Even bijpraten... Inhoudsopgave

18e jaargang, nummer 4, oplage: 6.000

Inhoudsopgave

Even bijpraten ......

Vrienden nieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van 81ijdorp en verschijnt vier maal per jaar.

Even bijpraten ....... .. ........ ... .... ................ ... .. . 3

De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: "Het in zo breed mogelijke zi n ondersteunen van Diergaarde Blijdorp" . De jaarli/lse minimale contributie bedraagt ft. 40,- , waarvoor de eden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam of Artis in Amsterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen.

Nieuws uit Blijdorp ...................................... . 6

Voor u ligt de vierde en laatste uitgave van Vrienden nieuws in 1996. Ook dit keer is er weer het een en ander veranderd. Zo zult u de rubriek "Van de redactie" niet meer aantreffen, maar daarvoor in de plaats verschijnt elke keer de rubriek "Even bijpraten ...... ". Hierin brengen we u volledig op de hoogte van alles waarvan u op de hoogte moet zijn. Ook zu llen we inspelen op actuele gebeurtenissen in de Vereniging, in Blijdorp, in de natuur of waar ook. Kortom, een nieuwe frisse rubriek die hopelijk stof tot nadenken geeft. Reacties op deze soms wat "colum nachtige" rubriek zijn altijd van harte welkom en kunnen, indien gewenst, ook als "ingezonden brief" gepubliceerd worden.

Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6', 3039 ZT Rotterdam

Verslag ZOOmeravond .. ............................. 13 Verslag najaarsexcursie ............................... 13 Winterprijsvraag ......................................... 17 Vogels in de Maleise bosrand ...................... 18

Secretariaat: K. van Leeuwen, Sonoystraat 6', 3039 ZT Rotterdam

Vriendenfoon: 010 - 467 66 37 Vriendenfax: 010 - 467 66 37 Giro: 13 57 803 Bank: V.S.B. bank nr: 98.55.33.099

Indische neushoorns ................................... 21 Birma (deel 3; slot) ..................................... 25 Giften .......... ................... .. .................... ...... 29

Afdeling Reizen: T. Slijkoort Aernt Bruunstraat 59, 3067 JA Rotterdam Telefoon: 010 - 421 1931 (na 19.00 uur) Giro: 20 71 059

Promotieteam: fam. H. Gerri~e Sourystraat 1 ,3039 SR Rotterdam Telefoon: 010 - 466 36 82 Giro: 62 17 917

Redactie-adres Vriendennieuws: M.Damen Sportlaan 31, 5242 CP Rosmalen Redactie-lid: M. Kreuger Redactie-ondersteuning: O.A. van Herwijnen Tekstverwerking: M. Does Vormgeving en druk: R. Bruin - Multi Mail B.v.

Het Oceanium (deelS) ............................... 30 Werken met neushoorns (deel 2; slot) ........ 32 De dierentuinen van Singapore .................. 35 Lezing over orang-oetans ................ ..... .. ... .. 39 Meerdaagse excursie 1997 ................. ...... .. 41 Hulp voor egels .......................................... 41 Nieuws uit andere dierentuinen ................. 43 Agenda ....... ............. ......... .. ........................ 46

Advertentiewerving Vriendennieuws: I. Hogeveen Asserstraat 60,2313 GH Leiden Telefoon: 071 - 514 7031

Goede voornemens .................................... 46

Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter Vice-voorzitter Secretaris Tweede secretaris Penningmeester Leden

CM. Croenhorst T. Slijkoort K. van Leeuwen S. Noordijk A.M. Bos H. Gerritse M.5.P. Damen

Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren.

Aan dit nummer werkten mee: D. Gürtler - Ruhr Zoo Gelsenkirchen, M. Huyge -Dierenpark Planckendael, M. Kortenbach-Suttorp, R. van der Meer, A. Peters, H. Post - Diergaarde Blijdorp, E.Rühmekorf, A. Schouten, B. Steck - Zoo Basel, C Stolk, G. Wirz-Hlavacek -Zoo Base!.

Foto voorzijde: Deze zomer kregen de stokstaartjes in Diergaarde Blijdorp een geheel nieuw verbfijf. Fotograaf:

P. Stolk

Daarnaast is ook de allerlaatste rubriek, "Volgende keer in Vriendennieuws", enigszins gewijzigd. Met ingang van komend jaar willen we u steeds meer rubrieken in een eigen stijl gaan presenteren, waardoor de herkenbaarheid toeneemt en het blad een speelser karakter krijgt. Een eerste aanzet daartoe is bladzijde 46 in deze uitgave. U treft daar, met ingang van deze uitgave, een "agenda" aan, waarin de belangrijkste Vriendenactiviteiten vermeld worden. We zijn zeer benieuwd naar uw reactie op deze veranderingen. Onlangs was Dr. Sukumar in Diergaarde Blijdorp om uitleg te geven over het olifantenproject in Myanmar (Birma). Dr. Sukumar is lid van de Elephant Specialist Group (een groep deskundigen op het gebied van olifanten) van de IUCN, de wereld natuurbeschermingsorganisatie. Blijdorp heeft het project financieel ondersteund met eigen middelen en met de opbrengst van een inzamelingsactie onder het publiek. Dit was voor Blijdorp aanleiding om tijdens een lezingenmiddag een aantal zaken dat speelt rondom de conservatie van olifanten in dierentuinen en in het wild aan de orde te stellen. Dr. Sukumar vertelde dat in heel Zuidoost-Azië talloze kuddes olifanten leven, die echter door gecultiveerde gebieden, zoals steden en landbouwgronden, van elkaar gescheiden zijn. Regelmatig treden er dan ook conflicten tussen mensen en olifanten op, waarbij jaarlijks 200 tot

250 mensen het leven laten. De IUCN wil proberen de versnipperde gebieden door middel van corridors weer met elkaar te verbinden. Een ander probleem is, dat het ook niet goed gaat met de olifanten in de werkkampen. Totaal leven er zo'n 3000 werkolifanten in Myanmar, maar dit aantal neemt af doordat de sterfte de geboorten overtreft. Dit heeft te maken met het feit dat de "tamme" koeien tijdelijk losgelaten worden, om door een "wilde" bul gedekt te worden. Bij de Aziatische olifant dragen alleen de bullen slagtanden en daarom worden zij door stropers afgeschoten. Dit heeft tot gevolg dat er op iedere honderd vrij levende vrouwtjes slechts één bul beschikbaar is. Het is voor de losgelaten vrouwtjes uit de werkkampen dus heel moelijk een bul te vinden. De IUCN wil deze problemen aanpakken door onderzoek te doen naar het verspreidingsgebied van de olifanten om dan, eventueel, mannetjes zonder slagtanden te transporteren. Hiervoor is echter veel geld nodig. Gelukkig helpt Blijdorp ook dit keer weer een handje. Directeur Dorresteyn kon Dr. Sukumar tijdens zijn bezoek een cheque van 10.000 dollar overhandigen.

De middag werd besloten met een interessante discussie over een geheel nieuw idee over het houden van olifanten. De huidige manier waarop olifanten in Europa (ook in Blijdorp!) worden gehouden, is verre van natuurlijk. In het wild leven Aziatische olifanten in zogenaamde "matriarche groepen": kuddes die bestaan uit volwassen vrouwtjes met hun jongen. Zodra een jong mannetje volwassen wordt, verlaat hij de kudde en leeft alleen verder. Pas als een bul in de buurt van een kudde komt en hij waarneemt dat een vrouwtje tochtig is, zoekt hij die kudde op. In dierentuinen leeft de bul echter continu in de buurt van de kudde, hetgeen niet natuurgetrouw is. Daarom werd er onder andere voorgesteld om bullen te laten rouleren langs de verschillende dierentuinen, zodat iedere dierentuin ieder jaar een andere bul heeft! U begrijpt, dat hieraan nogal wat haken en ogen zitten; hierbij valt te denken aan de kracht van de bullen en de stress bij alle betrokken partijen, niet in het minst bij de bul zelf. Een zeer interessant discussiepunt, waarover het laatste woord nog niet gezegd is!

Tijdens deze middag werd ook aandacht besteed aan olifanten in dierentuinen. Het gaat slecht met de olifanten in Europa en als er niets gebeurt, zijn er over veertig jaar bijna geen olifanten in Europese dierentuinen meer te zien. Gelukkig zien steeds meer dierentuinen dit probleem en daarom waren er ook vertegenwoordigers uit Dierenpark Amersfoort en het Noorder Dierenpark Emmen aanwezig om over deze problematiek te praten. Een van de aandachtspunten was de communicatie tussen olifanten. Zoals vleermuizen met elkaar communiceren door middel van heel hoge, voor ons niet hoorbare geluiden (ultra-sound), zo houden olifanten contact met elkaar door heel lage geluiden (infra-sound). Een van de vragen is, in hoeverre olifanten bij deze communicatie door omgevingsgeluiden (station, vliegveld, industrie) gestoord worden. De dierenarts van Blijdorp, Willem Schaftenaar, hield een lezing over de mogelijkheden (en vooral moeilijkheden!) bij het fokken van olifanten en liet daarbij onder andere een echoscopie

We vertellen u dit om te laten zien dat "natuurbehoud, soortbehoud" ècht de hoofddoelstelling van Diergaarde Blijdorp is. Blijdorp organiseerde deze themamiddag niet als publiciteitsstunt (er was geen journalist aanwezig!), maar uitsluitend in het belang van deze ene diersoort. Het feit dat Blijdorp haar eigenbelang ondergeschikt maakt aan het behoud van natuur en milieu, moet een voorbeeld voor ons allen zijn. Daarom moeten we Blijdorp blijven steunen in haar strijd voor het behoud van de natuur. Als Blijdorp zich gesteund weet door een grote en enthousiaste Vriendenvereniging, geeft dat haar de kracht om op de ingeslagen weg door te gaan. Daarom is het zo belangrijk dat onze Vereniging blijft groeien en bloeien. Als adresdrager van deze uitgave treft u daarom een acceptgiro aan, waarmee u de contributie voor 1997 kunt voldoen. Als de Vrienden Blijdorp helpen met de bouw van de Maleise bosrand, kan Diergaarde Blijdorp de natuur in Azië blijven steunen, want zonder die natuur zou er ook geen dierentuin geweest zijn!

van de zwangere Yu Yu Yin zien!

Nota Bene: Op 22 januari 1997 wordt er een soortgelijke bijeenkomst over orang-oetans georganiseerd. Meer informatie hierover vindt u elders in deze uitgave.

DI SCHAARHEFTAFEL ZONDER CONCESSIES Rijnhavenkade 8 2404 HB Alphen aan den Rijn VRAAG DE GRATIS BROCHURE AAN: 0172·444

Nieuws uit Diergaarde Blijdorp In de maanden juli, augustus en september vonden er weer heel wat wijzigingen in het dierenbestand van Diergaarde Blijdorp plaats. Zo is er een aantal opmerkelijke geboortes te vermelden, maar helaas ook een paar minder blijde gebeurtenissen. Als u dit gelezen hebt, bent u helemaal op de hoogte! Tekst: Marcel Kreuger en Marc Damen. Bronnen : " De Nieuwsbrief", maandelijkse uitgave van de rondleiders in Diergaarde Blijdorp en " Interne mededelingen", personeelsblad Diergaarde Blijdorp. Foto's : Willem de Bie, Rob Doolaard (6), T. Dorresteyn, Peter Stolk.

Jong leven Blijdorp kende de afgelopen maanden een aantal heel bijzondere geboortes. Er werd alweer een meisjesokapi geboren! Er worden wereldwijd slechts zo'n 90 okapi's in gevangenschap gehouden. Vanwege de grote zeldzaamheid van deze prachtige dieren doen alle tuinen hun uiterste best om okapi's te fokken. De meerderheid van de okapi 's die in dierentuinen worden geboren, is echter van het mannelijk geslacht! Ook bij de geboortes in Blijdorp overheersten de jongemannen. Moera is een heel ervaren moeder; ze heeft reeds 7 jongen gehad; allemaal man -

netjes! Daarom was iedereen extra blij met de geboorte van Demba, zoals het jong genoemd is. Daarmee heeft Blijdorp nu vijf okapi's in de collectie, waarvan, met het vrouwelijk jong van vorig jaar meegerekend, vier vrouwtjes: een kwart van de Europese populatie! Heel Blijdorp is apetrots op de nieuwe gorilla-spruit die 14 augustus ter wereld kwam: Doba . Moeder Dura doet het prima. De geboorte verli ep voorspoedig en ze heeft de kunst van het moederschap goed afgekeken van Annet en Anja. Dat is allemaal minder vanzelfsprekend dan het wellicht

lijkt. Dura kwam als flessenkind uit Stuttgart naar Krefeld. Daar werd ze echter niet in de groep geaccepteerd. In 1991 kwam Dura naar Blijdorp, waar ze met veel pijn en moeite een (lage) plaats in de groep verworven heeft. Met de komst van de kleine Doba is Dura meteen gestegen in de rangorde. Overigens is niet Ernst de vader van het jong, maar alweer Xebo, de zoon van Ernst! Ernst is niet zo gecharmeerd van Dura, dus daarom zag Xebo zijn kans schoon. Dit is het tweede jong van Xebo, dit keer gelukkig wel bij een onverwant vrouwtje. Xebo verhuist trouwens binnen afzienbare tijd naar de dierentuin van Barcelona en Anja gaat met haar dochter naar Tel Aviv (Israël).

Zondag 30 juli werd Blijdorp verrast met de geboorte van een witliphert. De herten zijn in 1992 naar Blijdorp gekomen als onderdeel van ee n ruil met de Shanghai Zoo. In het wild komen ze alleen voor op de hoogvlakten van Tibet. De dieren lopen het gevaar uitgeroeid te worden. In Europa zijn ze verder alleen nog in Oost-Berlijn en Poznan (polen) te zien. Dit is het tweede vrouwtje dat in Blijdorp is geboren. Drie jaar geleden werd in Blijdorp het eerste vrouwelijke jong in Europa geboren, maar daarna kreeg het koppel in Rotterdam geen jongen meer. Vorig jaar heeft men de bok geruild voor een andere die in 1992 in OostBerlijn geboren is, hetgeen vrij snel tot resu Itaat geleid heeft.

Ook op 30 juli kroop er een zeldzame palm kaketoe uit het ei. Vorig jaar werd in Blijdorp (en in Nederland) voor het eerst een palmkaketoe geboren. Dit tweede kuiken, afkomstig van een ander paar, brengt de verzorgers soms tot grote wanhoop. Het wil namelijk niet goed eten en slikt het voedsel niet door. Na een tijdje gooit hij alles er gewoon weer uit! Eind oktober verhuist hij (of zij, dat is nu nog niet te zien) naar het verblijf naast de jaarvogels, dat hij/zij zal delen met het jong van vorig jaar. Over een jaar of drie kan de vogel worden gesexed. Dan weten we of het een mannetje of een vrouwtje is.

geslacht nog niet bekend is, een vrouwtje is.

Nieuwe gezichten

Ook kwam er weer eens een potto ter wereld. In 1990 werd er een aantal potto's in beslag genomen, omdat de benodigde papieren ontbraken en hun conditie erg slecht was. Uit deze groep kwam een stelletje naar Blijdorp en kreeg een plaats in het Nachtdieren- en apenhuis. Daar kregen zij vrijwel ieder jaar een jong, wat geen alledaagse gebeurtenis in dierentuinen is. Potto's worden slechts in negen dierentuinen, verspreid over de hele wereld, gehouden en maar in een paar dierentuinen worden af en toe jongen geboren. Het probleem is, dat de jongen bijna allemaal van het mannelijke geslacht zijn. Ook in Blijdorp zijn tot nu toe uitsluitend mannetjes geboren. Het zou dus zeer welkom zijn, als dit jong, waarvan het

den. Ze komen slechts twee maanden per jaar samen om te paren. Het vrouwtje zal nu waarschijnlijk naar Antwerpen gaan. Met een mogelijk fokprogramma voor zeeotters in het achterhoofd, is dat een ideale situatie, want dan zou één van de Blijdorp-mannen af en toe naar Antwerpen kunnen afreizen om het vrouwtje aldaar te dekken. Inmiddels zal iedereen wel weten dat zeeotter Chuluugi sinds kort een soortgenoot als speelkameraadje heeft, Eyak genaamd. De US Fish and Wildlife Service hield zich daarmee aan haar belofte dat een volgende zeeotter-wees voor Blijdorp beschikbaar zou zijn. Hij is vermoedelijk om en nabij 10 juni 1996 geboren. De naam Eyak verwijst naar de oorspronkelijke bevolking van Alaska. Dit zeeottertje kwam juist op tijd voor Chuluugi. Als het langer had geduurd had Chuluugi naar een andere tuin moeten verhuizen, omdat aan zijn gedrag duidelijk viel op te maken, dat hij behoefte aan een soortgenoot had. Blijdorp was daarom ook al in gesprek met de dierentuin van Vancouver over de komst van een één jarig vrouwtje. De Diergaarde had echter liever een tweede mannetje in verband met ruimtegebrek. Een mannetje en een vrouwtje kunnen namelijk niet als fokstel in één ruimte worden gehou-

Voorlopig wordt Eyak nog gescheiden van Chuluugi, hoewel ze elkaar al wel kunnen zien. Ze zoeken al veel contact met elkaar. Eyak heeft er zelfs een handje van om schelpen, die hij zelf niet lekker vindt, door de scheidingswand van gaas heen , aan Chuluugi te geven, die ze maar al te graag accepteert. Door de aanwezigheid van

Chuluugi vraagt Eyak ook veel minder aandacht van de verzorgers dan Chuluugi destijds deed. Pas nu wordt duidelijk hoe belangrijk gezelschap voor een zeeotter is. Als de kleine Eyak wat groter is, kan hij samen met Chuluugi het verblijf onveilig maken! Goed nieuws voor de vrouwelijke manenwolf die alweer negen maanden alleen is. Uit Stuttgart is, via het Europese fokprogramma (EEP), een jonge mannelijke manenwolf gearriveerd. De dieren zijn onverwant en van groot belang voor de Europese dierentuin populatie. Het is dus te hopen dat er snel jonge manenwolfjes zullen zijn! Nog nooit waren er zoveel olifanten in Blijdorp te zien! Sinds 5 september versterkt namelijk Tin-Tin-Htoo de kudde. Ze komt uit Rhenen en is dertien jaar. Nu is het een kwestie van kennismaken met de rest van de groep. Tot op heden gaat het wat moeizaam. De beide collega's uit Rhenen, die tegelijk met haar uit Birma kwamen en vijf jaar met haar in Rhenen geleefd hebben, zijn niet echt in haar geïnteresseerd. Raya wi lde haar gelijk door het hek trekken en Irma duldt de nieuweling, maar zodra ze te dicht in de buurt komt is het mis. Kortom, het zal nog wel even duren voordat Tin-Tin-Htoo haar plaatsje gevonden heeft. Het is de be-

doeling dat zij in Blijdorp blijft en ook door Ramon gedekt wordt. Als het heel erg meezit, worden er misschien wel drie olifantjes in 1998 geboren ...... ! Op dit moment bevinden zich nu liefst twaalf olifanten in Blijdorp! Heel even waren het er zelfs dertien, want Tin-Tin-Htoo kwam samen met de laatste olifant uit Rhenen, die dezelfde dag nog naar Hannover doorgereisd is. Binnenkort ontstaat er weer ruimte als Anka en Raja naar het zonnige Mallorca vertrekken, waar ze van hun oude kunnen nm,,=i'=~

In Vriendennieuws van augustus 1996 viel te lezen dat er geen varkens uit Afrika mogen worden ingevoerd. Een uitzondering op die regel vormt de nieuwste aanwinst: 3 wrattenzwijnen, eveneens varkens uit Afrika. Blijdorp krijgt, net als Burgers' Zoo en Safari Beekse Bergen, drie dieren (een mannetje en twee vrouwtjes) die rechtstreeks uit Gambia geimporteerd zijn. In Gambia komen wrattenzwijnen (ook wel knobbelzwijnen genoemd) vrij regelmatig voor en bezorgen ze de boeren aldaar nogal wat overlast door 's nachts de akkers te plunderen. Het is te begrijpen dat ze zich hierdoor niet erg geliefd maken. Om nu te voorkomen dat de boeren deze dieren afschieten, heeft een natuurbeschermingsorganisatie een aantal van deze handige jongens gevangen. Een aantal Europese dierentuinen heeft belangstelling voor deze soort getoond en de organisatie "verhuurt" de dieren. De dieren (en eventuele jongen) blijven te allen tijde eigendom van Gambia en worden alleen uitgeleend aan dierentuinen . Daarbij moet de betreffende dierentuin een flink bedrag aan Gambia betalen , dat daar gebruikt wordt voor natuurbeschermingsprojecten. Het transport is geregeld door de dierentuin van Antwerpen. Inmiddels staat daar al maan-

den lang een flinke groep in quarantaine. Nog meer dan bij de penseelzwijnen, die "maar" van Duitsland naar Nederland gingen, moeten alle gezondheidsmaatregelen strikt in acht genomen worden. Alle dieren worden, één voor één, op alle mogelijke ziekten getest en bij de geringste twijfel begint de keuring weer opnieuw. Als ze door alle medische keuringen zijn, zullen één mannetje en twee vrouwtjes in Blijdorp arriveren. De dames staan inmiddels in quarantaine in Blijdorp; het mannetje komt later. Bij de penseeloorzwijnen is dezelfde "truc" toegepast, en wel om te voorkomen dat ze met elkaar als broer en zus opgroeien en er van paren weinig terechtkomt. Inmiddels is het voormalige perk van neushoorn man Nico omgebouwd tot een verblijf voor deze dieren. Het verblijf is "gladgestreken " en in de hoek is er een soort modderpoel gemaakt. Verder zijn er twee boomstronken in het verblijf geplaatst. Knobbelzwijnen zij n een stuk minder mooi dan penseeloorzwijnen, maar daarom niet minder interessant. Het zijn grijsbruine dieren, die, in tegenstelling tot de penseeloorzwijnen, slechts spaarzaam met haar bedekt zijn, met uitzondering van de nek en de rug. Het meest opvallend zijn de wratachtige knobbels op hun gezicht, waaraan ze hun andere naam , "wrattenzwijn ", ontlenen. Deze varkens leven meestal in kleine groepen en brengen de nacht door in holen. Als wrattenzwijnen moeten vluchten, gaat de staart omhoog; ze kunnen een snelheid van zo'n 30 tot 40 kilometer per uur halen. Knobbelzwijnen eten voornamelijk gras, bollen, knollen en andere planten. Ze zijn vaak te zien bij drinkplaatsen, om daar lekker in de modder te rollen. Verder zijn het enorme wroeters en slopers; van het perk zal dus niet zoveel over blijven. Meer informatie over knobbelzwijnen kunt u vinden in "De Afrikaanse dierenwereld", gepubliceerd in Vriendennieuws van juni 1995. Over niet al te lange tijd zullen er in de singel bij de neushoorns twee witvleugelboseenden (Cairina scutulata) zwemmen. Oorspronkelijk komen ze uit Azië, maar in dit geval komt het mannetje uit Jersey en het vrouwtje uit Mulhouse. Daarmee krijgt het Azië-biotoop weer een beetje meer vorm. Ze krijgen geen gezelschap van andere waterbe-

woners, omdat ze niet vriendel ijk tegen andere eenden zijn. Boseenden zijn in het bezit van stevige, lange klauwen en een sterke achterteen; hiermee kunnen ze ook op boomtakken rusten. In dierentuinen komen deze eenden niet algemeen voor; in Europa slechts in acht dierentuinen. Geen "nieuwe gezichten", maar wel een nieuw verblijf: namelijk voor de stokstaartjes. Op 28 augustus werd het nieuwe verblijf officieel geopend. De stokstaartjes zijn gehuisvest in een nagebootst stukje Zuidafrikaans woestijnbiotoop, geheel in stijl met de Masterplan-filosofie van Blijdorp. De bedrijvige diertjes hoeven zich niet te vervelen, want er is van alles te beleven: ze kunnen graven in de grond en eigen gangen maken. Termietenheuvels fungeren als " uitkijkposten". Bij de voederplek zijn er vier tunnels die door de verzorgers in wisselende combinaties open en dicht gezet kunnen worden . De stokstaartjes moeten dus iedere keer weer opnieuw uitvissen hoe ze bij hun voedsel kunnen komen . Dit alles wordt gedaan om de verveling bij de stokstaartjes tegen te gaan. Het is natuurlijk maar de vraag of de stokstaartjes de architect deze "streek" in

dank zullen afnemen! Verder hebben de diertjes de beschikking over een waterpoel en in de winter kunnen ze zonnebaden in kunstmatig verwarmde holen. Kortom, een verrijking voor de dieren en voor de hele tuin! Het verblijf krijgt overigens meteen een heleboel bewoners; op 26 juni werd er namelijk weer een aantal jongen geboren. Naast de Lotusserre is een nieuw verblijf verrezen voor argusfazanten en manenduiven . Het is even zoeken, maar het is de moeite waard! Momenteel ziet u twee jonge argusfazanten, broer en zus, uit eigen kweek. De broer wordt binnenkort vervangen door een nieuwe man die al is gearriveerd. Begin juli werd de nieuwe Blijdorpgids gepresenteerd. Het boekje, met 100 pagina's en bijna 200 (grotendeels nieuwe) foto's, is uiteraard ook in de Vriendenwinkel verkrijgbaar. In de gids (met een penseeloorzwijn op de voorkant) wordt uitvoerig stil gestaan bij de visie van de diergaarde op natuurbehoud. Voor fl. 5,- is de gids van u!

~w UITVAARTVERZORGING e.M. Bouwman

Ook dit jaar had Diergaarde Blijdorp weer een aantal ZOOmeravonden gepland. De Directie van Blijdorp besloot de laatste avond, donderdag 29 augustus j.l., aan een aantal relaties aan te bieden, waaronder de vrijwillige rondleiders, het eigen personeel, de Zakenkringleden èn de Vrienden van Blijdorp! Om 19 uur was het al een drukte van belang bij de ingang. Nog nooit waren er zoveel Vrienden tegelijk in de Diergaarde; van de totaal 2000 personen die deze avond van de partij geweest zijn, bestond driekwart uit Vrienden van Blijdorp!

Albert Verweystraat 2a 3061 SB Rotterdam Tel. 010 - 414 53 43 Bgg. 010 - 414 55 64

Stijlvolle uitvoering van begrafenissen en crematies. Informatie over: - Het O.R.V. depositofonds (=verzorgingsfonds) - De kostenbegroting voor een uitvaart, met betrekking tot een af te sluiten verzekering. - Inschrijving wilsbeschikking met vrij lidmaatschap.

Meubelstoffeerderij en Meubelmakerij

Een tropische ZOOmeravond in Blijdorp ....

Het weer was dan ook tropisch te

70.000

kostuums en 4.000

pruiken

Tevens repareren wij biezen, rieten en rotan

Tel.: 0715125111 Fax: 071 5143046 ddI1H'<" ('{

h ere n

Theater- en Avond Kledingverhuur

Ondanks de aanhoudende regen was het een zeer geslaagde avond, al hebben de meeste Vrienden die avond waarschijnlijk geen dier gezien!

Een invasie uit Rotterdam De Vrienden rukken uit! Zaterdag 21 september jongstleden vertrokken, 's morgens in alle vroegte, drie volle bussen richting Hilvarenbeek. Het was weer tijd voor de najaarsexcursie van de Vrienden. Dit keer was de bestemming "Safari (zonder "park"!) Beekse Bergen". Gelukkig klopten dit keer de weersvoorspellingen, want, zeker 's morgens, was het prachtig weer. Voor velen was het alweer een tijdje geleden dat ze de Beekse Bergen bezochten. AI gauw werd duidelijk dat niet alleen Blijdorp sterk verandert. De bouwers in Hilvarenbeek kunnen er ook wat van. In korte tijd hebben ze een wat saai en ouderwets safaripark omgetoverd in een voor Nederlandse begrippen reusachtig dierenpark! De redactie ontving van deze excursie zelfs twee verslagen, die samengevoegd zijn tot één geheel. Tekst en foto's: Marcel Kreuger en Peter en Rien Stolk.

Méér dan

noemen. Helaas wil het ook in de tropen nog wel eens regenen en de Vrienden hadden nu nèt de pech in een drie uur durende tropische moesson terecht te komen; het heeft de hele avond pijpestelen geregend! De terraszaai en de nieuwe Lotus Serre waren de hele avond overvol, maar nergens werd geklaagd. Het was net een reünie: overal liepen groepjes Vrienden met elkaar te kletsen of bekeken elkaars vakantiefoto's.

Drie volle bussen: onze Vereniging bruist van het leven! Om ongeveer elf uur kwamen we aan . Eerst werd het restaurant door ons "overvallen ". Kunt u zich voorstellen hoe het er uit ziet als zo'n 150 mensen

tegelijk koffie willen? Daarna op toer met de bus. Ik heb al vaker Beekse Bergen bezocht en het valt mij elke keer weer op dat ze daar erg hun best doen om zo'n bustrip zo leuk mogelijk te maken. De "gidsen " zijn erg betrokken. Ze sturen hoorns en andere spulletjes rond, vertellen van alles en willen vooral dat je veel aan ze vraagt. Ik kan dat wel waarderen. Misschien mag je het niet vergelijken, maar het is weer eens wat anders als het bandje in de Blijdorp-trein! We kwamen langs een groep Afrikaanse wilde honden; Beekse Bergen is erg trots op deze succesvolle fokgroep en

men is zelfs EEP-coördinator van deze soort. Daarom zijn er elders in het park nóg twee ruime perken voor deze soort te vinden. Overigens is het leidende dier bij deze soort.... een vrouwtje! Het fokken in dierentuinen lukt dan ook alleen maar goed als er meerdere volwassen mannetjes in de groep aanwezig zijn, zodat het vrouwtje kan kiezen. Na deze prettige inleiding (inclusief indrukwekkende roofvogeldemonstratie met een reusachtige Amerikaanse zeearend die vlak bij de bezoekers kwam) werden we "losgelaten". Dan pas merk je hoe het park is veranderd. Je kunt tegenwoordig alles te voet bekijken. En wat een uitzichten! De paden zijn pas kort geleden aangelegd , waardoor het af en toe nog wat kaal is. Maar ik verheug me nu al op de aanblik over een paar jaar, als alles flink is gegroeid. Wie Beekse Bergen bezoekt kan niet voorbij gaan aan de schitterende groep breedlipneushoorns. Onze Vriend Walter Kocke, neushoornfreak en lid van zowel de Vereniging Vrienden van Blijdorp als de Stichting Vrienden Safaripark, kan er met recht trots op zijn . Tussen haakjes, als u nog foto's, sokken, bekers, of wat dan ook heeft met een afbeelding van een neushoorn , Walter spaart alles! Wilt u ze niet kwijt, zorg dan dat hij er niets van weet, want hij is in staat om uw sokken uit uw schoenen te praten!

De safari parkachtige wijze waarop

de leeuwen zijn gehuisvest bevalt me nog steeds prima. Leeuwen moeten de ruimte hebben! Onze gids vertelde dat helaas ook Beekse Bergen kampt met een mannetjesoverschot . Gelukkig was voor één van de overtallige koningen een nieuwe tuin gevonden . Mijn favoriete verblijf wordt gedeeld door Afrikaanse olifanten en mantelbavianen. Ook dit keer was er weer een hoop te beleven bij dit reusachtige eiland. Vier van de vijf dames-olifanten steken namelijk af en toe het water over, om de bavianenrots te inspecteren of op dat deel van het terrein heerlijk in de modder te rollen. Het is een prachtig gezicht om te zien hoe de bavianen op dit "bezoek" reageren. Vooral als er ook nog een aantal heerlijke dampende olifanten-keutels worden geproduceerd. Welke aap durft, terwijl de producent nog in de buurt is, de eerste bolus te openen en de inhoud op te peuzelen? Beekse Bergen heeft volop plaats om

de dieren alle ruimte te geven die ze nodig hebben. Sommige dieren zou het publiek daardoor niet te zien krijgen, zoals bijvoorbeeld de wrattenzwijnen, die Blijdorp ook in de collectie krijgt. Daarom heeft men in Beekse Bergen naast het ruime perk ook nog een kleiner verblijf aangelegd. Dankzij deze twee verblijven wordt het mannetje meestal van de vrouwtjes gescheiden. Daardoor is hij tevens beter voor het publiek te zien. Kortom, ik heb me in Beekse Bergen weer prima geamuseerd. Er zijn veel ruime verblijven te zien. En wat erg leuk is, u kunt er op verschillende manieren van gen ieten : wandelen, met de safaribus en (uniek!) met de boot! Voor de mensen die minder goed kunnen lopen, zijn dierentuinen vaak moeilijk toegankelijk. Beekse Bergen vormt daarop een aangename uitzondering. Dit bracht ons aan het eind van een geslaagde dag, die we vast nog eens over zullen doen. Is het niet met de Vrienden, dan wel op eigen gelegenheid!

Winterprijsvraag!

FOTO van der GRAAF b.v.

"Een onbestemde g~u: verraadt hun aanwezigheid. Ver kunnen de olifanten nu niet meer zijn. Maar voorZIchtigheId IS geboden, want deze geur betekent dat de bul in de "musth" is. Behoedzaam volgen. we het natuurlijke pad door de drooggevallen rivierbedding. Beide oevers zijn dIchtbegroeId met exotIsche planten en felgekleurde bloemen. Imposante wurgvijgen reiken hoger dan het oo~ kan zien. Boven schemert het daglicht door het bladerdak en op de grond is het warm en vochtI!? Van alle kanten klinkt getjilp en in de verte krijsen apen. Een meterslange py_ thon kronkelt ZIch traag rond een boomtak. Opeens staan we oog in oog met een enorme olifant ..... !" Als u benieuwd bent hoe deze confrontatie afloopt, heeft deze tekst haar doel bereikt. Bovenstaande tekst is namelijk geen citaat uit een spannend verhaal, maar een zogenaamde "sfeerimpressie" van Taman Indah. Men krijgt een heel levendig beeld van de Diergaarde : niets duidt erop dat de bezoeker zich middenin Rotterdam bevindt. In het maart-nummer trof u ook een sfeerimpressie van de Maleise bosrand aan. Deze teksten worden vaak door de architect of door leden van het Masterplancomité geschreven. Maar dat kunnen de Vrienden , als regelmatige bezoekers en bewonderaars van Blijdorp, natuurlijk beter! Hierbij nodigt het Bestuur van de Vereniging Vrienden van Blijdorp u uit, een sfeerimpressie van uw favoriete stukje Blijdorp te schrijven!

De opdracht:

· Foto onwikkelen en afdrukken: 1uur service · Dia-film ontwikkelen: 1uur service · Kleur (deel) vergrotingen van negatief, foto of dia: 1Ox15 cm / 13x18 cm / 20x28 cm / 28x35 cm binnen 5minuten · Bedrijfs-reportages

/ /

/

Schrijf een stukje waarin u de lezer meeneemt naar een stukje Blijdorp en doe dat op zo'n manier, dat men het gevoel heeft, écht in de natuur te lopen in plaats van in de Diergaarde . Dat kan bijvoorbeeld over de vleermuisgrot, of over de Himalayarots met takins zijn. Het hoeft geen nieuw gedeelte van Blijdorp te zijn, maar knijp uw ogen dicht en laat uw fantasi e de vrije loop. Het hoeft niet eens een dierenverblijf te zijn ; ook in de " Lotus Serre " kunt u zich in het verre Oosten wanen . Het kan ook een heel klein stukje Blijdorp zijn, bijvoorbeeld het verblijf van de pinguïns. Kortom: beschrijf een stukje Blijdorp op een originele manier.

aantal woorden. Verder mag het geen onwaarheden bevatten: " .... opeens zag ik wel honderd bizons voorbij rennen .... ", is dus niet correct. Wel mag u zeggen: " .... opeens stond ik oog in oog met een groepje bizons.. .. ". De redactie stelt het erg op prijs als u uw inzending getypt en, indien mogelijk, op diskette wilt inzenden . De inzendingen dienen uiterlijk 4 januari 1997 bij de redactie binnen te zijn. U mag uw stukje illustreren met foto's; dit is echter niet verplicht!

De prijzen: Afhankelijk van de inzendingen wordt het aantal prijzen vastgesteld. Een deskundige jury beoordeelt de inzendingen. De winnende inzending wordt gepubliceerd in Vriendennieuws en de auteur mag kiezen uit de volgende prijzen: een tinnen olifantje óf een tinnen dwergnijlpaardje óf gratis deelname aan de voorjaarsexcursie naar Zoo Wuppertal! Over de uitslag is geen correspondentie mogelijk.

De spelregels:

KAREL DOORMANSTRAAT 34 A

010 - 413 55 11

Uw sfeerimpressie, van een bestaand stukje Blijdorp, mag maximaal ongeveer 500 woorden zijn, zodat het op één pagina in Vriendennieuws past. Er is geen minimum

De redactie wenst u veel succes met deze opdracht. U kunt er zich tijdens de donkere decemberdagen leuk een avondje mee bezig houden. Vol verwachting kl opt ons hart... .!

De Maleise bosrand deel 3: Vogels in de Maleise bosrand, of "One day 1'11 fly away.... " In het eerste nummer van dit jaar gaven we u een sfeer-impressie van de Maleise bosrand. Vorige keer vertelden we welke kleine katten er een plaatsje krijgen. In deze uitgave gaan we in op een aantal vogelsoorten, dat straks een nieuw en ruim verblijf krijgt. In de eerste fase wordt een plaatsje ingeruimd voor onder andere pauwfazantjes, Javapauwen en vuurrugfazanten. De aalscholvers en witnekkraanvogels krijgen er ook een vaste stek, maar worden hier niet besproken (bij hun verblijf staat een bord met uitgebreide informatie). Als alles volgens plan verloopt, is men inmiddels met de werkzaamheden begonnen. De meeste hieronder beschreven soorten zijn in Blijdorp te zien, dus zoekt u ze alvast eens op! Tekst: Marc Damen . Foto: Peter 5tolk.

. De Vrienden hebben een bijzondere band met de Groene pauwen (Pavo muticus) , ook wel Java-pauwen genoemd. In 1969 schonk onze Vereniging namelijk drie van deze schitterende vogels aan de Diergaarde. Op dit moment zijn ze echter niet meer aanwezig. Groene pauwen hebben rechtop-staande groene, glanzende veren en een pluim op de kop. Een ander, minder duidelijk, verschil met de blauwe pauw is, dat de groene pauw slanker is en hoger op de poten staat. In het wild leven pauwen in dicht struikgewas en op heuvelachtig terrein in de buurt van water. Voor de inheemsen is de pauw een heilig dier, omdat zij de pauw als het zinnebeeld voor de god Krishna zien. De vogels worden dus goed beschermd en zijn ook helemaal niet schuw. In India geniet de pauw een bijzondere reputatie als verdelger van cobra's, omdat deze door hem graag gegeten worden. De roep van de pauw is weliswaar niet zo mooi, maar wel heel nuttig: hij maakt het wild attent op de aanwezigheid van tijgers en luipaarden. Gelukkig is het geluid van de groene pauw niet zo doordringend als dat van zijn blauwe soortgenoot. De groene pauw wordt veel minder frequent door dierentuinen gehouden dan de blauwe pauw. Dit komt omdat hij niet goed tegen de winter kan en een vorstvrij onderkomen nodig heeft. Bovendien is de groene pauw temperamentvol en zeer agressief tegen zijn verzorgers. Veel algemener in dierentuinen is de Palawan pauwfazant (Polyplectron emphanum). Pauwfazanten (zie foto) hebben de grootte van een fazant, maar de kenmerken van een pauw. Ze worden ook wel spiegelpauwen genoemd: op iedere staartveer komen dezelfde "ogen" of "spiegels" voor als bij de blauwe pauw. De staart is alleen een stuk kleiner. De kop is schitterend donkergroen en heeft een zwarte kuif, net als een kievit. Ze voeden zich in het wild voornamelijk met insekten en wormen. Het gedrag (vooral het baltsspel) van de pauwfazanten is fascinerend. De baltsende haan gaat vlak voor de hen staan en zet zijn hals- en borstveren op. Vervolgens werpt hij zijn kop in de nek, springt omhoog, laat de naar de hen toegekeerde vleugel tot op de grond zakken en spreidt zijn staart uit. In deze houding loopt hij om het wijfje heen, terwijl hij een sissend geluid, soms zelfs een

melodieus gefluit, voortbrengt. Uiteindelijk probeert hij de hen met een brokje voedsel te benaderen. Als zij het brokje wil aannemen, spreidt de haan bliksemsnel zijn vleugels en staart zó uit, dat er een grote waaier ontstaat. Hierop komen de als een parelsnoer aaneengeregen, metaalachtig glanzende spiegelvlekken prachtig tot hun recht. Als de haan succes heeft, leidt dit tot een paring. De hen maakt vervolgens een met bladeren gevuld kuiltje in het struikgewas en legt daarin haar roze-rode eieren. Na 18 dagen komen de eieren uit. De jongen zijn zogenaamde nestvlieders; ze zijn direct in staat de hen te volgen. Hierbij lopen ze onder haar staart of links en rechts dicht naast haar. Zeker in het voorjaar verdient het aanbeveling deze fazantjes eens een uurtje gade te slaan. De vuurrugfazanten zijn ook al lange tijd in Blijdorp aanwezig. Op het moment worden er zelfs twee vormen gehouden: de Vieillot-fazant (Lophura ignita rufa) en de salvadorifazant (Lophura inornata inornata) . Vuurrugfazanten komen in een groot aantal verschillende ondersoorten voor op talloze eilanden in Zuidoost-Azië. Iedere soort heeft echter slechts een heel klein verspreidingsgebied (vaak maar éé n klein eilandje), waardoor de ondersoorten heel kwetsbaar zijn. Zo kan een klein roofdier, dat als verstekeling op een schip is mee gevaren, een hele populatie uitroeien! Om te voorkomen dat hierdoor een hele ondersoort uitsterft, is het van belang, dat er elders op de wereld reserve-populaties bestaan, bijvoorbeeld in Europese dierentuinen. Het meest opvallende kenmerk van vuurrugfazanten is de kobaltblauwe kop van de hanen. Beide geslachten hebben een korte, dikke kuif van stijve veren. Vuurrugfazanten zijn geen echte bosbewoners, al komen ze ook wel voor in dicht struikgewas. Ze houden zich hoofdzakelijk aan de bosrand op, waardoor ze uitstekend in dit Masterplan-project passen . Hoe mooi de vuurrugfazanten ook mogen zijn, vriendelijk zijn ze bepaald niet; ze zijn zeer agressief en vallen, indien ze de kans krijgen, ook de verzorgers met hun scherpe sporen bliksemsnel aan. Op dit moment is nog niet duidelijk welke ondersoort de Maleise bosrand gaat bewonen, maar het is zeker dat hun aanwezigheid een lust voor het oog zal zijn!

NobElSTRAAT 112 }0}9 SP ROTTERdAM TElEfOON 010 - 466 }1 GEREEdsc!t'\ppEN • IJZERW,\REN

ELEkTM • S'\NiuiR • VERF • SLEUTELSERViCE

~ - H. Mourik en Zn

~specialist in Aardappelen, groente en fruit.

Vers gesneden rauwkost, vruchtensalade en stamppotten. Statensingel127 3039 LJ Rotterdam 'D'01O - 466 16 71

De Vriend voor uw ogen en oren.

I

~~~!O~E!!

I Statenweg

De specialist voor uw touringcarreis, zoals:

• Dagtochten • Personeelsreizen • Excursies

. . .1!PIIIII!I....... 01i!9!81

• Bruiloften • Schoolreizen • Meerdaagse reizen

- 331220

108, Rotterdam, 010 - 46660521

Indische neushoorns in Europa Blijdorp is een van de wein ige dierentuinen in Europa, waar Indische neushoorns te bewonderen zijn. In dit verhaal speuren we naar de "roots" van onze neushoorns, Nico en Namaste. Daarmee geven we meteen een beeld van de geschiedenis van de Indische neushoorns in Europese dierentuinen en de wijze waarop de verschillende dierentuinen samenwerken voor het behoud van deze bedreigde diersoort. Tekst: Marc Damen en Marcel Kreuger. Foto's : Jörg Hess (2), Marleen Huyge en Peter Stolk. Met dank aan Dr. Gabriele Wirz-Hlavacek (Zoo Basel en stamboekhouder), Beatrice Steck (Zoo Basel) en Marleen Huyge (Dierenpark Planckendael). Een belangrijk probleem met betrekking tot Indische neushoorns in Europese dierentuinen is, dat de populatie maar op heel weinig dieren is terug te voeren. De basis voor de huidige populatie in Europa werd gelegd door de dierentuin van Basel (Zwitserland). In 1951 kwam het mannetje Gadadhar naar Basel; een jaar later het vrouwtje Joymohti. Bijna alle Indische neushoorns, die nu in Europa te zien zij n, stammen van dit koppel af. Ook Nico en Namaste hebben beiden, hoewel ze uit verschillende dierentui-

nen komen, bloed van deze twee dieren in de aderen. Gadadhar en Joymohti kregen in 1956 een mannelijk jong; een Europese primeur! In 1959 verhuisde Rudra, zoals het jong genoemd werd, naar de dierentuin van Milwaukee (U.5.A), waar hij in 1967 zelf vader werd. Het tweede jong van Gadadhar en Joymohti werd in 1958 geboren en was een vrouwtje. Zij kreeg de naam Moola.

Gadadhar verwekte in totaal zeven jongen, waarvan vier bij Joymohti en twee bij zijn dochter Moola. Ook het eenzame vrouwtje dat in Hamburg woonde (Nepal i 11) ging af en toe op bezoek in Base!. In 1964 stierf Gadadhar plotseling. In de dierentuin van Berlijn stond echter al enige jaren een eenzaam mannetje, Arjun genaamd, dat tegen de laatste dochter van Gadadhar en Joymohti (geruild werd. Arjun bleek een goede fokman in Basel en met Joymohti en haar dochter Moola kreeg hij totaal 9 jongen . Twee jongen van Arjun en Moola, namelijk mannetje Puri en vrouwtje Nanda, vertrokken eind jaren zestig naar de dierentuin van Stuttgart Puri en Nanda (broer en zus!) kregen samen liefst 8 jongen, waarvan de laatste in 1991 geboren werd en de naam Namaste kreeg. Namaste verhuisde in 1993 naar Diergaarde Blijdorp. Arjun verwekte in totaal 19(1) jongen bij zes verschillende vrouwtjes voordat hij in 1983 stierf. Zijn zoon , de in 1980 geboren Chitawan, volgde hem op. Chitawan kreeg zijn halfzus Tanaya en zijn volle zus Ellora als partners, met wie hij zeven jongen voortbracht, voor hij in 1983 stierf. In 1971 ontving Planckendael een Indische neushoorn. Het dier, een mannetje, kreeg de naam Yassam. Een jaar later volgde het in Basel geboren vrouwtje Tutuma, dat in Planckendael omgedoopt werd tot Zutuma.

Antwerpen (en daarmee ook Planckendael) hebben namelijk een nogal bijzondere manier van naamgeving aan een diersoort. Alle dieren die in 1945 in Antwerpen geboren of aangekomen zijn, kregen een naam die begint met de letter "A". In 1946 begonnen alle namen met de letter " B" en zo werd het hele alfabet afgewerkt. De snelle rekenaar zal nu ook de naam "Yassam" kunnen verklaren en ziet meteen waarom Tutuma omgedoopt werd in "Zutuma". Op deze manier kan men in Antwerpen en Planckendael aan de naam van het dier zien, sinds wanneer het in de dierentuin is! In 1980 kreeg het koppel Yassam en Zutuma een jong, dat helaas meteen stierf. In 1982 ging het wel goed en werd Johanna geboren, in 1986 gevolgd door Nico. Hij verhuisde in 1990 naar Blijdorp.

Heden en toekomst: Ondanks de grote mate van verwantschap in de Europese populatie ziet de toekomst er toch niet somber uit. De afgelopen jaren zijn er namelijk een paar dieren uit het wild en uit de Verenigde Staten aangekomen om te zorgen voor de broodnodige bloedverversing. Op dit moment zijn er 13 locaties in Europa waar Indische neushoorns gehouden worden. Deze worden hieronder, in alfabetische volgorde, kort besproken.

Basel heeft na het overlijden van fokman Chitawan nog drie vrouwtjes over. Men is druk op zoek naar een nieuwe man en

doet alle moeite om een onverwant exemplaar (u it de Verenigde Staten of uit Azië) te verkrijgen. Voorlopig ligt de fok in Basel echter even sti I.

Tierpark Berlin-Friedrichsfelde heeft een koppel Indische neushoorns. In 1985 en 1990 werden hierbij jongen geboren, maar de laatste tijd verloor de man zijn belangstelling voor het vrouwtje. Daarom is er in 1994 een vrouwtje uit het San Diego Wild Animal Park bijgekomen. Tot ieders verbazing bleek dit vrouwtje in Amerika gedekt te zijn, want, nauwelijks vier maanden na haar aankomst in Berlijn, schonk zij het leven aan een jong, dat tot vreugde van iedereen ook nog eens een vrouwtje bleek te zijn. In Berlijn bevinden zich nu dus twee vrouwtjes die bijna onverwant aan de Europese populatie zijn. Zoo Berlin bezit sinds een paar jaar een koppel, bestaande uit een mannetje dat in Tierpark Berlin geboren is en een wildvang vrouwtje. Dit koppel is nog jong (het mannetje is nu zes jaar oud), dus dit biedt veel hoop voor de toekomst. In Chester loopt één van de mannelijke jongen die in Whipsnade geboren zijn .

Het is de bedoeling dat één van de vrouwelijke jongen van Planckendael hier naartoe gaat. De dierentuin van Keulen heeft een koppel Indische neushoorns. De dieren zijn tien tot vijftien jaar oud, maar het mannetje (een broer van Namaste) schijnt niet helemaal in orde te zijn . Het vrouwtje heeft echter wildvang ouders en is onverwant aan alle andere dieren in Europa, zodat het toch heel belangrijk is, haar bij de fok te betrekken.

Dvur Kralove in Tsjechië heeft ook een koppel. Het vrouwtje heeft al twee jongen gehad. De vader ervan is gestorven en sindsdien heeft het vrouwtje niet meer voor nageslacht gezorgd. Wellicht is de nieuwe bul (geboren in 1988) nog wat aan de jonge kant. Liberec ontving het enige overlevende jong van het vrouwtje in Dvur Kralove. Hij bevindt zich echter al zeven jaar alleen in Liberec en het is moeilijk een weinig verwante partner voor hem te vinden . Tierpark Hellabrunn in München is pas begonnen met het houden van Indische neushoorns. Op het moment heeft men een

bul uit Stuttgart (ook een volle broer van Namaste), een vrouwtje uit Stuttgart en een wildvang vrouwtje. De dieren zijn nog jong, maar het is toch van groot belang voor de Europese populatie dat met name het wildvang vrouwtje snel een jong krijgt. Ook Nürnberg heeft een nog vrij jong koppel. Hij is in Stuttgart geboren (alweer een broer van onze "Nam mie") en zij komt uit Basel. Omdat de meeste dieren direct of indirect uit "Basei" komen, zijn deze dieren qua bloedlijn voor de Europese populatie niet echt van belang. In Planckendael bevi ndt zich op het moment de meest succesvolle groep van Europa. Naast de nog jonge bul, die al vier jongen verwekt heeft, lopen hier twee fok-

vrouwtjes en hun twee vrouwelijke jongen. Het is de bedoeling dat Teja, het jong dat in 1992 geboren is, binnenkort naar een andere dierentuin verhuist om plaats te maken bij een eventuele nieuwe neushoorngeboorte.

leven van Birma. In leel uit van ver<e treinreis geboren. In geboren. Daarna laar Hannover, waar ze aatste veertig jaren van

In Rotterdam loopt Nico, afkomstig uit Planckendael , nog een zoon van de vorige fokman aldaar. Zijn bruid heet Namaste en is in 1991 in Stuttgart geboren. Ook dit koppel is nog jong en heeft goede toekomstperspectieven. Inmiddels is Namaste gedekt; als alles goed gaat, wordt de geboorte in de herfst van 1997 verwacht. De vader van Namaste, Puri, is nog steeds in Stuttgart te zien. Na de dood van zijn partner heeft hij sinds 1993 een wildvang vrouwtje als gezelschap. Het is van groot belang dat zij jongen krijgt, maar Puri is al op leeftijd en zijn genen zijn inmiddels ruimschoots over de wereldpopulatie Indische neushoorns verdeeld. Het is te hopen, dat er een genetisch gezien belangrijke neushoornman naar Stuttgart komt. Whipsnade, tenslotte, heeft een vrij oud koppel dat de afgelopen decennia zes jongen gekregen heeft. Verwacht wordt dat deze dieren geen jongen meer krijgen. Een van hun jongen is nu de fokman in Planckendael. De Indische neushoorns in Europa staan er dus, ondanks de grote mate van verwantschap, niet zo heel slecht voor. Er zijn vele potentiële fokstellen , met een aantalonverwante dieren daarbij. Als de dierentuinen met Indische neushoorns goed met elkaar blijven samenwerken en veel dieren uitwisselen, blijft Europa een gezonde groep houden en kunnen we, ook over vele jaren, nog Indische neushoorns in Europese dierentuinen zien!

ik word ook "Vriend " van Blijdorp en ontvang bij mijn lidmaatschap twee a,gratis kaartjes voor Blijdorp of Artis en vier maal per jaar "Vrienden nieuws".

J

Dhr./mevr: Adres: ...... _. _. Postcode/plaats: Geboorte datum: _. Giro/bankrekening: Telefoon: .. ..... _ Ik betaal na ontvangst van een acceptgiro.

Aangemeld door het lid: Dhr./mevr.: Telefoon: .... _......... Sonoystraat 6-a • 3039 ZT Rotterdam' Iel : 010 - 467 66 37

e aanhangwagen af te Ie weg te laten lopen. e activiteiten zeer zeden, liet ze zich toch r nieuwe onderkomen ~ rest van haar leven

!rzorger in Gelsenield Birma bezig door le in het circus geleerd voeren. Op het comdanste ze met kleine net haar hoofd op en vlogen dagen in het cirr nieuwe kunstjes zoals ,ndharmonica en gaf Iraaiorgel. Tegenwooret publiek in de Ir afkeer op, maar in die itterend. Dankzij Birma ~en enorme belangi hadden ook nog een j a; door het draaien aan aar slurf, die verlamd -ing), ook weer getraind eds meer mee doen, zoIrinken!

bul uit Stuttgart (ook een Namaste), een vrouwtje I wildvang vrouwtje. De di maar het is toch van groc Europese populatie dat n vang vrouwtje snel een je

-

Birma (deel 3; slot) In de vorige afleveringen werd u deelgenoot van het eerste deel uit het leven van Birma. In 1924 werd zij gekocht door een Duitse dieren handelaar en maakte zij deel uit van verschillende circussen. In 1939 werd haar eerste kalftijdens een nachtelijke treinreis geboren. In 1940 werd, tijdens een gastvoorstelling in Amsterdam , haar tweede kalf geboren. Daarna bracht Birma de winter van 1941 /42 door in Blijdorp. Birma verhuisde naar Hannover, waar ze in 1944 een jong kreeg. In deze derde en laatste aflevering worden de laatste veertig jaren van haar leven beschreven.

Ook Nürnberg h, jong koppel. Hij is in Stul weer een broer van onze komt uit Basel. Omdat d, rect of indirect uit "Basel dieren qua bloedlijn VOOI latie niet echt van belang In Planckendael I moment de meest succe~ Europa. Naast de nog jor jongen verwekt heeft, lo~

Originele tekst: Ernst Rühmekorf Ruhr Zoo Gelsenkirchen. Aanvullingen: WolfDieter Gürtler - Ruhr Zoo Gelsenkirchen. Foto's: Archief Ruhr Zoo Gelsenkirchen. Bewerking tekst: Marc Damen.

c.. :10.

o .-

-."'C

CO

LJ') L1') L1')

o

M

De dierenhandelaar Ruhe opende in 1949 een eigen dierentuin, midden in het Ruhr-gebied. Deze dierentuin, die de " Ruhr Zoo" genoemd werd, lag in Gelsenkirchen en is in een paar maanden gebouwd. Na de Tweede Wereldoorlog bloeide de dierenhandel weer op als gevolg van een toegenomen vraag naar dieren door dierentuinen. Het moge inmiddels duidelijk zijn dat veel dierentuindieren de oorlog niet overleefd hadden: ze kwamen bij bombardementen om, ze stierven door gebrek aan voedsel of ze werden opgegeten door hongerige mensen! Door deze toename in de vraag naar dieren kon de firma Ruhe niet meer alle dieren in Alfeld kwijt en ze besloten om middenin het Ruhr-gebied, waar de meeste vraag bestond, een eigen dierentuin te beginnen. Als grote attractie werd Birma, die eigendom van de firma Ruhe was, in Gelsenkirchen gestationeerd . Op 12 april 1949 werd ze, ook nu weer met de trein , naar Gelsenkirchen gebracht. Vanaf het station werd ze de laatste kilometers op een open aanhangwagen vervoerd; dit kon zonder risico plaatsvinden: Birma was het gewend. Toen de tractor met aanhanger echter in de dierentuin aangekomen was en de weg naar het olifantengebouw insloeg, zakte de tractor tot aan zijn assen weg in de modder. Immers, de wegen waren slechts berekend op het gewicht van de bezoekers van de dierentuin en niet op zware tractoren! Alle pogingen om de tractor los te trekken waren tevergeefs; hij was niet van zijn plaats te krijgen . Er bleef niets anders

over dan Birma van de aanhangwagen af te halen en de rest van de weg te laten lopen. Hoewel ze van al deze activiteiten zeer zenuwachtig was geworden, liet ze zich toch zeer gewillig naar haar nieuwe onderkomen leiden. Hier zou ze de rest van haar leven blijven . De olifantenverzorger in Gelsenkirchen, Karl Preu~, hield Birma bezig door haar de kunstjes, die ze in het circus geleerd had, weer op te laten voeren. Op het commando "Birma walz!" danste ze met kleine pasjes en wiegde ze met haar hoofd op en neer, zoals in lang vervlogen dagen in het circus. Preu~ leerde haar nieuwe kunstjes zoals het spelen op een mondharmonica en gaf haar pauken en een draaiorgel. Tegenwoordig wekt dit alles bij het publiek in de dierentuin alleen maar afkeer op, maar in die tijd vond men het schitterend. Dankzij Birma kende de dierentuin een enorme belangstelling. Deze kunstjes hadden ook nog een gunstig effect op Birma; door het draaien aan het draaiorgel werd haar slurf, die verlamd was (zie vorige aflevering), ook weer getraind en kon zij er weer steeds meer mee doen, zoals zelfstandig water drinken!

De Ruhr-Zoo was nog steeds in handen van de dieren handelaar en steeds kreeg Birma opnieuw gezelschap, want Ruhe was begonnen met het grootschalig importeren van Aziatische olifanten. Hierbij diende Gelsenkirchen als tussenstation. De jonge olifanten bleven steeds in de dierentuin, tot er een koper gevonden was. Birma nam deze jongen steeds als pleegkinderen aan en probeerde ze op hun gemak te stellen. Birma begeleidde de jonge olifanten overal waar ze heen gingen of moesten gaan. Als de verzorger de staldeur opende, zorgde Birma ervoor dat de jongen naar binnen of naar buiten gingen. Birma zag er op toe, dat ieder jong genoeg te eten kreeg en bij ruzies tussen jonge olifanten speelde ze een bemiddelende rol. Overigens liet ze ook duidelijk haar ongenoegen blijken, wanneer er weer eens een olifant verkocht was. Eind jaren zestig daalde de vraag naar olifanten weer, omdat alle dierentuinen inmiddels voorzien waren. Birma kreeg in 1971 gezelschap van Mapalay, een Aziatische olifantenkoe uit de dierentuin van Hannover. Mapalay was afkomstig van circus Knie en in Hannover had ze twee jongen gekregen. Toen Mapalay naar Gelsenkirchen kwam, was ze weer drachtig. Uiteraard was e. van Doorn, hoofd levende have in Diergaarde Blijdorp, Birma niet vergeten. Zoals u in de vorige aflevering hebt kunnen lezen, heeft deze olifant een enorme indruk op hem gemaakt. Daarom wilde hij Birma zeker nog eens terug zien en hij heeft daarover in Blijdorp Geluiden (jrg. 21, nummer 12, december 1973) verhaald:

"Doordat het in de oorlogsjaren mede tot mijn verantwoording behoorde te zorgen voor het welzijn van alle dieren in Blijdorp (dus ook voor Birma), kunt u zich voorstellen dat ik, bij dit al te lang uitgestelde bezoek aan Gelsenkirchen zag dat Birma zich nog steeds in goede welstand bevond. Ik heb mijn vriendin met meer dan gewone belangstelling bekeken en ik kan haar uit duizenden soortgenoten herkennen en wel aan een bepaalde vouw in haar rechteroor en de manier waarop deze danseres loopt. (. ..) Birma liep bij ons bezoek tezamen met een volwassen moeder met baby van ongeveer drie en een halve maand oud. Tot mijn grote verbazing vernam ik dat deze koe de bloedeigen moeder is van ons in december 1970 in Hannover geboren jongste olifantje Ramon (. ..). De directeur van de Ruhr-Zoo vertelde ons, dat Mapalay drachtig naar Gelsenkirchen was gekomen, maar dat deze Zoo niet over een kraamkamer beschikte. Toen het zeker werd dat Mapalay wat de draagtijd betreft binnen niet al te lange tijd moest zijn "uitgeteld", werd op de stalafscheiding en de gracht een stalen hekwerk aangebracht, waarvan de ruimte tussen de spijlen 28 cm bedraagt. Met enige moeite kan een olifantenverzorger die een niet overmatig gebruiker is van Beiers bier, in geval van een plotselinge aanval van een olifant, met een beetje geluk hierdoor vluchten (. ..). Groot was de verbazing van de directeur en de verzorgers toen zij op een morgen de werkzaamheden wilden beginnen en in de stallen van de dikhuiden een geweldig tumult vernamen. Mapalay was helemaal overstuur en tante Birma niet minder. Geen wonder! Het bleek dat er in de vroege morgen een baby was geboren, die wellicht bij de eerste pogingen om op de been te komen, (. ..) door de tralieopening was getuimeld en daarbij in de gracht was terechtgekomen. Onmiddellijk werd de gracht trapsgewijs opgevuld met strobalen en los stro, doch niet in de buurt van de moeder, maar bij het open gedeelte van de stal, waar tante Birma stond. Rappe handen hadden inmiddels planken aangebracht voor de te brede tralieruimten van de kraamkamer. Met behulp van enkele oppassers en Birma werd het jong, dat nog maar zeer wankel ter been was, door tante Birma naar haar moeder gebracht. Het jong mankeerde niets. Ook hier

weer bewees Birma haar onschatbare waarde en haar aantrekkelijke karakter zelfs in penibele omstandigheden". (e. van Doorn) . Naast de haar bekende personen kwamen er ook veel prominente aardbewoners naar Birma kijken. Zo heeft de Maharadja van Mysore regelmatig een bezoek aan Birma gebracht. Ook de toenmalige Bondskanselier, Gustav Heinemann, kwam in de Ruhr Zoo. Tijdens een verkiezingstournee maakte ook een andere Bondskanselier, Erhard, een korte stop in de dierentuin. Ondanks haar hoge leeftijd is Birma tot aan haar dood de leidende koe in Gelsenkirchen geweest. Deze leidende rol werd verscheidene malen duidelijk als ze Mapalay haar plaats wees. Zo was Mapalay vlak na haar aankomst in Gelsenkirchen heel nerveus en daardoor erg agressief. Ze had erg veel moeite zich aan de voor haar nieuwe omgeving aan te passen . In december 1971 viel Mapalay haar verzorger, Dieter Köhler, op het buitenterras aan en sloeg hem met een klap van haar slurf op de grond. Het volgende ogenblik stond Mapalay boven hem en probeerde hem met één voet te vertrappen. Birma vloog op Mapalay af en gaf haar een enorme kopstoot, waardoor ze opzij geworpen werd. Van dit moment maakte Dieter Köhler gebruik om op te staan en zich in veiligheid te brengen. Om zijn positie in de rangorde niet te verliezen ging Dieter Köhler daarop het verblijf weer in om Mapalay tot de orde te roepen. Daar kwam echter niets van terecht, want Birma verhinderde direct contact tussen Mapalay en de verzorger door eenvou-

digweg tussen hen in te gaan staan. Hiermee heeft Birma deze verzorger van de dood gered en het is dan ook niet zo verwonderlijk, dat hij met groot respect over " Birma; de olifant met het hart van goud!" spreekt.

In 1980 kreeg Birma steeds meer moeite met lopen en eten en in 1981 legde zij het hoofd voor de laatste keer te rusten. Daarmee nam Europa afscheid van een van haar beroemdste olifanten. Birma was een heel bijzondere olifant en een voorbeeld van hoe trouw een olifant kan zijn. In Gelsenkirchen is men zich daar ook terdege van bewust. Daarom is er in het olifantengebouw van Gelsenkirchen een kleine expositie over het leven van Birma ingericht. Zo leeft Birma, "de olifant met het hart van goud", nog voort in de gedachten van velen.

Giften voor de gibbon-actie (van juli tot en met september 1996)

Tot fl. 10,-:

jansdam; Hortensius, Roelofs en Verhart te Hellevoetsluis; de

Smits te Rotterdam; Eys te Heenvliet en Vollers te

Wilde, v. Staayeren en Rietveld te Hoogvliet Rt; de Korte-v. Oosten te Klundert; de Vries te Krimpen a/d Lek; Hesseis en Drost

Spykenisse.

Bijdragen van fl. 10,-: Restaurant AleJGInder • Kruiskade 12 • 3012 EH Rotterdam telefoon 010 414 07 44

v. Toorn, Riphagen-Boerdam, Bos, Hagt, Maas-Lagendijk, Mulder-Boogerd, Elsingh, Frenkel, ter Wee, v.d. Stelt-Nieuwbuurt, Meysen, Onderdelinden, v.d. Abeele-v. d. Le-

Voor leden van de Vereniging Vrienden Van Blijdorp serveren wij het

?'lir~"'1'~il1~" Voorwaarden: • Reserveren gewenst • o.v.v. registratienummer • Prijs: f 45,- per persoon inclusief: 1 apéritief, 1 glas wijn, 1 kopje koffie

Ideaal in combinatie met uw avondje uit in Theater of Bioscoop

lie, v. Klaveren, v.d. Hoeven, Michels, Buyt, de Groote, Zuiderna, v. Efferen en Mulder, allen te Rotterdam; Hoogenboom te Alphen a/d Rijn; Klootwijk te Barendrecht; v. Schaik te Bergen op Zoom; Rutgers te Berkel en Rodenrijs; Slyper-Moors te Born; Hoogendoorn, v. Eck en de Klerk te C2pelle a/d Yssel; Jonkers te Gemert; Suttorp te 's-Gravendeel; Hille Ris Lambers te 's-Gravenhage; Dorreman te Hillegom; de Blok te Hoogvliet Rt; Ypma te Leiden; Vaneveld te Leiderdorp; v. Katwijk-v.d. Spelt te Maassluis; Noord ermeer te Middelharnis; Uilenbroek te Mijnsheerenland; Schoolmeester te Oud Beyerland; Verheezen te Puttershoek; v. Duyvenbode en v. Hal-v. Dorst te Ridderkerk; Dykstra te Schiedam; v.d. Mey en de Bie-Kooy te

te Krimpen a/d Yssel; Hoogeveen en V.d. Meer te Leiden; van den Ende te De Lier; Ouweneel te Maasdam; Storm-Berkhout en Bareno te Maassluis; Bouma en v. Herwijnen te Mijnsheerenland; de Puy te Nieuw Beyerland; Bos te Nieuwerkerk a/d Yssel; Bergman te Oegstgeest; Timmers en Tates te Oud Beyerland; Buining te Papendrecht; Voogd, Voogt-Bos en Duyvenbode te Ridderkerk; v. Weezenbeek-Bons te Rockanje; v. Reisen te Sassenheim; Vermaat-Steen, Peterbroers en Grootenhuys te Schiedam; Bonnier, Zoomer, v. Staalduinen-Bosch en Constandse te Spijkenisse; v. Oorschot te Stolwijk; Viskil en v. Rooy te Strijen; Zwiers te Utrecht; Neelemaat-v.d. Plas, Ouwend ijk, V.d. Windt, de Jong en Verheezen te Vlaardingen; Kragt-Welsink te Voorburg; Elskamp te Woudenberg; Sie te Zoetermeer; Kortland te Zwi jndrecht en Tobe en Hoogeveen .

Tussen fl. 25,- en fl. 50,-: de Berse, v. Pelt, Boute, v. Oort, Cobelens, Horsten, van den Bosch en Scherpenisse te Rotterdam; Luiten te Capelle

Kindermenu f 22,50

Sliedrecht; v. Raamsdonk te Spijken isse; v. Aa lten te Tiel; Hart te Vianen; Hoppzak, v. Hees-Hoogerwerf, V.d. Berg-de Waard

a/d Yssel; Verburg te Etten-Leur; Rijshouwer te Gouda; v. Veen

Op verzoek speciale offerte voor partijen

en v.d. Windt te Vlaardingen; v. Andelte Werkendam; Neute-

te Reeuwijk; Westland te Schiedam; v.d. Zwan te Vlaardingen;

boom te Zoetermeer, Barkhuysen en Baas-Molier.

v. Kooten te Woerden; Raths te Köln (Dl.

Tussen fl. 10,- en fl. 25,-:

Bijdragen van fl. 50,-:

v. Gaans, Willebrand, de Ruyter-Janze, V.d. Berg,

Roedolf, Schildkamp, Smid, Pieters, Dutilh, Boere,

Burky, de Groot, v.d. Berg, Boot, Keesmaat, Marquenie,

~

BAUME & MERCIER GENEVE tAAf,,.s J«)lI\.oof .. oll'Vla tII)O

muA"

/-.~

ca/tier

Het

ROTTERDAMS OPERA } KOOR

DISTRIBUTEUR AGRÉÉ

JUWelie~HOrlOger

Bob Langendam Stadhoudersweg 105 - 107, Rotterdam Tel.: 010 - 465.00.65 en 465.34.00

nenburg, lawton, van der Hoeven, Meckmann-Knikman,

Bakker te Benthuizen ; van Geelen, van ' t Hof, de Graaf en

Klapwijk-de Klerk, la Rocca-den Hartog, Tammes, Broedeiet,

Olivier-Onink te Capelle a/d Yssel; van Leeuwen-Schaap en

Kuiper, de Wit, Rombouts en Schildt-Houben, allen te Rotter-

Eygenraam te Delft; Hammer-Sengers te Drachten; de Bruin te

dam; Niezen te Bussum; Woerdeman en Riege te Capelle a/d

Hoogvliet Rt; Ponte te Langeweg; van Holstein te Naaldwijk;

Yssel; Scholten te Delfgauw; Lindeboom te Gorinchem; v. Vee -

Hazenbroek te Nieuwerkerk a/d Yssel; Hasper, van Wijk en V.d.

len te 's-Gravenhage; V.d. Wulp te Hellevoetsluis;

Nol te Oostvoorne; Los te Poortugaal; v.d. Engel te Ridderkerk;

Schoufour-Martin te Kapellen Putte (B); Kuch ler-Tabaksblat te

Groeneveld te Vlaardingen; Kok te Westmaas; v.d. Meulen te

Krimpen a/d Yssel; Vrolijk te Linschoten; Barendregt-Bolhuis en

Woudenberg en Bruins-Sas te Zwijndrecht.

Barendregt te Maassluis; Giphart-Romunsen te Moerdijk; Suy-

Bijdragen van fl. 25,-: v.d.steene, v. Werven, Kouwenhoven, Hoppen ,

viert in 1998 haar 75 jarig jubileum. Voor ons thans 170 leden tellende koor zoeken wij met spoed -in de eerste plaats-

Tenoren Andere belangstellenden zijn welkom, mits er plaats is. Telefonische informatie te verkrijgen bij het sekretariaat onder telefoonnummer 010 501 8281

de Wit, Hooydonk, Keur, Lems, Breedveld, v. Collenburg, Zwij-

Konings, Breedveld, den Boer en Havenaar, allen te Rotterdam;

Boender-Yeague, v. Nieuwengiessen, Bos, Harmsen-Post,

Verkaik, Robbemond, Knuist, Kreuger, v.d. Lely, v.d. Bent, Streefkerk-V.d. Berg, Schouwink, Moerkerken, v. Hoorn, Abels,

ker te Papendrecht; v. Kaam en van den Bosch te Ridderkerk; Buysrogge te Schiedam; v.d. Sluis te Strijen; Coolen-v.d. Poel te Tilburg; v. Leeuwen-Post en V.d. Linde te Vlaard ingen; Talboom te Voorhout.

Tussen fl. 50,- en fl. 100,-:

Bouma, v. Druten, de Bruin, Joosten, Garcia, Stierman, v.d. Kasteelen , v. Engeldorp Castelaars, Zweistra-Kagi, leeuwen, Bruin,

Buchli te Rotterdam en Bos te Eindhoven.

Mathol, Reiff, Moonen, Kooyman, Nowack, Gerretsen, Security

FI. 100,- va n Slijkoort, Slob, den Heldt, v. Lent en

Bovendien:

Force, Kipping-Paffen, de Vlieger, v. Lent, Voets-Buysman, Krou-

Kluit, allen te Rotterdam; Frans Swarttouw Co. te Amsterdam;

wer en Stel, allen te Rotterdam; Verhage te Aarle Rixtel; v.

Strooy te Berkel en Rodenrijs; Terpstra en Visser te Capelle a/d

Laviere te Bergschenhoek; v.d. Kruys te Berkel en Rodenrijs;

Yssel; Kuppers te Delft; Ruys te Rhoon; Soundhouse te Schie-

Tan te Bleiswijk; v.d. Enden te Brielle; Swinkels, Nouwen, Bos-

dam; Boskamp en Brobbel te Vlaardingen; de Jong te

winkel en Tillema te Capelle a/d Yssel; v. Leeuwen te Delft; de

Woerden; Zwaan-Bast te Zuid land en Sparreboom-Veldhuis.

' Waard te Dordrecht; Doorduyn-Dyksterhuis te Goes; Struy-

FI. 150,- van Hoekwater te Rotterdam.

eken, Moll-v. Ommeren, Sandbergen en Schaberg te s

FI. 250,- van v. Belle en Man in 't Veld te Rotterdam.

Gravenhage; Monshouwer-v. Leening en Monshouwer te Heer-

FI. 2500,- van Mw Dr. Verheijen-Voogd te Utrecht.

Alle gevers van deze Maleise bosrand-giften worden heel hartelijk bedankt. Verdere giften zijn natuurlijk altijd van harte welkom, want we zijn er nog niet....!

Het Oceanium (deel 5). Sinds vorig jaar houdt Hans Post, hoofd van de afdeling Presentatie binnen Diergaarde Blijdorp en één van de personen die zich met de voorbereiding van het Oceanium bezighoudt, u op de hoogte van alle ontwikkelingen rondom dit enorme project. Hij nam ons, in gedachten, alvast mee naar het Oceanium, zoals dat in de toekomst moet gaan worden, en gaf een beschrijving van alle stappen die daarvoor achtereenvolgens doorlopen moeten worden. Zo werden er Programma's van Eisen (PvE's) opgesteld voor alle diergroepen, maar ook voor de Botanische afdeling, de afdeling Educatie, de Horeca, etcetera. Het is heel moeilijk om alle PvE's op elkaar af te stemmen en onder te brengen in één complex, maar uiteindelijk is dit toch gelukt. De heer Dorresteyn kon tijdens zijn nieuwjaarstoespraak voor de Vrienden zelfs een maquette van het Oceanium onthullen. Later werd die maquette steeds bijgesteld en telkens gedetailleerder gemaakt. De gemeente en Diergaarde Blijdorp werden het eens over de oppervlakte en de ligging van de uitbreidingszone en de eerste ladingen zand zijn gestort. Tot hier hebben de Vrienden de ontwikkelingen via Vriendennieuws kunnen volgen. Het afgelopen half jaar is er echter weer zoveel gebeurd, dat het hoog tijd is om eens even met Hans Post bij te praten. Helaas heeft hij dit keer minder goed nieuws! Interviewen uitwerking: Marc Damen . Foto's: R. Doolaard en S. Sheermahomed. Hans, de afgelopen maanden is het nogal stil geweest rondom de Oceaniumplannen. Wat is er in die tijd gebeurd? Het belangrijkste is het dat wij zijn gaan uitrekenen wat het ideaalbeeld, dat we voor ogen hadden en in Vriendenn ieuws en Blijdorp Blad uitgebreid geschetst is, zou gaan kosten . We hebben er bewust voor gekozen het plan eerst in de optimale vorm uit te werken en nog geen concessies aan het budget te doen. Op die manier weten we zeker dat we niets vergeten zijn. Wat iedereen al gevreesd had, bleek helaas ook de harde waarheid te zijn: dit ideale plan zou veel meer gaan kosten dan de 45 miljoen gulden, die we voor dit project kunnen uittrekken. Dat betekende dat we moesten gaan snijden

in het oorspronkelijke project. We waren het er echter over eens, dat een goedkopere variant dezelfde aantrekkingskracht moest hebben als de originele plannen en niet "zomaar een aquarium" is. Het idee van de reis langs de tien hoofdmomenten moet, zo lang mogelijk, behouden blijven, als we überhaupt een Oceanium willen bouwen. Hoe hebben jullie dit voor elkaar gekregen? We zijn eerst gaan korten op de bouwkundige kosten van het geheel. We hebben het gebouw als het ware aan de buitenkant van de franje ontdaan, maar daar merkt de bezoeker, die in het Oceanium loopt, niets van. In de wandelgangen wordt dit in Blijdorp de "dozen-variant" genoemd.

Het plan is nu om het Oceanium te bouwen naar de opzet van de "Droomvlucht" en de "Fata Morgana" in de Efteling: we bouwen "dozen" die er van binnen fantastisch uitzien, maar aan de buitenkant gecamoufleerd of ingegraven worden, om te verhullen, dat het slechts aaneengeschakelde componenten zijn. Wie in het toekomstige Oceanium achter de schermen komt, ziet een zeer functionele ruimte, waar de illusie echter compleet verstoord wordt. De architectonische buitenkant wordt dus grotendeels uit het oorspronkelijke plan gewist. Hierdoor besparen we veel geld , maar zitten we nog steeds boven de begroting. Daarom hebben we de architect, de adviseurs en de projectleider de opdracht gegeven om, vanuit deze "dozenstructuur", de kosten nog verder omlaag te brengen. Wat betekent dit voor de tijdsplanning? Uiteraard heeft dit tot gevolg dat we vertraging oplopen , maar de stappen die nu gezet zijn, moeten we gewoon doen om straks een in alle opzichten perfect Oceanium te kunnen openen. Zo hebben we ook uitgerekend, wat ieder hoofdmoment in het Oceanium kost, zodat duidelijk wordt welke financiële consequenties iedere stap heeft. Dit houdt ook in dat we projecten kunnen uitstellen. We gaan dus faseren. Het uitstellen van delen van het Oceanium heeft ook een voordeel: als de mensen eerst een half Oceanium zien, zul len ze toch een

adembenemende ervaring hebben , maar zu Ilen ook zien dat er nàg meer gebouwd wordt, wat weer leidt tot herhalingsbezoeken.

Heb je al enig idee welke hoofdmomenten er in de eerste fase gebouwd worden? Zoals het er nu voorstaat beginnen we, in de eerste fase, onze reis bij de Bass Rock, vervolgens gaan we naar de Noordzee, het haaienbassin, het Caraibisch gebied, de plantenkassen, de Zee van Cortez en de zeeotters. Er zal met name gediscussieerd worden over het al dan niet toevoegen van ijsberen , zeeberen, zeeleeuwen en pinguïns. Het wordt op het moment wel heel duidelijk, dat de twee en een half jaar voorbereidingstijd, die we ingecalculeerd hadden, ook zeker noodzakelijk is. Iedereen krijgt het hele project ook steeds beter in de vingers. Zo stond de dozenstructuur binnen een week op papier als gevolg van alle kennis die we inmiddels hebben. Concluderend kunnen we dus stellen dat de bezoeker nog steeds de reis langs de tien hoofd momenten gaat maken en deze reis nog steeds even intens gaat beleven, maar dat de buitenkant van het complex sober maar stijlvol wordt uitgevoerd. De horeca is grotendeels verplaatst naar de locatie bij de nieuw te bouwen ingang. In het Oceanium bevindt zich overigens nog steeds een Caraïbisch getint horecapunt. De Vrienden zullen echter zo'n fantastische reis maken, dat ze toch eigenlijk geen tijd gehad hadden om u it te rusten!

De redactie van Vriendennieuws bedankt Hans Post opnieuw voor zijn welwillende medewerking en wenst de betrokkenen veel succes bij het terugbrengen van de kosten, zodat er snel gebouwd zal worden!

Werken met neushoorns in Swaziland (deel 2; slot). !n de .vori&e afleveri~g kon u kennis maken met Raymond van der Meer. In het begin van dit jaar ging hij naar ~fnka o~ een handje te helpen bij het overlevingsprogramma van zwarte neushoorns. Ook In.?wazil~,nd h.ad ~en o~g voor ~ay~onds liefde voor de soort en ze gaven hem daar zelfs de bijnaam Bhejane, wat In het Slwatl (de taal van Swaziland) zoveel betekent als "zwart~ neushoorn". In het eerste deel verhaalde Raymond kort over de tegenslag die hij bij aankomst I.n johannesburg ~~ verwerken kreeg. Gelukkig kreeg het verhaal daarna een positievere ~endlng ~n ve~elde hij u o~er het mooie werk, dat hij in Swaziland mocht doen, alsmede over zIJn ervanngen In dat prachtige land. In deze tweede en laatste aflevering vertelt Raymond onder andere ?ver het be~eer van natuurgebieden en wat hij verder met de in Afrika opgedane ervanngen In Europa wil gaan doen. Interviewen uitwerking: Marc Damen . Foto's: Raymond van der Meer.

Het is inmiddels duidelijk geworden, dat er ook in natuurparken door de mens enige controle wordt uitgeoefend. In hoeverre wordt in zo'n park door de beheerder ingegrepen? Mickey, de zoon van de beheerder van het reservaat, verzorgde een zieke koedoe, die last van een ontsteking had. Dit dier is door ons verdoofd en behandeld, waarbij de wond schoongemaakt is. Verder zijn we ook op een dag impala's gaan schieten, die de volgende ochtend aan de cheeta's,leeuwen en luipaarden in het park gevoerd werden. Met name de luipaarden leefden in e~n klein gebied, omdat ze later in dit gebied uitgezet zouden worden. Ze hadden niet de ruimte om zelf voldoende voedsel te verzamelen. De roofdieren waren de menselijke aanwezigheid wel gewend en ze waren ook niet meer zo gevaarlijk als elders. Voor mij was dit een unieke kans om foto's te maken. Soms stonden er wel zeven of acht cheeta's om me heen. Het blijven echter wilde dieren, dus ik moest steeds op mijn hoede zijn. Maar er was in dit kamp dus heel duidelijk sprake van een vorm van beheer.

Bleven de neushoorns, die jullie verzorgden, de hele tijd in het kamp? Nee, het was juist de bedoeling om de neushoorns zo kort mogelijk bij ons te houden, om ze niet aan mensen te laten wennen. Op 7 februari gingen we op pa-

trouille om te kijken waar de zwarte neushoorns, die naar het andere gebied gebracht zouden worden, zich ophielden. De volgende dag gingen we met twee artsen uit het Krügerpark met een helikopter naar het gebied waar we de dieren gesignaleerd hadden. De dieren werden vanuit de helikopter verdoofd, waarna we in de buurt van het verdoofde dier landden . Dan werd gekeken of het dier gezond was. Ook de ademhaling

werd continu gemeten, om te kijken of het dier goed op de verdoving reageerde. Intussen hielden we de neushoorn nat om uitdroging in de brandende zon te voorkomen. Vervolgens werd het verdoofde dier naar het kamp getransporteerd, waar het uit de verdoving bijkwam . In het kamp waren zes vrij ruime boxen gemaakt, waardoor we maximaal vijf dieren konden huisvesten. Zo bleef er steeds één box leeg, waarin we de dieren één voor één konden laten overlopen als de boxen schoongemaakt moesten worden. AI na een week lieten we de eerste neushoorn in het reservaat los. Het betrof een hoogdrachtig dier. De boxen waren nogal nat vanwege de overvloedige regen die er juist in dat jaargetijde viel. Het leek de rangers beter als zij zelf een plaats kon uitzoeken om haar jong ter wereld te brengen. Een paar dagen later werden er nog eens twee dieren (een mannetje en een vrouwtje) vrijgelaten. Vanaf dat moment behoorde het ook tot mijn taak, hen te volgen, om te kijken hoe het hun in de nieuwe omge-

ving verging.

Zijn er nog andere bijzondere dingen gebeurd? Op een gegeven moment kwam er een filmploeg uit Zuid-Afrika opnamen maken voor het in dat land bekende natuurprogramma "Fifty-fifty". Toen de filmmakers hoorden dat ik speciaal voor de neushoorns naar Swaziland gekomen was, stond ik direct in het middelpunt van de belangstelling. Onder het oog van de camera vertelde ik over mijn liefde voor deze dieren en over de ervaringen, die ik tot nu toe met deze dieren had opgedaan.

Ben je, na je terugkeer in Nederland, voorgoed van je "neushoorngekte" genezen, of wil je er juist mee doorgaan? Ik wil de dingen die ik daar heb meegemaakt graag met anderen delen. Zo heb ik geholpen bij een lezing voor de Rijksuniversiteit Leiden en heb ik regelmatig contact met het Wereld Natuur Fonds. Daarnaast ben ik

bezig om het jong, dat vlak na mijn terugkeer in Swaziland geboren werd, te adopteren. Ik heb nu gezien hoe veel moeite men in Afrika doet, om deze diersoort, waarmee het echt heel erg slecht gaat, voor uitroeiing te behouden en wil daar graag in Europa mijn steentje aan bijdragen. Het aantal zwarte neushoorns is de afgelopen jaren schrikbarend gedaald, maar het ergste is dat de campagnes die over-

al gevoerd worden niet leiden tot een stijging van het aantal neushoorns. In 1970 leefden er nog 65.000 zwarte neushoorns; in 1990 was dit aantal gedaald tot 3.100. Toen trokken er verschillende grote natu urbescherm i ngsorganisaties aan de bel en begonnen actie te voeren. Desondanks bedroeg het aantal dieren in 1994 nog slechts 1.700 exemplaren en het einde van de daling is nog niet in zicht. Als dit zo doorgaat haalt deze soort dus het jaar 2000 ècht niet! Ik vind, dat er hier tevens een taak voor dierentuinen weggelegd is, zowel bij het behoud van de soort in dierentuinen als bij het verhaal aan de bezoekers over hoe erg het wel met de neushoorn in Afrika gesteld is. Ik hoop, dat Blijdorp in haar Afrika-continent ook besluit zwarte neushoorns op te nemen. Als het dan tenminste nog niet te laat is!

In het spoor van Raymond...

Rhincl

Re~~~

~ JJ~ . '. .• /_....

~ .

4ji> "

. __

bes~herming

Helpzwane zèlf met onderzoek en van en witte neushoorns 111 Swaziland. U helpt bij alle aktiviteiten: r verzorgen van de dieren, observaties in het .,"q wild, wachtlopen, veldcol1lroles, ... ./ Begeleiding door ervaren Swazi-rangers .

0.-

...,....-.

gehele jaar minimaal 2 weken maximaal 5 weken

f f

1.325,1.790,-

reissom

= exc/. vlucht

Ook vele andere projecten: beren, mensapen, wolven, walvissen, dolfijnen, zeehonden, zeeschildpadden en nog meer. VrlUlg gratis een uitgebreide brochure aan (geen postzegel nodig):

Wolflmil • Antwoordnummer 1752 • 7550 VB Hengelo · Telefoon: 074 247 89 85 (ANVR & SGR)

De dierentuinen van Singapore Op weg naar Nieuw-Zeeland maakt bijna iedereen ter onderbreking van de lange vliegreis (ca. 28 uur!) een tussenstop in het verre Oosten . Bangkok, Hongkong en Singapore zijn allemaal interessante steden om te bezoeken. Bij het vooruitzicht van twee beroemde dierentuinen in één stad én de "girls" van Singapore Airlines, was de keuze voor Singapore niet moeilijk. Tekst en foto 's: Alex Schouten en Angeline Peters. Singapore ligt nagenoeg op de evenaar en heeft een tropisch klimaat. Omdat er bijna iedere dag wel een regenbuitje valt is de vegetatie er uitbundig. Singapore Zoo ligt op een beboste heuvel even buiten het centrum van de stad. Hoewel de dierentuin "slechts" 170 diersoorten heeft, is het één van de bekendste dierentuinen in de wereld. De dierentuin manifesteert zich als de "Open Zoo". U zult hier dan ook geen tralies en kleine hokken aantreffen , want de dieren bevinden zich in ruime, gevarieerde verblijven. De dierentuin heeft veel aandacht voor educatie. Behalve shows met olifanten en orang-oetans zijn er dagelijks zo'n 30(!) momenten, waarop de dieren "en plein publique" gevoerd worden, waarbij de dierverzorger een praatje houdt. Je hebt bijna een "zakjapanner" nodig om je

dag in deze dierentuin goed in te delen, zoveel is er te beleven! Het meest opvallende aan de dierentuin is het veelvuldig gebruik van glas om de afstand tussen de bezoeker en de dieren zo klein mogelijk te maken. Circa 5 jaar geleden is men in Singapore Zoo begonnen met het bouwen van verblijven met een onderwaterpanorama; daarbij zijn waterminnende dieren zowel boven als ook onder water te bewonderen. Dan wordt duidelijk hoe ijsberen, dwergnijlpaarden, pinguïns en krokodillen zich in het water voortbewegen, een adembenemend gezicht! Zelfs bij de dwergnijlpaarden waren de ruiten schoon en het water helder, ondanks de grote hoeveelheden uitwerpselen, die deze dieren dagelijks produceren. Overigens maakte de

hele dierentuin een bijzonder verzorgde indruk. Zowel de ijsberen als ook de dwergnijlpaarden zorgen in Singapore Zoo regelmatig voor nageslacht. Het meest opvallende bij de ijsberen waren de spierwitte kleur van de vacht (meestal hebben ijsberen een smoezelige vacht) en de wijze waarop deze dieren hun voedsel aangeboden kregen. In één van de zijwanden van het verblijf waren vijf gaten aanwezig, van waaruit geregeld levende vissen het ijsberenbassin inzwommen. De vissen werden door de verzorgers met netten uit het water rond de apeneilanden gevangen. Ze zwommen in het bassin van de ijsberen voor hun leven, achterna gezeten door hongerige ijsberen. Voor de bewonderaars van vissen in dierentuinen is dit misschien een wat minder aangenaam gezicht, maar voor de ijsberen is het zeer verrijkend, omdat ze gedwongen worden bezig te zijn en zo meer natuurlijk gedrag vertonen. Ook voor de bezoekers is dit een geweldige attractie. Omdat de vissen heel onregelmatig in het bassin uitgezet werden, waren de ijsberen continu heel alert. Misschien een idee voor het nieuwe Oceanium? Vanwege het warme klimaat volgen de ijsberen in de Singapore Zoo overigens een zeer

streng dieet; als ze teveel eten, worden ze te dik en zijn ze minder actief en dus minder attractief.

voorkomt. In sommige dierentuinen wordt hierop juist geselecteerd, zoals in het "De Wildt" -fokstation in Zuid-Afrika.

Een wel heel ver gaand idee van de "Open Zoo" is te vinden in een hal, waar diverse reptielen en slangen zich vrij kunnen verplaatsen. Buiten in de dierentuin lopen onder andere kleine aapjes (ondermeer gouden leeuwaapjes en keizertamarins) vrij rond . De dierentuin heeft een grote collectie apen, waaronder orang-oetans (geen enkele dierentuin ter wereld heeft zoveel "rode bosmensen ": 26 dieren!). Verder zijn er onder andere colobusapen, huzaarapen, beermakaken, slingerapen, chimpansees en de zelden in een dierentuin gehouden zilvergibbons, douc-Iangoeren en Diana-meerkatten te zien. Alle dieren bevinden zich in groepen van een natuurlijke groepsgrootte op ruime eilanden , waar bijna jaarlijks jongen worden geboren. Maar ja, de meeste apen leven dan ook in hun eigen klimaat en in hun eigen vegetatie.

Wij vinden Singapore Zoo een heel mooie dierentuin in een heerlijk klimaat en in een prachtig park. De dierencollectie is interessant en alle dieren hebben ruime, mooie verblijven waar de scheiding met de bezoeker soms heel geraffineerd is aangebracht of soms zelfs ontbreekt. Tevens is er veel te zien en te doen in de vorm van shows en praatjes van verzorgers. Om 18 uur waren we dan ook flink moe, maar dit was nog niet het einde van onze dierentuindag!

Tot de grote attracties van de dierentuin behoren ongetwijfeld de Komodo-varanen. De varanen waren enkele dagen voor ons bezoek gevoerd (dit gebeurt eens per twee weken), zodat we geen enkele beweging in de luierende dieren hebben gezien. In Rotterdam wil het helaas (nog) niet echt lukken met de fok van deze prachtige dieren. Ook heel zeldzaam in dierentuinen zijn de koningscheeta's, die een duidelijk afwijkende tekening hebben van de "gebruikelijke" cheeta. Het gaat hierbij niet om een aparte ondersoort, maar om een kleurvariant, die ook wel eens in het wild

Naast Singapore Zoo is namelijk sinds enkele jaren de "Night Zoo" gelegen. De Night Zoo is de eerste en enige "nachtdierentuin" ter wereld. Deze gaat pas om 19 uur open (als het inmiddels donker is geworden). Omdat Singapore nagenoeg op de evenaar is gelegen , valt de schemering elke dag ongeveer op dezelfde tijd in. In Nederland zou een Night Zoo niet werken. Elke maand moet je de openingstijden aanpassen! Helaas is de Night Zoo in tegenstelling tot Singapore Zoo een echt toeristische attractie, waar voornamelijk Japanners, Koreanen en Taiwanezen op af komen. Die staan om 19 uur te dringen voor de ingang en willen dan zo snel mogelijk in het safari-treintje, dat je door de dierentuin voert, gaan zitten. Als je later op de avond met het treintje gaat, zijn de meeste toeristen weg en is er ruimte genoeg. Er is ook een voetpad, dat langs de verblijven voert, waardoor je, in eigen tempo, de duisternis kunt verkennen. Het pad is schaars verlicht en je hoopt telkens maar weer dat je niet plotseling middenin een verblijf staat. Evenals het voetpad zijn ook de verblijven mondjesmaat verlicht, zodat je enig geluk moet hebben om de dieren te kunnen zien. Dat lukt eigenlijk alleen als de dieren toevallig langs de (enigszins) verlichte plekken lopen. De sfeer in de Night Zoo is heel apart. Zo is er een pad door een dicht begroeid regenwoud, waarin ondermeer enkele hangbruggen zijn gebouwd. Met de zwakke lichten op de weelderige vegetatie geeft dit

een sprookjesachtige sfeer. In totaal zijn er acht biotopen gemaakt, waarin 120 soorten (in totaal ruim 1100 dieren) zijn gehuisvest. Het betreft voornamelijk Aziatische biotopen, zoals een Nepalese riviervallei, een Himalaya-biotoop en " Heuvels uit Birma". Er is echter ook een Afrikaans (Equatoriaal Afrika) en een Zuidamerikaans biotoop (de pampas) te vinden. Stuk voor stuk zijn het zeer ruim opgezette biotopen met grote verblijven (voor zover je dat tenminste in het donker kunt zien), waar veelal verschillende diersoorten aanwezig zijn. Onder de nachtbrakers bevinden zich ondermeer giraffen, bongo's, babiroesa's, tapirs en Aziatische olifanten. Omdat de meeste dieren nacht-actief zijn hebben we, ondanks de schaarse verlichting en de ruime

verblijven, veel dieren gezien. Alleen een aantal kleinere dieren (o.a. agoeti, otter, kleine panda e.d.) hebben we niet gevonden. Gelukkig herken je als regelmatig dierentuinbezoeker de meeste dieren wel, want het aantal bordjes was beperkt en niet verlicht. Het enige nadeel van een nachtdierentuin is dat je zonder professionele apparatuur geen foto's kunt nemen, zodat een folder de enige tastbare herinnering blijft.... Nadat we de laatste bus én de laatste metro hadden gehaald, waren we uiteindelijk om middernacht uitgeput maar voldaan weer in ons hotel. Ik geloof niet dat er ergens op de wereld zo'n mooie en lange dierentuindag te beleven is ... ! Van harte,aan te raden!!.

Lezing over orang-oetans Op woensdag 22 januari 1997 zal mevrouw Dr. Biruté Gald ikas, die al 24 doorlopend onderzoek naar orang-oetans in Indonesië verricht, een lezing in Rotterdam geven. Net zoals Jane Goodall onderzoek naar chimpansees doet en Dian Fossey zich jaren lang met gori lla's beziggehouden heeft (het verfilmde boek "Gori lla's in de mist"), heeft Biruté Galdikas haar leven gewijd aan het beschermen van de "rode bosmensen".

NIGHT Het ideale arrangement voor partijen personeelsfeestj es en gezelschappen Diner met avondrondleiding

Voor meer informatie:

Diergaarde Blijdorp Van Aerssenlaan 49 3039 KE Rotterdam Telefoon 010 - 4 4 3 14 16

Dr. Galdikas is heel erg betrokken bij de bevolking van Indonesië, hun cultuur, het behoud van het regenwoud en het hele ecosysteem waarin de orang-oetans leven. Zij richtte in 1986 de "Orangutan Foundation" op. Deze stichting probeert het tropisch regenwoud in Indonesië te herstellen en draagt bij aan de bescherming van de orang-oetan door middel van een "orang oetan educatieen opvangcentrum". Hier worden jonge orangs, die om welke reden dan ook in mensenhanden terecht gekomen zijn, voorbereid

op een terugkeer naar de natuur. Aan de hand van schitterende dia's zal mevrouw Galdikas over dit project vertellen. Namens de diergaarde zal Ing. Kuno Bleijenberg, Curator van de zoogdieren, iets vertellen over de orang oetans die in Blijdorp leven. Deze lezing wordt georganiseerd door Diergaarde Blijdorp, maar ook leden van de Vereniging Vrienden van Blijdorp zijn van harte welkom . Gezien de te verwachten belangstelling voor deze wereldberoemde persoonlijkheid, wordt de lezing niet in Diergaarde Blijdorp, maar in het World Trade Center georganiseerd. U hebt op 22 januari twee gelegenheden deze lezing bij te wonen, omdat mevrouw Gald ikas haar verhaal zowel om 14.30 uur als ook om 19.00 uur houdt. De toegang voor Vrienden van Bl ijdorp is gratis, maar u moeten wèl reserveren. Dit kan tot uiterlijk vrijdag 1 7 januari op telefoonnummer 010 - 4 431 427. Deze lezing mag u absoluut niet missen!!

Meerdaagse reis 1997 Van Hattum en Blankevoort bv IJzersterk in Beton!

11 Tunnels en onderdoorgangen 11 Sluizen en stuwen 11 Bruggen en viaducten 11 Kadermuren en steigers 11 Funderingstechnieken Van Hattum en Blankevoort bv Regio Zuid Galateestraat 5 • Postbus 11275 • 3004 EG Rotterdam telefoon: 010 262 02 99 • telefax: 010462 40 04

De meerdaagse reis van 1997 vindt waarschijnlijk plaats van woensdag 7 t/m zondag 11 of maandag 12 mei 1997. Op veler verzoek willen we een aantal zeer bekende Franse dierentuinen bezoeken, zoals onder andere Doué-Ia-Fontaine. Ook willen we proberen de wereldberoemde dierentuin van Jersey in het reisprogramma op te nemen. Aangezien Frankrijk niet zo'n goedkoop land is èn er een oversteek naar Jersey gemaakt wordt, zal deze reis waarschijnlijk duurder dan normaal zijn. De laatste jaren is het steeds maar nèt gelukt het minimum aantal deelnemers bijeen te krijgen; daarom zullen we dit jaar ook via andere kanalen deelnemers trachten te "ronselen". Uiteraard geven we de Vrienden voorrang. Daarom wordt be-

langstellenden vriendelijk verzocht (geheel vrijblijvend!) ons hun interesse kenbaar te maken. U kunt dit doen door "De Vriendenfoon" (010 - 4676637) te bellen of te faxen en uw naam en adres door te geven of op het antwoordapparaat in te spreken. Geeft u daarbij aan dat u op de hoogte gehouden wilt worden van de meerdaagse excursie. Dit verplicht u tot niets! Wij kunnen u dan zo snel mogelijk van alle benodigde informatie voorzien, waarna u zich, als u wilt, in kunt schrijven. Uiteraard verschijnt er in het volgende nummer van Vriendennieuws ook nog een uitnodiging voor deze excursie. Belangstellenden zijn echter eerder op de hoogte en hebben dus meer tijd om zich in te schrijven.

Hulp voor egels Sinds vorig jaar bestaat er een opvangcentrum voor zieke, gewonde en verweesde egels. Mevrouw Kortenbach-Suttorp, uit 's-Gravendeel, die al jaren lid is van de Vereniging Vrienden van Blijdorp, wilde graag wat meer voor de natuur doen. Omdat zij al een aantal keren aangereden egels langs de weg had gezien, besloot zij een opvangcentrum voor deze insekteneters in te richten. De egel is een beschermde diersoort die niet door iedereen gehouden mag worden. Twee jaar geleden kreeg mevrouw Kortenbach-Suttorp een speciale vergunning en kon "Egel Opvang Hoeksche Waard" officieel van start gaan. Bewoners van de Hoeksche Waard brengen zieke, gewonde of ondervoede egels naar 's-Gravendeel. In de wintermaanden gaat het vooral om exemplaren die in hun winterslaap zijn gestoord. Doordat de insekten, waarvan ze leven, in de winter niet voorhanden zijn, dreigen de egels te verhongeren. Jonge egels lopen in de winter gevaar, omdat ze nog niet voldoende voedsel reserves opgebouwd hebben . In 1995 werden er totaal 35 egels binnengebracht, waarvan er 20 na de winterslaap weer in vrijheid teruggezet zijn. Dit jaar werden er in de eerste acht maanden alleen al 30 binnenge-

bracht, waarvan er inmiddels ook weer 20 losgelaten zijn. De egels krijgen uiteenlopende gerechten zoals droog en nat kattenvoer, hondenvoer, bruin brood, gekookte eieren, maïs en rijst, appel en banaan, eventueel aangevuld met vitamine B of een worm kuur. Dit kost, met de noodzakelijke medische zorg, gemiddeld tien gulden per egel per dag. Met name in de winter, wanneer de meeste egels binnengebracht worden , zijn deze kosten voor mevrouw Kortenbach-Suttorp moeilijk alleen te dragen. Daarom roept zij alle Vrienden op, haar een handje te helpen. Alle bijdragen zijn welkom op girorekening 69.88.304 ten name van " Egel Opvang Hoeksche Waard" te 's-Gravendeel. Voor meer informatie kunt u bellen met: 078 -67 321 67. Namens mevrouw Kortenbach-Suttorp én "haar" egels: Bedankt!

Nieuws uit andere dierentuinen ~nJsor

House

Stadhoudersweg 72·74 • Rotterdam-Blijdorp • Telefoon 0 I0465 1302 ~~CCIlJ]J~ll~W~ IHl~~~~Il\ill,~]])ll~@ ~~ W~J]!E,'lfllJ]]])~~@]])!E, WIJ VERKOPEH O.A.:

"-, ·P". ,

'. 0"t' - ,..

[)ORMEUIL

."I

creatiem E,
Schiesser@

1ti7i1

'~~~'smwä

FASHION IN LEATHER

F(X)/}< al uw~,

b

~

~Q

~,

~-Mt~,

aLJ <XJk kt~ V<XYJ' leuk ~

r "-

I

Trakteren? Belegde broodjes bestellen

11 ••

J.J. v.d. Sterre Bergselaan 322 Stadhoudersweg 106 Jonkerfransstraat 96

tel: 0104666294 tel: 010466 6774 tel: 010413 8188

De bakker die nog zelf bakt uit Rotterdam.

Nederland is in de dierentuinwereld beroemd om het vele baanbrekende werk dat hier is verricht. Apenheul, het Noorder Dierenpark, Burgers' Bush en Taman Indah zijn slechts enkele voorbeelden waarom dierentuinmensen uit de hele wereld naar Nederland komen om nieuwe technieken af te kijken. Vanaf volgend jaar kan Dolfinarium Harderwijk, nu al Europa's grootste zeezoogdierenpark, zeker aan dit rijtje toegevoegd worden . In maart 1997 hoopt Dolfinarium Harderwijk namelijk een drie hectaren grote lagune voor dolfijnen te openen. Naast dolfijnen zal deze miniatuurzee ook vissen, wormen, krabben, garnalen , zeesponsen en anemonen huisvesten. Dolfijnen zijn weliswaar viseters, maar men hoopt dat de schade aan de visstand relatief gering zal zijn, door het grote aantal vissen dat men

uit wil zetten. Daarnaast is het de bedoeling vissoorten uit te zetten, die door dolfijnen minder smakelijk gevonden worden. Men denkt dat zich in de lagune een natuurlijk evenwicht zal instellen, waarbij men verwacht dat bacteriën de uitwerpselen uit het water zullen halen. De andere zeedieren vormen een goede afleiding voor de dieren en Dolfinarium Harderwijk hoopt nu ook met dolfijnen te kunnen gaan fokken. Ook voor de bezoekers belooft de lagune spectaculair te gaan worden. Ze mogen tot hun knieën het water in, om zo dicht mogelijk bij de dieren te komen; de dolfijnen bepalen overigens altijd zelf of ze met de bezoekers in contact willen komen. Als ze willen, kunnen ze zich heel gemakkelijk terugtrekken . Er wordt ook een ruimte onder water aangelegd, waarin een 60 meter lang raam aangebracht wordt, zodat de bezoeker oog in oog met de zeedieren komt te staan. Daarnaast komt er een uitkijktoren en een Indianendorp met een restaurant en souvenirwinkeltjes. Het geheel kost ongeveer 20 miljoen en belooft minstens zo'n spannend en baanbrekend project als Burgers' Bush te worden, waarbij men ook I door schade en sC,hande wijs zal moeten worden. Eén ding staat vast: Nederland loopt weer een stap voor op de rest van Europa! Ouwehands Dierenpark heeft inmiddels definitief gekozen voor een specialisatie op palearctische soorten (grofweg het noordelijk halfrond). Zoals u al hebt kunnen lezen, zijn de laatste twee Aziatische olifanten naar Blijdorp en Hannover gegaan . Men is begonnen met de aanleg van het Amoergebied, met als hoogtepunt een reusachtig verblijf voor de Siberische- of Amoertijger. Net zoals het wolvenverblijf in Blijdorp zal dit verblijf de dieren veel gelegenheid geven zich aan al te nieuwsgierige blikken van bezoekers te onttrekken . Vanaf ko-

Ga ook eens kijken bij Cito

mend voorjaar zijn de tijgers in Ouwehands vanaf een aantal hoger gelegen pergola's te bespieden .

naar die I~u~e Subaru VIVIO bijvoorbeeld!

Verder krijgen alle beren in het Berenbos tegenwoordig aan het einde van de dag een boterham met honing. Dit is geen verwennerij maar pure noodzaak, want d~ beren zij dol op zoet. In het wild proberen ze hier aan te komen door de schors van de bomen te trekken, zodat ze de zoete boomsappen kunnen oplikken . Dit gedrag begonnen ze ook in het Berenbos te vertonen . Hierdoor zou er over een paar jaar geen boom meer in leven zijn. Door de boterham met honing blijven de bomen gespaard! Foto: Ouwehands Dierenpark. Hèt grote succes van het Noorder Dierenpark in 1996 was toch de geboorte van de eerste witte neushoorn i~ Emmen.: Kapamba (zie: juniuitgave Vnendennieuws). Ter gelegenheid daarvan heeft het Noorder Dierenpark, onder de titel " Kapamba = Opper-

~~l~i;~~;~~~~~~~~t~~-

De zuinigste benzineauto van Nederland met verbluffende rijkwaliteiten. Plezierig om naar te kijken èn om mee te rijden .. elke dag weer.

Kom langs voor een vrijblijvende proefrit.

Cito Autobedrijf

Sonoystraat3, Rotterdam- Blijdorp (achter Statenflat) Tel. 010 - 466 25 36

ATTENTIE

. ~"L..i

geschiedenis van de witte neushoorns in Emmen beschreven, ,maar oo.k wordt ingegaan op neushoorns In het wild. Vrienden van Blijdorp kunnen deze brochure bestellen door fl. 10,- over te maken op giro 927586 ten name van Noorder Dierenpark Emmen o~?er vermelding van "Opperhoofd ". U ' knJgt de brochure dan zo snel mogelijk thuis gestuurd. Foto: Harry Cock. .

Uw official Subaru-dealer. Ook altijd ca. 50 occasions in alle prijsklassen.

Het nieuwste olifantenverblijf ter wereld IS op het moment te vinden in de oudste, nog bestaa~de, dierentuin op aarde! Onlangs opende Tlergarten Schönbrunn "Yenen (geopend in 1753) een compleet' nieuw verblijf voor Afrikaanse olifanten. Het buitenperk meet bijna een halve hectare en

" . . I ~ ':".

Wij ontdekten dat Argus Flooring BV op de Statenweg 112a (hoek Stadhoudersweg) te Rotterdam meer dan 200 soorten kurkvloeren, 100 soorten laminaat' en 100 soorten parket geheel gratis legt (v.a. 20 m') Dat lijkt ons een zeer welkom initiatief,

",

.;;:f~~,

ook binnen is er, .~et als in Blijdorp, een grote gemeenschappelijke rUimte voor de koeien . Zowel binnen als buiten is een ruim bassin aanwezig. Binnen heeft men onder water pantserglas aangebracht, waardoor de badend~ olifanten. ook ?aar te zien zijn. Geheel los hiervan bevindt Zich ook een accommodatie voor een bul; deze ruimte staat echter op het ~ome~t nog leeg, bij gebrek aan een manneliJke olifant. Schänbrunn heeft op het moment vier koeien, variërend in leeftijd van 10 tot 35 jaar. Binnenkort komt de in 1992 in Zoo Basel geboren bul (pambo) de kudde ~anvullen, w~arn~ er volgend jaar nog enkele Jonge vrouwtjes Uit het zuiden van Afrika zuilen aankomen, om met Pambo in de toekomst een nieuwe fokgroep te vormen.

* (gratis geldt alleen voor kurkvloeren) omdat het verhaaltje 'dat legt u er even in' natuurlijk niet opgaat Argus Flooring heeft deze specialisatie door jarenlange ervaring wel in huis. Maak er gebruik van en laat u eens voorlichten over de diverse vloeren.

ARGUS Flooring B.V. Statenweg 112a 0104678310

~ttI'eItt @' Brasserie • Café-Restaurant Ons bedrijf is een verhaal apart. Kom het zelf ontdekken op loopafstand van Diergaarde Blijdorp . Voor een eenvoudige maaltijd van onze scherp geprijsde kleine kaart of een uitgebreid diner. Uw receptie , feestavond of vergadering verzorgen wij geheel naar uw wensen in onze inpandige zalenaccomodatie.

Wij verstrekken u graag informatie.

Tot ziens! Bentickplein 1 - 3 • 3039 KL Rotterdam Telefoon 010 467 75 77

I

Agenda zondag 8 december 1996: Winterlezing. Henk Zwartepoorte, verzorger reptielenafdeling: "Zuid-Afrika".

dinsdag 31 december 1996: Uiterste inzenddatum copij Vriendennieuws.

eind februari 1997: Vriendennieuws nummer 1, 1997, verschijnt.

zondag 9 maart 1997: Winterlezing. Ben Westerveld, verzorger zeeotters.

zaterdag 12 april 1997:

zaterdag 4 januari 1997: Uiterste inzenddatum Winterprijsvraag (zie elders in deze uitgave).

Algemene Ledenvergadering. Nadere informatie vindt u in de volgende uitgave.

zaterdag 26 april 1997:

zondag 12 januari 1997: Winterlezing. Drs. A.H. Dorresteyn, directeur.

woensdag 22 januari 1997: Lezing door Dr. Biruté Galdikas, onderzoekster in indonesië. "Orang-oetans: bedreigingen en beschermin g." Locatie en tijdstip: zie elders in deze uitgave.

zondag 9 februari 1997: Winterlezing. Adriaan van Linschoten, educatief medewerker: "Educatie in Blijdorp".

Voorjaarsexcursie naar Zoo Wuppertal. Nadere informatie volgt.

woensdag 7 t/m maandag 12 mei 1997 (onder voorbehoud): Meerdaagse reis naar Frankrijk. Nadere informatie volgt. N.B. Winterlezingen beginnen om 11 .00 uur en worden gehouden in de Kiboko-kas. Toegang vanaf 10.30 uur, uitsluitend op vertoon van een geldige lidmaatschapskaart.

Goede voornemens Het jaar 1996 loopt bijna ten einde. We kunnen zeer tevreden zijn over dit jaar; het aantal leden zit weer in de lift en de gibbon-actie kende een uiterst succesvol le start. Het Bestuur van de Vereniging Vrienden van Blijdorp zit weer boordevol plannen om ook 1997 zeer succesvol te laten zijn. Waarschijnlijk bereiken we, dankzij de ledenwerfactie onder de abonnementhouders, binnenkort de magische grens van 5000 leden . Uiteraard zu llen we hier extra aandacht aan besteden. Volgend jaar zullen we ook weer tal van activiteiten, zoals lezingen en excursies, voor u organiseren. in het komende jaar hoopt de Diergaarde de eerste fase van de Maleise bos-

rand, waarvoor een groot deel van het benodigde bedrag door de Vrienden bijeengebracht is, te kunnen openen. Het Bestuur staat altijd open voor uw ideëen, waarmee we Diergaarde Blijdorp of u, de Vrienden, van dienst kunnen zij n. Op deze manier kunt u zèlf bijdragen aan een verdere ontwikkeling van onze Vereniging èn daarmee ook de Diergaa rde. Want ook in 1997 kan Blijdorp op ons rekenen! Het Bestuur van de Vereniging Vrienden van Blijdorp wenst alle Vrienden prettige feestdagen, een voorspoedig 1997 en veel mooie momenten in Diergaard e Blijdorp!

stop

Mlilti Mal!

Multi Mail B.V. adressenbureau • grafische ~fwerking drukwerkservIce • direct mail lID DMSA ·GVR

Kipstraat 35-37 • 3011 RS Rotterdam Telefoon 010 · 4146977 TelefaxOl0·4123411 E.-Mail [email protected]