FACILICOM SERVICES GROUP JAARVERSLAG De juiste mensen op de juiste plek

FACILICOM SERVICES GROUP JAARVERSLAG 2011

De juiste mensen op de juiste plek

KERNCIJFERS

Bedragen x € 1.000

2007

2008

in %

van omzet

in %

van omzet

2009

2010

in %

van omzet

2011

in %

van omzet

in %

van omzet

Bedrijfsopbrengsten

890.458

100%

1.000.986

100%

1.021.899

100%

1.052.106

100%

1.093.698

100%

Bedrijfskosten

841.574

94,5%

954.572

95,4%

975.820

95,5%

1.005.899

95,6%

1.055.617

96,5%

Bedrijfsresultaat

48.884

5,5%

46.414

4,6%

46.079

4,5%

46.207

4,4%

38.081

3,5%

Financieel resultaat

1.378

0,2%

2.553

0,3%

1.234

0,1%

1.067

0,1%

1.426

0,1%

Resultaat vóór belasting

50.262

5,6%

48.967

4,9%

47.313

4,6%

47.274

4,5%

39.507

3,6%

Belasting

12.665

1,4%

13.102

1,3%

13.098

1,3%

12.464

1,2%

10.499

1,0%

Nettowinst

36.168

4,1%

34.638

3,5%

33.299

3,3%

33.885

3,2%

29.008

2,7%

Gemiddeld aantal personeelsleden

28.208

30.135

29.782

30.051

31.350

Balanstotaal

327.283

353.146

406.712

419.833

441.901

Groepsvermogen

131.156

153.134

182.460

183.153

200.400

Aansprakelijk vermogen

134.017

157.200

186.626

188.227

206.740

Werkkapitaal

75.283

72.105

96.592

89.712

96.833

Current ratio

1,4

1,4

1,4

1,4

1,4

Solvabiliteit in %

40

43

45

44

45

BEDRIJFSRESULTAAT FACILICOM x € 1.000

BEDRIJFSOPBRENGSTEN FACILICOM x € 1.000 1.200.000

60.000

1.000.000

50.000

800.000

40.000

600.000

30.000

400.000

20.000

200.000

10.000

0

0 2007

2008

2009

2010

2011

2007

2008

2009

2010

2011

OMZET NEDERLAND SCHOONMAAKDIVISIE x € 1.000

BEVEILIGINGSDIVISIE x € 1.000

CATERINGDIVISIE x € 1.000

300.000

350.000

40.000

250.000

300.000

35.000 30.000

250.000

200.000

25.000 200.000

150.000

20.000 150.000 15.000

100.000

100.000

50.000

10.000

50.000

0

5.000 0

0 2007

2008

2009

2010

2011

PERSONEELSDIENSTEN x € 1.000 30.000

2007

2008

2009

2010

2011

2007

2008

2009

2010

BOUW- EN INSTALLATIEDIVISIE x € 1.000

FACILITY SOLUTIONS x € 1.000

200.000

120.000

25.000

2011

100.000 150.000

20.000

80.000

15.000

100.000

60.000

10.000

40.000 50.000

5.000

20.000

0

0 2007

2008

2009

2010

2011

0 2007

2008

2009

2010

2011

2007

2008

2009

2010

2011

2009

2010

2011

HORECADIENSTEN x € 1.000 10.000

8.000

6.000

4.000

2.000

0 2007

2008

2009

2010

2011

OMZET BUITENLAND BELGIË x € 1.000

FRANKRIJK x € 1.000

200.000

120.000

30.000

100.000

25.000

80.000

20.000

60.000

15.000

40.000

10.000

20.000

5.000

175.000

ENGELAND x € 1.000

150.000 125.000 100.000 75.000 50.000 25.000

0

0 2007

2008

2009

2010

2011

0 2007

2008

2009

2010

2011

2007

2008

Kick-off 2012

De juiste mensen op de juiste plek Bedrijven, overheden, onderwijsinstituten en zelfs zorg-

uw organisatie goed en efficiënt te laten draaien. Dat doen we

instellingen richten zich steeds meer op hun core business.

met medewerkers die niet alleen over veel kennis en ervaring

Alles wat daar niet toe behoort, wordt uitbesteed. Facilicom

beschikken, maar ook zijn getraind in hostmanship.

Services Group is al meer dan 45 jaar gespecialiseerd in het verzorgen van facilitaire diensten en kan u als opdrachtgever

De

alle facilitaire zorg uit handen nemen. Op een hoog

gespecialiseerde divisies. U kunt dus vertrouwen op betrokken

kwalitatieve, efficiënte en flexibele wijze.

medewerkers die beschikken over een grote vakkennis. Maar

activiteiten

van

Facilicom

zijn

ondergebracht

in

wij zijn ook sterk in samenwerken. Veel organisaties sluiten een Facilicom Services Group kan u op vrijwel elk terrein de juiste

multiservices-contract met ons af omdat dat wel zo efficiënt is

mensen op de juiste plek leveren. We houden uw pand

en omdat ze dan financieel voordeel ontvangen. Facilicom is

schoon, zorgen voor alle veiligheid, staan garant voor een

bovendien als geen ander in staat om integrated facility

goede ontvangst en begeleiding van medewerkers en

management te bieden. Omdat we alle soft facilities en

bezoekers, maken elke dag een smakelijke lunch, doen het

hard facilities in eigen huis hebben, levert dat bij ons echte

onderhoud van panden en installaties en leveren desgewenst

voordelen op in synergie en kostenefficiëntie.

alle bijkomende ondersteunende diensten die nodig zijn om

I N H O U D S O P G AV E DIRECTIEVERSLAG 2011

6

PLANET

48

3.1 Huisvesting

48

3.2 Mobiliteit

49

ALGEMEEN VERSLAG 2011

20

3.3 Energie

50

Hostmanship versterkt dienstverlening

20

3.4 Materialen

50

Facilicom omarmt Het Nieuwe Werken

22

3.5 Afval

50

Facilicom de beste facilitaire werkgever

24

3.6 Milieu-incidenten

50

Code Verantwoordelijk Marktgedrag

25

3.7 Ketenbenadering

50

Pleidooi voor fair trade aanbestedingen

25

3.8 Duurzaamheid

50

Investeren in mensen en kwaliteit

26

Efficiënt: een eigen arbodienst

27

PROFIT

51

Een baan voor moeilijk plaatsbaren

27

4.1 Netto-omzet

51

De unieke propositie van Facilicom meer uitnutten

28

4.2 Winst

51

Versterking door overnames

29

4.3 Solvabiliteit

51

Cross-selling nieuw speerpunt Facilicom

30

4.4 Personeelskosten

51

Uitbreiding zorgaanbod met De ZorgCentrale.nl

31

4.5 Klanttevredenheid

51

Breijer Brandpreventie actief in België

31

4.6 Klachten

52

Trigion investeert in event security

32

4.7 Integriteit

52

Werken aan zorgvuldigheid en integriteit

33

4.8 Dialoog met belanghebbenden

52

Gom plant 2.000 bomen

34

4.9 Kennis bevorderen

52

Trigion schakelt over op groen gas

35

4.10 Initiatieven op de arbeidsmarkt

52

Prorest biedt vaker vegetarisch

36

4.11 Milieuprestaties mogelijk maken

52

Trigion test standaard voor social return

37

4.12 Gezonde en goede voeding bieden

54

Gecertificeerd in duurzaam afvalmanagement

37

4.13 Duurzaam bouwen

54

Communiceren via social media

38

4.14 Goede doelen

54

Een nieuw, eigentijds personeelsblad

39 55

Een prikkelend nieuw relatiemagazine: Facilitair!

39

Eerste uitrol nieuwe automatisering

40

FINANCIEEL JAARVERSLAG 2011

Ellen Groenewoudt leidt Trigion

41

Geconsolideerde balans

56

Geconsolideerde winst- en verliesrekening

57

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

58

Toelichting op de jaarrekening

59

Toelichting op de geconsolideerde balans

62

SOCIAAL- EN MVO- VERSLAG 2011

42

HET MVO-BELEID VAN FACILICOM

43

Toelichting op de geconsolideerde winst- en

1.1 Verantwoording

43

verliesrekening

66

1.2 Prestatie-indicatoren

43

Toelichting op het geconsolideerd kasstroomoverzicht

67

1.3 Managementsystemen

44

Vennootschappelijke balans

68

Vennootschappelijke winst- en verliesrekening

69

PEOPLE

44

Toelichting op de vennootschappelijke balans

70

2.1 Personeelsomvang

44

Overige gegevens

71

2.2 Personeelsbestand

44

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

74

2.3 Personeelswerving

45

2.4 Ziekteverzuim

45

2.5 Duurzame inzetbaarheid

45

2.6 Medewerkerstevredenheid

47

2.7 Training en opleiding

47

2.8 Hostmanship

48

2.9 Gezondheid en veiligheid

48

2.10 Extra’s voor medewerkers

48

FACILICOM SER VICES GROUP N.V. IS FORMEEL EEN BUITENLANDSE VENNOOTSCHAP, OPGERICHT NAAR ANTILLIAANS RECHT, STATUTAIR GEVESTIGD TE CURAÇAO EN KANTOORHOUDEND TE SCHIEDAM, NEDERLAND.

DIRECTIEVERSLAG 2011

6

| 7


Het jaar 2011 is een lastig jaar geweest voor bedrijven in de facilitaire dienstverlening en in de bouwsector. Opnieuw krompen de markten als gevolg van een verdere vermindering van de vraag naar kantoorruimte. Ook Facilicom heeft dit aan den lijve ondervonden. Desondanks zijn wij er in geslaagd onze geconsolideerde omzet te laten stijgen met 4 procent tot € 1.094 miljoen. De geconsolideerde netto-winst daalde tot € 29 miljoen (-14 procent). Er is in het boekjaar minder dan in voorgaande jaren geïnvesteerd in acquisities, zodat de solvabiliteit toenam tot 45 procent. Facilicom heeft daarmee een ijzersterke vermogenspositie en dat is vooral in onzekere tijden een belangrijk voordeel.

Hoffmann Bedrijfsrecherche

Speuren naar nieuwe markten

MET EEN OMZET VAN

331 MILJOEN IS TRIGION MARKTLEIDER IN NEDERLAND


MARKTONTWIKKELINGEN

verkocht. Dat leidt ook tot hevige concurrentie op de renova-

Het gaat op economisch vlak niet goed in de landen waar

tie- en onderhoudsmarkt en resulteert in extreem lage project-

Facilicom actief is. Er is sprake van een Europa-brede recessie:

aanneemsommen.

overheden bezuinigen, omzetten van bedrijven stagneren en

Maar ook facilitaire bedrijven vechten op hun markten om hun

het consumentenvertrouwen is laag. De terugloop in econo-

volume op peil te houden. De prijs wordt daarbij vaak ingezet als

mische activiteiten leidt op zich al tot een afnemende behoefte

concurrentiemiddel, waardoor de tarieven dalen. Opdracht-

aan kantoor- en bedrijfsgebouwen. Daar komt de trend naar

gevers maken hier dankbaar gebruik van en stellen de budgetten

minder kantoormeters per werknemer als gevolg van Het

jaar op jaar neerwaarts bij. Dit effect versterkt de krimp nog

Nieuwe Werken nog bij. Steeds meer organisaties stimuleren

verder. Wij zien in 2012 nog geen kentering in deze ontwikkeling.

flexibel werken op verschillende locaties: thuis, bij de klant of op locaties onderweg. Meer en meer wordt het aantal kantoor-

Facilicom is dus somber over de algemene markten prijs-

werkplekken teruggebracht en worden vaste kantoorplekken

ontwikkelingen. Maar er zijn ook positieve trends. Opdracht-

omgezet in flexplekken. Deze trend zal naar onze verwachting

gevers zien steeds vaker in dat de neerwaartse prijsspiraal ook

zeker aanhouden.

voor hen op de lange termijn negatieve effecten heeft. Leveranciers alleen selecteren op prijs heeft zijn keerzijde. Meer en

De gevolgen van beide bovenstaande ontwikkelingen zijn goed

meer worden naast prijs ook kwalitatieve criteria gebruikt bij

zichtbaar op bedrijventerreinen. Borden ‘Te huur’ zijn eerder regel

selecties. Soms in zeer formele procedures die leiden tot

dan uitzondering. In Nederland staat meer dan 10 miljoen m2

bureaucratie en schijntransparantie, maar steeds vaker ook

kantoorruimte inmiddels leeg.

in volwassen, afgewogen tenderprocessen. De Code Verantwoordelijk Marktgedrag, zoals die tussen opdracht-

Alle bouwen installatiebedrijven merken de gevolgen hiervan.

gevers, werkgevers en werknemers in de schoonmaak-

De vraag naar nieuwbouw is sterk teruggelopen, projecten

branche is overeengekomen, is hier een sterk voorbeeld van.

worden uitgesteld en nieuwe woningen worden mondjesmaat

Evenals het Bidbook ‘Blijvend van waarde’, dat door de

Trigion is in enkele jaren tijd uitgegroeid tot marktleider in de beveiliging. Het bedrijf is toonaangevend en opdrachtgevers herkennen dat. Een van de sterke troeven van Trigion is dat het bedrijf een bijzonder breed pakket producten en diensten kan bieden. Dat pakket is nu nog completer dankzij de overname begin 2011 van Hoffmann Bedrijfsrecherche: marktleider op zijn terrein en daar net zo toonaangevend. De overname komt op het juiste moment. Opdrachtgevers vragen steeds meer van beveiligingsbedrijven. Met Hoffmann biedt Trigion nu ook een ongekende expertise in bedrijfsrecherche, ICT-security en consultancy en opleidingen. De overname biedt Trigion bovendien de mogelijkheid zijn vleugels verder uit te slaan. De traditionele beveiligingsmarkt krimpt. Trigion zet daarom sterk in op groeimarkten. Die groei moet komen van bedrijfsonderdelen

als

Receptie

Services,

Toezicht & Handhaving en Event Security. En van Hoffmann Bedrijfsrecherche.


8

|

9

brancheorganisaties Veneca (catering), de Nederlandse

gevers de voordelen van integraliteit onderkennen, plukt

Veiligheidsbranche (beveiliging) en OSB (schoonmaak en

Facilicom de vruchten van de ervaring die in de afgelopen jaren

glazenwassen) is opgesteld. Ook in de bouw zien wij een

is opgebouwd op dit gebied.

sterke toename in het selecteren op kwalitatieve criteria. Facilicom is blij met deze ontwikkelingen, omdat hiermee meer

De verschillende divisies van Facilicom hebben ook verschil-

recht wordt gedaan aan de professionaliteit en reputatie van

lend gepresteerd in 2011. Onderstaand is per divisie een kort

leveranciers. Het stimuleert het constant verbeteren van de

verslag opgenomen.

performance en het ontwikkelen van methodes en procedures waarmee de dienstverlening op een hoger peil wordt gebracht,

GOM PRESTEERT UITSTEKEND,

zowel inhoudelijk als op het gebied van efficiency en effectivi-

REGIONALE BEDRIJVEN GEÏNTEGREERD

teit. Opdrachtgever én opdrachtnemer zijn daarbij gebaat.

Gom heeft in het verslagjaar goed gepresteerd. Het bedrijf wist

Onder andere met ons project ‘hostmanship’ geven we hier

een groei te realiseren van maar liefst 8 procent en daarbij de

bewust uiting aan.

winst prima op peil te houden. Dat is bijzonder in een markt die in het afgelopen jaar wederom is gekrompen en waarin

Ook de trend naar integrale contracten zien wij als een

opdrachtgevers bovendien vaak alleen maar kiezen voor de

gunstige ontwikkeling. Traditioneel werden contracten per vak-

laagste prijs.

gebied opgeknipt. In facilitaire dienstverlening in bijvoorbeeld schoonmaak, catering en beveiliging. In de bouwsector in

De groei van Gom wordt voor een groot deel gerealiseerd in

bouwkundig, elektrotechnisch en werktuigbouwkundig. Zowel

nieuwe marktsegmenten. In de zorg weet Gom het verschil te

opdrachtgevers als leveranciers zien steeds meer in dat deze

maken door niet alleen schoonmaak aan te bieden maar ook

scheiding tot suboptimalisatie leidt in de operationele proces-

tal van aanvullende, ondersteunende diensten. Ook in de retail

sen. Facilicom gelooft sterk in integraliteit en heeft het bedrijf

is het bedrijf sinds kort succesvol, wat zich heeft geuit in een

om die reden multidisciplinair opgebouwd. Nu ook opdracht-

mooie groei in dat segment het afgelopen jaar. Gom is in 2011

Schoonmaakactiviteiten

Werk aan de winkel


bovendien actief geworden in de leisuremarkt, naar verwach-

bieden van een kwaliteitsverbetering en in het streven dat

ting een belangrijke groeimarkt gezien de toenemende vergrij-

medewerkers van de opdrachtgever zich prettig voelen.

zing. In het verslagjaar bleken twee attractieparken gevoelig

Reinheid en netheid van de werkomgeving zijn dan belangrijk.

voor het vernieuwende schoonmaakconcept dat Gom biedt.

Om die beleving nog verder te verbeteren traint Gom

Ook vakantieparken en hotels lijken geïnteresseerd. Verder

medewerkers in hostmanship. In de zorg heeft dat een belang-

valt de doorontwikkeling van specialistische schoonmaak-

rijk effect op de beleving en alles wijst erop dat dat ook in

activiteiten goed in de markt.

andere segmenten goed zal aanslaan.

Ontwikkelingen in 2011 lijken erop te duiden dat de negatieve

De ontwikkelingen bij de zes regionale schoonmaakbedrijven

prijsspiraal waarin de schoonmaak al jaren zit, wel eens zou

van Facilicom waren veel minder gunstig. Omzet en rendement

kunnen worden doorbroken. Door de acties van de bonden en

liepen in 2011 fors terug. Om die reden is in het najaar besloten

door branchebrede initiatieven als het opstellen van de Code

om op één na alle regionale schoonmaakbedrijven op te laten

Verantwoordelijk Marktgedrag hebben opdrachtgevers meer oog

gaan in Gom. Alleen Robbers blijft zelfstandig. Dit bedrijf is

voor kwaliteit. Schoonmaak zal daardoor minder als een

actief in het hoogste segment van de markt en heeft een ijzer-

commodity worden gezien, met als gevolg dat meer en meer

sterk imago. Het is dus waardevol om Robbers te handhaven,

opdrachtgevers niet meer alléén selecteren op laagste prijs.

waarbij ook meespeelt dat Facilicom binnen de schoonmaakdivisie graag een tweede merk heeft.

Gom heeft altijd geweigerd tegen kostprijs te werken. Het bedrijf realiseert zich echter dat het zich dan wel moet onder-

Voor 2012 heeft Gom opnieuw ambitieuze doelstellingen

scheiden van andere aanbieders en ook daadwerkelijk toe-

geformuleerd. Het realiseren hiervan is sterk afhankelijk van het

gevoegde waarde moet bieden. Operational excellence is

doorzetten van de bovenvermelde marktontwikkelingen.

daarbij belangrijk, maar is tegenwoordig een basisvereiste voor

Algemeen wordt helaas voor 2012 nog een krimp van de

veel opdrachtgevers. Gom zoekt zijn meerwaarde in het

schoonmaakmarkt verwacht.

GOM GROEIT

8% DOOR

FOCUS EN SEGMENT-

In de 47 jaar dat Gom nu bestaat was het bedrijf actief in de kantorenmarkt, het onderwijs, de zorg en tal van andere sectoren. Maar nooit in de retail. Eind 2010 is besloten de winkelmarkt te gaan verkennen. En dat is wel erg succesvol verlopen. Al meteen in het begin van 2011

SPECIFIEKE OPLOSSINGEN

haalde Gom mooie contracten binnen. Zo zijn de schoonmakers nu bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het schoonhouden van veel aansprekende locaties van De Bijenkorf en V&D. Onder meer dankzij deze verbreding van het werkterrein wist Gom in een moeilijke markt toch 8 procent te groeien. De regionale schoonmaakbedrijven bleven helaas achter, reden waarom deze bedrijven op één na aan het eind van het jaar zijn geïntegreerd in Gom. De integratie zorgt ervoor dat Gom nog beter de kwaliteit en de continuïteit kan garanderen. Het bedrijf is nu bovendien beter in staat om te investeren in innovaties als het Green Selection Program.


10

| 11

LICHTE KRIMP BIJ TRIGION

nieuwe concept van de security host, ‘de beveiliger met de V

Ook Trigion ontkwam niet aan de krimp waar de beveiligings-

van vriendelijk’. In 2011 is bij meerdere opdrachtgevers gestart

markt last van heeft. De beveiligingsdivisie zag zijn omzet

met het inzetten van security hosts.

licht teruglopen. Dankzij de overname van Hoffmann Bedrijfsrecherche, in het begin van het jaar, bleef de krimp beperkt.

Opdrachtgevers vragen vaker om doordachte oplossingen en

De beveiligingsdivisie wist het rendement redelijk op peil te

combinaties van diensten. Dankzij de overname van Hoffmann

houden.

kan Trigion opdrachtgevers daar nu veel beter in tegemoet komen. Een nieuwe invulling van de dienstverlening is zeker

De krimp in de beveiligingsmarkt doet zich vooral voor in de

nodig bij bedrijven die Het Nieuwe Werken invoeren. Het

traditionele beveiliging. De markt was al verzadigd, maar merkt

kantoorpand wordt dan veel meer een ontmoetingsplek en dat

nu de gevolgen van de economische crisis. De overheid

vraagt weer om beveiligers die ook gastheerschap hoog in het

bezuinigt sterk, waardoor grote contracten soms stevig

vaandel hebben staan. Het Nieuwe Werken brengt echter ook

worden herzien.

grote risico’s met zich mee op het gebied van fraude, ICT en het lekken van vertrouwelijke informatie. Trigion en Hoffmann

De veranderingen in de markt maken het noodzakelijk om

kunnen daar samen veel in betekenen voor opdrachtgevers.

meer kwaliteit en toegevoegde waarde te bieden. Trigion zet daarom sterk in op vakmanschap en dienstbaarheid. Het

Om de exploitatie verder te verbeteren is er in het najaar bij

bedrijf is enkele jaren geleden al begonnen met het investeren

Trigion een effectiviteitsslag doorgevoerd. Door het effectiever

in vakmanschap met de oprichting van de Trigion Academie.

maken van de aansturing, het opheffen van een districts-

Zo’n 1.300 Trigion-medewerkers volgen daar nu een

kantoor en aanpassingen in de organisatie zijn de kosten

MBO-opleiding. Eind 2010 heeft Trigion een begin gemaakt

teruggebracht. Dat is ook te zien aan de cijfers. Het rendement

met het trainen van medewerkers in hostmanship. Vakman-

is in de laatste maanden van het jaar verbeterd.

schap en dienstbaarheid komen overigens ook samen in het

PROREST GROEIT FLINK TEGEN MARKTONTWIKKELING IN

Cateringactiviteiten

Daily Delicious smaakt naar meer


Vanwege de krimp in traditionele beveiliging focust Trigion sterk

mensen aan het werk. De mensen die wel werk hebben, geven

op groeimarkten. Een van die groeimarkten is het publieke

minder uit. Dat wordt nog eens versterkt door de stijgende

domein. Vooral op lokaal niveau groeit de inzet van particuliere

prijzen in de restaurants. De grondstofprijzen waren hoog in

beveiliging in het publieke domein en is er ook steeds meer

2011, bovendien zijn opdrachtgevers minder bereid het

sprake van informatie-uitwisseling tussen politie en beveiligers.

aanbod in de bedrijfsrestaurants te subsidiëren. Door al deze

Trigion Toezicht & Handhaving heeft een sterke positie in dit

factoren lopen de bestedingen in de restaurants terug.

segment en zag zijn omzet in 2011 met ruim 15 procent toenemen. De verwachting is dat die groei zich zal voortzetten

De cateringmarkt is al jaren een verdringingsmarkt. Opdracht-

en de terugloop in de traditionele beveiliging deels zal

gevers weten dat en kiezen bij aanbestedingen daarom vaak

compenseren.

voor de laagste prijs. De brancheorganisatie Veneca probeert dit tij te keren, onder andere met de publicatie van een

PROREST GROEIT IN INTEGRALE CONTRACTEN

bidbook dat samen met de brancheorganisaties in de schoon-

Vooral dankzij twee grote integrale contracten is de omzet bij

maak en de beveiliging werd opgesteld. Dat heeft in de catering

Prorest in 2011 met zo’n 6 procent gegroeid. Om deze

nog niet echt tot een verandering geleid.

contracten te winnen zag het bedrijf zich genoodzaakt scherpe tarieven te bieden. Prorest moest op beide locaties bovendien

Het kan echter zijn dat het nog te vroeg is om die conclusie te

flink investeren. Het rendement kwam daardoor onder druk te

trekken. Bij een paar aanbestedingen in het laatste kwartaal

staan en liep terug, maar is nog steeds goed, zeker vergeleken

van 2011 werd gesteld dat de uitvragende partij de richtlijnen

met andere bedrijven in deze branche.

van het bidbook wilde volgen en dus meer zou kijken naar kwalitatieve aspecten.

De groei van Prorest gaat tegen de markttrend in, want ook de catering heeft te maken met krimp. Vooral economische

Juist in deze tijden van krimp bewijst de propositie van

factoren spelen daarbij een rol. Door de recessie zijn er minder

Facilicom zich. Nu opdrachtgevers op de kosten moeten let-

Prorest schreef met succes in op grote aanbestedingen en zag daarmee de omzet met 6 procent toenemen. Veelal gaat het bij die grote contracten om integrale opdrachten, waarbij dus meer Facilicom-bedrijven zijn betrokken. Zoals de opdracht bij ASR. Facilicom Facility Solutions is sinds 1 mei verantwoordelijk voor de schoonmaakactiviteiten, catering en beveiliging op de drie kantoorlocaties van ASR Nederland in Utrecht en Amersfoort waar Het Nieuwe Werken is ingevoerd en doet dat met eigen bedrijven, waaronder dus Prorest. Prorest heeft Het Nieuwe Werken al eerder vertaald in Het Nieuwe Ontmoeten. Medewerkers die maar af en toe op kantoor zijn, moeten daar wel voldoende gelegenheid hebben voor overleg of samenwerken. Juist een bedrijfscateraar kan daarin voorzien met restauratieve voorzieningen die veel langer open zijn en op elk moment van de dag precies het juiste aanbod hebben. Bij ASR is dit alles samengebald in een nieuw concept: Daily Delicious. Een concept dat aantoont dat Prorest, ook in het jaar dat het bedrijf 25 jaar bestond, blijft innoveren.


12

|

13

BREIJER WIST DE CO2-UITSTOOT MET MAAR LIEFST

24% TERUG

TE DRINGEN

Bouw- en installatieactiviteiten

Een mooie staat van ten, kan Facilicom veel voor ze betekenen met integrale con-

BREIJER PAST ZICH AAN AAN DE MARKT

cepten, geleverd door eigen bedrijven. Prorest profiteert daar

Dankzij de uitvoering van de laatste fase van de restauratie en

relatief sterk van. Hoewel het cateringbedrijf in zijn markt

renovatie van het gebouw van de Raad van State, wist Breijer

slechts een middelgrote aanbieder is, draait Prorest op vol-

in 2011 omzet én rendement redelijk op peil te houden. Na

waardige basis mee in grote contracten en trekt het bedrijf

drie jaar hard werken werd het gebouw in oktober 2011 door

samen op met zusterbedrijven Gom en Trigion. Inmiddels

Koningin Beatrix heropend. Zowel uitvoering als planning zijn

behaalt Prorest ruim 20 procent van zijn omzet uit dergelijke

uitstekend verlopen, waarmee Breijer heeft aangetoond

integrale contracten. Het bedrijf heeft een uitstekende propo-

dergelijke veeleisende projecten prima aan te kunnen.

sitie met het bieden van kwaliteit, efficiency en maatwerk. In het verslagjaar heeft Prorest die propositie aangescherpt door

Zonder dit project liepen de bedrijfsactiviteiten flink terug.

zich te profileren als dé betrokken cateraar.

Op een paar kleine uitzonderingen na (bijvoorbeeld ventilatietechniek en het schildersbedrijf) daalden de resultaten van alle

Prorest blijft investeren in vernieuwingen. Samen met leveran-

bedrijven. Het is heel lastig om de contracten- en order-

ciers wordt gekeken hoe het assortiment kan worden verrijkt

portefeuilles goed op peil te houden met de toegenomen

met meer biologisch en meer streekproducten. Die producten

concurrentie. Begin 2012 heeft Breijer daarom moeten snijden

zitten nu standaard in het assortiment. Met het concept Daily

in het aantal arbeidsplaatsen, zodat kosten en omzet beter in

Delicious biedt Prorest een vernieuwend coffee corner-

evenwicht zijn. Dergelijke ingrepen zijn vervelend, maar keihard

concept waar gasten de hele dag terecht kunnen. Bij

noodzakelijk om gezond te blijven.

ESA-ESTEC biedt Prorest een restaurantconcept waarbij 80 procent van de gasten tussen de middag een warme maaltijd

Opdrachtgevers stellen steeds meer prijs op een integrale aan-

gebruikt. Een dergelijk concept met maatwerkproducten kan

pak, gericht op hun eigen situatie. Breijer speelt daar op in

desgewenst makkelijk worden geïmplementeerd bij andere

door de business units om te vormen van een indeling in

opdrachtgevers. Mede door dit soort innovaties, de grote

vakdisciplines naar een indeling in klantsegmenten, waarbinnen

integrale contracten en de nieuwe contracten die de eigen

alle disciplines worden geleverd. Aan deze klantsegmenten

salesmanagers weten binnen te halen, verwacht Prorest ook

(bijvoorbeeld ‘care’, ‘retail’ of ‘woningen’) worden integrale

in 2012 goed door te ontwikkelen.

oplossingen geboden, waarbij werktuigbouw, elektra en bouw


Het zijn sombere tijden in de bouw en Breijer Bouw en Installatie heeft daar ook onder te lijden. Jaar op jaar zijn de vooruitzichten slecht in deze markt. Toch heeft Breijer het in 2011 redelijk goed gedaan, ook doordat het bedrijf in het verslagjaar twee bijzondere overheidsprojecten kon opleveren. Breijer Bouw en Installatie was verantwoordelijk voor de bouw van het belastingkantoor in Doetinchem, een PPSproject dat geheel door Facilicom-bedrijven is gerealiseerd. Het pand werd in februari opgeleverd. Met de renovatie van de panden van de Raad van State speelde Breijer zich misschien nog wel meer in de kijker. Het bouwbedrijf was drie jaar lang actief aan de Kneuterdijk in Den Haag met nieuwbouw, het moderniseren van recente aanbouw en de renovatie van het monumentale Witte

Paleisje.

Op

5

oktober

werd

het

vernieuwde pand officieel geopend door de

dienst

koningin. Het project is een fantastische referentie voor een bouwbedrijf dat zich nog meer wil gaan richten op onderhoud en renovatie.

perfect met elkaar samenwerken. Breijer heeft hiermee zijn

managen van facilitaire diensten, kan Facilicom opdracht-

marktpositie weten te versterken.

gevers hierin als geen ander bedienen. De interesse voor dit soort concepten groeit, wat ook valt af te lezen aan het feit dat

Voor de komende jaren wordt nog geen opleving verwacht in

er in 2011 nieuwe toetreders zichtbaar werden in deze markt.

de ontwikkeling van de bouwvolumes. Breijer zal zich dus

De interesse groeit mede vanwege de recessie en dat heeft

blijven richten op niches waarin het bedrijf een sterkere positie

wel geleid tot een verandering. Kozen opdrachtgevers in het

heeft, zoals contractmatig onderhoud en brandpreventie. Maar

verleden vooral uit strategische overwegingen voor integrale

ook de business unit Projecten blijft investeren in de organisa-

concepten, nu vormen kosten vaak de drijfveer.

tie, zoals bijvoorbeeld in BIM (digitale Bouwwerk Informatie Modellen). Het feit dat Breijer alle technische activiteiten in huis

Facilicom wil zich blijven onderscheiden met integrale dienst-

heeft, maakt Facilicom uniek als facilitaire dienstverlener en dat

verlening. Daarom heeft FFS in 2011 veel geïnvesteerd in het

is iets om zuinig op te zijn.

verder ontwikkelen van integrale concepten. FFS onderscheidt zich hiermee en biedt een belangrijke meerwaarde aan

FFS: MEER MULTISERVICES EN INTEGRATED

opdrachtgevers. De inspanningen hebben op dit terrein in

FACILITY MANAGEMENT

2011 onder meer geresulteerd in opdrachten waarin het

Facilicom Facility Solutions (FFS) zag zijn omzet in 2011 met

IFM-concept werd beproefd.

zo’n 10 procent stijgen. Het bedrijf kwam echter in de rode

De spin-off van FFS voor de andere divisies wordt tegelijkertijd

cijfers terecht doordat veel moest worden geïnvesteerd in het

steeds groter. Door de groei in multiservices en integrale con-

ontwikkelen van nieuwe concepten en het versterken van de

tracten doet FFS steeds vaker een beroep op eigen bedrijven.

organisatie, en doordat op enkele contracten aanloopverliezen

Werd in 2010 nog ‘slechts’ 45 procent van de contracten met

moesten worden genomen.

eigen bedrijven ingevuld, in 2011 liep dat percentage op tot 60. Vooral bedrijven als Prorest en Breijer Contractonderhoud

De markt voor multiservices en integrated facility management

profiteren hier relatief sterk van. De verwachting is dat die groei

(IFM) is volwassen aan het worden. Facilicom heeft hier altijd

zich verder zal voortzetten. FFS neemt hiermee het voortouw

sterk op ingezet. Met alle soft facilities en hard facilities in eigen

in het beleid om nog meer werk te maken van multiservices

huis, en bovendien een unieke expertise in het integreren en

en cross-selling.


14

|

15

60% VAN DE INTEGRALE CONTRACTEN WORDT DOOR FFS INGEVULD MET FACILICOM-BEDRIJVEN

Facility management

De kracht van Facilicom activeren De overheid, en dan met name de Rijksgebouwendienst, is

te bieden. Er is door Facilicom flink geïnvesteerd om dit initiatief

een groot voorstander van DBFMO-contracten waarbij de vol-

een goede start te geven.

ledige verantwoordelijkheid voor ontwerp, bouw, financiering, onderhoud en exploitatie van een gebouw voor langere tijd

Axxicom Thuishulp wist door autonome groei zijn omzet in

(meestal 25 jaar) bij één partij wordt ondergebracht. FFS zal

2011 te verdubbelen. Er werden geen bedrijven overgenomen,

de opgedane ervaring met het DBFMO-contract voor het

alhoewel dat wel op het verlanglijstje stond. Meer volume is

belastingkantoor in Doetinchem in 2012 inzetten om aan

namelijk welkom in deze markt, waar tarieven scherp zijn en

verschillende nieuwe tenders mee te doen. Facilicom is goed

economies of scale noodzakelijk zijn om een sterke markt-

toegerust voor een dergelijke integrale aanpak.

positie te handhaven. Investeringskosten zorgden ervoor dat Axxicom Thuishulp niet aan de winst kon bijdragen. Dankzij de

FFS wacht een spannend jaar in 2012. Het bedrijf wil

joint venture met Aveant kon dit onderdeel het jaar toch positief

meegroeien met de markt en zal daar zijn best voor moeten

afsluiten.

doen. Met ingang van 2012 loopt de omzet iets terug door bezuinigingen bij opdrachtgevers en contractverlies. Nieuwe

De activiteiten op Schiphol lopen goed. Ook hier werd groei

contracten liggen in het verschiet, maar het zal niet makkelijk

gerealiseerd. Het bedrijf investeert in nieuwe, aanverwante

worden om daadwerkelijk groei te realiseren in een markt

activiteiten. Axxicom Airport Caddy heeft het jaar met een

waarin de prijzen onder druk staan en de concurrentie

bevredigend resultaat afgesloten.

toeneemt. Opsteker is wel dat nu al duidelijk is dat de vraag naar integrale oplossingen onverminderd zal blijven groeien.

De divisie zal blijven groeien. In het begin van 2012 kon Axxicom Thuishulp alsnog een bedrijf overnemen waarmee de

AXXICOM SUCCESVOL IN PIONIEREN

omzet ruim verdubbelt. De divisie werkt hard aan de inschrij-

Axxicom heeft een jaar van mooie groei achter de rug. De

ving op nieuwe aanbestedingen. Ook Axxicom Airport Caddy

divisie was altijd al de broedplaats van Facilicom. Ook in

krijgt te maken met een aanbesteding. Ondertussen werkt de

2011 is hier weer een interessant nieuw initiatief geboren:

divisie aan nieuwe initiatieven die aansluiten bij de competen-

De ZorgCentrale.nl. Dankzij deze nieuwe activiteit zijn zorg-

ties van Facilicom en Axxicom.

instellingen beter in staat om zorg en ondersteuning op afstand


Facilicom heeft een unieke propositie, want het bedrijf heeft alle soft facilities en hard facilities in huis. Dat niet alleen; met Facilicom Facility Solutions (FFS) heeft het bedrijf ook nog eens een aparte divisie voor facilitair management en het integreren van diensten. Het is met die expertise dat Facilicom het verschil kan maken. Juist nu de economie tegenzit, zoeken opdrachtgevers naar efficiënte facilitaire oplossingen. FFS heeft een ongekende expertise in het strak aansturen van de facilitaire organisatie en het integreren van diensten. In 2011 wist FFS weer mooie opdrachten binnen te halen die ook nog eens voor het overgrote deel zijn ingevuld met Facilicom-bedrijven. Het Europese ruimtevaart research- en technologiecentrum ESA-ESTEC sloot een nieuw contract af waarin nog meer diensten zijn uitbesteed, nu ook bijvoorbeeld de catering. Bij verzekeraar ASR verzorgt het bedrijf nu voor onbepaalde tijd schoonmaak, beveiliging en catering. Bijzonder is dat FSS nu ook verantwoordelijk is voor de complete facilitaire dienstverlening op het hoofdkantoor van cateraar Albron. Met uitzondering natuurlijk van de catering.

TAPWACHT WEET BASIS VERDER TE VERBREDEN

BELGIË GROEIT DOOR OVERNAME

Tapwacht Services is in 2011 vrijwel constant gebleven.

De Belgische divisie had een goed jaar. Door de overname van

Tapwacht Techniek wist een mooie groei van ruim 20 procent

de One Group nam de omzet toe met ruim 40 procent en ook

te realiseren. De omzettoename komt voor een deel voort uit

de winst verbeterde. Autonome groei bleef echter uit. Veel tijd

de overname van Franke Coffee Systems, maar het bedrijfs-

is besteed aan de integratie van de bedrijven van de One

onderdeel wist ook autonoom te groeien. Mede door investe-

Group: het schoonmaakbedrijf ACS, het onderhoudsbedrijf

ringen liep het rendement terug en bleef de winst onder het

One Building Maintenance en het auto-onderhoudsbedrijf One

gewenste niveau.

Fleet Services. In 2012 is er nog winst te behalen in het bewerkstelligen van de geplande synergie.

Met Tapwacht Techniek heeft de divisie zijn basis goed weten te verbreden. Dat is nog eens versterkt nu het bedrijf ook

Door de integratie van ACS is Gom nu het op een na grootste

succesvol is in het servicen van installaties voor warme

schoonmaakbedrijf in België. Vanwege de ontwikkelingen in

dranken. Helaas merkt Tapwacht nu ook de gevolgen van de

die markt, waar de prijsdruk zeer groot is, zal het lastig zijn om

economische crisis. De marges staan onder druk. Doordat er

verdere groei te realiseren binnen het schoonmaakbedrijf. De

de laatste tijd minder nieuwe projecten bijkomen, is het niet

focus ligt daarom op de andere bedrijven: Trigion, Prorest, FFS,

waarschijnlijk dat Tapwacht Techniek ook in 2012 nog dezelfde

One Building Maintenance en One Fleet Services. In deze

groei zal kunnen realiseren.

markten is meer te winnen. Bovendien is het goed om de kloof tussen Gom en deze bedrijven te verkleinen. Daarmee wordt

Tapwacht heeft in 2011 geïnvesteerd in de voorbereidingen op

het beter mogelijk om in te schrijven op integrale contracten,

nieuwe automatisering en in het trainen van alle medewerkers

een markt die nu ook in België begint open te breken en waarin

in hostmanship. Ook zijn kosten gemaakt voor het betrekken

Facilicom België in 2011 goed heeft gescoord.

van een nieuw pand. Het pand beschikt over een volwaardig café om gasten te kunnen ontvangen en waarin natuurlijk alle

Facilicom België richt zich in 2012 sterk op het behoud van

kunde van het bedrijf wordt geëtaleerd.

klanten. Ook wordt gekeken naar het verder omlaag brengen van de kosten, want dat is nodig om concurrerend te kunnen blijven. De verwachting is dat eventuele krimp bij Gom wordt


16

|

17

gecompenseerd door de groei bij de andere bedrijven, zodat

Montparnasse, maar wist dat contract begin 2012 alsnog

de omzet als geheel op peil zal blijven.

terug te krijgen. De beveiliging blijft een moeilijke sector in Frankrijk.

GROTE PRIJSDRUK IN FRANKRIJK In Frankrijk liep de omzet in zowel schoonmaak als beveiliging

Facilicom Frankrijk is nu goed toegerust om mee te kunnen

terug. De prijsdruk is in Frankrijk enorm, zeker in de schoon-

draaien in de huidige markt. Het salesteam is recent uitgebreid

maak. Bovendien is Gom Frankrijk nog steeds bezig met een

en richt zich onder meer op nichemarkten. De verwachting is

herstructurering van de orderportefeuille, door het afstoten van

dat de omzet in 2012 licht zal stijgen en dat het rendement

contracten die niet voldoende rendabel zijn. Dankzij deze

behoorlijk zal toenemen.

maatregelen steeg het rendement van de schoonmaakactiviteiten, maar het ligt nog ver onder de doelstelling. Het

GOEDE RESULTATEN IN ENGELAND

rendement van de beveiligingsdivisie was ook in 2011 helaas

Facilicom UK heeft de resultaten sterk weten te verbeteren.

negatief. Bij elkaar opgeteld was het resultaat van Facilicom

Facilicom Cleaning Services wist een groei van circa 8 procent

Frankrijk licht positief.

te realiseren. Doordat in het verslagjaar is gewerkt aan het terugdringen van de indirecte kosten, groeide het resultaat zelfs

In de schoonmaak staan de tarieven sterk onder druk. Veel

nog sterker. Het beveiligingsbedrijf bleef achter, maar wist wel

opdrachtgevers bevinden zich in zwaar weer en zijn daardoor

een beter resultaat te behalen dan in 2010.

niet meer bereid een redelijke prijs te betalen voor af te nemen diensten. Gom Frankrijk heeft de organisatie in 2011 aange-

Indigo Services werd in het laatste kwartaal van 2011 geacqui-

past en de kosten teruggedrongen, zodat er concurrerender

reerd. Het bedrijf zal in 2012 worden geïntegreerd in Facilicom

kan worden opgetreden, maar weigert om tegen onverant-

Cleaning Services. Het schoonmaakbedrijf zal daarmee onge-

woorde tarieven te werken. Prened verloor in het vierde kwar-

veer verdubbelen in omvang. De regionale aanwezigheid wordt

taal zijn grootste contract, de beveiliging van de Tour

door de overname sterk verbeterd, waardoor Facilicom

Axxicom Thuishulp

Een hele zorg minder


Cleaning Services straks echt een landelijke dekking kan bie-

FINANCIËLE RESULTATEN

den. De verwachting is dat het resultaat in 2012 nog verder zal

Ondanks de ongunstige marktontwikkelingen, hebben Gom

verbeteren dankzij synergie-effecten. Het schoonmaakbedrijf

Nederland en Prorest Nederland autonome volumegroei weten

verwacht veel van de introductie van carbon neutral cleaning.

te realiseren. Dat is een knappe prestatie. Ook Axxicom Thuishulp wist verder te groeien. De meeste andere bestaande

Het beveiligingsbedrijf zag zijn omzet iets teruglopen. Door de

activiteiten zijn teruggelopen in volume. De autonome omzet-

kosten terug te dringen verbeterde het resultaat wel. De elek-

ontwikkeling van deze bedrijven liet per saldo een krimp van

tronische beveiliging boekte een zeer goed resultaat, mede als

3 procent zien. Dat heeft genoodzaakt tot het terugdringen van

gevolg van de herstructurering die daar in 2010 is door-

de overhead, zowel in deze divisies als centraal. Het blijkt lastig

gevoerd. Het beveiligingsbedrijf is in het verslagjaar omge-

om in een organisatie als de onze, die zo sterk gewend is aan

doopt in Trigion en wordt nu nog scherper geprofileerd. Door

groei, de indirecte kosten te laten dalen. Toch zijn we daar in

de verdere verzelfstandiging van commerciële en operationele

2011 met een aantal bedrijfsonderdelen in geslaagd.

afdelingen moet er meer geconcentreerde aandacht komen

De lichte omzettoename die in 2011 per saldo is gerealiseerd

voor de beveiligingstak. Focus ligt daarbij op de markten van

komt dus grotendeels uit acquisities. Vooral de One Group in

de financiële dienstverlening en de technologie. Het beveili-

België en Indigo in Engeland droegen bij aan deze groei.

gingsbedrijf onderscheidt zich met het aanbieden van security hosts en receptionistes die ook zijn opgeleid in beveiligings-

De geconsolideerde netto-winst daalde met 14 procent. De

taken.

Nederlandse activiteiten liepen, met uitzondering van Gom Schoonhouden, allemaal terug in winstgevendheid. Bij Breijer

Facilicom UK verwacht in 2012 de gunstige ontwikkelingen

was de terugloop fors en Facilicom Facility Solutions kwam in

door te kunnen zetten dankzij de integratie binnen de schoon-

de rode cijfers. In België, Frankrijk en Engeland verbeterde de

maakbedrijven en een sterkere focus op beveiliging.

winstgevendheid, zij het dat deze nog altijd onder de doelstelling ligt. Door de verbeterde winstgevendheid bij de buiten-

Axxicom is in de laatste jaren op succesvolle wijze getransformeerd tot een bedrijf dat actief is in zorggerelateerde en zorgondersteunende taken. In het oog springt de begeleiding van passagiers op Schiphol met een beperkte mobiliteit. Een heel succesvolle operatie. Minder zichtbaar, maar minstens zo belangrijk, zijn de activiteiten in de thuishulp. Nadat eerst de markt is verkend middels een joint venture met Aveant in Utrecht, is Axxicom in 2010 zelf de markt op gegaan met het bieden van thuishulp. Het bedrijf wist in 2011 de omzet daarin te verdubbelen en was aan het eind van het jaar in ruim 50 gemeenten actief. Per 1 februari 2012 is Axxicom Thuishulp nog eens in omvang verdubbeld door de overname van thuishulporganisatie

AXXICOM VERLEENT THUISHULP AAN

9.500

CLIËNTEN IN

54 GEMEENTEN

ZZG ThuisService. Medio 2011 startte Axxicom bovendien

met

De

ZorgCentrale.nl.

Deze

centrale wordt bemand door gediplomeerde verpleegkundigen en biedt namens zorginstellingen op afstand zorg en ondersteuning aan thuiswonende ouderen en gehandicapten. Dankzij al deze initiatieven krijgt Facilicom een steeds sterkere positie in de zorgmarkt.


18

|

19

One Group

Een echte totaalaanbieder landse divisies is Facilicom wel stabieler geworden. Geen van

fronten, een trend die ons op het lijf is geschreven. We halen alles

de buitenlanden maakt nog verlies. Op de concernresultaten

uit de kast om de omzet van het bedrijf minimaal op peil te houden.

hadden de investeringen in ICT, en dan met name de implementatie van SAP, een grote invloed. In het boekjaar bedroegen

Toch houden we rekening met de mogelijkheid dat ons volume

de kosten die in de exploitatie zijn verantwoord circa

zal teruglopen. Dat vraagt om rationalisatie op het gebied van

5,3 miljoen euro. De overige investeringen zijn geactiveerd en

overhead. Dus nóg korter op de kosten sturen en vooral onze

zullen tijdens de gebruiksperiode worden afgeschreven.

kernwaarde ‘resultaatgericht’ in praktijk brengen: alleen tijd, energie en geld besteden aan activiteiten die bijdragen aan het

RISICOBEHEERSING

bedrijfsresultaat. Er is alleen plaats voor bedrijven die lean and

Een van de taken van het concerndirectieteam is het beheersen

mean inspelen op de klantwens, tegen minimale kosten. Dat wil

van de risico’s, die onvermijdelijk verbonden zijn aan het onder-

niet zeggen dat we ons alleen op de korte termijn richten, we

nemen. In de toelichting op de jaarrekening wordt dit

blijven investeren in de toekomst. We doen dat echter wel op

uitgebreid omschreven.

een bewuste en doordachte manier, met het beoogde eindresultaat in het vizier.

VOORUITZICHTEN Een realistische analyse van de contractenportefeuilles en de te

Facilicom verwacht dat 2012 een zwaar jaar zal worden. Niet

verwachten ontwikkelingen daarin maakt het waarschijnlijk dat

alleen voor ons, niet alleen voor de facilitaire markten, maar voor

de autonome ontwikkeling van het omzetvolume van Facilicom

iedereen. Het is een cliché, maar iedereen zal de broekriem

in 2012 negatief zal zijn. Dat druist sterk in tegen onze ambitieuze

moeten aanhalen. Nederland zal moeten bezuinigen op over-

cultuur, waarin we vooral denken in groei. We hebben ons dan

heidsuitgaven om aan de eisen van de Europese Unie te kunnen

ook nog niet gewonnen gegeven: alles is erop gericht om met

voldoen. Dat heeft zijn implicaties voor de gehele maatschappij.

nieuwe initiatieven bestaande omzet te behouden en meer

De uitdaging is om daar beter mee om te gaan dan de anderen.

nieuwe omzet te scoren. Daarbij maken we gebruik van het

Dát is het doel van Facilicom, en vanuit die doelstelling kijken

netwerk dat we binnen Facilicom hebben met enorm veel single

wij vol vertrouwen naar 2012.

service-opdrachtgevers, waarbij we cross-selling denken te kunnen realiseren. We focussen op de trend naar integraliteit op alle

Het concerndirectieteam


In 1974 is Facilicom in Antwerpen begonnen met schoonmaakactiviteiten. Door de uitbouw van die activiteiten kon het bedrijf een steeds breder pakket diensten bieden. Dankzij de overname van One Group eind 2010 heeft Facilicom België nu alle soft facilities en hard facilities in eigen huis. Ook in België is Facilicom daarmee uniek. Nu kan de Belgische divisie zich profileren als een totaalaanbieder die óók sterk is in multiservices en maincontracting. Concepten waar ook in België een sterke groei in wordt verwacht. Met de overname van de One Group is de omzet van Facilicom België met zo’n 40 procent gegroeid. Ook de winstgevendheid is toegenomen. Dat het bedrijf bovendien een sterke moeder heeft, wordt door opdrachtgevers als een belangrijk pluspunt gezien. Grote opdrachtgevers hechten sterk aan solvabiliteit en dus continuïteit. Facilicom kan dat bieden. Het is daarom dat een bekend supermarktconcern als Delhaize en een vooraanstaande bank als KBC graag Facilicom inschakelen voor de facilitaire dienstverlening en de beveiliging.

Het concerndirectieteam drs. J.A. (Hans) Gennissen, president-directeur drs. M.J.S. (Martine) Geurts, vice president-directeur G.C.A.H. (Geert) van de Laar, concerndirecteur facilitaire bedrijven Nederland drs. J. (Jan) Lensveld, concerndirecteur Financiën


20

|

21


Hostmanship versterkt dienstverlening Facilicom is als eerste facilitaire dienstverlener een uitgebreid programma gestart om de dienstverlening naar een hoger niveau te tillen. Naast operational excellence is nu hostmanship een van de sleutelbegrippen in het bedrijf. In het najaar werd besloten om een eerste fase te starten waarmee honderden kaderleden worden getraind in hostmanship. Daarmee wil Facilicom niet alleen uitgroeien tot beste facilitaire leverancier van Nederland, maar ook tot beste facilitaire werkgever.


HONDERDEN KADERLEDEN WORDEN GETRAIND IN HOSTMANSHIP

acilicom onderscheidt zich al jaren door operational excellence. ‘Als grootste facilitaire werkgever van Nederland lopen we voorop in kwaliteit en het transparant maken van de dienstverlening,’ stelde president-directeur Hans Gennissen in een persbericht over hostmanship. ‘Dat is belangrijk, dat zullen we ook blijven doen, maar nu is het tijd voor méér. Klanten vragen om gastheerschap en hechten veel waarde aan de beleving van de dienstverlening. We begrijpen die behoefte en zijn al jaren bezig om daarop in te spelen. Nu gaan we daar een nieuwe stap in zetten. Want ook hierin willen we ons blijven onderscheiden. We willen niet alleen de verwachtingen waarmaken, we willen het verschil maken en de verwachtingen bij opdrachtgevers, hun medewerkers en hun bezoekers voortdurend overtreffen. Dat is meer dan een kunstje, dat is een manier van werken die een vanzelfsprekendheid moet worden en in de genen van ons bedrijf hoort te zitten. Dat willen we bereiken met hostmanship.’

F

Honderden kaderleden getraind Begin 2011 is Facilicom gestart met een pilot waarin management en alle medewerkers van Trigion Services en Tapwacht met ondersteuning van de Hostmanship Group Nederland zijn getraind in gastheerschap en beleving. Beide bedrijven waren zelf al op zoek naar een manier om de dienstverlening verder te verbeteren. Trigion Services wil zich onderscheiden met dienstverlening op 5-sterrenniveau en ziet hostmanship als een goede methode om de receptionistes en servicedesk-medewerkers te trainen om méér te bieden dan gastvrijheid. Tapwacht ziet hostmanship als de manier om Tapwachters en

installateurs dezelfde taal te laten spreken als de opdrachtgevers in de horeca, een sector die het moet hebben van gastheerschap. Terwijl de pilot nog maar net was gestart kwam er al veel interesse van andere divisies. Die interesse werd nog groter toen bleek dat de pilot een groot succes was. Voor Facilicom reden om in het najaar te besluiten hostmanship verder uit te rollen in de organisatie. Hans Gennissen: ‘De pilot heeft ons geleerd dat het van groot belang is dat deze nieuwe manier van werken wordt gedragen door het management én dat de hele organisatie erin wordt meegenomen: pas als medewerkers zich ook zelf zo uitzonderlijk behandeld voelen, zullen ze dat naar buiten toe uitdragen. Daarom gaan we nu als eerste de honderden kaderleden trainen in hostmanship. Zij kunnen het dan in een volgende fase verder uitrollen in de divisies om de dienstverlening naar een uitzonderlijk niveau te tillen.’ Customer excellence Geert van de Laar, concerndirecteur Facilitaire Bedrijven Nederland, denkt dat Facilicom op precies het juiste moment investeert in hostmanship: ‘Operational excellence is gewoon geworden, is een basisvereiste waaraan iedere serieuze aanbieder geacht wordt te voldoen. Opdrachtgevers zijn inmiddels verder gegaan in hun denken en verlangen customer excellence. Opdrachtgevers realiseren zich dat de facilitaire dienstverlening vaak de smeerolie is van de organisatie.

>


Een goede beveiliger, receptioniste, schoonmaker, onderhoudsmonteur of cateringmedewerker kan er mede voor zorgen dat klanten en gasten zich welkom voelen en medewerkers het prettig vinden op het werk. Dan moeten de individuele facilitaire medewerkers wel méér bieden dan alleen operational excellence. Ze moeten zich opstellen als gastheren en gastvrouwen die in feite het gezicht zijn van de organisatie. Ze moeten het zien als een persoonlijke ambitie om een hoge tevredenheid te realiseren. En ze moeten de drang voelen om zich elke dag en bij elke ontmoeting in te zetten om die ambitie waar te maken. Dat kan met hostmanship. Hostmanship traint medewerkers op elk niveau om zich die ambitie eigen te maken, leert ze te zien hoe ze net dat beetje extra kunnen doen en motiveert ze om invulling te geven aan die andere houding. En dus het verschil te maken.’

>

Beste facilitaire werkgever Met het hostmanship-programma wil Facilicom zijn positie bestendigen als beste facilitaire leverancier van Nederland. Hans Gennissen: ‘Maar we willen óók bij iedereen bekend staan als beste facilitaire werkgever. De vergrijzing zal waarschijnlijk leiden tot krapte op de arbeidsmarkt. Daar zouden wij als typisch mensenbedrijf veel last van kunnen krijgen. Dat willen we voorkomen. In 2010 zijn we al uitgeroepen tot beste facilitaire werkgever. Daar zijn we trots op en dat willen we bestendigen. Daarom besteden we veel aandacht aan de cultuur en de sfeer in het bedrijf en de bejegening van mensen. Ook daarin speelt hostmanship een belangrijke rol: we gebruiken het programma tevens om ervoor te zorgen dat medewerkers zich prettig bij ons voelen. Zo willen we nieuwe medewerkers aantrekken en bestaande medewerkers behouden. Facilicom heeft altijd gestreefd naar lange dienstverbanden, immers daarmee houden we kennis en ervaring vast en kunnen we opdrachtgevers continuïteit bieden. Dat beleid krijgt hiermee een belangrijke nieuwe impuls. Straks hebben mensen op de arbeidsmarkt alleen al hiermee twee goede redenen om bij Facilicom te solliciteren: ze komen dan te werken bij de beste facilitaire leverancier én beginnen een carrière bij de beste facilitaire werkgever van Nederland.’ Alleen al de start van het hostmanship-programma lijkt daar een goede stap in. Nadat Facilicom eerst in eigen media zoals het blad Facilitair! veel aandacht had gegeven aan hostmanship, volgden de vakbladen. In tal van interviews, artikelen en columns is aandacht besteed aan de beslissing van Facilicom om de dienstverlening, zowel extern als intern, naar een hoger niveau te tillen. Ook opdrachtgevers reageren zeer positief.

22

|

23

Facilicom omarmt Het Nieuwe Werken Ook Facilicom omarmt Het Nieuwe Werken. Niet om te besparen op kantoorruimte, maar om medewerkers de mogelijkheid te geven efficiënter hun werk te doen en een betere balans te creëren tussen werk en privé. De pilot die op 1 september is gestart geeft dan ook vooral meer ruimte om thuis te werken. Facilicom is de pilot nadrukkelijk niet gestart om te besparen op kantoorruimte. Integendeel: het bedrijf hecht sterk aan onderling persoonlijk contact tussen medewerkers. ‘We zijn een dienstverlenende organisatie met veel medewerkers en opdrachtgevers, dus moet je goed bereikbaar zijn en elkaar spreken om ervoor te zorgen dat de operatie zo goed mogelijk verloopt,’ vertelde vice-president directeur Martine Geurts in het blad Kader. ‘Het gaat ons niet om kostenbesparing. Maar we merken dat medewerkers meer flexibiliteit willen, het ook prettig vinden om vanuit huis wat te doen en zo ook een betere balans te kunnen creëren tussen werk en privé. Daarom introduceren we nu toch Het Nieuwe Werken.’ Meer thuiswerken Met Het Nieuwe Werken verruimt Facilicom mogelijkheden om thuis te werken voor de medewerkers van Facilicom Bedrijfsdiensten. Deze medewerkers mogen nu 20 procent van hun contracturen thuis werken. Ze kunnen ervoor kiezen


een hele dag thuis te werken, of elke dag een paar uur. Zo kunnen medewerkers er bijvoorbeeld voor kiezen om thuis eerst alle mails af te handelen. Dan kunnen ze wat later van huis en hoeven ze niet elke ochtend in de file te staan. Voorwaarde is wel dat het werk het toelaat. En het mag niet zo zijn dat een medewerker een uitnodiging voor een vergadering afslaat omdat hij een thuiswerkdag heeft gepland. Ook moet een medewerker de verantwoordelijkheid aankunnen. Enkele uitzonderingen Kantoren moeten straks nog steeds tussen 8.30 en 17.00 uur voldoende zijn bezet. Wie thuis wil werken, zal dat van te voren moeten inplannen en dat ook in overleg moeten doen met de leidinggevende en collega’s. Tegelijkertijd worden ook de werktijden iets verruimd: vanaf 1 september liggen die tussen 7.00 en 18.00 uur. Daardoor kunnen medewerkers er dus ook voor kiezen om vroeg te beginnen en eerder weg te gaan. Dan hebben ze ook geen last van de dagelijkse files en kunnen ze kinderen tijdig ophalen bij de naschoolse opvang. De invoering van Het Nieuwe Werken komt voort uit de ambitie van Facilicom om de beste facilitaire werkgever te zijn. Met de flexibiliteit die Het Nieuwe Werken biedt, hoopt Facilicom mensen aan zich te binden: bestaande medewerkers én nieuwe medewerkers.

‘Het scheelt me drie uur in de auto’ Twan Hurkmans is informatiemanager op het hoofdkantoor van Facilicom in Schiedam en nauw betrokken bij de invoering van SAP. Hij is de brug tussen de divisies en de afdeling ICT als het gaat om automatisering. Twan heeft Het Nieuwe Werken omarmd. ‘Ik woon in Boekel, onder Den Bosch, dus ik zit elke dag een kleine drie uur in de auto. Om files te vermijden ben ik elke dag al om 7.00 uur op mijn werk. Dan kan ik, als het even meezit, ‘s middag ook vóór de files weer weg. En als de werkzaamheden het toelaten, werk ik een dag in de week thuis, liefst de vrijdag.’ Het werk is ernaar. ‘Ik moet veel zelf uitwerken. Het is eigenlijk ideaal om dat thuis te doen. Dan zit je rustiger, word je minder vaak gestoord en kun je dus je werk beter doen.’ Het is niet zo dat hij alleen nog maar vanuit huis zou willen werken. ‘Dan verlies je de feeling met wat er op kantoor gebeurt. Bovendien: ook de sociale contacten zijn belangrijk.’


24

|

25

Facilicom de beste facilitaire werkgever Met een voortgaande vergrijzing is de kans groot dat er krapte komt op de arbeidsmarkt. Dat is een bedreiging voor de continuïteit van Facilicom. Daarom wil het bedrijf de beste facilitaire werkgever worden en zich nadrukkelijk onderscheiden van de concurrenten. De werkgroep (Werkgeverschap en Identiteit) heeft in 2011 tal van plannen geïnitieerd om nog beter invulling te geven aan het goed werkgeverschap en het imago van Facilicom. Facilicom wil de beste facilitaire werkgever van Nederland zijn. Een werkgever die weet wat medewerkers drijft, die mensen de mogelijkheid biedt in een aangename werkomgeving zelf hun tijd te kunnen indelen, die medewerkers op een open, vriendelijke manier bejegent, en waar iedereen bovendien een ‘host’ is. Een Facilicom dat ook aanwezig is in de maatschappij, in het publieke debat en onder de mensen. Om dat te realiseren zijn in 2011 tal van plannen ontwikkeld.

Eigentijdse taal Facilicom gebruikte over het algemeen formele teksten in het schriftelijke verkeer. Daarom is er nu een schrijfwijzer die als handleiding dient bij het schrijven van brieven. Uitgangspunten zijn: mensen worden vriendelijk en persoonlijk bejegend, de brieven zijn opgesteld in eigentijdse, bondige en actieve taal, en de teksten moeten geen vragen oproepen maar juist beantwoorden.

Veel acties al ingezet De soms vergaande plannen die de werkgroep (Werkgeverschap en Identiteit) in 2011 heeft geformuleerd, zijn vaak al omgezet in acties. Zoals elders in dit jaarverslag is te lezen, heeft Facilicom meteen een begin gemaakt met het trainen van medewerkers in hostmanship, een programma dat ook intern sterk zal bijdragen aan een andere manier van omgaan met elkaar. Ook is een pilot gestart met Het Nieuwe Werken. Verder worden de sociale media nu structureel ingezet. Maar er gebeurde meer.

Naar buiten treden Een paar jaar geleden heeft Facilicom al het adagium be good and tell it omhelsd. Dat wordt nu verder doorgevoerd. Facilicom moet zichtbaarder worden, zowel intern als extern. De interne communicatie heeft daarom een forse impuls gekregen. Voor beurzen en evenementen is er een kant-enklare toolkit ontwikkeld waarmee Facilicom en de divisies zich veel beter kunnen profileren als facilitair aanbieder en werkgever. En met het externe blad Facilitair! en de digitale versie facilitaironline.nl wil Facilicom de toon zetten in de sector.

Drijfverenonderzoek Wat drijft mensen om voor Facilicom te werken? En wat zou andere mensen ertoe kunnen verleiden om een baan bij het bedrijf te ambiëren? Eigenlijk is dat niet precies bekend. Daarom is Facilicom begonnen met een grootschalig drijfverenonderzoek. Aan de hand van de resultaten kan Facilicom per doelgroep gaan bekijken wat het bedrijf moet aanbieden om aantrekkelijk te zijn als werkgever. Bij werving kunnen recruiters met die exact op de doelgroep toegesneden extra’s naar buiten treden.

BIJ WERVING KUNNEN RECRUITERS MET EXACT OP DE DOELGROEP TOEGESNEDEN EXTRA’S NAAR BUITEN TREDEN


Code Verantwoordelijk Marktgedrag De staking van 1.400 schoonmakers in de eerste maanden van 2010 was de langstdurende werknemersactie sinds 1933. Als direct gevolg van de staking werd in de zomer van 2011 de Code Verantwoordelijk Marktgedrag gepubliceerd. De code is opgesteld door opdrachtgevers, werkgevers in de schoonmaak en vakbonden. In de Code Verantwoordelijk Marktgedrag is vastgelegd dat alle betrokken partijen bij de aanbesteding niet alleen kijken naar de prijs, maar dat juist kwaliteit van de uitvoering van medewerkers en de arbeidsomstandigheden moet worden meegewogen. In de code staat duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen centraal. De code stelt expliciet: ‘Als opdrachtgever bent u mede verantwoordelijk voor de kwaliteit van het werk en de omstandigheden waaronder het verricht wordt.’ Opdrachtgevers die de code hanteren, sturen bij het aanbestedingsproces op het gunningscriterium ‘de economisch meest voordelige inschrijving’ en niet op ‘de laagste prijs’ en brengen bovendien de prijs in evenwicht met de kwaliteit die ze verlangen. Al meteen effect De Code Verantwoordelijk Marktgedrag stelt ook eisen aan makelaars, medewerkers en de schoonmaakbedrijven die verenigd zijn in branchevereniging OSB. ‘Als OSB-leden zijn we

samen verantwoordelijk voor het niveau van de professionaliteit, kwaliteit en omgangsvormen in de branche.’ Leden moeten dus ook niet sturen op eigen belang, maar op gemeenschappelijk belang. OSB-leden die zich niet houden aan de code kunnen worden geroyeerd. Facilicom besteedde in 2011 veel aandacht aan de code op de diverse websites, in de sociale media, in het relatiemagazine Schoon! van Gom en in het blad Facilitair!, waar onder andere voorzitter van de code Kees Blokland aan het woord kwam. De code kreeg ook veel aandacht in de reguliere pers, mede omdat de afspraken al meteen effect bleken te hebben. Zo besloten in 2011 opdrachtgevers als de Rijksuniversiteit Groningen, de gemeente Utrecht en het Ashram College in de zuidelijke Randstad om hun aanbesteding te herzien omdat die niet voldeed aan de eisen van de code. Bij enkele ministeries werd in het najaar een onderzoek gestart naar de werkdruk na een nieuwe aanbesteding van het schoonmaakwerk.

Pleidooi voor fair trade aanbestedingen De problemen die in de Code Verantwoordelijk Marktgedrag worden gesignaleerd, spelen niet alleen in de schoonmaak maar ook in de beveiliging en de catering. Daarom hebben de brancheorganisaties van de drie belangrijkste facilitaire sectoren de handen ineengeslagen en samen het bidbook ‘Blijvend van Waarde’ opgesteld. Minister Kamp (Sociale Zaken) nam het bidbook in het najaar van 2011 in ontvangst. Facilitaire dienstverlening is verworden tot een inkoopcategorie, stelt het bidbook ‘Blijvend van waarde’. En dat, zo constateren brancheorganisaties OSB (schoonmaak), Nederlandse Veiligheidsbranche (beveiliging) en Veneca (bedrijfscatering), bedreigt de kwaliteit van de dienstverlening. Het wordt lastiger om moeilijk plaatsbaren aan een baan te helpen. Ook worden investeringen in het opleiden van personeel teruggeschroefd en stijgt de werkdruk. Het water staat medewerkers en bedrijven inmiddels tot aan de lippen. Daardoor krijgen ‘cowboys’ vrij spel. Het bidbook stelt nog andere uitwassen van aanbesteding aan de kaak. Zo raken opdrachtgevers vervreemd van de dienst die ze inkopen, sluiten aanbestedingen soms op voorhand al partijen uit, eisen opdrachtgevers vaak onbeperkte aansprakelijkheid, leiden de kortlopende contracten tot hoge aanbestedingskosten, is de drempel waarboven moet worden aanbesteed veel te laag en ontaarden aanbestedingen nu al in 50 procent van de gevallen in juridische strijd. Met het bidbook pleiten de brancheorganisaties voor goed opdrachtgeverschap en fair trade in aanbesteden, ofwel Maat-

schappelijk Verantwoord Aanbesteden. En dat ‘met oog voor kwaliteit en medewerkers (-) en de duur van contracten teneinde innovatie en investeringen mogelijk te maken’. Het bidbook werd aan minister Kamp van Sociale Zaken aangeboden omdat de overheid de grootste opdrachtgever is in de facilitaire dienstverlening. Maar het is zeker ook de bedoeling dat andere opdrachtgevers maatschappelijk verantwoord gaan aanbesteden, iets dat ook door de minister werd bepleit.


26

|

27

Investeren in mensen en kwaliteit Een goed werkgever investeert in zijn mensen, een goed leverancier in kwaliteit. Facilicom hecht daarom een groot belang aan het opleiden van medewerkers: dat zorgt ervoor dat mensen zich kunnen blijven ontwikkelen en dus meer tevreden zijn en het bevordert de kwaliteit van de dienstverlening. Ook in 2011 wist Facilicom zich te onderscheiden met tal van opleidingen. Met de Trigion Academie heeft de beveiligingsdivisie van Facilicom een geweldige troef in handen. Eind 2011 volgden zo’n 1.300 teamleiders en medewerkers een van de officieel erkende opleidingen waarmee ze niet alleen meer vaardigheden krijgen, maar bovendien een (hoger) MBO-diploma. Ook Gom timmert stevig aan de weg. Na een pilot in 2010 startte het schoonmaakbedrijf in 2011 een eigen Basisopleiding Schoonmaken, met zelf ontwikkeld lesmateriaal en eigen docenten. Het eerste jaar werden al 150 medewerkers opgeleid, het slagingspercentage bedroeg bijna 100 procent. In 2012, zo is de verwachting, zullen 400 schoonmakers de opleiding volgen. Gom ZorgSupport startte een opleiding ‘Nederlands op de werkvloer’. De medewerkers komen veel in aanraking met patiënten en medisch personeel. Met een betere beheersing van het Nederlands kunnen ze gastvrijer en klantgerichter werken. De opleiding is gestart bij het Erasmus MC. Het academisch ziekenhuis stelde het initiatief zo op prijs dat er heuse collegelokalen beschikbaar werden gesteld voor de twintig weken durende opleiding.

Kaderopleidingen Gom startte in 2010 een pilot met het opleiden van objectleiders op MBO-niveau 4, en dat is nieuw in de branche. Gom ziet een groeiende behoefte aan objectleiders en inspecteurs die goed zijn geschoold in het geven van leiding, en daar voorzagen de bestaande opleidingen niet in. In 2011 werd geconstateerd dat de tweejarige BBL-opleiding van Gom een succes is en kon een tweede groep van 35 leerlingen aan de slag. Prorest sloot in 2011 voor de tweede keer een masterclass af. De Prorest Masterclass is een pittig trainingsprogramma van twee jaar waarmee ook dit keer vijf talenten binnen het cateringbedrijf zijn klaargestoomd voor een hogere managementfunctie. In januari 2011 organiseerde Facilicom weer een masterclass voor management trainees. De zeventien kandidaten konden tijdens de zes weken durende masterclass bewijzen dat zij de ambitieuze, zelfstandige en onafhankelijke talenten zijn die Facilicom zoekt. Uiteindelijk zijn zestien kandidaten doorgestroomd naar het twee jaar durende traineeprogramma.


Efficiënt: een eigen arbodienst Sinds 1 oktober 2011 heeft Facilicom een eigen arbodienst. Facilicom huurt voorlopig nog wel zes van de acht bedrijfsartsen in, maar ze vallen onder de verantwoordelijkheid van Facilicom Arbodiensten, een onafhankelijk onderdeel van de afdeling Re-integratie. Een eigen arbodienst werkt efficiënter. Door de advisering nog beter af te stemmen op de divisies leidt dit tot snellere, betere en duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Facilicom Arbodiensten heeft als belangrijke taak verzuimbegeleiding. De acht bedrijfsartsen houden op dertien locaties in het land spreekuur. Met het inrichten van een eigen arbodienst denkt Facilicom de kwaliteit van de dienstverlening te kunnen verbeteren. Arbeidsongeschikte medewerkers krijgen adviezen waarbij er goed wordt gekeken naar de mogelijkheden die ze (nog) hebben. Dat zal leiden tot betere inzetbaarheid tijdens arbeidsongeschiktheid en een sneller herstel. Samen met de divisies is een verbeterde verzuimprocedure ontwikkeld die de privacy van medewerkers beter waarborgt. De artsen hebben ook een belangrijke rol in het voorkomen van verzuim. Door goed naar medewerkers en hun inzetbaarheid te kijken, kan verzuim op de lange termijn worden voorkomen. Facilicom heeft immers als beleid dat mensen duurzaam inzetbaar moeten zijn tot de pensioengerechtigde leeftijd. Om daar nog beter vorm aan te geven biedt Facilicom Arbodiensten risico-inventarisaties & evaluaties (RI&E’s) aan bij de divisies. Facilicom Arbodiensten heeft zelf twee bedrijfsartsen in dienst. Voor expertise en de inhuur van de overige bedrijfsartsen werkt Facilicom vooralsnog samen met een externe arbodienst.

Een baan voor moeilijk plaatsbaren Juist facilitaire bedrijven zijn als geen ander in staat om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan een (eerste) baan te helpen. Sinds kort stellen overheden dat vaak als eis bij een aanbesteding, in de vorm van social return. Veel Facilicom-bedrijven participeren al jaren in dit soort projecten. Zoals Gom en Trigion in de provincie Groningen. Eind 2008 werd het schoonmaakcontract van de Belastingdienst Groningen aan Gom gegund. Voorwaarde was dat Gom ook medewerkers met een Wajong-indicatie zou opnemen in het schoonmaakteam. Dat was wennen voor alle partijen, maar de eerste Wajonger aardde goed en is nog steeds aan de slag voor Gom. Het project is inmiddels aardig uitgedijd. Gom werkt nu samen ROC Groningen, een ZMLKschool, reïntegratiebedrijf ProRec en het UWV. Rayonmanager Marion Reinders en inspectrice Roelie Tapken geven op een aantal praktijkscholen voorlichting over schoonmaak. Geïnteresseerde Wajongers en zeer moeilijk lerende kinderen kunnen zich bekwamen in het vak, krijgen rondleidingen op objecten en kunnen stage lopen bij Gom. De bekende themakaarten van Gom blijken ook deze bijzondere medewerkers een goed houvast te bieden. De inzet van Gom heeft inmiddels tot tal van contracten geleid bij een groeiend aantal opdrachtgevers, dus allang niet meer alleen bij de Belastingdienst. Dit tot grote tevredenheid van alle partijen. In de Eemshaven heeft Trigion maar liefst vijftig langdurig werklozen en mensen met een beperking aan een (opstart)baan weten te helpen. Trigion won daar de opdracht om de bouwplaats van de nieuwe energiecentrale van Essent en RWE te beveiligen. Samen met de beide energiebedrijven en met werkvoorzieningschap Ability is hier werk gecreëerd in het bedienen van de liften op de bouwplaats. Voor de langdurig werklozen geldt de baan als een opstap naar definitief werk. Daarin worden ze ook begeleid en geschoold. Ook de medewerkers met een arbeidshandicap kunnen zich dankzij de baan verder ontwikkelen. Het is de bedoeling dat ze op termijn in staat zijn om in een zo regulier mogelijke omgeving te werken.

IN DE EEMSHAVEN HEEFT TRIGION MAAR LIEFST VIJFTIG LANGDURIG WERKLOZEN EN MENSEN MET EEN BEPERKING AAN EEN (OPSTART)BAAN WETEN TE HELPEN


28

|

29

De unieke propositie van Facilicom meer uitnutten

15 JAAR GELEDEN STOND MAINCONTRACTING NOG IN DE KINDERSCHOENEN Facilicom wil de cross-selling bevorderen, de efficiency van de divisies nog verder verbeteren en meer met één gezicht naar buiten treden. Concerndirecteur facilitaire bedrijven Nederland Geert van de Laar geeft sinds 1 augustus invulling aan dit nieuwe beleid. eert van de Laar is sinds augustus 2011 niet langer algemeen directeur van Trigion, maar concerndirecteur facilitaire bedrijven Nederland en daarmee eindverantwoordelijk voor Trigion, Gom, Prorest en Facilicom Facility Solutions. Het is een nieuwe functie die is gecreëerd omdat de span of control voor president-directeur Hans Gennissen te groot werd. Hij had daarom nauwelijks meer tijd om zich echt inhoudelijk te verdiepen in de bedrijven en om kennisuitwisseling te bevorderen. Dat terwijl daar veel winst te behalen is. De vier Facilicom-divisies werken al veel samen in combinatiecontracten. Het is de taak van Geert van de Laar om de cross-selling nog verder te bevorderen en zo de unieke propositie van Facilicom nog meer uit te nutten. De nieuwe functie is ook ontstaan omdat de traditionele markten van schoonmaak, beveiliging en catering te maken hebben met krimp en marges die onder druk staan. Met een concern-

G

directeur die eindverantwoordelijk is voor deze vier divisies, is het mogelijk om strakker te focussen op de interne bedrijfsvoering en zo een gezond rendement te behouden en concurrerend te kunnen blijven aanbieden. Een nog hechtere samenwerking achter de schermen is natuurlijk ook weer een stimulans om bij opdrachtgevers op de werkvloer soepel en efficiënt samen te werken. In de eerste maanden van zijn nieuwe baan is Geert van de Laar ook met succes opgevoerd als het gezicht van Facilicom. In vakbladen, gastcolumns en in een column in het eigen blad Facilitair! voerde de concerndirecteur namens Facilicom het woord over tal van actuele onderwerpen die spelen in de branche en binnen Facilicom. Daarmee heeft Facilicom nu één gezicht naar buiten. En dat is ook nodig nu het bedrijf zich nog meer wil profileren als unieke totaalaanbieder in facilitaire diensten.


Versterking door overnames Ook in 2011 heeft een aantal divisies zich weten te versterken door weloverwogen strategische overnames. Zo kon Trigion zich versterken met Hoffmann Bedrijfsrecherche en wist Facilicom UK door een overname sterk te groeien in de schoonmaakactiviteiten. Een belangrijke overname vond meteen in het begin van het jaar plaats toen de beveiligingsdivisie Hoffmann Bedrijfsrecherche kon inlijven. Dankzij deze overname is Trigion nu ook op het gebied van recherche en consultancy het meest toonaangevende bedrijf. Een grote aanwinst dus, ook in de ogen van opdrachtgevers. Hoffmann Bedrijfsrecherche blijft zelfstandig maar de cross-selling tussen beide bedrijven is meteen op gang gekomen en heeft geleid tot waardevolle new business. Facility Facilicom Solutions (FFS) is nu veel sterker in het bieden van integrale facilitaire concepten dankzij de acquisities van FacilityFORCE, de facilitaire organisatie van bedrijfsverzamelgebouw Willemswerf in Rotterdam. Het bedrijf is de grondlegger van het Facility Estate Concept, een vergaande vorm van integrale dienstverlening. Ook FFS zet daar sterk op in en kan de markt nu nog beter bedienen dankzij de mensen, de kennis en de ervaring van FacilityFORCE. Tapwacht is zijn dienstverlening sterk aan het verbreden en wil uitgroeien tot een totaalleverancier voor de horeca. Daar zet het bedrijf grote stappen in. De laatste jaren maken de Tapwachters niet alleen meer de leidingen schoon, maar installeren en onderhouden ze complete installaties en buffetten. In

2010 werd begonnen met het servicen van installaties voor warme dranken. Door de overname van de volledige technische dienst van Franke Coffee Systems heeft het bedrijf zich nu op dit terrein verder weten te versterken. Het Britse schoonmaakbedrijf Facilicom Cleaning Services wist zijn marktaandeel aanzienlijk uit te breiden met de acquisitie van Indigo Services, onderdeel van het Nederlandse bedrijf Vebego. De facilitaire dienstverlener besloot in 2011 om zich terug te trekken uit Groot-Brittannië. Alle circa 900 medewerkers en het management van Indigo Services maken de overstap naar de schoonmaaktak van Facilicom Services Group UK. Breijer nam al eerder de safety-opleidingen over van Trigion, die overigens worden aangeboden onder de naam Trigion Safety Opleidingen. Eind 2011 wist Breijer die activiteiten aanzienlijk te versterken dankzij de overname van Safety Control, een bedrijf dat met dertien medewerkers actief is in veiligheidsopleidingen door heel Nederland. Safety Control zal worden geïntegreerd in Trigion Safety Opleidingen, dat daarmee zijn aandeel in het opleidingensegment ruim ziet verdubbelen.


Cross-selling nieuw speerpunt Facilicom De facilitaire markt krimpt en de marges staan onder druk. Tegelijkertijd groeit het aandeel van multiservicecontracten sterk. Nog voor de benoeming van Geert van de Laar tot concerndirecteur werd daarom al besloten cross-selling tot speerpunt te maken. In het voorjaar ging een projectgroep aan de slag. De facilitaire markt krimpt, onder andere door de vergrijzing en de invoering van Het Nieuwe Werken. Ook staan de marges onder druk. Facilicom merkt dat ook, vooral in de traditionele facilitaire markten van de schoonmaak, de beveiliging en de catering. Maar er is ook een lichtpuntje: het aandeel van multiservice-contracten groeit sterk. Met name Gom, Trigion en Prorest profiteren sterk van de combinatiecontracten die Facilicom Facility Solutions weet af te sluiten. Dat heeft Facilicom gesterkt in het idee dat er nog veel meer te winnen is met een goed beleid op het gebied van crossselling. Begin 2011 is daarom een projectgroep opgezet met commerciële mensen van Gom, Trigion, Prorest, Facilicom Facility Solutions en Breijer. Belangrijk doel is om iedereen binnen Facilicom te stimuleren bij bestaande opdrachtgevers goed rond te kijken om te zien of er mogelijkheden zijn voor andere divisies, en die tips ook door te geven. De projectgroep heeft een aparte pagina in het leven geroepen op het Facilicom Portaal waar mensen ervaringen kunnen uitwisselen over cross-selling. Ook is een nieuw, persoonsgebonden beloningssysteem in de steigers gezet voor tipgevers.

30

|

31

HET AANDEEL VAN MULTISERVICECONTRACTEN GROEIT STERK. MET NAME GOM, TRIGION EN PROREST PROFITEREN STERK VAN DE COMBINATIECONTRACTEN DIE FACILICOM FACILITY SOLUTIONS WEET AF TE SLUITEN

Projectgroeplid Raoul Nijhoff is sinds 1 maart zelfs de hele dag bezig met cross-selling. De oud-rayonmanager van Trigion is per die datum namelijk benoemd tot fulltime manager crossselling van Facilicom.


Uw zorg, onze zorg Uitbreiding zorgaanbod met De ZorgCentrale.nl Facilicom ziet de zorg als een belangrijke nieuwe markt. Een markt waar ook veel groei is te realiseren. Met Axxicom Thuishulp heeft het bedrijf enkele jaren geleden een eerste stap gezet in het aanbieden van zorggerelateerde taken. In 2011 is De ZorgCentrale.nl gestart, een centrale waar cliënten van zorginstellingen, gemeenten, verzekeraars, ziekenhuizen en medische centra elke minuut van de dag terecht kunnen. Ouderen, gehandicapten en psychiatrisch patiënten blijven vaker en langer thuis wonen. De overheid stimuleert dat ook. Maar deze mensen hebben in die thuissituatie wel zorg nodig. Veel instellingen verlenen voor deze doelgroepen daarom zorg op afstand. Het vraagt echter veel menskracht om 24 uur per dag, 365 dagen per jaar aanspreekbaar te zijn voor cliënten en continu de professionaliteit te garanderen. De ZorgCentrale.nl is gespecialiseerd in het verlenen van zorg en begeleiding op afstand en kan daardoor wèl 24/7 die continuïteit en die professionaliteit bieden. De ZorgCentrale.nl is begonnen met een team van vijf goed opgeleide verpleegkundigen die bovendien zijn getraind in het verlenen van hulp op afstand. Het nieuwe initiatief is medio 2011 gestart met twee grote zorginstellingen als opdrachtgever. In januari 2012 kon een derde opdrachtgever worden toegevoegd aan het bestand, goed voor 350 extramurale cliënten

die nu bij De ZorgCentrale.nl terecht kunnen voor vragen en ondersteuning. De ZorgCentrale.nl maakt gebruik van de expertise en de infrastructuur van de AlarmServiceCentrale van Trigion, de meest geavanceerde meldkamer van Europa. Door de samenwerking met Breijer kan De ZorgCentrale.nl bovendien de cliënten thuis van de modernste apparatuur en domotica voorzien. Het is onder andere door die combinatie van expertise dat De ZorgCentrale.nl denkt uit te kunnen groeien tot marktleider in het segment van zorgcentrales.

De ZorgCentrale.nl

Breijer Brandpreventie actief in België Dankzij belangrijke overnames in de afgelopen jaren kan Facilicom België nu ook een integraal pakket van hard facilities en soft facilities leveren. Een bijzonder specialisme als het installeren van sprinklers heeft het bedrijf echter nog niet in huis. Maar daar kan Nederland in voorzien. Eerder al deed Breijer een grote schildersklus in België. Ook in contractonderhoud is steeds meer samenwerking. Zo nemen nu bijvoorbeeld H&M, Bart Smit, Leen Bakker, Esprit, Massimo Dutti grensoverschrijdend diensten af. In Nederland wordt dat contractonderhoud geleverd door Breijer, in België door het bedrijfsonderdeel Building Maintenance van One Group, dat in oktober 2010 werd ingelijfd door Facilicom België. Dankzij de hulp van Breijer Brandpreventie is One Building Maintenance in staat om BASF België totaal te ontzorgen op

het gebied van gebouwonderhoud. One Building Maintenance heeft veel activiteiten zelf in huis, maar niet het installeren van sprinklers, een bijzonder specialisme. Daar helpt Breijer Brandpreventie het Belgische zusterbedrijf nu bij. Het gaat om het leveren, monteren, bedrijfsvaardig opleveren en testen van een sprinklerinstallatie met 80 sprinklers. De installatie komt in een opslaghal met verfproducten. Er is dus een verhoogd brandrisico. Daarom krijgt de hal een sprinklerinstallatie met schuimbijmenging en sprinklermeldinstallatie.


32

|

33

Trigion investeert in event security De traditionele beveiligingsmarkt heeft te maken met krimp. Voor Trigion reden om in te zetten op groeimarkten als receptieservices, toezicht en handhaving en evenementenbeveiliging. Het nieuw opgerichte Trigion Event Security richt zich niet meer alleen op exclusieve evenementen. Zo wil de business unit een belangrijk deel van deze markt veroveren. Eind 2011 kon Event Security al putten uit een areaal van 250 event security officers. Trigion was al veel langer actief in evenementenbeveiliging, maar het werd altijd gezien als een nevenactiviteit. Het bedrijfsonderdeel was bovendien vrijwel alleen actief bij exclusieve evenementen. Zo was het bedrijf huisleverancier van de KNVB en werd het team met regelmaat ingeschakeld bij evenementen rond het Koninklijk Huis, van ministeries en bij internationale congressen, bijvoorbeeld van de NAVO. Het team viel ook onder de beveiligings-CAO en was daardoor niet concurrerend. In 2011 is het bedrijf daarom geheel opnieuw opgezet. Het valt nu onder de CAO voor evenementenbeveiligers en kan daarom nu met scherpere tarieven inschrijven op andere evenementen. Trigion Event Security heeft al meteen in de eerste maanden flink wat nieuwe opdrachten binnengehaald. Het nieuwe be-

MET DE FLEXIBILITEIT DIE HET NIEUWE WERKEN BIEDT, HOOPT FACILICOM MENSEN AAN ZICH TE BINDEN BESTAANDE MEDEWERKERS ÉN NIEUWE MEDEWERKERS

drijf betreedt de markt ook op een goed moment. De wet stelt steeds hogere eisen aan de beveiliging van evenementen waar veel mensen op af komen. Tegelijkertijd is de overheid voornemens om evenementen te laten betalen voor politieinzet. Voor organisatoren van evenementen is het dan veel efficiënter om een belangrijk deel van de beveiliging uit te besteden aan een particulier beveiligingsbedrijf. Trigion Event Security profiteert van de sterke naam van Trigion, immers de marktleider in de Nederlandse beveiliging. Ook kan het nieuwe bedrijfsonderdeel dankzij Trigion een zeer compleet pakket aanvullende producten en diensten bieden.


‘Leuk: The Voice of Holland beveiligen’ Trigion Event Security is helemaal opnieuw opgezet. Edwin van Straten was al actief in de evenementenbeveiliging bij Trigion, en stapte mee over naar de nieuwe business unit. Hij is groepsleider, maar werkt bij de meeste opdrachten ook zelf mee als Event Security Officer. ‘Als we in het verleden inschreven op opdrachten, kregen we vaak te horen dat we tweede waren geworden. Opdrachtgevers kijken toch heel sterk naar prijs. In de nieuwe opzet zijn we veel concurrerender en kunnen we echt de competitie aan met de andere evenementenbeveiligers.’ Dat is ook te merken aan opdrachten die ze nu uitvoeren. ‘Begin januari waren we bijvoorbeeld bij een optreden van de vier finalisten van The Voice of Holland in De Bijenkorf in Amsterdam. Dat hebben we beveiligd met 22 Event Security Officers. Heel leuk om te doen.’ Hij ziet een mooie toekomst voor de business unit. ‘We hebben als Trigion natuurlijk een enorme naamsbekendheid. En dan zijn we ook nog eens onderdeel van Facilicom. We kunnen dus allerlei diensten bieden die anderen niet in huis hebben.’

Werken aan zorgvuldigheid en integriteit Zorgvuldigheid, integriteit en maatschappelijk verantwoord gedrag zijn altijd leidend voor het gedrag van Facilicom-medewerkers, zo is in de Bedrijfscode van Facilicom te lezen. Ook in 2011 is eraan gewerkt om dat beleid verder vorm te geven, steviger te verankeren in de organisatie en beter zichtbaar te maken. In het najaar heeft Facilicom het convenant Horizontaal Toezicht getekend met de Belastingdienst. Het overleg tussen beide partijen krijgt daarmee een structureel karakter. Daardoor kunnen Facilicom en Belastingdienst efficiënter en effectiever samenwerken. Met het tekenen van het convenant constateert de Belastingdienst de juiste houding en het juiste gedrag als het gaat om naleving van de fiscale regels. Het bevestigt daarmee dat Facilicom in fiscale zaken integer, transparant en slagvaardig handelt. Ook op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is Facilicom transparant. Dat blijkt uit de Transparantiebenchmark van het ministerie van Economische Zaken. Daarin wordt onderzocht hoe bedrijven verslag doen van hun MVO-activiteiten. In de lijst van 500 bedrijven die hebben deelgenomen, staat Facilicom op de 115e plaats. Toegespitst op de sector zakelijke dienstverlening bezet Facilicom de 15e plaats en daarmee scoort Facilicom het beste van alle facilitaire bedrijven. Breijer mag zich tot de top rekenen van de financieel gezonde bedrijven in de bouwsector. Dat heeft Graydon bepaald, het full service bureau op het gebied van zakelijke informatie voor en over bedrijven. Op de vastgoedbeurs PROVADA 2011 bleek dat slechts de helft van de aanwezige bedrijven voldeden aan de criteria die Graydon stelt. Breijer onderscheidde zich en ontving daarvoor een ‘Groene Vlag Award’. Ook Gom weet zich te onderscheiden in de branche dankzij een keurmerk. Het bedrijf werd opgenomen in het Register Normering Arbeid. Maar weinig van de tien belangrijkste schoonmaakbedrijven beschikken over dit keurmerk. Dankzij de registratie weten opdrachtgevers dat Gom onder meer op een juiste wijze aangifte doet bij de Belastingdienst en verschuldigde loonheffingen en omzetbelasting afdraagt. En dat het bedrijf identiteitscontroles uitvoert en kijkt of medewerkers zijn gerechtigd tot het verrichten van arbeid in Nederland. Het keurmerk biedt zekerheid voor opdrachtgevers: als ze met Gom zaken doen is het risico voor verhaal en boetes van de Belastingdienst en andere overheidsinstanties beperkt.


34

|

35

Gom plant 2.000 bomen Gom timmert stevig aan de weg met zijn Green Selection Program. Met dat totaalconcept kunnen opdrachtgevers de schoonmaak en de afvalverwerking aanzienlijk vergroenen. Om meer bekendheid te geven aan het programma verzond Gom maar liefst 2.000 bomen aan relaties en prospects. Alles bij elkaar een leuk bos.

et Green Selection Program van Gom garandeert dat de schoonmaak gebeurt met milieusparende schoonmaakmiddelen. Kiest een opdrachtgever daarnaast voor dagschoonmaak, dan wordt er ook nog eens bespaard op verlichting en dergelijke. Gom biedt bovendien milieuvriendelijke sanitaire artikelen. Samen met partner Bloe is er ook nog eens grote milieuwinst te behalen in het spoelen en fris en schoon houden van de toiletten. In samenwerking met de Stichting Disposables Benelux verzorgt Gom het gescheiden afvoeren en recyclen van plastic koffiebekertjes. Hiermee biedt Gom zijn opdracht-

H

gevers dus in feite een menukaart waar ze zelf verschillende groene modules uit kunnen selecteren. Zo kan Gom bedrijven helpen om groener te opereren. Om meer bekendheid te geven aan het programma en al deze opties heeft Gom 2.000 bomen verspreid onder relaties en prospects. De actie viel in goede aarde. Er is veel interesse gewekt voor groen schoonmaken. Bovendien is Nederland nu 2.000 sparren rijker, bomen die het schadelijke CO2 uit de lucht halen en omzetten in zuurstof. Dat alleen al levert een mooie milieuwinst op.


35 SURVEILLANCEAUTO’S VAN TRIGION RIJDEN OP AARDGAS

Trigion schakelt over op groen gas Trigion heeft MVO hoog in het vaandel staan. De meeste milieubelasting bij het bedrijf vindt plaats door het surveilleren in auto’s. Waar mogelijk vindt surveillance daarom al jaren plaats op de fiets. In de gemeente Groningen is jaren geleden al een aardgasauto aangeschaft. Dat is goed bevallen. Trigion schakelt daarom nu massaal over op surveillancewagens op groen gas. Ook zijn de eerste elektrische auto’s aangeschaft. Eind 2011 heeft Trigion een order geplaatst voor 35 surveillancewagens op gas. De eerste auto’s zijn ook meteen in gebruik genomen. De auto’s zijn geschikt voor aardgas en zogeheten groen gas. Aardgas is de schoonste fossiele brandstof die beschikbaar is. Voertuigen die worden aangedreven door aardgas stoten minder roetdeeltjes en stikstof uit dan voertuigen die rijden op benzine, diesel of LPG. De milieuwinst wordt echter nog groter door te gaan rijden op groen gas, ofwel Compressed Natural Gas (CNG). Groen gas is klimaatneutraal. Het wordt geproduceerd uit organisch materiaal zoals gft-afval en mest. In vergelijking met benzine geeft CNG een reductie in CO2-uitstoot van 20 tot 25 procent. In vergelijking met diesel is de reductie in CO2-uitstoot ongeveer 9 procent. In december heeft Trigion bovendien drie elektrische auto’s in gebruik genomen voor de opdracht op Schiphol. Het gaat om Opel Ampera’s, elektrische auto’s die nog milieuvriendelijker zijn dan hybride auto’s.

Uitstoot gecompenseerd De aanschaf van auto’s op groen gas en op elektriciteit is een volgende stap voor Trigion bij het vergroenen van het wagenpark. De mobiele surveillance is elke dag met zo’n 200 auto’s op de weg. De traditionele surveillancewagens rijden vrijwel allemaal op diesel. Maar alle auto’s zijn natuurlijk wel voorzien van een roetfilter. Ze voldoen bovendien minimaal aan de Euro 4-norm, een steeds groter deel van het wagenpark voldoet zelfs al aan de Euro 5-norm, de strengste norm die Europa kent. Alle wagens zijn uitgerust met een TomTom die is geprogrammeerd om altijd de meest efficiënte route te plannen. Ook is er veel aandacht voor het Nieuwe Rijden, een manier van rijden waarmee het energieverbruik en dus ook de uitstoot tot wel 10 procent is terug te dringen. Alle uitstoot van de surveillancewagens wordt sinds 2009 volledig gecompenseerd. Daarvoor investeert Trigion via de Climate Neutral Group in duurzame energieprojecten in ontwikkelingslanden.


36

|

37

Prorest biedt vaker vegetarisch Het ‘produceren’ van vlees vergt veel grondstoffen en zorgt voor een forse belasting van het milieu. En ook vis kan niet alle dagen op het menu, want vis is schaars geworden. Prorest biedt daarom steeds vaker ook vegetarische alternatieven. Zeker in 2011 werden de vleesverlaters of flexitariërs goed bediend door het cateringbedrijf. Prorest werkt al zo veel mogelijk met biologisch vlees. Alle vis die in de restaurants op het menu staat is goede vis die voldoet aan de criteria van de Viswijzer. Maar catering kan nog veel duurzamer als er meer vegetarisch op de kaart komt. Daarom ondersteunt Prorest het initiatief ‘Eat green at work’ van harte. Met die campagne wil de 117 jaar oude Nederlandse Vegetariërsbond ervoor zorgen dat mensen zeker één dag per week tijdens de lunch kunnen kiezen voor een lekkere lunch zonder vlees of vis. In een groot artikel in het relatiemagazine Smakelijk! werd aandacht besteed aan vegetarisch eten en het waarom daarvan. Ook werd een lekker recept gegeven van een van de koks van Prorest. Afgelopen jaar zijn bovendien vier speciale vegetarische recepten ontwikkeld die blijvend in het assortiment van Prorest komen. Tijdens Werelddierendag werd in alle restaurants een keur aan vegetarische gerechten aangeboden.

‘Soms wel 300 vegetarische maaltijden’ Bij ESA-ESTEC in Noordwijk werken zo’n 1.700 medewerkers aan het verwezenlijken van de Europese ruimtevaartambities. Prorest is verantwoordelijk voor drie bijzondere restaurants. Elke dag worden rond het middaguur honderden warme maaltijden bereid. Sous-chef Nick Caseley: ‘Veel van de mensen hier komen uit een cultuur waar ’s middags, of in ieder geval óók ’s middags, warm wordt gegeten. Dat kunnen ze ook in ons restaurant.’ Ze hebben een cyclus van zes weken. ‘Hebben we vandaag schnitzel of ossobuco, dan zullen we dat de komende zes weken niet meer serveren.’ De koks bedenken de gerechten zelf. ‘We putten uit een hele stapel internationale kookboeken.’ Ze koken ook vegetarisch. ‘We hebben vegetariërs onder onze gasten, maar ook veel mensen die ’s avonds al vlees of vis eten en tussen de middag dan iets anders willen.’ Het vegetarische buffet is populair. ‘Al hangt dat wel een beetje af van wat er op de kaart staat. Als het iets is wat mensen niet kennen, loopt het minder. Als het herkenbaar is, dan verkopen we makkelijk 300 vegetarische maaltijden.’

ISO 14001 Prorest ziet duurzaamheid veel breder dan alleen het aanbieden van goede voeding. De cateraar streeft ernaar dat niet alleen het bedrijf zelf maar ook alle locaties meetbaar bijdragen aan het verminderen van de milieubelasting. Het milieumanagementsysteem dat daarbij wordt gebruikt is gecertificeerd volgens ISO 14001. Het bedrijf werft het liefst medewerkers die op fietsafstand van het werk wonen. Cateringmedewerkers worden getraind in het terugdringen van derving. De bevoorrading is zo efficiënt mogelijk gemaakt. De cateringmedewerkers verwerken veel seizoensproducten, liefst van dichtbij. Kartonnen dozen zijn veelal vervangen door plastic kratten die vrijwel eindeloos kunnen worden hergebruikt. Afval wordt zo veel mogelijk gescheiden. Gebruikt frituurvet wordt veredeld tot hoogwaardige biodiesel. Bovendien werkt het bedrijf voortdurend samen met leveranciers in het verbeteren en verduurzamen van productie, verpakking, distributie en bereiding van ingrediënten en producten.


Trigion test standaard voor social return Steeds meer overheidsinstellingen eisen social return bij de gunning van een contract. Maar het is nog niet goed mogelijk om zichtbaar te maken in welke mate bedrijven aan social return doen. Trigion is betrokken bij veel van dergelijke inititiatieven voor social return, en zet zich nu in voor de invoering van een landelijke standaard. Trigion werkt samen met TNO en zeven andere grote bedrijven mee aan de ontwikkeling van een landelijke standaard voor social return. Steeds meer overheidsinstellingen eisen social return bij de gunning van een contract, maar er is nog veel onduidelijk over hoe bedrijven daar op een juiste manier invulling aan kunnen geven. Samen met TNO hebben de acht bedrijven inmiddels een methode ontwikkeld die erop is gericht om zichtbaar te maken in welke mate bedrijven bijdragen aan de werkgelegenheid van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het gaat dan om zowel het plaatsen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt als het inkopen of uitbesteden bij andere sociale bedrijven. Voor de bedrijven die met social return te maken hebben, is het van belang dat

de sociale bijdragen die zij al leveren daarbij ook gaan meewegen. Ook hopen de deelnemers dat de methode meer eenheid brengt in social return. Werktitel voor de methode is Prestatieladder Socialer Ondernemen, en het gaat dan ook om het herkennen en erkennen van social return. Uiteindelijk is het de bedoeling om bedrijven die aan social return doen, een officiële erkenning te verlenen. De methode wordt nu getest.

TRIGION WERKT SAMEN MET TNO EN ZEVEN ANDERE GROTE BEDRIJVEN MEE AAN DE ONTWIKKELING VAN EEN LANDELIJKE STANDAARD VOOR SOCIAL RETURN

Gecertificeerd in duurzaam afvalmanagement Afval is steeds vaker een waardevolle grondstof voor nieuwe producten. Facilicom heeft daarom enkele jaren geleden een contract gesloten met SITA, een van de voorlopers in afvalpreventie, hergebruik en energieterugwinning. Zeker bij bouwbedrijven valt veel winst te behalen. Breijer Bouw en Installatie heeft dankzij een goed afvalmanagement de CO2-uitstoot aanzienlijk teruggedrongen. De bouwen sloopwereld produceert zo’n 23 miljoen ton afval per jaar, dat is ongeveer twee keer zoveel als alle huishoudens samen. Breijer maakt daarom gebruik van de expertise van SITA om de hoeveelheid afval terug te dringen en het afval dat onvermijdelijk is, te scheiden. SITA zorgt vervolgens voor de afvoer en de verwerking van het afval. Het bedrijf weet meer dan 75 procent van al het bouwafval geschikt te maken voor hergebruik. In het eerste jaar van de samenwerking, 2010, heeft Breijer zo al een opmerkelijke winst weten te behalen. Dankzij het terugdringen en scheiden van bouwafval is in dat jaar een besparing gerealiseerd van maar liefst 24 procent op de CO2-uitstoot. Dat komt neer op een besparing van 632 ton CO2, of het equivalent van de uitstoot van 3.265.333 autokilometers. Met een nog strakker afvalbeleid en door verdergaande innovaties op het gebied van recycling is er voor Breijer de komende jaren nog meer milieuwinst te behalen. Het vergroenen van het bouwproces bespaart kosten en levert soms zelfs geld op. Want als afval kan dienen als een waardevolle grondstof, dan is het ook geld waard. En dat merkt ook Breijer.


38

|

39

Communiceren via social media Facilicom ziet de waarde van social media en heeft daarom besloten om ook via deze kanalen te gaan communiceren met relaties, medewerkers en andere geïnteresseerden. Na een korte, succesvolle pilot in het voorjaar van 2011 is Faciliom nu actief op Twitter, Hyves, Facebook, YouTube en LinkedIn. Een goede mix van media waarmee vrijwel elke doelgroep is te bereiken. acilicom gebruikt Twitter om het laatste nieuws over het werkveld te delen. Ook wordt het medium gebruikt voor arbeidscommunicatie. Op Hyves en Facebook kunnen ‘vrienden’ zien waar Facilicom mee bezig is, ze kunnen er foto’s en filmpjes delen en meepraten in discussies of reageren op stellingen. Op YouTube deelt Facilicom zijn video’s over nieuwe diensten, projecten of banen die beschikbaar zijn bij het bedrijf. LinkedIn wordt ingezet voor arbeidsmarktcommu-

F

‘Veel meer volgers dan verwacht’ De bedrijfsbrede inzet van social media is zo succesvol dat de pilot al lang geen pilot meer is. Menno de Mol: ‘De pilot heeft de resultaten opgeleverd die we hadden verwacht, en soms zelfs veel meer. Bij Twitter hadden we bijvoorbeeld gerekend op 250 volgers, maar inmiddels zitten we al op 850. Ongeveer de helft daarvan bestaat uit eigen medewerkers, de andere helft dus uit externen.’ Facilicom kan zijn nieuws dankzij de nieuwe media veel sneller en beter verspreiden. ‘Dat Mart Visser onze nieuwe kledinglijn gaat ontwerpen, is dankzij alle social media en retweets door tienduizenden mensen gelezen, lezers die we anders niet hadden bereikt. Een ander succes: Breijer heeft via Twitter zelfs een aantal vacatures weten in te vullen. Ook leuk: het blog van Geert van de Laar trok meteen al de eerste paar keer meer dan 1.000 unieke bezoekers.’ Hij ziet het gebruik van social media alleen maar toenemen. ‘Inmiddels hebben al ruim 140 medewerkers een social media-training gevolgd bij de afdeling ICT. Een aantal van die mensen is enthousiast gaan twitteren.’

nicatie en voor het delen van kennis. Menno de Mol, de stagiair die onderzocht hoe Facilicom moet omgaan met social media, is inmiddels in dienst als medewerker Social Media op de afdeling Corporate Communicatie. Een bedrijfsbrede werkgroep Social Media komt elke maand bijeen om de nieuwste ontwikkelingen in de wereld van de digitale communicatie door te nemen en te bespreken hoe de interactie met de diverse doelgroepen kan worden vergroot.


M A G A Z I N E VA N FA C I L I C O M S E R V I C E S G R O U P

JAARGANG 1, NUMMER 1

MINDER AFVAL MINDER CO2 MINDER KOSTEN

JANUARI 2012

De dringende behoefte aan fair trade-

aanbestedingen

DE WEG NAAR DUURZAME HUISVESTING

HOSTMANSHIP BRENGT DIENSTVERLENING OP HOGER NIVEAU

nummer 1 - februari 2012

Facilicom .nu Van en voor iedereen binnen Facilicom Services Group

TRIGION TEAM TACKELT KOPERDIEVEN

Facilicom gaat voor

Hostmanship MART VISSER STEEKT FACILICOM IN ’T NIEUW

SAMENWERKEN MAAKT HET ONDERSCHEID!

De juiste mensen op de juiste plek

Een nieuw eigentijds personeelsblad Facilicom wil medewerkers graag informeren over het reilen en zeilen binnen het bedrijf. Zo komen ze bovendien meer te weten over de andere divisies en dat kan alleen maar goed zijn voor de onderlinge collegialiteit en de samenwerking op de werkvloer. Het personeelsblad vervult daarin een belangrijke rol. Het blad is in 2011 geheel vernieuwd. Het eerste nummer van Facilicom.nu verscheen in januari 2012, maar dat kon alleen doordat de afdeling Corporate Communicatie in het verslagjaar het blad geheel opnieuw heeft opgezet. Het bestaande Facilicom Bulletin was zo langzamerhand wel toe aan een opfrisbeurt. In een enquête is de lezers naar hun ideeën gevraagd over een nieuw en eigentijds personeelsblad. Ruim 500 lezers namen de moeite om de enquête in te vullen. Mede op basis van de enquête zijn opmaak, opzet en inhoud van het blad behoorlijk onder handen genomen. Tal van nieuwe rubrieken zorgen ervoor dat medewerkers nu nog beter worden geïnformeerd over alles wat met Facilicom te maken heeft. Ook is er een mogelijkheid tot feedback gecreëerd met de rubriek ‘Dit vind ik nu’. Gebleven is de column van Johan Dobbelaar, een Trigionbeveiliger met een gouden pennetje die in zijn column al jaren met veel humor het werk, de wereld en het leven beschouwt. De naam Facilicom.nu, overigens de favoriete nieuwe naam voor de lezers, biedt mogelijkheden om in de toekomst ook online met medewerkers te communiceren. Nu al gebruikt het blad onder andere Facebook om oproepen te doen onder lezers.

Een prikkelend nieuw relatiemagazine: Facilitair! In tweede helft van 2011 is druk gewerkt aan het eerste nummer van Facilitair!, een nieuw blad van Facilicom. Het relatiemagazine is bedoeld om Facilicom als geheel en als merk meer zichtbaar te maken. Met het nieuwe magazine wil Facilicom zijn unieke propositie beter uitdragen én een top of mind-positie verwerven op de arbeidsmarkt. Facilicom was in de markt lange tijd alleen een naam op de achtergrond. Nu opdrachtgevers steeds vaker behoefte hebben aan multiservicesconcepten of zelfs een vergaande integratie van facilitaire diensten, wordt het belangrijk om ook het overkoepelende merk Facilicom meer zichtbaar te maken. Immers, dan herkennen opdrachtgevers de bundelende kracht die Facilicom kan bieden. Daarbij is het ook van belang om de markt duidelijk te maken dat Facilicom uniek is: het bedrijf heeft immers als enige aanbieder alle soft facilities en hard facilities in eigen huis. Facilitair! is een belangrijk podium voor het uitdragen van die unieke propositie en gaat ook vertellen welke voordelen opdrachtgevers daardoor genieten. Arbeidsmarkt Het nieuwe relatiemagazine wordt niet alleen verspreid onder relaties en prospects. Het blad moet óók een belangrijke rol gaan vervullen bij het verkrijgen van een top of mind-positie op de steeds krapper wordende arbeidsmarkt. Als dienstverlener en mensenbedrijf heeft Facilicom een voortdurende behoefte aan nieuw talent. Het blad moet de lezer impliciet en expliciet duidelijk maken dat Facilicom een groot werkgever is met volop werk en carrièrekansen, én een goed werkgever is die een prettige werkomgeving biedt met uitstekende arbeidsvoorwaarden, een werkgever die bovendien steeds meer flexibiliteit biedt bij het invullen van het werk. Prikkelend Het blad Facilitair! is journalistiek van opzet. Het informeert niet alleen over Facilicom, maar zeker ook over ontwikkelingen in de branche en in de maatschappij. Het eerste nummer, dat begin 2012 verscheen, bevat artikelen over de kracht van Facilicom en de uitrol van hostmanship binnen het bedrijf, maar ook een beschouwing over duurzaam bouwen en een prikkelende rondgang langs deskundigen over de gevolgen van de acties in de schoonmaak. Het hele bladconcept van Facilitair! is meteen doorvertaald naar internet onder de naam facilitaironline.nl. De site is een dynamische extensie van het relatiemagazine en publiceert, bijvoorbeeld, elke twee weken een blog van concerndirecteur facilitaire bedrijven Nederland Geert van de Laar.


40

|

41

Eerste uitrol nieuwe automatisering Jaren geleden is besloten dat Facilicom een geheel nieuw automatiseringssysteem zou krijgen. Het oude AS400-systeem is gedateerd geraakt. Bovendien heeft het bedrijf behoefte aan één systeem voor alle divisies. Dat scheelt veel dubbel werk, en bovendien zal dat de onderlinge samenwerking vergemakkelijken. Met een eerste uitrol in januari 2012 kwam FIVE, zoals het project is gedoopt, in de loop van 2011 steeds dichterbij. a zorgvuldig beraad heeft Facilicom enkele jaren geleden al gekozen voor het bekende SAP. Ook is besloten dat het bedrijf zoveel mogelijk met standaardapplicaties gaat werken. Dat scheelt veel maatwerk, bovendien kan het bedrijf dan profiteren van updates die de fabrikant uitbrengt. Dat heeft er wel voor gezorgd dat er veel voorbereiding nodig is om data van het oude naar het nieuwe systeem te converteren. Ook zullen mensen vaak anders moeten gaan werken en daar moeten ze natuurlijk wel voor worden opgeleid. Facilicom heeft Logica ingehuurd om het systeem op te zetten. Maar daar zijn veel medewerkers van Facilicom bij betrokken. Zij brengen de expertise in vanuit het bedrijf. Doordat ze al lange tijd intensief betrokken zijn bij het project hebben zij ook de kennis om collega’s te informeren en te ondersteunen bij de overgang naar het nieuwe systeem. Deze kennis wordt ook benut bij het schrijven van de trainingen voor medewerkers en

N

het vullen van de eigen help-functie die Facilicom krijgt in SAP. De overgang naar het nieuwe systeem moet natuurlijk soepel verlopen. De business mag niet in gevaar komen. Daarom wordt het nieuwe systeem gefaseerd uitgerold. In januari 2012 is SAP ingevoerd bij het voornamelijk intern werkende Facilicom Professional Products (FPP) en bij het regionale schoonmaakbedrijf Robbers. Omdat Facilicom met shared service centers werkt, zijn meteen ook medewerkers van alle stafafdelingen geheel of gedeeltelijk overgestapt op SAP. De eerste uitrol is ook bedoeld om kinderziektes uit het systeem te halen en om te kijken wat er beter kan. Het tempo zit er overigens goed in. Terwijl de eerste uitrol nog op het programma stond was het team van FIVE al bezig met de volgende fase. Najaar 2012 moet heel Gom, een bedrijf met zo’n 9.000 medewerkers, over naar het nieuwe systeem. Eind 2012 stapt de hele Franse divisie in een keer over op SAP.


‘Blij met de overstap naar SAP’ Bij het regionale schoonmaakbedrijf Robbers kregen ze pas in november 2011 te horen dat ze binnen drie maanden zouden overstappen van de AS400 op SAP. In een interview in het najaar verwelkomde Marieke Wientjens, vestigingscoördinator op het Amsterdamse kantoor van Robbers, de versnelde komst van SAP. En ze is nog steeds blij. ‘Het heeft weliswaar veel inzet en energie gekost van iedereen, maar het was wel de moeite waard. Ik zie heel erg de voordelen van het nieuwe systeem.’ Ze kijkt uit naar het moment dat alle modules zijn toegevoegd en heel Facilicom met SAP gaat werken. ‘Dan krijg je pas echt inzichtelijk wat we als bedrijf doen. Het lijkt me geweldig als ik straks precies kan zien wat andere bedrijven doen in een pand waar wij met Robbers al actief zijn. Dat is fantastisch voor Facilicom, maar ook voor ons, want daar kunnen wij natuurlijk óók ons voordeel mee doen.’

Ellen Groenewoudt leidt Trigion Een opvallende wisseling van de wacht bij Trigion. Per 1 augustus is Ellen Groenewoudt benoemd tot algemeen directeur. Ze is de opvolger van Geert van de Laar, die op diezelfde datum werd benoemd tot concerndirecteur facilitaire bedrijven Nederland bij Facilicom. De nieuwe algemeen directeur van de beveiligingsdivisie wil dat het beveiligingsbedrijf zich ook gaat onderscheiden in dienstbaarheid. Ellen Groenewoudt werkt sinds 1990 voor (rechtsvoorgangers van) Trigion. Ze begon als managementassistente, werd afdelingsmanager, business unit manager en divisiedirecteur. Bij het ontstaan van Trigion eind 2005 is ze benoemd tot operationeel directeur. In die functie was ze nadrukkelijk betrokken bij het samensmelten van PreNed en Falck Security & Services tot één bedrijf, een bedrijf dat bovendien in amper vijf jaar tijd is uitgegroeid tot de marktleider in de Nederlandse beveiliging. De benoeming tot algemeen directeur van de beveiligingsdivisie kreeg veel aandacht in de pers en in de vakpers. In de vele interviews kreeg Ellen Groenewoudt de ruimte om aan te geven waar zij de accenten wil gaan leggen bij Trigion. Het bedrijf zal zich de komende jaren sterk gaan richten op nieuwe markten. Maar ook zal de opstelling van medewerkers veranderen. Opdrachtgevers vragen steeds vaker om gastheerschap, dienstbaarheid, beleving en customer excellence. Trigion was die weg al ingeslagen en de nieuwe algemeen directeur zal alleen maar sterker inzetten op die koers. Ook zal ze nadrukkelijker de samenwerking met de andere Facilicom-bedrijven zoeken door het stimuleren van cross-selling en het bevorderen van multiservices.

SOCIAAL- EN MVO-VERSLAG 2011

42

|

43


92% VAN ALLE BEDRIJFSAUTO’S HEEFT EEN GROEN MILIEULABEL

Sociaal- en MVO-verslag volgens de richtlijnen van het Global Reporting Initiative

Sinds het verslagjaar 2008 rapporteert Facilicom jaarlijks over de doelen die zijn bereikt op MVO-gebied. De verantwoording volgt de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI). Het Sociaal en MVO-Jaarverslag van Facilicom rapporteert hoe divisies hebben gepresteerd op deze concrete doelstellingen, maar wil ook een beeld schetsen van andere initiatieven die zijn ingezet of doelen die zijn bereikt.

Prestatie-indicator People Personeelsomvang Personeelsverloop Ziekteverzuim Training en opleiding Medewerkerstevredenheid Planet Energielabels wagenpark Milieu-incidenten en boetes Profit Netto omzet Winst Solvabiliteit Personeelskosten Klanttevredenheid Klachten

GRI-standaard (LA1) (LA2) (LA7) (LA10) (LA12) (EN29) (SO8) (EC1) (EC1) (EC1) (EC1) (PR5) (PR8)


Het MVO-beleid van Facilicom 1.1 VERANTWOORDING Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is onlosmakelijk verbonden met de cultuur van Facilicom. De zorg voor mens, milieu en winstgevendheid past in een beleid dat gericht is op continuïteit van de onderneming, de werkgelegenheid voor de medewerkers en de dienstverlening aan de opdrachtgevers. Facilicom is al sinds de oprichting in 1966 een zelfstandige onderneming, onafhankelijk van externe vermogensverschaffers. Er is geen externe druk om op korte termijn winst te behalen, het beleid is gericht op de lange termijn. De definitie die Facilicom hanteert voor het MVO-beleid luidt: ‘Het ontwikkelen en voeren van beleid, binnen de dimensies People, Planet en Profit, gericht op duurzaamheid en op het bijdragen aan maatschappelijke welvaart op langere termijn, waarbij rekening gehouden wordt met relevante stakeholders.’ Sinds het verslagjaar 2008 rapporteert Facilicom jaarlijks over de initiatieven die zijn genomen en de doelen die zijn bereikt op MVO-gebied. De verantwoording vindt plaats volgens de richtlijnen van de Global Reporting Initiative (GRI). De rapportage vindt plaats op GRI-C-niveau. Ook onderschrijft Facilicom de principes van het Global Compact-initiatief van de Verenigde Naties. Deze principes zijn onder meer doorvertaald naar de bedrijfscode en de inkoopcode van Facilicom.

Om het MVO-beleid een vaste plaats in de organisatie te geven, is op holdingniveau een integraal besturingsmodel geïmplementeerd dat aansluit bij het bestaande gecertificeerde ISO 9001-managementsysteem. Jaarlijks wordt het MVObeleid getoetst op ambitie en realisatie. Met als basis het ambitieniveau van de holding, bepalen de divisies elk jaar minimaal twee concrete doelstellingen. Het Sociaal- en MVOverslag van Facilicom rapporteert jaarlijks hoe divisies hebben gepresteerd op concrete doelstellingen, maar wil ook een beeld schetsen van andere initiatieven die zijn ingezet of doelen die zijn bereikt. Dat beeld is zeker niet volledig. 1.2 PRESTATIE-INDICATOREN Rode draad in dit Sociaal- en MVO-verslag zijn de prestatieindicatoren die zijn ontleend aan de GRI-richtlijnen. Daarbij is wel rekening gehouden met de relevantie voor de bedrijfsprocessen. In de tabel is te zien welke GRI-standaarden zijn gehanteerd in 2011. Deze rapportage legt daarnaast verantwoording af over normen die zijn ontleend aan: de missie, strategie en waarden die Facilicom en de divisies hebben, de maatschappelijke betrokkenheid die het bedrijf kent en de standaarden in de markt. Deze rapportage heeft overigens niet de intentie volledig te zijn. Initiatieven en ontwikkelingen die in eerdere jaren zijn ingezet, krijgen hier doorgaans niet weer een vermelding.


44

|

45

1.3 MANAGEMENTSYSTEMEN Het MVO-beleid sluit aan bij bestaande managementsystemen op het gebied van kwaliteit, milieu, veiligheid en arbeidsomstandigheden die binnen Facilicom worden toegepast. In de tabel staat een overzicht van de belangrijkste certificeringen, normen en codes die leidend zijn binnen het bedrijf. Divisie Certificering/ norm/ code Personeelsdiensten - ISO 9001:2008 Bouw en Installatie

-

ISO 9001 VCA** VCA Petrochemie / Railinfrastructuur BTR VGO-keurmerk BRL3201 BRL6000 deel 1 tot en met 5, 7 en 8 BRL6010 Politiekeurmerk Veilig Wonen LPS1233 Brandblusinstallaties (sprinkler en blusgas) Criteria voor toezicht BGB Toezicht Brandveilig Gebruik Bouwwerk Nationale beoordelingsrichtlijn BORG FSC - Chain of Custody F-Gassen Regeling STEK-Bedrijfscertificaat BMI Installatiebedrijf BMI Branddetectiebedrijf BMI Opsteller PvE Onderhoudsbedrijf REOB CCTV Cameratoezicht Openbare Plaatsen

Facility Solutions

- ISO 9001:2008

People

Catering

- ISO 9001:2008 inclusief certificatieschema contractcatering - Ik Kies Bewust - Hygiënecode voor de contractcatering - ISO 14001 - MVO prestatieladder - niveau 3 (in wording)

Schoonhouden

-

Als mensenbedrijf is maatschappelijk verantwoord ondernemen een tweede natuur voor Facilicom. De medewerkers zijn het belangrijkste kapitaal. Het bedrijf doet er dan ook alles aan om het welzijn en het welbevinden van de medewerkers te bevorderen. Het is de overtuiging van Facilicom dat maatschappelijk verantwoord ondernemen mensen aan de organisatie kan binden en mensen binnen de organisatie weet te verbinden.

Beveiliging

- ISO 9001:2008 - VCA*/VCA** (specifieke objecten) - Keurmerk Beveiliging van de Nederlandse Veiligheidsbranche - ECABO certificaat - Borg certificaat - Keurmerk Evenementenbeveiliging van de Nederlandse Veiligheidsbranche - CCTV keurmerk (Cameratoezicht openbare ruimten) - Keurmerk Particulier Onderzoeksbureau van de Nederlandse Veiligheidsbranche - MVO prestatieladder - niveau 3 (in wording)

ISO 9001:2008 ISO 14001:2004 (specifieke bedrijfsprocessen) VCA** (Gom Specialistische Reiniging) VCA* (regionale schoonmaakbedrijven) OSB Plus OSB Keurmerk Glas- en Gevelreiniging NEN 4400-1 MVO prestatieladder - niveau 3 (in wording)

België

- ISO 9001: Facilicom, Gom, Prorest, Trigion, FFS - VCA**: Gom - VCA*: AG Window Cleaning, ACS general cleaning, Production Services, Building, Maintenance

Frankrijk

- ISO 9001 - NF Services

Engeland

-

ISO9001:2008 ISO14001:2004 NSI Gold Safe Contractor Registered Waste Corner BicSc

2.1 PERSONEELSOMVANG In 2011 had Facilicom 31.350 medewerkers in vaste dienst, waarvan 21.834 in Nederland, 4.022 in België, 3.831 in Frankrijk en 1.663 in Engeland. 2.2 PERSONEELSBESTAND Facilicom streeft naar long-time employment. Dat is immers dé manier om waardevolle kennis en ervaring vast te houden en de continuïteit bij opdrachtgevers te garanderen. Long-time employment was ook een van de concrete doelstellingen van 2011 voor vier Nederlandse divisies. Op één na slaagden ze erin de doelstelling te overtreffen en hadden ze 85 procent van de medewerkers langer dan één jaar in dienst. Het percentage medewerkers dat langer dan tien jaar in dienst is, ligt in Nederland bedrijfsbreed op 33,8 procent. Breijer Bouw en Installatie wordt apart gemeten en scoort nog beter met maar liefst 41 procent. Dat Facilicom altijd al lang long-time employment heeft nagestreefd, blijkt elke keer weer bij de traditionele jubilarissenavond. In 2011 vierden 456 medewerkers hun 12,5-jarig jubileum, 105 medewerkers hun 25-jarig jubileum en 4 medewerkers hun 40-jarig jubileum. Ze werden traditiege-


eens te bevestigen dat het bedrijf niet discrimineert bij de werving en probeert zijn personeelsbestand een goede afspiegeling te laten zijn van de diversiteit in de maatschappij.

trouw door Facilicom-oprichter de heer Geurts bedankt voor hun jarenlange inzet voor het bedrijf. 2.3 PERSONEELSWERVING Eigen medewerkers krijgen altijd de eerste keuze bij vacatures. Omdat Facilicom waarde hecht aan doorstroming, ook tussen de divisies onderling, wordt ook steeds vaker intern actief gezocht naar medewerkers die toe zijn aan een nieuwe stap. Externe werving vindt veelal plaats via internet. Doelstelling is dat 60 procent van de managementfuncties binnen Facilicom intern worden ingevuld. In 2011 is een percentage van 35 procent gerealiseerd. Sollicitaties vinden doorgaans plaats met behulp van digitale, makkelijk in te vullen sollicitatieformulieren. Alle divisies maken gebruik van hetzelfde systeem om vacatures en sollicitaties te beheren, zodat ze sollicitanten makkelijk kunnen doorverwijzen. In selectieprocedures gaat het altijd om het vinden van de beste kandidaat, ongeacht sekse, nationaliteit of validiteit. Wel wordt gelet op het beperkt houden van de afstand tussen wonen en werken. Prorest heeft een speciaal beleid ontwikkeld voor contractwisselingen. De (verplichte) overname van personeel blijkt veel stress te veroorzaken bij mensen. Een speciaal transitieprotocol zorgt voor een zorgvuldige begeleiding bij de overstap, of het nu gaat om instroom of uitstroom. De nieuwe aanpak garandeert bovendien dat bij instroom van medewerkers optimaal gebruik wordt gemaakt van de kennis die medewerkers van de locatie hebben. Facilicom Frankrijk maakt veel werk van de integratie van mensen met een handicap. In 2011 werden in totaal zeventien mensen met een handicap in dienst genomen. De Franse divisie ondertekende in 2011 bovendien de Charte de la Diversité om nog

2.4 ZIEKTEVERZUIM In 2010 bedroeg het ziekteverzuim bij Facilicom Nederland 4,86 procent (over de eerste twee ziektejaren), in 2011 was het verzuim 5,34 procent. Dat is meer dan het streefgetal van 5 procent of lager. De stijging ligt in lijn met de landelijke trend: overal loopt het verzuim op, bovendien stijgt het aantal medewerkers met psychische klachten. Dit heeft waarschijnlijk mede te maken met de aanhoudende economische crisis, die er ook voor zorgt dat mensen steeds lastiger rondkomen en financiële problemen krijgen. Overigens laten de cijfers ook een stijging zien in fysieke klachten en dat zou te maken kunnen hebben met de stijging van de gemiddelde leeftijd van medewerkers. De eigen afdeling Re-integratie doet er alles aan om te bevorderen dat medewerkers weer snel kunnen terugkeren in eigen of ander werk of aan de slag kunnen bij een andere werkgever. Zeker in deze moeilijke tijd is het van belang dat mensen van arbeid naar arbeid gaan. De aanpak van verzuim is in 2011 verder verbeterd door de start van een interne arbodienst. Deze ‘insourcing’ moet leiden tot een betere inzetbaarheid tijdens arbeidsongeschiktheid, een sneller herstel bevorderen en moet een verdere bijdrage leveren aan het beleid dat mensen tot de pensioengerechtigde leeftijd duurzaam inzetbaar moeten zijn. Om ervoor te zorgen dat medewerkers sneller worden geholpen, is Facilicom in 2011 een samenwerking aangegaan met twee medische klinieken met een aantal vestigingen in de Randstad. Hierdoor worden wachttijden aanzienlijk teruggebracht. Medewerkers kunnen nu binnen een week bij een medisch specialist terecht. Eventuele behandeling vindt tien dagen na diagnose plaats. Dit voorkomt onnodig en langdurig verzuim. 2.5 DUURZAME INZETBAARHEID Facilicom streeft naar een duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Uitgangspunt van dat beleid is dat bedrijf en medewerkers een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben om ervoor te zorgen dat het werk zowel fysiek als mentaal mogelijk blijft tot 67 jaar. Daarom wordt het bestaande verzuimbeleid omgezet naar een beleid op het gebied van duurzame inzetbaarheid. Het nieuwe beleid is nodig omdat het personeelsbestand vergrijst, de pensioenleeftijd wordt verhoogd, de overheid zich terugtrekt en mensen een ongezondere leefstijl hebben. Dat leidt ook bij Facilicom tot een hoger verzuim. In het nieuwe beleid is vastgelegd dat Facilicom zich zal inzetten om zijn medewerkers bewust te maken van de relatie tussen gezondheid, welzijn en de prestatie die Facilicom als werkgever van de medewerker verwacht. Duurzame inzetbaarheid bij medewerkers wordt bevorderd, waarbij werkgever en werknemer verantwoordelijkheid nemen voor de inzetbaarheid. Waar nodig zal Facilicom randvoorwaarden creëren zodat medewerkers in het arbeidsproces kunnen blijven participeren zolang dit verantwoord is. Hierbij staan persoonlijke ontwikkeling en welzijn centraal. Het beleid moet in 2014 leiden tot minder verzuim, hoge motivatie, hoge prestatie en kwaliteit


46

Personeelsomvang per 31 december 2011 in Nederland

|

47

Ziekteverzuim in Nederland 7 6,89%

10.000

1.000

8.000

800

6 5,50% 5,34% 5

99 668 6.000

4,76%

600 4

1.805 4.947 4.000

400 3 2,70%

6.538 2.581

2.000

200

2

505

2007

148 574 582

0

1.571 201

Facilicom 1.156

Schoonmaken 9.119

Beveiliging 6.752

2008

0

Personeelsdiensten 1.973

Catering 653

Bouw en installatie 767

2009

2010

2011

Kaderpersoneel

Beveiliging

Bouw en installatie

Schoonmaken

Catering

Facilicom breed

Medewerkerstevredenheidsscore in Nederland

Personeelsomvang per 31 december 2011 Internationaal 8

5.000

7,6 7

7,8 7,4

7,3

7,3

7,3

7,0

4.000

6,5

6,3

6

6,5

5

3.000 4

3

2.000 2

2.508 1.170 1.292

2.212

1.511

1.273

1.000

1

0 Facilicom

0 België 4.019

Frankrijk 3.485

Schoonmaken

Beveiligen

Catering Bouw en installatie

Score

Engeland 2.462

Doelstelling

Percentage medewerkers langer dan één jaar in dienst Norm 85%

Verhouding fulltime- en parttimemedewerkers in 2011 86%

Facilicom Schoonmaken

78%

32,5 85,8

14,2

Schoonmaken

87%

Catering

33,5

Bouw en Installatie

10

66,5

Beveiligen

98% 78,7

0

67,5

Facilicom

88%

Beveiliging

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Catering

97,6

Personeelsdiensten 2,4 7,0 70,3 30,0

93,0

Bouw en installatie 29,7

België

Percentage medewerkers langer dan tien jaar in dienst

70,0

Frankrijk

71,0

Facilicom

21,3

29,0

Engeland

35,1%

Schoonmaken

100

30,9%

Beveiligen

80

60

40

36,9%

Catering

20

0

% parttime

20

40

42,4%

Personeelsdiensten

33,2%

Bouw en installatie België

Functionerings- en beoordelingscyclus in Nederland

41,0%

Facilicom

9,6%

98% 100%

Frankrijk

35,0% Facilicom Facility Solutions

Engeland

99%

19,7%

0

5

10

15

100%

20

25

35

30

40

92%

Schoonmaken

45

100% Beveiligen

74,8%

Aantal looncorrecties

90% Catering

Norm 5%

76% 85%

Facilicom

5,73% Bouw en installatie

Schoonmaken

99%

3,90% 0

20

6,29%

Catering

Score

Bouw en Installatie

1

95%

7,30%

Beveiliging

0

60

% fulltime

4,50%

2

3

4

Doelstelling

5

6

7

8

9

10

40

60

80

100

80

100


van werk. In 2011 heeft Prorest al een voorschot genomen op het bewerkstelligen van duurzame inzetbaarheid. Het bedrijf werd geconfronteerd met relatief veel regelmatig verzuim, veelal resulterend in langdurig verzuim. Prorest gaat nu al in een vroeg stadium zorggesprekken aan met medewerkers die regelmatig verzuimen. Daarbij wordt gekeken wat de medewerker zelf en wat het bedrijf kan doen om verzuim te voorkomen. Dit vitaliteitsbeleid is aantoonbaar succesvol. Het beleid is dan ook gecontinueerd bij Prorest en wordt verder uitgerold in de rest van de organisatie.

Aantal trainingen en opleidingen

2.6 MEDEWERKERSTEVREDENHEID Als mensenbedrijf hecht Facilicom sterk aan medewerkerstevredenheid en vooral medewerkersmotivatie. Alle divisies organiseren minimaal elke drie jaar een onderzoek naar de tevredenheid onder het gehele personeelsbestand. Lage scores worden aangepakt middels helder geformuleerde actiepunten. Bij een volgend onderzoek is er extra aandacht voor deze verbeterpunten. In 2011 was een van de concrete MVO-doelstellingen bij veel Nederlandse bedrijfsonderdelen het beperkt houden van het aantal looncorrecties tot 5 procent. 2.7 TRAINING EN OPLEIDING Het programma van Gom om alle indirecte leidinggevenden een opleiding op MBO 4-niveau te geven, wordt steeds breder ingezet in de organisatie. De eigen Basisopleiding Schoonmaken is een succes: in 2011 volgden 155 nieuwe medewerkers dit programma. Gom ZorgSupport geeft medewerkers die veel in aanraking komen met patiënten en medisch personeel een opleiding ‘Nederlands op de werkvloer’. Het opleidingsprogramma van Trigion, de Trigion Academie, geldt als het grootste Beroeps Begeleidende Leerwegtraject in Nederland. Zo’n 1.300 beveiligers en teamleiders volgen een opleiding op niveau MBO 3 of MBO 4. Hoffmann Bedrijfsrecherche heeft ook in 2011 veel geïnvesteerd in de verdere ontwikkeling van medewerkers op vaktechnisch gebied. Veel medewerkers volgden algemene of op security gerichte managementopleidingen, bezoeken aan congressen en seminars werden gestimuleerd en medewerkers van de forensische afdeling lieten zich bijscholen op specialismen als advanced hacking en data recovery. Mede naar aanleiding van de uitkomsten van het laatste medewerkerstevredenheidsonderzoek heeft Prorest de aanvullende opleidingen voor alle medewerkers opnieuw opgezet. Medewerkers krijgen nog steeds een training van één dag, cateringbeheerders en cateringmanagers krijgen een aparte opleiding van twee dagen. Het programma, genaamd ‘Passie voor service’, moet ervoor zorgen dat Prorest op elke locatie zijn propositie waarmaakt als dé betrokken cateraar. Met mystery visits wordt voor en na de training gekeken of het team inderdaad pro-actiever is geworden en net dat beetje extra biedt aan gasten. De tweede Prorest Masterclass heeft in 2010 en 2011 vijf talenten afgeleverd die nu klaar zijn voor een hogere managementfunctie. Facilicom Bedrijfsdiensten is in 2011 begonnen met een nieuwe masterclass voor management trainees. Inmiddels zijn dertien van deze mensen bezig aan een intensief, twee jaar durend trainee-traject. Axxicom Thuishulp is in 2011 begonnen om alle thuishulp medewerkers van

Divisie Opleiding Personeelsdiensten TIBI-toets Verzuimtraining Leidinggeven

Deelnemers 2011 850 9 9

Bouw en Installatie

Basisveiligheid VCA 35 Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden 19 Bedrijfshulpverlening en Eerstehulpverlening 97 Diverse technische en vakinhoudelijke opleidingen 201 Organisatievaardigheden 246

Catering

OCC Cateringmanager C OCC Cateringmanager B Masterclass Prorest Instructie bij Introductie (PIBI)

12 36 9 153

Facilicom

Adviesvaardigheden Executive modules Potential traject Introductiedag Managementvaardigheden Time management High Potentials IFM workshop Hostmanship Hostmanship Train de Trainer

33 18 11 63 36 26 5 25 350 24

Schoonhouden

GIBI-training SVS-opleiding TOP programma BBL Basisopleiding BBL ambulante objectleiding MBO niveau 4 Training Hostmanship Relatieontwikkeling en klantmanagement Time management Relatiebeheer Coachend leidinggeven Opleiding Nederlands

Beveiliging

Front Office Manager MBO-4 niveau 363 Front Office Medewerker MBO-3 niveau 609 Medewerker Toezicht en Veiligheid MBO-2 niveau 62 Medewerker Handhaver Toezicht en Veiligheid MBO-3 niveau 235 Beveiliger 2 65 Centralist Particuliere en Overheidsgebouwen 13 ISPS havenbeveiliger 94 Klantvriendelijkhandelen/beveiligen 14 Omgaan met Agressie 128 Receptioniste+ 84 Security Host 156 Visitatie 20 X-Ray en stralingshygiëne 18 Zorgbeveiliger 10 AED 957 Basisveiligheid VCA en VCA vol 256 Bedrijfshulpverlener 1257 Beheerder Brandmeldinstallaties (opgeleid persoon) 60 EHBO 434 Ploegleider BHV 567 Opleiding Particulier Onderzoeker 3 Vakinhoudelijke trainingen op recherche/(ICT)-security 28 Opleidingen verdieping/verbreding op recherche/(ICT)-security/divers gebied 10

België

Taal- en computervaardigheden Vakeigen opleidingen Managementvaardigheden

Engeland

Performance Management Handling Discipline Absenteeism Equal Opportunities Accounts Awareness 3 Day First Aid BicSc FIBI Safety Harness Systems

5 3 3 3 15 8 12 367 5

Frankrijk

Gom Process Safety/Security Operation techniques Security Trade Personal Development First Aid Other operation techniques Others

33 127 23 47 43 10 102 284 74

1489 128 6 86 155 62 45 43 15 35 23 25

11 77 12


48

|

49

instructies voorzien om hun functie op een goede en verantwoorde manier uit te kunnen oefenen. De stof is behandeld tijdens medewerkersbijeenkomsten en iedereen is vervolgens getoetst. Twee groepen hebben dit programma inmiddels afgerond. De divisie in Frankrijk is een management developmentprogramma gestart. Alle managers volgen dit twee jaar durende programma. Twee Britse area managers volgen nu met ondersteuning van de centrale HR-afdeling in Nederland een persoonlijk ontwikkelingsprogramma. Ook heeft Facilicom UK in 2011 voor het eerst trainees de mogelijkheid gegeven werkervaring op te doen op het hoofdkantoor. 2.8 HOSTMANSHIP Najaar 2011 is Facilicom een uitgebreid programma gestart om medewerkers te trainen in hostmanship. Door het bieden van hostmanship kunnen de Facilicom-bedrijven beter tegemoet komen aan huidige wensen die opdrachtgevers hebben op het gebied van facilitaire dienstverlening. Facilicom gebruikt het hostmanship-programma ook om te bouwen aan een goede cultuur en sfeer in het bedrijf. Hostmanship moet er toe leiden dat medewerkers zich prettig voelen bij Facilicom. Zo wil Facilicom zijn positie als beste facilitaire werkgever van Nederland bestendigen. Daarmee wil het bedrijf er beter op toegerust zijn om nieuwe medewerkers aan te trekken en bestaande medewerkers te behouden. Dit is belangrijk gezien de vergrijzing en de dreigende krapte op de arbeidsmarkt. 2.9 GEZONDHEID EN VEILIGHEID Gezondheid en veiligheid zijn vaste onderdelen van de inwerktrajecten die de meeste medewerkers verplicht volgen als ze in dienst treden. Maar gezondheid en veiligheid verdienen natuurlijk permanent aandacht, en dat gebeurt ook. 2.10 EXTRA’S VOOR MEDEWERKERS Alle medewerkers dragen bij aan het Facilicom Sociaal Fonds. Het fonds biedt financiële ondersteuning aan medewerkers die dat nodig hebben. Het gaat om steun die niet of niet voldoende wordt gedekt door de reguliere sociale overheidsregelingen. De Facilicom Ombudsman, een functie die wordt ingevuld door een advocaat van de afdeling Juridische Zaken, helpt medewerkers bij juridische kwesties in de privésfeer. Mensen die in de problemen komen door schulden, kunnen terecht bij NIM-BMW, een externe organisatie die medewerkers helpt bij het op een verantwoorde manier saneren van de schuld en het beter leren omgaan met geld. Het Facilicom Voordeelprogramma biedt medewerkers aantrekkelijke kortingen op verzekeringen, zoals een collectieve zorgverzekering en een zelf samen te stellen combinatiepakket van verzekeringen, onder andere voor auto, huis, inboedel en aansprakelijkheid. Het voordeelprogramma komt ook steeds vaker met kortingen op producten, abonnementen en uitjes. In Frankrijk is voor alle medewerkers een bonussysteem van toepassing. De hoogte van de bonus is afhankelijk van het behaalde resultaat van de divisie. Facilicom UK is in 2011 ver gevorderd in het ontwikkelen van een benefit-programma voor alle medewerkers.

Planet Het zou het streven van elk bedrijf moeten zijn om het milieu zo min mogelijk te belasten en alles wat de planeet biedt, zo veel mogelijk in stand te houden en te koesteren. Treedt er toch belasting of schade op, dan zullen organisaties moeten proberen dat zo veel mogelijk te reduceren of anders toch te compenseren. Het beleid van Facilicom is erop gericht niet alleen zelf verantwoord te ondernemen, maar ook anderen in de keten daartoe te stimuleren.

3.1 HUISVESTING Het hoofdkantoor van Facilicom is voorzien van twee bijzondere windmolens die goed zijn voor zo’n 10.000 kWh aan elektriciteit per jaar. Het gebouw, dat in 2006 werd opgeleverd, behaalde eerder al als eerste private kantoorgebouw in Nederland een EPA A++ label. Op meerdere regiovestigingen heeft Facilicom Het Nieuwe Werken ingevoerd met als doelstellingen een efficiëntere benutting van de beschikbare ruimte, het scheppen van een herkenbare en prettige sfeer en het creëren van flexplekken. In het najaar van 2011 is besloten om Het Nieuwe Werken voor alle medewerkers van Facilicom Bedrijfsdiensten mogelijk te maken: als het werk het toelaat mogen ze 20 procent van hun uren thuis werken. In Engeland wordt voortdurend gewerkt aan de duurzaamheid van de huisvesting. De operatie op het hoofdkantoor is sinds 2011 officieel CO2-neutraal.


3.2 MOBILITEIT Alle divisies proberen hun mensen zo veel mogelijk te laten werken in de omgeving van hun woonplaats. Om de gezondheid te bevorderen en het milieu te ontzien, bevelen de bedrijven de fiets aan als vervoermiddel om naar het werk te komen. Divisies stimuleren dit door het mogelijk te maken met fiscaal voordeel een fiets van de zaak aan te schaffen. Nieuwe auto’s van de zaak moeten sinds begin 2009 minimaal energielabel C hebben. Inmiddels beschikt 91,7 procent van het wagenpark over het label A, B of C. Bij het uitkiezen van een leaseauto hebben de medewerkers de mogelijkheid om voor een

Personenauto’s met een groen milieulabel (A,B en C) in Nederland 100% 95% 92% 672 90%

81% 657

80% 76% 458

77% 583

70%

60% 2008

2009

2010

2011

2012 (Doelstelling)

hybride auto te opteren. Medewerkers worden met rekenvoorbeelden gestimuleerd om te kiezen voor een auto die zuiniger rijdt, minder CO2 uitstoot én zorgt voor minder bijtelling. Bovendien worden ze gestimuleerd om een kleinere auto te kiezen dan waar ze recht op hebben: het overgrote deel van het voordeel krijgen ze per 1 januari 2011 uitgekeerd in de vorm van een mobiliteitstoeslag. Om de transitie naar zuinigere auto’s nog eens te versnellen, is besloten dat medewerkers met een auto met energielabel D, E, F of G sinds 1 januari 2011 hun auto versneld mogen inruilen. Ook is een car dashboard ingevoerd om het rijgedrag van medewerkers te monitoren in relatie tot milieubelasting. Dankzij het dashboard is nu inzichtelijk wat de prestaties per divisie en zelfs per medewerker zijn. Elk kwartaal wordt de duurzaamste rijder binnen Facilicom in de schijnwerpers gezet. Met het ruimere beleid voor thuiswerken, dat in het najaar in Nederland is ingevoerd, zal het aantal woon-werkkilometers naar alle waarschijnlijkheid flink afnemen. Trigion compenseert alle uitstoot die de wagens van de mobiele surveillance uitstoten. In 2011 ging dat om 1602 ton CO2. Eind 2011 heeft Trigion bovendien besloten om een deel van het wagenpark te vervangen door auto’s die op groen gas rijden. Ook werden er drie elektrische auto’s aangeschaft. In Frankrijk wordt erg gelet op het energieverbruik van nieuwe voertuigen, in 2011 zijn elf bedrijfswagens vervangen door energiezuinige auto’s. In Engeland is door aanpassingen in het wagenpark een eerste reductie van 1,9 procent bereikt in CO2uitstoot. In 2012 moet deze reductie oplopen tot 5 procent.


3.3 ENERGIE Al sinds 2007 neemt Facilicom uitsluitend duurzame energie af. Windmolens op het dak van het hoofdkantoor in Schiedam leveren een deel van de energie die in het gebouw wordt gebruikt. Het pand van Breijer Bouw en Installatie in Rotterdam gebruikt onder meer aardwarmte. Ook wordt er elektriciteit opgewekt met behulp van zonne-energie. In de meeste panden zijn klimaatinstallatie en verwarming per kamer instelbaar, zodat bij afwezigheid niet nodeloos energie wordt verbruikt. Lampen zijn energiezuinig en beschikken veelal over bewegingsmelders, zodat ze alleen branden als er activiteit is. 3.4 MATERIALEN Alle bestaande programma’s om duurzame materialen te gebruiken zijn in 2011 gecontinueerd. Dubbelzijdig printen is gewoon, het printen van e-mails is geen gebruik meer en documenten worden vaker uitsluitend digitaal opgeslagen. Steeds meer uitgaven van Facilicom, zoals het jaarverslag, brochures en bladen, verschijnen (ook) digitaal en al vele duizenden loonstroken worden uitsluitend nog digitaal verstuurd. Daardoor is het gebruik van papier en inkt teruggedrongen, de hoeveelheid papier zelfs met 19 procent. De Engelse divisie wist het gebruik van papier in 2011 met maar liefst 30 procent terug te dringen. Gom volgt de ontwikkelingen op het gebied van eco-labels en het Charter for sustainable Cleaning actief. De schoonmaakdivisies uit Nederland, België en Frankrijk nemen gezamenlijk deel aan een Europese tender voor de inkoop van materialen en middelen. Belangrijke beslispunten daarin zijn milieubelasting en recyclebaarheid. Omdat de Europese wetgeving in 2012 ten aanzien van chemie wordt aangescherpt, is de aanbesteding aangehouden. De schoonmakers gebruiken overigens al schoonmaakmiddelen die het milieu zo min mogelijk belasten. Breijer is Convenant-partner van Forest Stewardship Council, de internationale organisatie die verantwoord bosbeheer stimuleert. Sinds februari 2011 is Breijer in het bezit van van een Chain of Custody-certificaat van de Forest Stewardship Council (FSC), de internationale organisatie die wereldwijd verantwoord bosbeheer stimuleert. Breijer ondersteunt de tien principes van FSC. Naast het op een duurzame manier exploiteren van het bos vallen bijvoorbeeld ook instandhouding en bescherming van biodiversiteit, en een correcte behandeling van de lokale bevolking onder deze principes. Het bedrijf toont met het certificaat aan dat het gebruikte FSC-hout in een project met zekerheid afkomstig is uit verantwoord beheerde bossen. Gom België gebruikt zo veel mogelijk schoonmaakmiddelen van Ecover, Europees marktleider in was- en schoonmaakproducten die niet alleen geheel ecologisch verantwoord zijn, maar ook op een uiterst duurzame manier worden geproduceerd. Het schoonmaakbedrijf in Frankrijk werkt zo veel mogelijk met ecologische schoonmaakmiddelen.

50

|

51

3.5 AFVAL Afval wordt binnen heel Facilicom gescheiden ingezameld en verwerkt. Dat is ook beleid op de vele locaties waar medewerkers van de schoonmaakbedrijven of van Facilicom Facility Solutions verantwoordelijk zijn voor de afvalverwerking. Uitgangspunt is dat inzameling, verwerking en recycling van afval zo veel mogelijk duurzaam moet verlopen. Gom heeft in 2011 bewust gestuurd op het hergebruiken van de originele kleinere verpakkingen van de leveranciers. De doelstelling om 15 procent meer kleinere dozen te gaan gebruiken is gerealiseerd. Breijer Bouw en Installatie maakt gebruik van de diensten van een professionele bouwplaatsadviseur. Daardoor is er op elke bouwplaats nu continu aandacht voor optimale afvalscheiding en afvalverwijdering. Dat levert een grote milieuwinst op doordat het afval nu beter wordt gescheiden en recyclebare materialen in het juiste recyclingscircuit terechtkomen. Dankzij het terugdringen en scheiden van bouwafval is in 2010, het eerste jaar waar nu cijfers van bekend zijn, een besparing van maar liefst 24 procent op de CO2-uitstoot gerealiseerd. 3.6 MILIEU-INCIDENTEN Bij de werkzaamheden van de Facilicom-bedrijven hebben zich in 2011 geen milieu-incidenten voorgedaan. 3.7 KETENBENADERING Facilicom is zich ervan bewust dat de bedrijven bij het ondernemen een belangrijke schakel vormen in een keten. Het streven is dan ook om het duurzaam ondernemen in de keten te stimuleren door de normen en waarden van het MVO-beleid te projecteren op leveranciers en opdrachtgevers. De Facilicom-bedrijven geven daarom de voorkeur aan leveranciers die duurzaam ondernemen. De inkoopafdeling toetst leveranciers op de mate waarin grondstoffen van de producten het milieu belasten. Ook moeten leveranciers zich conformeren aan de inkoopcode die Facilicom hanteert. De inkoopcode, die voldoet aan de principes van het Global Compact-initiatief van de Verenigde Naties, eist onder meer dat toeleveranciers nooit gebruik maken van kinderarbeid en dierproeven. De Facilicom-bedrijven stellen ook eisen aan de opdrachtgever op het gebied van People, Planet en Profit, in ieder geval waar het de activiteiten van Facilicom-medewerkers betreft. Vanzelfsprekend voegen de bedrijven zich ook naar de MVO-eisen die hun partners, opdrachtgevers en leveranciers stellen. 3.8 DUURZAAMHEID In 2010 is Facilicom de procedure gestart voor certificering voor de MVO Prestatieladder, een managementsysteem waarmee de duurzame ontwikkeling van een bedrijf op objectieve wijze concreet is te maken. In 2011 is onder andere per divisie inzichtelijk gemaakt wie de stakeholders zijn en is een volgende stap op de ladder gezet. De certificatie zal medio 2012 een feit zijn.


Profit Een gezond rendement is noodzakelijk om te kunnen blijven investeren en de continuïteit van het bedrijf en de werkgelegenheid te garanderen. Maar de P van Profit staat voor meer: het is het streven van Facilicom om niet alleen jaar op jaar een gezond financieel resultaat te behalen, maar ook bij te dragen aan de welvaart en een positieve rol te spelen in de maatschappij.

4.5 KLANTTEVREDENHEID Eens in de drie jaar meten alle divisies de tevredenheid onder hun opdrachtgevers. Vanzelfsprekend peilen de divisies voortdurend of de dienstverlening van de gewenste kwaliteit is. Doorgaans vindt elke zes weken een evaluatiegesprek plaats met de verantwoordelijke bij de opdrachtgever. De opgestelde evaluatierapporten vormen de basis voor eventuele verbeteringen.

4.1 NETTO-OMZET De totale omzet in 2011 bedraagt 1.093.698.000 euro. De onderverdeling van de totale netto-omzet naar bedrijfsactiviteiten staat in de toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening weergegeven. De netto-omzet per medewerker bedraagt in 2011 34.894 euro. Klanttevredenheid 2011

4.2 WINST De totale winst in 2011 bedraagt 29.008.000 euro. De winst per medewerker bedraagt in 2011 926 euro. 4.3 SOLVABILITEIT De solvabiliteit van Facilicom bedraagt 45%. 4.4 PERSONEELSKOSTEN De totale personeelskosten bedragen in 2011 724.160.000 euro. 0

Axxicom Thuishulp

8,20

Facilicom Facility Solutions

7,03

Schoonmaken

7,07

Beveiligen

7,50

Catering

7,40

Bouw en installatie

7,00

België

7,50

Frankrijk

7,15

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10


4.6 KLACHTEN Facilicom-bedrijven registreren externe klachten zorgvuldig en handelen ze conform de klachtenprocedure af. Het bedrijf houdt de indiener van de klacht op het hoogte van de doorlooptijd van de afhandeling. Een te lage tevredenheid of het frequent voorkomen van een bepaalde melding van ontevredenheid wordt behandeld als een formele klacht. Medewerkers met klachten kunnen terecht bij een van de zes vertrouwenspersonen in het bedrijf. 4.7 INTEGRITEIT Facilicom kent een bedrijfscode met heldere integriteitsrichtlijnen. De bedrijfscode is een vertaling van de principes van het Global Compact-initiatief van de Verenigde Naties. Het onderwerp integriteit heeft bovendien een prominente plaats in het verplichte, organisatiebrede opleidingsprogramma. De divisies hebben de algemene bedrijfscode aangevuld met richtlijnen die specifiek binnen hun sector van toepassing zijn. Als integriteitsafspraken worden geschonden, nemen bedrijven direct en structureel maatregelen om soortgelijke incidenten in de toekomst te voorkomen. Een klokkenluidersregeling maakt het voor medewerkers mogelijk om misstanden te melden zonder dat ze het risico lopen zichzelf daarmee te benadelen. Om het belang van integriteit te benadrukken heeft Trigion een eigen integriteitsoverleg. 4.8 DIALOOG MET BELANGHEBBENDEN Facilicom voelt zich van oudsher betrokken bij de maatschappij en de facilitaire sector. De divisies zijn lid van tal van organisaties en spelen daar vaak een voortrekkersrol in het tot stand brengen van verbeteringen en innovaties. In de tabel is een overzicht te zien van de belangrijkste organisaties waar de Facilicom-bedrijven lid van zijn. 4.9 KENNIS BEVORDEREN Facilicom heeft een enorme knowhow opgebouwd op het gebied van facilitaire dienstverlening, uitbesteding, management en zaken als de overname van personeel. Die kennis deelt het bedrijf in het zogeheten Facilitair Kenniscentrum. Het zijn interactieve sessies waar opdrachtgevers, studenten en andere geïnteresseerden welkom zijn. Doorgaans vinden er jaarlijks vier van deze sessies plaats. Ook de klankbordgroep is opgericht om kennis te delen. De klankbordgroep bestaat uit circa twintig belangrijke relaties van Facilicom. Tweemaal per jaar komt de klankbordgroep samen om van gedachten te wisselen over actuele facilitaire thema’s. Het is een ideaal podium om in een open dialoog kennis te nemen van wensen en verwachtingen van opdrachtgevers en andere relaties. Het biedt Facilicom de mogelijkheid zijn visie te spiegelen aan die van een aantal professionals uit de markt. Ook heeft Facilicom een intern kenniscentrum. Afgelopen jaar zijn vier thema’s behandeld waar 305 medewerkers aan deelnamen. Onderwerpen waren Praktische workshop LinkedIn en Twitter, Maak jezelf zichtbaar, Etiquette en omgangsvormen anno 2011 en Mars en Venus op de werkplek. Om de ontwikkeling van het facilitair management te bevorderen, financiert Facilicom de leerstoel Facilitair Management aan

52

|

53

de Universiteit van Wageningen. Het bedrijf is daarnaast sponsor van het lectoraat Facility Management aan de Internationale Hogeschool Breda. Voor de Trigion Academie is Trigion een intensieve samenwerking aangegaan met ROC Twente. Het MBO-instituut heeft zo’n zestig extra docenten moeten aanstellen om de vele beveiligers te kunnen bijscholen. Veel bedrijven creëren op allerlei niveaus stageplaatsen voor managers, facilitair geschoolden, maar ook medewerkers in de uitvoering. Breijer werkt samen met scholen om zo bij de jongeren meer interesse te wekken voor de bouwen installatiesector. Gom, Trigion, Breijer en Axxicom zijn erkend leerbedrijf. 4.10 INITIATIEVEN OP DE ARBEIDSMARKT Gom begeleidt op tal van plaatsen in het land mensen met een beperking, met als doel dat deze mensen kunnen instromen in de reguliere arbeidsmarkt. Verder is Gom betrokken bij het project ‘Startbaan’, een initiatief van de Gemeente Den Haag en het UWV met als doel om langdurig werklozen op te leiden tot bijvoorbeeld schoonmaakmedewerker. Trigion probeert samen met het UWV om mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt te laten instromen in de beveiliging. Dat is succesvol: inmiddels zijn al honderd mensen met een achtergrond in de WAO of de WIA of met een verleden van langdurige werkloosheid aan een baan geholpen. Trigion is met een zevental andere grote bedrijven ook betrokken bij een initiatief van TNO om een keurmerk voor social return te ontwikkelen. De divisie heeft bijgedragen aan het opstellen van de richtlijnen en heeft bovendien een proefaudit ondergaan om te kijken of het keurmerk geschikt en werkbaar is. De divisie Bouw en Installatie zet leerlingen van het Zadkine College en het Albeda College in bij de renovatie van woningen in achterstandswijken in Rotterdam. Axxicom werkt nauw samen met tientallen gemeenten in het bewerkstelligen van social return on investment (SROI). De samenwerking helpt Axxicom bij het verkrijgen van geschikte medewerkers, zorgt ervoor dat mensen in de bijstand weer aan het werk kunnen en geeft gemeenten de mogelijkheid om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt weer te laten participeren in de maatschappij. 4.11 MILIEUPRESTATIES MOGELIJK MAKEN Met het Green Selection Program biedt Gom opdrachtgevers een totaalconcept dat bestaat uit milieuvriendelijk schoonmaken, het terugdringen van de milieubelasting van sanitaire verbruiksartikelen en installaties, en gescheiden afvalverwerking, waaronder het gescheiden inzamelen en recyclen van plastic koffiebekertjes. Opdrachtgevers kunnen de maatregelen die Gom doorvoert met dit Green Selection Program opvoeren in hun MVO-rapportages: ze zorgen immers voor aantoonbaar betere milieuprestaties. In 2011 heeft Gom het Green Selection Program met twee opvallende acties bij (potentiële) opdrachtgevers onder de aandacht gebracht. De advies- en projectmanagementtak van FFS zet zijn expertise in om opdrachtgevers te ondersteunen bij het verduurzamen van hun facilitaire bedrijfsvoering.


Facilicom is lid van een grote verscheidenheid aan verenigingen om kennis te delen en op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen. Divisie Catering

Lidmaatschap Veneca (bestuursfunctie + een aantal commissieleden) Facility Management Nederland Food Service Network Platform Verduurzaming Voedsel Convenant Gezond Gewicht (deelconvenant Werk en deelconvenant School) Convenant Verduurzaming Dierlijke Producten Task Force Marktontwikkeling Biologische Landbouw

Facility Solutions

Facility Management Nederland Dutch Green Building Council VGME F-Mex NFC-index Centrum Facility Management (CFM) Nevap PPS Platform

Schoonhouden

Ondernemersorganisatie Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten (OSB) (bestuursfunctie + een aantal commissieleden) Facility Management Nederland Vereniging Schoonmaak Research (VSR) (bestuursfunctie + een aantal commissieleden) Young Food Management Stichting Schoonmaakkwaliteit (bestuursfunctie) Partner van MVO Nederland

Bouw en installatie

Uneto-VNI Convenantpartner FSC WVB – Vastgoed Onderhoudsbedrijven VBR – Vereniging Gecertificeerde Beton Reparatiebedrijven FOSAG – Ondernemersorganisatie schilders-, onderhouds-, metaalconserverings- en glasbranche VEBON NVDO Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud GBO Glas Branche Organisatie VNO-NCW Bouwend Nederland VLA (Vereniging Leveranciers Luchttechnische Apparaten) Vernieuwing Bouw

Beveiliging

Vereniging Particuliere Beveiliging (bestuursfunctie + een aantal commissieleden) Vereniging Beveiligingsmanagers Nederland (voorzitterschap) American Society of Industrial Security (ASIS International) Facility Management Nederland Confederation of European Security Services (CoESS) Aviation Security Services Association International, ASSA-I World Association of Detectives Nederlandse Veiligheidsbranche Nederlandse Veiligheidsbranche sectie POB Norea Beroepsvereniging IT-Auditors CISSP Certified Information Systems Security Professional CISA Certified Information Systems Auditor

België

Schoonmaak: ABSU FFS: IFMA Trigion: BVBO Prorest: Comeos

Engeland

SIA NCCA

Frankrijk

FEP (Fédération des entreprises de propreté et services associés) GENIM ARSEG (Association des Directeurs et Responsables de Services Généraux) MEDEF


4.12 GEZONDE EN GOEDE VOEDING BIEDEN Prorest stimuleert gezond eten door het aanbieden van producten die voldoen aan de Ik Kies Bewust-criteria (IKB). Het bedrijf heeft ook het Convenant Overgewicht ondertekend. In de restaurants krijgen gezonde en duurzame producten steeds meer aandacht. Het aanbod is al op een goed niveau: de focus verschuift nu naar het stimuleren van de afname van ‘good food’. Dit gebeurt door het organiseren van acties en door foodlabeling. Prorest speelt ook in op de nieuwste trend, namelijk het aanbieden van regionale producten en vergeten groenten uit de streek. Opdrachtgevers en gasten zijn gevoelig voor het gevoel van authenticiteit dat om deze producten hangt, maar zeker zo belangrijk is het dat hiermee het aantal foodmiles wordt beperkt. Prorest blijft ook het aantal biologische producten opvoeren. De cateringbranche fungeert hierin als voortrekker. De afzet van biologische producten in bedrijfsrestaurants ligt al enige jaren boven de 20 procent en dat is vele malen hoger dan in de retail. Ook stijgt het aandeel van producten of ingrediënten die fair trade of Utz-certified zijn. 4.13 DUURZAAM BOUWEN Het duurzaam gebouwde hoofdkantoor van Facilicom is geheel gerealiseerd door eigen bedrijven en de ervaringen die daarbij zijn opgedaan - zowel in het duurzaam bouwen als het duurzaam exploiteren - worden nog steeds door alle divisies gebruikt om een duurzame invulling te geven aan facilitaire contracten en bouwen onderhoudsprojecten. Breijer Bouw en Installatie past de ervaringen toe bij het renoveren van gebouwen en kan veel van deze ideeën en oplossingen toepassen bij het bouwen van nieuwe panden, zoals het belastingkantoor in Doetinchem. De divisie Bouw en Installatie is de eigen processen sterk aan het verduurzamen door steeds integraler te bouwen, door het toepassen van BIM, een integraal 3D Bouwwerk Informatie Model en door rationeler te werk te gaan volgens de normen van Lean Construction. Een manager Duurzaamheid zorgt voor de verdere ontwikkeling van duurzaam bouwen. Het bedrijf laat ook klanten delen in deze kennis door het aanbieden van duurzaamheidsscans. Breijer maakt zich sterk voor het verduurzamen van de bestaande vastgoedvoorraad. Een belangrijke bijdrage kan daarin worden geleverd door de certificatie volgens het Energie Prestatie Advies (EPA). Breijer Techniek kijkt bij zijn maatwerkadviezen overigens niet alleen naar energiebesparing, maar ook naar (verbetering van) leefcomfort en binnenmilieu. In 2011 heeft Breijer een convenant ondertekend voor de restauratie van het C-gebouw van de Erasmus Universiteit. Daarin is vastgelegd dat Breijer en andere adviseurs naar de meest duurzame oplossingen zullen zoeken. Facilicom Facility Solutions is zeer actief als lid van de Dutch Green Building Council (DGBC). Deze organisatie maakt zich op tal van fronten sterk voor het verduurzamen van de bebouwde omgeving. Met het lidmaatschap werkt Facilicom actief mee aan het stimuleren van duurzame nieuwbouw, het verduurzamen van bestaande bouw en het duurzaam exploiteren van panden.

54

|

55

4.14 GOEDE DOELEN Aan het eind van het jaar steunt Facilicom altijd een goed doel in plaats van het sturen van relatiegeschenken. Ook in 2011 konden medewerkers via intranet bepalen wat het goede doel in het verslagjaar moest worden. Dit keer viel de keuze op CliniClowns. Het kader van Gom ZorgSupport verricht structureel vrijwilligerswerk voor zowel cliënten van opdrachtgevers. De salesmensen van Trigion hebben tijdens hun teamdag samen met het Rode Kruis diverse activiteiten begeleid voor mensen die in een sociaal isolement zitten. Daarnaast hebben alle medewerkers van Trigion kleding en boeken ingezameld die in de winkel van het Rode Kruis Utrecht worden verkocht. Prorest was in 2011 sponsor van de Sintercity-Express, een groots aangepakt sinterklaasfeest voor 500 kinderen uit opvangcentra. Facilicom was in 2011 mede-organisator van ‘Waterweg Beweegt’, een publiek beweegevenement voor het hele gezin met wandelen, fietsen en hardlopen. Met een interne campagne werden ook medewerkers gestimuleerd om mee te bewegen. Directieleden en stafmedewerkers gaven het goede voorbeeld. Met de opbrengsten van het evenement kan het Vlietland Ziekenhuis investeren in nieuwe medische onderzoekstechnieken.



>


56

|

57

GECONSOLIDEERDE BALANS (VÓÓR WINSTBESTEMMING) (x € 1.000)

31 december 2011

31 december 2010

ACTIVA VASTE ACTIVA Immateriële vaste activa

1)

–

–

Materiële vaste activa

2)

104.850

93.640

Financiële vaste activa

3)

5.057

4.875 109.907

98.515

VLOTTENDE ACTIVA Voorraden

4)

5.448

4.693

Handelsdebiteuren

5)

191.843

188.885

Overige vorderingen en overlopende activa

6)

23.439

11.117

Liquide middelen

7)

111.264

(x € 1.000)

116.623 331.994

321.318

441.901

419.833

31 december 2011

31 december 2010

PASSIVA GROEPSVERMOGEN

8)

200.400

183.153

Pensioenen

9)

1.095

1.322

Belastingen

10)

5.099

3.514

Overig

11)

146

238

VOORZIENINGEN

6.340

5.074

KORTLOPENDE SCHULDEN Schulden aan leveranciers

41.941

34.096

67.171

90.250

Schulden terzake van belastingen en premies sociale verzekeringen Schulden terzake van pensioenen Overige schulden en overlopende passiva

12)

2.507

244

123.542

107.016 235.161

231.606

441.901

419.833


G E C O N S O L I D E E R D E W I N S T- E N V E R L I E S R E K E N I N G (x € 1.000) BEDRIJFSOPBRENGSTEN

13)

2011

2010

1.093.698

1.052.106

BEDRIJFSKOSTEN Kosten van (hulp)materialen Uitbesteed werk en andere externe kosten

81.925

67.679

169.273

178.865

Personeelskosten

14)

724.160

691.238

Afschrijving materiële vaste activa

15)

16.928

15.470

63.331

52.647

Overige bedrijfskosten

BEDRIJFSRESULTAAT

1.055.617

1.005.899

38.081

46.207

FINANCIËLE BATEN EN LASTEN Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten

1.304

851

293

183 1.011

668

RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSUITOEFENING VOOR BELASTINGEN

39.092

46.875

9.388

12.464

29.704

34.411

415

399

RESULTAAT NA BELASTINGEN

30.119

34.810

Aandeel derden

-1.111

-925

NETTOWINST

29.008

33.885

Belastingen

Resultaat op deelnemingen


58

|

59

GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT (x € 1.000)

2011

2010

KASSTROOM UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN Bedrijfsresultaat

38.081

Afschrijving vaste activa

17.324

46.207 15.436 55.405

Mutaties in het werkkapitaal:

16)

Handelsvorderingen

390

Voorraden Overige vorderingen en overlopende activa Kortlopende schulden

Financiële resultaten en belastingen

-755

271

-10.318

5.817 -11.592 -12.233

-4.646

43.172

56.997

17)

Rentelasten en soortgelijke kosten Ontvangen dividend Winstbelasting Mutatie voorzieningen

1.294

170

-293

-183

330

403

-10.616

-6.364

1.265

908

KASSTROOM UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN

-8.020

-5.066

35.152

51.931

18)

Acquisitie groepsmaatschappijen

-12.462

Desinvestering in financiële vaste activa Investering in materiële vaste activa Desinvestering in materiële vaste activa

KASSTROOM UIT FINANCIERINGSACTIVITEITEN

858

-1.550

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten

KASSTROOM UIT INVESTERINGSACTIVITEITEN

61.643

-38.010

7

-591

-30.299

-26.597

1.765

2.625 -40.989

-62.573

-5.837

-10.642

19)

Uitgekeerd dividend

NETTO KASSTROOM Liquide middelen verkregen bij acquisitie groepsmaatschappijen

-1.149

-788 -1.149

-788

-6.986

-11.430

1.436

2.791

Koers- en omrekeningsverschillen

191

34

MUTATIE LIQUIDE MIDDELEN

-5.359

-8.605


TOELICHTING OP DE JAARREKENING Risicobeheer De directie is verantwoordelijk voor de interne risicobeheersing- en controlesystemen en zorgt ervoor dat deze systemen adequaat functioneren. De systemen zijn ingericht om significante risico’s te beheersen en om operationele en financiële doelstellingen te realiseren. Optimaal risicomanagement behelst het tijdig identificeren van risico’s en het beheersen van de risico’s die onze bedrijfsactiviteiten op korte en lange termijn zouden kunnen beïnvloeden. Het systeem zorgt ervoor dat de voorspelbaarheid toeneemt en er waarde aan de onderneming wordt toegevoegd. De belangrijkste uitgangspunten zijn: • Het is alleen verantwoord om ondernemersrisico te lopen als de waarschijnlijkheid van het optreden van dit risico en de mogelijke gevolgen daarvan de continuïteit van de onderneming niet in gevaar brengen. Over het algemeen neemt de onderneming een voorzichtige houding aan ten opzichte van het accepteren van operationele en financiële risico’s. • De directie - in alle lagen van de organisatie - identificeert, analyseert en beheerst de risico’s op operationeel niveau, binnen de aan haar gestelde verantwoordelijkheidsgebieden, zodanig dat deze risico’s beheersbaar zijn en passen in de doelstelling van de bedrijfsdivisie en de onderneming in het algemeen. • De relevante weten regelgeving en de interne gedragsregels worden vanzelfsprekend nageleefd. Er is sprake van een strikte kwaliteitsnormering op basis van interne regels en externe instanties, zoals ISO/NEN-certificering e.d. op operationeel niveau en bijvoorbeeld convenant Horizontaal Toezicht op financieel/fiscaal niveau als ook interne en externe (accountants-) controle op de bedrijfsprocessen, managementrapportage en jaarcijfers. • Risico’s beheersen is voor de organisatie van cruciaal belang en is als zodanig ingebed in onze structuur. Ondernemen is onlosmakelijk verbonden met het nemen van risico’s. De risico’s van onze onderneming zijn niet bijzonder van aard of afwijkend van wat in de branche gebruikelijk is. De directie verklaart ten aanzien van de financiële verslaggevingsrisico’s dat de interne risicobeheersings- en controlesystemen een grote mate van zekerheid verschaffen en dat de verslaggeving geen onjuistheden bevat. Verwezen wordt onder andere naar de opgenomen paragraaf ‘Financieel risicobeheer’. De aspecten van risicobeheer ten aanzien van de operationele situaties zijn beschreven in dit jaarverslag. In 2011 hebben er geen significante wijzigingen in de controle systematieken plaatsgevonden. Optimalisering van de systemen blijft echter een steeds terugkerend aandachtspunt. Dit kan leiden tot een verdere aanscherping en/of aanvulling van de systemen. De organisatie is bezig met de implementatie van een nieuw ERP-systeem voor de gehele organisatie. Hierbij is het risicobeheer en het voorzien in tijdige, adequate managementinformatie een belangrijke randvoorwaarde in het implementatieproces. In 2012 zijn de eerste bedrijfsonderdelen geconverteerd, waarbij nu hard gewerkt wordt om de interne risicobeheersing-en controlesystemen op een door de onderneming gewenst niveau te krijgen. Grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld op basis van historische kosten en overeenkomstig Burgerlijk Wetboek, boek 2 titel 9. Grondslagen voor consolidatie In de consolidatie zijn betrokken de financiële gegevens van Facilicom Services Group N.V. en die deelnemingen waarin zij

direct of indirect meer dan 50% van het aandelenkapitaal houdt en waarover zij de feitelijke zeggenschap heeft. De consolidatie geschiedt volgens de grondslagen van balanswaardering en resultaatbepaling van de moedermaatschappij. De resultaten van overgenomen vennootschappen worden in de geconsolideerde winst- en verliesrekening opgenomen vanaf het moment van toetreding. De belangrijkste leveranties en dienstverleningen tussen groepsmaatschappijen onderling zijn zowel uit de omzet als uit de overige cijfers van de winsten verliesrekening geëlimineerd. Op grond van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving wordt tevens opgenomen de verbonden partijen waarover Facilicom Services Group overheersende zeggenschap voert. De vennootschap Facilicom Bedrijfsgebouwen B.V., is juridisch niet direct gelieerd aan de groep; de groep kan echter wel overheersende zeggenschap uitoefenen en heeft ter financiering van de, door haar gehuurde, materiële vaste activa een lening verstrekt. De bedrijfsactiviteiten van de vennootschap zijn in hoofdzaak gelegen in de verhuur van onroerend goed aan de groep. Acquisities In 2011 heeft Facilicom de aandelen van Hoffmann Bedrijfsrecherche B.V. overgenomen. Het gaat hier om een omzetvolume van ruim € 8 miljoen en een personeelsbestand van 80 mensen. De bestaande recherche activiteiten zijn in de loop van 2011 geïntegreerd in Hoffmann Bedrijfsrecherche en is als zodanig een zelfstandig bedrijfsonderdeel binnen de groep. De overname is geheel uit eigen middelen gefinancierd. Het juridische en economische eigendom is verworven in januari 2011; de resultaten zijn met terugwerkende kracht tot 1 januari voor rekening van de groep gekomen. Per deze datum zijn de cijfers in de groepsjaarrekening van Facilicom opgenomen. In de bouwdivisie heeft de overname van Asset Facility Management B.V. plaatsgevonden in oktober 2011. De jaaromzet bedraagt ruim € 3 miljoen met een personeelsbestand van 30 mensen. De overname is geheel uit eigen middelen gefinancierd. Het juridische en economische eigendom is verworven in oktober 2011; de resultaten zijn per die datum voor rekening van de groep gekomen en zijn de cijfers in de groepsjaarrekening van Facilicom opgenomen. In Engeland heeft de overname van Indigo Services Ltd. plaatsgevonden, door de overname van 100% van de aandelen. Het gaat hier om een omzetvolume van ruim € 15 miljoen en een personeelsbestand van 900 mensen. De activiteiten zullen in de loop van 2012 geïntegreerd worden in Facilicom Cleaning Services Ltd. De overname is geheel uit eigen middelen gefinancierd. De juridische levering van de aandelen heeft plaatsgevonden in oktober 2011. Het economische eigendom is verworven per 1 juli 2011; de resultaten komen met ingang van deze datum voor rekening van de groep. Per deze datum zijn de cijfers in de groepsjaarrekening van Facilicom opgenomen. Voor opname in de consolidatie geldt niet zozeer het zeggenschapscriterium, als wel het presenteren van de performance van de groep als geheel. Daarnaast hebben in Nederland nog enkele overnames van orderportefeuilles in de divisies plaatsgevonden. Vreemde valuta Alle posten in vreemde valuta worden omgerekend tegen de wisselkoers per balansdatum. De gehanteerde koers van de euro ten opzichte van de Britse pond per balansdatum 2011 bedraagt € 0,83530 (2010 € 0,86075). Koersverschillen worden ten laste respectievelijk ten gunste van de overige reserves gebracht.


WAARDERINGSGRONDSLAGEN VOOR DE BALANS Immateriële vaste activa Goodwill betreft het verschil tussen de verkrijgingsprijs en de nettovermogenswaarde van de verworven dochtermaatschappij of deelneming op moment van acquisitie. Als goodwill wordt tevens aangemerkt de niet aan individuele activa toe te wijzen betaalde vergoeding bij activa/passivatransacties. De betaalde goodwill wordt volledig ten laste van het eigen vermogen gebracht. Materiële vaste activa De materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen historische kostprijs verminderd met op deze basis berekende lineaire afschrijvingen. Onder ‘Bedrijfsgebouwen en terreinen’ is opgenomen een bedrijfsgebouw dat krachtens een DBFMO-overeenkomst beschikbaar wordt gesteld aan opdrachtgever. Het actief wordt aangemerkt als onroerend goed ten behoeve van eigen gebruik in verband met de in de overeenkomst opgenomen levering van facilitaire diensten. De boekwaarde per balansdatum bedraagt € 27 miljoen. Financiële vaste activa De waardering van de deelnemingen geschiedt op basis van kostprijs respectievelijk nettovermogenswaarde. Deze is berekend op basis van voor de groep geldende waarderingsgrondslagen. De vorderingen op en leningen aan deelnemingen alsmede de overige vorderingen worden bij eerste verwerking tegen reële waarde opgenomen en vervolgens gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, welke gelijk zijn aan de nominale waarde, voor zover nodig onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Voorraden De voorraden materialen en handelsgoederen zijn gewaardeerd tegen kostprijs of lagere marktwaarde. Bij de waardering van de voorraden is rekening gehouden met een risico van incourantheid. Onderhanden projecten in opdracht van derden Projecten in opdracht van derden worden gewaardeerd tegen kostprijs plus toegerekende winst, naar rato van voortgang van het project onder aftrek van voorzienbare verliezen en gefactureerde termijnen. De kostprijs omvat alle kosten die rechtstreeks verband houden met de projecten en de direct toerekenbare indirecte kosten op basis van normale productiecapaciteit. Indien de resultaten van een project betrouwbaar kunnen worden geschat vindt verantwoording plaats naar rato van de verrichte prestaties. Als het waarschijnlijk is dat de totale projectkosten hoger uitvallen dan de opbrengsten, wordt het volledig verwachte verlies opgenomen. Vorderingen Vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, welke gelijk is aan de nominale waarde, voor zover nodig onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Liquide middelen De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Indien niet anders is vermeld, staan deze ter vrije beschikking. Voorzieningen De voorziening voor pensioenen is gebaseerd op de verplichtingenbenadering.

60

|

61

De voorziening voor belastingen heeft betrekking op belastingverplichtingen welke in de toekomst zullen ontstaan als gevolg van verschillen tussen commerciële en fiscale waardering van bepaalde activa en passiva. Deze verplichtingen zijn berekend op basis van het belastingtarief per balansdatum. De overige voorzieningen zijn gevormd voor risico’s die samenhangen met de bedrijfsvoering. Schulden De verplichtingen op lange en korte termijn zijn gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. GRONDSLAGEN VOOR DE RESULTAATBEPALING Bedrijfsopbrengsten De in de winst- en verliesrekening begrepen bedrijfsopbrengsten zijn de opbrengsten van aan derden geleverde goederen en diensten onder aftrek van aan afnemers toegestane kortingen. Gefactureerde omzet op lopende projecten wordt als omzet verantwoord naar gelang deze, de stand der werkzaamheden in acht genomen, als gerealiseerd kan worden beschouwd. Afschrijvingen op materiële vaste activa De in de winst- en verliesrekening verwerkte afschrijvingen op materiële vaste activa zijn berekend op basis van een vast percentage van de kostprijs. Financiële baten en lasten De rentebaten en rentelasten betreffen de van derden ontvangen respectievelijk aan derden betaalde interest. Belastingen op bedrijfsresultaat De vennootschapsbelasting wordt berekend over het commerciële resultaat vóór belastingen, rekening houdend met fiscale aftrekposten en fiscaal niet aftrekbare kosten. Het verschil tussen de belasting over het resultaat volgens de winst- en verliesrekening en de belasting over het fiscale resultaat komt ten laste respectievelijk ten gunste van de daarvoor getroffen voorziening voor belastingen. De belastingdruk in de onderscheidende bedrijfsonderdelen is conform de geldende reguliere tarieven. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode, waarbij voor de herleiding van de mutatie in de liquide middelen wordt uitgegaan van het bedrijfsresultaat volgens de winst- en verliesrekening. De financiële gevolgen van de verwerving van groepsmaatschappijen komen tot uitdrukking onder de post ‘acquisitie groepsmaatschappijen’. PERSONEELSBELONINGEN Pensioenregeling Het grootste deel van de pensioenen van de medewerkers van de groep in binnen- en buitenland is ondergebracht bij bedrijfstakpensioenfondsen. Met de bedrijfstakpensioenfondsen zijn op centraal niveau uitvoeringsovereenkomsten gesloten waarbij de werkgever niet verplicht kan worden aangesproken tot aanvulling van eventueel opgebouwde tekorten anders dan mogelijk in de toekomst hogere premiestelling. Van de meeste bedrijfstakpensioenfondsen blijkt dat de dekkingsgraden niet voldoen aan de door De Nederlandsche Bank gestelde criteria. Formulering van eventuele herstelplannen hebben geen directe invloed op de bijdrage van de werkgever. Voor bedrijven waarvoor geen bedrijfstakregeling van toepassing is, vindt de


uitvoering in hoofdzaak plaats door een levensverzekeringsmaatschappij, op basis van een Collective Defined Contribution regeling, waarbij de groep gedurende de contractperiode met de pensioenverzekeraars niet in materiële zin kan worden aangesproken tot aanvulling van eventueel opgebouwde tekorten. Alle bovenstaande regelingen zijn verwerkt als een toegezegde bijdrageregeling, waarbij de betaalde pensioenpremies als last in de winst- en verliesrekening worden opgenomen. Jubileumbeleid Onder verwijzing naar het Sociaal- en MVO-verslag heeft Facilicom een jubileumbeleid, waarbij medewerkers met een lange staat van dienst eens extra in de schijnwerpers worden gezet met een feestelijke bijeenkomst en een bijbehorende geldelijke waardering. De bedragen die hiermee zijn gemoeid zijn niet materieel voor het beeld van de jaarrekening, derhalve is in de jaarrekening hiertoe geen voorziening opgenomen. De jubileumkosten komen in het jaar van uitbetaling ten laste van de winst-en verliesrekening. VERBONDEN PARTIJEN Met de meeste van zijn deelnemingen heeft Facilicom Services Group, naast zijn aandelenbelang, ook een zakelijke relatie. Dit geldt tevens voor de deelnemingen onderling, waarbij er diensten en/of producten van de betreffende deelnemingen worden afgenomen. Deze zakelijke relaties zijn steeds gebaseerd op (contractuele) afspraken waarbij marktconforme condities zijn overeengekomen. Facilicom Bedrijfsgebouwen B.V. is de vennootschap die een groot gedeelte van het in gebruik zijnde onroerend goed in Nederland voor Facilicom Services Group in eigendom heeft en deze aan het concern verhuurt. De huurcondities worden op marktconforme voorwaarden vastgesteld. Het beleid van de vennootschap wordt mede bepaald vanuit de directie van Facilicom Services Group. Derhalve is de vennootschap in de consolidatiekring opgenomen. De bedrijfsactiviteiten van Aveant Thuishulp B.V. zijn sterk gerelateerd aan de aandeelhouders, waarbij Facilicom de directie voert en verantwoordelijk is voor de uitvoering, terwijl Aveant B.V. geldt als enig afnemer. De omvang van de diensten bedroeg in 2011 € 8,4 miljoen. De prijsvorming geschiedt op marktconforme basis. Accountantshonoraria Ingevolge artikel 2:382a BW wordt inzicht gegeven in de onafhankelijke positie van de bij de accountantscontrole van de jaarrekening betrokken accountantsorganisaties. Van de in rekening gebrachte bedragen ad € 510.000 betreft onderzoek van de jaarrekening en andere controleopdrachten 76% respectievelijk 10%, fiscaliteit 13% en ten aanzien van andere niet controlediensten 1%. FINANCIEEL RISICOBEHEER Facilicom onderkent financiële risicofactoren ten aanzien van valuta, rente, prijs, krediet en liquiditeit. Deze financiële risico’s zijn niet bijzonder van aard of afwijkend van wat er in de branche gebruikelijk kan worden geacht. Facilicom kent een strikt beleid dat erop is gericht deze risico’s zo veel mogelijk te beperken en te beheersen. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van algemene beheersingsmaatregelen, zoals interne procedures en instructies, specifieke maatregelen en financiële instrumenten. Deze maatregelen gaan gepaard met adequate rapporta-

gesystemen en korte communicatielijnen. De financiële risicofactoren van Facilicom, de beheersingsmaatregelen en het resterende risico worden hieronder nader toegelicht. Valutarisico’s Facilicom kent activiteiten in het Verenigd Koninkrijk. Resultaat en eigen vermogen van Facilicom staan derhalve onder invloed van schommelingen van valutakoersen. In het algemeen is Facilicom in genoemde markt actief via lokale dochterondernemingen, hierdoor is het valutarisico beperkt, aangezien transacties voor het grootste deel in gelijke munteenheid luiden. Het gerelateerde translatierisico wordt niet afgedekt. Met betrekking tot de financiële instrumenten loopt Facilicom voornamelijk valutarisico over de financieringsverhoudingen in Engelse ponden tussen Nederland en de dochtermaatschappijen in Verenigd Koninkrijk. De risico’s worden niet afgedekt. Het effect op resultaat en eigen vermogen van Facilicom is beperkt. Renterisico’s Het renterisico van Facilicom hangt samen met de rentedragende vorderingen en liquide middelen enerzijds en rentedragende schulden anderzijds. In het geval van variabele rente betekent dit voor Facilicom een kasstroomrenterisico. Gelet op de financieringsverhoudingen binnen Facilicom waarbij grotendeels met eigen vermogen wordt gefinancierd en maar zeer beperkt gebruik gemaakt wordt van (bank) krediet is renterisico zeer beperkt. Prijsrisico’s De prijsrisico’s van Facilicom hangen samen met de inkoop van grond- en hulpstoffen en het uitbesteden van werken. Het verschil bestaat tussen de marktprijs ten tijde van de aanbesteding of het offreren van project en/of dienst en ten tijde van de feitelijk uitvoering (inkoop) ervan. Het beleid van Facilicom is erop gericht om bij aanbesteding/ opdracht de mogelijkheid van indexatie overeen te komen. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van raamcontracten met de belangrijkste leveranciers. Hoewel invloed van prijsfluctuaties nooit volledig kunnen worden uitgesloten, is Facilicom van mening dat in de bedrijfsvoering steeds de meest economische afweging kan worden gemaakt en risico’s zodanig beperkt zijn en over het algemeen dus niet worden afgedekt. Kredietrisico’s Facilicom kent kredietrisico’s uit hoofde van financiële bezittingen waaronder (handels)vorderingen, liquide middelen en deposito’s bij banken. Het kredietrisico van vorderingen wordt bewaakt door de betrokken dochtermaatschappijen en op centraal (staf)niveau. De kredietwaardigheid van opdrachtgevers wordt vooraf strikt geanalyseerd en vervolgens gedurende het project/uitvoering van dienst gevolgd. De liquide middelen en deposito’s van Facilicom worden ondergebracht bij diverse banken. Facilicom beperkt het kredietrisico van liquide middelen en deposito’s aangehouden bij banken door de keuze van Facilicom met respectabele banken zaken te doen. Het beleid van Facilicom is om concentratie van kredietrisico’s van liquiditeiten daar waar mogelijk te beperken door een goede spreiding en actief treasurybeheer.


62

|

63

TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS Immateriële vaste activa (x € 1.000) 1)

2011

2010

–

–

GOODWILL Saldo begin boekjaar Acquisities

10.152

32.060

Afboeking van groepsvermogen

10.152

-32.060

–

–

Saldo eind boekjaar

Het beleid is om de betaalde goodwill in het jaar van aankoop ten laste van het groepsvermogen te brengen.

Materiële vaste activa (x € 1.000) 2)

Bedrijfs-

Machines

Andere

gebouwen

en

vaste bedrijfs-

Activa

en terreinen

installaties

middelen

in uitvoering

Totaal

47.632

22.817

71.111

25.240

166.800

-13.445

-17.802

-41.913

–

-73.160

34.187

5.015

29.198

25.240

93.640

18.176

11.028

15.704

-15.171

29.737

111

19

432

–

562

BEGIN BOEKJAAR Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde MUTATIES IN DE BOEKWAARDE Investeringen Opname groepsmaatschappijen Desinvesteringen

-3

-64

-1.698

–

-1.765

Afschrijvingen

-1.982

-3.073

-12.269

–

-17.324

Saldo mutaties

16.302

7.910

2.169

-15.171

11.210

65.907

32.881

82.121

10.069

190.978

-15.418

-19.956

-50.754

–

-86.128

50.489

12.925

31.367

10.069

104.850

0,0% - 20%

10% - 33%

10% - 33%

0%

EIND BOEKJAAR Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde Afschrijvingspercentages

Financiële vaste activa (x € 1.000) 3)

Andere deelnemingen

Overige vorderingen

Totaal

Saldo begin boekjaar

431

4.444

4.875

Aandeel in het resultaat

415

–

415

Ontvangen dividenden

-350

–

-350

–

117

117

496

4.561

5.057

Mutaties Saldo eind boekjaar

In de overige vorderingen is opgenomen een bedrag van € 3,5 mln. aan latente belastingvorderingen, gewaardeerd tegen nominaal belastingtarief. De vordering wordt in een periode van 5 jaar gerealiseerd.


Voorraden (x € 1.000) 4)

Materialen en handelsgoederen Onderhanden projecten in opdracht van derden

Ultimo

Ultimo vorig

boekjaar

boekjaar

5.448

4.693

–

–

5.448

4.693

Het saldo Onderhanden projecten ad € 1,8 mln. negatief is opgenomen onder de kortlopende schulden. In het saldo Onderhanden projecten is tot een bedrag van € 22,4 mln. (ultimo vorig boekjaar € 21,9 mln.) aan projecten opgenomen, waarbij de gefactureerde termijnen hoger zijn dan de daaraan toegerekende lasten. Het saldo Onderhanden projecten kan als volgt worden gespecificeerd: Bestede kosten inclusief toegerekende dekking

271.896

290.447

Gefactureerde termijnen

269.546

282.944

2.349

7.503

4.185

10.084

Saldo ultimo boekjaar

-1.836

-2.581

Handelsdebiteuren (x € 1.000) 5)

Ultimo

Ultimo vorig

boekjaar

boekjaar

198.513

195.545

-6.670

-6.660

191.843

188.885

Ultimo

Ultimo vorig

boekjaar

boekjaar

Overige vorderingen

12.580

6.821

Overlopende activa

10.859

4.296

23.439

11.117

Waardering Onderhanden projecten

Saldo ultimo boekjaar Voorzieningen voor dubieuze vorderingen

Alle handelsdebiteuren hebben een looptijd korter dan één jaar.

Overige vorderingen en overlopende activa (x € 1.000) 6)

De overige vorderingen en overlopende activa hebben een looptijd korter dan één jaar.


64

Liquide middelen (x € 1.000) 7)

Kas, banken girorekeningen

|

65

Ultimo

Ultimo vorig

boekjaar

boekjaar

111.264

116.623

Hierin zijn geblokkeerde rekeningen ingevolge de Wet Ketenaansprakelijkheid begrepen tot een bedrag van € 1,5 mln. (ultimo 2010: € 2,8 mln.). Deze zijn niet direct opeisbaar. Naast de vorderingen die wij op de instellingen hebben, bedraagt de toegestane kredietlimiet € 43,5 mln.

Groepsvermogen (x € 1.000) 8)

2011

Saldo begin boekjaar Betaalde goodwill Omrekeningsverschillen buitenlandse deelnemingen

2010

183.153 -10.152

182.460 -32.060

191

34

Totaal rechtstreekse vermogensmutaties

-9.961

-32.026

Toevoeging uit de nettowinst volgens voorstel winstbestemming

26.108

Totaalresultaat Mutatie aandeel derden Saldo eind boekjaar

31.785 16.147

-241

1.100

934

200.400

183.153

In het groepsvermogen is opgenomen het aandeel derden van € 13,1 mln. (ultimo 2010 € 12 mln.). De reserve koersverschillen bedraagt ultimo boekjaar € -1,1 mln. (ultimo 2010: € -1,3 mln.).

Voorziening voor pensioenen (x € 1.000) 9) Saldo begin boekjaar Mutaties Saldo eind boekjaar

2011

2010

1.322

1.447

-227

-125

1.095

1.322

Het betreft hier een overgangs- en toeslagregeling voor een ingestelde vroegpensioenregeling waarbij een groep van medewerkers op pensioendatum een toeslag ontvangt. Bij voortijdige beëindiging van het dienstverband komt de toeslag echter te vervallen.

Voorziening voor belastingen (x € 1.000) 10)

2011

2010

3.514

2.389

en fiscaal resultaat

1.585

1.125

Saldo eind boekjaar

5.099

3.514

De voorziening voor belastingen heeft betrekking op verschillen tussen commerciële en fiscale waarderingsgrondslagen. Saldo begin boekjaar Mutatie in verband met verschil tussen commercieel

De voorziening voor belastingen wordt berekend op basis van het belastingtarief per balansdatum en is langlopend van aard.


Overige voorzieningen (x € 1.000) 11)

2011

2010


238

330

Mutaties

-92

-92

Saldo eind boekjaar

146

238

Alle voorzieningen zijn langlopend van aard.

Overige schulden en overlopende passiva (x € 1.000) 12)

Schulden Onderhanden projecten in opdracht van derden Overlopende passiva

Ultimo

Ultimo

boekjaar

vorig boekjaar

39.796

25.369

1.836

2.581

81.910

79.066

123.542

107.016

Niet uit de balans blijkende financiële verplichtingen Er zijn langlopende verplichtingen aangegaan ter zake van huur en leasing. De jaarlijkse verplichtingen die hieruit voortvloeien bedragen ultimo 2011 circa € 8,8 mln. (ultimo 2010 circa € 8,1 mln.). Ten behoeve van derden zijn bankgaranties afgegeven tot een bedrag van ultimo 2011 € 16,9 mln. (ultimo 2010 € 20,8 mln.), alsmede ten behoeve van het WAO/WGA-eigenrisicodragerschap van diverse werkmaatschappijen een ongelimiteerde garantie. Ultimo 2011 zijn er (vervangings)investeringsverplichtingen aangegaan voor ongeveer € 10,0 mln. (ultimo 2010 € 20,0 mln.), waaronder begrepen een nieuw ERP-pakket. Ultimo boekjaar zijn door opdrachtgevers als ook namens Facilicom diverse claims en/of aansprakelijkheidskwesties ingediend. De uitkomsten en of omvang van deze kwesties zijn voor zover mogelijk gewaardeerd in de jaarrekening, maar daarnaast is er nog een aantal kwesties waarvan de uitkomst niet in te schatten is. Om die reden heeft hiervan geen waardering plaats kunnen vinden. De mogelijke gevolgen zouden van materiële invloed kunnen zijn.


66

|

67

TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING Bedrijfsopbrengsten (x € 1.000) 13) Netto omzet Geactiveerde eigen productie Mutatie onderhanden werk

2011

2010

1.090.494

1.034.426

3.170

9.043

34

8.637

1.093.698

1.052.106

De bedrijfsopbrengsten kunnen naar de volgende activiteitengebieden worden uitgesplitst: Schoonmaakonderhoud/Horecadiensten

427.976

375.454

Bouwkundig- en technisch onderhoud

137.066

150.307

Bewakings- en beveiligingsdiensten

338.473

352.127

38.711

40.011

Cateringbeheer Personeelsdiensten

31.258

27.819

Facility management

120.214

106.388

1.093.698

1.052.106

De netto omzet werd in de volgende landen behaald: Nederland

833.816

836.776

België

153.182

104.436

Frankrijk

79.317

92.579

Engeland

27.383

18.315

1.093.698

1.052.106

2011

2010

Lonen en salarissen

557.173

535.343

Sociale lasten

110.031

96.937

Personeelskosten (x € 1.000) 14)

Pensioenpremies

29.561

31.764

Overige personeelskosten

27.395

27.194

724.160

691.238

17.964

17.811

754

682

8.642

8.424

755

650

De aan de raad van bestuur betaalde vergoedingen bedroegen in het verslagjaar € 0,9 mln. Het gemiddeld aantal personen in vaste dienst van de groepsmaatschappijen bedroeg in 2011: 31.350 (in 2010: 30.051), als volgt te verdelen: Schoonmaakonderhoud/Horecadiensten Bouwkundig- en technisch onderhoud Bewakings- en beveiligingsdiensten Cateringbeheer Personeelsdiensten

1.856

1.282

Management en administratie

1.379

1.202

31.350

30.051

2011

2010

17.324

15.436

-396

34

16.928

15.470

Afschrijving materiële vaste activa (x € 1.000) 15) Afschrijving materiële vaste activa Resultaat op verkochte materiële vaste activa


TOELICHTING OP HET GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT Jaarrekening Opname groepsMutaties in het werkkapitaal (x € 1.000) 16) Handelsvorderingen Voorraden Overige vorderingen en overlopende activa Kortlopende schulden

Financiële resultaten en belastingen (x € 1.000) 17) Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Ontvangen dividend Winstbelasting

maatschappijen

mutatie

Totaal

-2.958

3.348

–

390

-755

–

–

-755

-12.322

934

1.070

-10.318

3.555

-3.972

-1.133

-1.550

Jaarrekening Opname groeps-

Geldstroom

mutatie

maatschappijen

mutatie

Totaal

1.304 350

–

-10

1.294

–

-20

330

-9.388

–

-1.228

-10.616


Geldstroom

Kasstroom uit investeringsactiviteiten (x € 1.000) 18)

mutatie

maatschappijen

Acquisitie groepsmaatschappijen

-10.152 -182 -29.737

Investering in financiële activa Investering in materiële vaste activa

Kasstroom uit financieringsactiviteiten (x € 1.000) 19) Uitgekeerd dividend

Geldstroom

mutatie

mutatie

Totaal

-2.310

–

-12.462

–

189

7

-562

–

-30.299


Geldstroom

mutatie

maatschappijen

mutatie

Totaal

–

2.900

-1.751

1.149


68

|

69

VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS (VÓÓR WINSTBESTEMMING) (x € 1.000)

31 december 2011

31 december 2010

18.179

29.455

ACTIVA VASTE ACTIVA Financiële vaste activa 20) VLOTTENDE ACTIVA Vorderingen op groepsmaatschappijen Overige vorderingen Liquide middelen

(x € 1.000)

149.714

131.195

7.451

2.957

15.524

10.399 172.689

144.551

190.868

174.006

31 december 2011

31 december 2010

PASSIVA EIGEN VERMOGEN Geplaatst aandelenkapitaal 21) Agioreserve Overige reserves 22) Onverdeelde winst

59

59

29.529

29.529

131.633

109.809

26.108

31.785 187.329

171.182

3.539

2.824

190.868

174.006

KORTLOPENDE SCHULDEN Overige schulden en overlopende passive

Schiedam, 26 april 2012 Raad van bestuur, drs. J.A. Gennissen drs. M.J.S. Geurts drs. J.G. Geurts drs. W.P. Geurts


V E N N O O T S C H A P P E L I J K E W I N S T- E N V E R L I E S R E K E N I N G (x € 1.000) Resultaat deelnemingen Resultaat Facilicom Services Group N.V. NETTOWINST

2011

2010

28.685

33.599

323

286 29.008

Aangezien de financiële gegevens van Facilicom Services Group N.V. in de geconsolideerde jaarrekening zijn verwerkt, is de vennootschappelijke winst- en verliesrekening overeenkomstig B.W. Boek 2, artikel 402 beknopt gehouden.

33.885


70

|

71

TOELICHTING OP DE VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS Financiële vaste activa (x € 1.000) 20)

2011

2010

29.455

30.364

-10.152

-32.060

28.685

33.599

-30.000

-2.500

191

34

–

18

18.179

29.455

Ultimo

Ultimo

boekjaar

vorig boekjaar

Maatschappelijk kapitaal

91

91

Niet gestort en niet geplaatst kapitaal

32

32

Geplaatst aandelenkapitaal

59

59

2011

2010


109.809

110.536

Betaalde goodwill

-10.152

-32.060

191

34

31.785

31.299

131.633

109.809

DEELNEMING IN GROEPSMAATSCHAPPIJEN Saldo begin boekjaar Betaalde goodwill Aandeel in het resultaat Ontvangen dividend Koers- en omrekeningsverschillen Overige mutaties Saldo eind boekjaar

GEPLAATST AANDELENKAPITAAL 21)

Het geplaatst aandelenkapitaal bestaat uit 1.250 gewone aandelen en 50 prioriteitsaandelen, elk € 45 nominaal.

OVERIGE RESERVES 22)

Koers- en omrekeningsverschillen Winstbestemming voorgaand boekjaar Saldo eind boekjaar

NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE FINANCIËLE VERPLICHTINGEN Voor de langlopende verplichtingen verwijzen wij naar de toelichting op de geconsolideerde balans.


OVERIGE GEGEVENS LIJST VAN KAPITAALBELANGEN Groepsmaatschappijen ultimo 2011

Statutaire zetel

Belang

Facilicom Bedrijfsdiensten Schoonhouden

Gom Schoonhouden B.V. Coppejans Verenigde Bedrijven B.V. Krimpens Schoonmaakbedrijf B.V. VSP Schoonmaak B.V. Atris Groep B.V. Atris Haaglanden B.V. Basita Schoonmaakdiensten B.V. Robbers Schoonmaakdiensten B.V. Ditshuizen Schoonmaakdiensten B.V. ACS Cleaning Nederland B.V. Gom Distributie- en Dienstencentrum B.V.

Schiedam Tilburg Krimpen a/d IJssel Harderwijk Nieuwegein Rhoon Rhoon Nieuwegein Zevenaar Harderwijk Schiedam

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Beveiligen

Trigion Beveiliging B.V. Trigion Services B.V. Trigion AlarmCentrale B.V. Trigion Event Security B.V. Trigion Safety B.V. Trigion Recherche Consultancy en Training B.V. Hoffmann Bedrijfsrecherche B.V.

Schiedam Schiedam Schiedam Schiedam Schiedam Schiedam Amsterdam

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Cateren

Prorest Catering B.V.

Schiedam

100%

Personeelsdiensten

Axxicom Personeelsdiensten B.V. Axxicom Airport Caddy B.V. Facility P&O Services, Werving en Selectie B.V. A Company B.V. Zorgcentrale B.V. In Huis Service B.V.

Schiedam Schiedam Schiedam Schiphol Schiedam Schiedam

100% 100% 100% 100% 100% 100%

Thuiszorgactiviteiten

Axxicom Thuishulp B.V. Aveant Thuishulp B.V.

Schiedam Utrecht

100% 51%

Horecadiensten

Tapwacht Service B.V. Tapwacht Techniek B.V.

Schiedam Schiedam

100% 100%

Maincontracting

Facilicom Facility Solutions B.V. Facilicom PPS Doetinchem OG. B.V. Facilicom PPS Doetinchem Exploitatie B.V.

Schiedam Schiedam Schiedam

100% 100% 100%

Management en Beheer

Facilicom Bedrijfsdiensten B.V. Facilicom Wagenpark B.V.

Schiedam Schiedam

100% 100%

Bouw

Breijer Bouw B.V. Breijer Schilders B.V. Breijer Glas B.V. Breijer Ventilatietechniek B.V. Breijer Loodgieters B.V. Breijer Contractonderhoud B.V. Breijer Betonconservering B.V. Breijer Bouw Huizen B.V. Asset Facility Management B.V.

Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Huizen Rotterdam

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Installatie

Breijer Installatietechniek B.V. Breijer Brandpreventie B.V. Van der Velde Firepro B.V. Breijer Techniek Midden B.V. Breijer Techniek West B.V. Breijer Techniek Zuid B.V. Materieel Beheer J. van Heeswijk B.V. Breijer Koeltechniek B.V. Trigion Beveiligingstechniek B.V.

Woerden Woerden Woerden Woerden Rotterdam Schijndel Schijndel Tilburg Schiedam

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%


Breijer Bouw & Installatie B.V. Breijer Holding B.V. Schaap & Woudsma Beheer B.V. Van der Velde Groep B.V.

Rotterdam Rotterdam Huizen Woerden

100% 100% 100% 100%

Breijer Bouw en Installatie


72

Groepsmaatschappijen ultimo 2011

Statutaire zetel

|

73

Belang

Internationaal België

Facilicom Services Group Belgium N.V. Gom N.V. Prorest Catering N.V. Facilicom Facility Solutions N.V. Axxicom N.V. Trigion B.V.B.A. One Group N.V. -ACS General Cleaning N.V. -MTC N.V. -I-One N.V. -Building Maintenance N.V.

Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen Aarschot Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

Facilicom Services Group S.A. Facilicom S.A.S. Gom Propreté S.A.S. Prened Accueil S.N.C. Prened Securité S.A.S Axxicom S.A.

Parijs Parijs Parijs Parijs Parijs Parijs

100% 100% 100% 100% 100% 100%

Engeland

Facilicom UK Ltd. Facilicom Cleaning Services Ltd. Trigion Security Services Ltd. Indigo Airport Services Ltd. Indigo Services Ltd.

Londen Londen Londen Londen Londen

100% 100% 100% 100% 100%


Facilicom Beheer B.V. Facilicom International B.V.

Schiedam Schiedam

100% 100%

H.O.D. Nederland B.V. H.O.D. Presentie B.V. Schoonzorg B.V.

Utrecht Utrecht Amsterdam

Facilicom Bedrijfsgebouwen B.V.

Schiedam

Frankrijk

Andere deelnemingen ultimo 2011 50% 50% 49%

Verbonden partijen Voor alle Nederlandse groepsmaatschappijen is een verklaring van hoofdelijke aansprakelijkheid als bedoeld in artikel 403, titel 9 Boek 2 Burgerlijk Wetboek ten kantore van het Handelsregister van de betreffende vennootschappen gedeponeerd. In bovenstaande opstelling zijn alleen de actieve vennootschappen vermeld; een volledige lijst ligt ter inzage bij de Kamer van Koophandel.

0%


WINSTBESTEMMING De directie heeft voorgesteld de nettowinst ad €

29.007.736 als volgt te verwerken:

Dividenduitkering

€

2.900.000

Toevoeging aan overige reserves

€

26.107.736

Statutaire bepaling inzake de winstbestemming conform artikel 23: De winst, die uit de vastgestelde jaarrekening blijkt, is geheel ter beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders. Bijzonder statutair recht inzake zeggenschap Ultimo boekjaar worden 50 prioriteitsaandelen gehouden door de Stichting Administratiekantoor Facilicom Services Group. Het bestuur wordt gevormd door drs. J.G. Geurts. Aan de houders van de prioriteitsaandelen is een aantal bijzondere statutaire rechten verbonden. De vergadering van de houders van de prioriteitsaandelen heeft het recht tot het vaststellen van de beloning en andere arbeidsvoorwaarden van de directie. Tevens heeft zij het recht tot het goedkeuren van bestuursbesluiten, vast te leggen in een specifiek omschreven besluit. Uitgifte en inkoop van aandelen behoeft de goedkeuring van de vergadering van de houders van de prioriteitsaandelen; zij heeft hierbij een voorkeursrecht voor verkrijging van deze aandelen.


74

|

75

AAN: FACILICOM SERVICES GROUP N.V.

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT

VERKLARING BETREFFENDE DE JAARREKENING Wij hebben de in dit verslag op pagina 56 tot en met 73 opgenomen jaarrekening 2011 van Facilicom Services Group N.V. te Schiedam gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2011 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2011 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. VERANTWOORDELIJKHEID VAN HET BESTUUR Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE ACCOUNTANT Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de entiteit gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. OORDEEL BETREFFENDE DE JAARREKENING Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Facilicom Services Group N.V. per 31 december 2011 en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. VERKLARING BETREFFENDE OVERIGE BIJ OF KRACHTENS DE WET GESTELDE EISEN Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Alphen aan den Rijn, 26 april 2012

Grant Thornton Accountants en Adviseurs B.V. M.Baks RA (externe accountant)

J.Verkade AA RV

CO2 neutrale productie Tekst: Frank Bokern, Weergaloos met Woorden, Bussum Ontwerp en opmaak: John Roobol, Facilicom Fotografie: Concpt, Henk Jan Kamerbeek fotografie Drukwerk: MediaCenter Rotterdam

Hoofdkantoor Karel Doormanweg 4 3115 JD Schiedam Postbus 144 3100 AC Schiedam tel.: 0031 (0)10 298 11 11 fax: 0031 (0)10 298 11 01

Hoofdkantoor België Avenue Building Noorderplaats 7 bus 1 2000 Antwerpen tel.: 0032 (0)3 224 38 00 fax: 0032 (0)3 226 56 34

Hoofdkantoor Frankrijk 2-4 rue Marco Polo 94373 Sucy en Brie tel.: 0033 (0)1 49 82 85 00 fax: 0033 (0)1 49 82 85 90

Hoofdkantoor Engeland Sargasso Level 2 Five Arches Business Centre Maidstone Road Sidcup Kent DA14 5AE tel.: 0044 (0)20 83 08 50 50 fax: 0044 (0)20 83 02 58 49 www.facilicom.com

Bedrijven van Facilicom Facilicom Facility Solutions Trigion Beveiliging Gom Schoonhouden Prorest Catering Axxicom Personeelsdiensten Breijer Bouw en Installatie Tapwacht Service en Techniek

FACILICOM SERVICES GROUP JAARVERSLAG De juiste mensen op de juiste plek

Recommend Documents