Daken in bloei Consolidated legt daktuin aan in Amsterdam Daklab meer en meer zelfstandig adviesbureau In gesprek met Martin Mastenbroek Consolidated beschermt 133 woningen tegen branddoorslag
REview Magazine van Consolidated, Dakwacht en BetonRestore
2009
3
In dit nummer
4
Op die Amsterdamse daken…
6
Een dak waar je energie van krijgt
8
Pimp je dak met Daklab
10 Dakcollector
Daken en duurzaamheid
Een dak is allang niet meer zomaar een dak. Bedrijven en overheden beseffen dat daken en duurzaamheid uitstekend samengaan. De overheid stimuleert diverse duurzame initiatieven. Zo hebben steeds meer steden, zoals
12 Gun je dak een groen toupetje
Amsterdam, Rotterdam en nu ook Den Haag, een potje voor groendaken. En daar wordt zichtbaar gebruik van gemaakt. Als je ergens in het centrum van Amsterdam op het dak staat, zie je hoe het ‘groen’ in opkomst is. Laatst was ik in stadsdeel Osdorp waar een heel schoolplein op het dak is aangelegd.
14 Houd brand binnen de muren
Compleet met basketbalveld, tafeltennistafel en ga zo maar door. Niet zo gek natuurlijk, als je bedenkt dat in de grote steden steeds minder ruimte is voor groen en ontspanning. De mensen zoeken het daarom hogerop. Maar er gaat meer veranderen op het dak. Naast recreatie zal het steeds meer
15
Beter met zorg
dienen als plek waar duurzame energie wordt opgewekt. In de toekomst zullen op steeds meer daken ‘mini-energiecentrales’ geïntegreerd worden. Zonnepanelen zijn inmiddels alom bekend, maar er zijn nog heel veel andere
16 Seminaragenda
mogelijkheden om energie te winnen of te besparen via het dak. In deze REview leest u onder andere over hoe Daklab van Consolidated zich sterk maakt voor innovatieve oplossingen. Ook maakt u kennis met de Dakcollector. Met dit nieuwe systeem is het mogelijk om zowel kou als warmte op te slaan en te gebruiken. Veel leesplezier!
Glen Bosman Vestigingsleider Consolidated Amsterdam
2
REview is het relatiemagazine van Consolidated, Dakwacht en
Hoofdredactie: Saskia Goes. Bladmanagement en tekst: Lamar communicatie.
REview 3 2009
BetonRestore en verschijnt vier maal per jaar.
Fotografie: Martin van Welzen. Vormgeving: avm. Drukwerk: Offset Vandevelde. Redactieadres: Stephensonweg 2, 4207 HB Gorinchem. t: 0183 64 36 00, f: 018 64 36 90.
www.consolidated.nl | www.dakwacht.nl | www.betonrestore.nl
Mooi het dak op! Kedge introduceert ladderborgingspunt Lux Een veilige toegang tot het dak is noodzakelijk. Maar is de uitwerking daarvan wel altijd even fraai? Ook Kedge Safety Systems, die bij de ontwikkeling van nieuwe producten nooit de vormgeving uit het oog verliest, boog zich hierover. Het resultaat is het Kedge ladderborgingspunt Lux: niet alleen heel veilig, maar ook nog eens mooi.
Daken worden meer en meer voorzien van valbeveiliging. Het veilig toetreden van het dak verdient ook de aandacht. Maar omdat voorzieningen hiervoor snel opvallen, is het belangrijk om naast het functionele aspect, ook het visuele aspect niet uit het oog te verliezen. AFGERONDE HOEKEN Met het Kedge lad-
derborgingspunt Lux kan het dak op een veilige manier worden bereikt. Een ladder wordt gezekerd in het aan de gevel gemonteerde ladderborgingspunt. Het ladderborgingspunt Lux wordt op vier plaatsen mechanisch vast gezet, waardoor een goede bevestiging verzekerd is. Het ontwerp is esthetisch én functioneel doordacht met gebruik van mooie afrondingen. Hierdoor oogt het geheel minder hoekig, zoals bij het traditionele ladderborgingspunt het geval is. De afgeronde hoeken zorgen er tevens voor dat je niet snel zal blijven haken. De
ronde steunbuis ondersteunt de ladder en zorgt voor een goede verdeling van krachten onder iedere opstellingshoek. Daarnaast is met het gebruik van hoogwaardig gestraald RVS 316, het ladderborgingspunt goed bestand tegen invloeden van buitenaf. GERICHT OP TOEKOMST Het vele denk- en schetswerk van Kedge is beloond: de eerste exemplaren van het Kedge ladderborgingspunt Lux zijn al verkocht én enthousiast ontvangen. Het nieuwe ladderborginspunt wordt gezien als de finishing touch voor elk gebouw en voorkomt dat een gevel of dakrand door het neerzetten van een ladder lelijke beschadigingen oploopt. Langzamerhand zullen de traditionele ladderborgingspunten plaatsmaken voor de vernieuwde versie. Door het unieke ontwerp, waarbij functionaliteit en het visuele aspect samengaan, is deze oplossing gericht op de toekomst.
NOODZAKELIJKE FUNCTIONALITEITEN IN FRAAI ONTWERP
•meervoudige bevestiging (vier punten); hierdoor is een goede bevestiging verzekerd •nagenoeg alle ladders passen, ook uitschuifbare ladders •afgeronde hoeken, dus geen kans op ‘blijven haken’ •ronde steunbuis betekent een goede verdeling van krachten onder iedere opstellingshoek van de ladder •door steunbuis geen beschadiging van gevel of dakrand •duurzaam en vandalismebestendig door toepassing hoogwaardig RVS 316 •egale afwerking door stralen •geïntegreerde ogen om ladder te kunnen zekeren
3 REview 3 2009
Op die Amsterdamse daken… Consolidated laat het Amsterdamse dak bloeien Amsterdam wordt steeds groener. Toch valt dat niet altijd op. Maar wie over de daken kijkt, ziet het wél: steeds meer daktuinen liggen als een groen tafellaken over de stad gespreid. Ook Consolidated levert hier graag een bijdrage aan. Vestiging Amsterdam legde dit voorjaar een daktuin aan op het KNSM-eiland.
4 REview 3 2009
stevig genoeg zijn om er een groendak van te maken. Een sedumafwerking is namelijk even zwaar als een ballastlaag van grind.” MILIEUVRIENDELIJK Bovendien is een
groendak een milieuvriendelijkere oplossing dan een grinddak. Daktuinen zijn naIn steden waar baksteen en asfalt de boventoon voeren, klinkt de schreeuw om groen steeds luider. “Daar biedt het dak uitkomst”, weet Bastiaan Bras, Commercieel Technisch Adviseur bij Consolidated. Hij begeleidt de aanleg van groendaken door Consolidated in Amsterdam. “Men is zich steeds bewuster van het belang van natuur in de stad. Daarom zie je Amsterdamse daken in een hoog tempo vergroenen. Veel gemeenten stimuleren deze initiatieven door subsidies te verstrekken en steeds vaker kiezen woningbouwverenigingen voor het aanleggen van daktuinen op hun complexen.”
GROEN VOOR GRIND Toch was het aanleggen van een daktuin niet het eerste uitgangspunt toen woningbouwvereniging Stadgenoot het dak boven het wooncomplex op het KNSM-eiland liet renoveren. “Het was de bedoeling dat er na de renovatie gewoon grind op het dak kwam te liggen”, vertelt Bras. Maar het was de uitvoerder die plotseling zei: ‘Dit dak is heel geschikt voor een groendak.’ Het dak is namelijk plat en de dakconstructie stevig genoeg voor een groendak. Bras: “Vuistregel is: wanneer een afwerklaag van grind op het dak aanwezig is, dan zal deze in de meeste gevallen ook
Commercieel Technisch Adviseur Bastiaan Bras
"Men is zich steeds bewuster van het belang van daken in hoog tempo vergroenen."
5 REview 3 2009
natuur in de stad. Daarom zie je Amsterdamse
melijk niet alleen een prima alternatief voor tuin of balkon; ze bieden ook uitkomst bij bijvoorbeeld waterbuffering. Ze houden regenwater langer vast, waardoor riolen minder belast worden bij zware regenval. Daarnaast zijn groendaken goed tegen fijnstof en dragen ze bij aan de biodiversiteit. INTENSIEVE UIT VOERING Het plan voor
een groendak werd voorgelegd aan de Vereniging van Eigenaren (VvE) van het wooncomplex. Deze bleek al te werken aan een zo-
EEN
genaamd vergroeningsproject. De aanleg van de daktuin zou een flinke stap in de goede richting zijn. Daarom legde Consolidated begin dit jaar, op het winderige complex op het KNSM-eiland, een groendak aan. Bras: “De wind zorgde in dit geval voor een extra uitdaging. De materialen zijn namelijk licht; voor je het weet waait alles weg. Dat maakte de uitvoering behoorlijk intensief, niets kon onbeheerd worden achtergelaten en het moest in één keer worden afgerond.”
FLUWEELZACHT “De aanleg van een se-
dumdak wordt heel goed voorbereid”, gaat Bras verder. “Omdat wij als Consolidated het gehele project in eigen hand hebben en uitvoeren.” Het resultaat mag er dan ook zijn: een fluweelzacht groen tapijt werd over het dak uitgerold. Het dak lijkt bijna aan te moedigen om toch vooral de schoenen uit te trekken en er blootsvoets overheen te wandelen. “Ja”, beaamt Bras. “Het ziet er fantastisch uit! Dit was zeker een bijzonder project om aan te werken.”
dak WAAR JE energ Richard Slagmoolen
Nooit meer in het donker de trap op. Bij een wooncomplex van Woonbron Rotterdam kunnen ze daar in ieder geval zeker van zijn. Sinds kort wordt daar de lichtvoorziening in het trappenhuis gewoon geregeld door het dak. Hoe? Met het Esha Universal Solarsysteem. Uitvoerder Richard Slagmoolen van Consolidated vertelt. 6 REview 3 2009
1-2
3
4A
4B
5A
5B
6A
6B
De daktuin op het KNSM-eiland in zes stappen
1
De basis wordt gelegd met het aanbrengen van een nieuwe laag dakbedekking. De kans op
lekkage is op deze manier tot een minimum beperkt.
2
Om te voorkomen dat planten zich gaan nestelen in de dakbedekking, wordt er een wortelwerende
folie aangebracht.
3
4
A Bovenop de drainagelaag wordt een scheidingsvlies neergelegd. B In de vegetatievrije
zones worden de tegels geplaatst.
5
A Om de planten een goede basis te geven, wordt er eerst een substraatlaag aangebracht.
B Op deze substraatlaag worden uiteindelijk de sedummatten uitgerold.
6
A Als finishing touch wordt er extra beplanting aangebracht. B Daarnaast wordt de vegetatie
nog even beregend. Het resultaat? Een bloeiend dak.
Voor het realiseren van een goede waterhuishouding wordt een drainagelaag aangepast.
ie VAN KRIJGT ‘Kunnen jullie via het dak elektriciteit opwekken voor de verlichting van het trappenhuis?’ Dat was de vraag van Woonbron aan Consolidated. "Het ging om vier panden in dezelfde straat. Alle vier de trappenhuizen van het complex moesten verlicht worden via duurzaam opgewekte energie”, vertelt Slagmoolen. GOED BEVALLEN Na enig overleg met de
opdrachtgever werd gekozen voor het uitrolbare systeem van Esha Universal Solar. Voor Consolidated de eerste keer dat zij werkten met dit product. “Maar het beviel goed”, zegt Slagmoolen. “Het is zeer eenvoudig te verwerken.” Voor elk trappenhuis is 50 m² Universal Solar aangebracht. Slagmoolen: “Natuurlijk is het altijd mogelijk om dit verder uit te breiden. Het gaat erom welk doel je hebt.” KOSTEN TERUG Met het aanbrengen van de energieopwekkende dakbedekking verlichtte Consolidated niet alleen de vier trappenhuizen en kregen ze daar een enthousiaste opdrachtgever voor terug; ook het milieu werd een handje geholpen. “Bovendien krijg je na het aanbrengen van de zonneenergiesytemen elk jaar een gedeelte van de kosten met subsidiegeld terug. Na tien jaar is de investering volledig terugbetaald. Daarna brengt het opwekken van duurzame energie via het dak alleen maar meer op.”
Consolidated koos voor het uitrolbare systeem van
7 REview 3 2009
Esha Universal Solar
Algemeen Directeur bij Consolidated Martin Mastenbroek
Consolidated werpt zich op als expert op het dak. Om dat streven kracht bij te zetten, werd ruim een jaar geleden Daklab opgericht. Daklab richt zich op innovatie en kreeg als opdracht mee om nieuwe producten en verwerkingsmethoden te ontwikkelen. Sinds kort is het takenpakket uitgebreid en gaat Daklab deels fungeren als zelfstandig adviesbureau. Algemeen Directeur bij Consolidated Martin Mastenbroek, kijkt terug en blikt vooruit. Wat was het idee achter Daklab toen het een jaar geleden werd opgestart? “Sinds een aantal jaren is er steeds meer aandacht voor de mogelijkheden die het dak biedt. Deze belangstelling voor het dak zal in de toekomst alleen maar toenemen. Wij zijn gestart met Daklab om alle ontwikkelingen op de voet te kunnen volgen of ze een stap voor te zijn.” U bent tevreden over het functioneren van Daklab. Waarom? “Daklab bestaat uit vier man: Stef Janssen, Gillian Baarslag, Sebastiaan Messemaker en Jacco Putman. Deze mensen hebben allemaal een achtergrond als bouwkundige, werktuigbouwkundige of industrieel ontwerper en ze verstaan de kunst van het ‘out of the box’ denken. Ze komen met de meest waanzinnige ideeën die vaak tot nieuwe en verfrissende inzichten leiden. Dat is voor mij de kracht van Daklab: ze houden ons scherp en zetten ons voortdurend aan het denken.”
8
Pimp jedakmet Daklab
REview 3 2009
Kunt u voorbeelden noemen van innovaties die mede dankzij Daklab bewerkstelligd zijn? “Ik wil twee trajecten onderscheiden. Enerzijds zijn ze druk bezig met het ontwikkelen van vernieuwende producten. Daar gaat heel veel tijd in zitten. Die processen zitten nu in een fase waarin ik er eigenlijk niet te veel over kwijt wil. Anderzijds houdt Daklab de ontwikkelingen in de markt nauwlettend in de gaten. Ze reizen heel Europa af en dan blijkt dat we dankzij Daklab in staat zijn om sneller in te spelen op nieuwe ontwikkelingen. Mooie voorbeelden daarvan zijn het CIGSrack-systeem, waarmee snel en efficiënt zonnestroom opgewekt kan worden en de Dakcollector (zie ook pagina 10 in deze REview). Hiermee wordt via het dak energie gewonnen en opgeslagen.” De signaalfunctie is dus een wezenlijk onderdeel van Daklab? “Zeker. Het is heel fijn dat we mensen tot onze beschikking hebben die het nodige veldwerk verrichten. Er gebeurt op dit moment zo veel in de markt dat het heel belangrijk is om ons goed te verdiepen in een product voordat we er echt werk van maken. Op die manier fungeert Daklab ook als kwaliteitsgarantie voor de producten die wij aanbieden. Daarnaast werkt Daklab op verschillende terreinen nauw samen met de TU Delft en de Wageningen Universiteit. Dat zijn ook zeer waardevolle contacten.” Daklab gaat naast bovengenoemde activiteiten nu ook adviseren? “Binnen Daklab willen wij bezig blijven met producten ontwikkelen, maar we zien dat bij onze relaties nog weinig bekend is over de nieuwe toepassingen op het dak. Daarom gaan we Daklab nu ook voor een deel inzetten als adviesbureau. Met Daklab Advies kunnen onze klanten sparren over de inrichting van hun dak. Daklab Advies kan informeren en inspireren en brengt daarna een concreet advies uit. Dan hebben we het niet over het waterdicht maken, maar over alle andere functies die een dak kan vervullen met betrekking tot bijvoorbeeld duurzaamheid. Wij noemen dat intern wel gekscherend: 'pimp je dak'.”
Het Daklab-team. Boven: Stef Janssen, Sebastiaan Messemaker en Gillian Baarslag. Links: Jacco Putman.
Hoe ziet de werkwijze van Daklab Advies eruit? “Ze gaan eigenlijk te werk als een traditioneel adviesbureau. Allereerst inventariseren ze de wensen van de klant, waarna ze een soort quickscan van het dak maken. Vervolgens worden alle mogelijkheden in de vorm van een aantal visuele kanskaarten aangegeven. Op deze kaart wordt per dakvlak gedetailleerd aangegeven wat de
mogelijkheden zijn en welke voordelen deze hebben. Daarnaast wordt een grove raming gedaan van de kosten. Als de klant dat wenselijk acht, kan Daklab ook een plan van aanpak opstellen en zelfs een bestek schrijven voor dit plan. Ik hoorde laatst een mooi voorbeeld uit Amerika. De ziekenhuizen zijn daar heel ver met het aanleggen van groene oases rond het ziekenhuis, omdat bewezen is dat een prettige omgeving het herstel van patiënten bespoedigt. Op de daken van Amerikaanse ziekenhuizen zie je daarom steeds meer tuinen ontstaan. Ik kan me voorstellen dat die ontwikkeling ook in Nederland op gang zal komen. Nu is het vaak nog een grauwe bedoeling in en om ziekenhuizen. Daklab zou daar wel raad mee weten!” Daklab is onderdeel van Consolidated. In hoeverre is hun advies onafhankelijk? “Ik heb Daklab de opdracht gegeven om altijd volledig onafhankelijke adviezen uit te brengen die losstaan van ons dakdekkersbedrijf. Natuurlijk hopen wij dat we daar zo nu en dan een mooie opdracht aan overhouden, maar ik steek mijn hand ervoor in het vuur dat een advies van Daklab een onafhankelijk advies is. Daar zijn ze eigenwijs genoeg voor. Overigens is het binnen ons bedrijf altijd onze filosofie geweest om te denken vanuit de klant. Dat is waar het volgens ons echt om draait.” Bent u niet bang dat de adviesrol van Daklab ten koste gaat van het innoverend vermogen? “Zeker niet. Wij hebben namelijk afgesproken dat het advieswerk nooit meer dan vijftig procent van de capaciteit van Daklab in beslag mag nemen. Ik denk ook dat je door in gesprek te treden met klanten, heel veel nieuwe ideeën opdoet. Ik beschouw dat als een toegevoegde waarde voor Daklab: je wordt gestimuleerd om niet alleen vanuit het ontwerp te denken, maar ook vanuit de klant. Op die manier versterken beide disciplines binnen Daklab elkaar.”
9 REview 3 2009
De Dakcollector: slim energie TNO meet tot 65% (!) meer rendement De voornaamste taak van een dakdekker is het waterdicht maken van daken. Samen met Daklab ontwikkelde Consolidated echter een systeem waarbij juist vloeistof ónder de dakbedekking wordt aangebracht. En met succes. De zogenaamde Dakcollector is een slim product dat gebruik maakt van de vrije energie boven het dak en tot vijfenzestig procent meer rendement oplevert.
Toen Jacco Putman afstudeerde als scheepswerktuigkundige, had hij nooit gedacht dat hij jaren later het dak als werkterrein zou hebben. Toch is hij sinds kort als ‘productmanager zonnedaken’ verbonden aan Daklab. In die hoedanigheid is hij druk met het in de markt zetten van de Dakcollector.
Jacco Putman: "Het systeem ligt ónder de dakbedekking. Esthetisch verantwoord dus én handig wat betreft onderhoud en vandalisme."
10
“Het idee achter de Dakcollector is simpel”, zegt Putman. “Door een speciaal ontworpen energiestrip aan te brengen onder een goed absorberende dakbedekking, is het mogelijk om zowel warmte als kou via het dak op te vangen en af te voeren. Door de energiestrip loopt een vloeistof. In de zomer wordt de warmte opgenomen in de energiestrip, waarna de vloeistof deze transporteert naar een verzamelleiding. Vervolgens kan deze duurzame energie afgegeven worden aan een ondergrondse energieopslag (WKO, warmte-kou opslag) of aan een andere gebruiker zoals een boiler of warmtepomp. In de winter gaat hetzelfde procedé op voor kou. Op die manier kan deze vrij verworven energie worden aangewend om een gebouw te verwarmen of juist te koelen.”
TNO MEET HOOG RENDEMENT Deze manier van energie winnen via het dak is niet nieuw. Maar anders dan bestaande systemen maakt de Dakcollector louter gebruik van kwalitatief hoogwaardige en goed geleidende materialen. “De materialen die wij gebruiken zijn vaker toegepast bij andere vormen van thermische energiewinning en hebben bewezen dat ze goed functioneren”, gaat Putman verder. “We hebben de Dakcollector uitvoering laten testen door TNO in Delft. Uit het TNO-rapport blijkt dat het rendement van de Dakcollector tot maar liefst vijfenzestig procent hoger is dan die van bestaande systemen. Wij zijn natuurlijk enorm blij met deze enthousiaste geluiden uit Delft.”
REview 3 2009
opwekken via het dak DE VOORDELEN VAN DE DAKCOLLECTOR OP EEN RIJ:
•hoog rendement – tot wel 65% meer dan bestaande systemen (TNO) •zowel warmte als koude winning, waardoor vele toepassingsmogelijkheden •slim product door synergie van bestaande materialen •snelle terugverdientijd, zelfs zónder subsidie al vanaf 7 jaar •flexibel in te passen in diverse energiesystemen, zoals warm tapwater, warmtepomp en ondergrondse energieopslagsystemen •zowel renovatie als nieuwbouw, licht in gewicht (± 3,1 kg per m2) •hoge bedrijfszekerheid door hoogwaardige en eenvoudige producten •ideale oplossing voor de verplichte nulbalans van ondergrondse energieopslag (wko)
VOORDELEN De Dakcollector heeft een aantal voordelen die de aanschaf van dit systeem aantrekkelijk maken voor woningbouwverenigingen, verzorgings- en ziekenhuizen en andere instellingen en bedrijven met een plat dak. Putman: “Een van de voordelen van de Dakcollector is dat het systeem zowel warme als koude energie kan verwerken. En omdat het systeem onder de dakbedekking verwerkt wordt en dus onzichtbaar is, zal het goed in de smaak vallen bij architecten. Het verandert niets aan het aangezicht van een gebouw.” Maar de Dakcollector is niet alleen esthetisch verantwoord; ook met betrekking tot onderhoud en vandalisme is het een voordeel dat het systeem onder de dakbedekking verwerkt wordt. Daardoor is het uitstekend te combineren met andere dakoplossingen, zoals een groendak of zonnepanelen. “De kans op lekkage is miniem omdat energiestrips onderling verbonden zijn met hoge kwaliteit perskoppelingen”, gaat Putman verder. “Bovendien is de hoeveelheid vloei-
1. energiestrips in de isolatie
stof in het circuit geminimaliseerd, waardoor het systeem sneller werkt.” EENVOUDIG, FLEXIBEL EN DUURZAAM
Naast het hoge rendement, de snelle terugverdientijd en de esthetische aspecten, heeft de Dakcollector volgens Putman nog meer voordelen. “De Dakcollector is eenvoudig en duurzaam. Het is vrij eenvoudig te plaatsten, omdat we gebruik kunnen maken van prefab-elementen. Alles ligt klaar en hoeft alleen maar op het dak geplaatst te worden. Het systeem is bovendien heel flexibel in te passen in verschillende energiesystemen zoals warm tapwater, warmtepomp- en ondergrondse energieopslagsystemen. Energie zal in de toekomst alleen maar duurder worden. De Dakcollector verzamelt warmte en kou die je ‘zomaar’ kunt gebruiken. Dat zie je meteen terug in de energierekening. En een lage energierekening is niet alleen goed voor de portemonnee, maar ook voor het milieu!”
GROOTSTE ENERGIEVAKBEURS VAN NEDERLAND
Van 6 t/m 8 oktober vindt in de Brabanthallen in Den Bosch de vakbeurs Energie2009 plaats. Nu de energieprijzen stijgen en het aanbod van fossiele brandstoffen steeds schaarser wordt, komt er steeds meer aandacht voor energiebesparing en duurzame energieoplossingen. Ook de plannen en maatregelen van de regering voor het beperken van de klimaatverandering, strengere regelgeving en de ontwikkeling van nieuwe technieken dragen daaraan bij. De energievakbeurs is de afgelopen jaren uitgegroeid tot één van de belangrijkste evenementen op het gebied van duurzame energietechnieken en innovatieve oplossingen.
2. vol verkleven, of desgewenst mechanisch bevestigen, van de energie absorberende dakbedekking
3. eindresultaat: dakcollector volledig geïntegreerd in het dakbedekkingspakket
De beurs wordt bezocht door een bonte verzameling vertegenwoordigers: van energiemanagers en vastgoedontwikkelaars tot gemeenten. Wie geïnteresseerd is in een lagere energierekening kan niet om deze beurs heen. Met meer dan 250 exposanten, praktische themapleinen, een vol programma met ‘besparende voordrachten’ en drie congressen, mag het zich met recht de grootste energievakbeurs van Nederland noemen. Tijdens deze energievakbeurs presenteert Consolidated Dakcollector voor het eerst aan een groot publiek (standnummer 349). Gratis toegang tot Energie2009? Kijk op www.consolidated.nl
11 REview 3 2009
Gun je dak een GROEN toupetje
Met 'Groen voor Grind' maakt Consolidated zich al geruime tijd sterk voor groendaken. Deze boodschap lijkt niet langer aan dovemansoren gericht. In steeds meer Nederlandse gemeenten komen subsidieregelingen die de aanleg van groendaken stimuleren. Groningen was de eerste stad met een eigen subsidieregeling, op de voet gevolgd door Rotterdam. Ook Den Haag heeft sinds kort een regeling getroffen.
12 REview 3 2009
Links: Wethouders Baldewsingh (l) en Smit op het groengetooide dak van het stadsdeelkantoor Laak
Den Haag heeft 2009 uitgeroepen tot groenjaar. Dat betekent dat er in de vorm van allerlei activiteiten extra aandacht is voor het Haagse groen. Zo heeft elke maand een ander thema, waarbij op zowel informatieve als ludieke wijze aandacht wordt besteed aan groen. In het teken van het groenjaar ging in de hofstad onlangs een campagne van start waarmee het groendak onder de aandacht wordt gebracht. Campagnetitel: 'Gun je dak een groen toupetje'. “Als gemeente vinden we het belangrijk om de aanleg van groendaken te stimuleren”, zegt Hanneke Klaaijsen, communicatieadviseur bij Stadsbeheer Den Haag. “Groendaken zijn goed tegen fijnstof en houden het regenwater langer vast, waardoor de riolen minder belast worden bij zware regenval. Bovendien maken groendaken de stad mooier. Ze zijn dus én goed voor de stad én goed voor het milieu.” De 'Gun je dak een groen toupetje'-campagne ging in juni van dit jaar van start. De actie werd ingeluid door de Haagse wethouders Baldewsingh (Leefbaarheid) en Smit (Milieu), die bovenop het dak van stadsdeelkantoor Laak de eerste subsidieaanvraag in ontvangst namen. Het stadsdeelkantoor is overigens sinds kort ook getooid met een 'groen toupetje'. De subsidie voor groendaken bedraagt € 25,00 per m² met een oppervlakte van minimaal 6 m² en maximaal 800 m² groendak. Klaaijsen: “Door dit maximum in vierkante meters is de subsidie met name aantrekkelijk voor particulieren, VvE’s en kleine bedrijven. Dat is dan ook precies de groep die we willen bereiken. Voor grotere bedrijven hebben we weer andere subsidieregelingen.”
Hanneke Klaaijsen van Stadsbeheer Den Haag: "We stimuleren de aanleg van groendaken. Ze zijn én goed voor de stad én goed voor het milieu."
Gun je dak een groen toupetje! daken Groenaevoordelig Nu extr =OP OP
n De geme gemeente eente Den Haag geeft ssubsidie ubsidie op groene dake daken Kijk voo or meer informatie op ww ww.denhaag.nl/groened daken voor www.denhaag.nl/groenedaken
Meer informatie over de campagne van de gemeente Den Haag vindt u op www.denhaag.nl/groenedaken. Meer weten over groendaken? Kijk dan op www.consolidated.nl.
Digitale vernieuwing Websites Dakwacht en Dakwater gerestyled Vernieuwing en innovatie. Dat geldt ook voor de manier waarop we communiceren met onze relaties en opdrachtgevers. Zeker in deze tijd waarin de digitale ontwikkelingen razendsnel gaan, kon een restyling van de websites van onze bedrijven dan ook niet uitblijven.
Wethouder Smit neemt de eerste subsidieaanvraag voor een groendak in ontvangst
Voordat er werd besloten om de subsidieregeling voor groendaken in te voeren, heeft de gemeente Den Haag zich goed laten informeren door experts op dit gebied. Zo vroeg de gemeente onder andere Consolidated naar de mogelijkheden van het groendak. “Om in aanmerking te komen voor een subsidie, moet je aan een aantal voorwaarden voldoen”, zegt Klaaijsen. “Naast de afmetingen is het belangrijk dat het groendak uit minimaal vijf lagen bestaat en de helling van het dak niet groter is dan 45º. Bij een dak met een hellingshoek tussen de 15º en 45º moeten maatregelen getroffen worden. Anders bestaat de kans dat het groendak wegglijdt of uitdroogt. En we vinden het wel belangrijk dat het goed en veilig gebeurt!”
Begin dit jaar lanceerden we al het geheel vernieuwde www.consolidated.nl en vanaf nu kunt u ook terecht op de nieuwe sites van Dakwacht en Dakwater. Kijk op www.dakwacht.nl voor alle informatie over het beheer en onderhoud van platte daken, de veiligheidstrajecten die Dakwacht uitvoert en Dakscan. Surf naar www.dakwater.nl en lees alles over het unieke Dakwatersysteem voor waterberging en -zuivering op daken.
13 REview 3 2009
Houd brand binnen de muren Om branddoorslag - het doorslaan van brand naar naastgelegen woningen - te voorkomen is een goed aansluitend dakdetail noodzakelijk. Woningcorporatie Poort6 zag ook de noodzaak in om maatregelen tegen branddoorslag te nemen en schakelde Consolidated in voor advies.
133 woningen grootschalig renoveren en beschermen tegen branddoorslag In 2008 werden Hoofddorp en Zaandam opgeschrikt door hevige woningbranden. Het vuur sloeg in korte tijd door naar de naastgelegen woningen. Reden: tekortschietende weerstand tegen branddoorslag in de dakconstructie. Het ministerie van VROM verstuurde daarop een brief naar alle gemeenten en woningbouwverenigingen. Hierin werd aanbevolen om onderzoek te doen naar de risico’s op branddoorslag bij aaneengeschakelde woningen van vóór 1980 met een plat houten dak. ACTIE Ook Dakwacht informeerde zijn relaties nogmaals over de risico’s van branddoorslag en de mogelijke aanpak hierin. Naar aanleiding van deze mailing nam Stefan de Jong werkvoorbereider bij Poort6 contact op met Consolidated. Op verzoek van Poort6 heeft Consolidated een aantal verschillende oplossingen uitgewerkt en in-
14
zichtelijk gemaakt. Het begon met een intensief onderzoek naar de exacte situatie met betrekking tot het risico op branddoorslag in de betreffende complexen. Daarna wilde Poort6 drie verschillende oplossingsrichtingen uitgewerkt hebben, inclusief exacte kostenindicaties. Oplossing A bestond uit de noodzakelijke werkzaamheden om het risico op branddoorslag weg te nemen. De tweede oplossing (B) bevatte daarbovenop een dakrenovatie op basis van een nieuwe laag dakbedekking. Optie C was een combinatie van oplossing A én een intensieve dakrenovatie op basis van een geheel nieuwe dakconstructie. RIGOUREUZE AANPAK De Jong: "Het viel
ons in eerste instantie nogal rauw op ons dak. Om onze woningen te beschermen tegen branddoorslag moesten we bij 133 woningen de boel flink gaan aanpakken. Uiteraard besloten we, om de veiligheid van onze bewoners te bewaken, direct actie te ondernemen. Op basis van het advies en de verschillende mogelijkheden die Consolidated op ons verzoek inzichtelijk had gemaakt, kozen we uiteindelijk voor optie C. De daken worden rigoureus gereno-
veerd. Daarmee is de dakrenovatie, die eigenlijk pas gepland stond voor over vijftien jaar, naar voren gehaald. ONDERZOEK Poort6 vond in Consolidated een geschikte partner. De Jong: "Wij werkten al langer samen met Consolidated en Dakwacht. Het was voor ons dus een logische stap om een onderzoek naar branddoorslag door hen te laten uitvoeren." Beide partijen gingen met elkaar om tafel en besloten dat het aanbrengen van een geheel nieuwe dakconstructie de oplossing moest zijn. "Onze woningen van het bouwjaar 1960 bleken minimale weerstand tegen branddoorslag te hebben. Doordat de scheidingswanden niet doorgemetseld zijn tot het dakbeschot, blijft er ruimte over. Door deze ruimte kan het vuur gemakkelijk doorslaan naar naastgelegen woningen", aldus De Jong. ZONDER BRANDGEVAAR Er werd besloten tot het aanbrengen van een brandwerende aansluiting van de woningscheidende muur op het dakbeschot. "Voor de bewoners betekent dit uiteindelijk een veilige woning, maar ook tijdelijke overlast", zegt De Jong. “Het plan is dan ook om tijdens de werkzaamheden een tent op het dak te plaatsen waardoor de kans op lekkage tot een minimum beperkt blijft.” In totaal zal de klus ongeveer een half jaar in beslag nemen. Daarna zijn alle 133 woningen tegen branddoorslag beschermd.
REview 3 2009
Dat is pas ‘beter met zorg’! Bestandsopname en RI&E op dak ziekenhuis in Heerenveen ‘Beter met zorg’, dat is het motto van ziekenhuis De Tjongerschans in Heerenveen. Dat motto slaat natuurlijk op de directe zorg die 100.000 inwoners aan de zuidkant van Friesland ontvangen. Maar om goede zorg te kunnen bieden, moeten ook de gebouwen, de daken en de medische apparatuur op orde zijn. Hoofd Gebouw en Techniek de heer Vos van De Tjongerschans, bouwt daarvoor op meerjarenplanningen. Natuurlijk moet íeder gebouw wind- en waterdicht zijn, maar zeker een ziekenhuis kan geen calamiteiten gebruiken. Vos ondernam dan ook direct actie toen, vlak na zijn aantreden begin dit jaar, bleek dat het dak van de operatiekamers onderhoud nodig had. PLANNING EN INVESTERING Voor een
nieuw dak op het OK-complex belde Vos Consolidated, met wie hij had samengewerkt bij zijn vorige werkgever. Vervolgens liet hij Dakwacht een bestandsopname en risico-inventarisatie (RI&E) op het dak uitvoeren, om ook de overige daken van het ziekenhuis in kaart te brengen. Binnenkort ontvangt hij hiervan de rapporten: één met de actuele stand van zaken ten aanzien van de daken en één met een overzicht van de algehele veiligheidssituatie. Vos: “Beide rapporten bevatten een planning én een investeringsvoorstel. Deze zijn voor mij erg belangrijk.”
IN IEDERS BELANG Waarom die planning en kosten voor hem zo van waarde zijn, licht Vos toe: “Het is in ieders belang om goede prognoses te kunnen maken. Als ik niet goed budgetteer dan zijn mijn collega’s daar de dupe van en andersom. Daarom hecht ik veel waarde aan deze inventarisaties. Overigens betrekken we ook onze verzekeringsmaatschappij bij dit soort trajecten. We vinden het belangrijk dat ook zij zich kunnen vinden in onze investeringen. Zo hadden ze ten aanzien van de brandwerende isolatielaag op de OK nog wat aanvullende eisen. Gezamenlijk zijn we tot een goed plan van aanpak gekomen. De extra kosten hiervan waren minimaal en het vertragen van een onverhoopte brand is voor ons natuurlijk letterlijk van levensbelang.”
De Dakwacht Bestandsopname: een grondige inventarisatie van het dak •opmeten daken en detailleringen •vaststellen dakconstructie •uitgebreide, visuele inspectie •heldere rapportage, inclusief meerjarenplanning en investeringsvoorstel De Dakwacht RI&E: voor optimale veiligheid op het dak •inventarisatie en evaluatie van alle veiligheidsrisico’s •toetsing aan geldende wet- en regelgeving •vertaling naar een concreet plan van aanpak, inclusief investeringsvoorstel
15 REview 3 2009
Seminaragenda najaar 2009 Uw kennis op het gebied van
Brandend Actueel
energiewinning en duurzaam
brandveiligheid op platte daken 16 & 30 september en 14 oktober
waterbeheer op multifunctionele daken bijspijkeren? Meer
Platte daken
weten over groendaken? Leren
ruimte voor duurzame ontwikkeling 29 september, 17 november en 9 december
hoe een dak een veilige werkplek wordt of hoe het zit met de
Watt op het dak? energiewinning op platte daken
brandveiligheid op platte 5 & 25 november en 8 december daken? Dat kan. Dit najaar vindt weer een flink aantal in-
Dakwater
spirerende seminars plaats in
duurzaam waterbeheer op multifunctionele daken 22 september, 15 oktober en 3 & 26 november
het kenniscentrum van Consolidated.
Het platte dak als werkplek vallen in geen geval 24 september, 13 oktober, 19 november en 1 december
Groen voor Grind dé overstap naar groendaken 2 december
VOOR MEER INFORMATIE OVER DE INHOUD VAN DE SEMINARS EN INSCHRIJVING, GAAT U NAAR WWW.CONSOLIDATED.NL.
16 REview 3 2009
