evergreenz
kunstproject
De fotografen
Ellen Koolwijk [1946]
Na een hersenvliesontsteking kwam Ellen Koolwijk, die zelf als casemanager bij de Vierstroom werkte, in een rolstoel terecht. Zij woont nu in woonzorgcentrum Buytenhaghe. “Mijn kinderen hebben mijn woning ingericht zoals het er in mijn oude huis uitzag”, vertelt zij. Ellen is zelf erg creatief. Ze schildert en werkte al eerder met de digitale camera. “Het schilderen gaat nu lastiger, maar ik ben er nog steeds mee bezig. Op mijn laatst gemaakte werk zie je een boom. Hier kijk ik vanaf mijn woning op uit. Het plan bestond om deze boom om te zagen. Zonde, want het is een prachtige boom waar veel dieren gebruik van maken.
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
Ik protesteerde tegen de kap maar schilderde de boom na voor het geval hij binnenkort niet meer te zien zou zijn. Tot nu toe staat hij er gelukkig nog.” “Ik werd gevraagd voor dit project en heb ja gezegd omdat ik het leuk vind om bezig te zijn. Het is goed voor mijn ‘mind’. De foto’s die ik in het verleden maakte zijn niet rechtlijnig. Ik wil bijvoorbeeld niet een foto van een boom maken, maar juist van de manier waarop het licht op de boom valt. Ik wil geen foto van een persoon maken, maar van verrassende situaties of momenten rondom deze persoon.”
evergreenz
kunstproject
De fotografen
Dirk Vergne [1934]
“Ik heb jarenlang in de horeca gewerkt in Den Haag, waar ik ook woonde. Ik was ober in verschillende restaurants. Het restaurant waar ik het langste werkte was die van Hotel Terminus, tegenover het station. Het hotel bestaat nu niet meer, maar was toen de ‘eindbestemming’ van je treinreis.” Dirk had één grote hobby: fietsen. “Ik heb meer dan vijftig jaar aan wielrennen gedaan en reed ook wedstrijden. Ik was geen Joop Zoetemelk, maar deed het voor een amateur toch zeer aardig. Tegenwoordig wandel ik veel.” Dirk ziet zijn deelname aan ‘evergreenZ’ als een uitdaging. “Als je nooit iets probeert dan weet je niets. In het verleden maakte ik wel foto’s, maar dat waren voornamelijk vakantiekiekjes. Toch denk ik zeker dat deze vorm van fotografie kunst kan zijn. Het zijn immers geen pasfoto’s!”
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
evergreenz
kunstproject
De fotografen Henry Otto heeft zelf geen computer of iPad. Otto werkt wel met de digitale camera. “De mens fotografeer ik maar weinig”, vertelt hij, “dat vind ik niet interessant. “Wel maak ik foto’s van dieren. Ik ga veel naar buiten met mijn camera en moet echt tegen situaties ‘aanlopen’. Het moet origineel en speciaal zijn. Laatst zag ik bijvoorbeeld een boer op het strand. Hij was zich aan het omkleden om te gaan zwemmen en had niets anders aan dan een grote lange onderbroek. Dat vind ik dan een mooi plaatje. Ook natuurverschijnselen kan ik erg waarderen, zoals de bliksem. Ieder seizoen heeft zijn eigen facetten die de moeite waard zijn om vastgelegd te worden.” Otto maakt ook kleurrijke schilderijen. “Ik ben vijf jaar lang gestopt met schilderen vanwege lichamelijke klachten maar pak het schilderen nu weer op voor zover mijn lichaam dit toelaat. Een foto plak je in een boek en leg je weg. Een schilderij bouw je laag voor laag op en je kunt er naar blijven kijken. Je blijft ook dingen ontdekken die je in het vervolg kunt verbeteren.”
Henry Otto [1930]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
evergreenz
kunstproject
De fotografen
Joop van Iperen [1927]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
Joop van Iperen woonde eerst in een zevenkamerflat in het centrum van de stad. “Ik zat daar maar alleen in dat grote huis. Hier heb ik een kamer van het juiste formaat en altijd mensen om me heen. Ik heb het hier erg naar mijn zin. Ik krijg genoeg bezoek en hulp wanneer dit nodig is.” Joop was van beroep buschauffeur. “Ik heb 43 jaar in Zoetermeer gereden”, vertelt hij. “In de zomer reed ik in tourbussen van wel twaalf meter lang door heel Europa. Tijd voor hobby’s had ik niet. Ik was blij als ik weer even thuis was en tijd had voor mijn vrouw en kinderen.” “In het verleden fotografeerde ik alleen met zo’n klein cameraatje, maar zo’n groot ding heb ik nog niet eerder in mijn handen gehad.” Joop was echter niet bang dat het hij niet met het apparaat om kon gaan. “Ik leer gemakkelijk dus had er veel zin in. De mensen die met mij in de huiskamer zitten waren een geliefd onderwerp.”
evergreenz
kunstproject
De fotografen “Ik nam de meeste foto’s tijdens een onverwacht uitje naar Katwijk en tijdens de Rolstoelvierdaagse”, vertelt Dirk Wassenaar. “Er zitten zeker goede foto’s bij. Ook leuk zijn de foto’s die ik onverwacht nam. Dan drukte ik precies op de knop wanneer het personeel binnenkwam met eten en drinken. De verbaasde en verbijsterde gezichten zie je goed op de foto terug! Ik heb met mijn dochter ook foto’s met effecten gemaakt.”
Dirk Wassenaar [1923]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
In het verleden werkte Dirk bij een bank. “Toen deze nog fatsoenlijk waren”, merkt hij op. “Ik was daar boekhouder.” Ook fotograferen is altijd een hobby van hem geweest. “Tijdens het wandelen en fietsen fotografeerde ik. Ook maakte ik kunstzinnige foto’s. Ik zat bij een fotoclub en heb verschillende keren een prijs gewonnen voor de ‘foto van de maand’. Tijdens het fotograferen let ik op de vorm en het licht. Abstracte vormen hebben mijn voorkeur en deze probeer ik via een ‘kunstzinnige’ invalshoek vast te leggen. Een tijdje geleden heb ik mijn klassieke toestel weggegeven en ik vond het leuk om even mijn oude hobby op te pakken.”
evergreenz
kunstproject
De fotografen “Ik kom uit Scheveningen en woon hier al twaalf jaar”, vertelt Nel Kalkman - de Jong. “Ik heb geen computer, nooit gehad ook. Ik zou er zo een kunnen krijgen, omdat mijn zoon bij een groot computerbedrijf werkt. Toch heb ik hier nooit behoefte aan gehad.” Kalkman is een actieve bewoonster die altijd de gezelligheid opzoekt. “Mijn dochters komen hier veel langs en dan gaan we naar de volkstuin.”
Nel Kalkman - de Jong [1920]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
Nel was nog wel wat huiverig voor de iPad maar is de uitdaging toch aangegaan. “Voorwaarde was dat er goede begeleiding aanwezig zou zijn”, vertelt zij. “Zelf heb ik in het verleden niet zoveel met kunst en fotografie gedaan. Wel kan ik goed handwerken. Zo borduurde ik twee schilderijen met meisjes erop.”
evergreenz
kunstproject
De fotografen Zelf zegt Geert van der Veen niet heel digitaal onderlegd te zijn. Toch heeft hij wel degelijk een laptop en e-mailt hij met zijn familieleden. Geert was jarenlang ober in Wassenaar. Hij luistert graag naar klassieke muziek en leest boeken in alle genres. De bewoner van het woonzorgcentrum heeft veel van de wereld gezien. “Ik heb veel van Europa gezien en ben ik landen als Frankrijk, Spanje en Italië geweest. Ook reisde ik door Afrika en fotografeerde daar wat ik voor mijn lens zag. In mijn kamer hangt een uitvergroting van een olifantje. Dat soort momenten kunnen ze nooit meer van je afnemen.” “Ik hou van kunst, maar niet van alle soorten. In het Rijksmuseum zag ik bijvoorbeeld werk van Rembrandt, maar dat vind ik erg somber. Ik kijk liever naar schilderijen met wat meer kleur, zoals het werk van Salvador Dali.”
Geert van der Veen [1922]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
evergreenz
kunstproject
Na zijn experiment met de iPad schafte Johan Laatsch zelf ook een tablet aan. “Die van mij is wel wat kleiner”, vertelt hij. In zijn kamer is ook een computer te vinden. “Die gebruik ik niet zo veel meer. Toen ik hem nog wel gebruikte had ik een voorliefde voor moeilijkere programma’s, zoals Corel Draw. Hiermee kun je op de computer allerlei ontwerpen maken.” In het verleden was Johan bouwkundige. “Ik maakte veel ontwerpen. Toen ik werkzaam was waren er nog geen computers, maar werd alles op tekenborden gedaan. Toen ik na mijn pensionering een keer mijn oude werkplek bezocht waren alle tekenborden vervangen door computers.”
Johan Laatsch [1918]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
“Schilderen is al jarenlang een hobby. Tijdens mijn werkzaamheden als bouwkundige was ik alleen maar bezig met rechtlijnigheid. Toen ik daarmee stopte, wilde ik iets anders. Ik heb les gehad en experimenteer met materialen.” Johan maakt het liefst foto’s van zijn vrouw, planten, bloemen en landschappen. “Het voordeel is dat je deze foto’s dan ook weer kunt gebruiken als inspiratie voor een nieuw schilderij!”
evergreenz
kunstproject
De fotografen Het interieur van Frans Albers ziet eruit om door een ringetje te halen. Dat kan ook niet anders, want Frans heeft in het verleden een grote meubelzaak gehad. Hij verzorgde de inrichting voor onder andere landhuizen en ambassades. “Ik had 32 man in dienst en vier vrachtwagens op de weg.” Momenteel is Frans voorzitter van de cliëntenraad. Het interieur is een van de onderwerpen die we op de foto’s met de iPad terugzien. “Ik heb stijlvolle meubels. Mijn stoelen bijvoorbeeld, komen uit 1600. Vroeger, toen ik nog in een landhuis woonde, stond er natuurlijk veel meer. Wel vind ik het belangrijk dat een inrichting warm en gezellig is.” Frans is zeer te spreken over het project. “Op internet heb ik de website van ‘evergreenZ’ bekeken en ik vind het zo goed geworden. Het is echt weer eens wat anders dan anders.”
Frans Albers [1923]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
evergreenz
kunstproject
De fotografen
Ben Woestenenk [1927]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
“Ik heb nog nooit eerder met een iPad gewerkt en vond het een hele belevenis. Ik leerde al snel hoe ik het apparaat kon opladen maar had soms wel ruzie met de knopjes. Dan wilde ik een foto maken, maar dan maakte het apparaat een filmpje!” Ben maakte meer dan vijfhonderd foto’s. “Ik maakte een reportage van het hele huis, zelfs van mensen die het niet doorhadden! Ik heb een volle week lol gehad. De meeste bewoners vonden het erg leuk om op de foto te gaan. De twijfelaars legde ik uit waarom ik aan het fotograferen was. Ik vertelde hen dat ze in het museum komen te hangen als ze mee zouden werken!” Ben werkte in het verleden bij Philips op de communicatieafdeling en woonde in Den Haag. “Ik woonde daar tussen de hoge flats. Toen ik hier kwam te wonen zag ik op een ochtend de zon opkomen, iets wat ik door de flats nooit had kunnen zien. Ik heb met open mond zitten kijken en vond het grandioos. Ook dat moment heb ik vastgelegd met de iPad.”
evergreenz
kunstproject
De fotografen Martien Oudshoorn was in zijn werkzame leven verhuizer. “Ik verhuisde binnen heel Europa en heb spullen gesjouwd voor vele edelen. Ik heb de iPad even gebruikt, maar toen weer teruggegeven omdat ik bang was dat er iets mee zou gebeuren. Wel heb ik een aantal foto’s gemaakt. Zo maakte ik foto’s van mijn huis en van mijn pak. Dit pak is al 75 jaar oud. Ik trouwde er in en trok het aan als ik naar de opera ging, een van mijn grootste hobby’s.” De opera is nog steeds belangrijk voor Martien. “Zonder muziek was ik niet zo oud geworden. Om zeven uur sta ik op en gaat de muziek aan. Pas wanneer ik ’s avonds het licht uitdoe gaat de muziek weer uit. Ik maakte daarom ook wat foto’s van de opera op televisie. Ik hou van kunst en mooie spullen, maar kon helaas niet veel meenemen uit mijn oude huis. Wat er in de kast staat is waar ik het nu mee moet doen.”
Martien Oudshoorn [1917]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
evergreenz
kunstproject
De fotografen “Ik deed in de eerste week mee aan ‘evergreenZ’. Ik ben niet digitaal onderlegd en vindt de iPad een leuk apparaat. Ik wilde het dus graag eens proberen. Ik maak wel eens ‘kiekjes’ maar dit is toch een andere manier van fotograferen. Soms vond ik het wel moeilijk om de iPad goed vast te houden. Als ik naar buiten ga, zit ik altijd in een rolstoel. Door mijn rolstoel is mijn perspectief anders. Daar moet je mee leren omgaan en soms is het lastig. Dan zie je bijvoorbeeld alleen maar benen of juist hoofden op de foto.”
Margareta Engels [1946]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
De deelnemer aan ‘evergreenZ’ fotografeerde naar eigen zeggen ‘van alles en nog wat’. “Ik hou erg van dieren en fotografeerde bijvoorbeeld een hond, vlinders en een eend met jongen. Het was bovendien erg warm in de week dat ik de iPad tot mijn beschikking had dus de ijscokar staat er ook op. In mijn huis fotografeerde ik de medailles die ik tijdens de Rolstoelvierdaagse kreeg. Ik doe hier elk jaar aan mee.”
evergreenz
kunstproject
De fotografen
Pietertje Boing [1917]
Pietertje Boing heeft een grote familie. “Ik heb zes kinderen en nu zelfs al acht achterkleinkinderen”, vertelt zij. “Familie is erg belangrijk. Je kunt er mee kletsen en je kunt er ruzie mee maken.” Dat kunst en het gezinsleven goed samen kunnen gaan, bewijst de kaartenbak van de familie Boing. “Vroeger kregen we altijd ansichtkaarten, bijvoorbeeld voor verjaardagen. Op deze kaarten stond van EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
alles en nog wat: honden, bloemen maar ook kunstzinnige dingen. Deze kaarten gingen dan in de kaartenbak en mochten alleen door de kinderen bekeken worden als zij ziek waren. Het ziek zijn was op deze manier niet zo erg meer.” “Ik vind het leuk om deelnemer te zijn van het project”, aldus Pietertje. “Ik maakte veel foto’s vanuit mij stoel, zoals van de overbuurvrouw en kreeg hier ook hulp bij. Ik heb vooral objecten uit mijn huis gefotografeerd, zoals mijn familiefoto’s. Ik wilde eigenlijk ook nog een foto maken van een foto van mijn vader, maar die konden we helaas niet vinden.”
evergreenz
kunstproject
De fotografen Het was voor Pieter Heggers de eerste keer dat hij met een iPad werkte. “Ik heb gelukkig uitleg gekregen van de kunstenaar en een vrijwilliger”, vertelt hij. “Vroeger was ik technisch inkoper. Ik kocht spullen in voor olieraffinaderijen.” Vandaag de dag zit Pieter in een rolstoel. “Het is belangrijk dat ik mijn spullen altijd bij de hand heb. Daarom ligt er op mijn bureau zo veel. Deze directe omgeving heb ik gefotografeerd.” Naast foto’s van de kamer van Pieter zijn er ook veel foto’s gemaakt van de wolken. “Ik ben een echte wolkenman”, merkt hij op, “en nog jong van geest. Kunst kan ik erg waarderen. Als iets artistiek is, vind ik het mooi. Wel heb ik mijn favoriete kunstenaars.”
Pieter Heggers [1928]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
evergreenz
kunstproject
De fotografen
Elza Korff-Hoenders [1917]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
“Ik woon hier al twaalf jaar”, vertelt Elza Korff-Hoenders. “In het verleden was ik privésecretaresse op een advocatenkantoor.” Elza is gek op foto’s, maar maakt ze over het algemeen niet zelf. “Toen ik deze kans kreeg heb ik hem aangegrepen. Het is een kwestie van proberen, en ik probeer graag nieuwe dingen. Natuurlijk maakte ik wel eens een foutje, maar ik ben er nu achter hoeveel mogelijkheden er eigenlijk zijn. Voor mij is afwisseling in de foto’s erg belangrijk. Ik wil niet steeds hetzelfde plaatje laten zien. Er zijn veel foto’s van handen gemaakt. Daaraan kun je goed zien dat iemand oud is.” Elza had vroeger veel vrienden die schilderden. “Ik kan zelf niet tekenen of schilderen, maar was wel altijd bezig met het beschouwen van de kunst van anderen. Vaak wist ik precies welke betekenis een werk had. Wel heb ik een hekel aan schilderijen, foto’s of beelden van lichamen zonder hoofd.”
evergreenz
kunstproject
De fotografen “Ik ben erg enthousiast over het project”, vertelt Eline van der Kuyp. “Ik beleefde veel terwijl ik bezig was. Door het fotograferen kom je in contact met de andere bewoners en leer je hen beter kennen. Ik vraag hen met een grap en een lach of ze op de foto willen en dan kunnen ze niet weigeren! Ik maakte onder andere foto’s tijdens de fitness, iets wat ik twee keer per week doe.”
Eline van der Kuyp [1927]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
Het was de eerste keer dat Eline met een iPad werkte. “Ik moest het leren maar het ging prima. Ik vind het belangrijk dat mensen kijken naar wat ze nog kunnen. Ook met een beperking is dit vaak nog meer dan je denkt. Eline kan kunst erg waarderen. “Ik bewonder kunst. Ik kijk vaak naar de schilderijen in onze galerij maar het ontbreekt mij aan de middelen om iets aan te schaffen. Ik heb een voorkeur voor abstract werk.”
evergreenz
kunstproject
De fotografen “Ik werkte bij een bank en was daar kassier”, aldus Jetze de Haan. “Ik werkte aan de balie en beheerde onder andere kluizen. In die kluizen lagen bijvoorbeeld schilderijen van beroemde expressionisten.” Jetze heeft veel ervaring met het fotograferen. “Het is mijn hobby. De mooiste foto’s zet ik op een cd.” “Voor het project maakte ik onder andere foto’s van zonnebloemen. Ik ben veel buiten en de meeste foto’s zijn dan ook buiten genomen, zoals tijdens mijn rondrit door de Vlietlanden. Ik fotografeer dan alles wat ik bijzonder vind. Van de schilderclub kreeg ik het verzoek om wat foto’s te leveren die zij na kunnen schilderen.”
Jetze de Haan [1922]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
evergreenz
kunstproject
De fotografen Miep van de Zwet-Rimmelzwaan werkte vroeger bij de Staatsdrukkerij. “Ik werkte op een groot kantoor waar bijvoorbeeld kranten en magazines werden gedrukt voor het onderwijs of de politie. Ik was correctrice, en moest de fouten uit de teksten halen.” Miep vond het leuk om met de iPad te werken. “Ik zit voornamelijk in mijn stoel, en heb dan uitzicht op mijn televisie en de letterbak. Deze heb ik dan ook veelvuldig gefotografeerd. Het leuke van de letterbak is dat hij origineel is. Ik heb hem gekregen van de Staatsdrukkerij, samen met drukletters. De letters vormden samen de namen van mijn kinderen. In de letterbak staan nu snuisterijtjes die ik door de jaren heen verzameld heb.”
Miep van de ZwetRimmelzwaan [1918]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
evergreenz
kunstproject
De fotografen “Het fotograferen met de iPad ging goed”, vertelt Maria ten Hoeve, die sinds kort in woonzorgcentrum Buytenhaghe woont. “Ik heb alle technische uitleg opgeschreven en wat ik niet wist heb ik gevraagd. Ik vind het een interessant apparaat, waar je makkelijk mee kunt fotograferen. Ik heb ook het idee dat het apparaat automatisch corrigeert als je scheef een foto neemt. Ik wou dat ik tien jaar jonger was, dan ging ik er zeker meer mee doen!”
Maria ten Hoeve [1927]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
Maria was altijd creatief bezig. “Wat mijn ogen zagen, dat maakte mijn handen. Ik maakte bijvoorbeeld kaarten en kleding en ik schilderde op zijde. Tegenwoordig is mijn interesse verlegd naar bloemen en planten. Alles wat groeit en bloeit vind ik mooi.” Maria is heilsoldate, net als haar moeder vroeger. “In de kerk bid en zing ik met de anderen. Hier heb ik foto’s van gemaakt.”
evergreenz
kunstproject
De fotografen Mary Baalbergen heeft niets bijzonders met kunst of fotografie, maar houdt wel erg van familiekiekjes. Ze is vooral geïnteresseerd in foto’s van vroeger en vindt foto’s van zichzelf vaak ook heel grappig. Na de oorlog emigreerde Mary naar NieuwZeeland. Na twintig jaar kwam ze weer terug naar Nederland. Mary is dementerend, en momenteel bewoner van de psychogeriatrische afdeling. “Mijn moeder heeft nog nooit eerder met een iPad gewerkt, maar ik wel”, vertelt dochter Betsy, die bijna iedere dag op bezoek gaat bij Mary. “Ik heb haar met de mensen van de verzorging en activiteitenbegeleiding geholpen bij het fotograferen. Samen legden we haar ogen vast.”
Mary Baalbergen [1929]
EEN PROJECT VAN JOSÉ KRIJNEN | TERRA ART PROJECTS 2013
