Programma van toetsing en afsluiting Vak: Economie 2 f vwo Inleiding Bij de samenstelling van het nieuwe 2FVWO programma is rekening gehouden met de mogelijkheid om eind 2015-2016, voor de leerlingen die dat wensen, het centraal eindexamen HAVO af te leggen. Hiertoe zijn de eisen voor het HAVO examen economie zoals vastgelegd in de Syllabus centraal examen 2014 (Commissie voor Examens, Utrecht. 2012) als leidraad genomen.
De VWO-route Gedurende de periode 2014-2017 zullen er in totaal acht schoolexamens afgenomen worden. De schoolexamens worden genummerd aan de hand van de periode waarin zij plaatsvinden. Dat leidt tot enigszins verwarrend taalgebruik. Het eerste schoolexamen economie wordt genoteerd in periode twee en heet daarom SE2. In de vierde klas worden er twee schoolexamens afgenomen, SE2 en SE3. SE2 bestaat uit een regulier examen en een kortere toets over de eerste twee hoofdstukken. Deze toets wordt buiten de reguliere schoolexamenperiode om afgenomen in oktober. In de vijfde klas maken de leerlingen drie schoolexamens (SE5, SE6a, en SE6b) waarvan het laatste schoolexamen bestaat uit het maken van het HAVO centraal-examen. Daarna zullen de leerlingen voor het einde van het schooljaar nog een PO inleveren die meetelt bij SE7 in leerjaar zes. In de zesde klas maken de leerlingen opnieuw drie schoolexamens, SE7 tot en met SE9. De HAVO-route Voor de leerlingen die uiteindelijk besluiten het programma toch af te sluiten op HAVO-niveau geldt de volgende regeling: De cijfers voor de SE’s worden opnieuw vastgesteld, zodat ze in overeenstemming zijn met het HAVO-PTA. De herziene cijfers zullen in het magister worden genoteerd daar waar de stof is behandeld in het HAVO-PTA. Bovendien zal er in de vijfde klas nog een presentatie gehouden worden, waardoor volledig wordt voldaan aan het HAVO-PTA. De stof in domeinen In de reeds genoemde Syllabus centraal examen 2014 is de examenstof (zowel voor het schoolexamen als voor het centraal examen) opgedeeld in domeinen. Deze domeinen zijn: A B C D E F G H I J K
Concept Vaardigheden Concept Schaarste* Concept Ruil* Concept Markt Concept Ruilen over tijd Concept Samenwerken en onderhandelen Concept Risico en informatie Concept Welvaart en groei Concept Goede tijden en slechte tijden Onderzoek en experiment* Keuzeonderwerpen*
Ter verduidelijking volgt nu een beknopte uitwerking van de domeinen D t/m I D De leerlingen kunnen analyseren welke factoren invloed hebben op de gevraagde en aangeboden hoeveelheid, alsmede op het proces van prijsvorming en dat het ruilproces de basis vormt voor een optimale inzet van middelen en optimale benutting van comparatieve voordelen. Voorts kunnen zij analyseren dat ruil arbeidsdeling mogelijk maakt en analyseren wat de betekenis is van geld voor het soepel laten verlopen van het ruilproces. Tevens kunnen zij opbrengst, kosten en winst van aanbieders met elkaar in verband brengen. E De leerlingen kunnen, binnen de contexten van gezinshuishoudingen, bedrijfshuishoudingen en overheidshuishoudingen, analyseren dat ruil niet alleen op één moment in de tijd plaatsvindt, maar ook over de tijd en dat rente de prijs is die deze intertemporele ruil coördineert. F De leerlingen kunnen in contexten analyseren dat, wanneer belangen van individuele actoren conflicteren, samenwerken en onderhandelen meer oplevert voor (markt)partijen dan vertrouwen op individuele acties. Centralisatie, waarbij (collectieve) dwang het middel is om acties tot stand te brengen, kan een alternatief coordinatiemechanisme zijn voor keuzes. G De leerlingen kunnen in contexten analyseren dat gezinnen en bedrijven bij het maken van keuzes informatie verzamelen ten einde onzekerheid te verkleinen. Aangezien de informatie vaak een beperkt karakter zal hebben moeten transactiepartijen een inschatting maken van mogelijke gebeurtenissen (risico) en de mate waarin transactiepartners gebeurtenissen beïnvloeden of informatie achterhouden die relevant is voor het tot stand brengen van een transactie (asymmetrische informatie). H De leerlingen kunnen in contexten analyseren wat op nationaal en mondiaal niveau de oorzaken zijn van economische groei en van de verdeling van inkomen en welvaart. Keuzes op microniveau werken door op macroniveau in elke economie die gekenmerkt wordt door wederzijds afhankelijke markten. I De leerlingen kunnen in contexten analyseren waarom er sprake is van korte termijn schommelingen in economische activiteiten en welke mogelijkheden en grenzen er zijn voor conjunctuurbeleid, gezien het feit dat markten zich niet gemakkelijk laten reguleren mede door toedoen van rigideiten.
*De stof van deze concepten wordt niet getoetst op centraal examen niveau maar wordt voor het centraal examen wel als bekend voorondersteld. We gebruiken de VWO-editie van de methode Economie moet je doen. Daarnaast wordt gewerkt met materiaal uit de actualiteit (kranten, eventueel tv-programma’s) en zelf te maken aantekeningen bij de lessen. Doel is het leren van een aantal centrale economische begrippen en hun toepassing op verschillende gebieden.
De stof verdeeld over de leerjaren en de schoolexamens Leerjaar 4: SE2 bestaat uit twee onderdelen. Het eerste onderdeel is de stof van de hoofdstukken 1 en 2 (de concepten: schaarste en ruil). Deze stof wordt getoetst in oktober buiten de reguliere schoolexamenperiode om. De toets wordt ten minste drie weken van te voren aangekondigd en telt voor 20% mee in SE2. Het tweede onderdeel bestaat uit de hoofdstukken 3 en 4 (de concepten: markt en marktvormen). Deze worden getoetst in januari. Dit schoolexamen vormt 80% van SE2. SE3 zal gaan over H5 t/m H9. De concepten die er bij horen zijn: ruilen over tijd, de arbeidsmarkt, samenwerken en onderhandelen, en risico en informatie. Ook de verplichte contexten de arbeidsmarkt en Europese integratie worden hier behandeld. Alle onderdelen van leerjaar 4 zijn herkansbaar. Hiertoe wordt er één herkansing gemaakt over alle stof uit het vierde leerjaar. Het resultaat zal dan worden ingevuld op de plek waar dat voor de leerling het gunstigste uitvalt. Leerjaar 5: SE5 zal gaan over H10 t/m H14 en omvat alle instrumenten van economische politiek die de overheid ter beschikking heeft om invloed uit te oefenen op de economie. SE6a gaat over H10 t/m H16. Het HAVO centraal-examen geldt voor de vwo-leerlingen als SE6b. Na het HAVO centraal examen maken de leerlingen een PO over de keuzeonderwerpen, zoals door de inspectie omschreven in domein K. De leerling zal een economisch concept in verschillende contexten vergelijkenderwijs analyseren. De leerling kiest ten minste twee keuzeonderwerpen om deze analyse uit te voeren. De deadline zal minimaal drie weken van te voren bekend worden gemaakt. Alle toetsen van leerjaar 5 zijn herkansbaar. Economie is een stapelvak en de herkansingen vinden aan het eind van het jaar plaats. Daarom wordt er één herkansing gemaakt over alle stof uit het vijfde leerjaar. Het resultaat zal dan worden ingevuld op de plek waar dat voor de leerling het gunstigste uitvalt. Praktische opdrachten zijn niet herkansbaar.
Leerjaar 6: In dit leerjaar wordt een aantal onderwerpen dat in de leerjaren 4 en 5 is behandeld nader uitgediept onder het verzamelbegrip Capita Selecta. Voor wat betreft het micro-economische deel gaat het om de problematiek van het marginalisme, de gevolgen van overheidsingrijpen in het marktmechanisme en uitbreiding van de speltheorie (de concepten C, D en F) en voor het macro-economische deel om het kringloopmodel (concept I). In dit leerjaar worden nog drie schoolexamens afgenomen. SE7 bestaat uit twee onderdelen, een toets in de schoolexamenperiode en de PO Keuzeonderwerpen uit het vijfde leerjaar. De toets telt 80% mee en het PO 20% in het cijfer van SE7. Het schoolexamen toetst de stof van de Capita Selecta. De stof heeft met name betrekking op H3, H4, H7, H10, H14 en H15, en de tijdens de lessen gemaakte aantekeningen. SE8 bestaat uit twee onderdelen: 1) een praktische opdracht op het gebied van economische geschiedenis en de geschiedenis van het economisch denken waarbij economen als Smith, Ricardo, Veblen, Schumpeter, Keynes, Friedman e.a. aan de orde gesteld worden; en 2) een klaslokaalexperiment. De PO telt voor 80% mee en het klaslokaalexperiment voor 20% in SE8. SE9 is de voorbereiding op het centraal examen in de vorm van een examen over de hele examenstof. Alle toetsen van leerjaar 6 zijn herkansbaar. Economie is een stapelvak en de herkansingen vinden aan het eind van het jaar plaats. Daarom wordt er één herkansing gemaakt over alle stof uit het zesde leerjaar. Het resultaat zal dan worden ingevuld op de plek waar dat voor de leerling het gunstigste uitvalt. De praktische opdrachten zijn niet herkansbaar. Toetsen 4e leerjaar, periode B
SE-2 Onderdeel A Soort toets Tijdsduur Wijze van beoordeling Herkansbaar Weegfactor
: : : : : :
Toets buiten de SE-periode om Toets 60 min. cijfer ja 20% van SE2
Leerstof: 1.Titel 2. Omschrijving
: :
Schaarste en Ruil Economie moet je doen: H1 t/m H2
Onderdeel B Soort toets Tijdsduur Wijze van beoordeling Herkansbaar Weegfactor Digitale examinering
: : : : : :
Toets 120 min. cijfer ja 80% van SE2 nee
Leerstof: 1.Titel 2. Omschrijving
: :
Markt en marktvormen Economie moet je doen: H3 t/m H4
Wegingsfactor SE2
:
10%
SE3 Soort toets Tijdsduur Wijze van beoordeling Herkansbaar Digitaal examineren
: : : : :
4e leerjaar, periode D Toets 120 minuten cijfer ja nee
Leerstof: 1.Titel :
:
2. Omschrijving
:
Ruilen over tijd, arbeidsmarkt, samenwerken en onderhandelen, en risico en informatie Economie moet je doen H5 t/m H9.
Wegingsfactor SE3
:
15%
SE5 Soort toets Tijdsduur Wijze van beoordeling Herkansbaar Digitaal examineren
: : : : :
5e leerjaar, periode B Toets 120 minuten cijfer ja nee
Leerstof: 1.Titel 2. Omschrijving
: :
Marktfalen en economische politiek Economie moet je doen H10 t/m H14
Wegingsfactor
:
10%
SE6a Soort toets Tijdsduur Wijze van beoordeling Herkansbaar Digitaal examineren
: : : : :
5e leerjaar, periode C Toets 120 minuten cijfer ja nee
Leerstof: 1.Titel 2. Omschrijving
: :
Marktfalen, conjunctuur, economische politiek Economie moet je doen H10 t/m H16
Wegingsfactor
:
15%
SE6b
5e leerjaar, periode CE
Soort toets Tijdsduur Wijze van beoordeling Herkansbaar Digitaal examineren
: : : : :
Toets 180 minuten cijfer ja nee
Leerstof: 1.Titel 2. Omschrijving
: :
HAVO-Centraal Examen Economie moet je doen H1 t/m H16
Wegingsfactor
:
10%
Soort toets Wijze van beoordeling Weegfactor
: : :
PO cijfer 20% van SE7
1.Titel 2. Omschrijving
: :
Keuzeonderdelen (eind 5e leerjaar) De kandidaat kan twee economische concepten in verschillende contexten vergelijkenderwijs analyseren.
Soort toets Tijdsduur Wijze van beoordeling Herkansbaar Weegfactor Digitaal examineren
: : : : : :
Toets, periode A, 6e leerjaar 120 minuten cijfer ja 80 % nee
Leerstof: 1.Titel 2.Omschrijving
: :
Capita Selecta Economie moet je doen 4/5 vwo en 5/6 vwo
Wegingsfactor SE7
:
15%
SE7 Onderdeel A:
Onderdeel B:
6e leerjaar, periode B
SE8 Onderdeel A: Soort toets Wijze van beoordeling Weegfactor
: : :
Praktische Opdracht cijfer 80% van SE8
1.Titel
:
Geschiedenis van het economisch denken
Soort toets Wijze van beoordeling Weegfactor
: : :
PO cijfer 20% van SE8
1.Titel
:
Klaslokaalexperiment
Wegingsfactor SE8
:
10%
SE9 Soort toets Tijdsduur Wijze van beoordeling Herkansbaar Digitaal examineren
: : : : :
6e leerjaar, periode C Toets 180 minuten cijfer ja nee
Leerstof
:
leerstof centraal examen
Wegingsfactor
:
15%
Onderdeel B:
