november 2010
.wonen
25
Nieuwsbrief voor de relaties van de provincie Gelderland
Regio’s stellen programma’s op Regionale programma’s 2 en 3 Woonzorgcomplexen 4
De goede woning op de juiste plek Aan het begin van het jaar stelden de
Klimaatadaptatie 5
Gelderse gemeenten en de provincie het
Nieuwe Nederlanders 5
vast. Heldere afspraken in de regio’s over de
Wooncongres 6
t/m 2012 en richtpunt voor de kwantitatieve
derde Kwalitatief Woon Programma (KWP3) woningbouw voor de korte termijn van 2010 en kwalitatieve programmering van de woningbouw op de langere termijn (10 jaar). Het KWP3 biedt houvast aan alle betrokken partijen op de woningmarkt en biedt perspectief op een duurzaam evenwicht tussen
Wooncongres 9 februari 2011
vraag en aanbod. Het binnenregionaal
Er is veel aan de hand op de
programmeren gaat in de verdere uitwerking
woningmarkt. De provincie ziet
een grote rol spelen. De Gelderse regio’s
zich samen met gemeenten en
komen stap voor stap tot een gezamenlijke
Rijk uitgedaagd voor een
aanpak.
Gedeputeerde Theo Peters: ‘prioriteit geven aan binnenstedelijke ontwikkeling’
complexe opgave. De elementen? Afnemende woningbehoefte en op termijn bevolkingskrimp; op korte termijn nog een tekort aan woningen, maar op langere termijn een overschot aan plannen voor woningbouw; herstructurering van de bestaande woningvoorraad; binnenstedelijk bouwen versus uitbreiding in het buitengebied; verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. ‘Naar een nieuwe woningmarkt’ is het actuele thema van ons jaarlijkse wooncongres. Het belooft een interessant congres te worden. Om vast een tipje van de sluier op te lichten: Rijksbouwmeester Liesbeth van der Pol is een van de gastsprekers.
1
Gld.wonen 25
Ook in delen van Gelderland zijn de
eerste tekenen van krimp waargenomen.
Wat is hierin nu de rol van de provincie?
woningbouwcapaciteit aanwezig dan
corporaties en ontwikkelaars. Samen met
In veel regio’s is er op termijn meer
Theo Peters: ‘Wij overleggen met gemeenten,
nodig is om in de woningvraag te voorzien.
partijen lossen wij de problemen op. Dat
Gedeputeerde Theo Peters: ‘In Gelderland
zijn we nog in de positie om problemen te
voorkomen die in andere delen van het land al volop spelen. Dat betekent: nu keuzes
maken. Bijvoorbeeld meer aandacht geven aan de bestaande voorraad woningen en prioriteit geven aan de binnenstedelijke ontwikkeling boven stadsuitbreiding. Vanuit het oogpunt van ruimtelijke
kwaliteit, maar ook omdat je geen tweede
kans krijgt om moeilijke plekken in de steden aan te pakken. Verpaupering van bestaande wijken moeten we voorkomen. De goede
woning op de juiste plek en zo bestaande kwaliteiten beter benutten, daar ligt de uitdaging.’
is wat we doen. Ambtelijk en bestuurlijk
vraagt dat veel inzet, maar ik ben trots op
het resultaat van de afgelopen jaren. Niet de afspraken, maar het doel staat voorop: Zorgen voor een goede leefomgeving voor onze inwoners.’ Soms zal dat
betekenen dat we er niet aan ontkomen
uitbreidingsplannen in te krimpen, met alle financiële gevolgen van dien. Het betekent ook binnenstedelijke ontwikkelingen
stimuleren. Dat wordt de belangrijkste
boodschap van de provincies als we kijken naar de ruimtelijke ontwikkeling. En dan
heb ik het nog alleen over woningbouw en de financiële gevolgen daarvan. Wij begeleiden dat proces.’
BINNENREGIONAAL PROGRAMMEREN
Woonbeleid voor het Gelderland van de toekomst Binnenregionale woningbouwprogramma’s De provincie Gelderland wil gemeenten ondersteunen bij het binnenregionaal
regio’s stellen een binnenregionale uitwerking van het KWP3 op.
programmeren. Met het oog op de verwachte bevolkingsafname, dalende groei van de woningbehoefte en een overcapaciteit aan bouwplannen is afstemming tussen gemeenten in de regio noodzakelijk. Binnenregionale programmering is
ook nodig om in de huidige crisis op de woningmarkt dusdanige keuzes te maken dat de woningbouw niet
helemaal instort. Door te focussen op
een beperkt aantal plannen is de kans dat de bouw stilvalt minder groot dan wanneer gemeenten onderling met
elkaar concurreren om kopers te lokken. De samenwerking dient dus zowel de
korte- als de langetermijndoelstellingen voor de woningbouw. De Gelderse
‘Light’ organisatie Stedendriehoek De regio Stedendriehoek is het samen-
De eerste vraag is welke woningen
wanneer en waar gerealiseerd zouden
moeten worden. Het gaat dan om zowel
de ruimtelijke als de volkshuisvestelijke afweging. Deze eerste stap resulteert in
een ideale conceptprogrammering. Deze kan tot gevolg hebben dat sommige
plannen, die soms al in voorbereiding
zijn, stopgezet worden. Het transparant maken en bespreken van de daaruit
voortvloeiende financiële consequenties is de tweede fase. Gemeenten,
corporaties en bouwers/ontwikkelaars bespreken op regionale schaal wat er moet gebeuren. Vervolgens zouden
afspraken gemaakt moeten worden over de feitelijke binnenregionale
werkingsverband van de gemeenten Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Lochem, Voorst en Zutphen. De kracht van de samenwerkingsvorm schuilt in de kleine flexibele organisatie die vooral draait op de inzet van medewerkers van de deelnemende gemeenten. De besluitvorming is volledig in handen van colleges van B&W en gemeenteraden. Samengewerkt wordt alleen op die zaken die meerwaarde opleveren. Door samen te zoeken naar de beste plaatsen om woningen en bedrijventerreinen te realiseren, natuur te behouden en recreatieve en sociale voorzieningen te ontwikkelen, verbetert de kwaliteit van de hele regio.
programmering.
Met het oog op de verwachte bevolkingsafname, dalende groei van de woningbehoefte en een overcapaciteit aan bouwplannen is afstemming tussen gemeenten in de regio noodzakelijk.
BINNENREGIONAAL PROGRAMMEREN
De aanpak van de regio Stedendriehoek Het plan van aanpak regionale woningbouwprogrammering is vastgesteld door het Dagelijks Bestuur van de regio
2020. Conform het KWP3 gaat het voor
verwachtingen in de woningmarkt en
gen (bruto: 10.300 woningen).
tuurvisies zullen bestuurlijke keuzen
de gehele regio om netto 8.500 wonin-
Stedendriehoek. In het voorjaar 2010 hebben de colleges van B&W in de Stedendriehoek met dit plan van aanpak ingestemd. Gemeenten zullen samen met corporaties en marktpartijen een knelpunten-
analyse opstellen. Dit mondt uit in een regionaal woningbouwprogramma tot
2
Gld.wonen 25
Besluitvorming over een regionaal wo-
ningbouwprogramma door de gemeenteraden wordt verwacht in de loop van
2011. Voor de regio Stedendriehoek is de regionale woningbouwprogrammering een van de belangrijkste onderwerpen voor het komende jaar. Op basis van
de meest recente ontwikkelingen en
de beleidslijnen in de regionale strucop regionale schaal worden gemaakt
over het kwantitatieve en kwalitatieve programma voor de periode 2010-2020 met een doorkijk naar 2030.
BINNENREGIONAAL PROGRAMMEREN
‘We hebben heel lastige keuzes te maken’ Harold van Ganzenwinkel, teamleider Wonen in de gemeente Apeldoorn en voorzitter van de werkgroep Wonen in de regio Stedendriehoek, vertelt over ‘een razend interessant zoekproces.’ ‘Begin 2010 is het KWP3, het algemene plaatje voor het bouwen van wonin-
gen tot 2020, voor onze regio tot stand
gekomen. In het KWP-overleg rezen al
vragen hoe we binnenregionaal kunnen gaan programmeren en welke vorm dat zou moeten krijgen.
Vervolgens hebben we een plan van
aanpak gemaakt met de ambitie om voor de zomer 2011 voor het eerst te komen tot een regionaal woonpro-
gramma. We willen een vitaal docu-
ment, met jaarlijkse monitoring van
het proces, bijsturing en elke drie à vier jaar een nieuw programma. Het moet
gaan groeien. Op termijn willen we de
bestaande woningvoorraad erbij betrek-
ken. We zullen zien hoe ver we daarmee al in de eerste programmaperiode kunnen komen.’
Voorzitter Wonen regio Stedendriehoek Harold van Ganzenwinkel: ‘Het gaat ons niet om het verdelen van de koek. We willen op een gelijkwaardige manier tot een binnenregionaal programma komen’
Het plan van aanpak van de Stedendriehoek bestrijkt drie procesfasen. • Inventarisatie Harold van Ganzenwinkel: ‘We heb-
ben een proces afgesproken. De eerste
stap is het inventariseren van de planvoorraad, met antwoorden op vragen
formeel als informeel. Dat wij in de
blematiek opgepakt kan worden.
georganiseerd zijn, heeft ons tot nu toe
makelaars om te bezien hoe de pro-
• Keuzes maken
als: in welk stadium, hoe ver, voor
Vervolgens gaan we met de derde stap
en wat precies wordt er gebouwd? We
Het is een spannend proces. We
welke doelgroep, waar in de planning creëren dus overzicht van wat er in de pijplijn zit. Verder inventariseren we de woonwensen in de regio. Wat zijn
de behoeftecijfers? We moeten inzicht verkrijgen in wat er aan vraag ligt in de huidige markt. • Gesprekken Bij de tweede stap, de gespreksronde, liggen alle cijfers op tafel. We leggen
de belangen wegen en keuzes maken. zullen lastige beslissingen moeten
nemen, maar we gaan het toch doen
met elkaar! Let wel, het gaat ons niet
om het verdelen van de koek. Maar we willen op een gelijkwaardige manier tot een binnenregionaal programma komen en daaruit kán voortvloeien dat er een verdeling plaatsvindt.’
de toekomst te kijken?
brede sessies met de buitenwacht.
heb je mensen nodig die met elkaar aan
open en transparant naar kijken in
Van Ganzenwinkel: ‘Op alle niveaus
Waar zitten de knelpunten? Elke
tafel kunnen en willen. In een sfeer van
Gld.wonen 25
Stedendriehoek op een lichte manier
geholpen. We gaan nu de kwaliteit van de toekomst maken. Met strategisch
voorraadbeheer, kunnen we datgene
wat er al is, veel beter uitnutten. Voor de doorstroming op de woningmarkt moeten we nog wel bouwen - ook de
slaagkans van starters is daarbij belangrijk - maar verder kunnen we benutten wat er al is. We hebben heel lastige keuzes te maken: het is een razend
interessant zoekproces, waarin je elkaar tegenkomt.’
Wat heb je nu nodig om regionaal naar
alle belangen ernaast en gaan daar
gemeente houdt gesprekken met
3
corporaties, ontwikkelaars en
gezamenlijkheid en openheid, zowel
Meer informatie Sandra ten Wolde T (026) 359 97 18
[email protected]
WONINGBOUWCIJFERS
Monitor 2010 ‘Wonen in Gelderland’ Gelderland telt inmiddels 817.200 woningen. Met 11.328 nieuwe woningen was 2009 een topjaar qua productie. Het aandeel nultredenwoningen is in 2009 met 46% hoger dan de 38% die was afgesproken. Ook de productie van betaalbare woningen was met 43% iets
Wonen in Gelderland 2010. Ieder jaar
ling om van 2007 t/m 2010 gemiddeld
monitor uit welke de ontwikkelingen
leveren, wordt – ondanks de crisis - zeer
brengt de provincie Gelderland een
beschrijft op de Gelderse woningmarkt. Het rapport legt een accent op 2009.
Daarnaast wordt vooruitgekeken naar KWP3 (2010-2020).
meer dan beoogd. Deze conclusies komen naar voren
uit de zojuist verschenen rapportage
9.000 nieuwe woningen per jaar op te waarschijnlijk gehaald. Meer informatie Saskia de Munnik T (026) 359 98 53
Wat betreft de aantallen nieuwbouwwoningen heeft Gelderland de laatste jaren goed gepresteerd. De coalitiedoelstel-
[email protected] Download rapport: www.gelderland.nl/woneningelderland
WOONSERVICEGEBIEDEN
Studie woonservicegebieden onderstreept vraagkant
Onderzoeker Peter Hendrixen: ‘Als een woonservicegebied al een klankbord heeft, zitten daar vaak enkel vertegenwoordigers van bewoners in, uit de Wmo-raad of het wijkcomité bijvoorbeeld. De gewone man of vrouw wordt niets gevraagd, terwijl met hen tot een beter, mogelijk representatiever beeld te komen is’
Hoewel woonservicegebieden betrekkelijk nieuwe fenomenen zijn, komen ze doorgaans vrij traditioneel tot stand. Partijen inventariseren de voorraad woningen in een wijk, kijken wat een buurt al aan voorzieningen heeft, wat de bevolkingssamenstelling is en hoe die zich de komende decennia ontwikkelt. Op basis van dit soort gegevens wordt bepaald hoe van de wijk een woonservicegebied te maken is. Volgens planoloog Peter Hendrixen,
Soms komen de bewoners van een
woonservicegebied pas in beeld wanneer het woonservicegebied reeds is
gerealiseerd en er problemen ontstaan.
In opdracht van de provincie Gelderland
heeft Peter Hendrixen de samenwerking tussen partijen in woonservicegebieden
onderzocht. In het rapport ‘Coördineren als balanceren’ bepleit hij onder meer
een grotere rol voor de vraagzijde bij de
ontwikkeling van nieuwe woonservicegebieden.
aanpak slechts een schijnhouvast. De
initiatiefnemers zien het kwalitatieve
beeld van de vraagzijde - wat willen de bewoners? - nog vaak over het hoofd.
4
Gld.wonen 25
Een woonservicegebied is een gewone wijk, die op bijzondere wijze functioneert. Partijen op het gebied van wonen, welzijn en zorg werken samen aan voorzieningen, waardoor in zo’n wijk ook ouderen en mensen met een beperking kunnen wonen. Het geeft hen keuzevrijheid en sluit daarmee aan op de missie van het provinciale programma Thuisgeven: ‘mensen kiezen zelf
promovendus aan de Radboud Universiteit Nijmegen, verschaft de planmatige
Het woonservicegebied
hoe ze willen wonen’. Meer informatie Marijke Deegens T (026) 359 96 72
[email protected] download rapport: www.gelderland.nl/thuisgeven
KLIMAAT
Meer gemeenten aan de slag met klimaatadaptatie Urban Heat Island Effect
Het klimaat verandert. De temperatuur stijgt, er komen meer hete en droge periodes. De regen zal vaker in heftige, soms stormachtige buien vallen. Een aantal Gelderse steden bereidt zich daar op voor, door bij het ontwerp van nieuwbouw èn herstructurering rekening te houden met andere eisen voor de afvoer van regenwater. Of door bij de inrichting van het stedelijk gebied meer groen en open ruimte op te nemen, om extreme temperatuurverhoging te voorkomen. Klimaatadaptatie staat vooral op de
Nachttemperatuurverschillen in Gelderland, Alterra Wageningen UR.
De effecten van klimaatverandering
de relatie tussen temperatuurverschil-
is beperkt. De provincie wil gemeenten
Arnhem, Nijmegen en Apeldoorn. Ook
kenmerken van de bebouwde omgeving
agenderen, samen te bepalen of en zo
agenda van de grotere gemeenten.
zijn evenwel niet alleen merkbaar in de middelgrote Gelderse steden krij-
gen te maken met het verschijnsel van stedelijke warmte-eilanden: gebieden
in de stad waar het tijdens hittegolven
uitzonderlijk warm wordt. De universiteit van Wageningen heeft in Arnhem en Rotterdam onderzoek gedaan naar
len en een aantal eenvoudige fysieke
op wijkniveau. De uitkomst hiervan is vertaald naar de rest van Nederland.
Daaruit blijkt dat het temperatuurverschil tussen stad en omliggend landelijk gebied kan oplopen tot wel 8°C
(zie kaart). Het aantal steden dat nu
bewust bezig is met klimaatadaptatie
ondersteunen om het onderwerp te
ja welke gevolgen van klimaatverande-
ring spelen binnen de gemeente en een aanpak helpen ontwikkelen. Meer informatie Paul Stein T (026) 359 97 69
[email protected]
NIEUWE NEDERLANDERS
Van opvangcentrum naar woning
Asielzoekers in Nederland wonen tijdens hun asielprocedure in een opvangcentrum. Pas wanneer ze een verblijfsvergunning krijgen, komen ze in aanmerking voor een woning in een gemeente. Maar er moet dan wel een woning zijn. Veel gemeenten lopen achter op hun taakstelling die het ministerie van VROM hen toewijst. De gemeente Maasdriel heeft een grote inhaalslag gemaakt in de huisvesting van statushouders. De doelstellingen
zijn nu ruimschoots gerealiseerd. Rieki Penders, beleidsadviseur Wonen van
de gemeente, vertelt dat dankzij de in-
5
Gld.wonen 25
spanningen van alle betrokken partijen
eventueel prestatieafspraken. Monitor
buigen in een voorsprong. Wat heeft
aantal weigeringen en de reden daarvan
het is gelukt om de achterstand om te
Maasdriel voor tips aan andere gemeenten om het probleem op te lossen?
Rieki Penders: ‘Breng in kaart waarom het voldoen aan de taakstelling niet
lukt. Zijn er problemen in de afstem-
ming met andere partijen? Worden er
onvoldoende of niet passende woningen beschikbaar gesteld? Wil men in een
bepaalde kern niet wonen? Werk vervol-
maandelijks wat er gebeurt. Leg ook het vast; dit kan nodig zijn om aan te tonen of er wel voldoende woningen beschikbaar worden gesteld.We hebben er
vertrouwen in dat het ook de komende
jaren goed zal gaan. Dit jaar heeft zowel de provincie als de VROM-inspectie ons gecomplimenteerd met het behaalde resultaat.’
gens samen met de partijen die je nodig hebt zoals woningcorporaties, vluch-
telingenwerk, centraal orgaan opvang asielzoekers, sociale dienst en maak
Meer informatie Dieter Bakker T (026) 359 97 98
[email protected]
IN HET KORT
Manifestatie Thuisgeven in Gelderland Op 4 februari 2011 vindt de jaarlijkse manifestatie van het programma Thuisgeven in Gelderland plaats. De provincie Gelderland activeert en ondersteunt met dit programma partijen om activiteiten te ontwikkelen op het kruispunt van wonen, welzijn en zorg én de kennis daarover te delen. Zo zijn er inmiddels veel projecten gesubsidieerd die ICT-Domotica hebben toegepast. Op een beurs presenteren projectmedewerkers hun project en delen hun ervaringen en kennis. De manifestatie vindt plaats in congrescentrum Papendal in Arnhem en is interessant voor vertegenwoordigers van overheden en andere partijen uit het werkveld wonen, welzijn en zorg. Meer informatie Marijke Deegens T (026) 359 96 72
[email protected] www.gelderland.nl/thuisgeven
Impressie van de manifestatie Thuisgeven in 2010
Gelderse huistest van start
‘Koffer’ met inspirerende voorbeelden
Wooncongres 9 februari 2011
Mensen willen langer thuis blijven wonen: dat
Wat leeft er onder bewoners? Hoe kijken zij te-
‘Naar een nieuwe woningmarkt’ is het thema
vergt aanpassingen. Niet alleen in het voorzie-
gen hun wijk aan? Wat is hun mening over die
van het jaarlijkse woningbouwcongres van de
ningenstelsel, maar ook in en aan de woning.
geplande voorziening of dienst? De participatie
provincie Gelderland. Gastspreker is Rijks-
De provincie Gelderland heeft de nieuwe
van bewoners wordt steeds belangrijker bij
bouwmeester mevrouw Liesbeth van der Pol.
Gelderse huistest laten maken, nadat zeer
het nemen van beleidsbesluiten. Gemeenten,
Plaats en tijd: Huis der Provincie in Arnhem van
positieve ervaringen zijn opgedaan in een
corporaties en zorginstellingen die zoeken naar
13-17 uur. Noteer de datum vast in uw agenda!
aantal gemeenten met vergelijkbare tests.
creatieve vormen voor participatie kunnen
Op www.geldersehuistest.nl checken
ideeën opdoen in de digitale brochure ‘Reizen
Meer informatie
ouderen hun woning op comfort en veiligheid.
door de wijk’. Een voorbeeld uit deze nieuwe
Christa Jakobs
Gedeputeerde Theo Peters lanceerde de test
‘inspiratiekoffer’ is Het Theeterras. Dat is een
T (026) 359 98 17
op 5 november: ‘Er zijn in Gelderland 235.000
mobiele uitspanning, om in de wijk op te stel-
[email protected]
woningen geschikt om op te plussen, maar
len. Professionals nodigen toevallige passanten
dan moeten mensen natuurlijk wel weten
uit voor een praatje onder genot van een kop
welke aanpassingen er nodig zijn en wat
koffie of thee. De informele ontmoetingen zijn
dat gaat kosten. Voor die mensen is er nu
handig om een plan bij bewoners in de week te
de Gelderse huistest.’ In de test komen prakti-
leggen, hun reactie te vernemen, en ook om te
sche vragen aan de orde als: Zijn de drempels
horen welke zaken spelen in de buurt.
van de buitendeuren laag genoeg? Heeft uw
De koffer is gevuld met diverse participatievor-
trap aan beide zijden een leuning? Is de vloer
men die in de praktijk zijn beproefd. Een bron
van uw badkamer voldoende stroef? Na het
van ideeën voor iedereen die in het werk inten-
beantwoorden van de vragen, komt er een
sief contact heeft met bewoners. De koffer is te
Gld. wonen is een uitgave van de provincie
advies op maat uitgerold, met een indicatie
vinden op www.gelderland.nl/thuisgeven
Gelderland. Deze nieuwsbrief verschijnt
van de kosten.
onder ‘Instrumenten’.
vier maal per jaar. Voor aanmelden, wijzigen
Meer informatie
Meer informatie
Henk Langes T (026) 359 96 72
Petra Dhont T (026) 359 94 67
[email protected]
[email protected]
en opzeggen van gratis abonnementen:
[email protected] Provincie Gelderland T (026) 359 90 00 Postbus 9090 Markt 11
Provincie Gelderland, dichterbij dan je denkt
6
Gld.wonen 25
6800 GX Arnhem www.gelderland.nl
