Inhoudsopgave. Even bijpraten... Ga ook eens kijken bij Cito. naar die '~u"e Subaru VIVIO bijvoorbeeld!

21· jaargang, nummer 1, oplage: 6.750

Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6', 3039 ZT Rotterdam Vfiendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrie~nden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar. De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: "Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen ~ van Diergaarde Blijdorp". De jaarlijkse minimale ccontributie bedraagt fl. 45,~ , waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ,ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam of Artis in Amsterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die ,.speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals exmirsies en lezingen.

Secretariaat: 'K. van Leeuwen, Sonoystraat 6', 3039 ZT Rotterdam Vriendenfoon: 010 - 467 66 37 Yriendenfax: 010 - 467 66 37

Email: [email protected] Giro: 13 57 803 Bank: VSB bank nr: 98.55.33 .099

t-fdeling Reizen: T. Slijkoort Aernt~Bruunstraat

59,3067 JA Rotterdam Telefoon: 010 - 421 1931 (na 19.00 uur) -Giro: 20 71 059

Promotieteam: Jam. H. Gerri~e Sourystraat 1 ,3039 SR Rotterdam Telefoon/fax: 010 - 466 36 82 Ciro: 62 17917

Redactie·adres Vrienden nieuws: M: Kreuger, hoofdredacteur . ,·,Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Telefoon/fax: 010 411 49 34 ; Re.daciie-medewerkers: M. van Leeuwen-Maat, j. e n A. Nijkamp-Hosman, A. Peters, A. Schouten, G.l1jssen, T. van de Velde Vmmgeving en druk: j. Korver - Multi Mail B.V.

Vrienden van 81ijdorp op Internet: Internetsite: http://www.aric.nl/wb/wb.htm

Advertentiewerving Vriendennieuws:

'T- van ,de Velde:

Spaansekade 20, 3011 ML Rotterdam Telefoon: 010-4127994

Samenstelling Verenigingsbestuur: CM. Groenhorst T. Slijkoort S.etJ~ej:aris K. van Leeuwen Twèede secretaris S. Noordijk Penningmeester A.M. Bos l'I~den H. Gerritse M.S.P. Damen ,

Inhoudsopgave

Even bijpraten ...

Even bijpraten ... ............ ................ .. .... ......... 3

Het wordt een bijzonder jaar voor de Vrienden. Onlangs hebben we het verblijf voor manoeikatten geopend. In de zomer volgt het nieuwe gorillaverblijf. Als we flink doorsparen kunnen we de Diergaarde eind 1999/begin 2000 een vogel rots voor het Oceanium schenken! Diergaarde Blijdorp werkt stevig door aan het vernieuwen van de tuin. De Vrienden helpen graag een handje mee!

Nieuwjaarslezing Blijdorp-directeur Ton Dorresteijn .......... ...... .... ......................... 4 Nieuws uit Diergaarde Blijdorp ........... .......... 7 Algemene Ledenvergadering 1999 .............. 10 Verslag van de secretaris over 1 998 ............. 11 Financieel verslag 1998 ............................... 13 Botanisch Blijdorp: lente in zicht ................ 14 Koud Bloed: de baardagame .......... ...... .. .. .. 16 Winterlezing uitgelicht: natuurbescherming op locatie .......... ........... 19

U heeft enthousiast gereageerd op de nieuwe rubriek gevonden/aangeboden. Mogelijk zit er op pagina 50 iets voor u bij! Tenslotte wijzen wij u nog op de mogelijkheid om vrienden en bekenden te verrassen met een lidmaatschap van onze Vereniging. In het midden vindt u een cadeaubon.

Jeruzalem, stad en zoo van oude en nieuwe dingen ................... .... 22 Voorjaars~eis

naar Zoo Duisburg .... .... ......... 24

Gorilla's in een nieuw decor: deze zomer zorgt Blijdorp ervoor!. ... .......... . 26 Blijdorpherinneringen ................................ 29 Vogelwijzer: over een galante heer ............. 30 ZOO'n boek: Primates: the amazing world of lemurs, monkeys and apes ...................................... 33 Vrienden voor het leven: Gerda, Piet en Wil vd Linde ....... .. ... .. .......... 35 Meerdaagse reis naar Frankrijk en Zwitserland ........ .. .................... 37 Gibbon-rehabilitatie: van bar naar bos ........ 39 Nieuws uit andere dierentuinen ......... ......... 45 Giften voor de Oceanium-vogelrots ............ 49 Agenda ..................................... ...... ............ 50 Gezocht-aangeboden ............. .... ......... .. ..... 50

Ga ook eens kijken bij Cito naar die '~u"e Subaru VIVIO bijvoorbeeld! De zuinigste benzineauto van Nederland met verbluffende rijkwaliteiten. Plezierig om naar te kijken èn om mee te rijden .. elke dag weer.

Kom langs voor een vrijblijvende proefrit.

'VooIZitter Vice'voolZitter

Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het '. recht voor artikelen in te korten of te weigeren.

In dit nummer treft u, naast het nieuws over onze Diergaarde, veel verenigingsmededelingen: de uitnodiging voor de Algemene Ledenvergadering (met als

toetje een interessante lezing over het leven van gorilla's in het wild), de verslagen van de penningmeester en de secretaris over 1998 en informatie over de aanstaande Vriendenreizen.

Foto voorzijde: Een roulroulhaantje in Diergaarde Blijdorp. Foto : Jas Nijkamp

Cito Autobedrijf

Uw official Subaru-dealer. Ook altijd ca. 50 occasions in alle prijsklassen.

Sonoystraat 3, Rotterdam- Blijdorp(achter Statenflat)Tel. 010 - 466 25 36

11

1998 was fantastisch ...

... en 1999 wordt een zwaar jaar", aldus de heer Ton Dorresteyn, in zijn nieuwjaarslezing op zondag 10 januari jongstleden. Voor een goed gevulde zaal sprak de directeur van Blijdorp over de hoogte- en dieptepunten van het afgelopen jaar en over de verwachtingen voor 1999. Allereerst heette hij een ieder van harte welkom en wenste ons een heel gelukkig nieuwjaar.

Om veel redenen was 1998 een belangrijk jaar voor Blijdorp. Ten eerste was vorig jaar ons jubileumjaar en naast de vele festiviteiten die dat voor ons meebracht, werd er ook gestart met een belangrijke actie voor Blijdorp, namelijk de OceaniumVogel rots. Vele verblijven kwamen in het afgelopen jaar gereed. Zo werd de Maleise bosrand voltooid met het verblijf van de vissende kat en het Longhouse met daaronder een stallencomplex. De pelikanen hebben hierin een nieuw binnenverblijf gekregen. In 1857 kwam in Blijdorp het allereerste in gevangenschap geboren pelikanenjong te wereld. Later ging het echter minder goed met de voortplanting van de pelikanen en Blijdorp hoopt nu met het nieuwe binnenverblijf toch weer tot voortplanting met deze vogels te kunnen komen.

Een wereldprimeur had Blijdorp ook met de geboorte van luipaardhaaien. Uniek is het feit dat de Hyacintara's (foto pagina 5) in 1998 voor het derde opeenvolgende jaar een jong kregen dat ze zelf grootbrachten. Spijtig is de dood van het fokvrouwtje palmkaketoe. Dat er inmiddels vijf struisvogels in de tuin zijn is mede te danken aan een particuliere vogel bezitter die drie struisvogels aan Blijdorp schonk. Ook financieel was 1998 een goed jaar. Er kwamen 7000 abonnementhouders bij zodat er nu bijna 33.000 abonnementhouders zijn. In totaal bezochten 1.338.211 mensen Blijdorp. "1998 was voor Blijdorp een héél goed jaar", aldus Dorresteyn.

Ook werd er hard gewerkt aan het Oceanium. De bouw ligt nog steeds op schema en de bedoeling is dat het vóór de Kerst van dit jaar klaar zal zijn. De officiële opening is gepland voor voorjaar 2000. In de 'collectiesfeer' is er in 1998 natuurlijk ook erg veel gebeurd . Dorresteyn noemde onder andere de geboorte van het eerste neushoornjong, de olifantjes Timber en Maxim, de tragische dood van Ramon en Indira en de komst van Palong en Alexander. Als stamboekhouder voor de olifanten kreeg Blijdorp afgelopen jaar een fax uit Berlijn. Daar bleek een groot circus failliet te zijn gegaan en nu zat men met tien olifanten. Of Blijdorp maar even binnen een week wilde laten weten waar deze dieren naar toe zouden kunnen. In ieder geval zal Blijdorp geen van deze olifanten opnemen.

...-,.

Voor 1999 staat er een hoop te gebeuren. Het Oceanium zal worden afgebouwd. In de loop van dit jaar zullen alle nieuwe bewoners al in Blijdorp arriveren. Bijvoorbeeld de alken, zeekoeten en papegaaiduikers voor de door de Vrienden gesponsorde vogelrots.

Voor ons als Vrienden is misschien wel het belangrijkste dat al in augustus het nieuwe gorilla-buitenverblijf klaar zal zijn. De gorilla's krijgen een buitenverblijf van ruim 2000 m2, dat ze waarschijnlijk gaan delen met blauwe duikers en colobusapen (meer hierover leest u elders in dit blad).

Daarnaast zullen er nog veel meer nieuwe verblijven worden gerealiseerd. Zo kunt u denken aan het Manoelkatten-verblijf (Blijdorp zal twee paartjes krijgen, één paar afkomstig uit Helsinki, de andere uit Moskou), een nieuw Oehoe-verblijf (naast de Rivièrahal) en een gemeenschappelijk verblijf voor de sperwer- en Laplanduilen (foto). Dat wordt geprobeerd omdat in het wild beide vogels hetzelfde gebied bewonen en zelfs wel eens samen in één boom broeden.

In dit jaar zal de hele groep orang oetans naar Apenheul verhuizen. Alleen de twee jongen, die niet in deze groep passen, zullen blijven. Het plan is om ze te zijner tijd een geheel nieuw verblijf te geven op het 'slingerapen-eiland' in de vijver. In de wat verdere toekomst zal het gebied van de ijsberen, zeeberen en zeeleeuwen een groot gebied voor de tijgers worden.

Door een onlangs ontvangen gift kunnen de mutslangoeren uit Taman Indah een buitenverblijf krijgen, dat tegen de buitenkant van Taman Indah zal worden aangebouwd. Hopelijk zal in dit nieuwe verblijf de voortplanting ook verbeteren.

In 1999 zullen er zeer waarschijnlijk geen jonge ijsberen zijn, wel wordt er een jonge okapi verwacht en ook gorilla Annette verwacht haar jong. Met al deze veranderingen heeft Blijdorp ook nagedacht over haar openingstijden, maar vooralsnog blijven deze ongewijzigd ( 's winters 9.00-17.00 en 's zomers 9.00-18.00 uur). Wel zullen er van de zomer weer 'Zoomeravonden' worden gehouden. AI met al zal 1999 een zwaar jaar worden, concludeerde de directeur. Maar met de vele steun die Blijdorp krijgt van haar medewerkers, de abonnementhouders en zeker niet in de laatste plaats van de Vrienden zal het allemaal wel lukken. We gaan een spannend, maar vooral heel interessant jaar voor Blijdorp in. Tekst en foto's: Anne Marie en Jos Nijkamp.

*ieuws uit Blijdorp

MAVEMAT B. V. Onderhoud en reparatie van stalen steigers. In-en verkoop stalen steigers, nieuw en gebruikt. Verhuur stalen steigers. Verhuur accommodaties. Verkoop stalen stapel bakken.

Zoals gebruikelijk houden wij u weer op de hoogte van de ontwikkelingen in de Diergaarde. Het laatste nieuws is natuurlijk de beslissing om komende zomer het nieuwe buitenverblijf voor de gorilla's te openen! Over de ontwikkeling van het Afrikagebied leest u meer in het interview met projectleider Hans Post op pagina 26.

Nieuw! De twee zeeotters in Diergaarde Blijdorp moeten tegenwoordig 'werken' voor de kost. Hun leven is een stuk afwisselender en spannender geworden door de installatie van een unieke voedsel-verdeelmachine. De ontwikkel ing van het prototype vergde zo'n anderhalf jaar experimenteren met wensen, ideeën en materialen. In Blijdorp ontstond het idee en via het Innovatiecentrum Rijnmond werden twee bedrijven bereid gevonden het concept verder te ontwikkelen. In het wild zijn zeeotters superactieve dieren, die het grootste deel van de dag onder water bezig zijn met het zoeken naar voedsel. Op hun rug drijvend, peuzelen zij hun voedsel op. Tot voor kort werden de dieren in Blijdorp vier keer per dag gevoerd, maar de wens bestond om het voedsel over de hele dag te verspreiden en zo het natuurlijk gedrag te stimuleren . Vandaar de ontwikkeling van een computergestuurd 'doseri ngsapparaat'.

MAVEMAT B. V. Sydney straat 44 304 7 B PRotterdam Telefoon 010 415 4100 Telefax 010 415 97 27

Q

_-mm.

•••'

a

Er waren heel wat eisen: het hele systeem moest bestand zijn tegen de vernietigende werking van zeewater en tegen de minstens even grote sloopkracht van de dieren zelf. Bovendien moest het apparaat zo flexibe l mogelijk instelbaar zijn en zonder grote problemen toe te passen zijn op andere zeedieren die in het Oceanium zullen komen. De ASAF (Automatic Sea Animal Feeder) verspreidt het voedsel over twee 'afnamestations', een onder en de ander boven water. Het voedsel -garnalen, vissen, inktvissen, schelpdieren en krabben- wordt verdeeld over twee carrousels. De computer stuurt hun inhoud gedoseerd naar het verdeelsysteem. Via leidingen wordt het voedsel naar een van beide afnamestations vervoerd. En zo zijn de otters weer een paar minuten bezig met het verorberen van hun kostelijke maaltijd. De computer kan zodanig ingesteld worden, dat er (naar keuze) met vaste tussenpozen of juist op vo lkomen willekeurige tijdstippen voedsel beschikbaar komt. Ook kan de computer bepalen naar welk 'afnamestation' het voedsel gestuurd wordt. De intelligente zeeotters worden op deze wijze dus voortdurend voor verrassingen gesteld. Het prototype werkt uitstekend, maar zal nog verder geperfectioneerd worden. In het toekomstige Oceanium krijgen de zeeotters hun definitieve onderkomen. De 'feeder' zal dan mee verhuizen en worden aangepast. Ook in de nieuwe verblijven voor zeeleeuwen en zeevogels (zoals papegaaiduikers) zullen voedselverdeelapparaten geplaatst worden . Als er tenminste voldoende sponsors voor deze peperdure ASAF 's gevonden kunnen worden ...... .

••

• Cfl'ln

l

Jong leven Vier en een half jaar is er gewacht op de geboorte van een zebra . In de nacht van 17 op 18 december beviel moeder Erica van een kerngezonde dochter, Leonie. Het was een onverwachte daad van de hengst Dieter die va nwege zijn ziekelijke gestel uiteindelijk werd geeuthaniseerd. De nieuwe man Jospeh is pas anderhalf jaar oud en begint zich langzaam als een echte hengst te gedragen. In de Victoriaserre zijn weer jonge balispreeuwen. Het laatste nest dateert van begin december 1998. Het was alweer het zesde nest dit jaar van het fokstel! Om het stel te ontmoedigen was het nestblok dichtgestopt. Maar via een scheurtje in de bovenkant zijn ze alsnog naar binnen geslopen . Het grootbrengen gaat prima . Naast dit vruchtbare stel zijn er in Blijdorp nog drie paren, maar die krijgen geen jongen. Er is weer een wrattenzwijntje geboren. Af en toe is de kleine te zien op het buitenperk. De jongeling rent er lustig op los!

Sinds 12 november is er in Blijdorp weer een nieuwe olifant te zien. Het betreft het flink uit de kluiten gewassen olifantenvrouwtje Dumbo uit Antwerpen Zoo (foto). Zij zal tijdelijk in Rotterdam verblijven, omdat de Belgische dierentuin gestart is met een verbouwing van het olifantengebouw. Een verblijf in Blijdorp is op dit moment een aantrekkelijk alternatief voor Dumbo, omdat zij hier kan kennismaken met bul Alexander die onlangs uit Münster naar Blijdorp is verhuisd. Als het tussen die twee klikt, en de eerste voortekenen zijn gunstig, zou Dumbo misschien zelfs zwanger kunnen terugkeren naar haar vernieuwde onderkomen in Antwerpen. Uitbreiding van de olifantenpopulatie in dierentuinen is voor de voortzetting van het Europese fokprogramma van de Aziatische olifant zeer gewenst. Over olifanten gesproken ... Uit Münster kwam triest nieuws. De zwangerschap van Bernhardine is geëindigd in een drama. De dierenarts heeft

Bernhardines zoon na korte tijd moeten laten inslapen. Na de geboorte bleek dat het 100 kilo zware jong niet zelfstandig kon ademen. Het drama was des te groter, omdat iedereen in Münster zich had verheugd op de geboorte. Na de geboorte werd de tuin overstelpt met gelukwensen. Nu is iedereen diep geschokt. Blijdorp is de komende maanden regelmatig op TV In het nieuwe programma 'FOX op stelten' van Leonie Sazias op FOX TV (het voormalige TV 10) wordt elke zondagavond om 18.30 uur aandacht besteed aan onder meer de dieren in Blijdorp. Eindelijk is er een minnaar voor Salenga, het kameelvrouwtje dat na het overlijden van moeder en zoon kameel alleen achter bleef op de Mongoolse steppe. Ze kunnen het goed met elkaar vinden. Mogelijk kunnen we in de toekomst nakomelingen op de steppe bewonderen .

Opnieuw zijn er kleinklauwottertjes te bewonderen. Liefst vijf! Ofschoon de groep zich prima gedraagt wordt er naarstig gezocht naar een nieuwe tuin voor de eenjarige dieren. Het verblijf en de filtercapaciteit zijn niet toereikend voor een groep van 1 0 otters. Ook de slingerapen hebben gezinsuitbreiding. Vader Pluis, afkomstig uit de Apenheul, verblijft sinds 1995 in Blijdorp. Moeder slingeraap woont al sinds 1972 in de Diergaarde. Het is dus bepaald geen jonge moeder. Februari 1997 werd haar vorige jong geboren. Tussen deze geboorte en de laatste zit ongeveer anderhalf jaar, wat een korte periode is. Vanwege de kou zijn de slingerapen momenteel niet buiten te zien.

Afscheid Osman, het eerste kalf van giraffemoeder Tipsy dat op 12 februari 1998 ter wereld kwam is overleden. Op 19 november werd hij ziek aangetroffen in de stal. Hij reageerde in eerste instantie positief op de toegediende medicatie. Later ging het toch fout.

Het gaat niet goed met de Amoerpanters. Moeder Kumura loopt alleen in het verblijf. Twee dochters heeft ze in 1994 en 1996 verloren aan epilepsie . In 1997 sloeg het noodlot opnieuw toe. Tijdens een ruzietje schudde zoonlief zo heftig met het hoofd en de nek van Komeet, zijn vader, dat de dierenarts hem moest laten inslapen. In september kreeg zoonlief echter een paar epileptische aanvallen. Hij overleefde het niet. Nu is het wachten op een nieuw mannetje. Voor nageslacht zal Kumura echter niet meer zorgen. Zij is gesteriliseerd. Tekst: Marcel Kreuger Foto's: Rob Doolaard, Yvonne Raaijmakers Met dank aan ' Interne mededelingen', personeelsblad van Diergaarde Blijdorp, en 'De Nieuwsbrief', maandblad voor de vrijwillige rondleiders in Diergaarde Blijdorp.

Algemene Ledenvergadering op zaterdag 17 april 1999. Hierbij worden alle leden van de Vereniging Vrienden van Blijdorp uitgenodigd tot het bijwonen van de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering op zaterdag 17 april a.s. in de aula van de Wolfert van Borselen scholengemeenschap (tegenover de ingang van Diergaarde Blijdorp). Toegang tot de aula wordt alleen verleend tegen afgifte van de speciale coupon aan uw lidmaatschapskaart 1999. Deze is u in december met de vorige uitgave van Vriendennieuws toegestuurd.

PROGRAMMA 9.30 uur. 10.00 uur.

Zaal open. Algemene Ledenvergadering.

AGENDA 1. 2.

3. 4. 5. 6. 7.

8. 9.

10. 11.

11.30uur

12.30 14.00 uur

Opening.

Notulen van de Algemene Ledenvergadering d.d. 18 april 1998. Deze notulen zullen op telefonische aanvraag worden toegezonden (0104676637) en zijn ook ter vergadering aanwezig. Jaarverslag van de secretaris. Jaarverslag van de penningmeester. Verslag en benoeming van de kascontrolecommissie. Verslag promotiewerkzaamheden. Bestuursverkiezing.

Aftredend volgens rooster zijn de heren A.M. Bos en M.5.P. Damen. De heer Bos heeft zich herkiesbaar gesteld. De heer Damen heeft zich niet herkiesbaar gesteld. Het bestuur stelt voor de heer M.A. Kreuger te benoemen. Namen van eventuele tegenkandidaten dienen , conform de statuten, minimaal 28 dagen vóór de ledenvergadering schriftelijk bij het bestuur te worden ingediend door tenminste 25 gewone leden. Vaststelling contributie 2000 . Het laatste nieuws uit Blijdorp, door Drs. A.H. Dorresteyn, directeur van Diergaarde Blijdorp. Rondvraag. Sluiting. Lezing door mw. Birgit Janssen. Mevrouw Janssen is in januari 1999 afgestudeerd als biologe aan de Universiteit van Wageningen . Voor haar stage heeft zij in het najaar van 1998 in Afrika de levenswijze en voeding van gorilla's bestudeerd. Hierover is onder andere een lange reportage uitgezonden in het programma Noorderlicht van de VPRO. Mevrouw Janssen heeft, samen met een medestudent, maanden temidden van de lokale bevolking geleefd en is zeer dichtbij de gorilla's geweest. In haar verhaal beschrijft ze het leven in Afrika, de omgang met de lokale bevolking en de wijze waarop het haar lukte de gorilla's te bestuderen.

eJaarverslag van de secretaris . Ons jubileumjaar was in meerdere opzichten een prima jaar! Het wordt bijna vanzelfsprekend, maar ook in 1998 groeide het ledental weer flink. Er kwamen 748 nieuwe leden bij. Wij houden bij op welke manier mensen lid worden van onze Vereniging. Die gegevens wil ik graag met u delen. De folders leverden 351 nieuwe Vrienden op. Goede tweede was de aanwas via personen met 189. Via de winkel werden 176 nieuwe leden geworven. Tenslotte kwamen via Vriendennieuws en Cadeaulidmaatschappen 17 respectievelijk 15 nieuwe leden de Vereniging versterken. Om verschillende redenen zegden 352 leden hun lidmaatschap op. Daarmee komt het totaal per 31 december 1998 op 5803 leden. We zijn hard op weg naar de 6000! In 1998 bestond onze Vereniging 35 jaar. En dat hebben we gevierd! Om te weten wat u van de Vereniging vindt is een enquête gehouden. U bleek heel tevreden over de activiteiten van de Vereniging! Voor ons een stimulans om verder te gaan op de ingeslagen weg. Ter gelegenheid van het jubileum is een aantal extra activiteiten georganiseerd . Zo was er een geslaagde fotocursus onder leiding van Rob Doolaard en extra jubileumreis naar Pieterburen, de wadden en Aqua Lutra. Hoogtepunt was de uitermate geslaagde jubileumbijeenkomst op 11 oktober jongstleden over het Oceanium . Bijzonder trots waren we op de aanwezigheid van oudpremier Lubbers. Met de acties gaat het voortreffelijk. Het geld voor het nieuwe manoelkattenverblijf was snel bij elkaar. Inmiddels is deze nieuwe aanwinst voor de Diergaarde geopend . Tijdens de Algemene Ledenvergadering van 1998 presenteerden we het nieuwe doel: een vogel rots voor het Oceanium . We moeten liefst 1 miljoen gulden bijeen brengen! Dat wordt nog hard werken! Maar als het ons lukt -en waarom niet- dan zullen de bezoekers die straks via de nieuwe ingang binnen komen gelijk

worden geconfronteerd met ons geschenk aan de Diergaarde. We kunnen er samen voor zorgen dat deze fantastische vogelrots straks realiteit wordt! Helpt u mee? Gelukkig zal ons miljoen voor een nieuw gorillaverblijf nu snel worden gebruikt Door de werkzaamheden voor het Oceanium heeft het even wat langer geduurd. Maar het wachten was de moeite waard. In dit nummer wordt u geïnformeerd over de plannen die aanstaande zomer worden gerealiseerd. Als het af is hebben de Vrienden weer bijgedragen aan een verdere verfraaiing van de Diergaarde! Kortom, het gaat fantastisch! Met binnenkort 6000 leden zijn we de grootste onafhankelijke dierentuinondersteunde vereniging van Europa. Met uw hulp werken we samen met bestuur, directie en medewerkers van Blijdorp aan de verdere modernisering van de Diergaarde. Ik hoop dat we ook in 1999 weer op u kunnen rekenen! Koos van Leeuwen, secretaris Veren iging Vrienden van Blijdorp.

Luxe lunchbuffet ' De Luierende Luiaard ' in de Kiboko Jungle. Deze lunch bestaat uit diverse luxe broodjes met beleg, zoals brie, jong belegen kaas, komijnenkaas, rosbief, kiprollade met tuinkruiden , fijne paté en gekookte ham. Verder warm gehaktbrood met paprikasaus, suikerbrood en rozijnenbrood en natuurlijk twee keer koffie of thee of melk of karnemelk. Uitsluitend voor de Vrienden biedt Blijdorp deze lunch aan voor de speciale Vriendenprijs van slechts fl. 20,-. Indien u aan deze lunch wilt deelnemen , gelieve u vóór 10 april 1999 fl. 20,- over te maken op girorekening nummer 13.57.803 t.n.v. Penningmeester Vereniging Vrienden van Blijdorp te Rotterdam, onder vermelding van: 'Lunchbuffet 17 april 1999'. Het Oceanium in aanbouw

Resultaat 1998 en begroting 1999 begroting 1998 Ontvangsten Contributies Gifte n Rente Reizen Verkoop goederen Ex-voorzieningen Nadelig sa ld o

begroting 1999

fl

fl

300.000 100.000 10.000 45.000 240.000 100.000 1.500 796.500

fl

fl. 50.000

fl

fl

fl

Uitgaven Vriendenn ieuws Adm. leden Adm. diversen Diversen Reizen Inkoop goederen InNerkoopkosten Afschrijvi ng magaz ijn Manoelkatten Voorziening vogelrots Biotoop goril la's

staat van baten en lasten 1998'

11.000 3.500 5.000 45.000 120.000 10.000 2.000 100.000 450.000

fI

309.072 136.657 11.022 47.795 258.838 8.8:18 772.242

fl

59.815 11.056 4.397 2.341 45.369 141.734 5.100 2.000

fl

500.000

796.500

fl

325.000 200.000 7.000 40.000 270.000 1.100.000 8.QOO 1.950.000

772.242

fl

66.500 11.500 4.500 2.500 40.000 135.000 15.000 100.000 575.000 1.0QO.QQQ 1.950.000

Toelichting: ' ) 7 Onder ') 2

voorbehoud acceptatie kascontrolecommissie Opgebouwde rente bij Nationale Nederlanden (deposito) fI. 100.175,-

Balans per 31 december 1998 ACTIVA liquide middelen Kas Giro Bank

1997

f

1.050,208.094,1.139.:106,-

1998

f f

Waarde goederen Waarde magazijn Reeds betaalde rekeningen Nog te ontvangen

f

1.348.650,65.493,2.000,4.800,4.609 1.425 .552,-

300,160.471 ,1. 700. 177,-

f

f

1.860.948,52.458,2.664 1.916.070,-

PASSIVA

.e. o

Reeds ontvangen contributie Te betalen rekeningen Te betalen BTW Voorz . Grootkas Voorz. Manual/Beurs Rock Voorz. VpB Vermogen

f

159.233,1 7.906,6.859,1.000.000,200.000,26.000,15.5 54142555 2-

f

159.430,19.056,4.886,1.000.000,700.000,26.000,6.698 -

t

] 9] 6 OZO-

Botanisch Blijdorp: lente in zicht Op het moment dat dit Vriendennieuws bij u in de bus valt, is het misschien nog wel volop winter. Als ik me goed herinner hadden we eind februari 1987 zelfs nog een elfstedentocht. Na de slechte zomer van vorig jaar zullen velen al weer reikhalzend uitkijken naar het voorjaar. Blijdorp heeft nu al volop de lente in de aanbieding: tijdens een wandeling door een winterse tuin zijn er heel wat planten te vinden die al vroeg in het voorjaar, of zelfs midden in de winter, bloeien!

Chinese tuin Veel van deze vroegbloeiers zijn te vinden in de Chinese tuin. Het tijdstip waarop deze planten gaan bloeien is afhankelijk van het weer. Na de vorstperiode afgelopen november werd het in december een stuk warmer. Reden voor de toverhazelaar (Hamamelis mol/is) om zijn lintvormige bloemblaadjes te ontvouwen. Zo lijkt het net of de plant vol gele spinnetjes zit. Als het nogmaals gaat vriezen rolt de plant de blaadjes weer op, om in een warmere periode verder te bloeien. Een speurtocht naar de betekenis van de Nederlandse naam toverhazelaar levert verschillende verhalen op. In sprookjes werden de takken van de toverhazelaar gebruikt als toverstaf door heksen en tovenaars. Ook zou het hout van deze plant goed werken als wichelroede bij het zoeken naar water. Meer aannemelijk is, dat de plant toverhazelaar heet omdat hij al zo vroeg in het jaar bloeit op het kale hout. Vanaf het bamboebruggetje is de winterjasmijn Oasminum nudiflorum) te bewonderen. De ranke takken van deze kruipende plant overwoekeren de rotsblokken in het beekje. De stervormige gele bloemetjes verschenen dit keer eveneens al in december. Afhankelijk van het weer bloeit hij tot het vroege voorjaar. Loopt u ook eens over het paadje van de pergola naar de Terraszaal. De metershoge bamboe leidt onze aandacht af van enkele schoonheden die aan zijn voeten staan: Hel/eborussen. Deze polvormige planten bloeien vaak al in januari met grote boterbloemachtige bloemen. Ze zijn er in diverse soorten. Het meest bekend is de kerstroos (Hel/eborus niger). Helleborus wordt in het Nederlands ook nieskruid genoemd. Vroeger werden er uit de wortels van deze plant diverse medicijnen gemaakt, waaronder nieskruid.

Dwalend door de Chinese tuin komt u diverse soorten Magnolia's tegen. Naast het dichtershuisje staat een magnolia met grote tulpvormige bloemen: Magnolia x soulangeana (Een x tussen de namen betekent dat het om een kruising gaat). De kleur van de bloemen kan variëren van zachtroze tot dieppaars. Ook zijn er magnolia's met witte stervormige bloemen te vinden: Magnolia stel/ata.

Maleise bosrand In de Maleise bosrand staan vele groenblijvende heesters, die in het najaar dieproze knopjes vormen: Viburnum tinus. Eind december beginnen ze dan te bloeien met schermen vol tere witte bloempjes, die mooi afsteken bij de donkergroene glanzende bladeren. Na een lange bloeiperiode worden er bessen gevormd die langzaam van dieppaars naar blauw verkleuren. Ze krijgen daarbij een metaalachtige glans, en zijn tot ver in de zomer te zien. Met een beetje geluk kun je zelfs de prachtige blauwe bessen en de nieuwe roze knoppen tegelijk aan de struik vinden. Naast de ingang van het Aziëhuis aan de kant van de lierherten is nog een groenblijver te vinden die al heel vroeg bloeit: de Camelia. De roze gevulde bloemen van de Camelia lijken op rozen.

Lotusserre Als u regelmatig in de Diergaarde komt zullen u zeker de bloeiende bomen bij de Lotusserre zijn opgevallen. AI in oktober kan de sierkers (Prunus subhirtel/a 'Autumnalis') beginnen te bloeien. De mahoniekleurige stam van deze boom is wat fors vergeleken bij de kroon. Dat komt doordat hij geënt wordt op de onderstam van een andere, sterkere prunussoort. Voordat de bladeren aan de bomen komen is dat goed te zien .

•••

We vervolgen de wandeling richting penseelzwijnen, om daar linksaf te slaan naar de bongo's. Tegenover de frietkraam zijn diverse soorten van de al eerder genoemde Helleborus te vinden, waarvan sommige fraaie zachtgroene bloemen hebben . Langs de zebraweide staat Viburnum x bodnantense. In tegenstelling tot zijn familielid uit de Maleise bosrand is dit een soort die zijn bladeren verliest. Daardoor vallen de tuiltjes met zachtroze bloemen extra goed op. Zij verschijnen al vanaf december op de kale takken.

Oude tuin In de nieuwe biotopen, zoals de Maleise bosrand, is de beplanting een belangrijk onderdeel van de landschappelijke inrichting. Er wordt zoveel mogelijk getracht om planten toe te passen, die hun oorsprong vinden in het desbetreffende continent. Ook worden de dierverblijven aangekleed met beplanting. Dit in tegenstelling tot de 'oude ' tuin. Hier zijn de verblijven en de beplanting twee op zichzelf staande factoren. In de dierverblijven is nauwelijks groen te vinden. In de perken daar omheen zijn de planten naar soorten gerangschikt, zoals in andere botanische tuinen. Op sommige plaatsen in de Diergaarde is dat nog goed te zien. Een mooi voorbeeld daarvan is het perk tegenover het voormalige berenverblijf, waar nu de rots- en boomkangoeroes zitten. Hier zijn een aantal bomen en struiken van de Hamamelisfamilie

te zien. Van de al eerder beschreven toverhazelaar zijn diverse soorten te vinden. Een van de opvallendste is Hamamelis x intermedia. Dit is een kruising tussen de Japanse en Chinese toverhazelaar. Als hij bloeit is het net of de heester vol rode draadjes hangt. Eveneens afkomstig uit China en Japan is de schijnhazelaar (Corylopsis). Tijdens zachte winters bloeit hij al in maart, met trossen klokvormige zachtgele bloemen. De bomen langs de koedoeweide zijn amberbomen (Liquidambar styraciflua). Amber is een afscheidingsproduct van de potvis, en wordt onder andere gebruikt als grondstof in de parfumindustrie. De hars van de amberboom heeft de geur en de kleur van amber, en dat verklaart de naam van deze boom. De bloeiwijze is niet zo opvallend, maar de boom vormt later in het jaar stekelige zaaddoosjes waarmee de paden dan bezaaid liggen. Aan de voet van al deze leden van de Hamamelisfamilie zijn diverse bolgewassen te vinden, zoals winterakonieten, sterhyacinten, sneeuwroem, anemoontjes en natuurlijk sneeuwklokjes. Er is in Blijdorp dus genoeg te vinden om al heel vroeg van de lente te genieten! Tekst: Monique van Leeuwen-Maat Foto's: Monique van Leeuwen-Maat en Fleur, bloemen en planten van a tot z Met dank aan: Melitta van Bracht, Reinier de Jong en Jacques Radder

.oud bloed: de baardagame De baardagame (Amphibolurus barbatus) werd in het verleden ook wel baarddraak genoemd. Een toepassel ijke naam voor een dier met een grote kop, een lange zweepstaart en bedekt met stekels. De baardagame behoort tot de fam ilie van de agamen.

ribben op te trekken en de keelzak uit te spreiden door bepaalde spieren aan te spannen. Ook opent hij zijn bek, waardoor de goudgele tot groengele binnenkant te zien is en sist hij als een slang. De baardagame zal (ook in gevangenschap) niet snel bijten. Indien mogelijk zal hij zich verbergen.

Paargedrag Baarcfagamen vertonen een uitgebreide hofmakerij. Het vrouwtje krijgt een rode vlek aan de staartbasis, het mannetje een groene. Het mannetje wordt zwart aan de onderkant, de bovenkant wordt gespikkeld grijs, geel en groen. Ook blaast hij zijn lichaam op en opent zijn bek waardoor de gele binnenkant zichtbaar wordt. Hij trappelt met zijn voorpoten, maakt veel geluid, kopbewegingen en spreidt de keelzak door bepaalde spieren aan te spannen . Zo loopt hij voor het wijfje op en neer. Na de paring graaft het wijfje een kuil en legt hierin 8-32 eieren . De jongen komen na 2-3 maanden uit het ei.

De baardagame in Blijdorp

Beschrijving Binnen de sub-orde leguaanachtigen nemen de agamen op het oostelijk halfrond dezelfde plaats in als de leguanen in de Nieuwe Wereld . De beide families vertonen nauwelijks overlap in verspreidingsgebied . Een verschil tussen be ide families is dat de tanden van de agamen niet in de binnenrand van de kaken groeien maar op de kam daarvan . Er zijn ongeveer 300 soorten agamen, verdeeld over dertig geslachten . Deze dieren bevolken de warme zones van Afrika (met uitzondering van Madagaskar), Europa (Balkan), Azië en Australië. Bij de grond bewoners is het lichaam in buikrugrichting afgeplat. De baardagame is behalve aan de buikzijde geheel bedekt met stekels en rond de onderkaak draagt hij als een schild een keelzak. Wanneer hij deze uitzet lijkt het wel wat op een baard. Deze forse hagedis (tot 60cm lang) komt voor in Australië. Zijn kleur is afhankelijk van de omgeving waarin hij

voorkomt. Door de gemoedstoestand kan hij donker of lichter worden . De baardagame leeft in schaars beboste streken, struikgewas, woestijngebieden en ook langs zeekusten . De optimale temperatuur ligt tussen 30°C en 40°C. Onder dit temperatuurgebied wordt de baardagame traag. Boven dit temperatuurgebied wordt de baardagame zeer actief. Door zijn grote lichaam is de deze hagedis in staat warmte, die verzameld is in de zon , langer vast te houden dan andere hagedissen. Hij kan daardoor langer bij lagere temperaturen actief zijn . Het voedsel van de baardagame bestaat uit insecten, kleine hagedissen, slangetjes en jonge blaadjes.

Dreigen Wanneer de baardagame in het nauw wordt gedreven, of met een rivaal vecht om een territorium, maakt hij zich groot door zijn

Blijdorp heeft in de collectie de Amphibolurus vitticeps en de Amphibolurus henrilawsoni . Helaas geen mooie Nederlandse namen . Deze soorten hebben niet de verschillende kleuren zoals A. barbatus maar zijn geel/grijs gekleurd. In Australië komen mogelijk lokaal wel feller gekleurde exemplaren voor. Deze agamen zijn te vinden in de Rivièrahal schuin tegenover de haaienbak en het aquarium met longvissen . De dieren zijn niet moeilijk te houden in gevangenschap. Op grote schaal wordt door particuliere

reptielenhouders met deze soort gefokt. Dit is de reden dat Blijdorp niet fokt met deze soort, want waar moet je met de jongen naar toe. De exemplaren die Blijdorp heeft van A. Vitticeps zijn afkomstig van de reptielenzoo Iguana te Vlissingen. Zoals gezegd stellen deze dieren geen hoge eisen aan de verzorging. Driemaal per week krijgen zij een groente/fruit hap met o.a. sla, tomaat, peen en fruit. Tweemaal per week krijgen zij krekels of sprinkhanen en soms eendagsmuizen. Het verblijf is aangekleed met berkenstammetjes en eucalyptus bladeren en voorzien van vloerverwarming. Het verblijf heeft een temperatuur van circa 35°C, onder de warmtelampen kan de temperatuur oplopen tot 45°C. Deze dieren zijn niet agressief en worden zelfs achter de schermen gebruikt bij de blindenrondleiding. Het is nog niet bekend wat in de toekomst met de baardagamen gaat gebeuren. Het zijn Australische dieren en het continent Australië krijgt pas over ongeveer tien jaar zijn eigen gebouw. Of deze d ieren daarin een plaats zullen krijgen is de vraag. Op dit moment is het verblijf interessant voor bezoekers, zeker ook voor kinderen, doordat de ruiten bijna tot aan de grond doorlopen en de dieren dus goed te zien zijn. Ook al omdat zij vaak vóór in het verblijf te vinden zijn. Tekst: Cerhard Tijssen Foto's: Paul Crootenboer Met dank aan: Henk Zwartepoorte, reptielenpost Blijdorp

---

-

ra

> .c

....'0 0

Winterlezing uitgelicht: natuurbescherming op locatie De eerst winterlezing van het seizoen '98-'99 was een gecombineerde presentatie van Angela Glatston van Diergaarde Blijdorp en William Oliver, de contactpersoon van Blijdorp voor natuurbeschermingsprojecten in de Filippijnen.

> Q) a::

~

c:

co

-al

l-

en

Q)

::J .... ....co

u

c

Q)

C

~

c:

E

Cf)

l-

a::

<1:

1J ::J

N

J: 0 c: en Q)

~ a:

a:: u.

z z

<1: <1:

a::

~ ~

Diergaarde Blijdorp is de afgelopen jaren sterk veranderd. Niet alleen dankzij het masterplan, maar ook in de bedrijfsfilosofie en doelstellingen . In het laatste beleidsplan is de prim aire doelstelling gedefinieerd als " het ondersteunen en uitdragen van natuurbehoud in de breedste zin van het woord: beleid , onderzoek, maar ook natuurbeschermingsprojecten in het wild."

c

~ ~

Cf) .....

C)

r:::

'i: Q)

0

>

::l

c

-Q)

0>

'm Cf)

Q)

ü

:J "0

Q)

~ .::;:

C

C

c

r:::

Q)

Q)

Q)

:J

C

a.

E

~

Q)

Q)

"0

-

== l- r::: en 0

.....

~

~

:J

Q)

0> 0> :J .....

co

Q)

>

~

"0 ü

Cf)

:J "0

Q)

c

.....

0>

Q)

C

c

~

-

0> Q)

0

> c

Q)

I

Cf)

Q)

LL

Q)

~

.....

Q)

3: 0> c

E E Q)

0:

"0 :J

0

.!::

..... Q)

"0

c

0

•••••

De natuurbeschermingsgedachte binnen Blijdorp is meegegroeid met de ontwikkeling van het masterplan. Men is klein begonnen. Bij de opening van de vleermuisgrot werd een poster gefinancierd over vleermuizen in de Filippijnen. Bij de ontwikkeling van Taman Indah werd een olifantenproject ondersteund in Myanmar (voormalig Birma). Toen het allemaal wat serieuzer werd is een echt fonds opgericht, het Bernhardine-fonds. Blijdorp zal volgens Glatston nooit een soort Wereld Natuur Fonds worden. De projecten die ondersteund worden moeten verband hebben met het masterplan, fokprogramma's in de Diergaarde, een geboorte of een tentoonstelling in de tuin. Voor meer informatie over de activiteiten in het kader van het Bernhardine-fonds kunt u het verslag over 1997 nalezen op de internetpagina's van de Vrienden. Tot nu toe is er in de tuin weinig ruchtbaarheid gegeven aan de natuurbeschermingsprojecten van Blijdorp. Dat zal echter gaan veranderen. Het streven is er op gericht dat bezoekers in de toekomst bij elk Blijdorp-dier informatie aantreffen over de activiteiten van de Diergaarde ter bescherming va n dat dier in het wild. Verder wordt er si nds kort gewerkt met themajaren . In het eerste jaar stonden, naar aanleiding van de jonge neushoorn en

de jonge olifantjes, de dikhuiden centraal. De acties werden toegespitst op olifanten. De verjaardag van de Diergaarde stond in het kader van olifanten: er werden olifantenkaarten uitgedeeld , kinderen konden zich als olifant schminken, de rondleiders verstrekten informatie over olifanten, etc. Ook de speciale olifantenavonden waren erg populair. Het verzamelde geld gaat naar het onderzoek naar olifanten in Vietnam en Laos door dr. Shukamar (zie ook Vriendennieuws nr. 1996-4). Op 1 maart wordt het eerste themajaar afgesloten. Het tweede themajaar staat in het teken van de door Blijdorp ondersteunde projecten in de Filippijnen. Dit keer wordt een relatie gelegd met de Maleise bosrand. Toevallig was de contactpersoon van Blijdorp in de Filippijnen, William Oliver, ten tijde va n de eerste winterlezing in Rotterdam. Angela Glatston gaf hem het woord om de activiteiten nader toe te lichten.

Oliver is sinds het begin van de jaren tachtig actief in de Filippijnen. In samenwerking met diverse dierentuinen is hij betrokken bij diverse natuurbeschermingsprojecten. Waarom de Filippijnen? De Filippijnen vormen een uniek natuurgebied. De eilandengroep kent een enorme variatie aan planten. Veel van de planten en dieren zijn uniek voor het geb ied van de Fil ipp ij nen. De natuur staat er echter rampzalig voor. De ontbossing is enorm, de bevolking neemt snel toe en de overheid staat machteloos. Van de tien regio 's met de hoogste beschermingsprioriteit in de wereld liggen er drie in de Filippijnen! O liver is onder meer bezig met het ontwikkelen van een adoptieschema voor park-rangers, zodat deze vrijwilligers in de toekomst betaa ld krijgen voor hun voorlichtingswerk. Verder worden fokcentra ingericht om bedre igde diersoorten te laten overleven. In deze centra worden lokale

mensen ingezet. Langzaam ontstaat zo een netwerk van natuurbeschermers. Oliver is er van overtuigd dat een mengeling van overtuiging, voorlichting en financië le compensatie op den duur zal werken. Diergaarde Blijdorp zal op korte termijn mee gaan doen aan het internationale fokprogramma voor het Prins Alfred hert. Volgens Oliver "the most sexiest dear". Het is een samenwerkingsproject van organisaties in de Filippijnen en verscheidene dierentuinen. De herten blijven eigendom van de Filippijnse overheid. Er za l een officieel verdrag worden getekend. De deelnemende dierentuinen dragen bij in de kosten van het programma. Dit samenwerkingsproject zal worden gebruikt als voorbeeld voor andere beschermingsprojecten in Zuidoost Azië en als voorwaarde dienen voor fondswerving in de toekomst. Tekst en foto: Marcel Kreuger

REGISTERACCOUNTANTS

Een zwaan heeft z'n veren evengoed nodig als een mus ...

Twigt & Wendel BV registeraccountants biedt u optimale kennis, service, kwaliteit en betrouwbaarheid bij uw financiële beheer en transacties. Dicht bij huis of internationaal; voor grote of kleinere accounts zijn wij uw adviseur.

Bovendijk 39 B 2295 RV Kwintsheul Telefoon (0174) 29 66 43 Fax (0174) 29 39 49

Meent 22

(naast de KijkShop)

Rot

rdam, tel.: (010) 4141935

Aanbiedingen zijn geldig bij inl vering van deze advertentie.

ALS HET OM DE PRIJS EN KWALITEIT GAAT!!!

deruzalem, stad en zoo van oude en nieuwe dingen Jeruzalem is een stad met een circa 3000 jaar oude historie. Om verschillende redenen is de stad belangrijk voor joden, christenen en moslims. Vanwege dit religieus belang is het eigendom van de stad al jaren punt van twist tussen Israëli 's en Palestijnen. Desondanks is in 1993 in plaats van de oude Bijbelse zoo een totaal nieuwe dierentuin geopend aan de zuid rand van de stad.

In een hoek van de dierentuin is een wandelsafari over een woestijnlandschap langs dieren oorspronkelijk voorkomend in Israël en de Bijbel. Hierbij zien we Palestijnse gazellen, Arabische oryxen en witte neushoorns. Nog nooit zag ik neushoorns zo fraai rennen en spelen in en om een aangelegd meertje.

gehuisvest op een kale zandvlakte met weinig beschutting tegen de zon. Wel hebben zij veel water tot hun beschikking om in onder te duiken. Kortom, indien u in Israël bent is het zeker de moeite waard de dierentuin in Jeruzalem te bezoeken.

Ook de in Blijdorp populaire olifanten ontbreken niet. Helaas zijn zij

Tekst en foto: Gerhard Tijssen

9!doocafenkanfoor mr

Cfl. CXuijer

Qespecialiseerd in o.a,: 9lrbeidsrecht

c5trajfecht %milierecht De dierentuin is gelegen in een heuvelachtig terrein met veel rotsen en weinig begroeiing en heeft een drietal uitgangspunten; het fokken van bedreigde diersoorten, het houden en fokken van dieren zoals genoemd in de bijbel en educatie van de bevolking. Aan deze laatste doelstelling wordt ruimschoots voldaan door goede infoborden bij alle dieren, waarop informatie wordt gegeven over voorkomen (evt. bijpassende passage uit de bijbel), voed ing, gedrag en voorkomen in dierentuinen. Het terrein is opgedeeld in twee niveaus. De grote verblijven zijn gelegen op het lage niveau rondom een systeem van meren. Het hoge niveau is gelegen tegen een heuvel. Veel moeite is gestoken in het laten groeien van de beplanting in de droge omgeving middels een irrigatiesysteem .

Enkele opvallende verblijven en diersoorten zullen kort besproken worden. Bij binnenkomst valt direct het fraaie siamangverblijf op, gelegen op een eiland in een van de eerder genoemde meren. Verder bij binnenkomst het verblijf voor kleine dieren. Hierin onder andere cobra's uit Israel, Nijlkrokodillen, fenneks en leeuwaapjes. Deze laatste komen uit Washington in het kader van het herintroductieproject voor deze aapjes. Bij rondwandelen zien we vervolgens o.a. een cheetahverblijf, een mandrilgroep met jongen, bruine beren met jongen, sneeuwpanters en chimpansees. Fraaie verblijven zijn gebouwd voor papegaaien (met glazen voorwand, zodat ze goed bekeken kunnen worden), roofvogels en tropische vogels.

•••

91i11eoliel 124 Ie c.Rallerdam . Iele/aan 010466 65 44

Voorjaarsexcursie naar Zoo Duisburg op zaterdag 24 april én zon(Jag 25 april 1999 Hierbij worden de leden van de Vereniging Vrienden van Blijdorp uitgenodigd tot deelname aan de excursie, op zaterdag 24 én zondag 25 apri l aanstaande, naar Zoo Duisburg. U kunt uw voorkeur voor één van de twee dagen kenbaar maken door op uw overschrijving 'Duisburg l' te vermelden als u op zaterdag 24 ap ril mee wilt. Indien u een voorkeur heeft voor zondag 25 april, vermeldt u dan 'Duisburg 2'. Indien u geen voorkeur heeft, dient u 'Duisburg 3' aan te geven. In dat geval maakt?e reisleiding een indeling, waarvan u dan uiteraard bericht ontvangt. Ook indien de door u aangeven datum vo l is (maximaal twee bussen per dag), ontvangt u bericht. Indien u geen bericht ontvangt, bent u ingedeeld op de door u aangegeven dag. De volgende punten zijn voor u van belang: • maximaal aantal deelnemers bedraagt 102 personen per dag. vertrek op zaterdag 24 april: 8.00 uur, Conradstraat in Rotterdam (nabij Centraal Station). Op zondag 25 apri l: 9.00 uur, zelfde locatie. aankomsttijd in Duisburg: 11.30 uur (zaterdag) en 12.00 uur (zondag) geplande aankomsttijd in Rotterdam : 21.00 uur kosten fl. 60,- voor leden; deelnemers die geen lid zijn van de Vereniging Vrienden van Blijdorp betalen fl. 65,U dient voor deze buitenlandse excursie een geld ig grensdocument (paspoort of toeristenkaart) bij u te hebben. Indien u prijs ste lt op een reisverzekering, dient u deze ze lf af te sluiten. In Zoo Duisburg bestaat de mogelijkheid tot het nuttigen van een lunch, maar u kunt uiteraard ook uw eigen lunchpakket meenemen.

In de reissom zijn begrepen: • de busreis Rotterdam - Duisburg v.v. een kopje koffie onderweg toegang tot Zoo Duisburg

rondleiding langs enkele hoogtepunten uit Zoo Duisburg fooi voor de chauffeur Zoals altijd geldt in de bussen een rookverbod. Onderweg zal echter een korte stop gemaakt worden. Op de terugweg wordt u in de gelegenheid gesteld, op eigen kosten , een maaltijd te gebru iken in AC Restaurant Boxmeer.

Aanmelding voor deze excursie: Het verschuldigd e bedrag dient u over te maken naar giroreken ingnum mer 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, afd . Excursies, Aernt Bruunstraat 59 te Rotterdam, onder vermelding van 'Duisburg 1, 2 of 3', al naar gelang uw voorkeur. De giro-overschrijvingen dienen uiterlijk op 1 apri l te zijn ontvangen. Uw overschrijving is uw bewijs van deelname aan de excursie; u ontvangt geen verdere bescheiden of mededelingen, tenzij niet aan uw wensen voldaan kan worden. De aanmeldingen worden in volgorde van ontvangst behandeld. Snelle overmaking van het verschuldigde bedrag is derhalve aan te bevelen. Het is helaas niet mogelijk het betaalde bedrag te restitueren voor afmeldingen die later dan 1 apri l zijn ontvangen. Restituties binnen de gestelde termijn vinden plaats onder inhouding van fl. 5,- administratiekosten. Zoo Duisburg Zoo Duisburg werd in 1934 geopend en is een typische 'Ruhrgebied-dierentuin'. In de jaren '50 en '60 had iedere stad in het Ruhrgebied een eigen dierentuin die zich van elkaar wilden onderscheiden. Duisburg deed dit onder andere door het (destijds) grootste apen huis ter wereld te openen. Dit Aequatorium was een voorbeeld voor de dierentuinwereld. Tegenwoordig is het een trieste postzegelverzameling van apensoorten. Zoo Duisburg wil het gebouw dan ook zo snel mogelijk veranderen.

Verder specialiseerd e Zoo Duisburg zich in zeezoogdieren. Naast zeehonden en zeeleeuwen heeft Zoo Duisburg ook tuimelaars, waar ook regelmatig mee gefokt wordt. Voor deze dolfijnen is een paar jaar geleden een geheel nieuw dolfinarium gebouwd. Het verblijf van de zeeleeuwen wordt momenteel opgekapt. Het is waarschijnlijk net klaar als de Vrienden op bezoek komen. Verder kunt u in Duisburg jacobita's (panda-dolfijnen), beluga's (witte walvissen) en tonina's (zoetwaterdolfijnen uit het Amazonegebied) zien.

Duisburg heeft vele zeldzame soorten die u in niet veel andere Europese dierentuinen zult aantreffen, zoals reuzeotters, fossa's (het grootste roofdier van Europa) en natuurlijk zes koala's, inclusief drie in Duisburg gebore n jongen. De Zoo wordt doorsneden door een snelweg. Vorig jaar heeft men een ni euwe brug over deze weg aange legd, die zo kunstig is, dat de snelweg eigen lijk helemaal wegvalt. Ook nieuw is het verblijf voor Afrikaanse olifanten . Voor de bouw va n dit verblijf moesten de giraffen (tijdelij k) wijken. Wist u dat Blijdorp's giraffen-hengst afkomstig is uit Duisburg?

Gorilla's in een nieuw decor: deze zomer zorgt Blijdorp ervoor! In 1993 startte de Vereniging Vrienden van Blijdorp een actie voor de gorilla's. De bouw van een nieuw verblijf heeft enige tijd op zich laten wachten doordat Blijdorp de beschikking kreeg over een gedeelte van het Roei Langerakpark. Daardoor veranderde de realisatievolgorde van het Masterplan, en werden er eerst voorbereidingen getroffen voor de bouw van het Oceanium en een nieuwe entree. Momenteel zijn de bouwactiviteiten daar in volle gang, en werkt een aantal mensen in Blijdorp alweer aan een nieuw project. Hans Post is projectleider voor het Afrikacontinent. Gezeten tussen grote stapels papier en schetsen doet hij verslag van de plannen en ontwerpen voor het nieuwe buitenverbl ijf voor de gorilla's, als eerste onderdeel van het Kongo-biotoop.

Altijd al alles willen weten over Diergaarde Blijdorp?

Afri ka De voorbereidingen voor het Oceanium hebben zo'n drie jaar in beslag genomen. Hoewel er nu volop gebouwd wordt, zal het nog een jaartje duren voordat het eerste gedeelte van het Oceanium geopend kan worden. Tegelijkertijd is het nodig om ook aandacht te hebben voor de huidige dierentuin en om de kwaliteit van de verblijven daar te verbeteren. Azië is zo goed als klaar. Nu is het Afrikacontinent aan de beurt. Afrika zal uit een aantal biotopen gaan bestaan : een savanne, een woestijnachtige biotoop en het Kongo-biotoop. Tevens komt er een servicegedeelte met een restaurant en een kinderboerderij. Het eerste project dat gereal iseerd gaat worden is een klein stukje van het Kongo-biotoop. Onderdeel van deze biotoop is een nieuw buitenverblijf voor de gorilla's. In een eerder interview met de gorillaverzorgers (Vriendennieuws nr. 1 uit 1996) hebben we kunnen lezen dat de huidige binnenverblijven voor de gorilla's in principe goed functioneren . Doordat de binnenverblijven in een aantal ' kamers ' kunnen worden onderverdeeld , zijn ze uitstekend geschikt om nieuwe dieren te introduceren in de groep. Een mooi voorbeeld daarvan is Dura. Zij is opgegroeid in de mensapen-crèche van Stuttgart. Na een mislukte poging in de dierentuin van Krefeld is zij na een lange introductieperiode opgenomen in de Blijdorpgroep van zilverrug Ernst. Zoals u in het vorige Vriendennieuws heeft kunnen lezen, is zij eind oktober voor

de tweede keer moeder geworden. Het huidige buitenverblijf van de gorilla's laat duidelijk te wensen over, gezien het feit dat de dieren er nauwel ijks gebruik van maken.

•••

t."\~

,ntwerptekening te zien et gorilla-eiland ,r een aantal diersoorten 'P de plaats waar het :omen. Dit geldt voor de iroessa's en ~n. Op dit moment is let bestuderen of deze 1 worden, of dat ze in n worden onder.ossch i Id padden aarschijnlijk tijdelijk )Iantenkas. In een later ering van het een plekje gaan krijgen

I zal een nieuwe functie :leelte wordt . publiek : als kijkplek op voor educatieve • uiteinden van de stal s binnenverblijven voor lauwe duikers. Tevens isvesting voor een lat nu nog in het Henri Ie galago's en de potto's.

~

t

I

Eiland Dit betekent een enorme uitdaging voor het projectteam: een buitenverblijf voor gorilla's zo aantrekkelijk maken, dat zij liever buiten dan binnen vertoeven. Het huidige buitenverblijf (de middelste koepel aan de westzijde van de Rivièrahal) zal een doorloop

'pige ontwerp is nog ~iland te zien. Het ligt in dorp om op het gorilla'n te combineren: I (franjeapen) en blauwe ltilopensoort). Het en te bereiken door de ij een eigen plek ~hoefte aan hebben. nkt aan lianen tussen de Ie zware gorilla's geen naken. Rondom de 'acht om de dieren en te scheiden. Ir ook financieel gezien, ing. Langs die gracht >r het publiek t pad rond het ifanten). Er zullen n educatieve 1 om het publiek te ~efwijze van de gori lla's.

dat kan ...

~nt

van dit gesprek met r) zijn de definitieve

worden van de binnenverblijven naar het nieuwe buitenverblijf. Van daaruit komen de gorilla's op een groot eiland . Dit eiland wordt landschappelijk zo aantrekkelijk mogelijk gemaakt, zowel voor de dieren als voor het publiek.

Gorilla's deze z. ervoor! In 1993 startte de Veren ig een nieuw verblijf heeft er over een gedeelte van het het Masterplan, en werdel en een nieuwe entree. M( aantal mensen in Blijdorp Afrikacontin ent. Gezeten 1 plannen en ontwerpen vo het Kongo-biotoop.

Afrika De voorbereidingE Oceanium hebben zo'n d genomen. Hoewel er nu \ wordt, zal het nog een jaa het eerste gedeelte van hE geopend kan worden . Teg nodig om ook aandacht tE huidige dierentuin en om verblijven daar te verbetel als klaar. Nu is het Afrika( beurt. Afrika zal uit een ai bestaan: een savanne, eer biotoop en het Kongo-bio er een servicegedeelte mE een kinderboerderij. Het eerste project gaat worden is een klein s Kongo-biotoop. Onderde, is een nieuw buitenverblij In een eerder interview fT gorillaverzorgers (Vriende 1996) hebben we kunner huidige binnenverblijven principe goed functionerE binnenverblijven in een a, kunnen worden onderver uitstekend geschikt om ni, introduceren in de groep. voorbeeld daarvan is Dur, in de mensapen-crèche v, mislukte poging in de diel is zij na een lange introdu opgenomen in de Blijdoq Ernst. Zoals u in het vorig, heeft kunnen lezen, is zij

--.Q.

o .""C CC C

t'd

Lf) Lf) Lf)

> C o ("'Ij

QJ

""C C

-

.-QJ

>

Er zullen hoogteverschillen zijn, zodat de dieren uit elkaars zicht kunnen zitten. Het eiland zal worden aangekleed met bomen, struiken, grassen en kruiden. Sommige bomen zijn echt bedoeld om in te klimmen. Andere groepen beplanting zullen moeten worden beschermd, zodat de groene aanblik van het eiland intact blijft. Via beplantingslijsten uit andere dierentuinen is het mogelijk om planten uit te kiezen die gorilla's niet lusten. Heel belangrijk zijn schuilmogelijkheden tegen regen of teveel zon, en warmteplekken. Momenteel bestudeert het projectteam diverse shelters en warmtelampen, die natuurlijk 'gorilla-proot' moeten zijn. Ook moeten er op het eiland voldoende klim- en slaapmogelijkheden zijn.

Gorilla's en ... Op het voorlopige ontwerp is nog een tweede, kleiner eiland te zien. Het ligt in de bedoeling van Blijdorp om op het gorillaeiland drie diersoorten te combineren: gorilla's, colobusapen (franjeapen) en blauwe duikers (een kleine antilopensoort). Het kleinere eiland is alleen te bereiken door de colobusapen, zodat zij een eigen plek hebben als ze daar behoefte aan hebben. Het ontwerpteam denkt aan lianen tussen de twee eilanden waar de zware gorilla's geen gebruik van kunnen maken. Rondom de eilanden komt een gracht om de dieren en bezoekers van elkaar te scheiden. Landschappelijk, maar ook financieel gezien, is dat de beste oplossing. Langs die gracht komt een bospad voor het publiek (vergelijkbaar met het pad rond het buitenperk van de olifanten). Er zullen diverse kijkplekken en educatieve voorzieningen komen om het publiek te informeren over de leefwijze van de gorilla's. Zoals op de ontwerptekening te zien is, zal de bouw van het gorilla-eiland gevolgen hebben voor een aantal diersoorten dat nu gehuisvest is op de plaats waar het nieuwe project gaat komen. Dit geldt voor de onagers, oryxen , babiroessa's en galapagosschildpadden. Op dit moment is men in Blijdorp aan het bestuderen of deze dieren verplaatst gaan worden, of dat ze in een andere dierentuin worden ondergebracht. De galapagosschildpadden bijvoorbeeld, gaan waarschijnlijk tijdelijk naar de verbouwde plantenkas. In een later stadium van de uitvoering van het Masterplan zullen zij een plekje gaan krijgen in Zuid- Amerika. De onagerstal zal een nieuwe functie krijgen. Een groot gedeelte wordt betreedbaar voor het publiek: als kijkplek op het gorilla-eiland en voor educatieve doeleinden. De twee uiteinden van de stal worden verbouwd als binnenverblijven voor de colobusapen en blauwe duikers. Tevens komt er in de stal huisvesting voor een tweetal diersoorten dat nu nog in het Henri Martinhuis verblijft: de galago's en de potto's.

Snel! Op het moment van dit gesprek met Hans (eind december) zijn de definitieve

Blijdorpherinneringen

ontwerpen bijna klaar. De planning is als volgt: in januari begint men met slopen van verólijven en het verplaatsen van bestaande beplanting. In februari breekt de fase van het opbouwen aan. Maart en april zijn prima maa nden om nieuwe beplanting aan te brengen. Bouwkundige voorzieningen in de stallen zijn gepland in mei. De opening van het Kongo-biotoop staat gepland voor de zomer. Dat betekent dat onze gorilla's al snel hun nieuwe buitenverblijf kunnen betrekken! Aan het entho usiasme en de betrokkenheid va n het Afrikateam zal het niet liggen . Het uiteindelijke doel is, om de gorilla's zo min mogelijk te manipuleren, en om ze zelf te laten kiezen of ze binnen of buiten willen zitten. Zelfs 's nachts buiten blijven behoort tot de mogelijkheden . Dat is in ieder geval de droom van Hans: "een 24uurs economie voor gorilla's".

... daar zorgen de Vrienden voor! De kosten voor dit project zijn begroot op één miljoen gulden: het bedrag

dat de Vrienden voor de gorilla's bijeen hebben gebracht. Zoals het er nu naar uitziet, kunnen de Vrienden dus de komende zomer als trotse sponsors genieten van Ernst en zijn familie op een prachtig eiland! Hans heeft ook nog even in de toekomst gekeken. Het is niet ondenkbaar dat er in een later stadium nog eens uitbreiding zal plaatsvinden met nog een buitenverblijf en nieuwe binnenverblijven. Dit zou. dan gebeuren aan de andere kant va n het dienstpad dat langs de onagerstal loopt. Dan is het zelfs mogelijk dat er een tweede groep gehuisvest gaat worden, bijvoorbeeld een groep gepensioneerden of een vrijgezellengroep. Toekomstplannen zijn er dus nog genoeg voor de Blijdorp-gorilla's! Tekst: Monique van Leeuwen-Maat met dank aan: Hans Post Illustraties: Leen Zuydgeest/ Diergaarde Blijdorp Foto's gorillas: Ina van Seeters

Met ingang van dit nummer willen we foto's gaan plaatsen van het oude Blijdorp. Of deze rubriek een succes wordt is echter afhankelijk van u! Heeft u nog een leuke foto? Stuur deze dan op naar de redactie. Na plaatsing in Vriendennieuws of op de internetpagina's ontvangt u uw foto weer retour. De eerste foto is van Tineke Cuise. Het is een foto uit 1972 van, de toen nog kleine, Mien en Katrien.

ECHTE BAKKER

E~~ûJI

;6~~v t;

crheo v.d.CJIam '. ... ' CIC

Te vens uw leverancier voor horeca en cate ring

Hillevliet 15 Tel. 0104859657 Fax: 010-485 00 27

Groene Hilledijk 255a Tel.: 0104232339

Lange Hilleweg 117 Tel. : 010 484 78 35

Vogelwijzer: over een galante heer

Toen ... In 1921 verscheen in Duitsland een boek over volièrevogels. Eén van de vele beschreven vogels is de 'Strausswachtel'. Volgens de schrijver, Karl Neunzig, een prachtige grondvogel die meestal paarsgewijs voorkomt in zijn leefgebied. Als nest zouden de vogels een ondiep kuiltje maken met daarin enkele grashalmpjes. De acht tot tien eieren worden beschreven als groenolijfkleurig. Beide ouders zouden de jongen voeren. In 1921 werd de vogel nog maar zelden in Europa ingevoerd. Wel vermeldt Karl Neunzig dat in 1915 de 'Zoologische Gart~n Berlin' één vrouwelijk exemplaar ontving.

... en nu .. Deze keer gaat ons verhaal over de roulroul (spreek uit: roeiroeI). In het Duits heet de vogel nog steeds 'Strausswachtel ' wat zoveel betekent als 'pluimkwartel'. Dit is een wat vreemde naam aangezien de roulroul geen kwartel maar een patrijs is! Roulrouls

behoren, net als alle andere patrijzen, tot de grote familie van de fazantachtigen. Deze familie bestaat uit patrijzen en fazanten. Wereldwijd zijn er 106 soorten patrijzen en al deze soorten komen alleen voor in de Oude Wereld. Allen hebben ze gemeen dat ze een relatief groot lijf hebben in relatie tot een kleine kop en een kort staartje. Veel leden van de familie van de fazantachtigen hebben een kuif, zo ook de roulroul-haan. Hij heeft een prachtige rode kuif, bestaande uit wat borstelige veertjes. Verder is deze mooie, 26 cm grote patrijs glanzend donker blauw-groen-paars gekleurd. Zijn snavel is zwart en rood. De naakte ring om zijn ogen IS rood net als zijn poten. Het hennetje ziet er heel anders uit, maar mag zeker ook gezien worden! Zij is overwegend helder groen ~an kleur, op haar grijze kop en kastanjebrUine vleugels na. Ook bij haar zijn de naakte oogring en de poten rood. Haar kleur is zeer opvallend: de meeste patrijzenhennetjes zijn immers bruin, wat een veel betere schutkleur is .

• e.I

Roulrouls, ook wel eens 'woudpatrijs' of 'gekuifde bospatrijs' genoemd, komen voor in Birma, Thailand, Maleisië, Sumatra en Borneo. Ook komen ze wel voor op een aantal kleinere eilanden in die regio. Ze leven daar in de altijd-groene-wouden, vaak in de buurt van een stroompje en hebben een voorkeur voor de dichtbegroeide delen van het woud. Hoewel roulrouls op sommige eilandjes al zijn uitgestorven, komen ze in grote delen van hun leefgebied nog veelvuldig voor. Toch wordt de soort als 'bedreigd' beschouwd. Dit omdat in grote delen van hun leefgebied de ontbossing door houtkap zeer snel voortschrijdt. Dit geldt met name voor Maleisië en Indonesië. Een recent onderzoek op Kalimantan liet zien dat de roulroul zich aan de veranderingen lijkt aan te passen. De daar levende Dayaks meldden de onderzoekers dat de roulroul steeds meer ook op verlaten cultuurgrond wordt gezien. Zo wagen ze zich toch wat dichter in de buurt van mensen. Tijdens dit onderzoek bleek overigens ook dat de Dayaks de roulrouls vangen. Deels gebeurt dit om als voedsel te dienen, deels worden ze als huisdier gehouden. Helaas doen de Dayaks dit alleen voor de sier en proberen ze niet om met de vogels te kweken. De uit Blijdorp bekende argusfazant en orang oetang worden , overigens om dezelfde redenen, ook door de Dayaks gevangen. In het wild zijn de roulrouls echte alleseters: wormen, insecten, slakken, bessen, granen en bladknoppen; alles gaat erin. Ze vergaren hun voedsel voornamelijk door met de krachtige poten over de grond te krabben, waardoor al dit lekkers te voorschijn komt. Vergeleken met de gegevens waarover Karl Neunzig in 1921 kon beschikken weten we nu al wat meer over deze mooie vogels. Zo is hun nest zeker geen simpel , ondiep kuiltje, maar een koepelvormig nest dat beide oudervogels met veel zorg uit twijgen en bladeren opbouwen. Het is een grappig gezicht ze zo bezig te zien, aangezien ze de verzamelde takjes steeds over hun rug naar achter gooien in de richting van het te bouwen nest. Het broeden, daarentegen is een 'vrouwenwerkje'. De witte (dus niet groene) eieren, meestal vijf of zes, worden in 18 tot 19 dagen uitgebroed. AI die tijd blijft

het haantje waakzaam in de buurt aanwezig. JUiSt omdat roulrouls een koepelvormig nest bouwen heeft het hennetje, in tegenstelling tot andere patrijzen die wel in een ondiep kuiltje broeden, geen schutkleur nodig. De roulroul-kuikentjes zijn nestvlieders. Nadat ze uit het ei gekropen zijn blijven ze nog een paar uur onder hun moeder zitten om op te drogen, maar daarna trekken ze met beide ouders er op uit: op zoek naar voedsel. De eerste levensdagen eten ze voornamelijk 'levend' voer, zoals kleine wormpjes en slakken. Dit is namelijk erg eiwitrijk en dat hebben ze hard nodig voor hun snelle groei. Hun ouders vangen deze prooidiertjes en geven deze vervolgens aan de jongen, zo krijgen ze voldoende voedsel binnen en leren ze bovendien wat er allemaal eetbaar is. Na een aantal dagen beginnen ze ook zelf wat voer te zoeken . Tijdens deze zoektochten naar voedsel houden de vogels door zachte piepgeluidjes voortdurend contact met elkaar.

De eerste weken gaan ze nog samen met hun moeder terug naar het nest om te slapen , zodra ze echter kunnen vliegen gaan ze met hun ouders mee 'op stok'. Roulrouls slapen namelijk niet op de grond, maar op een boomtak. Dit is voor hen een veiligere plaats. Na de broedtijd trekken roulrouls weer in grotere groepen door de bossen.

Roulrouls in Blijdorp AI vele jaren heeft Blijdorp roulrouls in haar collectie. En dit is begrijpelijk aangezien het zeker één van de mooiste

patrijzensoorten is. De wetenschappelijke naam van de roulrou l is Rol/u/us rou/out. ' Rollulus' zou afstammen van de Maleise naam voor de Roulroul. De oorsprong van ' Roulroul" is onduidelijk. In de Victoriaserre bevinden zich al langere tijd één of meer paartjes. Ze zijn qua verzorging geen moeilijke vogels, op een combinatie van korrels, fruit en 'levend' voer (meelwormen) doen ze het prima. Goed is bij het eten te zien dat ze instinctief met de poten krabben op zoek naar voedsel, ook al staan ze daarbij midden in de voerbak. De haan toont zich als een galante heer: als er nieuw voer in het verblijf wordt gezet laat hij meestal eerst zijn vrouwtje de lekkerste dingen (meelwormen) eruit eten. Als de verzorgers eens wat 'nieuws' (bijvoorbeeld krekeltjes) in het verblijf brengen en alle roulrouls zich, uit angst, onder de struiken verbergen gaat de haan polshoogte nemen. Als hij meent dat het veilig is, roept hij vrouwen kinderen, waarna zij zich te goed kunnen doen aan het nieuwe voer. Water gebruiken ze alleen om te

drinken, en niet om te baden. Veel liever nemen ze een zandbad. Blijdorp heeft veel succes met de kweek van roulrouls. Meestal worden er jaarlijks meerdere broedsels groot gebracht. Eén keer kreeg een koppel zelfs een broedsel van wel tien jongen. Dat was een geweldig gezicht. Kroop er aan de ene kant een jong onder de hen, dan viel er aan de andere kant een uit en zo herhaalde zich dat.

Primates: the amazing world of lemurs, monkeys and apes Het tweede gebied dat we met het boek op schoot bezoeken is Afrika. Foto's van potto's, bushbaby's, bavianen, (man)drils, en de prachtig gekleurde Dianaaap en roodstaartaap passeren de revue. Ook de Blijdorp bekende franjeaap heeft een plaatsje in het boek. De chimpansees en de gorilla's krijgen wat meer aandacht dan de andere Afrikaanse primaten.

Een paar jaar terug is geprobeerd om een achttal roulrouls vrij rond te laten lopen in de Victoria serre. Helaas ging het mis met dit experiment. Aangezien roulrouls niet erg bang voor mensen zijn, was er na korte tijd slechts één roulroul over. De rest was verdwenen.

Na Afrika belanden we in Azië, het woongebied van de lori 's, makaken (zoa ls de Blijdorpse kuifmakaken, zie ook Vriendennieuws 98-4), de fraai gekleurde langoeren en de vreemde neusaap. Andere Blijdorpse apen die we terugvinden zijn de lar, ofwel withandgibbon en de orang oetan.

Meer informatie over de roulroul en de patrijs in Nederland vindt u op onze Internet-pagi na' s. Tekst en foto's: Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman .

Het gaat nu echt gebeuren! We krijgen binnen twee jaar, in de buurt van de tunnel, een tweede winkel.

WIE? Itornt ons Promotieteam

versterken.

Heeft u een dagje over, kunt u biî elkaar tellen en leuk met klanten omgaan?

100'n boek:

1+1

kom dan ons

Promotieteam

versterken.

Voor inlichtingen kunt u bellen of faxen naar: (010) 466 36 82. Een brlefle IS ook welkom: H. Gerritse Sourystraat 10 • 3039 SR Rotterdam

Wij vonden recent een fraai uitgevoerd boek over primaten. Het is een prachtig kijk- en leesboek met korte informatieve teksten van Barabara Sleeper (biologe/primatenexpert) en hele mooie foto's van Art Wolfe (een bekende natuurfotograaf).

Tot slot reizen we we via foto's en tekst door de neo-tropen met als bekendste vertegenwoordigers douroucouli's, tamarins, gouden leeuwaapjes, kapucijnaapjes en doodshoofdaapjes. De meest opvallende aap uit dit gebied vonden wij de rode uakari, met een felrood kaal gezicht.

Natuuronderzoekers die zich speciaal met primaten bezighouden hebben de wereld verdeeld in vier geografische gebieden, met elk hun eigen soorten primaten. Deze vier gebieden zijn: Madagascar, Afrika, Azië en de neo-tropen (Mexico, Centraal en Zuid-Amerika). Deze indeling is ook in het boek aangehouden.

Het boek is niet bedoeld als naslagwerk. Niet alle primaten staan er in en de informatie is vaak summier. Het is wel een prachtig kijkboek, dat goed de verscheidenheid aan primaten laat zien en niet alleen aandacht heeft voor de mensapen. Het boek bevat foto's van slechts zelden gefotografeerde primaten. Eveneens vindt u veel soorten die in Blijdorp leven terug. Klein nadeel is dat het boek engelstalig is, wat met name lastig is bij de namen . Desalniettemin is het een boek waar niet alleen apenliefhebbers veel plezier aan zullen beleven.

Onze reis door de wereld van de primaten begint in Madagascar, een eiland voor de Afrikaanse oostkust met een grote verscheidenheid aan endemische primatensoorten. We zien prachtige foto's van lemuren (o.a. de grijze bamboemaki), de bekende ringstaartmaki 's en de zeldzame aye-aye . Veel van de in Madagscar levende primaten worden ons zo voorgesteld, steeds vergezeld door een korte tekst van Barabara Sleeper.

Rece nsie: Jos en Anne Marie Nijkamp-Hosman ISBN nummer: 0-8118-1434-3 Prijs: fl. 69,90

~Jt!J UITVAARTVERZORGING e.M. Bouwman

Vrienden voor het leven: Gerda, Piet en Wil vd linde "Het is allemaal de schuld van Gerda." In 1994 werd Gerda vd Linde na een tekencursus in de Diergaarde lid van de Vrienden. AI snel maakte ze deel uit van ons promotieteam. Haar enthousiasme werkte aanstekelijk: ook de beide broers en haar moeder werden lid (gemaakt).

Albert Verweystraat 2a 3061 SB Rotterdam Tel. 010 414 53 43 Bgg. 010 414 55 64

Wil herinnert zich nog de grote landsch ildpadden van vroeger. "Vroeger trokken de beren ook heel erg. De omschakeling naar biotopen is nog aardiger, wanneer je je de oude verblijve n nog herinnert. Taman Indah is nog mooier als je denkt aan het oude olifa ntenverbli jf. In vergelijking met andere tuinen is Blijdorp goed bezig. Ik herinner me nog olifant Wendy in Bristol in Engeland . Puur zielig!"

Stijlvolle uitvoering van begrafenissen en crematies. Informatie over: - Het O.R.V. depositofonds (=verzorgingsfonds) - De kostenbegroting voor een uitvaart, met betrekking tot een af te sluiten verzekering - Inschrijving wilsbeschikking met vrij lidmaatschap

~ al uw tfkmwJ-e/J'k, ?nudjtf)OYk,

jlktlen- (Nt ~,?-fm~, dJ ook Iud adreJ

1J()O*

ktk ~t.

Trakteren? Belegde broodjes bestellen

J.J. v.d. Bergselaan 322 Stadhoudersweg 106 jonkerfransstraat 96

Sterre

tel: 01046662 94 tel: 010466 6774 tel: 010413 81 88

Oe bakker die nog zelf bakt uit Rotterdam

.elf'

11 ••

Blijdorp is niet alleen een prachtige tuin, maar ook een stukje jeugdsentiment. Wi l: "Vroeger gingen we een dagje uit naar Blijdorp. Met de trein naar Rotterdam. " Gerda: "Een groot stadspark midden in Rotterdam waar je wilde dieren kunt zien opgroeien!" Ze hebben alledrie dan ook een abonnement. Als er even tijd is wordt de Diergaarde bezocht. Gerda: "Je komt weer helemaal bij." "Als je vaak komt leer je ook steeds meer mensen kennen , af en toe mag je dan eens achter de schermen kijken. " Natuurlijk zijn er favoriete plekken in de Diergaarde. Gerda: " De olifanten! Slim, sociaa l, schitterend om te zien hoe ze voor de jongen zorgen. Hoe groot ze ook zijn, ze blijven voorzichtig met elkaar omgaan. Doodzonde dat er nu twee groepen zijn . Verder kom ik graag in de Rivièrahal. Rust en warmte. Lekker om te studeren." Ook Piet gaat voor grote dieren zoals olifanten en ijsberen. Blijdorp is voor hem ook een prachtige locatie voor zijn film-hobby. U heeft hem vast wel eens aan het werk gezien .

Over andere tuinen gesproken . De fami lie vd Linde bezoekt regelmatig samen andere tuinen in binnen- en buitenland. Vroeger kwamen ze nogal eens in Wassenaar en Artis. Piet: "O ndanks die oude verb lijven heeft het wel wat. Zondagm iddag: krokodillen voeren. Dan zag je eindelijk eens een krokodil in actie!" Het zijn best wel freaks. " Er is in Nederland niets wat we niet gezien hebben." Ook buiten landse tuinen hebben hun speciale dingen. Het educatief centrum in Edinburgh, Schotland, bijvoorbeeld. Wil herinnert zich in Bristol een woonkamer vol muizen. En natuurlijk zijn ze regelmatig in het Duitse Münster te vinden: op bezoek bij de Rotterdamse olifant Bernhardine. Gerda, Piet en Wil zijn trouwe bezoekers va n de winterlez ingen. " Misschien is het een goed idee om eens mensen van buiten uit te nodigen. Niet persé meer lezingen , maar eens informatie over een andere tuin." Aan de reizen nemen ze geen deel. Piet: " Het is moeilijk te plannen met het werk en buitenlandse tuinen nemen we mee tijdens de vakantie. Het reizen met een bus is ook een heel gedoe. Met eigen vervoer kan je eerder weg, sneller rijden en later terug gaan ." Tekst en foto: Marcel Kreuger

Bezoek de Vrienden op internet:

Voor het laatste nieuws uit Blijdorp en veel kleurenfoto's!

Hobby

Of je HU WOOHt iH eeH "statige raaH " of eeH terrarium

CENTRUM

MAKELAARDIJ RUBENSPLEIN weet als geen ander hoe het is om goed gehuisvest te zijn!

MAGAZijN BLïdoRp

Uw Makelaar met de Persoonlijke aandacht.

Sradhoudersweg 97c 3039 EC Rotterdam Telefoon 0 I 0 466 3) 80 GEREEdschAPPEN • IJZERWAREN ElEkTRA • SANiTAiR • VERF • SLEUTELsERViCE

MAKELAARDIJ RUBENSPLEIN

Rembrandtlaan 2 • Broersvest 10 Schiedam 010 27312 22

2

Ruim 300 m dierplezier! Ruim assortiment aan dieren en -benodigdheden Op vertoon van deze advertentie ontvangt u een kanarie

45, _

plu, kool voof

L

Pretorialaan 24-26 • 3072 EN Rotterdam telefoon: 0104853900

Op vertoon van deze advertentie en een aankoop van fSO,aan tropische vissen

/25,-

Vijfdaagse dierentuinreis naar Frankrijk en Zwitserland, 12 t/m 16 mei 1999 De Vereniging Vri enden van Blijdorp organiseert va n 12 t/m 16 mei 1999 een vijfdaagse dierentuinreis naar Frankrijk en Zwitserland. Op het programma van deze aantrekkelijke meerd aagse excursie staan bezoeken aa n de dierentuinen van Mulhouse, Zürich en Basel. Deze drie dierentuinen werden ook in 199 1 door de Vrienden bezocht. Het reisprogramma luidt als vo lgt: Vertrek: 12 mei 1999, 08.00 uur, Conradstraat, Rotterdam Aankomst: 16 mei 1999, 22.00 uur, Conradstraat, Rotterdam Woensdag 12 mei: Reisdag van Rotterdam naar Mulhouse. Donderdag 13 mei: Bezoek aan de dierentuin van Mulhouse. Vrijdag 14 mei: Bezoek aan de dierentuin van Zürich. Zaterdag 15 mei: Bezoek aan de dierentuin van Basel. Zondag 16 mei: Terugreis naar Rotterdam De reissom, gebaseerd op een arrangement in een 2-persoonskamer, bed raagt voor leden fl. 675,- en voor nietleden (d ie daarmee automatisch lid zijn voor het lopende jaar) fl. 720,-. Voor een 1persoonskamer (zéér beperkt besch ikbaar) ge ldt een toeslag van fl. 155,-; u betaalt dan respectievelijk fl. 830,- of fl. 875 ,-.

In de reissom zijn begrepen: vervoer van Rotterdam naar de betrokken dierentuinen en het hotel vier overnachtingen op basis van halfpension (ontbijt/diner) het Busboek, met interessante informatie over de te bezoeken dierentuinen Niet inbegrepen zijn: lunches uitgaven van persoonlijke aard fooi voor de chauffeur an n u leri ngsverzekeri ng reis- en bagageverzekering

Zoals altijd is in de bus een rookverbod van kracht. Overigens zal onde rweg wel regelmatig gestopt worden. Niemand kan aanspraak maken op een eenmaal ingenomen plaats in de bus. Voor deze reis dient u te besch ikken over een geldig paspoort (of geldige toeristenkaart). Het aantal deelnemers aan deze reis is beperkt tot 50 personen. Reageert u dus, va nwege de te verwachten belangstelling, zo spoedig mogelijk. Het bestuur van de Vereniging Vrienden van Blijdorp behoudt zich het recht voor de reis eenzijdig te annuleren. Het door u reeds betaalde voorschot-bedrag zal in dat geval aan u worden gerestitueerd (onder inh ouding van fl. 30,- reserverings- en adm inistratiekosten). Uiteraard wordt, indien de reis volgeboekt is, wèl volledige restitutie verleend. Indi en u belangstelling heeft voor deze reis verzoeken wij u vóór 1 april aanstaande fl. 100,- p.p. als eerste aanbeta ling (tevens bewijs van boeking) over te maken naar girorekeningnummer 20.71.059 t.n .v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, afd . Excursies, Aernt Bruunstraat 59 te Rotterdam, onder vermelding van 'Zwitserland 1999', alsmede uw telefoonnummer. Indien u uitdrukke lijk een 1-persoonskamer wenst, dient u dat aan te geven met de code '1 P'. Na 1 april besluit het Bestuur of de reis doorgang zal vinden . Uiteraard wordt u daarvan, als u zich aangemeld heeft, zo spoedig mogelijk op de hoogte gebracht. Ook ontvangt u dan nadere informatie over de reis. Het is helaas niet mogelijk de eerste aanbetaling te restitueren voor afmeldingen die later dan 1 apri l zijn ontvangen. Indien het verschu ldigde bedrag geheel voldaan is,

•••

is restitutie van (een deel van) de reissom slechts mogelijk indien de annuleringsverzekering daarin voorziet, dus in geval van overmacht. In alle andere gevallen is geen restitutie mogelijk. Voor meer informatie over deze reis kunt u zich wenden tot Tom Slijkoort (z ie colofon).

Korte beschrijving van de drie dierentuinen Zoo Mulhouse is nauw bevriend met Blijdorp. Beide tuinen hebben namelijk natuurbehoud hoog in het vaandel staan. De dierentuin van Mulhouse heeft haar natuurbeschermingsactiviteiten in het verleden sterk gericht op Madagasca r. Daarvan getuigt de grote collectie lemuren . Ook Zuidoost Azië staat echter in de belangstelling. Mulhouse coördineert bijvoorbeeld het EEP voor twee soorten gibbons. Tenslotte speelt Mulhouse een sleutelrol bij de bescherming van het Prins Alfred hert van de Filippijnen (zie ook verslag winterlezing op p. 19). Mulhouse importeerde eind jaren '80 een roedel van

De Goudse Schaar

~~itf

~

~,~

Reeds 15 jaar een begrip in Rotterdam. Uw adres voor het veranderen en repareren van al uw kledingstukken. Paskamers aanwezig en voor mensen die slecht ter been zijn is er een haal- en brengservice.

a

Goudse Rijweg 1 te Rotterdam Telefoon : 0104521073

deze dieren en inmiddels hebben ze er ruim 30. Verder loopt er een groepje in WestBerlijn. Wellicht wordt Blijdorp binnenkort aan dit rijtje toegevoegd. Doel van deze operatie is natuurlijk het opbouwen van een levensvatbare populatie in dierentuinen, van waaruit, indien nodig, dieren kunnen worden teruggebracht naar de Filippijnen. De dierentuin van Zürich is de grootste tuin van Zwitserland. Er is een fantastisch nieuw (1996) verblijf voor brilberen , met echte bomen! Verder vinden we in Zürich een koppel grote miereneters, een groep gelada-bavianen, gorilla's, een fokstel zeldzame nevelpanters, Aziatische olifanten, een fokgroep zwarte neushoorns en een grote groep Arabische oryxen. Zoo Basel, de tweede tuin van Zwitserland, is met name beroemd geworden door haar fok met Afrikaanse olifanten. De laatste jaren is daar echter een beetje de klad in gekomen. Men hoopt nu de fok nieuw leven in te blazen door jonge dieren uit ZuidAfrika te importeren en een nieuwe olifantenstal te bouwen.

Verder is Basel bekend door haar fok met Indische neushoorns. In Basel werd het ee rste jong in gevangenschap ter wereld geboren. Basel coördineert dan ook het EEP van deze soort (evenals die van de dwergnijlpaarden). Verder is Zoo Basel een conventionele dierentuin met een apenhuis, een roofdierenhuis en een grote collectie vogels.

Gibbon-rehabilitatie: van bar naar bos Op diverse plaatsen in Thailand worden gibbons gebruikt in de toeristenindustrie. Op het strand kun je bijvoorbeeld op de foto met een gibbon en er zijn gibbons die diverse jaren in een bar moeten 'werken' om de bezoekers te vermaken. En ook als huisdier is de gibbon in Thailand populair. Wanneer gibbons op een leeftijd van 8 à 9 volwassen worden willen ze een eigen territorium, zijn ze (te) sterk, hebben vervaarlijke hoektanden en wil men ze niet hebben als huisdier of als bar-gibbon . Op Phuket, een toeristisch eiland in het zuidelijk deel van Thailand, probeert men bij het Gibbon-Rehabilitatie Project (GRP) deze "afgedankte" gibbons weer terug te plaatsen in het regenwoud. Vriendennieuws-redacteuren Alex Schouten en Angeline Peters hebben enkele maanden gewerkt bij het gibbon-rehabilitatie project op Phuket en uit onderstaand verslag blijkt dat het proces 'van bar naar bos' voor de gibbons niet eenvoudig is .. .. In dit verhaal willen we u graag meer vertellen over het project. Ter voorbereiding: het verhaal heeft een erg triest begin en voor sommige gibbons een happy end . Maar eerst wat algemene informatie over de gibbon, voor u als dierentuinliefhebber vast geen onbekende.

Algemeen Niet veel mensen weten dat gibbons mensapen zijn. Circa 95% van hun genetisch materiaal komt overeen met dat van de mens! In Thailand komen in het wild 3 soorten gibbons voor, waaronder de withandgibbon. Deze soort wordt veel in dierentuinen gehouden, ondermeer in Blijdorp. Naar schatting zijn er nog circa 100.000 withandgibbons in Thailand , maar dit aantal neemt door stropen en ontbossing snel af. Het hebben van een gibbon is illegaal in Thailand omdat in 1992 het ClTES-verdrag ondertekend is, dat de handel in bedreigde diersoorten verbiedt. Omdat jonge gibbons er aandoenlijk uit zien is er ondanks het ondertekenen van het ClTES-verdrag nog steeds een levendige handel in gibbons.

Triest begin Om een gibbon aan een bar te kunnen verkopen, moet er uiteraard één gevangen worden in het wild. Het vangen van een baby-gibbon in het wild is niet eenvoudig . Gibbons leven namelijk in de toppen van bomen (30-40 meter hoogte) en zijn zeer beweeglijk. Stropers hebben het

voorzien op jonge baby's die nog aan de borst van hun moeder meegedragen worden. De moeder wordt doodgeschoten en va lt met de baby aan haar borst vanuit de boom naar beneden. Naar schatting 1 op de 3 à 4 baby-gibbons overleeft deze val en kan vervolgens verkocht worden aan bijvoorbeeld een bar. Vervolgens begint een triest hoofdstuk uit het leven van een gibbon.

gaat de gibbon rusten en slapen wanneer het donker wordt. Het dag-nacht ritme van een bar-gibbon is derhalve verstoord en bijna alle bar-gibbons krijgen dagelijks drugs toegediend om 's nachts wakker te blijven ... Verder krijgt de bar-gibbon van de bezoekers bier en whisky te drinken, rookt sigaretten, wordt gepest e.d . Uiteindelijk kunnen bijna alle bar-gibbons als alcoholist bestempeld worden . Het natuurlijke dieet van een gibbon bestaat voornamelijk uit vruchten, bloemen, bladeren en insecten . In de bar komt daar barweinig van terecht.. .. Bovendien zijn de meeste bar-gibbons geketend en slapen ze overdag in zeer kleine kooien. Hun spieren zijn niet ontwikkeld, ze kunnen niet goed klimmen en hebben soms zelfs hoogtevrees!

Waarom heeft een gibbon in een bar een erbarmelijk leven? Ten eerste leert een bar-gibbon niets over het regenwoud. In het wild blijft de gibbon circa 8 jaar bij zijn ouders om te leren overleven in het regenwoud (welke planten en vruchten zijn eetbaar, welke slangen zijn giftig e.d .). Een gibbon die opgroeit in een bar ziet geen andere gibbons en gaat het gedrag van mensen kopiëren. Als een bar-gibbon uiteindelijk op het rehabilitatieproject terecht komt, kan ie veelal niet communiceren met de andere gibbons. De bar-gibbon spreekt 'mensentaal' en de andere gibbons spreken 'gibbontaal'. De bar-gibbon neemt meestal na enige tijd de 'gibbontaal' over, maar sommige gibbons blijven menselijk gedrag vertonen. Een voorbeeld hiervan is het laten zien van tanden als ze zich op hun gemak voelen. Dat doen mensen in een bar namelijk ook (lachen, praten e.d.). In het wild laat een gibbon alleen z'n tanden bij agressie zien. Ten tweede moet de gibbon in een bar tot diep in de nacht wakker blijven om de gasten te vermaken. In het regenwoud

Op een leeftijd van 6 à 7 jaar zijn de gibbons geslachtsrijp en enkele jaren later volwassen. Uiteindelijk wordt het gevaarlijk om de gibbon in de bar te houden en wil de eigenaar van de gibbon af. Ook gibbons die als huisdier zijn gehouden komen uiteindelijk op het project terecht. Soms staat er plotsklaps een Thai op de stoep met een gibbon in een kartonnen doos of een kleine kooi: Alsjeblieft en veel succes ermee ... We proberen van de eigenaar zoveel mogelijk informatie over de gibbon te weten te komen (leeftijd, dieet e.d.), zodat de eerste opvang makkelijker is. De gibbons die langdurig in een bar hebben gewerkt zijn er fysiek en psychisch slecht aan toe. Ze zijn mager, hebben een slechte huid en zijn vaak zeer agressief tegenover mensen. Na dit trieste begin als bar-gibbon is het voor u waarschijnlijk moeilijk te geloven dat dergelijke gibbons uiteindelijk weer een normaal leven kunnen gaan leiden . Hieronder het positieve vervolg na het trieste begin.

Een beter vervolg Als gibbons op het project arriveren, worden ze in eerste instantie in een relatief kleine kooi in quarantaine gezet. Waarom? Omdat de meeste gibbons na zo'n lang verblijf in erbarmelijke omstandigheden niet (meer) kunnen klimmen. In een grote kooi is er een risico dat de gibbon eenvoudigweg naar beneden valt en daarbij gewond raakt.

Uiteraard worden de gibbons in de quarantaine op allerlei ziektes gecontroleerd. Met name de bar-gibbons hebben een gerede kans dat ze door menselijk contact (o.a. via speeksel op glazen bier/whisky) ziektes als Herpes en Hepatitis hebben gekregen. Hoewel de dieren uiterlijk geen ziekteverschijnselen vertonen, geven internationale protocollen over rehabilitatie aan dat het niet toegestaan is dieren met deze ziektes terug te plaatsen in de natuur. Zij zullen hun hele leven op het project blijven, waarbij uiteraard gezocht wordt naar een geschikte partner en een grotere kooi. Behalve voor de gibbons met bepaalde ziektes is het voor een aantal 'crazy' gibbons niet mogelijk om het rehabilitatieproces in te gaan. Ze zijn door een langdurig verblijf in een bar bijvoorbeeld zeer agressief of stereotype gedrag gaan vertonen, dat ook na enige tijd op het project niet vermindert of verdwijnt. Maar voor gezonde gibbons gaat na de quarantaine het rehabilitatieproces beginnen. In een nationaal park op Phuket is

de Bang Pae waterval gelegen, waar in het regenwoud diverse grote kooien voor de gibbons gebouwd zijn. In de kooien i's allerlei klim- en klautermateriaal voor de gibbons aanwezig (touwen, banden, bamboe e.d.). Ze zijn in hun natuurlijke omgeving en kunnen alvast wennen aan de geuren , kleuren en geluiden van het regenwoud . Tevens hebben ze in de quarantaine inmiddels een aantal vaardigheden geleerd van andere gibbons. Een voorbeeld hiervan is het drinken van water. De bar-gibbons zijn gewend te drinken uit een fles of een glas. In het regenwoud drinken gibbons door hun hand in een boomholte met water te stoppen en vervolgens hun hand af te likken. Op het project wordt deze natuurlijke situatie nagebootst door het water bijvoorbeeld in een holle kokosnoot te geven, die aan de buitenzijde van de kooi is bevestigd . In eerste instantie wordt bij de Bang Pae waterval geprobeerd een geschikte partner te vinden voor de gibbons. Voor zover bekend zijn gibbons monogaam en leven in familieverband. Het koppelen van twee gibbons gebeurt door ze elk in een aparte kooi naast elkaar te zetten. Deze kooien zijn met elkaar verbonden door middel van een kleine gazen tunnel. In de tunnel zijn schuiven aanwezig, die in het begin uiteraard gesloten zijn. Het vormen van een koppel kan een langdurig proces zijn . Net zoals bij mensen vinden sommige gibbons elkaar aardig, terwijl andere gibbons elkaar totaal niet mogen. In totaal zijn op het project 55 gibbons aanwezig. De afgelopen jaren zijn er 5 baby's geboren, waarvan er helaas 1 door een onbekende infectieziekte overleden is. Eén familie heeft inmiddels 2 jongen gekregen (3,5 jaar oud en 8 maanden oud). Het is verbazingwekkend dat de moeders met hun verleden als bar-gibbon of als huisdier weten hoe ze de jongen op moeten voeden. Tot nu toe zijn namelijk alle jongen door hun moeder opgevoed en zijn er geen 'flessenbaby's'. De dieren krijgen twee keer per dag een gevarieerd dieet van groenten, fruit en bladeren . Een deel van het fruit en de bladeren komen ook van nature in het regenwoud voor. Het is praktisch gezien

heeft in het begin duidelijk last van hoogtevrees en gaan pas na enkele maanden ook de bovenste delen van het bos gebruiken. Door vrijwilligers wordt vanaf een bootje het gedrag geobserveerd. De gibbons kunnen een deel van hun eigen voedsel vinden, maar de eilanden zijn te klein voor het hele natuurlijke dieet. Derhalve wordt er door een Thaise familie, die op een nabijgelegen eiland woont, fruit bijgevoerd.

Een Happy End?

echter niet mogelijk om de gibbons het volledige natuurlijke dieet te geven. Sommige vruchten en bladeren groeien op een hoogte van meer dan 30 meter ...... Er is op het project weinig contact tussen de medewerkers en de gibbons, het doel is immers rehabilitatie. Er wordt eten en water gegeven, er worden observaties gedaan en de kooien moeten onderhouden en schoongemaakt worden. Tevens wordt elke dag de algemene gezondheid vastgesteld (uitwerpselen, activiteit e.d.). De gibbons worden bij al deze werkzaamheden zoveel mogelijk genegeerd en er is geen fysiek contact. Uiteindelijk richten de gibbons zich op deze manier steeds minder op mensen. Om gibbons daadwerkelijk te kunnen rehabiliteren moeten er echter nog twee dingen gebeuren: de dieren moet geleerd worden zelf op zoek te gaan naar voedsel. Om de relatie met mensenvoedsel te verbreken wordt bij een aantal gibbons het eten gegeven door middel van een 'long distance feeding system' . Hierbij wordt het eten via een katrol en een karretje van enige afstand naar de kooi getransporteerd. De gibbons kunnen ons niet zien als eten wordt gegeven. Na een leven in gevangenschap moeten de dieren leren zich in een regenwoud voort te bewegen. Om dit te kunnen leren gaan de gibbons naar een klein, onbewoond eiland (circa 400*200 meter) voor de kust van Phuket om daar circa 1 jaar in semi-vrijheid te kunnen leven. De eerste weken en maanden leven de gibbons in het onderste deel van het bos, terwijl ze normaal in de boom kronen leven. Een aantal gibbons

Voor een aantal dieren is ondanks de ontzettend slechte start van hun leven in een bar een happy end in de vrije natuur mogelijk. Na een verblijf op de eilanden worden ze verplaatst naar een grote kooi in het midden van het (resterende) regenwoud op Phuket. Daar verblijven ze enkele maanden om aan de geuren en geluiden te kunnen wennen. Na enkele maanden gaat de deur van de kooi open en kunnen ze de vrijheid tegemoet. U zult zich na bovenstaand verhaal ongetwijfeld afvragen hoeveel gibbons er tot nu toe zijn vrijgelaten. Het antwoord is eenvoudig: in 1995, drie jaar na de start van het project zijn er vier gibbons gerehabiliteerd. Deze gibbons bleken achteraf niet voldoende voorbereid te zijn op hun leven in vrijheid. Met name de relatie mensenvoedsel was onvoldoende verbroken. Van de vrijgelaten gibbons gingen er twee direct naar de bewoonde wereld, op zoek naar voedsel. De anderen, die slechts kort in gevangenschap hebben geleefd, hebben ruim twee jaar samen in het regenwoud geleefd. Door onbekende oorzaak is eind 1997 één van beide gibbons overleden, waardoor er op dit moment nog één gibbon (Chai genaamd) in het regenwoud van Phuket leeft. Hij leeft dus een noodgedwongen solitair leven. De gibbon is echter heel gezond en men hoort hem regelmatig zingen. Chai is door een vrijwilligster van het project enige maanden geobserveerd om meer te weten te komen over het territorium, het gedrag en het voedsel. De planning is om over enkele maanden enkele gibbons in het bos vrij te laten . Dat zal waarschijnlijk aan het begin van het natte seizoen (meidecember) gebeuren. Er is dan voldoende water en voedsel.

Educatie Behalve rehabilitatie van gibbons in het regenwoud wordt er op het project veel aandacht aan educatie besteed. Aan toeristen worden rondleidingen gegeven, waarbij een (klein) deel van het project bezocht wordt. Tijdens de rondleiding wordt onder meer aangegeven wat toeristen kunnen doen aan het misbruik van gibbons (en andere dieren) in de toeristenindustrie. Bovendien kunnen mensen een gibbon adopteren of T-shirts e.d. kopen. Soms wordt een dia-avond gegeven in luxe hotels op Phuket. Ook wordt door de Thaise staf regelmatig een bezoek aan scholen gebracht om de Thai te informeren over het project, het regenwoud e.d.

Tot slot We hebben hier drie maanden gewerkt als vrijwilliger en vonden het een hele ervaring. De meeste vrijwilligers blijven drie tot zes maanden (sommige langer) en hebben veelal een zoölogische achtergrond. In het begin is het wennen aan de temperatuur van circa 30 graden (het hele jaar door!). Er is één vrije dag per week en 's avonds is er soms een vergadering of wordt er informeel nog gepraat over het project.

Wat doen de vrijwilligers zoal op het project: voedsel geven; schoonmaken van de kooien (wat erin gaat komt er ook we'er uit.. .. ); observaties; onderhoud aan kooien; speciale research, veelal in het kader van een studie. De algemene indruk van ons verblijf is positief. Helaas ontbreekt het aan veterinaire kennis (op dit moment is er zelfs geen dierenarts ... ) en geld om het project op rolletjes te laten verlopen. Bovendien is het rehabilitatieproces soms een 'trial and error' proces. Dit is het enige langlopende gibbonrehabilitatiecentrum ter wereld, dus veel dingen moeten zelf bedacht en uitgeprobeerd worden. Maar als je een gibbon door de toppen van de bomen op de eilanden hebt zien slingeren, gaan de rillingen over je rug. Een aantal jaar geleden nog een zielig hoopje, nu een zelfverzekerde, gezonde gibbon die binnenkort de volledige vrijheid tegemoet gaat. Dan weet je waarom je het werk doet: om het leven van de gibbons na een miserabele start een goed vervolg te geven! Tekst en foto's: Alex Schouten en Angeline Peters

In vertrouwde handen

*ieuws uit andere dierentuin.en Het is al weer enige tijd geleden, dat wij u op de hoogte brachten van nieuwtjes, geboortes en nieuwe aanwinsten in andere dierentuinen. Daarom in dit nummer twee pagina's nieuws en foto's.

Een kwalitatief goed leven leiden. Ieder mens streeft ernaar, ook mensen haren, bovend ien zijn ze koudbloedig; d.w.z. niet in staat zelfstandig hun lichaamstemperatuur op peil te houden. De naakte molrat is het enige zoogdier dat eusociaal is. Dat wi l zeggen dat per kolonie één koningin voor nakomelingen zorgt en dat de andere dieren het we rk volgens ee n strikte taakverd eling verdelen. Zo'n samenlevi ng wordt ook aangetroffen bij mieren, bijen en termieten.

met een al dan niet zichtbare handicap. Coloplast zoekt samen met hulpverleners en patiënten al jarenlang naar de beste oplossingen voor stomazorg, incontinentie- en retentiezorg en wond- en huidverzorging. Deze gezamenlijke inspanningen hebben ertoe geleid dat Coloplast kwalitatief hoogwaardige medische hulpmiddelen levert die ervoor zorgen dat de gebruikers zo min mogelijk hinder van hun handicap ondervinden.

Assura is de meest recente lijn stoma-opvangsystemen van Coloplast. Assura staat voor innovatieve, gebruiksvriendelijke systemen die

Comfeel is het uitgebreide assortiment wondverzorgingsproducten . Alle Comfeel producten zijn gericht op de moderne, vochtige wondbehandeling . Voor alle typen wonden

voor iedere stomadrager

heeft Comfeel

een geschikte oplossing

een geschikt

bieden.

product.

Onder de naam Conveen valt een compleet assortiment producten voor de verzorging van urineincontinentie, faecaleincontinentie en

Wilt u meer weten over

retentie.

onze producten? Bel dan onze gratis servicelijn:

0800 - 0229898

Coloplast BV

SoftVl(areweg 1 Postbus 1111 3800 BC Amersfoort

. , Coloplast Geeft voor aan zorg

Noorderdierenpark Emmen Evenals Blijdorp, Artis en Burgers Zoo heeft het dierenpark in Emmen een eigen tijdschrift. In tegenstelling tot Blij dorp Blad verschijnt het blad niet éénmaal per twee maanden maar éénmaal per kwartaal. Ieder nummer is gewijd aan een speciaal thema of een bepaalde diersoort. Het laatste nummer is gewijd aan de tijger (foto). Het is een schitterende uitgave vol wetenswaardigheden en prachtige foto's. Belangstellenden kunnen het voor fI.12,- bestellen: tel. 0591-618800. In het Noorderdierenpark Emmen zijn sinds half oktober maar liefst 65 naakte molratten te bezichtigen. De kolonie is afkomstig van de universiteit van Kaapstad te Zuid Afrika. Deze dieren zijn voor het eerst in Nederland te zien. De naakte molrat is een onbehaard knaagdier, dat in ondergrondse kolonies leeft in het droge tropische deel van oostelijk Afrika. Met hun opvallend grote tanden graven ze uitgebreide gangenstelsels met hoofdwege n, zijwegen, toiletruimte en een nestkamer. De temperatuur in dit ondergrondse gangenstelsel ligt tussen de 28 en 32 graden Celsius. Deze dieren hebben dan ook geen

Een andere aanwinst in het park te Emmen is de alombekende vampier (Desmod us rotu ndus). Het zijn bloeddrinkende vleermuizen uit Midden-Amerika. Emmen heeft negen va n deze dieren ontva ngen en zijn geh uisvest in het Americasa. Vampiers leven uitsluitend van het bloed van zoogdieren. Vooral grote huisdieren zoals paarden, ezels, varkens en koeien zijn het slachtoffer. Vampiers hebben vl ijmscherpe tanden, waardoor de beet door het slachtoffer nauwelijks wordt gevoeld. In het speeksel van de vampier zit een stof, die ervoor zorgt dat het bloed van het slachtoffer minder snel stolt. Hierdoor kan de vamp ier wel tien tot twintig minuten blijven drinken. In Emmen worden de vampiers gevoed met runderb loed. Dit wordt speciaal opgevangen in een slachthuis. Tenslotte meldt het Noorderdierenpark de geboorte van servals (foto). Dierenpark Wissel te Epe In dierenpark Wissel te Epe zijn afgelopen zomer regenboogforellen geboren. Dit is erg bijzonder, omdat dit nog nergens in Europa eerder is voorgekomen. Van oorsprong komen regenboogforellen alleen voor in het westen van Noord-Amerika van Alaska tot Nieuw-Mexico. Regenboogforellen zijn trekvissen, die in rivieren of meren leven en die afhankelijk van hun woongebied in uiterlijk kunnen verschi llen. De forellen leven in een beek in het park, waarin het water zeer helder en zuurstofrijk is.

Ouwehands heeft een nieuwe Aziatische leeuw, een tweejarig mannetje uit Londen Zoo. Op dit moment zijn er twee Aziatische leeuwen, die over enkele jaren kunnen deelnemen aan het fokprogramma voor deze zeldzame ondersoort. De twee mannetjes, die al in Rhenen aanwezig waren, zijn verhuisd naar Planckendael in Mechelen omdat zij verwant waren aan de leeuwin. Dierenpark Amersfoort Op dit moment wordt druk gewerkt aan het nieuwe onderdeel: de Stad der Oudheid. Het verblijf wordt gevormd door de muren van de Zigurrat, een Assyrische tempelberg, aangetast door leeftijd en natuur-

Apenheul te Apeldoorn Afgelopen september jongstleden is voor de eerste maal een bonobo of dwergchimpansee geboren in de Apenheul. Het is de vierde geboorte van een bonobo in Nederland. Van deze mensaap wordt gezegd dat hij van alle mensapen het meest op de mens lijkt. Ook is deze zomer een wanderoe of baardaap geboren en arriveerden een drietal geelborstkapucijneraapjes. Tenslotte wordt hard gewerkt aan een spectaculair orang oetan verblijf, waar over niet al te lange tijd de Blijdorp orangs naar toe zullen verhuizen. Op 28 januari jl. schonk gorillavrouwtje Irala het leven aan haar eerste baby. De gorillagroep van 'zilverrug' Bonge telt nu negentien dieren! Dierenpark Planckendael

te Mechelen Een Europese primeur in dit park was het uitkomen van twee eieren van de zwarte kroon kraanvogel. Net als in Blijdorp is in dit park een Indische neushoorn geboren. Safari Beekse Bergen

te Hilvarenbeek Afgelopen zomer is in safari Beekse Bergen de zeventiende witte neushoorn geboren. Hiermee blijft het park de Europese recordhouder voor deze diersoort.

Bovendien is iedere geboorte van deze soort bijzonder omdat in gevangenschap in Europa slechts circa 200 exemplaren aanwezig zijn. Na dertien jaar is in het park eindelijk weer de geboorte te melden van een nest jonge jachtluipaarden. De laatste jaren lukte het steeds niet om de katten tot voortplanting te brengen. Alleen de aanwezigheid van een mannetje en een vrouwtje bleek niet voldoende. In de natuur leven mannetjes en vrouwtjes gescheiden van elkaar. Dat gebeurt nu ook nu in Beekse Bergen. Wanneer een vrouwtje krols (vruchtbaar) is wordt de kater in het poezen park gelaten.

Ouwehands te Rhenen In het nieuwe deel van Ouwehands het 'waterland' is een ruim gebied vrijgemaakt voor een groep van vijf bevers. Zij leven samen met een groep steuren. Uiteindelijk zullen de jongen van deze bevers worden uitgezet in de natuur. Het onderdeel waterland wordt een groot watergebied dat een beeld gaat geven van het Nederlandse waterlandschap met zoet, zuur, zout en brak water. In het eerste deel leven naast de bevers en steuren ook jufferkraanvogels, reeën en vissen als brasem, rivierdonderpad en winde. Volgend jaar komen er ook zeearenden.

Stort uw bijdrage op postbankrekening 13 57803 ten name van de Vereniging Vrienden van Blijdorp te Rotterdam.

geweld. Bewoners van dit deel worden o.a. kaalkopibissen en zadeljakhalzen.

Zoo Antwerpen In Antwerpen is opnieuw een okapi geboren. Ander belangrijk nieuws uit deze dierentuin is het bericht, dat het dolfinarium gaat verdwijnen. Het gebouw uit 1968 voldoet niet meer aan de eisen om dolfijnen verantwoord te kunnen huisvesten. De zeeleeuwenshows zullen worden uitgebreid. Tekst: Cerhard Tijssen Foto's: Noorderdierenpark Emmen Bron: Persbulletins dierenparken, de Harpij

GEZOCHT Enthousiaste Vrienden het

Giften voor de actie "Help mee aan onze nieuwe trots: de Oceanium-vogelrots"

De Vriend voor uw ogen en oren

I

!S~'~!o~E2

I Slatenweg 1 08.

RQtte~damL.OlO . 4666052

(tot en met december 1998) Bijdragen tot fl. 10,-:

I

Leer, vd Meer, Ouwendijk, Pleysier, de Swart, Volker en de Vrij.

Ale en de Regt.

Tussen fl. 25,- en fl. 50,-:

Bijdragen van fl. 10,-:

vd Sanden.

vd Aar, Brouwer-Nuyten, Huyer en vd Laan.

Bijdragen van fl. 50,-:

Tussen fl. 10,- en fl. 25,-:

vd Akker, Scheltens en Tieleman. Bijdragen van fl. 100,-: Droppert-Stout, Kats, Klein-Duppen, Laurens en Schiphorst.

Lefel, Mulder-v Es, Roozeboom en Vreugdenhil.

En verder:

Bijdragen van fl. 25,-: Buitelaar, Engberts-Unger, de Graaf, Groeneveld, Heinen, Heukels, Kurvink, vd

RI((Y

Schepenstraat 6d ' Rotterdam ' Telefoon

0104665452

GENEVE toWlRE5 HORI.OOEIUI OU'UlS l .JO

muA°

-. ~

,

(-miiel' CORUM

ArlÜUllfdHorlc'6't"'t'F,nt'

DISTRIBUTEUR AGRÉÉ

Brasserie • Café-Restaurant Ons bedrijf is een verhaal apart Kom het zelf ontdekken op loopafstand van Diergaarde Blijdorp. Voor een eenvoudige maaltijd van onze scherp geprijsde kleine kaart of een uitgebreid diner. Uw receptie, feestavond of vergadering verzorgen wij geheel naar uw wensen in onze inpandige zalenaccomodatie.

JUWelie~HOrlOger Bob Langendam I Stadhoudersweg 105 - 107, Rotterdam Tel.. 01 0 - 465.00.65 en 465.34.00

BOVENDIEN HEEL VEEL BETALINGEN BOVENOP DE MINIMUM-CONTRIBUTIE. ALLEN WEDEROM HARTELIJK DANK VOOR DEZE STEUN AAN ONZE NIEUWE ACTIE

.ulopa

; BAUME !\ERe'ER

fl. 250,-: Hille en fl. 500,-: Texaco-actie.

De specialist voor uw • Dagtochten • Personeelsreizen • Excursies

.Hpt.,,® touringcarreis, zoals: • Bruiloften • Schoolreizen • Meerdaagse reizen

0181 331 222 Rijksstraatweg 36 - Hellevoetsluis - Fax 0181 312 368

ff.:#.

tflan/

9J)tuI/Wn/

ASSURANTIE-ADVISEURS

• alle verzekeringen • pensioenen • hypotheken • Bentickplein 1 - 3 • 3039 KL Rotterdam Telefoon 010 467 75 77

Noordsingel 208 - 210 • 3032 BM Rotterdam tel.: 0104658577 • fax: 0104664545

,,I..

nvar.:'lid

Agenda 14 maart 1999 Winterlezing Simone de Vries (assistent-curator Levende Have)

17 april 1999 Algemene Ledenvergadering 1999. Aansluitend een lezing van Birgit Janssen over haar stageonderzoek in Afrika naar de levenswijze en voeding van gorilla's.

24 en 25 april 1999 Eendaagse voorjaarsreis naar de dierentuin van Duisburg (Duitsland)

12 t/m 16 mei 1999 Vijfdaagse dierentuinreis naar Frankrijk en Zwitserland: de dierentuinen van Mulhouse, Zürich en Basel.

Let op: de winterlezingen in 1999 vinden -bij wijze van experiment- plaats vanaf 14.00 uur in de aula van de Wolfert van Borselen scholengemeenschap. De lezingen duren ongeveer een uur, inclusief de beantwoording van eventuele vragen. Na afloop van de lezingen hebben de Vrienden op de genoemde data op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar gratis toegang tot de Diergaarde.

Openingstijden Diergaarde Blijdorp: Zomertijd 9-18 uur Wintertijd 9-17 uur Bezoekersinfo: 010-4431495

G ezocht-aangeboden Gezocht: Alles van apen: alle soorten, foto 's, beeldjes, pluche, video's, boeken. Ik kan ook voor uw verzameling op zoek gaan. Bianca: 0181-315859 (Hellevoetsluis). Echtpaar, 52/58, zoekt ander echtpaar om samen te fotograferen: dieren, natuur, enz. A.L. Confurius: 0186-661801 (Zuid-Beijerland). Kaarten van vossen (liefst buitenlandse). Esther Brinkerink: 026-3115873 (Westervoort). Ansichtkaarten met vogels daarop. Dit kunnen foto's, maar ook tekeningen e.d. zijn; levensechte of fantasie vogels. Vogels hoeven ook niet het hoofdonderwerp te zijn. Jos Nijkamp: 015 2146914 (Delft).

Te koop: Diverse jaargangen Vogels en Grasduinen, periode 1982-1989.

Ingebonden, fl. 15,- per band. N. Hoogendoorn: 0172-490899 (Alphen a/d Rijn). Heeft u een bijzondere dierenverzameling en zoekt u die ene ansichtkaart? Heeft u spu lletjes die u wel wilt af staan? U kunt in Vriendennieuws een kleine advertentie plaatsen. Er zijn wel een paar spelregels. Het gevraagde/aangebode ne moet kort worden geformu leerd. U dient naam en telefoonnummer te vermelden. Het contact is rechtstreeks, de redactie heeft geen bemiddelende rol. Wij behouden ons het recht voor om - bijvoorbeeld vanwege plaatsgebrek- advertenties ni et of later te plaatsen.

U kunt uw mededelingen opsturen naar: Redacti e Vrienden nieuws M. Kreuger Goudsesingel 235d 3031 EL Rotterdam