/^/f VAKM I N I S T E R I E VAN
*
B U I T E N L A N D S E 'S-GR A V E N H A G E
Z A K E N Poto Btz:57887.b.
V E R Z O E K E
Kenmerk:
onderwerp:
B IJ
B E A N T W O O R D I N G ,
K E N M E R K ,
O N D E R W E R P ,
D i r e c t i e W e s t e l i j k e . Samenwerking M i n i s t e r s o o n f e r e n t i e K o l e n en S t a a l Gemeenschap op 23 en 24 J u l i 1952 t e Parijs»
D A T U M
BN
N U M M E R
Datum: Nummer:
TB
V E R M E L D E N
26 J u l i 1952 76231-4814 GS
ZEER GEHEIM STRIKT PERSOONLIJK
O ./.
I k heb de e e r U h i e r n e v e n s t e Uwer i n f o r m a t i e aan t e b i e d e n een v e r s l a g van de geheime besprekingen, welke de zes M i n i s t e r s deelnemende aan de c o n f e r e n t i e over de Europese Gemeenschap voor Steenkool en S t a a l t e P a r i j s op 24 dezer hebben gehouden* I k moge w e l Uw aandacht v e s t i g e n op het zeer geheime k a r a k t e r van d i t stuk, hetwelk u i t s l u i t e n d t e r s t r i k t p e r s o o n l i j k e kennisneming wordt aangeboden^
DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN, voor deze, De S e c r e t a r i s - G e n e r a a l ,
AAN : de HoögEdelGes trenge Heer Mr P o c k , p/a K a b i n e t M i n i s t e r - P r e s i d e n t , P l e i n 1813, Nr 4, '8-GRAVBNHAGE. % ntfrrr.
Poto Btzi57887»a. VERSLA.G van de geheime besprekingen der zes Ministers tijdens de Ministersconferentie van de Kolen en Staalgemeenschap te Parijs» Eerste d e e l
24 J u l i 9 - 1 2
a
uur v,m»
Op 24 J u l i vond een bespreking plaats te Parijs tussen Schuman, Adenauer en H a l l s t e i n , Van Zeeland en Mauriee de Gasperi en Taviani en Bech en mijzelf over de zetel van de K»S.G., waarmede i n verband werd gebracht het Saarprobleem» t
Schuman begon z i j n uiteenzetting met de volgende punten aan de orde te s t e l l e n : 1« Het ging om een voorlopige zetel. 2* B i j de keuze van deze zetel moest van de gedachte ener concentratie worden uitgegaan, aangezien het regelmatig contact tussen a l l e autoriteiten een absolute noodzakelijkheid was* 3* Geen aandacht mocht worden besteed aan de meerdere of mindere persoonlijke voordelen van een aangenaam milieu; derhalve mocht ook geen aandacht worden besteed aan de kennelijke voordelen welke Den Haag bood* . ' 4. Hogere overwegingen, en met name p o l i t i e k e moesten beslissend z i j n . 5« Indien Den Haag gekozen werd, zou d i t uitdrukkelijk een antithese tussen Den Haag en Straatsburg vasts t e l l e n . Het zou betekenen dat de 6 landen de rug toekeerden aan Straatsburg» 6. Hierdoor zou Straatsburg blijvend gestempeld worden tot niet meer dan een "centre de discours . 7» De vorige dag was door mij gesteld dat wij de werkzaamheden van de Hoge A u t o r i t e i t niet moesten "compliquer" of "embrouiller" en i k had een eloge gedongen over de "sérénité" van Den Haag. Hiertegenover stelde Schuman dat misschien Den Haag te ver verwijderd was de l a réalité". 8. De keuze van Den Haag zou een gevoel van defaitisme i n Straatsburg met zich mede brengen en zou een "révolte" i n de "opinion publique" tengevolge hebben» 9» Buitendien was er de tentative van Engeland met de Eden proposals» 10» De r a t i f i c a t i e van de E.D.G. zou door de repercussies op de openbare mening "presque impossible" worden» 11. Voor de d e f i n i t i e v e zetel zou een "centre politique" moeten worden gekozen; d i t zou niet Straatsburg moeten zijn» Het zou evenmin een van de hoofdsteden moeten worden, dus ook niet P a r i j s . S r zou i e t s nieuws moeten worden gecreëerd, zoals ook Washington, Ottawa en Canberra z i j n gecreëerd* è'^< M
M
12« I n d i t verband gingen de gedachten van Sehn man weer u i t naar de Saar en h i j verontschuldigde z i c h dat h i j d i t de dag te voren a l s een " s u r p r i s e " t e r t a f e l had gebracht» Schuman zette u i t e e n dat h i j veel persoonl i j k e tegenstand ondervond inzake het Saar-probleem, ook op^de Quai d'Orsay. 13. Saarbrucken bood het maximum aan voordelen. D i t gold n a t u u r l i j k a l l e e n voor Saarbrucken a l s d e f i n i t i e v e z e t e l . De Saar was "indiscutablement Germanique" en F r a n k r i j k zou van v e r s c h i l l e n d e rechten afstand moet e n doen. De gedachte om Saarbrucken op den duur t e maken t o t centrum van Europa moest men l a t e n r i j p e n De opmerkingen van Schuman betekenen op d i t ogenblik n i e t meer dan een "oriëntatlon". Derhalve had h i j g i s t e r e n op de 4 p e r t i n e n t e vragen van Adenauer, met name: a. was i s t das Saargebiet? b. wie w i r d d i e Bevölkerung s i c h aussprechen? c. was gescheht mit. dem Abkommen zwischen F r a n k r e i c h und der Saar? IsL d. was w i r d das S t a t u t s e i n , n i e t geantwoord. 0
Hierop antwoordde Adenauer i n de volgende geest» D u i d e l i j k had h i j begrepen dat het op het ogenblik a l l e e n g i n g om een " p r o v i s o r i u m " . D i t werd door hem geaccept e e r d . V o o r t s was het hem-duidelijk geworden dat het Saar-vraagstuk " n i c h t verknüpft war mit Straatsburg". Derhalve was e r geen verband tussen het nu te kiezen "prov i s o r i u m " en een mogelijke o p l o s s i n g van het Saar-probleem. I n deze geest zou dan even goed voor het "provisorium" Den Haag kunnen worden gekozen De K.S.G. en de EDG z i j n nog een zwak p l a n t j e , dat a l l e e n t o t wasdom kan komen "wo es ungestört aufblühen kann". De b e s l i s s i n g e n die we thans moeten nemen z u l l e n van beslissende betekenis z i j n voor de u n i f i c a t i e van Europa. Deze u n i f i c a t i e z a l n i e t s n e l t o t stand komen, v e r s c h i l l e n d e j a r e n z u l l e n daarover heen moeten gaan, doch w i j kunnen a l l e e n Europa overtuigen dat deze u n i f i c a t i e b e r e i k t z a l worden door de a r b e i d , d i e w i j p r e s t e r e n . Derhalve i s de beste d i e n s t d i e w i j aan Europa kunnen b e w i j z e n dat w i j het m o g e l i j k maken dat de beide " I n s t i t u t i o n e n ungestört I h r e n e i g e n t l i c h e n Aufgaben erfühlen werden". S t r a a t s b u r g i s daar n i e t "der Boten" voor. B u i t e n d i e n z i j n e r v e l e leden-Staten van de Raad van Europa die " n i c h t s zu tun haben mit der Montan Union weder mit der Verteidigungsgemeinschaft". De K.S.G. en de EDG moeten beiden op dezelfde p l a a t s gevestigd worden. Het i s d u i d e l i j k dat Engeland aan geen van deze 2 o r g a n i s a t i e s mee w i l doen. Engeland staat e r "ablehnend" m i s s c h i e n z e l f s " f e i n d l i c h " tegenover. Wanneer wij/leze u n i f i c a t i e van Europa w i l l e n b e r e i k e n dan moet er goede a r b e i d v e r r i c h t worden. H i j i s "durchaus überzeugt" dat d i t n i e t m o g e l i j k i s I n S t r a a t s b u r g , maar dat de keuze moet v a l l e n op Den Haag, dat sedert 194-8 het symbool i s geweest van de eenheid van Europa. D
Hierop hielden Bech en Maurice een betoog over de wenselijkheid van spreiding van de verschillende organen. D i t was derhalve een poging om Luik of Luxemburg voor de Hoge A u t o r i t e i t , en Den Haag voor het Hof aan te w i j zen» I n d i t verband merkte de Gasperi op dat h i j dan T u r i j n moest v o o r s t e l l e n als zetel voor de Assemblee, M i j n e r z i j d s heb i k gesteld dat i k weinig had toe te voegen aan de opmerkingen van Adenauer over de voordelen van Den Haag boven Straatsburg en dat. i k a l l e e n een paar opmerkingen wilde maken over de Saar en de verhouding t o t Engeland. Ik heb te kennen gegeven dat w i j i n Nederland reeds d i k w i j l s hebben gesproken over de mogelijkheid het Saarprobleem op te lossen door de Saar te Europeaniseren, maar dat d i t eèn vraagstuk was dat i n de eerste plaats t o t de competentie behoorde van de 2 betrokken landen en van de bevolking van de Saar* Indien u i t d i t eventuele overleg de gedachte van Euröpeanisatie naar voren zou komen dan zou i k mij kunnen v o o r s t e l l e n dat de Nederlandse Regering deze oplossing met veel sympathie zou beoordel e n , doch op het ogenblik was d i t vraagstuk niet r i j p , dus moesten w i j een andere oplossing zien te vinden. Wat Engeland b e t r e f t , heb i k er op gewezen dat Engeland i n de eerste p l a a t s belang heeft b i j haar betrekkingen met de Commonwealth; dat i n de tweede plaats haar r e l a t i e s komen met de Verenigde Staten en dat pas i n de derde p l a a t s komt de verhouding t o t Europa. Thans w i l Engeland v i a de Raad van Europa z i c h b i j de do e l gemeenschappen betrekken. Ik heb er op gewezen dat het beter was een d i r e c t contact te leggen tussen de Schuman organisat i e en Engeland, zoals d i t i n het Verdrag i s voorzien, doch dat e r b i j mij enige aarzeling bestond t.a.v. de Eden proposals. d i e misschien het "divide et impera" zouden kunnen inhouden, waaraan i k nog heb toegevoegd "timeo danaos et doña ferentes". Hierop merkte Schuman op dat op het ogenblik de contacten met Engeland "hantent l e s e s p r i t s en France"« Adenauer r e p l i c e e r d e dat deze repercussie i n F r a n k r i j k een averechtse invloed had op de publieke opinie i n Duitsland en dat men i n Duitsland "fürchtet das der Saarbrücken Vorschlag n i c h t e h r l i c h gemeint i s t " . De indruk dat "Frankreich flüchtet an der Brust Englands" maakt een slechte indruk i n Duitsland. Het i s derhalve beter thans a l l e e n aan het "Provisorium" te denk«U Over de Saar zou Adenauer gaarne met Schuman van gedachten wisselen. Hierop merkte Schuman op dat h i j niet wilde dramatiseren, maar dat de v o o r s t e l l i n g van zaken als- zou het voorstel "nicht e h r l i c h gemeint" z i j n , n i e t kon worden geaccepteerd, omdat e r nu een p o s i t i e f voorstel van de Franse Regering was- D i t v o o r s t e l kan thans nog n i e t i n concrete vorm
worden gegoten, maar a l l e vragen, ook de 4- door Adenauer genoemd, kunnen "Gegenstand einer Verhandlung werden". E r z i j n i n beide landen extreme opvattingen, maar daar moet n i e t op worden ingegaan; er moet onderhandeld worden, a l l e s wat door de publieke opinie wordt gezegd, i s g e v a a r l i j k , v o o r a l omdat problemen van "Ehrgefühl" weer een r o l spelen. Schuman wees er nog op dat wat de EDG b e t r e f t de Saar een "enclave" i n Europa i s . Tenslotte merkte Schuman op dat h i j weet dat ook Adenauer " l e i d e t über diese F r a g e " . De G a s p e r i , die nooit kan n a l a t e n z i c h te veel i n problemen van andere landen te mengen, vertroebelde de atmosfeer door op te merken dat het toch wel een ingewikkelde zaak was geworden nu Schuman had gesteld dat de Saar "est un t e r r i t o i r e Germanique", en h i j vroeg z i c h af of men op den duur een " c a p i t a l e européenne pourra t r a n s f é r e r en Alleraagae". Verder onderstreepte h i j dat het inderdaad waar was dat er i n F r a n k r i j k ten opzichte van Duitsland een "Mistrauen gegen den künftigen Genossen" bestond en dat men daarom een "RÜck-versicherung" b i j E n geland wilde sluiten» Hierop merkte Adenauer op dat h i j e r k e n t e l i j k was voor de b e l a n g s t e l l i n g , die er algemeen voor het Saarvraagstuk bestond en h i j gaf toe dat d i t een Europese zaak was. Wanneer men echter tot een oplossing wilde komen dan was het voor de publieke opinie i n Duitsland nod i g dat b i j de komende verkiezingen voor de Landes tag i n de Saar ook de SDP en CDU zouden worden toegelaten. In d i t verband merkte h i j op dat de CDU van de Saar zich met betrekking t o t deze zaak a l t o t de Paus had gewend. Deze had hierover aan de Bisschop van T r i e r geschreven en de Bisschop van T r i e r had hierover een schrijven gepubliceerd, waarin h i j gesteld heeft dat de "Gewissenfreiheit i n der Saar bedroht w i r d " . De President van de Saar, de Heer Hofman heeft hierop geantwoord dat de Paus en de Bisschop h i e r n i e t mee te maken hebben, maar dat a l l e e n de Ambassadeur van F r a n k r i j k , de Heer Grandval, b e s l i s s e n kan. Dit betekent voor Adenauer "das nur eine Winke von P a r i s genügt"* Hoe t . z . t . dé Saar-bevolking z a l stemmen i s niet zeker; w a a r s c h i j n l i j k z a l de u i t s l a g z i j n : nooit b i j Frankr i j k , mogelijkerwijze een z e l f s t a n d i g gebied, misschien b i j D u i t s l a n d . - A l l e e n wanneer P a r i j s de v r i j h e i d van v e r k i e zingen kan geven, i s een oplossing denkbaar. Schuman stelde h i e r tegenover dat d i t al vooruit lopen was op de d i s c u s s i e s , welke komen z u l l e n i n de Cons e i l de l ' E u r o p e . Schuman gaf toe dat wanneer t . z. t . over het b l i j v e n d statuut - en h i j hoopte dat d i t de Europeanis e r i n g z a l inhouden - wordt b e s l i s t , dat dan a l l e p o l i t i e ke p a r t i j e n i n de gelegenheid moeten worden gesteld om v r i j hun mening te kunnen u i t e n . Schuman maakte a l l e reserves met betrekking t o t de "renseignement3 du Pape" welke Adenauer gaf en h i j stelde t e n s l o t t e dat t « z . t « de i n het najaar te k i e z e n Landestag ontbonden zou moeten worden opdat een volkomen v r i j te kiezen Landestag de u i t e i n d e l i j k e b e s l i s sing zou kunnen nemen.
Adenauer vroeg waarom men d i t dan n i e t onmiddellijk zou kunnen doen, want dan zou aanstonds met de onderhandel i n g e n kunnen worden begonnen* H i e r b i j probeerde de Gasperi als enfant t e r r i b l e de besprekingen opnieuw te v e r t r o e b e l e n , door te vragen welke p a r t i j e n i n de Saar verboden waren. Schuman wilde d i t wegp r a t e n , doch Adenauer merkte op dat de "Verwaltung p r u f t " . welke p a r t i j e n b i j de verkiezingen kunnen worden t o e g e l a t e n en daar zo l a n g mee wacht tot de verkiezingen voorbij z i j n . Derhalve z a l de komende vergadering van de Raad van Europa b i j z o n d e r onaangenaam worden. De Gasperi maakte het nog i e t s erger door z i c h nu te gaan afvragen of het b i j de v e r k i e z i n g e n om een f u r of "gegen Deutschland" zou gaan. Waarop Schuman een paar opmerkingen maakte, dat ten onrechte thans van bepaalde Duitse z i j d e de zaak zo wordt voorges t e l d a l s zouden a l l e n , d i e "gegen Deutschland" z i j n , daarom " V e r r a t e r " z i j n * Hierop merkte Adenauer op dat d e s t i j d s i n Moskou F r a n k r i j k verlangd had dat de Saar haar zou worden toegewezen. Rusland was e r toen tegen geweest, maar Amerika en Engeland hadden bepaalde toezeggingen aan Frankr i j k gedaan v ó ó r het u i t e i n d e l i j k e Vredesverdrag, doch hadden h i e r o v e r thans s p i j t . M
s
M
Schuman stelde vervolgens dat de SDP en CDU een fout hadden begaan door z i c h aan te dienen a l s f i l i a l e n van de gelijknamige Duitse p a r t i j e n . Hierop antwoordde Adenauer, dat h i j a l s V o o r z i t t e r van de CDU geweigerd had de Voorz i t t e r s van de Saar-CDU te ontvangen. Tenslotte werd afgesproken dat Schuman en Adenauer heden over deze zaak nog eens p e r s o o n l i j k van gedachten zouden wisselen om na te gaan of voor de u i t e i n d e l i j k e z e t e l van de C. 3 . G. een a l gemene formule te v i n d e n , was. Hierop stelde Schuman het concentratie vraagstuk nog eens aan de o r d e , waarop van Zeeland een poging deed om deze concentratie te torpederen door ook te wijzen op andere deelge.meenschappen, welke z u l l e n worden opgericht. Hij hoemde met name de pool A g r i c o l e . Hierop stelde Schuman, dat men beter daarover n i e t moest spreken, want de pool A g r i c o l e " e s t en mauvais é t a t " (hierop moet wel de b i j z o n dere aandacht van c o l l e g a Mansholt worden gevestigd". De Gasperi drong t e n s l o t t e aan op het vestigen van de voorlopige z e t e l i n S t r a a t s b u r g , i n d i e n Straatsburg w e r k e l i j k " e s s e n t i e l " was voor de Franse " o p i n i o n publique?. D i t i s door Schuman t e n s l o t t e ontkend. Aan het eind maakte van Zeeland nog v e r s c h i l l e n d e opmerkingen, gericht tegen Straatsburg. U i t technische overwegingen schakelt h i j ook Den Haag u i t , omdat Den Haag te ver weg l i g t van het centrum voor k o l e n en s t a a l i n d u s t r i e . Daartegenover onderstreepte h i j nog eens de wenselijkheid van spreiding van de organen en onderstreepte h i j vooral dat het Hof i n de s e r e n i t e i t i n de ivoren toren van Den Haag gevestigd zou moeten worden. Wat Engeland b e t r e f t , merkte van Zeeland nog op dat h i j warm voorstander was van de Eden pro pos a l s . Om dezelfde technische redenen waarom hij Den Haag voor de K . 8 . G . u i t s c h a k e l d e , was van Zeeland van mening dat voor de
EDG met het oog op het t e c h n i s c h e c o n t a c t met Shape P a r i j s aangewezen zou moeten worden. T e n s l o t t e werd over renumeraties van de Hoge Auto r i t e i t en het Hof gesproken* Schuman, de G a s p e r i , Bech en i k z e l f waren v o o r lage b e l o n i n g e n , Adenauer en van Zeeland v o o r z e e r hoge.
P a r i j s , 24 J u l i '1953
DS/DWo
Z E E R GEHEIBL
Poto E t s . 57887
Tweede deel van de besprekingen op 24 J u l i 1952 te P a r i j s , 24 J u l i 16.00 - 25 J u l i 05.00 v.m.
T e r w i j l i n de ochtendbesprekingen nog een zekere l i j n was te onderkennen, verdween deze ten ene male i n de confer e n t i e welke na de l u n c h om 4 jmr aanving en welke u i t e i n d e l i j k duurde t o t h a l f zes de volgende ochtend.
/ coöpteren.
Na de lunch gaf Schuman' het woord aan Adenauer voor het afleggen van een verklaring,, Adenauer begreep d i t n i e t en deelde mede dat e r na de ochtend-bijeenkomst een bespre» k i n g was geweest over het Saar-probleem tussen Pinay, Pleven, Schuman, Monnet, Adenauer en H a l l s t e i n . Het r e s u l t a a t van d i t gesprek kenschetste Adenauer door té zeggen dat h i j daarover nog na moest denken, doch dat het zou kunnen z i j n dat z i j n u i t e i n d e l i j k oordeel n i e t ongunstig zou z i j n . H i j vroeg vervolgens aan H a l l s t e i n om u i t een te zetten welk v o o r s t e l aan de Schuman c o n f e r e n t i e zou worden gedaan. H a l l s t e i n deelde beknopt mede dat de Franse en Duitse Reger i n g e r voor voelden vandaag geen b e s l i s s i n g te nemen over de z e t e l , maar dat men a l s een "Beginn der Tätigkeit" zou kunnen beginnen met het beleggen van een zesde bijeenkomst te Luxemburg van de Interim Commissie, waarbij ook aanwezig zouden z i j n de reeds gekozen leden van de Hoge A u t o r i t e i t , die dan het negende l i d zouden JsBCÊxptiRnmTK, Het was nodig om t i j d te winnen, doch de hoop bestond dat men i n ongeveer 6 weken t o t een i n z i c h t omtrent het Saar-probleem zou geraken Deze c o n c l u s i e was voor de aanwezigen v o l l e d i g o n d u i d e l i j k . Keer i n l i c h t i n g e n werden n i e t v e r s t r e k t en w i j moesten dus een poging doen om meer over de inhoud van de d i s c u s s i e te weten te komen Op een gegeven moment l i e t Adenauer z i c h o n t v a l l e n dat het v o o r s t e l door F r a n k r i j k gedaan was a l s een "einmaliger Vorschlag" en dat daarom Duitsland z i c h genoodzaakt zag daarop thans i n te gaan en derhalve u i t s t e l van de d i s c u s s i e s over de z e t e l moest vragen. Enige t i j d l a t e r bleek dat F r a n k r i j k de Europeanisatie van de Saar gekoppeld had zowel aan de d e f i n i t i e v e v e s t i g i n g van de z e t e l van de CECA i n de Saar a l s de v e s t i g i n g van de voorlopige z e t e l i n S t r a a t s b u r g . D i t h e e f t m i j a a n l e i d i n g gegeven om h e r h a a l d e l i j k er b i j Adenauer en SchumanAiiteen te zetten i n hoeverre de o p l o s s i n g van het Saar-probleem verbonden kan z i j n met de v e s t i g i n g van de v o o r l o p i g e z e t e l i n Straatsburg. D i t was i n s t r i j d met de opvattingen van Adenauer b i j de voorafgaande besprekingen en i k kon m i j evengoed v o o r s t e l l e n dat het Saarprobleem een o p l o s s i n g kon vinden, wanneer de voorlopige z e t e l i n Bome of i n Den Haag werd gevestigd. Ik heb dan ook bezwaar 0
0
op aan te dringen om
gemaakt tegen deze koppeling* Noch Schuman, noch Adenauer hebben hierop een bevredigend antwoord kunnen geven Deze bleven vasthouden aan de b e s l i s s i n g om voorlopig geen b e s l u i t over de z e t e l te nemen c
0
De besprekingen begonnen langzamerhand verward te worden» Schuman gaf geen enkele l e i d i n g en het heeft mij ongeveer anderhalf uur gekost om de Heren te overtuigen dat het noodz a k e l i j k zou z i j n onze experts te vragen wat de consequenties zouden z i j n van het u i t s t e l l e n van het nemen van een beslissing» In d i t verband heb i k er op gewezen dat de CECA door het deponeren van de instrumenten voor r a t i f i c a t i e bestond; dat d i t i n s l o o t dat a l l e l i m i t e r i n g e n voor productie en investeringen i n Duitsland waren opgeheven; dat er een afspraak bestond om Zaterdag a.s» b i j Verdrag de ontbinding van het Ruhr-orgaan te doen plaatsvinden, i n welk geval ook de bevoegdheid van het Ruhr-orgaan om a l l o c a t i e s voor de Duitse kolen-productie vast te s t e l l e n , zou z i j n verdwenen» Hierdoor zou een vacuüm ontstaan» Op grond van d i t argument i s het mij t e n s l o t t e gelukt de experts te vragen welke consequenties aan d i t u i t s t e l verbonden zouden zijn» De vergadering werd kort onderbroken» U i t het.contact met de experts i n deze pauze bleek dat er algemene o n t s t e l t e n i s bestond over d i t uitstel» B i j de hervatting van de besprekingen h i e l d de Gasperi weer een u i t v o e r i g betoog over de noodzaak om het Saar-probleem op te lossen» D i t probleem was veel belangr i j k e r dan het t i j d s t i p , waarop de werkzaamheden van de CECA zouden beginnen» Ik heb e r op gewezen dat een p u b l i catie over d i t u i t s t e l met grote zorg moest worden geredigeerd, omdat l i c h t de indruk zou kunnen ontstaan dat wij n i e t b i j machte waren geweest een b e s l u i t over de z e t e l te nemen, t e r w i j l buitendien indien het Saar-vraagstuk aan de CECA gekoppeld werd ook de toekomst van de CECA i n gevaar zou worden gebracht, indien onverhoopt geen resultaat omtrent het Saar-probleem kon worden b e r e i k t Steun van België en Luxemburg werd t i j d e n s deze discussie n i e t ontvangen; kennelijk zat b i j de vertegenwoordigers van deze landen voor dat z i j nog wel gaarne een t i j d lang met het systeem van dubbele p r i j z e n wilden doorwerken 0
0
Aan de experts werd na een langdurige discussie de opdracht gegeven een ontwerp—communiqué op te s t e l l e n en tevens ons te rapporteren over de consequenties van u i t s t e l binnen de CECA en voor buitenstaande organisaties, a l s b»v» het Ruhr-orgaano De experts gingen daarna aan het werk en i n een rommelige atmosfeer, waar reeds het besef van mislukking begon door te dringen, werd getracht voor nog verder uitstaande vragen een oplossing te vinden» Tenslotte vroeg nog de Gasperi het woord om een motie over de p o l i t i e k e a u t o r i t e i t voor te lezen» H i j vroeg daaromtrent geen d i s c u s s i e , doch stelde voor dat op een volgende
lea-
leUc'vu*
v e r g a d e r i n g daarover gesproken zou worden» Van Zeeland maakte toen nog de opmerking, dat h i j h i j zonder v e e l voelde voor deze v e r s n e l l i n g van de procedure en • dat h i j daarover nog wel enkele suggesties wilde doen, maar deze v o o r l o p i g achterwege l i e t 0
Schuman b r a c h t t e r sprake de Eden proposals en gaf te kennen dat h i j daarover op v e r s c h i l l e n d e punten e r n s t i g s bezwaren had* D i t werd a l l e s voorgelezen op een v r i j w e l onverstaanbare toon u i t een reeks documenten waarin Schuman blader&e. Het i s m i j n i e t m o g e l i j k geweest hiervan i e t s te begrijpen.» Na een onderbreking voor het d i n e r z i j n wij om h a l f e l f weer b i j e e n gekomen» Op dat moment bleek m i j e e r s t r e c h t welke funeste gev o l g e n h e t u i t s t e l van een b e s l i s s i n g zou hebben» Monnet gaf aan iedereen te kennen dat h i j n i e t b e r e i d was l i d van de Hoge A u t o r i t e i t te worden; dat h i j z i c h terug zou trekken u i t de Franse a d m i n i s t r a t i e en dat h i j een v e r k l a r i n g zou a f l e g g e n van een s t r e k k i n g dat het "échec" van de M i n i s t e r s c o n f e r e n t i e het "échec" van de u n i f i c a t i e van Europa was 0
¿S chuman
In een gesprek tussen Adenauer/Monnet en m i j z e l f s t e l d e Adenauer dat Monnet volkomen g e l i j k nad. Van Zeeland en Bech l i e p e n e n i g s z i n s verheugd rond dat e r geen b e s l i s s i n g was en wilden daarvan de verantwoordelijkh e i d bp Schuman l a d e n . Inmiddels was m i j het ontworpen pers-communiqué" onder ogen gekomen, waaruit bleek dat de Franse redacteur gepoogd had de oorsaak van het u i t s t e l , welke l a g i n de koppelingvan de Saar aan S t r a a t s b u r g , te verdoezelen» Ik heb aan Schuman medegedeeld dat i k de v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d voor d i t communiqué n i e t kon aanvaarden» In deze stemming werd de v e r g a d e r i n g heropend.
¿_ e r
Adenauer legde toen een f e l l e v e r k l a r i n g af» Ik heb deze o n d e r s t r e e p t en daaraan toegevoegd dat h e t / n i e t a l l e e n om g i n g om v e r k l a r i n g e n a f te leggen, maar dax ook gezocht moest worden naar o p l o s s i n g e n en dat i k daarom v o o r s t e l d e dat a l s " p r o v i s o i r e du p r o v i s o i r e " v o o r l o p i g de z e t e l gevestigd moest worden i n een van de p l a a t s e n die nog n i e t candldaat geweest was, waarvoor Ik B r u s s e l heb v o o r g e s t e l d . D i t schot wekte grote c o n s t e r n a t i e . België zat met het probleem van L u i k en B r u s s e l ; Schuman z a t met Straatsburg; de Gasperi h e e f t beswaar tegen de Benelux; doch onmiddelijk kreeg i k steun van Adenauer en Bech, t e r w i j l Schuman begon te draaien. H i j vroeg of h e t m o g e l i j k was dat de e e r s t e bijeenkomst van
de Assemblee i n Straatsburg zou kunnen plaatsvinden Ik heb mij i n de verwarring die toen volgde, n i e t i n de discussie gemengd, doch toen u i t e i n d e l i j k e r een koehandel ontstond tussen België en Italië over het Voorzitterschap van het Hof i n verband met de z e t e l te Brussel of te T u r i j n en toen p l o t s e l i n g België afstand deed van Brussel ten behoeve van Turijn» dat nog nooit eerder besproken was, heb i k mij n i e t kunnen weerhouden i n woede u i t te barsten, vooral toen verschillende laatdunkende opmerkingen over Ben Haag gemaakt werden door van Zeeland en de Gasperi. Ik heb toen medegedeeld dat i k de candidatuur van Ben Haag terugtrok; te kennen gegeven dat de wijze van handelen "me dégoute" en ik ben verontwaardigd u i t de conferentiezaal weg gegaan. ö
Enige t i j d l a t e r heeft Schuman onderbreking van de confer e n t i e gevraagd om contact op te nemen met z i j n Regering, Inmiddels waren de experts bezig om weer opnieuw te werken aan een communiqué, waarin de z e t e l gevestigd zou worden i n Brussel,, Z i j hadden, namelijk de zaal verlaten voordat p l o t s e l i n g T u r i j n naar voren was gekomen* • Toen z i j l a t e r geïnformeerd werden dat het T u r i j n zou z i j n heeft Monnet opnieuw z i j n ontslag ingediend» Adenauer heeft toen maar gesteld dat h i j helemaal n i e t gehoord had dat over T u r i j n gesproken was, dat h i j ook n i e t deelgenomen had aan een stemming over deze.Vraag en dat h i j tegen T u r i j n was. Gedurende een uur lang. waarbij Schuman op geen enkele wij se l e i d i n g gaf en waarbij i n de zaal i n verschillende hoeken i n 4 t a l e n t e g e l i j k e r t i j d werd gesproken, werd gezocht andere oplossingen te vinden en u i t e i n d e l i j k kwam toen u i t de bus Luxemburg a l s de voorlopige z e t e l voor het begin der werkzaamheden, met dien verstande dat Luxemburg geen candidaat zou z i j n , ook n i e t voor een voorlopige z e t e l voor het geval de u i t e i n d e l i j k e z e t e l i n de Saar terecht zou komen D i t h e e f t tenslotte weer aanleiding gegeven tot de meest onverkwikkelijke onderhandelingen over de verdelingvan de V o o r z i t t e r s en de V i c e - V o o r z i t t e r s - z e t e l s i n Hoge A u t o r i t e i t en Hof, waarbij van Zeeland elk middel van chantage door z i j n veto heeft gebruikte Ook de Gasperi l i e t z i c h i n deze n i e t onbetuigd» 0
Men wilde proberen om a l l e landen op een of andere wijze genoegdoening te geven voor nationaal prestige overwegingen© F r a n k r i j k zou V o o r z i t t e r van de H.A z i j n , Duitsland ViceV o o r z i t t e r , Italië V o o r z i t t e r van het Hof, Luxemburg de voorlopige i n s t a l l a t i e , t e r w i j l men trachtte aan België een tweede Vice-voorzitterschap (wat volgens het Statuut n i e t kan) van de H.Ao aan te bieden, doch voelde.zich gegeneerd ten opzichte van Nederland, Daar kwam nog b i j dat de Belgische candidaat Eyskens z i c h teruggetrokken had daar deze een s a l a r i s van 30 duizend d o l l a r wilde hebben (over de hoogte van de s a l a r i s s e n moge nog worden opgemerkt dat Adenauer mededeelde dat men op de lage s a l a r i s s e n , die wij thans hebben vastgesteld nooit behoorlijke mensen u i t werkgevers of werknemers kringen z u l l e n k r i j g e n , waaraan h i j toevoegde dat 0
Z t e v o. «,1% * i n,.
sinds de "mitbestimmung" i n Duitsland i s ingevoerd de vooraanstaande vakverenigingsleiders gemakkelijk 100 duizend Mark plus 30 duizend Mark v r i j e representatiekosten verdienen). Om 5 uur ' s nachts was men zo ver gekomen dat de zaak v o l l e d i g vast zat» Adenauer had de conferentie inmiddels zonder afscheid te nemen v e r l a t e n . Ik heb toen aanleiding gevonden, ondanks het f e i t dat i k demissionnair Minister was, om te kennen te geven dat i k de poging van de collega's om het nationale prestige te doen overwegen boven het Europese belang, veroordeelde» dat i k aannam dat een oplossing te vinden zou z i j n indien Nederland geen enkele claim indiende en dkt i k derhalve de Nederlandse claims dan ook terug trok» Ik heb d i t echter gedaan onder het voorbehoud dat indien binnen afzienbare t i j d over de provisorische z e t e l gesproken z a l worden, mijn opvolger op Buitenlandse Zaken volledige v r i j h e i d z a l hebben cm dan elke suggestie voor deze z e t e l te doen, die hem wenselijk voorkomt» Deze v e r k l a r i n g werd met grote instemming» maar toch met verlegen gezichten aanvaard,, Monnet kwam m i j mededelen "que j'avais 'sauvé l a situation"o H i j zegde mij toe dat h i j er voor z a l zorgen dat zonder z e t e l Spierenburg de wérkelijke Vice-president zou worden en ook de andere landen hebben hun waardering over het Nederlandse standpunt uitgesproken,. Ik heb mij daarop zo spoedig mogelijk u i t de vergadering terug getrokken en n i e t meer deelgenomen aan de o p s t e l l i n g van het communiqué. Heden deelde i k aan de Pers mede dat z a k e l i j k gezien het r e s u l t a a t van de vergadering n i e t onbevredigend genoemd mag worden; dat de poging om het Saar-probleem t o t een oplossing te brengen van de grootste betekenis i s , doch dat i k daarnaast t e l e u r g e s t e l d ben over de atmosfeer, waarin deze besprekingen z i j n gevoerd» Inderdaad moet i k erkennen dat deze l a a t s t e Ministersconferentie, die i k heb bijgewoond, wel de a l l e r s l e c h t s t e i s geweest,. Geen mens die deze marteling heeft meegemaakt kan e r nog enige i l l u s i e op na houden dat er van de samenwerking i n Europa i e t s goeds terecht z a l komen. De hoofdfouten t i j d e n s deze conferentie waren: 1. Het volkomen gebrek aan l e i d i n g van de President Schuman, gekoppeld aan z i j n kennelijk onmachtige p o s i t i e i n het Franse Kabinet en op de Quai d'Orsay, t e r w i j l tevens z i j n houding op v e r s c h i l l e n d e ogenblikken nauwelijks meer a l s f a t s o e n l i j k kan worden beschouwd» 2. Van Zeeland heeft z i c h wel van z i j n slechtste zijde laten kennen» De funeste invloed die van deze persoon uitgaat en die de atmosfeer i n deze besprekingen ondraaglijk maakt i s diep te betreuren,, Kenschetsend i s voor hem dat h i j steeds uitdrukkingen gebruikt a l s b.v. "paree que je suis fatigué je dois être franc" "je dois être bref alors je s e r a i franc". 3„ De achterdochtige en dwarse natuur van de Gasperi maakt hem tot een volkomen onberekenbaar partner i n deze bijeenkomsten.
Hiertegenover ataat dat Adenauer en H a l l a t e i n zich steeds behoorlijk hebben gedragen en dat ook Bech geen overdreven standpunten heeft ingenomeno Zolang echter het besef van de noodzaak dat ieder land z i c h opofferingen moet getroosten eh geen land de interne p o l i t i e k e moeilijkheden mag laten prevaleren boven het gemeenschappelijke belang, n i e t aanwezig i s , acht i k het onwaarschijnlijk dat enig resultaat van blijvende betekenis voor de Europese samenwerking i s te bereiken 0
•s Gravenhage, 25 J u l i 1952 o
P.So Over de v e s t i g i n g van de d e f i n i t i e v e z e t e l i n Saarbrücke maakte Bech, die toch wel de beste kenner van deze streek i s , z i c h grote zorgen.» Be Saar i s , wordt en b l i j f t Duitso Zouden wij dus thans b e s l u i t e n naar Saarbrücke te gaan dan betekent d i t dat wij de z e t e l vestigen i n Duitsland, wat ook de beginvorm van een Europees statuut voor de Saar zou mogen inhouden,»
