver onder onze doelstellingen en zijn op de langere termijn niet aanvaardbaar. In de loop van

Beveiligingsbedrijf Trigion zag de omzet met 5 procent toenemen.

2012 is een fors aantal maatregelen genomen om kosten te

De groei komt vooral uit elektronische beveiliging en meldkamer-

besparen. Onze indirecte kosten in het eerste kwartaal van het ver-

diensten. Opdrachtgevers vragen steeds vaker om een slimme

slagjaar lagen op 17,8 procent van de omzet en bedroegen onge-

combinatie van mensbewaking, elektronica en bewaking op

veer 194 miljoen euro op jaarbasis. In hetzelfde tijdvak van 2013

afstand. Het bedrijf, dat eerder nog verlies maakte, kwam in 2012

zijn deze gedaald tot 16,8 procent van de omzet. Dit komt op jaar-

in de zwarte cijfers terecht. Trigion is nu actief in een nieuw

basis overeen met een daling van ruim 10 miljoen euro. Dat is ge-

segment met veel potentieel: de beveiliging van winkelcentra. De

paard gegaan met een fors verlies aan arbeidsplaatsen, maar dat

opdrachten komen overigens veelal via opdrachtgevers die al met

was onvermijdelijk om de kostenstructuur beter in lijn te brengen

Facilicom werken op het gebied van schoonmaak.

met het gedaalde omzetvolume. Grotendeels is dit nog volgens de ‘kaasschaafmethode’ gedaan, dat wil zeggen: bezuinigen op

Britse opdrachtgevers zijn erg geïnteresseerd in multiservices en

arbeidsplaatsen zonder de wezenlijke structuur van het bedrijf aan

integrated facility management. Dat kan Facilicom nu nog niet

te passen.

bieden in het Verenigd Koninkrijk en dat leidt in enkele gevallen tot klantverlies. Daar staat tegenover dat full FM-aanbieders Facilicom

Er hebben in 2012 geen grote acquisities plaatsgevonden, waar-

inschakelen voor het invullen van de schoonmaak en de bevei-

door het eigen vermogen opnieuw is gegroeid en de solvabiliteit

liging. Enkele van deze aanbieders hebben Facilicom in 2012

toenam tot 46 procent van het balanstotaal. Facilicom blijft hiermee

verkozen tot preferred supplier en dat heeft al in het verslagjaar

een ijzersterke financiële positie houden.

geleid tot aanzienlijke omzet. De investeringen in het nieuwe ERP-systeem op basis van SAP worden volgens schema doorgezet. De eerste bedrijfsonderdelen

15



16


zijn in 2012 ‘live’ gegaan. Die investeringen worden gecontinueerd

Wanneer de volumes desondanks onder druk blijven staan, zullen

om Facilicom voor de langere termijn een state of the art ICT-

we opnieuw moeten snijden in onze indirecte kosten. We zijn daar-

omgeving te geven.

mee op een punt beland dat de kaasschaaf niet meer werkt.

Wat risicobeheersing betreft is in de toelichting op de jaarrekening

Daarom wordt de organisatie kritisch tegen het licht gehouden en

een overzicht opgenomen van de belangrijkste risicobeheersings-

onderzoeken we of structuren en processen structureel effectiever

maatregelen. De concerndirectie onderkent geen specifieke

en efficiënter kunnen worden ingericht. Andere omstandigheden

bijzondere risico’s in de huidige bedrijfsvoering.

vragen op onderdelen om een andere aanpak, die momenteel verder wordt uitgewerkt.

VOORUITZICHTEN Zoals aangegeven bevindt de facilitaire markt zich in zwaar weer.

Om de krimp in onze traditionele markten te compenseren zijn we

Facilicom zit daar middenin en krijgt de gevolgen ervan over zich

al geruime tijd geleden gestart met activiteiten op een (voor

heen. We verwachten in 2013 zeker nog geen opleving. De

Facilicom) nieuwe markt: de zorgmarkt. Ook de zorgmarkt is weer-

financiële resultaten over het eerste kwartaal laten opnieuw een

barstig. Er is een grote afhankelijkheid van politieke besluitvorming

lichte volumekrimp zien. Op verschillende terreinen speelt Facilicom

en een sterke noodzaak tot bezuinigen. Toch zien wij hier nog

hier op in.

steeds een goede mogelijkheid om ons bedrijf steviger te funderen voor de lange termijn. Dit jaar zullen we onze inspanningen op deze

Op de eerste plaats moeten we, nog meer dan altijd al het geval

markt intensiveren.

was, zuinig zijn op onze klanten. In een tijd dat er financieel scherp aan de wind wordt gezeild bestaat het risico dat de focus te sterk

We staan ook in 2013 voor grote uitdagingen. De economie zal

op de kosten ligt en te weinig aandacht wordt besteed aan wat

naar onze verwachting nog niet aantrekken en de trend naar min-

de opdrachtgever nu werkelijk van ons verwacht. Daarom hebben

der kantoormeters zet zich door. Dat is een gegeven. Rekening

we, juist in deze tijd, stevige doelstellingen geformuleerd op het

houdend met deze omstandigheden, is het beleid erop gericht de

gebied van de klantgerichtheid van onze organisatie. In 2015 willen

volumekrimp in 2013 beperkt te houden en onze winst ten

wij algemeen erkend worden als de meest klantgerichte facilitaire

opzichte van 2012 substantieel te verbeteren. Dat is een

dienstverlener. Op verschillende gebieden lopen hier programma’s

uitdagende doelstelling. Om die doelstelling te behalen zullen

voor die zullen moeten leiden tot een hogere retentie.

vooral de resultaten in België beter moeten zijn en mag Breijer niet verder wegzakken. Als we de resultaten van de facilitaire bedrijven in Nederland, nog steeds de ruggengraat van het concern, op peil weten te houden moet deze doelstelling haalbaar zijn. Daar zullen wij dan ook hard aan werken in 2013. Het concerndirectieteam

Samen sterk is... ‘...geen leverancier maar partner zijn van de klant en dus goed inspelen op zijn wensen en behoeften, ook als dit soms omzet kost.’ Desi Held, Trigion Beveiliging



Samen sterk MEERDERE DIVISIES SAMEN EEN OPLOSSING BIEDEN MET

17

18



19

Tussen 2007 en 2009 was Breijer verantwoordelijk voor de ingrijpende verbouwing van het pand van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). In 2012 kon heel Facilicom in het pand aan de slag. Zo’n 25 Facilicom-medewerkers zijn nu samen verantwoordelijk voor het onderhoud en de facilitaire dienstverlening. Het team levert bovendien een belangrijke bijdrage aan de klanttevredenheid en gastvrijheid van de VNG. De Willemshof is een schitterend monumentaal pand aan de Nassaulaan in Den Haag. Het werd ooit gebouwd als manege voor koning Willem II, fungeerde later als kerk en biedt sinds 1975 plaats aan de circa 600 medewerkers van de VNG. Facilicom-bedrijf Breijer kreeg in 2007 de opdracht het 12.000 m2 tellende pand drastisch te verbouwen en zo geschikt te maken voor Het Nieuwe Werken. Leidraad bij de verbouwing en indeling van het pand was het thema ‘Vanzelfsprekend gastvrij’ van VNG. Aan dat thema mogen nu vrijwel alle Facilicom-bedrijven invulling geven. Sinds 2012 is Facilicom namelijk verantwoordelijk voor alle facilitaire werkzaamheden op het gebied van schoonmaak, gebouwbeheer, onderhoud, catering, beveiliging en receptiediensten en chauffeursdiensten. Facilicom zet daarvoor een team in van 25 medewerkers, samengesteld uit mensen van vrijwel alle divisies. Het team levert met zijn dienstverlening een belangrijke bijdrage aan de klanttevredenheid en de gastvrijheid van de VNG. Een speciaal aangestelde

hospitality-manager

traint

en

begeleidt

de

medewerkers in het bieden van hostmanship. Dat moet leiden tot meer tevredenheid bij de eindgebruiker. Het contract tussen Facilicom Facility Solutions en de VNG heeft een looptijd van drie jaar met de mogelijkheid tot drie keer een verlenging van een jaar.


MULTISERVICES EN HOSTMANSHIP BIJ VNG

20


STERKERE FOCUS OP CROSS-SELLING Het is lang geleden dat een beveiligingsconsultant met gespeelde wanhoop uitriep: ‘Schoonmaker, blijf bij je leest!’ Inmiddels is het breed geaccepteerd dat een facilitaire dienstverlener als Facilicom alle facilities aanbiedt. Sterker nog: steeds meer opdrachtgevers zijn enthousiast over de voordelen van het combineren van services. In 2012 is Facilicom dat ook intern nog meer gaan uitdragen door een sterkere focus te leggen op crossselling. Een goed voorbeeld van samen sterk.

een evenredig geldbedrag worden gedoneerd aan een goed doel. Om de aandacht vast te houden wordt elke maand bovendien de beste cross-seller in het zonnetje gezet.

EXTRA OMZET 10 MILJOEN Door sterker de nadruk te leggen op cross-selling kan Facilicom nog meer toegevoegde waarde leveren bij opdrachtgevers. Het combineren van diensten kan immers tot meerdere voordelen leiden zoals minder leveranciers, één aanspreek-

De eigen medewerkers zijn de beste ambassadeurs van een

punt, vergelijkbare rapportagemethodieken en kostenvoorde-

bedrijf. Dat is zeker zo bij Facilicom met zijn lange dienstver-

len. Door de actie worden Facilicom-medewerkers zich nog

banden en de relatief hoge medewerkerstevredenheid. Al

meer bewust van de vele diensten die de zusterbedrijven

sinds jaar en dag dragen medewerkers dan ook tips aan voor

bieden. Dat zorgt ervoor dat ze een beter antwoord hebben

new business bij bestaande klanten. Dat is de afgelopen jaren

op vragen van opdrachtgevers én het versterkt de onderlinge

nog eens toegenomen nu de nadruk bij Facilicom steeds

samenwerking. Om dat nog meer te stimuleren vraagt het

meer komt te liggen op multiservices en integrale dienst-

cross-sellingteam salesmensen om collega’s van andere divi-

verlening. Toch kan dat altijd nog beter. En omdat opdracht-

sies mee te nemen op gesprek bij opdrachtgevers. De acties

gevers in deze tijden sterk op zoek zijn naar het behalen van

zijn bijzonder succesvol. In 2012 zijn maar liefst 1.098 leads

kostenvoordelen, en dus kunnen profiteren van een combina-

binnengekomen voor cross-selling. Die zijn samen goed voor

tie of integratie van services, is dit een goed moment om nog

een geschatte jaaromzet van ruim 42 miljoen euro. Daarvan is

sterker de focus te leggen op cross-selling. Daar is Facilicom

meer dan 10 miljoen euro omzet gegund, ongeveer eenzelfde

in 2012 dan ook mee begonnen. Een speciaal cross-selling-

bedrag is niet gegund, de rest stond eind 2012 nog open.

team ondersteunt de medewerkers en organiseert acties rond

Belangrijke succesfactor is dat tipgevers altijd een goede

het thema. Op een aparte site op het (interne) Facilicom

terugkoppeling krijgen over de status van hun tips. De mooie

Portaal kunnen medewerkers hun tips doorgeven. Leidt een

cadeaus zijn een leuke stimulans. Het cross-sellingteam ziet

tip tot een gesprek, een offerte of beter nog een opdracht,

het wel als een opdracht om duidelijk te maken dat iedereen

dan worden die beloond met mooie cadeaus, zoals weekend-

in zijn netwerk kan rondkijken en tips kan aandragen, niet

trips of iPads. Op verzoek van medewerkers kan inmiddels

alleen mensen in commerciële functies.


21

CROSS-SELLING LEIDT TOT EXTRA OMZET

Wendy Lion, salesadviseur mobiele surveillance, werd al snel nadat

Rayonmanager Peter Yperlaan van Prorest zorgde ervoor dat de

ze bij Trigion in dienst was getreden voorgedragen als cross-seller

gemeente Leusden Gom betrok in de aanbesteding van de

van de maand. Via een kennis hoorde ze dat foodketen KFC veel

schoonmaak, en dat werd een opdracht. Toen de gemeente snel

last had van overvallers. Ze tipte zusterbedrijf Trigion Beveiligings-

een receptioniste nodig had, legde hij contact met Trigion Services,

techniek dat offerte mocht uitbrengen voor DNA-douches.

dat inderdaad de receptioniste mocht leveren. Bij het Centraal

Breijer realiseerde in 2009 de nieuwbouw van het hoofdkantoor

Boekhuis tipte hij zowel Gom als Trigion over een inschrijving.

van zorgorganisatie RIBW Brabant. Het bouwen onderhouds-

Beide bedrijven wonnen het contract.

bedrijf kreeg meteen een contract voor het beheer van de

Rayonmanager Han van der Vegt van Trigion hoorde toevallig dat

technische installaties. De techneuten zijn alert. Toen RIBW een

de Rijksuniversiteit Groningen de beveiliging opnieuw ging aan-

tender uitschreef voor de schoonmaak van vijf grote locaties,

besteden. Trigion was niet uitgenodigd om in te schrijven. Dat

mocht ook Gom inschrijven. Met succes. Trigion Beveiliging

gebeurde alsnog dankzij de tussenkomst van Han. Trigion kreeg

kon offerte uitbrengen voor de persoonsbeveiliging van RIBW-

de opdracht gegund.

personeelsleden die cliënten bezoeken met een psychiatrische

Reïntegratiemanager Rob Hoogendijk hoorde dat woningstichting

achtergrond en levert nu het persoonlijke alarmeringssysteem

Mitros in Utrecht problemen had met de beveiliging van te renoveren

TrigiLinQ.

asbestwoningen. Hij stelde voor het Quick Response Team van

Assistent-bedrijfsleider Ria Jansen van Gom zorgde ervoor dat

Trigion in te schakelen. Mitros reageerde enthousiast. Dit resulteerde

haar eigen bedrijf met succes offerte mocht uitbrengen bij de

in een langlopende opdracht voor het Quick Response Team.

Vereniging van Eigenaren van haar appartementencomplex. Ook

Manfred van Rhee wist via een persoonlijk contact Trigion onder

de aanbesteding van de glasbewassing kwam via haar bemidde-

de aandacht te brengen bij DJI Zwolle. Het leidde tot een mooie

ling terecht bij Gom. Voor het groot onderhoud van het complex

opdracht waarbij Trigion een flink aantal collega’s een aantal maan-

bleek Breijer de beste aanbieder. Bij een bedrijf in haar netwerk

den fulltime kan inzetten. Er is zelfs zicht op uitbreiding van de

kreeg ze het voor elkaar dat Gom mocht inschrijven op een inter-

opdracht.

nationale tender.

Samen sterk is... ‘...je collega’s in hun waarde laten en te steunen waar dat nodig is. Zo zorg je voor een fijne sfeer in het team en op de werkvloer en dat zal het werk alleen maar ten goede komen.’ Jasmijn Leevendig, Trigion Services


Cross-selling zorgt voor toegevoegde waarde bij opdrachtgevers, want samen kun je meer betekenen. Dat merken de medewerkers die scoren met hun tips. Opdrachtgevers zijn doorgaans erg tevreden dat ze nu meerdere diensten bij één leverancier kunnen onderbrengen, ook vanwege de loyaliteitsbonus die ze ontvangen. Enkele voorbeelden uit 2012.

22


SAMEN INSCHRIJVEN OP EEN PPS-PROJECT Facilicom is als een van de drie partijen geselecteerd voor de dialoogfase van het PPS-project Bezuidenhoutseweg 30 in Den Haag. Het gaat om een DBFMO-contract met een looptijd van 30 jaar. Bijzonder is dat Facilicom het contract wil invullen met uitsluitend eigen bedrijven. Een samenspel waar Facilicom uniek in is. Alleen de architect wordt ingehuurd.

is nog steeds uniek in Nederland en voor zover bekend in de wereld dat één partij nagenoeg alle verantwoordelijkheden van een DBFMO-contract op zich kan nemen. Facilicom is er altijd van overtuigd geweest dat er een grote toegevoegde waarde zit in het binnen één bedrijf combineren van alle soft en hard facilities. Single party PPS-contracten zijn hét ultieme bewijs dat dat concept succesvol is.

Het pand aan de Bezuidenhoutseweg 30 in Den Haag moet geschikt worden gemaakt voor de vestiging van het Centraal

In het Rijksmonument aan de Bezuidenhoutseweg 30 huist nu nog

Planbureau (CPB), het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en

het ministerie van Economische Zaken. De renovatie moet het

het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Opdrachtgever

21.000 m2 tellende pand omvormen tot hét kenniscentrum van de

Rijksgebouwendienst besteedt renovatie, financiering, inrichting,

Rijksoverheid. Opdracht is om er geen doorsnee kantoor van te

onderhoud en facilitaire dienstverlening in één keer uit voor een

maken, maar een denktank waar excellent onderzoek wordt

looptijd van 30 jaar. Facilicom heeft voorgesteld de complete reno-

verricht en prikkelende debatten en seminars gaan plaatsvinden.

vatie en exploitatie met eigen bedrijven uit te voeren. Alleen voor

Deze ambitie moet terugkomen in de architectuur, de voor-

het ontwerp is een partner ingeschakeld: Claus en Kaan Architecten.

zieningen én de dienstverlening in het pand. De Rijksgebouwen-

Facilicom was als single party al eerder succesvol in PPS. Het be-

dienst en opdrachtgever CPB zijn nu in dialoog met de drie

drijf vormt met uitsluitend eigen bedrijven het consortium dat ver-

geselecteerde partijen, een vast onderdeel van elk PPS-traject.

antwoordelijk was en is voor de bouw en de exploitatie van het

Naar verwachting zal deze dialoogfase medio 2013 zijn afgerond.

belastingkantoor in Doetinchem. Ook bij dat project werd alleen

De contractsluiting is gepland eind 2013. De verwachting is dat

voor het ontwerp van het pand een externe partij ingehuurd. Het

het pand najaar 2015 beschikbaar komt.


Samen sterk EEN OPDRACHTGEVER SAMEN EEN OPLOSSING CREËREN MET

23

24



25

EEN GEMEENTELIJK MONUMENT STERK VERDUURZAAMD

Het C-gebouw stamt uit 1968 en is een gemeentelijk monument. Met 23 collegezalen, de 15 meter hoge en ruim 100 meter lange hal en de werkplekken voor universiteitsmedewerkers wordt het pand elke dag druk gebruikt. Doel van de renovatie was om het C-gebouw weer terug te brengen in de oorspronkelijke staat. Tegelijkertijd wilde de Erasmus Universiteit het pand flink verduurzamen. Door de intensieve samenwerking tussen de drie betrokken partijen is dat ook gelukt. Het energieprestatielabel van het pand was F, en is nu B. Op het dak is 3.300 m2 sedum geplant als isolatie. De 290 m2 zonnecollectoren leveren alle benodigde elektriciteit om de lampen in de collegezalen te laten branden. Met luchtkasten wordt warmte teruggewonnen. De luchtkwaliteit is sterk verbeterd door een vernieuwd klimaatsysteem. Alle technische installaties zijn vervangen door energie-efficiënte varianten. De ramen zijn beter geïsoleerd. Het pand is door dit alles niet alleen veel duurzamer geworden, maar ook veel comfortabeler.

BIM EN INTEGRAAL WERKEN Bij zowel ontwerp als uitvoering heeft Breijer gebruik gemaakt van een Bouw Informatie Model (BIM), een 3D-model van het pand. Dit hulpmiddel, dat tot nu toe eigenlijk alleen werd gebruikt in de nieuwbouw, maakt het mogelijk om faalkosten te voorkomen. BIM zorgt daarmee voor een verduurzaming van het bouwproces zelf. Breijer scoort daar nog beter in doordat het bedrijf alle disciplines in huis heeft en daardoor integraal, en dus veel efficiënter, kan bouwen. Dat is nu ook wetenschappelijk bewezen. Uit een onderzoek van TU Delft, TNO en de gemeente Rotterdam is gebleken dat de integrale manier van werken van Breijer bij de restauratie van het C-gebouw een positief effect heeft gehad op de uitstoot van CO2. De aanpak van deze renovatie scoorde het beste in Pieter-Jan van Hooijdonk (algemeen directeur Breijer) en Kees Lansbergen (directeur Erasmus Facilitair Bedrijf)

vergelijking met andere projecten.


Bij de restauratie van het monumentale C-gebouw van de Erasmus Universiteit in Rotterdam hebben het Erasmus Facilitair Bedrijf, CEAC Design Consortium en Breijer Bouw en Installatie afgesproken om de nieuwste innovaties toe te passen die bijdragen aan een schoner milieu. Dat is gelukt: het energieprestatielabel van het pand was F, en is nu B.

26


BEST PRACTICE AWARD VOOR GOM ZORGSUPPORT Gom ZorgSupport en Meander Medisch Centrum hebben samen gezocht naar een andere opzet van de schoonmaak in het topklinisch ziekenhuis. De oplossing heeft geleid tot grote tevredenheid bij alle betrokkenen. Het initiatief was goed voor de Best Practice Award van beroepsvereniging Facility Management Nederland (FMN). Gom ZorgSupport en Meander, dat actief is in Amersfoort en

de zorg versterkt. De award wordt eens in de twee jaar toegekend.

omgeving, hebben de schoonmaak dichter bij het primaire proces

Gom ZorgSupport en Meander Medisch Centrum ontvingen de

georganiseerd. Medewerkers en patiënten kunnen invloed

prijs tijdens het Gala van FMN op 29 november 2012.

uitoefenen op de schoonmaakwerkzaamheden. Het facilitair bedrijf bewaakt nog steeds het budget en de kaders die bijvoorbeeld gelden op het gebied van infectiepreventie, maar de leidinggevende en de schoonmaakmedewerkers van Gom gaan nu zelf in gesprek met de zorg over wat schoongemaakt moet worden en over de kwaliteit van schoonmaak. Het aantal extra opdrachten is hierdoor geminimaliseerd en de tevredenheid over de schoonmaak is toegenomen bij patiënten en medewerkers. Ook de schoonmaakmedewerkers doen hun werk nu met meer plezier. De nieuwe werkwijze past helemaal in de gedachte van hostmanship. De vakjury van de Best Practice Award is lovend over deze vernieuwing die aantoonbaar bijdraagt aan een effectiever schoonmaakproces en bovendien de relatie tussen de facilitaire sector en

SOCIAL RETURN IN AMSTERDAM Social return is tegenwoordig verplicht bij overheidsaanbestedingen groter dan 250.000 euro. Om een goede invulling te geven aan die verplichting zoeken Facilicom-bedrijven steeds vaker de samenwerking met de opdrachtgever. Zoals in Amsterdam, waar Trigion is betrokken bij een bijzonder project in het Amsterdamse Bos. Het zou zomaar eens kunnen leiden tot werk voor maar liefst 88 jongeren.

werken in een vaste baan. Vervolgens stromen ze door naar het voorschakeltraject waarin ze door een praktijkbegeleider van Trigion in nog eens twee maanden worden klaargestoomd voor een baan met opleiding in de beveiliging. Pas dan beginnen ze aan de beveiligingsopleiding en gaan ze aan de slag in een leer-werktraject. Het project gaat minimaal drie jaar duren. Elke twee maanden

Trigion beveiligt sinds najaar 2011 in Amsterdam zo’n 30

stroomt een nieuwe groep jongeren in: in totaal gaat het om

gemeentelijke locaties met beveiligers, receptionistes, brand-

144 mensen. Doel is om 60 procent, ofwel 88 jongeren, te

wachten, mobiele surveillance en alarmopvolging. In het kader

laten uitstromen naar werk. De gemeente Amsterdam en DWI

van social return is vastgelegd dat Trigion voor de duur van het

zijn enthousiast en willen de samenwerking uitbreiden.

contract betrokken is bij een bijzonder project van de Dienst Werk en Inkomen (DWI) in Amsterdam: het project Amsterdamse Bos. Hier krijgen jongeren met een grote afstand tot de arbeidsmarkt werknemersvaardigheden aangeleerd. Vervolgens worden ze opgeleid voor dienstverlenende beroepen. Instroom van deze mensen liep in het verleden altijd vrij moeizaam. Dankzij de intensieve samenwerking tussen DWI en Trigion is dat tij nu gekeerd. De jongeren worden zorgvuldig geselecteerd en in een voortraject voorbereid op het

DE JONGEREN WORDEN ZORGVULDIG GESELECTEERD EN IN EEN VOORTRAJECT VOORBEREID OP HET WERKEN IN EEN VASTE BAAN


Samen sterk DERDEN SAMEN EEN OPLOSSING REALISEREN MET

27

28



29

PROREST OP SLIMME MANIER SUCCESVOL BIJ ABN AMRO

Op 1 januari 2008 nam Prorest in één keer alle restaurants over bij ABN AMRO-locaties met minder dan 800 medewerkers. Enkele grote restaurants gingen naar aanbieder OSP. In 2012 werd het contract opnieuw aanbesteed. Alle grote cateraars waren zeer geïnteresseerd in beide percelen. Doordat OSP en Prorest de handen ineen sloegen, konden ze een economisch zeer sterk voorstel doen. Beide bedrijven houden in het nieuwe contract hun locaties. Er hoeven dus geen mensen te worden overgenomen, er komt geen onrust bij de gedetacheerden van ABN AMRO en de restaurants hoeven niet helemaal opnieuw te worden ingericht. Investeringen, kennis en ervaring blijven zo behouden. Door samen te werken waren OSP en Prorest in staat om een geheel nieuw restaurantconcept te ontwikkelen: ‘rOsa’s’. Een concept dat optimaal tegemoetkomt aan de soms vergaande wensen van ABN AMRO. Zo wil de bank dat maar liefst 70 procent van het assortiment duurzaam is, en dat daarvan een kwart binnen een straal van 162 km is geproduceerd. Ook stuurt de bank op een nog hogere gasttevredenheid. Dat moet voortkomen uit het concept, maar ook uit een leuk extra: een speciale food-app die Prorest en OSP gaan ontwikkelen voor alle medewerkers van ABN AMRO. Het nieuwe contract gaat voorjaar 2013 in en betreft vier restaurants voor OSP en elf restaurants voor Prorest.

Evert Kersten (algemeen directeur van Office Service Partners) en Dick Bennink (algemeen directeur Prorest).


Prorest groeit sterk, ook op eigen kracht. Het bedrijf wist op een slimme manier het belangrijke contract met ABN AMRO gegund te krijgen. Om dat te realiseren sloeg Prorest de handen ineen met de andere cateraar bij de bank, OSP. Een samenwerking die uniek is in de cateringwereld.

30


FACILICOM-CONSORTIUM REALISEERT BREDE SCHOOL In januari 2013 werd bekend dat een consortium onder leiding van Facilicom De Brede School in Joure Zuid mag gaan bouwen. Het gaat om een PPS-traject: het consortium neemt dus niet alleen ontwerp en bouw op zich, maar ook het beheer.

School Joure Zuid komt in handen van Facilicom-bedrijf Breijer. Het contract is aanbesteed door Gaasterlân-Sleat, Lemsterland en Skarsterlân, drie gemeenten die per 1 januari 2014 gaan fuseren tot de gemeente De Friese Meren. Met de Brede School Joure Zuid krijgt deze toekomstige gemeente op deze plek een beter en

Een school ontwerpen en beheren en de bijbehorende buiten-

breder aanbod van onderwijs, plus voorzieningen voor leerlingen

ruimte ontwerpen: het zijn geen dagelijkse werkzaamheden voor

en omwonenden. De bouw start waarschijnlijk in juli 2013. Een jaar

Facilicom. Bij dit PPS-traject werkt het bedrijf dan ook intensief

later kunnen de gebruikers hun intrek nemen in het nieuwe

samen met Bureau Bos voor de architectuur, bouwbedrijf Pellikaan

gebouw. Daarna wordt het oude schoolgebouw op dezelfde

en buitenruimte-ontwerper Kragten. Het beheer van de Brede

locatie gesloopt en kan het terrein verder worden ingericht.

Samen sterk is... ‘...kunnen vertrouwen op de inzet van onze leveranciers, zodat bestelde materialen snel en goed worden afgeleverd. Zo kunnen we samen onze klanten tevreden houden.’ Remco Groesbeek, Breijer Techniek


31

SAMENWERKING BREIJER EN RIJKSGEBOUWENDIENST Breijer gaat samen met de Rijksgebouwendienst (Rgd) een 3D-model ontwikkelen voor de exploitatie en het beheer van panden. Zo’n computermodel wordt al langer gebruikt om efficiënter te bouwen en faalkosten te voorkomen. Breijer en de Rgd zien echter meer mogelijkheden. Februari 2013 is op de Bouwbeurs officieel bekend gemaakt dat Breijer Bouw en Installatie op een unieke manier gaat samenwerken met de Rijksgebouwendienst. Bouwbedrijven gebruiken steeds vaker een driedimensionaal computermodel genaamd BIM al langer van overtuigd dat BIM ook prima is te gebruiken bij het

lang lopen: doorgaans 25 jaar. Als ook binnen bestaande contrac-

exploiteren en beheren van panden. Ook de Rgd ziet die moge-

ten het beheer en het onderhoud efficiënter kan worden ingericht

lijkheden en schrijft BIM al sinds eind 2011 voor bij enkele DBFMO-

en beter kan worden gemonitord, kan dat erg veel voordeel ople-

contracten en maincontracting-pilots.

veren.

Breijer gaat nu een BIM maken voor het Belastingkantoor in

Breijer is enthousiast over de samenwerking, de kennisdeling met

Doetinchem. Daarmee kan Facilicom de eigen processen binnen

zo’n vooraanstaande partij als de Rgd en de innovatie die hiermee

dat PPS-contract verbeteren. De Rgd kan tegelijkertijd ervaring

mogelijk wordt. Het bouwbedrijf denkt dat de kans groot is dat in

opdoen met het invoeren van de Rgd BIM-norm in een bestaand

dit samenwerkingstraject wordt bepaald hoe de markt BIM straks

DBFMO-contract. Kenmerk van dit soort contracten is dat ze erg

moet toepassen in beheer en onderhoud.

DE FACILITAIRE DIENSTEN VOOR EEN ZIEKENHUIS Ook Facilicom kan (en wil) niet alles alleen doen. Daarom wordt vaak de samenwerking gezocht met gerenommeerde partners. Zo gaan het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis, Strukton Worksphere en Facilicom samen een bedrijf vormen dat facilitaire diensten gaat verrichten voor het Zeeuwse ziekenhuis. Het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis (ADRZ) heeft vestigingen in Goes, Vlissingen, Middelburg en Zierikzee. Om de kwaliteit van de dienstverlening van de facilitaire organisatie te verbeteren en de kosten te reduceren gaan de ruim 350 facilitaire medewerkers van het ADRZ over naar de nieuwe joint venture. In dat samenwerkingsverband, Bestevaer gedoopt, worden hun kennis en inzet gecombineerd met die van de facilitaire professionals van Strukton Worksphere en Facilicom. Bestevaer wordt verantwoordelijk voor het schoonmaakwerk, het onderhoud, de technische dienst, huisvesting, de voedingsassistentes en de logistieke medewerkers. Voor de medewerkers van de facilitaire organisatie verandert er in arbeidsrechtelijke zin niets.


om efficiënter te bouwen en faalkosten te voorkomen. Breijer is er

32


OOK KENNIS DELEN MAAKT STERKER Ook samen kennis delen maakt sterker. Daar is Facilicom al een tijdje van overtuigd. Enkele jaren geleden werd daarom onder meer begonnen met het Facilitair Kenniscentrum. Bijeenkomsten waar deskundigen, zeker niet alleen van Facilicom, hun visie geven op actuele thema’s in het werkveld. In 2012 was er veel aandacht voor het Facilitair Kenniscentrum over hostmanship.

over hostmanship in november 2012. De belangstelling was zo groot dat moest worden uitgeweken naar een externe locatie: De Munt in Utrecht. Zo’n 150 bezoekers luisterden daar naar presentaties van Geert van de Laar van Facilicom, Erik de Bruine, algemeen directeur van de NEVI en oud-directeur facility management van de Rabobank, en hotelconsultant en tv-persoonlijkheid Willem Reimers. De vragen uit de zaal en de gesprekken achteraf

Hostmanship is actueel. Veel bedrijven en organisaties willen de

tijdens een drankje en een hapje zorgden voor levendige discus-

gastvrijheid en de dienstverlening naar een hoger niveau

sies en interessante nieuwe contacten onder bezoekers. Ook deze

tillen. Facilicom heeft enkele jaren geleden hostmanship al omarmd

bijeenkomst van het Facilitair Kenniscentrum was gratis toegan-

en is inmiddels uitgegroeid tot een autoriteit op dit gebied. Dat

kelijk voor iedereen die interesse had voor het onderwerp, kennis

bleek ook wel bij de organisatie van het Facilitair Kenniscentrum

daarover wilde opdoen of graag wilde meepraten.

EEN NIEUW GEBOUW VOOR RIVM EN CBG Facilicom schrijft als single party in op PPS-projecten, maar neemt ook deel aan consortia. Zoals bij de huisvesting van het RIVM en het CBG, twee onderdelen van het ministerie van VWS. Het consortium waarin Facilicom participeert is als een van de drie partijen geselecteerd voor de dialoogfase. Het ministerie van VWS laat nieuwe huisvesting bouwen

kel en Bos UN Studio aangezocht, een bureau dat wereld-

voor het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

wijd actief is en bekend staat om zijn schitterende en

(RIVM) en het College ter Beoordeling van Geneesmidde-

spraakmakende ontwerpen.

len (CBG). Locatie is het Science Park in de Uithof in

Opdrachtgever van het PPS-project is het ministerie van

Utrecht. Het pand wordt 60.000 m2 groot en is bijzonder

VWS, de Rijksgebouwendienst (Rgd) treedt op als aan-

omdat er naast kantoren ook laboratoria komen. Een aan-

bestedende dienst. De DBFMO-overeenkomst omvat ont-

tal van die laboratoria is streng beveiligd en bevat high

werp, bouw, financiering, inrichting, levering van facilitaire

containment-faciliteiten. In totaal komen hier zo’n 2.200

dienstverlening en onderhoud voor een periode van 25

mensen te werken.

jaar. In augustus 2012 zijn drie partijen geselecteerd voor

Facilicom is samen met de Macquarie Capital Group

de dialoogfase. In Omnibus Omnia is een van die partijen.

Limited en VolkerWessels Bouw & Vastgoedontwikkeling

Afronding van de dialoogfase vindt plaats in de tweede

aandeelhouder in het consortium dat de naam In Omnibus

helft van 2013, voorjaar 2014 wordt het contract afgeslo-

Omnia heeft gekregen. Als architectenbureau is Van Ber-

ten. In 2018 wil VWS het pand in gebruik nemen.


Samen sterk SAMEN WERKEN AAN EEN

SOLIDE TOEKOMST

33

34



35

ZORGDIVISIE NIEUWE PIJLER ONDER FACILICOM

Gom is al decennia in de zorg aanwezig als schoonmaker. In 2007 werden deze activiteiten ondergebracht bij Gom ZorgSupport, met de nadrukkelijke bedoeling meer dan alleen schoonmaakactiviteiten te gaan bieden. Dat is gelukt: de business unit levert steeds vaker zorgondersteunende diensten, bijvoorbeeld in het Erasmus MC en in het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis in Zeeland. Maar hoeveel meerwaarde Gom ZorgSupport ook biedt en hoe blij opdrachtgevers daar ook mee zijn, het blijft toch in het verlengde liggen van traditionele facilitaire dienstverlening. Dat geldt evenzeer voor Axxicom. Met Axxicom Airport Caddy, Axxicom Thuishulp en De Zorgcentrale.nl is die divisie volop aanwezig in aan de zorg verwante sectoren. Het bedrijf zelf biedt echter geen zorg, maar uitsluitend (facilitaire) ondersteuning. Met de oprichting van de divisie Zorgactiviteiten zet Facilicom een grote nieuwe stap.

PRIMAIRE ZORG BIEDEN Er zijn al meer facilitaire partijen actief in de zorg. Maar Facilicom wil het heel anders gaan doen. De meeste facilitaire bedrijven benaderen de zorg nog steeds als een facilitair proces, Facilicom wil in de primaire zorg actief worden en dus echt zelf zorg gaan bieden. Wat voor soort zorg dat wordt, wordt nog onderzocht. Omdat Facilicom maar beperkt kennis in huis heeft van zorgverlening, is het bedrijf op zoek naar een partner die kennis van de zorg inbrengt. Die ervaring wil het bedrijf koppelen aan de eigen kennis van exploitatie, logistieke processen en het inzetten van mensen. Het zijn competenties die in de ogen van Facilicom veel kunnen toevoegen aan het zorgproces. Dat is belangrijk nu de zorg efficiënter en effectiever wil en moet gaan werken. Samen met een consultant wordt nu bekeken wat de propositie precies moet zijn, en welke segmenten van de zorg en welke partners het best passen bij de competenties en ambities van Facilicom.


In 2012 is besloten dat Facilicom in een heel nieuwe markt actief wordt: de zorg. De nieuwe divisie Zorgactiviteiten moet uitgroeien tot een nieuwe pijler onder het concern. Facilicom is al actief als facilitaire aanbieder in de zorg, maar de divisie Zorgactiviteiten heeft een veel verdergaande ambitie: het bedrijf wil zelf actief worden in het bieden van primaire zorg.

36


EEN STERKERE PROPOSITIE DOOR HOSTMANSHIP Facilicom blijft investeren in medewerkers en in de dienstverlening. Zo heeft Facilicom in het najaar van 2011 besloten hostmanship tot een van de speerpunten van de organisatie te maken. In 2012 zijn alle kaderleden getraind en hebben medewerkers op specifieke locaties workshops gekregen in ‘de kunst om mensen het gevoel te geven welkom te zijn’. Inmiddels staat Facilicom bekend als een autoriteit op het gebied van hostmanship. In 2012 zijn zo’n 3.000 medewerkers via workshops vertrouwd

Facilicom hostmanship in een vroeg stadium heeft geclaimd,

gemaakt met hostmanship. Alle kaderleden zijn inmiddels getraind.

kan het bedrijf daar als geen ander extra punten mee verdienen in

Bij uitvoerende medewerkers wordt gekeken of het past bij de

aanbestedingstrajecten.

opdrachtgever en het soort werk. Hostmanship is een duidelijke versterking van de propositie van Facilicom. In het verleden lag

AUTORITEIT

de focus altijd op operational excellence. Opdrachtgevers

In maar liefst vijftien vakbladen zijn het afgelopen jaar grote artike-

beschouwen dat tegenwoordig als standaard en eisen dat ook in

len verschenen over Facilicom en hostmanship. Daardoor wordt

de uitvraag. Met hostmanship kunnen medewerkers van Facilicom

Facilicom gezien als een autoriteit in hostmanship. Mensen als

een belangrijke toegevoegde waarde bieden. Dat komt op een

Geert van de Laar worden ook regelmatig gevraagd om als spreker

goed moment nu opdrachtgevers Het Nieuwe Werken omarmen,

te vertellen over hostmanship. En consultants van FFS krijgen

veel meer gaan letten op belevingsfactoren en ook steeds vaker

steeds vaker de vraag om bedrijven te adviseren bij het invoeren

op dat gebied eisen gaan stellen bij aanbestedingen. Omdat

van hostmanship in de eigen organisatie. Zelfs opdrachtgevers als


37

BREIJER ZET NIEUWE STAP IN INTEGRALE AANPAK

HOSTMANSHIP VERKOPEN MET THE EXPERIENCE GAME Facilicom is inmiddels uitgegroeid tot een autoriteit op het gebied van hostmanship. Steeds vaker kloppen klanten dan

Breijer Bouw en Installatie gelooft sterk in de integrale aanpak van bouwen installatieprojecten. Integraal werken maakt bouwen, renoveren, installeren en onderhouden efficiënter, zoals onder andere blijkt bij DBFMO-projecten. Breijer heeft daar nu een nieuwe stap in gezet en is ook in de eigen organisatie integraal gaan werken. De intensievere samenwerking leidt op alle fronten tot winst.

hostmanship of gastvrijheid. Daarvoor heeft Facilicom Facility

Breijer is uniek omdat het bedrijf vrijwel alle disciplines voor

Solutions nu een bordspel ontwikkeld: The Experience Game.

bouw, renovatie, installatie en onderhoud in huis heeft. Het is

Het spel stelt de mensen van Facilicom in staat de dialoog

dé reden waarom het bedrijf altijd voorop heeft kunnen lopen

aan te gaan met klanten die gastvrijheid een duidelijke en

in integraal bouwen. Om integraal samenwerken nog beter

zichtbare plaats binnen het facilitaire werkveld willen geven.

mogelijk te maken, zijn alle disciplines nu samengebracht

Vaak blijft het toepassen van hospitality beperkt tot één of

in drie bv’s: Projecten, Contractonderhoud, en Brand en

enkele aspecten, terwijl hostmanship vraagt om een integrale

Beveiligingstechniek.

benadering. Het spel helpt om dat duidelijk te maken. De medewerkers zijn ook fysiek bij elkaar gebracht. Dat versterkt de samenwerking en de betrokkenheid en zorgt ervoor dat er veel meer dan in het verleden integraal kan worABN AMRO zoeken daarover het gesprek met Facilicom. Tijdens

den gewerkt. Dat wordt bovendien sterk gestimuleerd doordat

het Facilitair Kenniscentrum dat Facilicom in het najaar organi-

er een gezamenlijk belang is. Andere grote voordelen zijn veel

seerde over hostmanship, stelden deskundigen dat ‘de kunst om

kortere communicatielijnen en een kleinere kans op fouten en

mensen het gevoel te geven welkom te zijn’ rechtstreeks leidt tot

miscommunicatie. Overbodige processen die geen waarde

meer omzet en meer cross-selling. In de ogen van Facilicom begint

toevoegen, zoals intern factureren, zijn niet meer nodig.

hostmanship met een nieuwe manier van met elkaar omgaan, zeker ook intern. Dat leidt tot tevreden medewerkers, in het

Met deze verandering denkt Breijer nog beter tegemoet te

verlengde daarvan tot tevreden klanten en uiteindelijk, zo is de

kunnen komen aan de toenemende vraag naar zo’n integrale

verwachting, tot meer omzet.

aanpak. Daar komt bij dat de opgaven in de bouwmarkt steeds complexer worden en techniek een steeds belangrijker

CULTUURVERANDERING

rol gaat spelen. In deze nieuwe organisatievorm is Breijer Bouw

Hostmanship vraagt om een cultuurverandering. Dat is natuurlijk

en Installatie beter toegerust om daarin mee te bewegen,

niet van de ene op de andere dag doorgevoerd. Toch heeft

doordat de mensen hun vakkennis nu makkelijker kunnen

Facilicom in het afgelopen jaar al behoorlijke stappen gezet. Tij-

combineren.

dens de workshops wordt met iedere medewerker een open gesprek gevoerd en gevraagd welke drempels hij in zijn werk ervaart bij het in praktijk brengen van de principes van hostmanship. Daarmee wordt in feite één op één de tevredenheid van medewerkers gepeild. Die gesprekken kosten tijd, maar leveren ook veel op. In het verlengde daarvan is de beoordelingssystematiek aangepast: de leidinggevenden kijken nu veel meer naar de competenties, het gedrag en de attitude van mensen. En ook in de beoordelingsgesprekken is het steeds weer belangrijk om te vragen naar de drempels die mensen ervaren om hun werk goed te doen en (dus) hostmanship in praktijk te brengen. Zo raakt hostmanship echt geworteld in de organisatie en is Facilicom in staat om de voorsprong die het bedrijf inmiddels heeft in hostmanship, vast te houden.

OM INTEGRAAL SAMENWERKEN NOG BETER MOGELIJK TE MAKEN, ZIJN ALLE DISCIPLINES NU SAMENGEBRACHT IN DRIE BV’S: PROJECTEN, CONTRACTONDERHOUD, EN BRAND EN BEVEILIGINGSTECHNIEK


ook aan met de vraag hoe ze invulling kunnen geven aan

38


TAPWACHT NU GROOTSTE SERVICEORGANISATIE KOFFIE Tapwacht is uitgegroeid een totaalleverancier voor de horeca. De verschillende disciplines zorgen samen voor een aanzienlijke onderlinge versterking. Door een overname is het bedrijf nu ook de grootste serviceorganisatie in koffie.

Per 1 januari 2013 heeft Tapwacht de onderhouds- en service-

Tapwacht betrok begin 2012 een nieuw pand in de Spaanse Polder in Rotterdam

activiteiten van Koffie Techniek Nederland overgenomen en

op een zichtlocatie langs de A20. Het gaat om een bestaand pand dat geheel is

geïntegreerd. Door deze overname is Tapwacht nu ook de grootste onafhankelijke serviceorganisatie op het gebied van koffietechniek

gerenoveerd. Het kantoorgedeelte beschikt over een bar met de ambiance van een grand café: een sfeer en een omgeving waar opdrachtgevers en relaties van Tapwacht zich thuis voelen.

in Nederland. Tapwacht is enkele jaren geleden actief geworden in het onderhouden en servicen van machines voor warme dran-

gespecialiseerd in het onderhouden en servicen van de betere kof-

ken, en dus ook koffiemachines. De overname van de onder-

fiemachines in de markt. De overname en integratie zorgt voor een

houds- en servicetak van Koffie Techniek Nederland vormt een

uitbreiding van het aantal medewerkers, een vergroting van de

mooie aanvulling op het portfolio: de medewerkers zijn namelijk

kennis en een nog betere landelijke dekking.

ÉÉN MAGAZINE VOOR HEEL FACILICOM Jarenlang was Facilicom succesvol met de relatiemagazines Veilig!, Schoon!, Smakelijk! en Solide! Nu is er nog maar één blad dat in print verschijnt: Facilitair! Dat is efficiënter, de doelgroep is vergroot én het is beter mogelijk om de propositie van alle divisies samen over het voetlicht te brengen. Facilitair! moet duidelijk maken dat Facilicom en de Facilicom-bedrijven voorop lopen in de vernieuwing van de facilitaire branche en bijvoorbeeld dé partij zijn voor integrale dienstverlening. Het blad is veel meer dan een standaard relatiemagazine: het is tevens een belangrijk podium om kennis te delen. De berichtgeving gaat niet alleen over Facilicom, maar belicht ook trends en ontwikkelingen binnen de branche en zelfs daarbuiten. Met het blad wil Facilicom zich profileren als opinion leader en bovendien duidelijk maken dat het bedrijf een aantrekkelijk werkgever is. Facilitair! wordt in een oplage van ruim 20.000 verspreid onder opdrachtgevers, relaties en mensen die werkzaam zijn in de facilitaire dienstverlening. Alle artikelen zijn ook te lezen op de site www.facilitaironline.nl, waar bezoekers bovendien kunnen doorklikken naar allerlei extra informatie. De site wordt met regelmaat geactualiseerd: zo verschijnen op de openingspagina prikkelende blogs van vooraanstaande Facilicom-medewerkers.

TRIGION SAFETY OPLEIDINGEN VERSTERKT Trigion Safety Opleidingen heeft zich weten te versterken door de overname van het Zaanse bedrijf Safety Control. Door de twee bedrijven samen te voegen heeft Trigion Safety Opleidingen zijn marktaandeel in het opleidingssegment weten te verdubbelen.

volgen. Bedrijven konden er ook terecht voor adviezen op het gebied van veiligheid. Al deze activiteiten zijn nu toegevoegd aan Trigion Safety Opleidingen. De overname is begin januari 2012 afgerond. De activiteiten van Safety Control zijn per 1 januari volledig geïntegreerd. De dertien medewerkers van Safety Control

Safety Control Veiligheidsinspecties & Veiligheidsopleidingen B.V.,

zijn in dienst getreden van Trigion Safety Opleidingen.

zoals het bedrijf voluit heette, heeft naam gemaakt als een flexibel opleidingsinstituut waar bedrijven en hun medewerkers een snelle, voordelige en officiële opleiding met eventuele certificering konden

Samen sterk is... ‘...goed overleggen met klanten. Een horeca-ondernemer is bezig met zijn gasten. Onderhoud van de installaties hoort daarbij, maar je moet dus wel perfect afstemmen wanneer je dat doet.’ Peter Brenters, Tapwacht

39



40


AL DECENNIA STERK IN BEVEILIGING EN BEDRIJFSRECHERCHE

De beveiligingsdivisie van Facilicom bestaat uit twee bedrijven: Trigion en Hoffmann Bedrijfsrecherche. Samen staan ze garant voor enorm veel ervaring: de historie van Trigion gaat meer dan 100 jaar terug, Hoffmann vierde in 2012 zijn 50-jarig jubileum.

2012 met een groot congres waarin alle trends en thema’s van dit moment voorbijkwamen, zoals de kloof tussen klassieke beveiliging en ICT-security, de kans op toenemende fraude bij een recessie en de beveiligingsrisico’s van Het Nieuwe Werken. Sprekers en eregasten waren onder andere staatssecretaris

De overname van Hoffmann Bedrijfsrecherche in 2011 betekende

Teeven van Veiligheid en Justitie en burgemeester Jorritsma van

een enorme versterking voor Trigion: dankzij deze overname is de

Almere (waar Hoffmann al tientallen jaren is gevestigd). Historicus

beveiligingsdivisie immers ook op het gebied van recherche en

Maarten van Rossem was uitgenodigd om al het praten over

consultancy de meest toonaangevende aanbieder. Hoffmann is

risico’s met zijn welbekende ironie weer enigszins te relativeren.

marktleider in Nederland in recherche en consultancy en heeft

In september was er een jubileumfeest voor de circa 100 mede-

sinds de oprichting in 1962 een zeer goede naam opgebouwd.

werkers. Ook publiceerde het bedrijf die maand een extra editie

Het is bijzonder dat een bedrijf al zo lang en met zo veel succes

van het relatieblad Hoffmann-Tips over ‘Een halve eeuw Hoffmann’

werkt in een sector die zonder terughoudendheid gevoelig mag

met daarin een beschrijving van de historie van het bedrijf en

worden genoemd. Hoffmann vierde het 50-jarig jubileum in juni

talloze cases en tips uit het verleden.

HET BESTE IDEE VAN FACILICOM Facilicom zoekt ook in deze tijden naar nieuwe markten en nieuwe niches. In 2012 is daarvoor crowd sourcing ingezet: medewerkers werd gevraagd om ideeën voor new business. De respons was groot. De directie heeft inmiddels besloten twee ideeën verder te onderzoeken.

vices bij opdrachtgevers en het aanbieden van flexibele werkplekken voor nieuwe werkers en ZZP’ers. Facilicom biedt al logistieke diensten, maar doet dat vaak samen met derden. De directie ziet inderdaad kansen om dat op bredere schaal zelf te gaan doen. Het aanbieden van flexibele werkplekken werd al onderzocht, maar de inbreng van de twee medewer-

Het initiatief leverde in een maand tijd tachtig ideeën op. Daar-

kers die ieder apart met dit idee kwamen, wordt gewaardeerd

onder zaten veel ideeën die binnen de divisies verder kunnen

en meegenomen in het onderzoek. Facilicom is zeer tevreden

worden onderzocht. Sommige plannen voor activiteiten waren

met de resultaten van deze kortlopende campagne. De crowd

al praktijk. Zes ideeën zijn uiteindelijk geselecteerd om nader

sourcing heeft gezorgd voor een nieuwe dynamiek onder me-

te onderzoeken. Daarvan zijn uiteindelijk twee ideeën aange-

dewerkers en heeft binnen het bedrijf een meedenkend ver-

merkt als kansrijk: het bieden van professionele logistieke ser-

mogen gemobiliseerd dat in het verleden onbenut bleef.


Samen sterk DOOR MOOIE

NIEUWE CONTRACTEN

41

42



43

ALLE PATHÉBIOSCOPEN SCHOONHOUDEN Pathé exploiteert bioscopen in vrijwel alle grote steden van Nederland en is bovendien eigenaar van de bioscopen van MustSee en Minerva. Alle theaters samen herbergen zo’n 25.000 stoelen. Pathé wil de top bieden in filmentertainment, dus zijn service, comfort, projectie en geluid van hoog niveau. Bij optimale service hoort ook een goede schoonmaak. bioscopen aanbesteed. Bijzonder was dat de uitverkoren partij eerst op proef twee Haagse bioscopen moest schoonhouden. Zou dat niet bevallen, dan zou Pathé met de volgende leverancier verder gaan. Gom moest in competitie met aanbieders die al veel ervaring hadden in het schoonmaken van bioscopen. De schoonmakers konden echter gebruik maken van de expertise die collega’s van het Belgische zusterbedrijf hebben op dit terrein. Doordat Gom een plan maakte dat volledig was toegesneden op de wensen van Pathé, en waarin bovendien klantgerichtheid de boventoon voerde, eindigde het bedrijf als beste aanbieder. In de proefperiode wist het schoonmaakbedrijf de beloftes bovendien waar te maken. Nu is Gom verantwoordelijk voor het schoonhouden van alle Pathé-theaters met een contract voor onbepaalde tijd. Een mooie opsteker voor een schoonmaakbedrijf dat sinds kort de leisure-sector ziet als een belangrijke groeimarkt.


Daarom heeft Pathé in 2012 de schoonmaak van al zijn

44


BAVARIA VERTROUWT STEEDS MEER OP TAPWACHT Nederlandse brouwers hebben doorgaans een hechte band met de cafés die hun bier schenken. Dat is de reden waarom caféhouders die Bavaria tappen tot voor kort gewoon terecht konden bij de brouwerij in Lieshout voor het onderhoud aan de bier- en koelinstallaties en het

SAMEN SOCIAL RETURN REALISEREN

verhelpen van storingen. Ze kunnen nu steeds vaker vertrouwen op Tapwacht. In 2011 nam Tapwacht al een groot deel van de onderhouds- en storingsactiviteiten in het oosten van Nederland over. Voor Bavaria een test om te kijken of de relatie en de binding met de brouwerij daar niet onder zouden lijden. Er kwam geen enkele klacht van

De gemeente Gouda wilde in zijn ‘Huis van de Stad’ social return

de circa 300 horecazaken en dat bracht Bavaria ertoe om

realiseren. Promen, een bedrijf dat mensen met een afstand tot de

per 1 januari 2013 ook de horecazaken in het westen

arbeidsmarkt aan werk helpt, kreeg daarom de opdracht om de

onder te brengen bij Tapwacht. Daarmee verdubbelde het

catering te verzorgen. Omdat Promen geen ervaring heeft in

aantal Bavaria-klanten voor het bedrijf. Tapwacht heeft nu

catering, klopte het bedrijf aan bij Prorest. Prorest zet nu een

bovendien het geografisch grootste gebied voor Bavaria

cateringmanager en drie cateringmedewerkers in. Promen levert

onder zijn beheer. Een unieke stap voor het al bijna 300

de kok en de vier overige medewerkers. De kok is bovendien

jaar oude Bavaria en dus een mooi succes voor Tapwacht.

reïntegratiebegeleider. Dit team exploiteert nu een restaurant met dagelijks zo’n 300 gasten, en een coffee corner waar bezoekers de hele dag welkom zijn. Het is de bedoeling dat de begeleiding van de Promen-medewerkers zo succesvol is dat het aantal ‘valide uren’ op den duur kan worden verminderd en het aantal ‘mindervalide uren’ kan worden vermeerderd. De hoop is zelfs dat Promen-medewerkers als volwaardig cateringmedewerker kunnen doorstromen naar een andere Prorest-locatie. Promen ziet wel brood in een langdurige relatie met Prorest. Gouda is zo tevreden dat de gemeente het jaarcontract wil omzetten in een meerjarencontract. Prorest is trots op deze bijzondere samenwerking, die wel wordt gezien als social return 2.0.

INTEGRALE DIENSTVERLENING BIJ UWV Facilicom Facility Solutions (FFS) is sinds 1 januari 2013 verant-

voor Facilicom was de kwalitatief hoogwaardige dienstverlening

woordelijk voor de facilitaire diensten op alle 47 UWV-locaties in

gebaseerd op operational excellence en de integrale aanpak van

de noordelijke helft van Nederland. De dienstverlening omvat

de dienstverlening. Doordat Facilicom voor vrijwel alle diensten

catering, schoonmaak, glasbewassing, sanitairvoorziening, groen-

eigen bedrijven inschakelt, is het mogelijk om daadwerkelijke

voorziening, ongediertebestrijding en een deel van het facility

integraliteit te bewerkstelligen en aantoonbaar operationeel en

management. Het UWV stelde bijzondere eisen op het gebied van

financieel voordeel te realiseren voor de opdrachtgever. FFS is erg

social return, maatschappelijke betrokkenheid, dienstverlening,

blij met het contract van drie jaar met een optie voor nog een jaar.

hostmanship, professionaliteit en toekomstgericht ondernemen.

Ook omdat de dynamische werkomgeving en de kritische aard

De leverancier van facilitaire diensten wordt gezien als een verleng-

van de opdrachtgever FFS en de collega-bedrijven dwingen tot

stuk van de organisatie en moet van aantoonbare toegevoegde

het ontwikkelen van creatieve ideeën en vernieuwende dienst-

waarde zijn in het behalen van de doelstellingen van het UWV. Ook

verleningsconcepten.

een cultural fit is daarom belangrijk. Doorslaggevend in de keuze

VEILIGE STATIONS EN VEILIGE TREINEN Trigion is vele jaren actief geweest voor de Nederlandse Spoorwegen. Bij de laatste aanbesteding viel het beveiligingsbedrijf helaas buiten de boot. Dat is veranderd in 2012. NS heeft in dat jaar de beveiliging van NS-stations en de locaties van NedTrain opnieuw aanbesteed. Trigion won het contract voor het grootste perceel, Noord-Nederland, en surveilleert nu op diverse stations en op enkele probleemlijnen. De beveiligers doen tevens de alarmopvolging, niet alleen bij een inbraakalarm, maar ook als er reizigers opgesloten raken in toiletten en liften. Ook openen en sluiten ze de stations. De NS doet verder een beroep op Trigion bij evenementen zoals de thuiswedstrijden van SC Heerenveen en de extra beveiliging op stations tijdens Koninginnedag: zo zijn voor Koninginnedag 2013 alleen al in Amsterdam 160 extra Trigion-beveiligers ingezet. Bijzonder aan deze Europese aanbesteding was dat het om een prestatie-inkoop ging. Belangrijkste kenmerk daarvan is dat de opdrachtgever niet voorschrijft wat de leverancier aan inzet moet plegen, maar vooral kijkt naar het resultaat van de beveiligingsinspanningen. Het was bovendien een van eerste grote tenders waarbij inschrijvende partijen een RAVA-plan moesten indienen, een Risk Analyses Value Added-plan. Het contract loopt zeven jaar.

GEFASEERD RENOVEREN BIJ HOGESCHOOL ROTTERDAM De Hogeschool Rotterdam is bewoner van het oude hoofdkantoor

plaatsvinden in weekeinden en vakantieperiodes. Om daar nog

van Unilever aan het Museumpark in Rotterdam. Dat monumentale

beter aan tegemoet te komen heeft Breijer op verzoek van de op-

pand was toe aan een grondige renovatie. Belangrijkste doel is het

drachtgever een plan gemaakt om het werk in fases verdeeld over

substantieel verbeteren van het klimaat in het pand. Dat vraagt om

drie jaar uit te voeren.

installatietechnische maar ook bouwkundige ingrepen, zoals het vervangen van alle gevelkozijnen en isolatie van het dak. Ook moet de monumentale gevel worden gerenoveerd. Breijer Bouw en Installatie kwam als meest voordelige aanbieder uit de bus. Breijer heeft alle werktuigbouwkundige, elektrotechnische en bouwkundige specialisten in huis en kan alle disciplines dus integreren. De opdrachtgever heeft dus maar één aanspreekpunt. Breijer is bovendien zeer ervaren in het werken in bewoonde omgevingen. Dat is hier helemaal belangrijk omdat het een pand is met wisselende gebruikers en veel loopbewegingen: dat vraagt dus om het continu informeren van gebruikers en duidelijke afzettingen. De school stelt hoge eisen aan het beperken van de overlast. Geluidsoverlast mag alleen optreden voor en na schooltijd, grote ingrepen moeten

45



46


HET BEGELEIDEN VAN PASSAGIERS OP SCHIPHOL Axxicom Airport Caddy is al negen jaar actief op Schiphol met het

race, want de opdrachtgevers stelden twee belangrijke eisen: de

vervoer en de begeleiding van mensen met een beperkte mobiliteit

medewerkers moesten nieuwe uniformen krijgen en de back office

en kinderen die alleen reizen. Het bedrijf werkt in opdracht van

moest een nieuwe IT-omgeving invoeren. Het nieuwe contract

Amsterdam Airport Schiphol en home carrier KLM, die samen

heeft een looptijd van vijf jaar met een optie van nog een jaar. De

verantwoordelijk zijn voor deze passagiersbegeleiding. In 2012

gunning betekent dat de circa 300 medewerkers van Axxicom

werd de opdracht opnieuw aanbesteed. Een alles of niets-traject

Airport Caddy gewoon door kunnen gaan met hun bijzondere

voor het Facilicom-onderdeel. Gelukkig won het bedrijf de Euro-

vorm van dienstverlening. Overigens net als hun Belgische

pese aanbesteding: Axxicom Airport Caddy bood niet alleen de

collega’s, want zij wonnen in 2012 de heraanbesteding op

beste prijs-kwaliteitsverhouding maar wist ook de meeste punten

Zaventem. Beide Axxicom-bedrijven hopen in de toekomst op

te scoren op kwaliteit. De aanbesteding was zeker geen gelopen

meer activiteiten op de luchthavens te kunnen inschrijven.

PREFERRED SUPPLIER VOOR VINCI FACILITIES In het Verenigd Koninkrijk (VK) groeit de vraag naar integrale dienstverlening. Full FM-aanbieders zijn daarom op zoek naar betrouwbare partners om hun propositie waar te kunnen maken. Zoals Vinci Construction UK Ltd, een van de grootste bouwbedrijven in het VK en bovendien aanbieder van tal van aanvullende diensten zoals onderhoud, energiemanagement, interieurontwerp en facility management. Facilicom Cleaning Services werkte al voor Faceo FM, een bedrijf dat in 2011 werd overgenomen door Vinci Facilities. Daardoor mocht het schoonmaakbedrijf meedingen naar twee grote contracten die Vinci te vergeven had. Facilicom won beide tenders en verzorgt nu de schoonmaakwerkzaamheden op beide locaties, levert de sanitaire producten, zet fulltime een handyman in voor het onderhoud van alle toiletgroepen en is bij sommige panden ook verantwoordelijk voor de glasbewassing. Er was wel wat nodig om de opdrachten tot een succes te maken. Op beide locaties werd jarenlang te veel personeel ingezet en was het werk slecht georganiseerd. Facilicom moest bovendien een cultuurverandering doorvoeren omdat de teams prestatiegericht moesten gaan werken. Dat is gelukt: de resultaten zijn sterk verbeterd en de klanttevredenheid is gestegen. Vinci Facilities heeft Facilicom Cleaning Services inmiddels bestempeld tot preferred supplier.


47

DE BELGISCHE BELASTINGDIENST BEVEILIGEN Trigion België troefde in 2012 alle grote Belgische beveiligingsbe-

tevredenheid actief is bij de overheidsinstelling. Trigion was boven-

drijven af door het contract binnen te slepen van de Federale Over-

dien in staat de juiste kwaliteit te bieden. Ook de tariefstelling was

heidsdienst Financiën, de Belgische belastingdienst. Een groot

goed. Zo’n 35 beveiligers bewaken nu dag en nacht de twee North

contract met een looptijd van vijf jaar voor een klant met veel pres-

Galaxy-torens van de FOD Financiën in het administratieve hart

tige. Door de strenge kwantitatieve selectiecriteria konden alleen

van Brussel. De dienst besteedt ook andere, tijdelijke opdrachten

de grootste spelers inschrijven op deze Europese aanbesteding.

uit aan Trigion. Bijzonder is dat er slechts twee dagen zaten tussen

Omdat Trigion in België nog een relatief kleine partij is, kon het be-

de gunning van het contract en de start ervan. En die twee dagen

drijf hier alleen aan voldoen door samen in te schrijven met Trigion

vielen ook nog eens in het weekeinde. Toch is dat goed gegaan.

Nederland. Facilicom had overigens al een goede naam bij FOD

Zowel de klant als de overgenomen beveiligers zijn tevreden.


Financiën omdat schoonmaakbedrijf Gom al twee jaar naar grote

RISICO’S BEHEERSEN BIJ DE PARIJSE OPERA’S Trigion Frankrijk mag op dit moment dan nog een relatief kleine

moet bijzondere inspanningen leveren, want het kan zomaar zijn

speler zijn, het beveiligingsbedrijf heeft uiterst gerenommeerde op-

dat de opdrachtgever op het laatste moment aangeeft dat er twee

drachtgevers. Zoals de Opéra National de Paris. In 2012 won

tot drie keer zoveel beveiligers nodig zijn tijdens een evenement.

Trigion de Europese aanbesteding om de twee operahuizen van

Het is opmerkelijk dat een relatief klein beveiligingsbedrijf als Trigion

deze befaamde cultuurinstelling te beveiligen: Palais Garnier en

Frankrijk kon voldoen aan de strenge eisen die in de tender werden

Opéra Bastille, alle twee gelegen in hartje Parijs. De mensen van

gesteld. Het is nog mooier om te zien dat het bedrijf alle beloftes

Trigion beveiligen nu 24 uur per dag, 365 dagen per jaar beide

waarmaakt: de Opéra National de Paris is namelijk zeer tevreden.

operahuizen. De beveiligers zijn speciaal opgeleid in het omgaan

Facilicom gebruikt de opdracht nu als referentie bij andere poten-

met de bezoekende cultuurminnaars en doen hun werk tijdens

tiële opdrachtgevers in de nog altijd zeer omvangrijke Franse

evenementen in smoking. Ook de organisatie achter de operatie

culturele sector.

48


In 2012 hebben Trigion, Gom, FFS en Prorest de MVO Prestatieladder - niveau 3 behaald.

Sinds het verslagjaar 2008 rapporteert Facilicom jaarlijks over de doelen die zijn bereikt op MVO-gebied. De verantwoording volgt de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI). Het Sociaal en MVO-Jaarverslag van Facilicom rapporteert hoe divisies hebben gepresteerd op deze concrete doelstellingen, maar wil ook een beeld schetsen van andere initiatieven die zijn ingezet of doelen die zijn bereikt.

Prestatie-indicator People Personeelsomvang Personeelsverloop Ziekteverzuim Training en opleiding Medewerkerstevredenheid Planet Energielabels wagenpark Milieu-incidenten en boetes Profit Netto omzet Winst Solvabiliteit Personeelskosten Klanttevredenheid Klachten

GRI-standaard (LA1) (LA2) (LA7) (LA10) (LA12) (EN29) (SO8) (EC1) (EC1) (EC1) (EC1) (PR5) (PR8)


Samen sterk SOCIAAL EN MVO-VERSLAG VOLGENS DE RICHTLIJNEN VAN HET GLOBAL REPORTING INITIATIVE

’12

49

50



51

OP WEG NAAR DUURZAME INZETBAARHEID De Facilicom-bedrijven werken nadrukkelijk samen bij het realiseren van MVO. In 2012 is de focus vooral gericht op een uiterst belangrijk MVO-aspect voor een mensenbedrijf als Facilicom: de duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Naast het bestaande ziekteverzuimbeleid is er in het verslagjaar een begin gemaakt met de invoering van een gezondheidsbeleid. Facilicom heeft een goed ziekteverzuimbeleid. Dat beleid is echter vooral gericht op repressie. Als medewerkers zich ziek melden, wordt alles in het werk gesteld om ze weer snel en verantwoord aan de slag te krijgen of, als dat nog niet kan, in elk geval aandacht te geven. Aan preventie, dus aan het voorkomen van ziekte en verzuim, wordt nog weinig gedaan. Dat terwijl verzuim eigenlijk voor iedereen vervelend is: voor de medewerker, voor de operatie, voor de opdrachtgever en voor Facilicom. Eindverantwoordelijke P&O’ers van de verschillende divisies hebben daarom plannen opgesteld die moeten leiden tot duurzame inzetbaarheid van medewerkers tot hun 67e.

GEZONDHEIDSBELEID De P&O’ers spreken niet meer van alleen ziekteverzuimbeleid, maar ook van gezondheidsbeleid. Dat moet in de toekomst leiden tot een beleid dat meer is gericht op duurzame inzetbaarheid. De nadruk ligt daarbij veel meer op het voorkomen van ziekte en verzuim en op het duurzaam inzetbaar houden van medewerkers. Dat kan bijvoorbeeld door goed te kijken naar de fysieke en psychische belasting die een functie met zich meebrengt. verschillende groepen medewerkers. Door daar bij het werven en selecteren van medewerkers rekening mee te houden, kunnen problemen in de toekomst worden voorkomen. Ook wordt gekeken naar specifieke risicogroepen en of en wanneer zij in aanmerking zouden moeten komen voor een Periodiek Medisch Onderzoek, zodat de werkgever tijdig maatregelen kan treffen.

ZORGGESPREKKEN EN MTO’S Al in 2011 zijn bij Prorest in een pilot zorggesprekken gevoerd met medewerkers die frequent verzuimen. Die pilot wordt voortgezet en is uitgebreid naar andere doelgroepen. Trigion organiseert inmiddels zorggesprekken voor alle medewerkers van 55 jaar en ouder. Bij alle divisies komen er veel regelmatiger medewerkerstevredenheidsonderzoeken. Daarbij zal bovendien meer aandacht komen voor leefstijl, door zogeheten BRAVO-elementen toe te voegen. Dat zijn vragen over Bewegen, Roken, Alcohol, Voeding en Ontspanning. Gom heeft in 2012 in workshops aandacht besteed aan de BRAVO-elementen. Bij Trigion worden medewerkers middels een nieuwsbrief bewust gemaakt van de invloed van BRAVO op de gezondheid en het welbevinden. Worden medewerkers toch ziek, dan gaat Facilicom nog beter kijken naar wat iemand nog wel kan. Dat gebeurt nu nog niet overal even goed. Gom is in 2012 al gestart met een pilot met een centraal meldpunt voor ziekteverzuim. Daar zitten specialisten die beter kunnen kijken of ze mensen toch in ieder geval gedeeltelijk aan het werk kunnen houden. Ook is Facilicom een mobiliteitscentrum gestart, onder andere om mensen die hun huidige functie niet meer kunnen uitoefenen, naar ander werk te helpen.


Een werkgroep is inmiddels begonnen met het opstellen van belastbaarheidsprofielen voor

52


HET MVO-BELEID VAN FACILICOM VERANTWOORDING

PRESTATIE-INDICATOREN

Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is onlosmakelijk

Rode draad in dit Sociaal en MVO-verslag zijn de prestatie-indica-

verbonden met de cultuur van Facilicom. De zorg voor mens,

toren die zijn ontleend aan de GRI-richtlijnen. Daarbij is wel

milieu en winstgevendheid past in een beleid dat gericht is op

rekening gehouden met de relevantie voor de bedrijfsprocessen.

continuïteit van de onderneming, de werkgelegenheid voor de

In de tabel is te zien welke GRI-standaarden zijn gehanteerd in

medewerkers en de dienstverlening aan de opdrachtgevers.

2012. Deze rapportage legt daarnaast verantwoording af over nor-

Facilicom is al sinds de oprichting in 1966 een zelfstandige onder-

men die zijn ontleend aan: de missie, strategie en waarden die

neming, onafhankelijk van externe vermogensverschaffers. Er is

Facilicom en de divisies hebben, de maatschappelijke betrokken-

geen externe druk om op korte termijn winst te behalen, het beleid

heid die het bedrijf kent en de standaarden in de markt. Deze rap-

is gericht op de lange termijn.

portage heeft overigens niet de intentie volledig te zijn. Initiatieven

De definitie die Facilicom hanteert voor het MVO-beleid luidt: ‘Het

en ontwikkelingen die in eerdere jaren zijn ingezet, krijgen hier

ontwikkelen en voeren van beleid, binnen de dimensies People,

doorgaans niet weer een vermelding.

Planet en Profit, gericht op duurzaamheid en op het bijdragen aan maatschappelijke welvaart op langere termijn, waarbij rekening

MANAGEMENTSYSTEMEN

gehouden wordt met relevante stakeholders.’ Sinds het verslagjaar

In 2012 zijn Gom, Trigion, Prorest en FFS gecertificeerd voor de

2008 rapporteert Facilicom jaarlijks over de initiatieven die zijn

MVO Prestatieladder niveau 3. De certificatie voorziet in de

genomen en de doelen die zijn bereikt op MVO-gebied. De

behoefte om vanuit maatschappelijke betrokkenheid duurzame

verantwoording vindt plaats volgens de richtlijnen van de Global

ontwikkeling concreet, objectief en aantoonbaar te kunnen maken.

Reporting Initiative (GRI). De rapportage vindt plaats op GRI C-

De doelen die daaruit zijn voortgevloeid, zijn opgenomen in de jaar-

niveau. Ook onderschrijft Facilicom de principes van het Global

plannen van de divisies. Doelstelling is niet alleen het managen en

Compact-initiatief van de Verenigde Naties. Deze principes zijn

borgen, maar zeker ook het naar een hoger plan tillen van de

onder meer doorvertaald naar de bedrijfscode en de inkoopcode

gezamenlijke MVO-ambities. De MVO prestatieladder sluit aan bij

van Facilicom.

bestaande managementsystemen op het gebied van kwaliteit,

Om het MVO-beleid een vaste plaats in de organisatie te geven, is

milieu, veiligheid en arbeidsomstandigheden die binnen Facilicom

op holdingniveau een integraal besturingsmodel geïmplementeerd

worden toegepast. In de tabel op pagina 54 staat een overzicht

dat aansluit bij het bestaande gecertificeerde ISO 9001-manage-

van de belangrijkste certificeringen, normen en codes die leidend

mentsysteem. Jaarlijks wordt het MVO-beleid getoetst op ambitie

zijn binnen het bedrijf.

en realisatie. Met als basis het ambitieniveau van de holding, bepalen de divisies elk jaar minimaal twee concrete doelstellingen.

CONTROLE CIJFERS

Het Sociaal en MVO-verslag van Facilicom rapporteert jaarlijks hoe

Het jaarverslag is onderdeel van de accountantscontrole op de

divisies hebben gepresteerd op concrete doelstellingen, maar wil

jaarrekening 2012 zoals deze is uitgevoerd door Grant Thornton

ook een beeld schetsen van andere initiatieven die zijn ingezet of

Accountants en Adviseurs B.V. De verklaring omtrent de

doelen die zijn bereikt. Dat beeld is zeker niet volledig.

jaarrekening 2012 is opgenomen op pagina 87.

SYSTEMATISCH INZICHT IN MVO-PRESTATIES In 2012 heeft Facilicom zich gecertificeerd voor de MVO Prestatieladder, niveau 3. Dit managementsysteem geeft een systematisch inzicht in de prestaties van het bedrijf op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). De MVO Prestatieladder is gebaseerd op de internationale

om MVO als vast onderdeel op de agenda te krijgen bij stake-

richtlijnen voor sustainability (ISO 26000), stakeholdermanage-

holders. Doel is de wederzijdse verwachtingen te managen, te

ment (AA1000) en indicatoren en rapportage (GRI). De certif-

borgen en naar een hoger plan te tillen. Het systeem benoemt

catienorm voorziet in de behoefte om duurzame ontwikkeling

zeven kernthema’s en kent 33 indicatoren, waarvan 22 op het

concreet, objectief en aantoonbaar te maken. Het manage-

gebied van People, erg belangrijk voor een mensenbedrijf als

mentsysteem geeft Facilicom de mogelijkheid om systema-

Facilicom, acht op het gebied van Planet en drie op het gebied

tisch inzicht te krijgen in de MVO-prestaties. Het systeem helpt

van Profit.


53

VERSTERKTE FOCUS OP INTERNE MOBILITEIT Facilicom streeft naar duurzame inzetbaarheid van medewerkers tot hun 67e. Interne mobiliteit speelt daarin een belangrijke rol. De verschillende divisies trekken daar nu, meer dan ooit, samen in op met het stimuleren van loopbaanontwikkeling, job rotation, doorstroming en behoud van werk. Facilicom streeft naar long-time employment, ook omdat dat

carrière, die zonder werk komen te zitten door krimp of over-

goed is voor de continuïteit van de organisatie en de operatie

capaciteit, of die hun huidige functie om allerlei redenen niet

bij klanten. Zeker bij kaderleden is dat beleid succesvol. Onder

meer kunnen uitoefenen. Ook operationeel medewerkers heb-

de grootste groep kaderleden, medewerkers tussen de 35 en

ben er baat bij dat Facilicom zo veel divisies en disciplines telt:

de 45 jaar, is het gemiddelde dienstverband op dit moment

het bedrijf heeft daardoor veel mogelijkheden om te zoeken

zo’n 10 jaar. Om te voorkomen dat een baan routine wordt en

naar een plek waar deze medewerkers met al hun kwaliteiten

mensen ontevreden worden of vastlopen in hun werk, wil

zo goed mogelijk tot hun recht komen en een nieuwe start

Facilicom de interne mobiliteit nog meer gaan bevorderen. Met

kunnen maken in hun carrière. Zijn er geen mogelijkheden bin-

zijn vele activiteiten heeft Facilicom daar ook alle ruimte voor:

nen het bedrijf, dan gaat het Mobility Center op zoek naar een

kaderleden kunnen nieuwe uitdagingen krijgen en doorgroeien

passende functie buiten Facilicom. Het streven blijft altijd om

door over te stappen naar een andere divisie. In 2012 is

mensen van werk naar werk te laten stromen.

daarom de basis gelegd voor een jaarlijkse management review. Daarmee gaat Facilicom in kaart brengen of mensen op of onder hun niveau presteren, toe zijn aan een verrijking van hun functie, aan horizontale of verticale doorstroming, of aan deelname aan een (high) potential-programma.

MOBILITY CENTER Om ook operationeel medewerkers vitaal en aan het werk te liteitscentrum. Het Facilicom Mobility Center begeleidt operationeel medewerkers die toe zijn aan een nieuwe stap in hun

PEOPLE Als mensenbedrijf is maatschappelijk verantwoord ondernemen een tweede natuur voor Facilicom. De medewerkers zijn het belangrijkste kapitaal. Het bedrijf doet er dan ook alles aan om het welzijn en het welbevinden van de medewerkers te bevorderen. Het is de overtuiging van Facilicom dat maatschappelijk verantwoord ondernemen mensen aan de organisatie kan binden en mensen binnen de organisatie weet te verbinden. PERSONEELSOMVANG

ling te overtreffen en hadden ze 87 procent van de medewerkers

In 2012 had Facilicom 30.343 medewerkers in vaste dienst, waar-

langer dan één jaar in dienst. Het percentage medewerkers dat

van 20.423 in Nederland, 4.232 in België, 3.508 in Frankrijk en

langer dan tien jaar in dienst is, ligt in Nederland bedrijfsbreed op

2.181 in Engeland.

34,8 procent. Breijer Bouw en Installatie wordt apart gemeten en scoort nog beter met ruim 40 procent. Dat Facilicom altijd al

PERSONEELSBESTAND

long-time employment heeft nagestreefd, blijkt elke keer weer bij

Facilicom streeft naar long-time employment. Dat is immers dé

de traditionele jubilarissenavond. In 2012 vierden 539 mede-

manier om waardevolle kennis en ervaring vast te houden en de

werkers hun 12,5-jarig jubileum, 113 medewerkers hun 25-jarig

continuïteit bij opdrachtgevers te garanderen. Long-time employ-

jubileum en drie medewerkers hun 40-jarig jubileum. Ze werden

ment was ook een van de concrete doelstellingen van 2012 voor

traditiegetrouw door Facilicom-oprichter de heer Geurts bedankt

vier Nederlandse divisies. Op één na slaagden ze erin de doelstel-

voor hun jarenlange inzet voor het bedrijf.


houden, is Facilicom tegelijkertijd gestart met een eigen mobi-

54


Belangrijkste certificeringen, normen en codes

PERSONEELSWERVING

Divisie Axxicom

Certificering/ norm/ code ISO 9001:2008

Eigen medewerkers krijgen altijd de eerste keuze bij vacatures.

Breijer Bouw en Installatie

ISO 9001:2008 VCA** / Railinfrastructuur BTR Erkenning VastGoed Onderhoud CCTV Installatiebedrijf BRL3201 BRL6000 deel 1 tot en met 5, 7 en 8 BRL6010 Politiekeurmerk Veilig Wonen LPS 1233 Brandblusinstallaties (sprinkler en blusgas) Criteria voor toezicht BGB Toezicht Brandveilig Gebruik Bouwwerk Nationale beoordelingsrichtlijn BORG STEK-Bedrijfscertificaat FSC - Chain of Custody F-Gassen regeling BMI Installatiebedrijf BMI Branddetectiebedrijf BMI Opsteller PvE

divisies onderling, wordt ook steeds vaker intern actief gezocht

Facilicom Facility Solutions

ISO 9001:2008 MVO Prestatieladder - niveau 3

bezit gekomen van de PSO-certificaat niveau 1. PSO staat voor

Prorest Catering

ISO 9001:2008 inclusief certificatieschema contractcatering Hygiënecode voor de contractcatering ISO 14001 MVO Prestatieladder - niveau 3

Omdat Facilicom waarde hecht aan doorstroming, ook tussen de naar medewerkers die toe zijn aan een nieuwe stap. Externe werving vindt veelal plaats via internet. Doelstelling is dat 60 procent van de managementfuncties binnen Facilicom intern worden ingevuld. In 2012 is een percentage van 38 procent gerealiseerd. Sollicitaties vinden doorgaans plaats met behulp van digitale, makkelijk in te vullen sollicitatieformulieren. Alle divisies maken gebruik van hetzelfde systeem om vacatures en sollicitaties te beheren, zodat ze sollicitanten makkelijk kunnen doorverwijzen. In selectieprocedures gaat het altijd om het vinden van de beste kandidaat, ongeacht sekse, nationaliteit of validiteit. Trigion Nederland is in 2012 als eerste beveiligingsbedrijf in het Prestatieladder Socialer Ondernemen. Het certificaat is bedoeld

Schoonhouden

Beveiliging

Engeland

ISO 9001:2008 ISO 14001:2004 VCA** (Gom Schoonhouden en Gom Specialistische Reiniging) 2008/5.1 BTR 2004/2.1 VCA* Robbers OSB Keurmerk OSB Keurmerk Glas- en Gevelreiniging NEN 4400-1 MVO Prestatieladder- niveau 3 Code Verantwoordelijk Marktgedrag ISO 9001:2008 VCA*VCA** (specifieke objecten) Keurmerk Beveiliging van de Nederlandse Veiligheidsbranche ECABO-certificaat Borg-certificaat Keurmerk Evenementenbeveiliging van de Nederlandse Veiligheidsbranche CCTV keurmerk (Cameratoezicht openbare ruimten) Keurmerk Particulier Onderzoeksbureau van de Nederlandse Veiligheidsbranche MVO Prestatieladder- niveau 3 PSO (Prestatieladder Socialer Ondernemen) - niveau 1 ISO 9001:2008 ISO 14001:2004 NSI Gold, now including BS Safe Contractor Registered Waste Carrier SSAIB (Security Systems and Alarms Inspection Board) Accreditation in respect of Intruder, CCTV, Access and Control

om social return inzichtelijk te maken en te stimuleren. Het beveiligingsbedrijf was betrokken bij de ontwikkeling en blijft betrokken bij de verdere ontwikkeling. Facilicom Frankrijk maakt veel werk van de integratie van mensen met een handicap. In 2011 heeft de divisie de Charte de la Diversité ondertekend. Het bedrijf draagt nu ook actief uit ernaar te streven dat het personeelsbestand een goede afspiegeling is van de diversiteit in de maatschappij.

PROREST ACTIEF VOOR DUURZAMER ETEN Prorest heeft zich aangesloten bij het initiatief ‘Samen actief voor duurzamer eten’ en steunt ook de website www.duurzamereten.nl. De site wijst mensen de weg naar duurzamere voedingsproducten en gerechten. Het initiatief is uniek in Europa omdat alle betrokkenen bij de voedselketen hierin samenwerken: boeren, tuinders, fabrikan-

Frankrijk

ISO 9001 NF Services

België

ISO 9001: Facilicom, Gom, Prorest, Trigion, FFS, OFS, OBM ISO 14001: Gom traditionele schoonmaak VCA**: Gom VCA*: AG Window Cleaning, ACS General Cleaning, Production Services, Building Maintenance, OFS

ten, handel en distributie, supermarkten en speciaalzaken, cateraars en horeca. De Veneca, de branchevereniging van cateraars, is nauw betrokken bij het initiatief en Prorest heeft zich hierachter geschaard. De website biedt bezoekers inzicht in de verduurzamingsprocessen die gaande zijn in landen tuinbouw, voedingsindustrie, supermarkten, horeca en catering. Met deze informatie kunnen consumenten een bewustere keuze maken voor duurzamere voeding.


ZIEKTEVERZUIM

Aantal trainingen en opleidingen

In 2012 heeft het verzuimpercentage een minimale daling laten

Divisie Axxicom Thuishulp

Opleiding Deelnemers 2012 Arbeidsrecht 9 Hostmanship 61 TIBI-toets 920 Train de trainer workshop: veilig en gezond werken 11 BHV 4 Cursus werkbegeleider thuishulp 8

Airport Caddy

Basistraining PA PA ondertiller Platformtraining + C-max TA boventiller PLAM (rijden op platform) Balie SCW STA A-compagnie/services Hostmanship

147 147 53 57 20 14 3 3 36


Basisveiligheid VCA Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden Bedrijfshulpverlening en Eerstehulpverlening Diverse technische en vakinhoudelijke opleidingen Organisatievaardigheden

21 15 74 386 50

Prorest Catering

OCC Cateringmanager B Prorest Instructie bij Introductie (PIBI) Passie voor service


Bedrijfshulpverlening VCA Time management Heftruck

Facilicom Services Group

Adviesvaardigheden Executive modules Potential Traject Introductiedag Managementvaardigheden Time management High Potentials IFM workshop Hostmanship Hostmanship Train de Trainer

Schoonhouden

GIBI-training SVS-opleiding BBL Basisopleiding BBL ambulante objectleiding MBO niveau 4 Hostmanship Relatiebeheer Opleiding Nederlands

Beveiliging

Front Office Medewerker MBO niveau 3 Medewerker Toezicht en Veiligheid MBO niveau 2 Medewerker Handhaver Toezicht en Veiligheid MBO niveau 3 Beveiliger 2 Centralist Particuliere- en Overheidsgebouwen ISPS Havenbeveiliger Klantvriendelijk handelen/beveiligen Omgaan met Agressie Safety Host Security Host (begeleiding on the job/refreshment/ coaching TL) Hostmanship Visitatie en bomverkenning Visitatie en x- ray X-Ray en stralingshygiëne AED Basisveiligheid VCA en VCA-vol Bedrijfshulpverlener BHV herhaling Beheerder Brandmeldinstallaties (opgeleid persoon) EHBO Ploegleider BHV Opleiding Particulier Onderzoeker Vakinhoudelijke trainingen Opleidingen verdieping/verbreding

2012 afgesloten met 5,16 procent. De doelstelling van een verzuim van 5 procent over de eerste twee ziektejaren is niet behaald. Vergelijkbaar met de rest van Nederland kampt Facilicom met hardnekkig lang verzuim. Dit komt onder meer door een stijging van de gemiddelde leeftijd en doordat medewerkers steeds vaker kampen met fysieke dan wel psychische beperkingen. De eigen afdeling Reïntegratie en Facilicom Arbodiensten werken samen met de divisies aan de reïntegratie. De focus ligt op herstel in eigen werk en anders in ander werk, mogelijk bij een andere werkgever. Zeker in deze moeilijke tijd is het van belang dat mensen van arbeid naar arbeid gaan. Facilicom zoekt, in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken, de samenwerking met andere bedrijven om medewerkers van werk naar werk te kunnen begeleiden. Duurzame inzetbaarheid is daarbij de leidraad. Ook wordt de samenwerking met collectieve zorgverzekeraars gezocht om interventies te starten gericht op duurzame inzetbaarheid. De zorggesprekken die de afdeling P&O van Prorest Nederland voert met medewerkers die regelmatig ziek zijn, blijken uiterst succesvol. Bij de 22 medewerkers die dit betreft daalde het gemiddelde aantal ziekmeldingen van 2,1 in 2011 naar 0,6 in 2012. De medewerkers geven bovendien aan het heel prettig te vinden zelf invulling te kunnen geven aan hun vitaliteit en waarderen de ondersteuning door Prorest. Deze methodiek is inmiddels uitgerold over de andere divisies.

België

Managementvaardigheden Taal- en computervaardigheden Vakeigen opleidingen Trigion Vakeigen opleidingen Gom Vakeigen opleidingen Prorest Diverse vakopleidingen

Engeland

3 Day First Aid BICSc FIBI Safety Harness Systems Health & Safety Introduction Health & Safety On-Site Accident Reporting Fire Warden BTEC Level 2 (CCTV Operations) BTEC Level 2 (Cleaning and Support Services)

Frankrijk

Gom Process Other operations techniques Safety / Security Trade First aid Personnel Development Others

32 21 79 5 4 8 1 33 18 11 63 36 26 5 25 350 24 2264 70 156 246 93 259 8 3 604 64 2325 223 12 43 88 137 19 276 458 3 10 21 431 20 741 4 49 3014 105 6 18 12 36 14 40 38 57 41 14 22 926 4 430 430 5 9 14 33 307 174 43 102 10 74


zien van 0,03 procent in vergelijking met 2011. Facilicom heeft

55

56


Personeelsomvang per 31 december 2012 Internationaal

Personeelsomvang per 31 december 2012 in Nederland 10.000

1.000

5.000

8.000

800

4.000

6.000

600

87

3.000

576 1.655 4.673

4.000

2.000

400

2.474 2.000

1.030

1.189

1.191

Frankrijk 3.072

Engeland 2.266

1.000

200

2.297

526

542

92

2.567 232

652

0

1.883

1.446

6.120

Facilicom 1.194

Schoonmaken 8.417

Beveiliging 6.328

0

Personeelsdiensten 2.799

0 Catering 618

België 3.920

Bouw en installatie 665

Medewerkerstevredenheidsscore in Nederland

Ziekteverzuim in Nederland 8

7

7,8

7,6

7,4

7

7,1

7,0 6 5,88% 5,81% 5,54% 5,16%

5

7,3

7,3

7,3

7,0 6,5

6

5

4 4

3

2 3 1 2,36% 0

2 2008

2009

2010

2011

Facilicom

2012

Schoonmaken

Beveiliging

Catering Bouw en Installatie

Score Kaderpersoneel

Beveiliging

Bouw en Installatie

Schoonmaken

Catering

Facilicom breed

Doelstelling

Percentage medewerkers langer dan één jaar in dienst

Verhouding fulltime- en parttimemedewerkers in 2012 31,2

75,0%

Norm 85%

Facilicom

16,2

Schoonmaken Beveiliging

33,9

Personeelsdiensten

68,8

Facilicom

83,8

95,0%

Schoonmaken

66,1

86,9%

Beveiliging 83,5

90,1%

Catering 16,5 Catering

98,3

92,7%

Personeelsdiensten 1,7 91,2%

Bouw en Installatie 12,2

België 33,0

60

40

20

20

30

40

50

60

70

80

20

40

60

80

100

Percentage medewerkers langer dan tien jaar in dienst Facilicom


39,95%

7,77 Schoonmaken

Schoonmaken

6,80

35,8%

Beveiliging

40,3%

Catering

7,40

Beveiliging

47,7%

Personeelsdiensten

14,3%

7,50

Catering

Bouw en Installatie België

7,30

Bouw en Installatie

43,8%

8,0%

Frankrijk België

18,0%

7,50 Engeland

Frankrijk

13,8%

7,15 0

1

100

% fulltime

Klanttevredenheidsonderzoek

0

90

14,9

0

% parttime

10

67,0

Engeland

80

0

19,0

Frankrijk

85,1

100

87,8

Bouw en Installatie

81,0

2

3

4

5

6

7

8

9

10

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50


57

Facilicom is lid van een grote verscheidenheid aan

Functionerings- en beoordelingscyclus in Nederland

verenigingen om kennis te delen en op de hoogte te blijven Axxicom Airport Caddy

van de ontwikkelingen.

98% 100%


99% 100%

Divisie Breijer Bouw en Installatie

Lidmaatschap Uneto-VNI Convenantpartner FSC WVB (Vastgoed Onderhoudsbedrijven) VBR (Vereniging van Gecertificeerde Beton reparatiebedrijven) FOSAG (Ondernemersorganisatie schilders-, onderhouds-, metaalconserverings- en glasbranche) VEBON NVDO Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud GBO (Glas Branche Organisatie) VNO-NCW Bouwend Nederland VLA (Vereniging Leveranciers van Luchttechnische Apparaten) Vernieuwing Bouw

Prorest Catering

Veneca (bestuursfunctie + een aantal commissieleden) Facility Management Nederland Food Service Network Food XL Het Convenant Gezond Gewicht Netwerk Herformulering productaanbod Alliantie Verduurzaming Voedsel


Facility Management Nederland Dutch Green Building Council F-Mex NFC-index PPS Platform

Schoonhouden

Ondernemersorganisatie Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten (OSB) (bestuursfunctie + een aantal commissieleden) Facility Management Nederland Vereniging Schoonmaak Research (VSR) (bestuursfunctie + een aantal commissieleden) Young Food Management Stichting Schoonmaakkwaliteit (bestuursfunctie) Partner van MVO Nederland

Beveiliging

Nederlandse Veiligheidsbranche (bestuursfunctie + een aantal commissieleden) Vereniging Beveiligingsmanagers Nederland (voorzitterschap) Vereniging Beveiligingsmanagers Nederland (lid) American Society of Industrial Security (ASIS International) Facility Management Nederland Confederation of European Security Services (CoESS) Aviation Security Services Association International, ASSA-I World Association of Detectives De Normaalste Zaak College van Deskundigen PSO Nederland Nederlandse Veiligheidsbranche sectie POB Norea Beroepsvereniging IT-Auditors CISA Certified Information Systems Auditor The Hague Security Delta CISSP Certified Information Systems Security Professional

België

Schoonmaak: ABSU FFS: IFMA Trigion: BVBO Prorest: Comeos

Engeland

SIA BICSc NCCA

Frankrijk

FEP (Fédération des entreprises de propreté et services associés) GENIM ARSEG (Association des Directeurs et Responsables de Services Généraux) MEDEF

92%

Schoonmaken

100% Beveiliging

88% 90%

Catering

65% 85%

Bouw en Installatie

95% 99%

0

20

40

60

80

100

Doelstelling

Aantal looncorrecties Norm 5%

Facilicom

4,25%

Schoonmaken

7,00%

Beveiliging

2,96%

Catering

7,21%

Bouw en Installatie

1

0

2

4,50%

3

4

5

6

7

8

9

Personenauto’s met een groen milieulabel (A, B en C) in Nederland

10

100% 95%

90%

80%

77% 583

76% 458

92% 672

805

2011

2012

81% 657

70%

60% 2008

2009

2010

CO2-footprint wagenpark (in tonnen)

10000

2011 8000

2012

6000

4000

2011

2012

2000

2011

0

Euro loodvrij

Dieselolie

LPG

2012


Score

58


DUURZAME INZETBAARHEID

Verschillende divisies hebben in het kader van dit beleid in 2012

Facilicom streeft naar een duurzame inzetbaarheid van medewer-

BRAVO geïntroduceerd. BRAVO staat voor (meer) Bewegen,

kers. Uitgangspunt van dat beleid is dat bedrijf en medewerkers

(stoppen met) Roken, (matig gebruik van) Alcohol, (gezonde)

een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben om ervoor te zor-

Voeding en (voldoende) Ontspanning. Een ongezonde leefstijl is

gen dat het werk zowel fysiek als mentaal mogelijk blijft tot 67 jaar.

namelijk een van de grootste oorzaken van (chronische) aandoe-

Daarom wordt het bestaande verzuimbeleid omgezet naar een be-

ningen en dat heeft ziekteverzuim tot gevolg. Bij Gom zijn tools

leid van duurzame inzetbaarheid. Het nieuwe beleid is nodig omdat

ontwikkeld en workshops gegeven over BRAVO. De medewerkers

het personeelsbestand vergrijst, de pensioenleeftijd wordt ver-

hebben hier zeer positief op gereageerd. Trigion heeft middels

hoogd, de overheid zich terugtrekt en mensen een ongezondere

nieuwsbrieven aandacht besteed aan deze onderwerpen waarin

leefstijl hebben. Dat leidt ook bij Facilicom tot een hoger verzuim.

ook tips en trucs worden gegeven. In het Medewerker Motivatie

Om de duurzame inzetbaarheid van kaderleden vanaf functielevel

Onderzoek heeft het beveiligingsbedrijf in 2012 ook leefstijlvragen

4 te bevorderen is in 2012 gewerkt aan de introductie van een jaar-

opgenomen.

lijkse management review die gebruik maakt van het zogeheten 9

Gom heeft naar aanleiding van de resultaten van het medewerkers-

box grid-model. Met deze systematiek wil Facilicom in kaart bren-

tevredenheidonderzoek de Gom Werkdriehoek ontwikkeld, een

gen of mensen op of onder hun niveau presteren, toe zijn aan een

tool dat kan worden ingezet bij het signaleren, bespreken en voor-

verrijking van hun functie, aan horizontale of verticale doorstro-

komen van te hoge werkdruk.

ming, of aan deelname aan een (high) potential-programma. Voor

De Franse divisie is een onderzoek gestart naar stress op het werk.

operationeel medewerkers is het Facilicom Mobility Center geïn-

Risicogroepen zijn in kaart gebracht. Er wordt nu gekeken naar

troduceerd. Dit eigen mobiliteitscentrum begeleidt medewerkers

wat de stressfactoren zijn en hoe ze kunnen worden terug-

die toe zijn aan een andere stap in hun carrière, die zonder werk

gedrongen. Het schoonmaakbedrijf in Frankrijk heeft zich aan-

dreigen te komen door krimp of overcapaciteit, of die hun huidige

gesloten bij een branche-initiatief om de ergonomie tijdens het

functie om allerlei redenen niet meer kunnen uitoefenen.

werk te verbeteren. In Frankrijk komt maar liefst 96 procent van de beroepsziekten in de schoonmaak (bij Gom Frankrijk 98 procent) voort uit een verkeerde belasting van spieren.

MEDEWERKERSTEVREDENHEID Als mensenbedrijf hecht Facilicom sterk aan medewerkerstevredenheid en vooral medewerkersmotivatie. Alle divisies organiseren minimaal elke drie jaar een onderzoek naar de tevredenheid onder het gehele personeelsbestand. Lage scores worden aangepakt middels helder geformuleerde actiepunten. Bij een volgend onderzoek is er extra aandacht voor deze verbeterpunten. Gom heeft bij het onderzoek naar de tevredenheid van medewerkers nadrukkelijk gekeken naar werkdruk. Trigion organiseert tegenwoordig elk jaar een MMO, een Medewerker Motivatie Onderzoek.

Samen sterk is... ‘...zorgen dat de gasten zich altijd welkom voelen en het assortiment vinden dat ze wensen. Dat kan alleen als je goed samenwerkt met je collega’s en met je leveranciers.’ Irma van Hintum, Prorest Catering


59

FEESTELIJKE AVOND VOOR 655 JUBILARISSEN Dat Facilicom ook echt werk maakt van long-time employment blijkt uit het aantal jubilarissen. In 2012 waren het er weer meer, namelijk 655. Ze werden in het zonnetje gezet tijdens de jaarlijkse jubilarissenavond. De opkomst was groot. Van de 655 jubilarissen waren er maar liefst 113 al 25 jaar in dienst en drie zelfs 40 jaar. Jubilarissen, hun partners en hun leidinggevenden werden op 22 november in het zonnetje gezet in de Broodfabriek in Rijswijk. Ook dit jaar fungeerde de heer Geurts, de oprichter van Facilicom, als gastheer tijdens deze feestelijke avond. Hij heeft gespeecht en alle jubilarissen gefeliciteerd. Het is de stellige overtuiging van de heer Geurts dat deze (vaak uitvoerende) medewerkers ‘de sterren zijn die Facilicom laten stralen’. En daar wil hij ze graag persoonlijk

TRAINING EN OPLEIDING

SROI-programma’s (social return on investment). De pilot was

Het programma van Gom om alle indirecte leidinggevenden een

succesvol en krijgt in 2013 een vervolg.

opleiding op MBO 4-niveau te bieden, wordt steeds breder ingezet

De divisie in Frankrijk is begin 2012 een managementdevelop-

in de organisatie. De eigen Basisopleiding Schoonmaken is een

mentprogramma gestart voor stafmedewerkers. Eind 2012 is een

succes: in 2011 volgden 155 nieuwe medewerkers dit

ambitieus assessmentprogramma gelanceerd voor de belangrijk-

programma, in 2012 slaagden 246 medewerkers voor dit diploma.

ste vijftig managers.

Na Gom ZorgSupport heeft nu ook Gom een start gemaakt met

Facilicom UK is er trots op dat twee area managers hun potential

het geven van maatwerkopleidingen in de Nederlandse taal.

development-programma hebben voltooid. Dankzij de competen-

Medewerkers met een goede beheersing van de Nederlands taal

ties die ze met dit programma verder hebben ontwikkeld, konden

voelen zich beter en gelukkiger en zijn bovendien breder inzetbaar.

ze nog in het verslagjaar promotie maken. De Britse divisie heeft

Het opleidingsprogramma van Trigion Nederland, de Trigion

ook in 2012 trainees de mogelijkheid gegeven werkervaring op te

Academie, geldt als het grootste Beroeps Begeleidende Leerweg-

doen op het hoofdkantoor. Geselecteerde schoonmaakmedewer-

traject in Nederland. Zo’n 1.300 beveiligers en teamleiders volgen

kers kunnen hun vakmanschap nu verder ontwikkelen op het

een opleiding op niveau MBO 3 of MBO 4.

Telford College met de training BTEC Level 2 in Cleaning and

De eerste Masterclass die Prorest Nederland in 2009 heeft afge-

Support Service Skills.

rond heeft in 2012 tot nog een mooie promotie geleid: een van deelnemers heeft de stap kunnen zetten naar rayoncoördinator.

HOSTMANSHIP

Prorest is er trots op dat de interne opleiding ook op de lange

Najaar 2011 is Facilicom een uitgebreid programma gestart om

termijn vruchten afwerpt én dat een medewerker van 56 zo’n

medewerkers te trainen in hostmanship. Door het bieden van host-

promotie maakt.

manship kunnen de Facilicom-bedrijven beter tegemoet komen

Breijer werkt samen met Savantis om medewerkers de gelegen-

aan huidige wensen die opdrachtgevers hebben op het gebied

heid te bieden om een ervaringscertificaat te halen op basis van

van facilitaire dienstverlening. Facilicom gebruikt het hostmanship-

de landelijke procedure ‘Erkenning van Verworven Competenties’.

programma ook om te bouwen aan een goede cultuur en sfeer in

Daarmee versterken ze hun positie op de arbeidsmarkt. Mede-

het bedrijf. Hostmanship moet ertoe leiden dat medewerkers zich

werkers die alle competenties beheersen kunnen een officieel

prettig voelen bij Facilicom. Zo wil Facilicom zijn positie als beste

vakdiploma aanvragen.

facilitaire werkgever van Nederland bestendigen. Daarmee wil het

Bij Axxicom Thuishulp is in 2012 is veilig en gezond werken het

bedrijf er beter op toegerust zijn om nieuwe medewerkers aan te

centrale thema geweest tijdens medewerkersbijeenkomsten. In de

trekken en bestaande medewerkers te behouden. Dit is belangrijk

Randstad is een pilotgroep met werkbegeleiders in de thuishulp

gezien de vergrijzing en de dreigende krapte op de arbeidsmarkt.

gestart. In totaal zijn acht thuishulpen als werkbegeleiders

In 2012 heeft het kader van Facilicom de workshop hostmanship

opgeleid. Zij begeleiden nieuwe medewerkers van de opleiding

gevolgd. Op specifieke locaties krijgen ook operationele medewer-

Helpende Zorg & Welzijn en medewerkers die instromen vanuit

kers de workshop. Hostmanship is nu bovendien onderwerp in alle


voor bedanken.

60


BREIJER WINT MVO-PRIJS

werkoverleggen en vanaf teamleider-niveau ingebed in de beoordelingssystematiek. Bij Prorest Nederland is hostmanship onderdeel gemaakt van de training Passie voor Service. In 2012 hebben

Breijer mocht op 14 december 2012 de MVO-prijs Groot Rotterdam in ontvangst nemen. Het bedrijf liet 41 andere genomineerden achter zich. Het bouwen installatiebedrijf werd vooral geprezen om zijn ketenverantwoordelijkheid.

een kleine tachtig medewerkers en beheerders deze training gevolgd.

GEZONDHEID EN VEILIGHEID Gezondheid en veiligheid zijn vaste onderdelen van de inwerktrajecten die de meeste medewerkers verplicht volgen als ze in

De bouw produceert in Nederland twee keer meer afval

dienst treden. Maar gezondheid en veiligheid verdienen natuurlijk

dan alle huishoudens samen. Duurzaam ondernemen kan

permanent aandacht, en dat gebeurt ook. De schoonmaakdivisie

in deze sector dus veel effect sorteren. Breijer maakt al

in Nederland verstrekt nieuwe medewerkers boekjes met infor-

jaren veel werk van bijvoorbeeld lean bouwen, heeft de

matie over veilig en gezond werken. Facilicom Frankrijk is in 2012

faalkosten sterk teruggebracht, investeert in het scheiden

begonnen aan een inventarisatie van de risico’s die medewerkers

en recyclen van afval en maakt gebouwen duurzamer door

lopen met potentieel gevaarlijke chemicaliën.

bij ontwerp en bouw ook na te denken over het terugdringen van het energieverbruik en een efficiënte exploitatie

EXTRA’S VOOR MEDEWERKERS

van het pand. Het bouwbedrijf betrekt daar bovendien alle

Alle medewerkers in Nederland dragen bij aan het Facilicom

partners in het bouwproject bij. Het is deze manier van

Sociaal Fonds. Het fonds biedt financiële ondersteuning aan

werken die ervoor heeft gezorgd dat Breijer de prestigieuze

medewerkers die dat nodig hebben. Het gaat om steun die niet of

MVO-prijs Groot Rotterdam kreeg toegekend. Dankzij de

niet voldoende wordt gedekt door de reguliere sociale overheids-

prijs staat Breijer nu twee jaar lang in de schijnwerpers als

regelingen. De Facilicom Ombudsman, een functie die wordt in-

de ondernemer met het beste MVO-beleid in Groot

gevuld door een advocaat van de afdeling Juridische Zaken, helpt

Rotterdam. Algemeen directeur Pieter-Jan van Hooijdonk

medewerkers bij juridische kwesties in de privésfeer. Mensen die

van Breijer Bouw en Installatie ontving de prijs op 14

in de problemen komen door schulden kunnen terecht bij

december tijdens een feestelijke bijeenkomst uit handen

NIM-BMW, een externe organisatie die medewerkers helpt bij het

van de Rotterdamse wethouder Jeannette Baljeu.

op een verantwoorde manier saneren van de schuld en het beter leren omgaan met geld. Het Facilicom Voordeelprogramma biedt medewerkers aantrekkelijke kortingen op verzekeringen, zoals een collectieve zorgverzekering en een zelf samen te stellen combinatiepakket van verzekeringen, onder andere voor auto, huis, inboedel en aansprakelijkheid. Het voordeelprogramma komt ook steeds vaker met kortingen op producten, abonnementen en uitjes. In Frankrijk is voor alle medewerkers een bonussysteem van toepassing. De hoogte van de bonus is afhankelijk van het behaalde resultaat van de divisie. Facilicom UK heeft in 2012 veel tijd gestoken in de voorbereiding op een nieuw pensioensysteem dat in augustus 2013 ingaat. Dat geeft alle medewerkers de mogelijkheid om pensioen op te bouwen, in de meeste gevallen deels door de werkgever betaald.


61

PLANET Het zou het streven van elk bedrijf moeten zijn om het milieu zo min mogelijk te belasten en alles wat de planeet biedt zo veel mogelijk in stand te houden en te koesteren. Treedt er toch belasting of schade op, dan zullen organisaties moeten proberen dat zo veel mogelijk te reduceren of anders toch te compenseren. Het beleid van Facilicom is erop gericht niet alleen zelf verantwoord te ondernemen, maar ook anderen in de keten daartoe te stimuleren. HUISVESTING

Trigion heeft eind 2011 een deel van het wagenpark van de mobiel

Het hoofdkantoor van Facilicom is voorzien van twee bijzondere

surveillanten vervangen door auto’s die op groen gas rijden. Op

windmolens die goed zijn voor zo’n 10.000 kWh aan elektriciteit

Schiphol rijdt het bedrijf met drie elektrische auto’s. In 2012 is bijna

per jaar. Het gebouw, dat in 2006 werd opgeleverd, behaalde eer-

een kwart van het aantal surveillancekilometers gereden op groen

der al als eerste private kantoorgebouw in Nederland een EPA A++

gas. Het bedrijf compenseert alle uitstoot die de wagens van de

label. Op meerdere regiovestigingen heeft Facilicom Het Nieuwe

mobiele surveillance uitstoten. In 2012 is 1.428 ton CO2 gecom-

Werken ingevoerd met als doelstellingen een efficiëntere benutting

penseerd, 269 ton uitstoot is al gecompenseerd door op CNG te

van de beschikbare ruimte, het scheppen van een herkenbare en

rijden.

prettige sfeer en het creëren van flexplekken. In 2012 is de pilot gestart om Het Nieuwe Werken voor alle FBD-medewerkers

In Frankrijk wordt goed gelet op het energieverbruik van nieuwe

mogelijk te maken: als het werk het toelaat mogen ze 20 procent

voertuigen. Bij grote vergaderingen buiten de deur wordt car-

van hun uren thuis werken. Deze pilot verloopt succesvol en

pooling actief gestimuleerd. Het brandstofverbruik per auto wordt

inmiddels maken veel medewerkers hiervan gebruik.

maandelijks geanalyseerd. Medewerkers krijgen voortdurend tips

Bij Facilicom UK wordt voortdurend gewerkt aan de duurzaamheid

over Het Nieuwe Rijden, het goed op spanning houden van

van de huisvesting. De operatie op het hoofdkantoor is sinds 2011

banden en het terugdringen van overbodige ballast. Engeland wist

officieel CO2-neutraal.

de doelstelling om de uitstoot van CO2 door het wagenpark terug

MOBILITEIT

procent door aanpassingen in het wagenpark en door rijders te

Alle divisies proberen hun mensen zo veel mogelijk te laten werken

stimuleren tot ander rijgedrag.

in de omgeving van hun woonplaats. Om de gezondheid te bevorderen en het milieu te ontzien, bevelen de bedrijven de fiets aan als vervoermiddel om naar het werk te komen. Divisies stimuleren dit door het mogelijk te maken met fiscaal voordeel een fiets van de zaak aan te schaffen. Nieuwe auto’s van de zaak moeten sinds begin 2009 energielabel A, B of C hebben. Inmiddels beschikt 95

FFS ‘DUURZAME EINDGEBRUIKER’

procent van het wagenpark over een van deze labels. Bij het uitkiezen van een lease-auto hebben de medewerkers de mogelijkheid om voor een hybride auto te opteren. Medewerkers worden met rekenvoorbeelden gestimuleerd om te kiezen voor een auto die zuiniger rijdt, minder CO2 uitstoot én zorgt voor minder bijtelling. Bovendien worden ze gestimuleerd om een kleinere auto

Facilicom Facility Solutions heeft als een van de eerste bedrijven in Nederland zijn handtekening gezet onder de gedragscode voor duurzame eindgebruikers. De gedragscode is een initiatief van FMN en de Dutch Green Building Council (DGBC).

te kiezen dan waar ze recht op hebben: het overgrote deel van het voordeel krijgen ze uitgekeerd in de vorm van een mobiliteits-

De gedragscode voor duurzame eindgebruikers heeft als

toeslag. Ook is een car dashboard ingevoerd om het rijgedrag van

doel het stimuleren van de verduurzaming van de werk-

medewerkers te monitoren in relatie tot milieubelasting. Dankzij het

omgeving en het versnellen van de verduurzaming van

dashboard is nu inzichtelijk wat de prestaties per divisie en zelfs

gebouwen. Met de ondertekening van de code geeft FFS

per medewerker zijn. Elk kwartaal wordt de duurzaamste rijder bin-

aan dat duurzaamheid van de werkomgeving in het beleid

nen Facilicom in de schijnwerpers gezet. In 2012 is de doelstelling

van de organisatie is opgenomen. De directie van FFS ziet

bereikt om de CO2-uitstoot met minimaal 10 procent te reduceren.

de code bovendien als een van de vele bouwstenen om

Met het ruimere beleid voor thuiswerken, dat in 2012 in Nederland

bewustzijn te creëren bij medewerkers en om te commu-

is ingevoerd, zal het aantal woon-werkkilometers naar alle waar-

niceren waar het bedrijf mee bezig is.

schijnlijkheid flink afnemen.


te dringen, ver te overtreffen. Doel was 5 procent, het werd 11

62


ENERGIE

De internationale tender voor alle schoonmaakmaterialen en

Al sinds 2007 neemt Facilicom uitsluitend duurzame energie af.

-middelen heeft minder milieuwinst opgeleverd dan verwacht. De

Windmolens op het dak van het hoofdkantoor in Schiedam leveren

markt is erg in beweging als het gaat om ecoproducten, maar de

een deel van de energie die in het gebouw wordt gebruikt. Het

doseersystemen van die producten zijn daar nog onvoldoende op

pand van Breijer Bouw en Installatie in Rotterdam gebruikt onder

afgestemd. De afwijkingen ten opzichte van de huidige systemen

meer aardwarmte. Ook wordt er elektriciteit opgewekt met behulp

zijn te groot om milieuwinsten te realiseren. Op dit moment zou

van zonne-energie. In de meeste panden zijn klimaatinstallatie

het effect zelfs averechts werken omdat de logistieke bewegingen

en verwarming per kamer instelbaar, zodat bij afwezigheid niet

zouden toenemen doordat er een groter aantal liters moet worden

nodeloos energie wordt verbruikt. Lampen zijn energiezuinig en

getransporteerd. De schoonmaakbedrijven blijven de markt actief

beschikken veelal over bewegingsmelders, zodat ze alleen

volgen en uitvragen. Wel zijn er milieubesparingen bereikt door

branden als er activiteit is.

de introductie van stofzuigers met afneembare snoeren die aan-

Prorest Nederland heeft in 2012 geïnvesteerd in een nieuwe

merkelijk minder onderhoud en reparatie vergen.

(industriële) vaatwasmachine die wordt gebruikt bij de off-board

Prorest heeft het assortiment gerationaliseerd door te kijken naar

catering van de Thalys. De nieuwe machine verbruikt minder water

dubbelingen. Hiermee is tevens het aantal leveranciers terug-

en energie. De besparing op de hoeveelheid reinigingsmiddel en

gebracht. Het cateringbedrijf heeft de milieubelasting van de

zout bedraagt 60 procent.

papieren servetjes aanzienlijk weten terug te dringen. Nieuwe

Sinds 2012 installeert Breijer zonnepanelen bij particulieren in het

dispensers geven steeds maar één servetje af waardoor het

kader van grote landelijke initiatieven. In het verslagjaar zijn al meer

papierverbruik met 30 procent is afgenomen. De servetjes zijn

dan 500 huishoudens voorzien van zonnepanelen en dagelijks

bovendien geproduceerd uit 100 procent gerecycled materiaal,

komen er meer bij. Er zijn ook initiatieven om in samenwerking met

zijn volledig biologisch afbreekbaar en zorgen voor minimaal

andere partijen bedrijfsloodsen, bouwketen en bouwplaatsen te

42 procent minder CO2-uitstoot.

verduurzamen, onder andere door zonnepanelen te plaatsen op

Breijer is convenant-partner van Forest Stewardship Council (FSC),

containers.

dat verantwoord bosbeheer stimuleert, biodiversiteit in stand houdt en een correcte behandeling van de lokale bevolking nastreeft.

MATERIALEN

Gom België gebruikt zo veel mogelijk ecologisch verantwoorde

Alle bestaande programma’s om duurzame materialen te gebruiken

schoonmaakmiddelen. Het schoonmaakbedrijf in Frankrijk doet

zijn in 2012 gecontinueerd. Dubbelzijdig printen is gewoon, het

hetzelfde en zamelt de plastic verpakkingen in voor hergebruik.

printen van e-mails is geen gebruik meer en documenten worden vaker uitsluitend digitaal opgeslagen. Steeds meer uitgaven van Facilicom, zoals het jaarverslag, brochures en bladen, verschijnen (ook) digitaal en al vele duizenden loonstroken worden uitsluitend nog digitaal verstuurd. Daardoor is het verbruik van papier en inkt teruggedrongen. De introductie van SAP in steeds meer divisies zal de documentenstroom doen reduceren. In de schoonmaak wordt bij inspecties steeds vaker gebruik gemaakt van een tablet. Afschriften worden alleen digitaal ter beschikking gesteld. Ook klanttevredenheidsonderzoeken vinden nu uitsluitend nog digitaal plaats.

Samen sterk is... ‘...samen met klanten tot oplossingen komen. Zoals bij een school in Zaandam waar de glasbewassing niet lekker liep. In overleg hebben we het probleem opgelost. Dan ben je dus echt samen sterk.’ Dennis Aalders, Gom Specialistische Reiniging


63

PROREST BETREKT GASTEN BIJ SERIOUS REQUEST Prorest is in 2012 in actie gekomen voor 3FM Serious Request. In de dagen voor kerst vroegen de cateringmedewerkers alle gasten van de restaurants om een vrijwillige financiële bijdrage. Prorest heeft het ingezamelde bedrag verdubbeld. Met Serious Request zet 3FM zich ieder jaar in voor een stille ramp. In de week voor kerst sluiten drie DJ’s zich zes dagen

alle gasten van de restaurants gevraagd of ze wilden bijdragen

lang op in een glazen studio. Ze eten niets en maken 24 uur

aan het goede doel. In totaal werd 2.250 euro ingezameld.

per dag live radio en televisie en zijn online te volgen. De jon-

Prorest heeft dat bedrag verdubbeld en naar boven afgerond

gerenzender werkt daarin samen met het Rode Kruis. In 2012

tot 5.000 euro. De DJ’s van 3FM haalden in 2012 in totaal

was de actie gericht tegen babysterfte.

meer dan 12 miljoen euro op met Serious Request. Daardoor

Prorest Catering wilde graag een steentje bijdragen aan dit ini-

kan het Rode Kruis nu echt een verschil maken in de strijd

tiatief. De cateringmedewerkers hebben in de dagen voor kerst

tegen babysterfte.

In 2012 is bij een aantal klanten het Orbio-systeem ingevoerd.

MILIEU-INCIDENTEN

Deze technologie zet water en zout door middel van elektrolyse

Bij de werkzaamheden van de Facilicom-bedrijven hebben zich in

om in een duurzaam reinigingsmiddel dat een groot aantal con-

2012 geen milieu-incidenten voorgedaan.

2012 tablets geïntroduceerd als handige papierbesparende tool

KETENBENADERING

bij het houden van inspecties.

Facilicom is zich ervan bewust dat de bedrijven bij het ondernemen een belangrijke schakel vormen in een keten. Het streven is dan

AFVAL

ook om het duurzaam ondernemen in de keten te stimuleren door

Afval wordt binnen heel Facilicom gescheiden ingezameld en

de normen en waarden van het MVO-beleid te projecteren op

verwerkt. Dat is ook beleid op de vele locaties waar medewerkers

leveranciers en opdrachtgevers. De Facilicom-bedrijven geven

van de schoonmaakbedrijven of van Facilicom Facility Solutions

daarom de voorkeur aan leveranciers die duurzaam ondernemen.

verantwoordelijk zijn voor de afvalverwerking. Uitgangspunt is dat

De inkoopafdeling toetst leveranciers op de mate waarin grond-

inzameling, verwerking en recycling van afval zo veel mogelijk duur-

stoffen van de producten het milieu belasten. Ook moeten leve-

zaam moet verlopen. De schoonmaakdivisie heeft ook in 2012 de

ranciers zich conformeren aan de inkoopcode die Facilicom

hoeveelheid verpakkingsmaterialen weer aanzienlijk weten terug

hanteert. De inkoopcode, die voldoet aan de principes van het

te dringen. Zo is het verbruik van plastic zakken gedaald met 14

Global Compact-initiatief van de Verenigde Naties, eist onder meer

procent en de hoeveelheid van verpakkingskarton met 16 procent.

dat toeleveranciers nooit gebruik maken van kinderarbeid en

Na een test in 2011 wordt nu al het wikkelfolie dat leveranciers

dierproeven. De Facilicom-bedrijven stellen ook eisen aan de

gebruiken verzameld om te laten recyclen tot plastic zakken.

opdrachtgever op het gebied van People, Planet en Profit, in ieder

Bij de rationalisatie van het assortiment heeft Prorest ook gekeken

geval waar het de activiteiten van Facilicom-medewerkers betreft.

naar verpakkingseenheden. Daardoor wordt er nu minder verpak-

Vanzelfsprekend voegen de bedrijven zich ook naar de MVO-eisen

kingsmateriaal gebruikt.

die hun partners, opdrachtgevers en leveranciers stellen.

Breijer heeft een contract met SITA en andere afvalverwerkingsbedrijven in afvalpreventie, hergebruik en energieterugwinning.

DUURZAAMHEID

Daarmee wordt een besparing gerealiseerd op de CO2-uitstoot.

Breijer Bouw en Installatie kreeg in november 2012 de MVO-prijs

Met een nog efficiënter afvalbeleid en verdergaande innovaties op

Groot Rotterdam uitgereikt. Twee jaar lang mag Breijer zich de

het gebied van recycling op de bouwplaats wordt de komende

meest Maatschappelijk Verantwoorde Onderneming van Groot

jaren nog meer milieuwinst behaald en worden minder natuurlijke

Rotterdam noemen. Het bedrijf vormt daarmee een voorbeeld voor

bronnen aangesproken.

de hele regio.


ventionele reinigingsmiddelen kan vervangen. Het bedrijf heeft in

64


PROFIT Een gezond rendement is noodzakelijk om te kunnen blijven investeren en de continuïteit van het bedrijf en de werkgelegenheid te garanderen. Maar de P van Profit staat voor meer: het is het streven van Facilicom om niet alleen jaar op jaar een gezond financieel resultaat te behalen, maar ook bij te dragen aan de welvaart en een positieve rol te spelen in de maatschappij. NETTO-OMZET

elke zes weken een evaluatiegesprek plaats met de verantwoor-

De totale omzet in 2012 bedraagt 1.039.576.000 euro. De onder-

delijke bij de opdrachtgever. De opgestelde evaluatierapporten

verdeling van de totale netto-omzet naar bedrijfsactiviteiten staat

vormen de basis voor eventuele verbeteringen.

in de toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening

In het klanttevredenheidsonderzoek van Gom is specifiek gevraagd

weergegeven. De netto-omzet per medewerker bedraagt in 2012

naar de behoefte aan maatschappelijk verantwoord ondernemen.

34.260 euro.

Daaruit is gebleken dat opdrachtgevers steeds meer de nadruk leggen op de People-kant: er is veel aandacht voor aspecten als

WINST

opleiden, social return, personeelsbeleid en werkdruk en het

De totale winst in 2012 bedraagt 14.649.000 euro. De winst per

naleven van de Code.

medewerker bedraagt in 2012 483 euro.

KLACHTEN SOLVABILITEIT

Facilicom-bedrijven registreren externe klachten zorgvuldig en han-

De solvabiliteit van Facilicom bedraagt 46%.

delen ze conform de klachtenprocedure af. Het bedrijf houdt de indiener van de klacht op de hoogte van de doorlooptijd van de

PERSONEELSKOSTEN

afhandeling. Een te lage tevredenheid of het frequent voorkomen

De totale personeelskosten bedragen in 2012 727.328.000 euro.

van een bepaalde melding van ontevredenheid wordt behandeld als een formele klacht. Medewerkers met klachten kunnen terecht

KLANTTEVREDENHEID

bij een van de negen vertrouwenspersonen in het bedrijf. Het aan-

Eens in de drie jaar meten alle divisies de tevredenheid onder hun

tal meldingen is in 2012 licht gedaald ten opzichte van 2011: van

opdrachtgevers. Vanzelfsprekend peilen de divisies voortdurend

veertien naar twaalf meldingen. De klachtencommissie heeft zowel

of de dienstverlening van de gewenste kwaliteit is. Doorgaans vindt

in 2011 als 2012 één officiële klacht ontvangen.

INTEGRITEIT

GEEN PLOFKIP BIJ PROREST

Facilicom kent een bedrijfscode met heldere integriteitsrichtlijnen. De bedrijfscode is een vertaling van de principes van het Global Compact-initiatief van de Verenigde Naties. Het onderwerp

Prorest wil alleen nog gebruik maken van kippenvlees van kippen die een dierwaardig bestaan hebben geleid. Dat maakte Prorest in 2012 bekend naar aanleiding van de campagne 'Stop de Plofkip’.

integriteit heeft bovendien een prominente plaats in het verplichte, organisatiebrede opleidingsprogramma. De divisies hebben de algemene bedrijfscode aangevuld met richtlijnen die specifiek binnen hun sector van toepassing zijn. Als integriteitsafspraken worden geschonden, nemen bedrijven direct en structureel maat-

Prorest hecht veel waarde aan verduurzaming en heeft dan

regelen om soortgelijke incidenten in de toekomst te voorkomen.

ook begrip voor de maatschappelijke discussie omtrent

Een klokkenluidersregeling maakt het voor medewerkers mogelijk

het dierenwelzijn en de groeiende vraag naar producten

om misstanden te melden zonder dat ze het risico lopen zichzelf

met een hogere dierenwelzijnsstandaard. De campagne

daarmee te benadelen.

‘Stop de Plofkip’ van Stichting Wakker Dier speelt in de

De schoonmaakdivisie heeft in 2012 voor beide bedrijven het OSB

ogen van Prorest een grote rol in het creëren van bewust-

Keurmerk behaald. De brancheorganisatie reageert met dit keur-

wording onder consumenten omtrent het dierenwelzijn,

merk op de ontwikkelingen in de schoonmaakmarkt, zoals terug-

dus ook bij de gasten van de bedrijfsrestaurants. Het ca-

lopende schoonmaakbudgetten, scherpe prijsconcurrentie en

teringbedrijf juicht deze ontwikkeling toe en ziet de cam-

kortlopende contracten. Met de invoering wil OSB meer trans-

pagne van Wakker Dier als een stimulans om te stoppen

parantie brengen in de markt en verantwoordelijkheid nemen voor

met het verwerken van plofkippen.

de ontwikkeling van duurzame marktcondities. Het OSB Keurmerk is een belangrijk keurmerk en bestaat uit drie delen. Als eerste de


65

ZUINIG RIJDEN GESTIMULEERD EN BELOOND Auto’s blijven noodzakelijk voor Facilicom. Maar het bedrijf doet er alles aan om de schadelijke uitstoot zo klein mogelijk te maken. Elk jaar is er wel weer een nieuw initiatief. In 2012 is een actie in gang gezet om zuinig rijden te stimuleren en te belonen. Facilicom beloont mensen al als ze kiezen voor een kleinere

top 3 van zuinigste rijders. De nummer één krijgt een beloning:

en dus zuinigere auto. Medewerkers kunnen bovendien alleen

een dinerbon van 100 euro. Zo wordt het een sport om zo min

maar kiezen uit de zuinigere auto’s in elke klasse. Door in de

mogelijk brandstof te verbruiken.

afgelopen jaren veel aandacht te geven aan de regels van Het Nieuwe Rijden hebben medewerkers geleerd het verbruik terug te dringen. Daar ligt extra veel nadruk op nu het bedrijf ook zuinig rijden beloont. Zuinig rijden spaart het milieu en kosten. Logisch dus dat Facilicom zuinig rijden op alle mogelijke manieren stimuleert. Dat kan nog beter nu Wagenparkbeheer met speciale software getankte liters, kilometers, CO2-uitstoot, boetes en schades registreert. Aan de hand van deze gegevens is precies uit te rekenen wat het verbruik is van medewerkers. Om zuinig rijden te stimuleren, publiceert Wagenparkbeheer elk kwartaal een

NEN 4400-1 norm: deze norm is bedoeld om het risico te beperken voor opdrachtgevers op verhaal en boetes van de BelastingAls tweede de Code Verantwoordelijk Marktgedrag: deze is met name gericht op de verbetering van de arbeidsomstandigheden van de medewerkers. Ter ondersteuning is een zelfverklaring opgesteld en is er een checklist om in overleg met de opdrachtgevers te kijken waar beide betrokken partijen staan en welke punten er eventueel ter verbetering kunnen worden opgepakt. En als derde specifieke OSB-eisen: deze hebben betrekking op de communicatie met medewerkers, kwaliteitsborging van werkzaamheden, beschikking over een adequate aansprakelijkheidsverzekering en het naleven van de CAO.

Samen sterk is... ‘...duidelijke en transparante afspraken maken met klanten. Kunnen bouwen op de expertise van onze leveranciers. En zorgen voor een goede sfeer in het team, want we zijn samen verantwoordelijk.’ Joost Postema, Breijer Schilders


dienst, de Arbeidsinspectie en andere overheidsinstanties.

66


DIALOOG MET BELANGHEBBENDEN

Onderwerpen waren Zeg geen ja maar, Hoe word ik een rat, Hoe

Facilicom voelt zich van oudsher betrokken bij de maatschappij en

gestresst ben jij en Improviserend communiceren.

de facilitaire sector. De divisies zijn lid van tal van organisaties en

Voor de Trigion Academie is Trigion een intensieve samenwerking

spelen daar vaak een voortrekkersrol in het tot stand brengen van

aangegaan met ROC Twente.

verbeteringen en innovaties. In de tabel is een overzicht te zien van

Breijer heeft samen met woningcorporatie Woonstad en leerlingen

de belangrijkste organisaties waar de Facilicom-bedrijven lid van zijn.

van het Zadkine College en het Albeda College een renovatieplan gemaakt voor woningen in de Rotterdamse Tarwewijk. Begin 2012

KENNIS BEVORDEREN

is daarvan het eerste pand succesvol gerenoveerd onder

Facilicom heeft een enorme knowhow opgebouwd op het gebied

(project)leiding van een HBO-student.

van facilitaire dienstverlening, uitbesteding, management en zaken

Veel bedrijven creëren op allerlei niveaus stageplaatsen voor

als de overname van personeel. Die kennis deelt het bedrijf in het

managers, facilitair geschoolden, maar ook medewerkers in de

zogeheten Facilitair Kenniscentrum. Het zijn interactieve sessies

uitvoering. Gom, Trigion, Breijer en Axxicom zijn erkend leerbedrijf.

waar opdrachtgevers, studenten en andere geïnteresseerden welkom zijn. In 2012 vond er één sessie plaats met als onderwerp

INITIATIEVEN OP DE ARBEIDSMARKT

hostmanship.

Gom begeleidt op tal van plaatsen in het land mensen met een

Ook de klankbordgroep is opgericht om kennis te delen. De klank-

beperking, met als doel dat deze mensen kunnen instromen in de

bordgroep bestaat uit circa twintig belangrijke relaties van

reguliere arbeidsmarkt. Verder is Gom betrokken bij het project

Facilicom waarmee met enige regelmaat van gedachten wordt

‘Startbaan’, een initiatief van de Gemeente Den Haag en het UWV

gewisseld over actuele facilitaire thema’s. Het is een ideaal podium

bedoeld om langdurig werklozen op te leiden tot bijvoorbeeld

om in een open dialoog kennis te nemen van wensen en verwach-

schoonmaakmedewerker.

tingen van opdrachtgevers en andere relaties. Het biedt Facilicom

Gom en Prorest zijn betrokken bij het realiseren van social return

de mogelijkheid zijn visie te spiegelen aan die van een aantal

in Het Huis van de Stad in Gouda. Schoonmaak en catering zijn

professionals uit de markt. In 2012 is binnen deze klankbordgroep

uitbesteed aan Promen, een organisatie die is gespecialiseerd in

onder meer intensief gediscussieerd over de vraag of opdracht-

het begeleiden van mensen met een beperking tot de arbeids-

gevers behoefte hebben aan specialistische of juist integrale

markt. Promen schakelde Gom en Prorest in voor de specifieke

facilitaire aanbieders.

expertise en voor (een deel van) de begeleiding en de onder-

Ook heeft Facilicom een intern kenniscentrum. Afgelopen jaar zijn

steuning van de Promen-medewerkers.

vier thema’s behandeld waar 181 medewerkers aan deelnamen.

Trigion is lid geworden van de Normaalste Zaak. Dit is een netwerk van bedrijven die het ‘de normaalste zaak’ vinden dat iedereen de kans krijgt om naar vermogen deel te nemen aan de arbeidsmarkt. De leden delen kennis en kunde met elkaar. De divisie Bouw en Installatie werkt samen met verschillende scholen om zo bij de jongeren meer interesse te wekken voor de bouwen installatiesector. In samenwerking met Jinc ontvangt Breijer vier keer per jaar leerlingen voor een ‘bliksemstage’ voor kinderen uit de regio. Breijer heeft bovendien een samenwerking met sociale werkplaatsen en geeft langdurig werklozen een kans om te herintreden.

Samen sterk is... ‘...hecht samenwerken met onze leveranciers. Zij leveren een wezenlijke bijdrage aan ons portfolio en zetten zich, samen met ons, hard in om een optimale dienstverlening bij opdrachtgevers te realiseren.’ Wim Gruyters, Facilicom Facility Solutions


Axxicom werkt nauw samen met tientallen gemeenten in het bewerkstelligen van social return on investment (SROI). De samenwerking helpt Axxicom bij het verkrijgen van geschikte medewerkers, zorgt ervoor dat mensen in de bijstand weer aan het werk

67

FIETSEN VOOR ARTSEN ZONDER GRENZEN

kunnen en geeft gemeenten de mogelijkheid om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt weer te laten participeren in de maatschappij. Om aan de instroom van SROI-kandidaten invulling te geven participeert Axxicom Thuishulp in diverse leerwerktrajecten voor Zorghulp of Helpende Zorg & Welzijn. In 2012 zijn verschil-

Negen Facilicom-medewerkers gaan als team deelnemen aan de Tour for Life, begin september. Met deze loodzware fietstocht wordt geld bij elkaar gefietst voor Artsen zonder Grenzen Nederland.

lende samenwerkingsprojecten uitgevoerd met onder andere ROC’s, Zorgwacht, Flux Werkt en regionale UWV Werkbedrijven.

Artsen zonder Grenzen biedt al sinds 1971 medische

Een bijzondere vermelding verdient een project in de gemeente

noodhulp aan slachtoffers van rampen, oorlogen en

Groningen, waar 97 procent van de instroom van nieuwe mede-

epidemieën. De medewerkers verlenen alle noodzakelijke

werkers bestond uit SROI-kandidaten.

medische zorg, geven vaccinaties, delen hulpgoederen uit Geld dat vooral moet komen van donaties en acties als de

Met het Green Selection Program biedt Gom opdrachtgevers een

Tour for Life, een wielertocht van maar liefst 1250 kilometer

totaalconcept dat bestaat uit milieuvriendelijk schoonmaken, het

van Noord-Italië naar Valkenburg. De renners fietsen ver-

terugdringen van de milieubelasting van sanitaire verbruiksartikelen

schillende klassieke etappes en bedwingen onder meer de

en installaties, en gescheiden afvalverwerking, waaronder het

Alpe d’Huez. Ieder team moet minimaal 15.000 euro aan

gescheiden inzamelen en recyclen van plastic koffiebekertjes.

sponsorgeld inzamelen. In 2012 haalden de 700 renners

Opdrachtgevers kunnen de maatregelen die Gom doorvoert met

en de meer dan 300 begeleiders 1,6 miljoen euro op. Voor

dit Green Selection Program opvoeren in hun MVO-rapportages:

de Tour for Life 2013 heeft zich ook een team van

ze zorgen immers voor aantoonbaar betere milieuprestaties.

Facilicom aangemeld, bestaande uit negen renners en

Facilicom Facility Solutions verzorgt de complete facilitaire dienst-

twee verzorgers. Facilicom steunt de actie vanzelfsprekend

verlening en het management daarvan op het hoodfkantoor van

en heeft onder meer een speciaal tenue laten maken voor

Albron. FFS helpt de bedrijfscateraar met het inzetten en door-

de ploeg. Het streven is natuurlijk om meer dan die 15.000

voeren van duurzame ontwikkeling door MVO in de uitvoering van

euro in te zamelen. Eind april was er al bijna 13.000 euro

de dienstverlening te integreren. Dat is gerealiseerd met onder

binnen. De wielertocht vindt plaats van 1 tot en met

meer de installatie van non-touch kranen, de omschakeling naar

8 september. Iedereen kan het team steunen via de eigen

duurzame kantoorartikelen, het energiezuiniger instellen van de

webpagina, te vinden door te googelen op Tour for Life

klimaatinstallatie, het installeren van bewegingsmelders, de

Facilicom.

reorganisatie van de afvalstromen en adviezen op het gebied van wagenparkbeheer. Mede door deze inbreng heeft Albron als eerste Nederlandse foodservice organisatie ISO:26000 behaald. Het Britse Facilicom Cleaning Services gooit hoge ogen met het zelf ontwikkelde concept voor Carbon Neutral Cleaning. De pilot bij beleggingsbedrijf BlackRock werd gecontinueerd, waarbij de resultaten zelfs nog werden verbeterd. Het concept werd in 2012 bij drie nieuwe opdrachtgevers uitgerold, waardoor nu al 300.000 m2 dagelijks wordt schoongemaakt zonder ook maar enige CO2-uitstoot. Facilicom UK werkt bij dit initiatief samen met het onafhankelijke Ethical National Limited.

GEZONDE EN GOEDE VOEDING BIEDEN Prorest biedt een ruime keuze aan gezond eten en stimuleert de afname daarvan. Food labeling helpt daarbij. In 2012 is dit systeem al op veel locaties ingevoerd en die uitrol moet in 2013 worden afgerond. De labels geven duidelijkheid over de samenstelling van bereide en kant-en-klaar-producten en geven aan of een product vis of vlees bevat en precies welk vlees. Biologische en vegetari-


en zorgen voor schoon water. Daar is geld voor nodig.

MILIEUPRESTATIES MOGELIJK MAKEN

68


sche producten hebben een apart label. Ook alle producten die

Breijer heeft voor het tweede jaar op rij het congres ‘Duurzaam

passen bij een gezonde leefstijl worden voorzien van een label

bouwen aan de toekomst’ georganiseerd in de Stadsgehoorzaal

waaruit dat blijkt. Zo’n 10 procent van het assortiment van Prorest

te Vlaardingen. Hierin zijn onderwerpen gepresenteerd zoals: 'BIM

is inmiddels duurzaam. Bij de zuivelproducten is dat zelfs al 19

van restauratie tot beheer en Onderhoud', ‘De meerwaarde van

procent. Alle appels en peren en ook steeds meer sla, tomaten en

duurzaamheidslabel BREEAM' en 'Veiligheid en criminaliteit'.

bijvoorbeeld aardbeien dragen inmiddels het Milieukeur. Alle 1,6

Facilicom Facility Solutions is zeer actief als lid van de Dutch Green

miljoen bananen die in 2012 in de Prorest-restaurants zijn ver-

Building Council (DGBC). Deze organisatie maakt zich op tal van

kocht, waren FairTrade. Prorest wil geen plofkip meer aanbieden

fronten sterk voor het verduurzamen van de bebouwde omgeving.

en daar zijn in 2012 de voorbereidingen voor getroffen. Het cate-

Met het lidmaatschap werkt Facilicom actief mee aan het stimule-

ringbedrijf is begonnen met het aanbieden vegetarische kroketten

ren van duurzame nieuwbouw, het verduurzamen van bestaande

met daarin onder meer oesterzwammen die zijn geteeld op koffie-

bouw, het duurzaam exploiteren van panden en duurzaam slopen.

drab. Prorest ontwikkelde zelf een aantal nieuwe vegetarische gerechten die op Werelddierendag actief werden gepromoot en

GOEDE DOELEN

nu standaard zijn opgenomen in de receptendatabase waar

Aan het eind van het jaar steunt Facilicom altijd een goed doel in

cateringmedewerkers uit kunnen putten.

plaats van het sturen van relatiegeschenken. In 2012 was het goede doel net als het jaar ervoor CliniClowns.

DUURZAAM BOUWEN

Het kader van Gom ZorgSupport verricht structureel vrijwilligers-

Breijer Bouw en Installatie gaat steeds meer integraal bouwen

werk voor cliënten van opdrachtgevers.

door het toepassen van BIM, het Bouwwerk Informatie Model, en

Prorest sponsorde in 2012 de Roparun en de Spoorwensdagen

door rationeler te werk te gaan volgens de normen van Lean

en haalde in de restaurants een kleine 2.500 euro op voor Serious

Construction.

Request, een bedrag dat door het bedrijf werd verdubbeld. Op de

Het bedrijf laat klanten delen in duurzame kennis door het aan-

locaties van ABN AMRO werd actie gevoerd voor een team van

bieden van duurzaamheidscans. Verder ondersteunt Breijer de

bankmedewerkers dat meereed in de Alpe d’Huzes. Ook hier werd

‘Leidende Principes’, geïnitieerd door diverse bouwbedrijven en

de opbrengst door Prorest verdubbeld.

ondersteund door Bouwend Nederland. Deze principes stimuleren

Breijer hield in 2012 een magazijnopruiming en steunde daarmee

professioneel, integer, maatschappelijk verantwoord, transparant

Ipse de Bruggen, een zorginstelling voor verstandelijk gehandicap-

en duurzaam handelen. Ook maakt het bedrijf zich sterk voor het

ten. Cliënten van de instelling werden ook betrokken bij het

verduurzamen van de bestaande vastgoedvoorraad.

organiseren van de rommelmarkt. Net als in 2012 was Facilicom in het verslagjaar mede-organisator van ‘Waterweg Beweegt’, een publiek beweegevenement voor het hele gezin met wandelen, fietsen en hardlopen. Met een interne campagne werden ook medewerkers gestimuleerd om mee te bewegen. Directieleden en stafmedewerkers gaven het goede voorbeeld. In totaal namen 79 medewerkers deel. Met de opbrengsten van het evenement kan het Vlietland Ziekenhuis investeren in nieuwe medische onderzoekstechnieken.

Samen sterk is... ‘...samen met collega’s ervoor zorgen dat ons team als een gesmeerde machine werkt. Doen we dat niet, dan zou dat ertoe kunnen leiden dat de passagiers die wij ondersteunen hun vlucht missen.’ Denny Perré, Axxicom Airport Caddy


Geconsolideerde balans

70

Geconsolideerde winst- en verliesrekening

71

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

72

Toelichting op de jaarrekening

73

Toelichting op de geconsolideerde balans

76

Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening

80

Toelichting op het geconsolideerd kasstroomoverzicht

81

Vennootschappelijke balans

82

Vennootschappelijke winst- en verliesrekening

83

Toelichting op de vennootschappelijke balans

84

Overige gegevens

85

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

87

Samen sterk FINANCIEEL JAARVERSLAG

’12

69

70


GECONSOLIDEERDE BALANS (VÓÓR WINSTBESTEMMING) (X € 1.000)

31 DECEMBER 2012

31 DECEMBER 2011

ACTIVA VASTE ACTIVA Immateriële vaste activa

1)

–

–

Materiële vaste activa

2)

108.083

104.850

Financiële vaste activa

3)

6.747

5.057 114.830

109.907

VLOTTENDE ACTIVA Voorraden

4)

6.080

5.448

Handelsdebiteuren

5)

196.305

191.843

Overige vorderingen en overlopende activa

6)

21.487

23.439

Liquide middelen

7)

118.573

(X € 1.000)

111.264 342.445

331.994

457.275

441.901

31 DECEMBER 2012

31 DECEMBER 2011

210.231

200.400

PASSIVA GROEPSVERMOGEN

8)

VOORZIENINGEN Pensioenen

9)

708

1.095

Belastingen

10)

6.005

5.099

Overig

11)

54

146 6.767

6.340

KORTLOPENDE SCHULDEN Schulden aan leveranciers

41.373

41.941

en premies sociale verzekeringen

64.182

67.171

Schulden terzake van pensioenen

2.765

2.507

Schulden terzake van belastingen

Overige schulden en overlopende passiva

12)

131.957

123.542 240.277

235.161

457.275

441.901


71

GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING (X € 1.000)

BEDRIJFSOPBRENGSTEN

13)

2012

2011

1.039.576

1.093.698

BEDRIJFSKOSTEN Kosten van (hulp)materialen Uitbesteed werk en andere externe kosten

63.562

81.925

139.432

169.273

Personeelskosten

14)

727.328

724.160

Afschrijving materiële vaste activa

15)

16.721

16.928

72.845

63.331

Overige bedrijfskosten

BEDRIJFSRESULTAAT

1.019.888

1.055.617

19.688

38.081

FINANCIËLE BATEN EN LASTEN Rentelasten en soortgelijke kosten

RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING VOOR BELASTINGEN Belastingen

Resultaat op deelnemingen

RESULTAAT NA BELASTINGEN Aandeel derden

NETTOWINST

1.315

1.304

331

293 984

1.011

20.672

39.092

5.834

9.388

14.838

29.704

587

415

15.425

30.119

-776

-1.111

14.649

29.008


Rentebaten en soortgelijke opbrengsten

72


GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT (X € 1.000)

2012

2011

KASSTROOM UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN Bedrijfsresultaat

19.688

Afschrijving vaste activa

17.160

38.081 17.324 36.848

Mutaties in het werkkapitaal:

16)

Handelsvorderingen

-4.462

Voorraden Overige vorderingen en overlopende activa Kortlopende schulden

Financiële resultaten en belastingen

-632

-755

-2.284

-10.318 -1.550 -2.064

-12.233

34.784

43.172

17)

Rentelasten en soortgelijke kosten Ontvangen dividend Winstbelasting Mutatie voorzieningen

1.959

1.294

-164

-293

350

330

-2.852

-10.616

427

1.265

KASSTROOM UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN

-280

-8.020

34.504

35.152

18)

Acquisitie groepsmaatschappijen

-4.297

Desinvestering in financiële vaste activa Investering in materiële vaste activa Desinvestering in materiële vaste activa

KASSTROOM UIT FINANCIERINGSACTIVITEITEN

390

5.314

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten

KASSTROOM UIT INVESTERINGSACTIVITEITEN

55.405

-12.462

-401

7

-21.993

-30.299

1.600

1.765 -25.091

-40.989

9.413

-5.837

19)

Uitgekeerd dividend

-2.462

-1.149 -2.462

-1.149

6.951

-6.986

Liquide middelen verkregen bij acquisitie groepsmaatschappijen

179

1.436

Koers- en omrekeningsverschillen

179

191

7.309

-5.359

NETTO KASSTROOM

MUTATIE LIQUIDE MIDDELEN


73

TOELICHTING OP DE JAARREKENING RISICOBEHEER

GRONDSLAGEN VOOR CONSOLIDATIE

De directie is verantwoordelijk voor de interne risicobeheersing- en controlesystemen en zorgt ervoor dat deze systemen adequaat functioneren. De systemen zijn ingericht om significante risico’s te beheersen en om operationele en financiële doelstellingen te realiseren. Optimaal risicomanagement behelst het tijdig identificeren van risico’s en het beheersen van de risico’s die onze bedrijfsactiviteiten op korte en lange termijn zouden kunnen beïnvloeden. Het systeem zorgt ervoor dat de voorspelbaarheid toeneemt en er waarde aan de onderneming wordt toegevoegd. De belangrijkste uitgangspunten zijn: • Het is alleen verantwoord om ondernemersrisico te lopen als de waarschijnlijkheid van het optreden van dit risico en de mogelijke gevolgen daarvan de continuïteit van de onderneming niet in gevaar brengen. Over het algemeen neemt de onderneming een voorzichtige houding aan ten opzichte van het accepteren van operationele en financiële risico’s. • De directie - in alle lagen van de organisatie - identificeert, analyseert en beheerst de risico’s op operationeel niveau, binnen de aan haar gestelde verantwoordelijkheidsgebieden, zodanig dat deze risico’s beheersbaar zijn en passen in de doelstelling van de bedrijfsdivisie en de onderneming in het algemeen. • De relevante weten regelgeving en de interne gedragsregels worden vanzelfsprekend nageleefd. Er is sprake van een strikte kwaliteitsnormering op basis van interne regels en externe instanties, zoals ISO/NEN-certificering e.d. op operationeel niveau en bijvoorbeeld convenant Horizontaal Toezicht op financieel/fiscaal niveau, alsook interne en externe (accountants) controle op de bedrijfsprocessen, managementrapportage en jaarcijfers. • Risico’s beheersen is voor de organisatie van cruciaal belang en is als zodanig ingebed in onze structuur.

In de consolidatie zijn betrokken de financiële gegevens van Facilicom Services Group N.V. en die deelnemingen waarin zij direct of indirect meer dan 50% van het aandelenkapitaal houdt en waarover zij de feitelijke zeggenschap heeft. De consolidatie geschiedt volgens de grondslagen van balanswaardering en resultaatbepaling van de moedermaatschappij. De resultaten van overgenomen vennootschappen worden in de geconsolideerde winst- en verliesrekening opgenomen vanaf het moment van toetreding. De belangrijkste leveranties en dienstverleningen tussen groepsmaatschappijen onderling zijn zowel uit de omzet als uit de overige cijfers van de winst- en verliesrekening geëlimineerd. Op grond van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving worden tevens opgenomen de verbonden partijen waarover Facilicom Services Group overheersende zeggenschap voert. De vennootschap Facilicom Bedrijfsgebouwen B.V. is juridisch niet direct gelieerd aan de groep; de groep kan echter wel overheersende zeggenschap uitoefenen en heeft ter financiering van de, door haar gehuurde, materiële vaste activa een lening verstrekt. De bedrijfsactiviteiten van de vennootschap zijn in hoofdzaak gelegen in de verhuur van onroerend goed aan de groep.

Per 1 februari 2012 heeft Facilicom de thuishulpactiviteiten van ZZG Thuisservice B.V. overgenomen. Het gaat hier om een portefeuille met een omzetvolume van ruim € 13 miljoen per jaar in de regio Nijmegen en een personeelsbestand van ruim 1.100 mensen. De activiteiten zijn geïntegreerd in Axxicom Thuishulp B.V. Het juridisch en economisch eigendom is verworven per 1 februari 2012. Per deze datum zijn de cijfers in de groepsjaarrekening van Facilicom opgenomen. Door Tapwacht Techniek zijn per 31 december 2012 de activiteiten van Koffie Techniek Nederland overgenomen. Deze zijn begin 2013 geïntegreerd in Tapwacht Techniek B.V. Per 2 april 2012 heeft Facilicom een 30% aandelenbelang verworven in RCCS Holding B.V. Deze Holding houdt op haar beurt de aandelen in RCCS Waardetransport B.V. De activiteiten van deze bv bestaan uit het op een ingenieuze en zeer efficiënte wijze uitvoeren van waardetransporten, waarbij de risico’s voor de klant en de transporteur tot een minimum worden beperkt. In 2012 heeft de bouwdivisie van Facilicom de aandelen van Safety Control Veiligheidsinspecties & Veiligheidsopleidingen B.V. te Zaandam overgenomen. Het gaat hier om een klein bedrijf met een omzetvolume van ruim € 1 miljoen en een personeelsbestand van zes personen. Het juridische en economische eigendom is verworven in januari 2012; de resultaten zijn met terugwerkende kracht tot 1 januari voor rekening van de groep gekomen. Per deze datum zijn de cijfers in de groepsjaarrekening van Facilicom opgenomen. Alle overnames zijn geheel uit eigen middelen gefinancierd.

VREEMDE VALUTA GRONDSLAGEN VOOR DE OPSTELLING VAN DE JAARREKENING De jaarrekening is opgesteld op basis van historische kosten en overeenkomstig Burgerlijk Wetboek, boek 2 titel 9.

Alle posten in vreemde valuta worden omgerekend tegen de wisselkoers per balansdatum. De gehanteerde koers van de euro ten opzichte van de Britse pond per balansdatum 2012 bedraagt € 0,81633 (2011: € 0,83530). Koersverschillen worden ten laste respectievelijk ten gunste van de overige reserves gebracht.


Ondernemen is onlosmakelijk verbonden met het nemen van risico’s. De risico’s van onze onderneming zijn niet bijzonder van aard of afwijkend van wat in de branche gebruikelijk is. De directie verklaart ten aanzien van de financiële verslaggevingsrisico’s dat de interne risicobeheersings- en controlesystemen een grote mate van zekerheid verschaffen en dat de verslaggeving geen onjuistheden bevat. Verwezen wordt onder andere naar de opgenomen paragraaf ‘Financieel risicobeheer’. De aspecten van risicobeheer ten aanzien van de operationele situaties zijn beschreven in dit jaarverslag. In 2012 hebben er geen significante wijzigingen in de controle systematieken plaatsgevonden. Optimalisering van de systemen blijft echter een steeds terugkerend aandachtspunt. Dit kan leiden tot een verdere aanscherping en/of aanvulling van de systemen. De organisatie is bezig met de implementatie van een nieuw ERPsysteem voor de gehele organisatie. Hierbij zijn het risicobeheer en het voorzien in tijdige, adequate managementinformatie belangrijke randvoorwaarden in het implementatieproces. Begin 2012 zijn de eerste bedrijfsonderdelen geconverteerd, waarbij nu hard gewerkt wordt om de interne risicobeheersing- en controlesystemen op een door de onderneming gewenst niveau te krijgen.

ACQUISITIES

74


WAARDERINGSGRONDSLAGEN VOOR DE BALANS IMMATERIËLE VASTE ACTIVA

tingenbenadering. De voorziening voor belastingen heeft betrekking op belastingverplichtingen welke in de toekomst zullen ontstaan als gevolg van verschillen tussen commerciële en fiscale waardering van bepaalde activa en passiva. Deze verplichtingen zijn berekend op basis van het belastingtarief per balansdatum. De overige voorzieningen zijn gevormd voor risico’s die samenhangen met de bedrijfsvoering.

Goodwill betreft het verschil tussen de verkrijgingsprijs en de nettovermogenswaarde van de verworven dochtermaatschappij of deelneming op moment van acquisitie. Als goodwill wordt tevens aangemerkt de niet aan individuele activa toe te wijzen betaalde vergoeding bij activa/passivatransacties. De betaalde goodwill wordt volledig ten laste van het eigen vermogen gebracht.

SCHULDEN

MATERIËLE VASTE ACTIVA

De verplichtingen op lange en korte termijn zijn gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs.

De materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen historische kostprijs verminderd met op deze basis berekende lineaire afschrijvingen. Onder ‘Bedrijfsgebouwen en terreinen’ is opgenomen een bedrijfsgebouw dat krachtens een DBFMO-overeenkomst beschikbaar wordt gesteld aan de opdrachtgever. Het actief wordt aangemerkt als onroerend goed ten behoeve van eigen gebruik in verband met de in de overeenkomst opgenomen levering van facilitaire diensten. De boekwaarde per balansdatum bedraagt € 25,3 miljoen.

FINANCIËLE VASTE ACTIVA

GRONDSLAGEN VOOR DE RESULTAATBEPALING BEDRIJFSOPBRENGSTEN De in de winst- en verliesrekening begrepen bedrijfsopbrengsten zijn de opbrengsten van aan derden geleverde goederen en diensten onder aftrek van aan afnemers toegestane kortingen. Gefactureerde omzet op lopende projecten wordt als omzet verantwoord naar gelang deze, de stand der werkzaamheden in acht genomen, als gerealiseerd kan worden beschouwd.

De waardering van de deelnemingen geschiedt op basis van kostprijs respectievelijk nettovermogenswaarde. Deze is berekend op basis van voor de groep geldende waarderingsgrondslagen. De vorderingen op en leningen aan deelnemingen alsmede de overige vorderingen worden bij eerste verwerking tegen reële waarde opgenomen en vervolgens gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, welke gelijk zijn aan de nominale waarde, voor zover nodig onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid.

AFSCHRIJVINGEN OP MATERIËLE VASTE ACTIVA

VOORRADEN

BELASTINGEN OP BEDRIJFSRESULTAAT

De voorraden materialen en handelsgoederen zijn gewaardeerd tegen kostprijs of lagere marktwaarde. Bij de waardering van de voorraden is rekening gehouden met een risico van incourantheid.

De vennootschapsbelasting wordt berekend over het commerciële resultaat vóór belastingen, rekening houdend met fiscale aftrekposten en fiscaal niet-aftrekbare kosten. Het verschil tussen de belasting over het resultaat volgens de winst- en verliesrekening en de belasting over het fiscale resultaat komt ten laste respectievelijk ten gunste van de daarvoor getroffen voorziening voor belastingen. De belastingdruk in de onderscheidende bedrijfsonderdelen is conform de geldende reguliere tarieven.

ONDERHANDEN PROJECTEN IN OPDRACHT VAN DERDEN Projecten in opdracht van derden worden gewaardeerd tegen kostprijs plus toegerekende winst, naar rato van voortgang van het project onder aftrek van voorzienbare verliezen en gefactureerde termijnen. De kostprijs omvat alle kosten die rechtstreeks verband houden met de projecten en de direct toerekenbare indirecte kosten op basis van normale productiecapaciteit. Indien de resultaten van een project betrouwbaar kunnen worden geschat vindt verantwoording plaats naar rato van de verrichte prestaties. Als het waarschijnlijk is dat de totale projectkosten hoger uitvallen dan de opbrengsten, wordt het volledig verwachte verlies opgenomen.

VORDERINGEN Vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, welke gelijk is aan de nominale waarde, voor zover nodig onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid.

LIQUIDE MIDDELEN De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Indien niet anders is vermeld, staan deze ter vrije beschikking.

VOORZIENINGEN De voorziening voor pensioenen is gebaseerd op de verplich-

De in de winst- en verliesrekening verwerkte afschrijvingen op materiële vaste activa zijn berekend op basis van een vast percentage van de kostprijs.

FINANCIËLE BATEN EN LASTEN De rentebaten en rentelasten betreffen de van derden ontvangen respectievelijk aan derden betaalde interest.

KASSTROOMOVERZICHT Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode, waarbij voor de herleiding van de mutatie in de liquide middelen wordt uitgegaan van het bedrijfsresultaat volgens de winst- en verliesrekening. De financiële gevolgen van de verwerving van groepsmaatschappijen komen tot uitdrukking onder de post ‘acquisitie groepsmaatschappijen’.

PERSONEELSBELONINGEN PENSIOENREGELING Het grootste deel van de pensioenen van de medewerkers van de groep in binnen- en buitenland is ondergebracht bij bedrijfstakpensioenfondsen. Met de bedrijfstakpensioenfondsen zijn op centraal niveau uitvoeringsovereenkomsten gesloten waarbij de werkgever niet verplicht kan worden aangesproken tot aanvulling van eventueel opgebouwde tekorten anders dan mogelijk in de toekomst hogere premiestelling. Van de meeste bedrijfstakpensioenfondsen blijkt dat de dekkingsgraden niet voldoen aan de


JUBILEUMBELEID Onder verwijzing naar het Sociaal en MVO-verslag heeft Facilicom een jubileumbeleid, waarbij medewerkers met een lange staat van dienst eens extra in het zonnetje worden gezet met een feestelijke bijeenkomst en een bijbehorende geldelijke waardering. De bedragen die hiermee zijn gemoeid zijn niet materieel voor het beeld van de jaarrekening, derhalve is in de jaarrekening hiertoe geen voorziening opgenomen. De jubileumkosten komen in het jaar van uitbetaling ten laste van de winst-en verliesrekening.

VERBONDEN PARTIJEN Met de meeste van zijn deelnemingen heeft Facilicom Services Group, naast zijn aandelenbelang, ook een zakelijke relatie. Dit geldt tevens voor de deelnemingen onderling, waarbij er diensten en/of producten van de betreffende deelnemingen worden afgenomen. Deze zakelijke relaties zijn steeds gebaseerd op (contractuele) afspraken waarbij marktconforme condities zijn overeengekomen. Facilicom Bedrijfsgebouwen B.V. is de vennootschap die een groot gedeelte van het in gebruik zijnde onroerend goed in Nederland voor Facilicom Services Group in eigendom heeft en deze aan het concern verhuurt. De huurcondities worden op marktconforme voorwaarden vastgesteld. Het beleid van de vennootschap wordt mede bepaald vanuit de directie van Facilicom Services Group. Derhalve is de vennootschap in de consolidatiekring opgenomen.

fieke maatregelen en financiële instrumenten. Deze maatregelen gaan gepaard met adequate rapportagesystemen en korte communicatielijnen. De financiële risicofactoren van Facilicom, de beheersingsmaatregelen en het resterende risico worden hieronder nader toegelicht.

VALUTARISICO’S Facilicom kent activiteiten in het Verenigd Koninkrijk. Resultaat en eigen vermogen van Facilicom staan derhalve onder invloed van schommelingen van valutakoersen. In het algemeen is Facilicom in genoemde markt actief via lokale dochterondernemingen, hierdoor is het valutarisico beperkt, aangezien transacties voor het grootste deel in gelijke munteenheid luiden. Het gerelateerde translatierisico wordt niet afgedekt. Met betrekking tot de financiële instrumenten loopt Facilicom voornamelijk valutarisico over de financieringsverhoudingen in Britse ponden tussen Nederland en de dochtermaatschappijen in het Verenigd Koninkrijk. De risico’s worden niet afgedekt. Het effect op resultaat en eigen vermogen van Facilicom is beperkt.

RENTERISICO’S Het renterisico van Facilicom hangt samen met de rentedragende vorderingen en liquide middelen enerzijds en rentedragende schulden anderzijds. In het geval van variabele rente betekent dit voor Facilicom een kasstroomrenterisico. Gelet op de financieringsverhoudingen binnen Facilicom, waarbij grotendeels met eigen vermogen wordt gefinancierd en maar zeer beperkt gebruik gemaakt wordt van (bank)krediet, is renterisico zeer beperkt.

PRIJSRISICO’S

De bedrijfsactiviteiten van Aveant Thuishulp B.V. zijn sterk gerelateerd aan de aandeelhouders, waarbij Facilicom de directie voert en verantwoordelijk is voor de uitvoering, terwijl Aveant B.V. geldt als enig afnemer. De omvang van de diensten bedroeg in 2012 € 8,2 miljoen. De prijsvorming geschiedt op marktconforme basis.

De prijsrisico’s van Facilicom hangen samen met de inkoop van grond- en hulpstoffen en het uitbesteden van werken. Het verschil bestaat tussen de marktprijs ten tijde van de aanbesteding of het offreren van project en/of dienst en ten tijde van de feitelijke uitvoering (inkoop) ervan. Het beleid van Facilicom is erop gericht om bij aanbesteding/ opdracht de mogelijkheid van indexatie overeen te komen. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van raamcontracten met de belangrijkste leveranciers. Hoewel invloed van prijsfluctuaties nooit volledig kunnen worden uitgesloten, is Facilicom van mening dat in de bedrijfsvoering steeds de meest economische afweging kan worden gemaakt en risico’s zodanig beperkt zijn en over het algemeen dus niet worden afgedekt.

ACCOUNTANTSHONORARIA

KREDIETRISICO’S

Ingevolge artikel 2:382a BW wordt inzicht gegeven in de onafhankelijke positie van de bij de accountantscontrole van de jaarrekening betrokken accountantsorganisaties. Van de in rekening gebrachte bedragen ad € 635.000 betreft onderzoek van de jaarrekening en andere controleopdrachten 71% respectievelijk 17%, fiscaliteit 11% en andere niet-controlediensten 1%.

Facilicom kent kredietrisico’s uit hoofde van financiële bezittingen waaronder (handels)vorderingen, liquide middelen en deposito’s bij banken. Het kredietrisico van vorderingen wordt bewaakt door de betrokken dochtermaatschappijen en op centraal (staf)niveau. De kredietwaardigheid van opdrachtgevers wordt vooraf strikt geanalyseerd en vervolgens gedurende het project/uitvoering van dienst gevolgd. De liquide middelen en deposito’s van Facilicom worden ondergebracht bij diverse banken. Facilicom beperkt het kredietrisico van liquide middelen en deposito’s aangehouden bij banken door de keuze van Facilicom met respectabele banken zaken te doen. Het beleid van Facilicom is om concentratie van kredietrisico’s van liquiditeiten daar waar mogelijk te beperken door een goede spreiding en actief treasurybeheer.

FINANCIEEL RISICOBEHEER Facilicom onderkent financiële risicofactoren ten aanzien van valuta, rente, prijs, krediet en liquiditeit. Deze financiële risico’s zijn niet bijzonder van aard of afwijkend van wat er in de branche gebruikelijk kan worden geacht. Facilicom kent een strikt beleid dat erop is gericht deze risico’s zo veel mogelijk te beperken en te beheersen. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van algemene beheersingsmaatregelen, zoals interne procedures en instructies, speci-


door De Nederlandsche Bank gestelde criteria. Formulering van eventuele herstelplannen hebben geen directe invloed op de bijdrage van de werkgever. Voor bedrijven waarvoor geen bedrijfstakregeling van toepassing is, vindt de uitvoering in hoofdzaak plaats door een levensverzekeringsmaatschappij, op basis van een Collective Defined Contribution-regeling, waarbij de groep gedurende de contractperiode met de pensioenverzekeraars niet in materiële zin kan worden aangesproken tot aanvulling van eventueel opgebouwde tekorten. Alle bovenstaande regelingen zijn verwerkt als een toegezegde bijdrageregeling, waarbij de betaalde pensioenpremies als last in de winst- en verliesrekening worden opgenomen.

75

76


TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS IMMATERIËLE VASTE ACTIVA

1)

(X € 1.000)

2012

2011

–

–

GOODWILL Saldo begin boekjaar Acquisities Afboeking van groepsvermogen

4.297

10.152

-4.297

10.152

–

–

Saldo eind boekjaar

Het beleid is om de betaalde goodwill in het jaar van aankoop ten laste van het groepsvermogen te brengen.

MATERIËLE VASTE ACTIVA

2)

(X € 1.000)

Bedrijfsgebouwen

Machines en

Andere vaste

Activa

en -terreinen

installaties

bedrijfsmiddelen

in uitvoering

Totaal

65.907

32.881

82.121

10.069

190.978

-15.418

-19.956

-50.754

0

-86.128

50.489

12.925

31.367

10.069

104.850

1.612

3.000

13.315

4.066

21.993

-6

-151

-1.443

–

-1.600

-2.184

-2.948

-12.028

–

-17.160

-578

-99

-156

4.066

3.233

BEGIN BOEKJAAR Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde

MUTATIES IN DE BOEKWAARDE Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Saldo mutaties

EIND BOEKJAAR Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen

67.469

35.213

90.432

14.135

207.249

-17.558

-22.387

-59.221

–

-99.166

49.911

12.826

31.211

14.135

108.083

0,0% - 20%

10% - 33%

10% - 33%

0

Boekwaarde Afschrijvingspercentages

FINANCIËLE VASTE ACTIVA

3)

(X € 1.000)

Andere deelnemingen

Overige vorderingen

Totaal

496

4.561

5.057

Aandeel in het resultaat

402

–

402

Ontvangen dividenden

-385

–

-385

5

1.668

1.673

518

6.229

6.747

Saldo begin boekjaar

Mutaties Saldo eind boekjaar

In de overige vorderingen is opgenomen een bedrag van € 4.8 miljoen aan latente belastingvorderingen, gewaardeerd tegen nominaal belastingtarief. De vordering wordt in een periode van vijf jaar gerealiseerd.


VOORRADEN

(X € 1.000)

ULTIMO BOEKJAAR

ULTIMO VORIG BOEKJAAR

Materialen en handelsgoederen

6.080

5.448

–

–

6.080

5.448

4)

Onderhanden projecten in opdracht van derden

77

Het saldo Onderhanden projecten in opdracht van derden ad € 3,0 mln. negatief is opgenomen onder de kortlopende schulden. In het saldo Onderhanden projecten in opdracht van derden is tot een bedrag van € 12,0 mln. (ultimo vorig boekjaar € 22,4 mln.) aan projecten opgenomen, waarbij de gefactureerde termijnen hoger zijn dan de daaraan toegerekende lasten. Het saldo Onderhanden projecten in opdracht van derden kan als volgt worden gespecificeerd: Bestede kosten inclusief toegerekende dekking

62.293

271.896

Gefactureerde termijnen

62.467

269.547

-174

2.349

2.854

4.185

-3.028

-1.836

ULTIMO BOEKJAAR


204.139

198.513

-7.834

-6.670

196.305

191.843

ULTIMO BOEKJAAR


Overige vorderingen

10.809

12.580

Overlopende activa

10.678

10.859

21.487

23.439

Waardering Onderhanden projecten Saldo ultimo boekjaar

HANDELSDEBITEUREN

5)

(X € 1.000)

Saldo ultimo boekjaar Voorzieningen voor dubieuze vorderingen

OVERIGE VORDERINGEN EN OVERLOPENDE ACTIVA

6)

(X € 1.000)

De overige vorderingen en overlopende activa hebben een looptijd korter dan één jaar.


Alle handelsdebiteuren hebben een looptijd korter dan één jaar.

78


LIQUIDE MIDDELEN

7)

(X € 1.000)

ULTIMO BOEKJAAR


118.573

111.264

Kas, banken girorekeningen

Hierin zijn geblokkeerde rekeningen ingevolge de Wet Ketenaansprakelijkheid begrepen tot een bedrag van € 1,2 mln. (ultimo 2011: € 1,5 mln.). Deze zijn niet direct opeisbaar. Naast de vorderingen die wij op de instellingen hebben, bedraagt de toegestane kredietlimiet € 43,9 mln.

GROEPSVERMOGEN

8)

(X € 1.000)

Saldo begin boekjaar Betaalde goodwill Omrekeningsverschillen buitenlandse deelnemingen

2012

2011

200.400

183.153

-4.297

-10.152

179

191

Totaal rechtstreekse vermogensmutaties

-4.118

-9.961

Toevoeging uit de nettowinst volgens voorstel winstbestemming

13.149

26.108

Totaalresultaat

9.031

16.147

800

1.100

210.231

200.400

Mutatie aandeel derden Saldo eind boekjaar

In het groepsvermogen is opgenomen het aandeel derden van € 13,9 mln. (ultimo 2011: € 13,1 mln.). De reserve koersverschillen bedraagt ultimo boekjaar € -0,9 mln. (ultimo 2011: € -1,1 mln.).

VOORZIENING VOOR PENSIOENEN

9)

(X € 1.000)

Saldo begin boekjaar Mutaties Saldo eind boekjaar

2012

2011

1.095

1.322

-387

-227

708

1.095

Het betreft hier een overgangs- en toeslagregeling voor een ingestelde vroegpensioenregeling waarbij een groep van medewerkers op pensioendatum een toeslag ontvangt. Bij voortijdige beëindiging van het dienstverband komt de toeslag echter te vervallen.

VOORZIENING VOOR BELASTINGEN

10)

(X € 1.000)

2012

2011

5.099

3.514

906

1.585

6.005

5.099

De voorziening voor belastingen heeft betrekking op verschillen tussen commerciële en fiscale waarderingsgrondslagen. Saldo begin boekjaar Mutatie in verband met verschil tussen commercieel en fiscaal resultaat Saldo eind boekjaar

De voorziening voor belastingen wordt berekend op basis van het belastingtarief per balansdatum en is langlopend van aard.


OVERIGE VOORZIENINGEN

2012

2011

Saldo begin boekjaar

146

238

Mutaties

-92

-92

54

146

ULTIMO BOEKJAAR


40.446

39.796

11)

(X € 1.000)

Saldo eind boekjaar

79

Alle voorzieningen zijn langlopend van aard.

OVERIGE SCHULDEN EN 0VERLOPENDE PASSIVA

12)

(X € 1.000)

Schulden Onderhanden projecten in opdracht van derden Overlopende passiva

3.028

1.836

88.483

81.910

131.957

123.542

NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE FINANCIËLE VERPLICHTINGEN Er zijn langlopende verplichtingen aangegaan ter zake van huur en leasing. De jaarlijkse verplichtingen die hieruit voortvloeien bedragen ultimo 2012 circa € 9,2 mln. (ultimo 2011: circa € 8,8 mln.). Ten behoeve van derden zijn bankgaranties afgegeven tot een bedrag van ultimo 2012 € 8,4 mln. (ultimo 2011: € 16,9 mln.), alsmede ten behoeve van het WAO/WGA-eigenrisicodragerschap van diverse werkmaatschappijen een ongelimiteerde garantie. Er zijn ultimo 2012 (vervangings)investeringsverplichtingen aangegaan voor ongeveer € 15,0 mln. (ultimo 2011: € 10,0 mln.), waaronder begrepen een nieuw ERP-pakket, alsmede de verwerving van een 30% belang in het aandelenkapitaal van Traffic & Travel Group B.V. gevestigd te Zwolle. Ultimo boekjaar zijn door opdrachtgevers alsook namens Facilicom diverse claims en/of aansprakelijkheidskwesties ingediend. De uitkomsten en/of omvang van deze kwesties zijn voor zover mogelijk gewaardeerd in de jaarrekening, maar daarnaast is er nog een aantal kwesties waarvan de uitkomst niet in te schatten is. Om die reden heeft hiervan geen waardering plaats kunnen vinden. De mogelijke


gevolgen zouden van materiële invloed kunnen zijn.

80


TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING BEDRIJFSOPBRENGSTEN

13)

(X € 1.000)

2012

Netto omzet Geactiveerde eigen productie Mutatie onderhanden werk

2011

1.040.768

1.090.494

–

3.170

-1.192

34 1.039.576

1.093.698

De bedrijfsopbrengsten kunnen naar de volgende activiteitengebieden worden uitgesplitst: Schoonmaakonderhoud/Horecadiensten

412.724

427.976

Bouwkundig- en technisch onderhoud

112.750

137.066

Bewakings- en beveiligingsdiensten

328.993

338.473

38.258

38.711

Cateringbeheer Personeelsdiensten

44.770

31.258

Facility management

102.081

120.214 1.039.576

1.093.698

De netto omzet werd in de volgende landen behaald: Nederland

783.776

833.816

België

147.919

153.182

Frankrijk

72.898

79.317

Engeland

34.983

27.383

PERSONEELSKOSTEN

14)

1.039.576

1.093.698

2012

2011

(X € 1.000)

Lonen en salarissen

559.827

557.173

Sociale lasten

112.322

110.031

Pensioenpremies

31.042

29.561

Overige personeelskosten

24.137

27.395 727.328

724.160

De aan de raad van bestuur betaalde vergoedingen bedroegen in het verslagjaar € 856.000. Hierin is begrepen een bedrag van € 52.000 aan eindheffing loonbelasting. Binnen de raad van bestuur wordt niet voldaan aan een evenwichtige verdeling van mannen en vrouwen. De directie is zich hiervan bewust maar voorziet op dit punt op de korte termijn geen veranderingen. Het gemiddeld aantal personen in vaste dienst van de groepsmaatschappijen bedroeg in 2012 30.343 (in 2011: 31.350), als volgt te verdelen: Schoonmaakonderhoud/Horecadiensten

2012

2011

17.390

17.964

703

754

7.661

8.642

763

755

Personeelsdiensten

2.502

1.856

Management en administratie

1.324

1.379

Bouwkundig- en technisch onderhoud Bewakings- en beveiligingsdiensten Cateringbeheer

AFSCHRIJVING MATERIËLE VASTE ACTIVA Afschrijving materiële vaste activa Resultaat op verkochte materiële vaste activa

15)

(X € 1.000)

30.343

31.350

2012

2011

17.160

17.324

-439

-396 16.721

16.928


81

TOELICHTING OP HET GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT MUTATIES IN HET WERKKAPITAAL 16)

(X € 1.000)

Handelsvorderingen Voorraden

Jaarrekening

Opname groeps-

Geldstroom

mutatie

maatschappijen

mutatie

Totaal

-4.462

–

–

-4.462

-632

–

–

-632

Overige vorderingen en overlopende activa

1.952

–

-4.236

-2.284

Kortlopende schulden

5.116

47

151

5.314

Jaarrekening

Opname groeps-

Geldstroom

mutatie

maatschappijen

mutatie

Totaal

1.315

–

644

1.959

-331

–

167

-164

FINANCIËLE RESULTATEN EN BELASTINGEN 17) (X € 1.000)

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten Ontvangen dividend Winstbelasting

18)

Investering in financiële activa Investering in materiële vaste activa

Uitgekeerd dividend

19)

-35

350

2.982

-2.852

Jaarrekening

Opname groeps-

Geldstroom

mutatie

maatschappijen

mutatie

Totaal

-4.297

–

–

-4.297

(X € 1.000)

Acquisitie groepsmaatschappijen

KASSTROOM UIT FINANCIERINGSACTIVITEITEN

– –

-1.690

–

1.289

-401

-21.993

–

–

-21.993

Jaarrekening

Opname groeps-

Geldstroom

mutatie

maatschappijen

mutatie

Totaal

-1.500

–

-962

-2.462

(X € 1.000)


KASSTROOM UIT INVESTERINGSACTIVITEITEN

385 -5.834

82


VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS (VÓÓR WINSTBESTEMMING) (X € 1.000)

31 DECEMBER 2012

31 DECEMBER 2011

8.642

18.179

ACTIVA VASTE ACTIVA Financiële vaste activa

20)

VLOTTENDE ACTIVA Vorderingen op groepsmaatschappijen Overige vorderingen Liquide middelen

(X € 1.000)

168.219

149.714

6.827

7.451

15.775

15.524 190.821

172.689

199.463

190.868

31 DECEMBER 2012

31 DECEMBER 2011

59

59

PASSIVA EIGEN VERMOGEN Geplaatst aandelenkapitaal

21)

Agioreserve Overige reserves

22)

Onverdeelde winst

29.529

29.529

153.623

131.633

13.149

26.108 196.360

187.329

3.103

3.539

199.463

190.868

KORTLOPENDE SCHULDEN Overige schulden en overlopende passiva

Schiedam, 3 mei 2013 Raad van bestuur, drs. J.A. Gennissen drs. M.J.S. Geurts drs. J.G. Geurts drs. W.P. Geurts


83

VENNOOTSCHAPPELIJKE WINST- EN VERLIESREKENING (X € 1.000)

Resultaat deelnemingen Resultaat Facilicom Services Group N.V.

NETTOWINST

2012

2011

14.581

28.685

68

323 14.649

29.008

Aangezien de financiële gegevens van Facilicom Services Group N.V. in de geconsolideerde jaarrekening zijn verwerkt,


is de vennootschappelijke winst- en verliesrekening overeenkomstig Burgerlijk Wetboek, Boek 2, artikel 402 beknopt gehouden.

84


TOELICHTING OP DE VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS FINANCIËLE VASTE ACTIVA

20)

(X € 1.000)

2012

2011

DEELNEMING IN GROEPSMAATSCHAPPIJEN Saldo begin boekjaar

18.179

29.455

Betaalde goodwill

-4.297

-10.152

Aandeel in het resultaat

14.581

28.685

-20.000

-30.000

179

191

Ontvangen dividend Koers- en omrekeningsverschillen Saldo eind boekjaar

GEPLAATST AANDELENKAPITAAL

8.642

18.179

ULTIMO BOEKJAAR


21)

Maatschappelijk kapitaal

91

91

Niet gestort en niet geplaatst kapitaal

32

32

Geplaatst aandelenkapitaal

59

59

2012

2011

Het geplaatst aandelenkapitaal bestaat uit 1.250 gewone aandelen en 50 prioriteitsaandelen, elk € 45 nominaal.

OVERIGE RESERVES

22)

Saldo begin boekjaar Betaalde goodwill Koers- en omrekeningsverschillen Winstbestemming voorgaand boekjaar Saldo eind boekjaar

131.633

109.809

-4.297

-10.152

179

191

26.108

31.785 153.623

NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE FINANCIËLE VERPLICHTINGEN Voor de langlopende verplichtingen verwijzen wij naar de toelichting op de geconsolideerde balans.

131.633


85

OVERIGE GEGEVENS LIJST VAN KAPITAALBELANGEN Statutaire zetel

Belang

Facilicom Bedrijfsdiensten Schoonhouden Gom Schoonhouden B.V. Atris Groep B.V. Atris Haaglanden B.V. Robbers Schoonmaakdiensten B.V. ACS Cleaning Nederland B.V. Gom Distributie- en Dienstencentrum B.V.

Schiedam Nieuwegein Rhoon Nieuwegein Harderwijk Schiedam

100% 100% 100% 100% 100% 100%

Beveiligen Trigion Beveiliging B.V. Trigion Services B.V. Trigion AlarmCentrale B.V. Trigion Event Security B.V. Trigion Safety B.V. Hoffmann Bedrijfsrecherche B.V.

Schiedam Schiedam Schiedam Schiedam Schiedam Amsterdam

100% 100% 100% 100% 100% 100%

Cateren Prorest Catering B.V.

Schiedam

100%

Personeelsdiensten Axxicom Personeelsdiensten B.V. Axxicom Airport Caddy B.V. A Company B.V. Zorgcentrale B.V. In Huis Service B.V.

Schiedam Schiedam Schiphol Schiedam Schiedam

100% 100% 100% 100% 100%

Groepsmaatschappijen ultimo 2012

Statutaire zetel

Belang

Contractonderhoud Breijer Contractonderhoud B.V. Breijer Loodgieters B.V. Breijer Glas B.V. Asset Facility Management B.V.

Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam

100% 100% 100% 100%

Management en Beheer Breijer Bouw & Installatie B.V. Breijer Holding B.V. Schaap & Woudsma Beheer B.V. Van der Velde Groep B.V. Materieel Beheer J. van Heeswijk B.V.

Rotterdam Rotterdam Huizen Woerden Schijndel

100% 100% 100% 100% 100%

België Facilicom Services Group Belgium N.V. Gom N.V. Prorest Catering N.V. Facilicom Facility Solutions N.V. Axxicom N.V. Trigion B.V.B.A. Facilicom Wheels B.V.B.A. One Fleet Services N.V. One Building Maintenance N.V. One System Services N.V.

Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen Aarschot Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Parijs Parijs Parijs Parijs Parijs Parijs Parijs

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Internationaal

Thuiszorgactiviteiten Axxicom Thuishulp B.V. Aveant Thuishulp B.V.

Schiedam Utrecht

100% 51%

Horecadiensten Tapwacht Service B.V. Tapwacht Techniek B.V.

Schiedam Schiedam

100% 100%

Frankrijk Facilicom Services Group S.A. Facilicom S.A.S. Gom Propreté S.A.S. Trigion Accueil S.N.C. Trigion Sécurité S.A.S. Axxicom S.A. Facilicom Formation S.A.S.

Maincontracting Facilicom Facility Solutions B.V. Facilicom PPS Doetinchem OG B.V. Facilicom PPS Doetinchem Exploitatie B.V.

Schiedam Schiedam Schiedam

100% 100% 100%

Engeland Facilicom UK Ltd. Facilicom Cleaning Services Ltd. Trigion Security Services Ltd.

Londen Londen Londen

100% 100% 100%

Management en Beheer Facilicom Bedrijfsdiensten B.V. Facilicom Wagenpark B.V.

Schiedam Schiedam

100% 100%

Management en Beheer Facilicom Beheer B.V. Facilicom International B.V.

Schiedam Schiedam

100% 100%


Andere deelnemingen ultimo 2012

Projecten Breijer Bouw B.V. Breijer Schilders B.V. Breijer Ventilatietechniek B.V. Breijer Betonconservering B.V. Breijer Bouw Huizen B.V. Breijer Techniek Midden B.V. Breijer Techniek West B.V. Breijer Techniek Zuid B.V. Breijer Installatietechniek B.V.

Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Huizen Woerden Rotterdam Schijndel Woerden

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Brand en Beveiligingstechniek Breijer Brandpreventie B.V. Van der Velde Firepro B.V. Trigion Beveiligingstechniek B.V. Trigion Safety Opleidingen B.V.

Woerden Woerden Schiedam Woerden

100% 100% 100% 100%

H.O.D. Nederland B.V. H.O.D. Presentie B.V. Schoonzorg B.V. RCCS Holding B.V.

Utrecht Utrecht Amsterdam ’s Gravenhage

50% 50% 49% 30%

Verbonden partijen Facilicom Bedrijfsgebouwen B.V.

Schiedam

0%

Voor alle Nederlandse groepsmaatschappijen is een verklaring van hoofdelijke aansprakelijkheid als bedoeld in artikel 403, titel 9 Boek 2 Burgerlijk Wetboek ten kantore van het Handelsregister van de betreffende vennootschappen gedeponeerd. In bovenstaande opstelling zijn alleen de actieve vennootschappen vermeld; een volledige lijst ligt ter inzage bij de Kamer van Koophandel.


Groepsmaatschappijen ultimo 2012

86


WINSTBESTEMMING De directie heeft voorgesteld de nettowinst ad €

14.649.436 als volgt te verwerken:

Dividenduitkering

€

1.500.000

Toevoeging aan overige reserves

€

13.149.436

Statutaire bepaling inzake de winstbestemming conform artikel 23: De winst, die uit de vastgestelde jaarrekening blijkt, is geheel ter beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders.

BIJZONDER STATUTAIR RECHT INZAKE ZEGGENSCHAP Ultimo boekjaar worden 50 prioriteitsaandelen gehouden door de Stichting Administratiekantoor Facilicom Services Group. Het bestuur wordt gevormd door drs. J.G. Geurts. Aan de houders van de prioriteitsaandelen is een aantal bijzondere statutaire rechten verbonden. De vergadering van de houders van de prioriteitsaandelen heeft het recht tot het vaststellen van de beloning en andere arbeidsvoorwaarden van de directie. Tevens heeft zij het recht tot het goedkeuren van bestuursbesluiten, vast te leggen in een specifiek omschreven besluit. Uitgifte en inkoop van aandelen behoeft de goedkeuring van de vergadering van de houders van de prioriteitsaandelen; zij heeft hierbij een voorkeursrecht voor verkrijging van deze aandelen.

CO2-neutrale productie Tekst: Frank Bokern, Weergaloos met Woorden, Bussum Ontwerp en opmaak: John Roobol, Facilicom Fotografie: Concpt, Hunk de Kock Drukwerk: MediaCenter Rotterdam


AAN: FACILICOM SERVICES GROUP N.V.

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT VERKLARING BETREFFENDE DE JAARREKENING Wij hebben de in dit verslag op pagina 70 tot en met 86 opgenomen jaarrekening 2012 van Facilicom Services Group N.V. te Schiedam gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2012 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2012 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

VERANTWOORDELIJKHEID VAN HET BESTUUR Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE ACCOUNTANT Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de entiteit gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

OORDEEL BETREFFENDE DE JAARREKENING Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Facilicom Services Group N.V. per 31 december 2012 en van het resultaat over 2012 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

VERKLARING BETREFFENDE OVERIGE BIJ OF KRACHTENS DE WET GESTELDE EISEN Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Alphen aan den Rijn, 3 mei 2013

Grant Thornton Accountants en Adviseurs B.V. M.Baks RA (externe accountant)

J.Verkade AA RV

87

Hoofdkantoor Karel Doormanweg 4 3115 JD Schiedam Postbus 144 3100 AC Schiedam tel.: 0031 (0)10 298 11 11 fax: 0031 (0)10 298 11 01

Hoofdkantoor België Avenue Building Noorderplaats 7 bus 1 2000 Antwerpen tel.: 0032 (0)3 224 38 00 fax: 0032 (0)3 226 56 34

Hoofdkantoor Frankrijk 2-4 rue Marco Polo 94373 Sucy en Brie tel.: 0033 (0)1 49 82 85 00 fax: 0033 (0)1 49 82 85 90

Hoofdkantoor Engeland Sargasso Level 2 Five Arches Business Centre Maidstone Road Sidcup Kent DA14 5AE tel.: 0044 (0)20 83 08 50 50 fax: 0044 (0)20 83 02 58 49 www.facilicom.com

Bedrijven van Facilicom Facilicom Facility Solutions Trigion Beveiliging Gom Schoonhouden Prorest Catering Axxicom Personeelsdiensten Breijer Bouw en Installatie Tapwacht Service en Techniek

FACILICOM SERVICES GROUP JAARVERSLAG De juiste mensen op de juiste plek

Recommend Documents