Inhoudsopgave. 'ven bijpraten... Ga ook eens kijken bij Cito. naar die I~u~e Subaru VIVIO bijvoorbeeld!

21 e jaargang, nummer 2, oplage: 6.750

Vereniging Vrienden van Blijdorp a Sonoystraat 6 , 3039 ZT Rotterdam

Inhoudsopgave

'ven bijpraten ...

Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vflenden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar.

Even bijpraten ............... ... ... ... ................ .. .... 3

De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: "Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp". De jaarlijkse minimale contributie bèdraagt fl. 45,- , waarvoor de leden 4 keer per j aar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor DIergaard e Blijdorp in Rotterdam of Artis in Amsterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen.

Nieuws uit Diergaarde Blijdorp ......... ............ 5

Voor u ligt het tweede nummer van 1999. Weer vol met nieuws over de Diergaarde. Er is weer veel jong leven te bewonderen. We komen nog even terug op de opening van het nieuwe verblijf voor manoelkatten. Verder blikken we vooruit op het gorilla-eiland dat deze zomer wordt geopend. Noteer de datum 15 juli vast in uw agenda, het wordt een bijzondere bijeenkomst (zie ook agenda)!

Secretariaat:

Wegdromen bij de Blijdorp Bongo's .. ..... .. .. 11 Vogelwijzer: de vogel rots (deel 2) ..... ... ........ 12

Botanisch Blijdorp: een nieuwe biotoop ..... 17 Het Oceanium: de bouwput krijgt vorm .. ... 20

a K. van Leeuwen, Sonoystraat 6 , 3039 ZT Rotterdam

Lijn 13 ....... ............................... ............ ...... 22

Vriendenfoon: 010 - 467 66 37 Vriendenfax: 010 - 467 66 37 Email: [email protected]

Opening van het manoelkattenverblijf ........ 23

Giro: 13 57 803 Bank: VSB bank nr: 98.55.33.099

Alsof het niets is kijken we vooruit naar de toekomstige bewoners van het derde Vriendenproject in 1999, de voge lrots in het Oceanium. Hoewel de contouren al langzaam zichtbaar worden moeten we er nog even stevig aan trekken! Onze penningmeester heeft het miljoen nog niet bij elkaar. Daarom is een specia le acceptgiro ingesloten . Met uw hulp kunnen we de Diergaarde straks een cheque van een miljoen gulden overhandigen!

Vrienden voor het leven ............................. 15

Tenslotte twee nieuwe rubrieken van de hand van onze nieuwe redacteur Theo van de Velde: de column 'Lijn 13 ' en de rubriek 'Blijdorp Logistiek', waarin u een blik achter de schermen wordt getoond.

Blijdorpherinneringen ...... .......... ............ ..... 25 Namens de redactie wens ik u veel leesplezier.

Zoos bij onze tegenvoeters ......................... 27

Afdeling Reizen: T. SlijkDOrt Aernt Bruunstraat 59,3067 JA Rotterdam Telefoon: 010 - 4211931 (na 19.00 uur) Giro: 20 71 059

ZOO'n boek: Mensen en ZOO .. ................ 33

Promotieteam:

Koud Bloed: de neerkijker .......... ... .. ........... 35

fam. H. Gerrilfe Sourystraat 1 ,3039 SR Rotterdam Telefoon/ fax: 010 - 466 36 82 Telefoon Vriendenwinkel: 010 - 4431431 tst 220 Giro: 62 17 917

Redactie-adres Vriendennieuws: M. Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Telefoon/fax: 010-4114934 Redactie-medewerkers: M. van Leeuwen-Maat, ]. en A. Nijkamp-Hosman, A. Peters, A. Schouten, G. Tijssen, T. van de Velde Vormgeving en druk:]. Korver - Multi Mail B.V.

Vrienden van Blijdorp op Internet:

Marcel Kreuger, hoofdredacteur.

Najaarsexcursie naar Apenheul ................... 31

--,

Ga ook eens kijken bij Cito

Rode verrassing uit Shanghai: de rode goral ............... ............................... 37

naar die I~u~e Subaru VIVIO bijvoorbeeld!

Kort verslag Algemene Leden Vergadering 1999 ............ 40 Winterlezing uitgelicht: dierenarts in Blijdorp ... ..... .. ........ ............... .42 Blijdorp logistiek: de kakkerlak ................... 44

De zuinigste benzineauto van Nederland met verbluffende rijkwaliteiten. Plezierig om naar te kijken èn om mee te rijden .. elke dag weer.

Nieuws uit andere dierentuinen .......... ........ 46

Internetsite: http://www.aric.nl/wb/wb.htm

Bericht van de Vriendenwinkel ................ .. . 49

Advertentiewerving Vriendennieuws:

Agenda .......................................... ............. 50

T. van de Velde: Spaansekade 20, 3011 ML Rotterdam Telefoon : 010-4127994

Gezocht-aangeboden .... .... ... ...................... 50

Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter Vice-voorzitter Secretaris Tweede secretaris Penningmeester Leden

C.M. Groenhorst

Kom langs voor een vrijblijvende proefrit.

T. Slijkoort K. van Leeuwen S. Noordijk A.M. Bos H. Gerritse M. Kreuger

Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen d~ menong van de auteur en niet noodzakelijkerwijs dIe van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren.

Foto voorzijde: Opnieuw jong leven op de takinrots

Cito Autobedrijf

Uw official Subaru-dealer. Ook altijd ca. 50 occasions in alle prijsklassen.

Sonoystraat 3, Rotterdam- Blijdorp(achter Statenflat) Tel. 010 - 466 25 36 1

Foto: Marcel Kreuger

én

.ieuws uit Blijdor~ Om de samenwerking tussen dierentuinen te onderstrepen, beginnen we deze rubriek bij wijze uitzondering in Dierenpark Amersfoort. Hoewel het al een jaar geleden is dat Blijdorps olifantenbul Ramon overleed, doet hij echter nog steeds van zich spreken. Op tweede Paasdag beviel in Dierenpark Amersfoort namelijk Khine War War van een gezonde dochter. Khine War War was twee jaar geleden met Winthida voor enige maanden in Blijdorp, om door Ramon gedekt te worden. Tussen Ramon en Winthida werd het helaas niets, maa r Khine War War keerde zwanger naar Amersfoort terug. Na een zwa ngerschap van 666 dagen schonk Khine War War geheel zonder hulp het leven aan een kerngezonde dochter. Zij werd Indra gedoopt, ter nagedachtenis aan ee n olifant die 30 jaar in Dierenpark Amersfoort geleefd heeft. Dierenpark Amersfoort is de derde Nederlandse dierentuin waar een olifant geboren wordt. In Emmen zijn inmiddels tien olifa nten geboren, terwijl Blijdorp ee n goede tweede is met zes geboorten. De eerste geboorte in Nederland vond echter niet in een dierentuin, maar in de jaren '40 in een circus plaats. Blijdorp (Douanita) verwacht in 2000 nog een baby. Inmiddels is afgesproken dat Amersfoort nog een keer ee n vrouwtje naar Blijdorp mag sturen, in de hoop dat zij het kan vinden met Alexander. Blijdorp is overigens op zoek naar ee n plaats voor vijf olifanten . Sinds de dood va n Sonny, inmiddels twee jaar geleden, is de Rotterdamse olifantenkudde uiteen gevallen in twee groepen. Allereerst is daar natuurlijk de groep van Irma met haar dochter Yasmin en met de zwangere Douanita. Daarnaast zijn er nog de drie vrouwtjes die via Ouwehands' Dierenpark uit Birma kwamen, met hun twee jongen. Deze twee groepen kunnen absolu ut ni et met elkaar overweg en moeten ook altijd gescheiden gehouden worden. Dit leidt tot veel spanningen en

Blijdorp wil graag één groep houden en de andere groep afgeven naar een goede dierentuin. Die dierentuin zou in ieder geval een olifantenbul moeten hebben , en zeer actief moeten deelnemen aan fokprogramma 's. Het is niet eenvoudig zo'n tuin te vinden, omdat het zeer duur is om een goede accommodatie voor een olifantenbul te bouwen. Het spreekt voor zich dat Blijdorp de dieren uitsluitend stuurt naar een dierentuin waar de omstandigheden net zo goed zijn als in Blijdorp. Inmiddels is besloten dat de ' Rhenen se groep' gaat vertrekken, waarschijnlijk naar een nieuw te bouwen verblijf in het Australi sche M elbourne. Dit voorjaar verhuizen vijf van de zeven orang oetans naar Apenheul. Net als bij de olifanten kunnen ook niet alle orangs in één verblijf en op dit moment zijn er zelfs drie groepen orang oetans. De hoofdgroep, bestaande uit de 38-jarige Karl , de volwassen vrouwtj es Sylvia en Radja en het jong Katja, gaan naar Apeldoorn. Dat geldt ook voor het oude vrou wtj e Barbara. Zij is op het moment apart ondergebracht, omdat zij in Blijdorp te weinig mogelijkheden heeft om zich te onttrekken aan de pesterijen van de anderen. Orang oetans leven in het wild apart, maar kunn en in dierentuinen redelijk goed samen gehouden worden. Ze moeten echter wel de mogelijkheid hebben , om zich af te zonderen en in Blijdorp kan dat onvoldoende . Het toeval wil, dat Apenheul bezig is met de bouw van een uiterst modern orang oetan verblijf en op zoek was naar orang oetans. Apenheul is niet aan de andere kant van de wereld, sterker nog, de najaarsexcursie gaat dit jaar naar Apenheul (z ie blz. 31)! Het nieuwe verblijf in Apenheul va lt op doordat er bijna geen grondoppervlak is, maar juist enorm veel klimmogelijkh eden. Hierm ee probeert Apenheul te voorkomen dat de orangs het grootste deel van de dag op de grond doorbrengen.

schermen gehuisvest wordt. In een aangrenzend verblijf woont een kolonie Mongoolse renmuizen. Dit is een natuurlijke prooi voor manoeis, maar uiteraard zijn de dieren door glas gescheiden, zodat het alleen maar lijkt of ze hetzelfde verblijf bewonen. De vogelpost van Blijdorp is het nieuwe broedseizoen goed begonnen. Allereerst werd er een nachthokko geboren. Aangezien de ouderdieren niet zo bedreven zijn in het grootbrengen van de jongen en Blijdorp één van de weinige dierentuinen is, waar nachthokko's geboren worden, wordt het jong met de hand grootgebracht. Overigens is de moeder helaas onlangs overleden.

Op Kalimantan en Sumatra komen orang oetans zelden op de grond omdat daar hun vijanden, (zoals tijgers) leven. Ze brengen vrijwel hun hele leven in de bomen door. Apenheul probeert de orang oetans daarom in de bomen te houden . Overigens gaat Blijdorp over een paar jaar waarschijnlijk een soortgelijk orang oetan verblijf bouwen , op de plaats waar nu de zeeleeuwen, zeeberen en ijsberen wonen. Groot nieuws was de geboorte van drie knobbelzwijnen (foto). In 1997 kwamen er in totaal 12 knobbelzwijnen uit Gambia. Zoo Antwerpen , Burgers' Zoo, Safari Beekse Bergen en Diergaarde Blijdorp kregen elk één mannetje en twee vrouwtjes, in ruil voor financiële ondersteuning van natuurbehoudsprojecten in Gambia. Met deze twaalf dieren is een Europees stamboek opgezet, gecoördineerd door Safari Beekse Bergen . Vorig jaar kreeg vrouwtje Hobbel het eerst een jong, dat helaas dood werd aangetroffen . Bobbel deed het beter, dankzij aanpassingen in de kraamhokken, en bracht haar twee dochters zonder problemen groot. Inmiddels waren in Antwerpen twee mannetjes geboren . Uit deze vier dieren zijn twee koppels samengesteld die onlangs naar

Maagdenburg (Duitsland) en MarweIl (Groot Brittannië) verhuisd zijn. Het geslacht van de drie jongen is nog niet bekend. Overigens verhuizen de jonge penseelzwijnen waarschijnlijk naar Colchester (Groot Brittannië) . Onlangs zijn er trouwens weer penseelzwijntjes geboren! De Bengaalse tijgerkatten zorgden voor het eerst in de Maleise bosrand voor nageslacht. Vader en moeder hebben al vaker jongen gekregen, maar dat was nog in de kattengalerij. Dit keer zijn er twee jongen geboren. In februari werd het verblijf van de manoelkatten geopend. Hoewel er geen manoeikatten aanwezig waren , was de ochtend zeer geslaagd (zie blz. 23) . De manoeis zaten nog in quarantaine, maar toch werd er alvast een 'vragen staat vrij' gehouden , waarbij de verzorger uitvoerig inging op alle vragen van de Vrienden. Een paar weken later kwamen de dieren uit de quarantaine en inmiddels zijn ze, met een beetje geluk, te bewonderen. De dieren zijn broer en zus, maar nog te jong om voor nageslacht te zorgen. Binnenkort zal één van de dieren geruild worden . Inmiddels is een tweede stel gearriveerd, dat achter de

Ook werd er een Scheepmakers kroonduif geboren, die door de ouders grootgebracht wordt. Als een kroonduif net uit het ei komt, liggen de kopveren nog plat op de kop, maar na een paar dagen richt de waaier zich op . Ook zijn er jonge smitsplevieren en jonge manenduiven in de Vi ctoriaserre, en de jaarvogel zit te broeden . In de Kiboko-kas hebben de Australische

grielen voor liefst vier jongen gezorgd: een zeldzame gebeurtenis! Zeer recent zagen twee witnekkraanvogels het levenslif:ht (foto). Ze zijn te bewonderen in de Maleise bosrand .

Ook de reptielenafdeling is het nieuwe jaar goed begonnen: er werden slangehalsschildpadden geboren. Er werden al vaker schildpadden van deze soort in Blijdorp geboren, maar het was altijd heel erg moeilijk om de jongen groot te krijgen. Het probleem bleek in de waterkwaliteit te zitten. Nu dat is opgelost komen de jongen wèl groot. De spinschildpadden uit Madagaskar hebben een ei gelegd. Dat betekent het begin van een nauwkeurig werkje voor de reptielenverzorgers. De broedtijd van het ei bedraagt namelijk 7 tot liefst 18 maanden en het ei maakt dus heel wat seizoenswisselingen mee. Zonder die seizoenswisseling kan het jong zich niet goed ontwikkelen. Verder werd er een bonte varaan geboren (foto). Dit is het eerste jong uit een legsel van 5 eieren: één ei is kapot gegaan, maar de andere drie moeten ook binnenkort uitkomen. Het is de derde keer dat er in Blijdorp bonte varanen geboren worden. In 1995 werden er 5 jongen geboren, en in 1997 kroop er één jong uit het ei. Zelfs in Australische dierentuinen, die toch in het verspreidingsgebied van deze dieren liggen, is dit succes uitzonderlijk. Voor het eerst in een Nederlandse dierentuin werden er zes blauwe pijlgifkikkers geboren (foto) . Deze soort komt uit Suriname; de blauwe kleur dient om eventuele rovers te waarschuwen dat hij giftig is. Een andere Nederlandse primeur was de geboorte van een groene boompython (foto). Het jong is vreemd genoeg niet groen, maar geel. Later zal hij nog groen kleuren. Boompythons zijn geen gifslangen, maar doden een prooi door deze te wurgen. Ze komen voor in de bossen van Papoea NieuwGuinea en Australië. De vissenafdeling slaagt er steeds vaker in om vissen tot voortplanting te laten

Er is weer een jonge Takin (zie de voorpagina)! Dit keer is het een mannetje. De eerste twee jongen verhuizen op korte termijn naar een nieuw te bouwen verblijf in Ouwehands dierenpark. Ijsbeerman Tim uit het Belgische Monde Sauvage is weer op bezoek. De vader van Winner en Taco blijft deze zomer in Blijdorp. Mogelijk zijn er volgend jaar weer kleine ij sbeertjes te bewonderen. De gorilla Annette is in de nacht van vier op vijf mei opnieuw bevallen. Voor kinderen is zojuist een 'Doe Boekje' verschenen met allerlei leuke spelletjes (illustratie). Laatste nieuws: Indische neushoorn Namaste is voor de tweede keer zwanger! Haar jong wordt in het najaar van 2000 verwacht.

groene boompython

komen. Zoals u weet, probeert Blijdorp alle vissen in het Oceanium zich te laten voortplanten, zodat het niet nodig is om dieren uit het wild te halen. Bij zoogdieren is dit inmiddels algemeen aanvaard in dierentuinen, maar de meeste aquaria in de wereld halen hun vissen nog gewoon uit het wild . Blijdorp wil een nieuwe weg inslaan en daarvoor is er de afgelopen jaren een hecht team van verzorgers, biologen en technici samengesteld, dat de nobele taak heeft om vissen en lagere dieren tot voortplanting te brengen.

Tekst: Marc Damen. Bronnen: Persberichten Diergaarde Blijdorp en "De Nieuwsbrief", maandelijkse uitgave van de vrijwillige rondleiders in Blijdorp. Foto's: Rob Doolaard, Ineke Korsten, Peter Stolk

Op 15 januari werd er weer een succesje geboekt: er werden anemoonvisjes geboren. In maart werd het nieuwe uilenverblijf, tussen de flamingo's en de Amoerpanters opgeleverd. Het geheel is zeer eenvoudig, maar past daardoor des te beter in het landschap. Het was de bedoeling dat het verblijf door de Laplanduilen en de sperweruilen bewoond zou gaan worden. De sperweruilen hadden het verblijf echter na een week wel gezien en kwamen tot de ontdekking dat zij door de mazen van het net konden. Gelukkig werden ze gevangen en teruggezet in het oude verblijf. Blijdorp is nu bezig met een nieuw verblijf voor oehoes. Dit komt tussen de Rivièrahal en de Victoriaserre, waar vroeger de nandoes en nog eerder de Tasmaanse buidelduivels verbleven. Als dit klaar is en de oehoes hun nieuwe verblijf betrokken hebben, zullen de zeven jaar oude uilenverblijven wijken voor een verblijf voor Françoislangoeren. Dat verblijf moet dit najaar klaar zijn.

Voor het eerst in een Nederlandse dierentuin werden er zes blauwe pijlgifkikkers geboren

Ingezonden: "Wegdromen bij de Blijdorp bongo's" . In Blijdorp zijn heel wat plaatsen waar ik lang blijf stilstaan. Plaatsen , die een luik openen naar herinneringen of omdat dieren mooi of interessant zijn of een boeiend gedrag vertonen. Wat ik nooit zal overslaan zijn de bongo's, die mooie antilopen uit de regenwouden van CentraalAfrika. De reden voor deze interesse heet Martin Johnson. Deze Amerikaan reisde in de twintiger jaren rond in Oost Afrika. Zijn boeken 'Op Safari', 'Bavianenland' en 'De koning der wildernis' stonden in mijn ouderlijk huis in de kast. Toen ik tien jaar oud was, was deze man mijn grote voorbeeld. In

Na 1965 verflauwde de belangstelling voor dierentuinen en later was ik in de gelegenheid dieren zoals impala's, grote koedoe's, paardantilopen, rietbokken en gnoes in hun natuurlijke omgeving te bekijken, maar helaas geen bongo's. Na een lange afwezigheid was ik in juli 1993 weer in Blijdorp. Op de plaats waar vroeger de bantengs stonden liepen nu, tot mijn grote vreugde, bongo's. Een hele ochtend heb ik naar ze gekeken met mijn hoofd vol gedachten. De volgende ochtend heb ik direct de afdeling voorlichting gebeld om meer over de bongo's te weten te komen. De afdeling voorlichting wist me te vertellen, dat bongo's makkelijke dieren zijn . Dat ontnuchterde mij en ik realiseerde mij dat er afgelopen jaren veel was veranderd in dierentuinen.

Meent 22

(naast de KijkShop)

Rot

rdam, tel.: (010) 4141935

Aanbiedingen zijn geldig bij inl vering van deze advertentie.

ALS HET OM DE 'PRIJS EN KWALITEIT GAAT!!!

één van zijn boeken schrijft Johnson, dat hij op zoek wilde gaan naar de zeldzame bongo's. Mijn nieuwsgierigheid was meteen gewekt. Ik wist niet om welk dier het ging. Pas in 1956 kreeg ik een afbeelding onder ogen. Omstreeks die tijd begonnen ook mijn bezoekjes aan dierentuinen over de grens: Londen, Kopenhagen, Frankfurt, Bazel, Parijs. Helaas geen bongo's. Wel waren ze aanwezig in Amerikaanse tuinen zoals bijvoorbeeld die van St. Louis, zo wist men mij in Londen te vertellen. Deze tuin stuurde op verzoek een foto.

Van harte hoop ik dat de ontwerpers van het toekomstige Blijdorp voor de bongo's een riante plaats hebben gereserveerd. Op bongo's moet de wereld zuinig zijn . Bij een schitterende bongofoto in de National Geographic van januari 1998 staat te lezen "Surviving number unknown. Overhunting and habitat fragmentation and loss have caused bongo populations to decline throughout much of their range". Het zijn woorden, die anno 1999 helaas voor veel diersoorten gelden. Tekst en foto: Gerard L. Ouweneel. Bewerkt namens de redactie door Gerhard Tijssen

,"'-

Vogelwijzer: de Vogelrots (deel 2)

boten mee kunnen komen, een ware ramp . Omdat zeer veel vogels in een zeer klein gebied op zee naar voedsel zoeken, kunnen ook olierampen in de buurt zeer grote gevolgen hebben.

In Vriendennieuws 98-2 stonden we uitgebreid stil bij de papegaaidui~er en de ~rieteenmeeuw Nu een tweede verhaal over aanstaande bewoners van 'onze vogelrots In het. .. Oceani~m: de 'guillemot' ofwel 'Trottellumme' ofwel 'Guillemot de troil:' zoals respectievelijk de Engelsen, Duitsers en Fransen deze vogel noemen . Veel minder prozalsch IS de Nederlandse naam: Zeekoet.

De alken zijn een oude familie . AI 3040 miljoen jaar geleden waren er a.lken. Het is dan ook een sterke vogelsoort. Sinds 1600 is er maar één alkensoort (de reuzenalk) uitgestorven. Van de alken zijn de vogels uit het geslacht Uria (onder andere de zeekoet) het grootst en zwaarst (800-1100 gram.).

hele noordelijk halfrond en zijn als het ware de tegenhangers van de pinguïns op het zuidelijk halfrond. Beide soorten vogels hebben dan ook veel dingen gemeen. Ze hebben erg korte en smalle vleugels, die onder water heel goed gebruikt kunnen worden om snel achter een prooi aan te jagen. Bij de pinguïns is deze aanpassing zelfs zo ver gegaan dat deze vogels er niet ~eer mee kunnen vliegen. Ook hebben belde soorten de lange, torpedo-vormige, lichaamsbouw gemeen en zijn de poten ver naar achter geplaatst, waardoor ze een waggelend loopje hebben. Ook deze eigenschappen zijn voor de vogels zeer gunstig bij het onder water zwemmen. Tenslotte hebben zowel alken als pinguïns korte halzen en staarten.

Zeekoeten behoren tot de familie van de alken. Deze naam komt van het oudNoorse woord 'àlka', hetgeen lijkt op het geluid dat alken (vaak massaal) maken. De wetenschappelijke naam van d.e zeekoet. IS 'Uria aa/ge'. 'U ria' betekent zOiets als dUiker en 'aalge' betekent alk. De Nederlands~ naam zeekoet verwijst naar het leefgebied van deze vogel en naar het koetachtige. geluid dat hij maakt; lijkend op het geluid van de in Nederland zo bekende meerkoet.

Alken Eerst vertellen we iets meer over de familie van de alken. In de toekomst zullen er waarschijnlijk drie alkensoorten op de . vogel rots huizen: de alk, de papegaaidUiker en de zeekoet. De alkenfamilie bestaat uit 22 leden, die allen het grootste deel van hun leven op zee doorbrengen en daar ook hun voedsel vinden . Alken komen voor op het

Op land kunnen alken niet goed uit de voeten. Hierdoor zijn ze voor hun broedplaatsen aangewezen op plekken waar geen of weinig landroofdieren kunnen komen. Dit betekent dat alken meestal broeden op eilandjes of op steile kliffen. In de buurt van deze broedplaatsen moet er natuurlijk wel voldoende voedsel a~nwezig zijn. Dit soort ideale broedplekken IS zeldzaam vandaar dat zich op de goede plekjes v;ak hele grote broedkolonies hebben gevormd . Soms bestaat z~'n kolonie wel uit een miljoen vogels! Sommige kolonies worden door één vogelsoort bewoond, de meeste echter door meerdere soorten. Op zo'n 'gemengde' vogelro~ he~ft iedere vogelsoort zijn eigen plekje (zie foto) . Deze kolonies zijn zeer gevoelig voor menselijke verstoring. De jacht is .er zeer gemakkelijk, met zoveel vogels.?lj elkaar. Het rapen van eieren kan In korte tijd zeer veel vogels van hun nageslacht beroven. Daarnaast vormen katten en ratten, die met

Br<:>ectvoç"lvardel·ngopp.1;<1

yo<)"lberg

De Zeekoet De Zeekoet is een vogel van ongeveer 40 cm lengte en hij weegt zo'n 1100 gram. Het meest opvallend aan deze leuke vogel is zijn lange, dunne snavel. D~.ze is helemaal zwart en dus veel minder vrolijk gekleurd dan die van zij~. familielid de papegaaiduike:: De rU!fljd.e van deze vogel is grijs-zwart, zIJn bUik IS Wit met donkere vlekken op de flank en in de oksel. In de winter heeft de zeekoet een winterkleed. De keel, de zijkant van de hals en kop zijn dan ook wit in plaats van donker. De jonge vogels lijken op deze 'wintervogel'. In het noordelijke deel van het leefgebied komt een zeekoet vo.0r die er iets anders uit ziet. Hij heeft namelijk een. smalle witte ring rond zijn ogen en een Wit IlJnl)e er achter. Deze variant kreeg de toepasselijke naam 'gebrilde zeekoet'. Net als de papegaaiduikers zijn zeekoeten zeer trouw aan hun plekje in de broedkolonie. Ze beginnen pas op oudere leeftijd met broeden . Dat is geen probleem, want zeekoeten kunnen vrij oud worden. Per jaar leggen ze meestal maar één ei. Gelukkig gaat het met dat ene ei meestal wel goed want zo'n 70% van de eieren levert een jonge zeekoet op. De zeekoet is de meest voorkomende alkensoort: waarschijnlijk zijn er zo'n nege~ miljoen paartjes zeekoeten op het noordelijk halfrond . Daar komen ze voor tot aan Spitsbergen. Verder noordelijk ,,:,?rdt hun plaats ingenomen door een familielid: de kortsnavel zeekoet. De meeste zeekoeten komen voor tussen Schotland en Noord Ijsland. Dat is niet zo gek, want in dit gebied zijn de beste broedplaatsen te vinden.

Diepzeeduikers Het grootste deel van hun leven brengen zeekoeten op of boven de zee door. Uit de zee halen ze ook hun voedsel. De helft van hun dieet bestaat uit vis, de andere helft uit schaaldieren, weekdieren en een klein beetje algen (2% van hun voeding). Zeekoeten bemachtigen hun eten door . onder water te duiken en achter hun proOI aan te jagen . Meestal blijven ze daarbij zo'n 60 seconden onder water en duiken dan 1030 meter diep. Ze kunnen echter nog veel dieper duiken . Er is zelfs een zeekoet op maar liefst 180 meter diepte aangetroffen! Zeekoeten hebben dagelijks flink wat eten nodig. Per dag eet de vogel wel ~o'n 30% van zijn lichaamsgewicht. (vergelijk: een volwassene van 80 kg die dan ca . 25 kg voedsel per dag zou eten).

Peervormig ei De meeste zeekoeten beginnen op hun vijfde jaar met broeden. Hebben ze eenmaal een partner en een pl~kje in de broedkolonie gevonden, dan blijven ze partner en plekje meestal hun leven lang trouw. Zeekoeten maken het zichzelf niet moeilijk: op de kale rots wordt geen nest

gebouwd. Het vrouwtje legt op de rotsbodem een peervormig ei. Door deze vorm rolt het niet zo makkelijk weg van zijn rotsplekje. Broeden doen de vogels dicht op elkaar: zo'n twintig koppels op een vierkante meter. Het is er dan ook een hels kabaal. Zowel het mannetje als het vrouwtje, die er overigens identiek uit zien, broeden. Na ruim 30 dagen kruipt er een jong uit het ei. In het begin voeren de ouders het jong alleen met vis, later wordt het menu iets meer gevarieerd. Twee tot zes maal per dag wordt het jong gevoerd. Meestal vinden de ouders het voedsel wel binnen een straal van 20 kilometer, maar soms moeten er veel grotere afstanden (tot 50 kilometer) worden afgelegd. Na 16 dagen fladdert het jong met de ouders mee de zee op. Daar blijven de ouders het jong nog een tijd lang voeren . Als het broedseizoen er op zit trekken de vogels naar de koude en gematigde streken omdat ze daar 's winters het meeste voedsel kunnen vinden. In deze periode ruien de vogels ook, waardoor ze erg kwetsbaar zijn voor onder andere olierampen, aangezien ze dan niet kunnen vliegen .

De zeekoet komt ook voor in het Nederlandse deel van de Noordzee en is de meest voorkomende alk in Nederland. Helaas verblijven alken vaak ver op zee, zodat ze niet vaak vanaf de kust te zien zijn . Voor de zeekoet is de Nederlandse Noordzee echter geen gunstig leefgebied. In dit gebied vinden namelijk de meeste olielozingen van heel Europa plaats. Veel vogels sterven dan ook op zee door de olievervuiling. Een aantal spoelt ook verzwakt aan op de kust. Van alle op de Nederlandse kust aangespoelde vogels is 25% een zeekoet. In Nederland zijn langs de kust een aantal vogelopvangcentra, zoals Ecomare op Texel en het bekende 'Fugelpits' in Anjum . Hier mogen de vogels een paar dagen op kracht komen voordat ze in een speciale 'wasmachine' gaan om ze van de olie te kunnen ontdoen. Hierna blijven de vogels nog een aantal weken in het opvangcentrum om aan te sterken en hun verenkleed weer waterdicht te maken. Pas daarna laten de verzorgers de vogels weer los in de vrije natuur. Zouden ze dat te vroeg doen, dan zijn ze nog te zwak en niet waterdicht waardoor ze letterlijk zouden zinken en verdrinken.

Voorkomen Zeekoeten zijn er in groten getale, toch gaat het niet zo goed met de zeekoet. In sommige leefgebieden neemt hun aantal sterk af. Met name op de Faeröer Eilanden zijn de aantallen de laatste jaren gehalveerd en ook op de Schotse eilanden broeden steeds minder zeekoeten . De precieze oorzaken zijn niet bekend, maar de afname van het aantal lijkt samen te hangen met de hoeveelheid rondvarende olietankers.

Vrienden voor het leven: Ben de la Mar (46)

Binnenkort zullen we deze prachtige en interessante vogels ook in Blijdorp kunnen bewonderen op de door de Vrienden gesponsorde vogelrots. Tekst: jos en Anne Marie Nijkamp Hosman Illustraties: S. Sorensen e.a. Vogels van de Noordatlantische & Arctische eilanden, GMB Uitgeverij, Haarlem 1993.

Onze Vereniging telt zo'n 6000 leden, allemaal met verschillende achtergronden en verschillende redenen om lid te zijn van onze Vereniging. Dit keer een interview met een Vriend van Blijdorp, die de Diergaarde maar een paar keer per jaar bezoekt. " Ik ken de dierentuin van vroeger. Met mijn moeder ging we uit. Het was een hele reis. Bij de ingang had je rijen met papegaaien. De apen die gevoerd werden. Geweldig! Daarna is het allemaal een beetje e weggezakt. Pas op mijn 26 werd ik weer door een vriendin meegenomen. Elke keer als ik de Diergaarde bezoek vind ik het leuk. Maar, door tijdgebrek, vergeet ik om te gaan. Daarom ben ik ook Vriend geworden . De vrijkaartjes zorgen er voor dat ik minstens 1 x per jaar ga." Wat is zo speciaal aan de Diergaarde? "Blijdorp is een prachtige tuin, midden in de stad. De combinatie van dieren en planten spreekt me erg aan . De nieuwe verblijven zijn mooi. Er gaat een positieve opvoedkundige waarde van uit. Ik ben er van overtuigd dat de manier waarop de dieren er bij zitten van invloed is op de wijze waarop mensen naar de natuur kijken. Het is prettig dat diverse oude onderdelen van de tuin bewaard zijn gebleven. Ik loop bijna altijd

naar de Lotus Serre, omdat daar vroeger de giraffen zaten . Dat is ook een belangrijk punt: in de Diergaarde vind je iets van je jeugd terug." Ben is geen fanatieke Vriend. Wat vindt hij bijvoorbeeld van Vriendennieuws en de andere activiteiten van de Vereniging? "Vriendennieuws geef ik altijd aan een vriendin . Ik lees het niet of nauwelijks en zij is er erg in geïnteresseerd. Zo komt het blad in ieder geval goed terecht. Dat wil niet zeggen dat Vriendennieuws niet goed zou zijn. Integendeel. De Vrienden zijn niet alleen fondswervers . Het gaat niet alleen om geld. Sommige zaken gaan indirect. De Vrienden leggen vooral positieve relaties met de Dierentuin . Een goede PR is erg belangrijk. Vriendennieuws ziet er geweldig uit. je kunt zien dat er veel tijd in is gestoken. Dat is sympathiek, dat trekt aan. Ik heb geen tijd om aan de activiteiten deel te nemen, maar dat betekent niet dat ik ze niet belangrijk vind. Ook al doe je er niet aan mee, het geeft wel een speciaal gevoel. je hebt een speciale band met de tuin, je mag af en toe eens achter de schermen kijken , etc. Het geeft een soort VIP-gevoel. " Tekst en foto: Marcel Kreuger

Botanisch Blijdorp: een nieuw biotoop

MAVEMAT B. V. Onderhoud en reparatie van stalen steigers. In-en verkoop stalen steigers, nieuw en gebruikt. Verhuur stalen steigers. Verhuur accommodaties. Verkoop stalen stapelbakken.

In het vorige nummer van Vriendennieuws heeft Hans Post het een en ander verteld over het nieuwe gorilla-ei land dat Blijdorp deze zomer gaat openen. Dit keer is het de beurt aan Melitta van Bracht van de botanische afdeling om te vertellen hoe zij samen met haar collega's plannen maakt om het ni euwe Afrika-continent zo mooi mogelijk aan te kleden met planten in een Afri kaanse sfeer.

Om inspiratie op te doen wordt er veel in boeken gebladerd. Dit zijn niet alleen boeke n over planten, maar juist ook boeken over dieren waar vaak foto's in staan van hun leefomgeving. Ook in reisgidsen staan soms mooie foto's, die een goede indruk geven van de leefomgeving van bepaalde dieren.

MAVEMAT B. V. Sydneystraat 44 3047 BP Rotterdam Telefoon OIO 415 41 00 Telefax OIO 415 97 27

e

••1MIIuD.

Voor de beplanting van het gorillaeiland is er ook contact gezocht met andere dierentuinen. Toch levert dat niet altijd de ju iste informatie op. De dierentuin van Dallas bijvoorbeeld ligt in een heel andere klimaatzone, dus met hun beplantingsplan schiet Blijdorp niet zoveel op. Of de betreffende dierentuin heeft zo'n gigantisch verbl ijf voo r gorilla's dat de bep lanting wel tegen een stootje kan.

Afrika De botanische afdeling in Blijdorp heeft zichzelf als norm gesteld om planten te gebruiken die in het betreffende continent voorkomen. Bij Azië gaf dat weinig

problemen. Azië is zo'n enorm continent met veel verschill ende klimaatgebieden: er zijn altijd wel planten te vinden die het in ons klimaat redden. Bij Afrika ligt dat veel moeilijker. De meeste Afrikaanse planten hebben een tropisch klimaat nodig. Voor hen za l vervanging gezocht moeten worden, in de vorm van planten die lijken op planten uit Afrika. Het streven is om het publiek in het Afrikabiotoop een hele andere beleving te geven dan in het Aziëbiotoop. Dat betekent dat er in de bepla nting andere keuzes gemaakt worden. In Azië is veel bamboe gebruikt, dus dat zu llen we in Afrika niet tegenkomen. Men zoekt naar bomen met niet te massief blad, zodat het bladerdek een beetje diffuus wordt. Ook de kleur van de bladeren is heel belangrij k voor de sfeer: in Afrika hebben veel planten een enigszins grijsgroene kleur.

."-

-e:s

bomen verwijderd. Daardoor raakten de wortels beschadigd. De bomen hebben nu een compacte pruik van nieuwe haarwortels gemaakt, en daardoor kunnen zij verplaatst worden naar het gorilla-eiland. Zo zijn er meteen een aantal forse bomen op het eiland, onder andere om het zicht op de Rivièrahal weg te werken.

Er zijn enkele planten uit NoordAfrika die het bij ons wel zullen redden. Zij zullen dan ook zeker toegepast worden. Te denken valt bij voorbeeld aan Tamarisk (Tamarix parvifloral met heel fijn blad en pluimen vol zachtroze bloemen in het voorjaar. Ook de lisdodde (Typhal met zijn bruine 'sigaren' is inheems in noord- Afrika. Exotische planten kunnen wel gebruikt worden, maar zij moeten dan in kuipen worden ingegraven zodat zij in de winter in de kas kunnen overleven.

Hergebruik De oude situatie wordt bekeken, om te zien of er planten kunnen blijven staan. Een aantal bomen is gespaard gebleven in de hoop dat ze het gewroet rond hun wortels zullen overleven. Er wordt met nogal zwaar materiaal gereden op het bouwterrein en het is altijd de vraag of de bomen niet te zwaar beschadigd worden. Blijdorp streeft ernaar om zoveel mogelijk planten te hergebruiken. Een groot aantal van de planten die langs het laantje bij de onagers stonden is verplaatst naar een plekje elders in de tuin. Zo zijn er enkele magnolia's verplant naar de rand van het flamingoverblijf en deze hebben daar eind maart staan bloeien alsof ze er altijd al gestaan hebben . Planten waar nu nog geen bestemming voor was zijn achter de schermen in de aarde gezet, om in een later stadium weer elders in de tuin geplaatst te worden. En dat geldt niet alleen voor bijzondere exemplaren, maar ook zo veel mogelijk voor de gewonere soorten. De mensen van de botanische afdeling moeten echt vooruit denken. in de weide naast de leslokalen staan drie linden. Op deze plaats zullen kantoorgebouwen gaan verrijzen. Vorig jaar al heeft een grondbedrijf een ring van aarde rond deze

Het gebouw komt nogal 'bloot' te staan, en het is de bedoeling om dat met planten zoveel mogelijk aan te kleden. Gedacht wordt aan plantenbakken op het dak met daarin allerlei grassen om zo de illusie te geven dat je tegen een heuvel aan kijkt. Hoe dit alles gerealiseerd moet worden vergt veel denkwerk. Plantenbakken op het dak: de orangs kunnen er met hun lange armen al snel bij via het traliedak van hun buitenverblijf en daar gaat je beplanting!

Gorilla's en planten Bij het maken van een beplantingsplan staat het welzijn van de dieren voorop. Sommige planten zijn heel giftig, en worden in de Diergaarde dan ook niet gebruikt. Andere hebben alleen giftige besjes, en moeten daarom op eetafstand van de dieren - en op plukafstand van het publiek komen. Op het gorilla-eiland zullen de bomen worden beschermd door middel van schrikdraad. Er komen groepen struiken, onder andere van Berberis juliannae. Deze zuurbessensoort heeft grote doorns aan zowel bladeren als takken. Door ze heel dicht bij elkaar te zetten hoopt men dat de gorilla's er niet doorheen gaan banjeren zodat het eiland zijn groene aanblik kan behouden. Net als op het gibbon-eiland zullen er kruiden geplant worden waar de dieren van kunnen eten, zoals mint, valeriaan, rozemarijn, oregano en ook uien. We zijn benieuwd hoe de dieren op hun nieuwe onderkomen zullen reageren. Het is altijd spannend om af te wachten hoe het in zo'n nieuw verblijf met de gorilla's en planten gaat, en daar steeds weer nieuwe dingen uitproberen totdat zowel de dieren als de mensen tevreden zijn. Tekst en foto's: Monique van Leeuwen- Maat Met dank aan: Melitta van Bracht

~.....,

ra

~

0 0

>

Q)

cc

~

s::::

ca

-al

:)

s::::

~ Cf)

Q)

E

:::l ....., .....,

ca

ct

"C :::l

N

0 :I: .-

s::::

Cl)

(])

U

cc

C) Q)

~ a::

cc IJ.. Z Z

ct ct

cc

:) :) ~ Cf)

v

c

:) :) ~ Cl)

..... Cl

s::::

"i: (I)

0

> :::: ::l

s::::

(I)

cI-

(]) 0) (])

.Cl)

c

(])

C

(]) .....

:::J

E (])

c (]) .-

ü :::J

-0 (Ij

c c :::J .Cl) .....

(]) 0)

C (Ij 0)

.:;

.(])

c

0

(])

C (]) 0) 0)

> C (]) I

:::J

Cl) .(])

CD

u..

0 0

(])

v N CD v EEo coco'o "E-o (l) \- •• _Q)X >0:::::$ .oa:0Q) t a: w

>

(Ij

-0

ü :::J

-0 C (])

C

°~wwO) CJ C'-;

(]) ~

..... (]) 30) C

E E

-0 :::J

0

J:: .....

(])

-0 (Ij

s::::

0

~

.....

::l~:;:::O

-0

.....

(])

C

0:

0

COQ)::JO I-.oo co-_ C-UlQ) coCOo-

-:: • • • • • (I)

Q)vvO) -"'vON cOoo co(')(') al •• ~ CL!)L!)N Q) cr; 1'-0 ECO N .Cl) o. --Q)CI)C

>CJa..2

,Met Oceanium: de bouwput krijgt vorm Zoals u van ons gewend bent, spreken we met zekere regelmaat met Hans Post over de ontwikkeling van het Oceanium. Sinds het laatste gesprek zijn we weer een jaar verder.

Wat zijn de meest recente plannen voor de ruimte rondom het Oceanium? "Er komen twee grote vlaktes. Aan de ene kant realiseren we een NoordAmerikaanse prairie met een grote groep bizons en wapiti's. Aan de andere kant komt een Zuid-Amerikaanse pampa met onder andere nandoes. Bij de tunnel komt verder een waterpartij. De tunnel wordt waarschijnlijk in oktober of november gegraven. Er komt wel wat aankleding in de tunnel, maar niet te veel. De tunnel wordt vooral een doorgangsruimte. We moeten voorkomen dat er grote opstoppingen ontstaan. In het oude gedeelte zal de tunnel aansluiten op een Afrika-biotoop voor de okapi's en de penseelzwijnen. "

Zitten jullie nog op schema? "Door wat problemen met de waterdichtheid van de wanden van het gebouw zijn we zes weken achter op schema. Verder loopt alles gesmeerd. Waarschijnlijk kunnen de eerste onderdelen officieus in december al open. De rest volgt dan voorjaar 2000. Overigens vind ik dat wel een prettige gedachte. Zo kunnen we rustig proefdraaien en alle kinderziektes de baas worden, voordat de grote massa voor de poort staat." Tekst: Marcel Kreuger Foto: Diergaarde Blijdorp

REG I S T ERACCOUNTANTS

TWIGT

Het grote haaienbassin in ontwikkeling

Hans, hoe staat het er voor? "De bouwput krijgt al aardig vorm. Het volume van het gebouw wordt steeds duidelijker. De contouren van het toekomstige Bassrock, de vogelrots waarvoor de Vrienden sparen, zijn al zichtbaar. Het hoogste punt kan al onderscheiden worden. Er zal nog een paar maanden worden gewerkt aan de ruwbouw. Overigens worden er ook voorbereidingen getroffen voor een pinguïnverblijf. Dit verblijf zal in ieder geval niet tegelijk met de rest worden opgeleverd, maar het lijkt er nu op dat het sne l daarna kan worden geopend ."

Hoe zit het met de invulling van het gebouw? "Talloze toeleveringsbedrijven zijn al maanden aan het werk. De grote acrylruiten voor de aquaria zijn onderweg. Deze moeten

eerst geplaatst worden. Pas daarna kan er worden afgebouwd. Verder zijn er reeds verschillende educatieve materialen ontwikkeld. De laatste zaken worden momenteel doorgenomen, bijvoorbeeld de soort en de kleur van de tegels voor het restaurant. Dat is veel onzichtbaar werk, maar als het gebouw klaar is, kan het in heel korte tijd worden ingericht. "

Een zwaan heeft z'n veren evengoed nodig als een mus ...

~

WENDEL

Twigt & Wendel BV registeraccountants biedt u optimale kennis, service, kwaliteit en betrouwbaarheid bij uw financiële beheer en transacties. Dicht bij huis of internationaal; voor grote of kleinere accounts zijn

Hoe staat het met de werkzaamheden op logistiek gebied? "Ook wat dat betreft zijn we bezig met de laatste loodjes, bijvoorbeeld de bebording en bewegwijzering. Halverwege het jaar beginnen we met de aanleg van de nieuwe parkeerplaats. Waarschijnlijk kunnen we de Energiehal verwerven. Als dat lukt, zal de hal worden gesloopt ten behoeve van extra parkeerruimte."

wij uw adviseur.

Bovendijk 39 B 2295 RV Kwintsheul Telefoon (0174) 29 6643 Fax (0174) 29 39 49

lijn 13 Je zal daar maar staan met je camera om je nek. Het is voorjaar, guur en haast niemand wil in de regen op de foto. Wie de dierentuin nu binnenkomt is waarschijnlijk een abonnementhouder of een '~riend van Blijdorp' . Nou, dan kun je het als fotograaf wel vergeten. Kijk maar of de. mens~n biJ het binnenkomen hun abonnement tonen of een couponnetje inleveren, dan hoef Je al niet meer te vragen of ze op de foto willen. Van je 'Vrienden' moet je het hebben .. .

Nadat ik vriendelijk de foto weigerde en doorliep, zag ik voorbij de Rivièrahal de bouwplaats van het gorilla-eiland voor me . Op deze plek stond kort geleden nog die ondeugende addax te bedelen. Als Rotterdammer weet ik natuurlijk met verbouwingen om te gaan. Bovendien, ik heb hier als 'Vriend' zelf aan meebetaald! Mijn dochtertje (7) toont haar praktische kant. "Hoe komen we nou bij Chuluugi en Eyak, pappa?" "Via de andere kant schat, langs de giraffen ... " "Dan zitten ze nu ook zielig in een hoekje ... " Ineens zie ik mezelf weer lopen; het is 1964. De karakteristieke ingang, het leeuwenterras, het laantje met de papegaaien dat liep van de ijsberen naar de giraffen ; sommigen kon je aaien, "pas op Theootje, die groene bijt hoor! Kijk uit!" De giraffen stonden toen nog op het huidige terras van de Lotus Serre. De Lotus Serre was destijds het reptielenhuis, met de altijd beslagen ruiten. We hadden de uitkijktoren staan waar nu een gedeelte van het restaurant is ... Ook blijft er een plaatje

hangen van een klein jongetje dat in een ronde 'kuil' kijkt; iemand had me verteld dat daar adders in zaten . Ik stond daar eindeloos te turen en heb er nooit een gezien. Toch heeft het woord slangenkuil voor mij hier dimensie gekregen. Ik bleef er altijd staan totdat er gedreigd werd, dan ging ik pas mee. Als ik er nuchter over nadenk ben ik nu met veel veranderingen wel blij. De wolven ook! Weet u nog hoe ze vroeger in van die hokken met gaas zaten met zo'n buitenverblijf van ongeveer vier bij vijf meter! Herinnert u zich nog die bedelende bruine beer in zijn trieste verblijf? Die zaken passen niet meer in deze tijd. Gelukkig voert Blijdorp sinds lang een beleid dat erop gericht is alleen dieren aan de collectie toe te voegen die in een verantwoorde leefomgeving kunnen worden geplaatst. Niet iedereen is er blij mee dat de Ravesteyn-gebouwen op de monumentenlijst terecht zijn gekomen. Het is vaak lastig met het aanbrengen van voor de dieren noodzakelijke aanpassingen. Toch draagt de vormgeving van de gebouwen in sterke mate bij aan de sfeer. 't is gek eigenlijk, de berusting bij het zien van de reeks verbouwingen die nu weer plaatsvindt in Blijdorp, komt bij mij voort uit een zekerheid dat ik hierna toch weer diezelfde sfeer zal terugvinden. Want er zijn dierentuinen zat maar d'r is maar één Diergaarde. Zal ik dan toch één van die jongens of meisjes vragen een fotootje van ons te maken met de Victoria Serre op de achtergrond? Leuk voor later ... Theo van de Velde

Opening van het manoelkattenverblijf Op 13 februari werd op ludieke wijze het verblijf van de manoelkatten geopend. Na een welkomstwoordje door de heer Dorresteyn verscheen Ben Bothof, roofdierenverzorger, ten tonele. Hij verzorgde de eerste 'vragen staat vrij' bij de manoeis. Gewapend met een bakje voer "om deze zeer schuwe dieren te lokken " vertelde hij een en ander over deze prachtige katten. Ondanks verwoede pogingen van Ben lieten de manoelkatten zich niet zien die dertiende februari ... Vanwege alle vorst en sneeuwval begin februari was het verblijf nog niet gereed en verbleven de dieren nog in quarantaine. Na de onthulling van een foto van een manoei door onze voorzitter mevrouw Groenhorst mochten de aanwezige Vrienden daarom zelf een kijkje nemen in het verblijf. Toen bleek hoe groot het verblijf is: er kunnen met gemak zo'n zestig Vrienden in!

Zware constructie Als er een nieuw verblijf komt in Blijdorp, wordt daar een werkgroep voor samengesteld. Daarin hebben mensen van

verschillende afdelingen zitting. Naast de architect zijn dat mensen uit de volgende disciplines: levende have, technische dienst, botanische afdeling en presentatie. Ieder van hen heeft zo zijn eigen wensen en ideeën. Samen komen zij dan tot een plan voor het nieuwe verblijf. Louis Jacobs maakt deel uit van de werkgroep MUF (manoeis, uilen , francoislangoeren), en kan uitleggen waarom het manoelverblijf zo'n zware constructie heeft. Voor de dieren zelf lijkt dat niet nodig. Om het verblijf voor de bezoekers aantrekkelijk te maken is de voorzijde opgespoten met beton om de suggestie te geven van rotsen. Dit alles bij elkaar heeft een aanzienlijk gewicht, en dat maakt de zware constructie nodig. De reden dat het verblijf niet op tijd klaar was heeft ook te maken met het spuitbeton. Door de vorst eind januari, en daarna de sneeuw begin februari moest het opspuiten steeds worden uitgesteld, en daardoor kwam ook het andere werk zoals het inrichten en afwerken van het verblijf op een later tijdstip aan de beurt.

Beplanting Het is de bedoeling dat de kooiconstructie vanaf het kastanjelaantje bij de Mongoolse steppe uiteindelijk niet of nauwelijks te zien is. Daartoe zullen er veelal groenblijvende planten worden aangebracht, zoals zuurbes (Berberis), olijfwilg (Elaeagnus) en laurierkers (Prunus laurocerasus) . Binnen in het verblijf zullen niet zoveel planten komen. De manoelkatten leven per slot van rekening in een droog en dor steppegebied. Op de steppe groeien diverse stipa soorten . Dit zijn polvormende steppegrassen . Op de Mongoolse steppe

lHobby

CENTRUM

~,

MAGAZijN BlïdoRp Sradhoudersweg 97 c 3039 EC Rotterdam Telefoon 010 466 31 80

I I

GEREEdsdlAppEN • IJZERWAREN

I

!:S~C~!(~E!l

I Slatenweg

Schepenstraat 6d . Rotterdam· Telefoon

.JlL

BAUME & MERCIER GElIEVE foUtJTMS HQIILOOf"OU'\ll. 11'0

mUft·

. cW

{m1iel'

$

CORUM

ArtiJllllfJH(lrlt1J.'~'/~ FIlU

een jaar rond in Azië [ringen bij het mmer geven zij u een bezocht hebben.

1

~

ELEkTRA • SANiTAiR • VERF • SLEUTELsERViCE

I

~ers

De Vriend --, J... voor uw ogen en oren

10 8,

Rotterdam,

OIO

I

- 4666052

Altijd al alles willen weten over Diergaarde Blijdorp?

01046654 52

1€~ElI

~ ('fN'Yf.

ct6.~

DISTRIBUTEUR AGRÉÉ

JUWelie~HOrlOger Bob Langendam Stadhoudersweg 105 . 107. Rotterdam ' Tel.: 010·465.00.65 en 465.34 .00

Brasserie • Café-Restaurant Ons bedrijf is een verhaal apart. Kom het zelf ontdekken op loopafstand van Diergaarde Blijdorp. Voor een eenvoudige maaltijd van onze scherp geprijsde kleine kaart of een uitgebreid diner. Uw receptie, feestavond of vergadering verzorg en wij geheel naar uw wensen in onze inpandige zalenaccomodatie.

Wij verstrekken u graag informatie.

Tot ziens!

dat kan ...

Bentickplein 1 . 3 • 3039 KL Rotterdam Telefoon 010 467 75 77

I

~n en botanische tuinen . .Australië hebben alleen geen exotische dieren . dat het niet eenvoudig dieren te importeren. In erse diersoorten in ~erd , wat een regelrechte .or de inheemse flora en van introducties zijn 1, vossen, schapen, ~ bijvoorbeeld konden Jofdie ren razendsnel vrichtten het ecosysteem iverse buideldieren zijn ,tralische overheid stelt ,n de import van dat door ontsnappingen : bedreigingen voor de nen ontstaan. Veel zich derhalve lp inheemse dieren.

I

Hobby CE

!loos bij onze tegenvoeters

'MAGAZijN I,

Vriendennieuws-redacteuren Alex Schouten en Angeline Peters trekken een jaar rond in Azië en Australië. In het vorige nummer heeft u kunnen lezen over hun ervaringen bij het opvangproject voor gibbons op het eiland Phuket in Thailand. In dit nummer geven zij u een indruk van een aantal Australische dierentuinen, die ze tijdens hun reis bezocht hebben.

Stadhoudersweg 9 3039 EC Rotterdar . Telefoon 0 10 466 3 CEREEdscltAPPEN SANiTAiR - V

IElEkTRA -

---c.. o

"C

--

CO

Lr) c Lr) > Lr) c Mo

r= Scheper

QJ

"C

C

.JlL BAUME MERCIER

--QJ

&

>

GENEVE

DISTRIBUTE

:ti,;

JUWelie~~1 r~i

BobLan Stadhoudersweg 10 Tel.: 010 - 465.00,-

'.~y

In Europa staat de dierentuinwereld bepaald niet stil. Overal sch ieten nieuwe dierenverblijven als paddestoelen (in Blijdorp als heipalen) uit de grond en ook de rol van dierentuinen in het kader van natuurbehoud verandert snel. Hoe staat het echter met de dierentuinwereld bij onze tegenvoeters? Zijn daar dezelfde ontwikkelingen gaande? Australië is een continent met een aparte dierenwereld. De zoogdieren besloten er maar buideldieren te worden en grote roofdieren komen er niet voor. Omdat Australië bovendien zeer diverse biotopen heeft, variërend van woestijn tot regenwoud en van klifkusten tot zandstrand, is er een zeer gevarieerde en interessante fauna aanwezig. Om de Australiërs kennis te laten maken met deze uitbundige flora en fauna zijn er, in vergelijking met Europa (dat toch ook niet slecht voorzien is van dierentuinen)

zeer veel dierentuinen en botanische tuinen. Veel dierentuinen in Australië hebben alleen inheemse dieren en geen exotische dieren. De reden hiervoor is dat het niet eenvoudig is om niet-inheemse dieren te importeren. In het verleden zijn diverse diersoorten in Australië geïntroduceerd, wat een regelrechte ramp is geworden voor de inheemse flora en fauna. Voorbeelden van introducties zijn onder meer konijnen , vossen, schapen, ge iten e.d. Konijnen bijvoorbeeld konden zich bij gebrek aan roofdieren razendsnel voortplanten en ontwrichtten het ecosysteem volledig, waardoor diverse buideldieren zijn uitgestorven. De Australische overheid stelt zeer strenge eisen aan de import van exotische dieren, omdat door ontsnappingen en dergelijke nieuwe bedreigingen voor de inheemse fauna kunnen ontstaan. Veel dierentuinen richten zich derhalve (noodgedwongen?) op inheemse dieren.

,~

In dit artikel geven we u een impressie van een aantal dierentuinen die we tot nu tot in Australië bezocht hebben: Sydney, Melbourne en Adelaide. De grootste stad in Australië (Sydney) heeft wel de beroemdste dierentuin (Taronga Zoo), maar wordt wat betreft bezoekersaantal en aanta l diersoorten afgetroefd door de Zoo in Melbourne. Sydney wint het echter met vlag en wimpel qua ligging. De dierentuin is aan de overkant van de haven op een heuvel gelegen, waardoor er een schitterend uitzicht is op de skyline van Sydney. De dierentuin is zich aan het klaarstomen voor de Olympische spelen van 2000, dus er vinden op de valreep allerlei verbouwingen plaats. Het recent geopende regenwoud (zoals bijna overa l in Australië gesponsord door de Big Mac-keten) viel ons echter tegen, maar hopelijk is er over de overige nog te bouwen verblijven beter nagedacht. In alle bezochte dierentuinen zijn de recent geopende verblijven overigens veel minder 'groots' dan wat bijvoorbeeld Blijdorp en Burgers' Zoo uit de hoge hoed toveren. De voornaamste reden hiervoor is het

klimaat: geen strenge winters, dus geen dure binnenverblijven nodig. Opvallend is dat zowel in Sydney als Melbourne recent een nieuw deel met Australische dieren is geopend. Door middel van fokprogramma's zijn enke le buideldieren voor uitsterven behoed en via herintroductie probeert men weer populaties in het wild op te bouwen. In eerste instantie gebeurt dit veelal op kleine eilandjes, waar geen (geïntroduceerde) roofdieren aanwezig zijn. Met name het nieuwe wombatverblijf in Melbourne is heel mooi . Wombats slapen overdag in een ondergronds hol en grazen 's nachts. In sommige tuinen hebben de wombats een groot buitenverblijf (waar ze overdag geen gebruik van maken) en is het slaaphol niet te zien. In Melbourne loop je als het ware de burcht in en kun je de wombats heel goed bekijken. Iedere dierentuinliefhebber die voor het eerst een dierentuin in Australië bezoekt, kijkt z'n ogen uit. Dieren die zelden of nooit in Europese dierentuinen te zien zijn, zijn hier de gewoonste zaak van de wereld: koala, wombat, mierenegel, vogelbekdier,

dwergpinguïn, om er een paar te noemen. Behalve verbazing is er bij het bezoeken van een Australische dierentuin in het begin ook vertwijfeling. We bezochten bijvoorbeeld de Taronga Zoo in Sydney enkele dagen na aankomst in Australië. Hoewel we in Europa heel wat dierentuinen bezocht hebben en redelijk wat diersoorten kennen, voel je je in het Australië-gedeelte van deze dierentuin een beginneling. We zullen u als voorbeeld een opsomming geven wat er in het nachtdieren huis rond hobbelt: quokka, quoll, kaluta, kowari, numbat, bettong, enzovoorts. Een aantal namen zal u misschien bekend voorkomen, de meeste van deze soorten kom je echter niet of zelden in Europese dierentuinen tegen. Hetzelfde geldt voor de vogelcoliectie. Meer dan 200 soorten Australische vogels: parkieten, papegaaien en kaketoes in allerlei kleuren en maten, ijsvogels, allerlei zangvogels, waadvogels, enzovoorts. De dierencollectie van de drie stadstuinen is uitgebreid, waarbij de nadruk ligt op de inheemse dieren , Amerika en Azië. Europese dieren komen er nauwelijks voor. Alleen een verdwaalde das en schildpadden uit Griekenland konden we ontdekken. Sydney heeft echter een belangrijke Nederlandse inbreng. De gorilla's zijn dé attractie en juist die komen van Apenheul. Ruim twee jaar geleden is één van de gori llagroepen van Apenheul naa r Sydney gevlogen om een nieuw verblijf in gebruik te nemen. Kibabu, de zi lverrug, prijkt op de voorkant van de plattegrond van de dierentuin en elke ontwikkeling binnen de gorillagroep komt uitgebreid in de pers. Helaas is het vorig jaar geboren jong na drie weken overleden, maar Frala is opnieuw zwanger en is voor begin juli uitgerekend! De dierencollecties van de drie tuinen komen sterk overeen, hetgeen waarschijnlijk in de hand gewerkt wordt door de geïsoleerde ligging van de Au stralische dierentuinen. Alle tuinen hadden bijvoorbeeld mandrilis, leeuwstaartmakaken, rode panda's en Aziatische goudkatten. Soorten die in Nederland maar in één of enkele dierentuinen voorkomen.

De dierentu inen van Sydney, Melbourne en Adelaide zijn reeds in de vorige eeuw opgericht (d ie van Adelaide is bijvoorbeeld 116 jaar oud) en liggen nabij of in het stadsce ntrum. Van deze 'ouderdom' is bijna niets meer te zien. Sydney heeft nog een oude vol ière en een oud binnenverblijf van beren, onder het motto 'zo ging het vroeger'. In Melbourne is een roofdierverblijf in Victoriaanse stijl gehandhaafd (maar niet meer in gebruik). Geen nostalgische gebouwen zoa ls in Blijdorp en Artis. Door gebrek aan ruimte in de binnenstad (ja, zelfs in Australië) hebben de tuinen buiten de stad een 'open range zoo' (kortom een safaripark) voor met name de dieren van de Afrikaanse savanne aangelegd. In Europa zouden we een dergelijk safaripark toch redelijk dicht bij de stad aanleggen, maar het safaripark van de Taronga Zoo is volgens de brochure slechts een ritje van 5 uur van Sydney! Ach ja, ze denken hier anders over afstanden .... Dat was ons toch wat te ver, vandaar dat we alleen de safariparken van Melbourne en Adelaide bezocht hebben. Bij beide safariparken is het na een uurtje safaribus zo ongeveer afgelopen.

.ajaarsexcursie naar Apenheul op 25 september 1999 Op 25 september 1999 bezoeken de Vrienden de Apenheul in Apeldoorn. Er kan kennis worden gemaakt met onder meer de prachtige gorillagroep, de bonobo's en met het nieuwe verblijf voor orang oetans, bevolkt door vijf voormalige Blijdorpbewoners!

De volgende punten zijn voor u van belang: Nauwelijks een wandelgedeelte en een aantal perken voor de savannedieren zijn een beetje fantasieloos aangelegd. Wel heel ruim opgezet, maar ja, aan ruimte is er buiten de stad geen gebrek in Australië. Qua opzet van een safaripark kunnen ze nog wel wat leren van bijvoorbeeld Safaripark Beekse Bergen .

De algemene indruk van de bezochte dierentuinen was positief: veel bijzondere dieren, mooie verblij ven, goede educatie. Met name de aandacht voor de inheemse flora en fauna was opva llend. In Nederland kunnen we nog wat leren van onze tegenvoeters! Tekst en foto's: Alex Schouten en Angeline Peters

vertrek: 9.00 uur plaats: Conradstraat in Rotterdam (bij het Centraal Station). aankomsttijd Apenheul: 10.30 uur. geplande aankomsttijd in Rotterdam: 19.00 uur. kosten fl. 35,- voor leden; deelnemers die geen lid zijn van de Vereniging Vrienden van Blijdorp betalen fl. 40,-. In Apenheul bestaat de mogelijkheid tot het nuttigen va n een lunch, maar u kunt uiteraard ook uw eigen lunchpakket meenemen.

In de reissom zijn inbegrepen:

&J.JG

UITVAARTVERZORGING e.M. Bouwman Albert Verweystraat 2a 3061 SB Rotterdam Tel. 010 414 53 43 Bgg . 010 414 55 64

Stijlvolle uitvoering van begrafenissen en crematies. Informatie over: - Het O.RV depositofonds (=verzorgingsfonds) - De kostenbegroting voor een uitvaart, met betrekking tot een af te sluiten verzekering - Inschrijving wilsbeschikking met vrij lidmaatschap

de busreis Rotterdam - Apenheul v.v. een kopje koffie. toegang tot Apenheul. fooi voor de chauffeur.

Aanmelding voor deze excursie: Het verschu ldigde bedrag dient u over te maken naar postbanknummer 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, afd. Excursies, Aernt Bruunstraat 59 te Rotterdam , onder vermelding van 'Apen heul 1999'. De gi ro-overschrijvingen dienen uiterlijk op 1 september te zijn ontvangen. Uw oversch rijving is uw bewijs van deelname aan de excursie; u ontvangt dus geen verdere bescheiden of mededelingen. De aanmeldingen worden in volgorde van ontvangst behandeld . Snelle overmaking van het verschuldigde bedrag is derhalve aan te bevelen . Het is helaas niet mogelijk het te betalen bedrag te restitueren voor afmeldingen die later dan 1 september zijn ontvangen . Restituties binnen de gestelde termijn vinden plaats onder inhouding van de door de Vereniging gemaakte (admi nistratie-) kosten (fl 5,-). Het maximum aantal deelnemers is 102, dus reageert u sne l!

Zoals altijd geldt in de bussen een rookverbod.

De Goudse Schaar .~ .!IJ.c __.11 ft{ p~f(J.~~

Reeds 15 jaar een begrip in Rotterdam. Uw adres voor het veranderen en repareren van al uw kledingstukken. Paskamers aanwezig en voor mensen die slecht ter been zijn is er een haal- en brengservice.

Of je nUl woont in een "statige laan " of een terrarium MAKELAARDIJ RUBENSPLEIN weet als geen ander hoe het is om goed gehuisvest te zijn!

Uw Makelaar met de Persoonlijke aandacht.

o

Goudse Rijweg 1 te Rotterdam Telefoon: 010452 1073

MAKE LAAR DIJ

RUBENSPLEIN

Rembrandtlaan 2 • Broersvest 10 Schiedam 010 273 12 22

!Pre/oria

:7!'luariumsFedaalzaak 6u 2

Ruim 300 m dierplezier! Ru im assortiment aan dieren en -benodigdheden Op vertoon van deze advertentie o ntvangt u een kanarie

plu< kool

vaal45,.

Pretoria laan 24-26 • 3072 EN Rotterdam telefoon: 010 485 39 00

Op vertoon van deze advertentie en een aankoop van tSO,aan trop ische vissen

I

loo'n boek: ... vier keer Blijdorp Kent U misschien Hank Heutink, een reus van een kerel? Of Harry Overdijk, Rik de Bakker of misschien Pieter de Wit? Vast niet, het zijn namelijk verzonnen name.n van echt bestaande dierenverzorgers en een portier uit Blijdorp. Samen met verzor~ers Uit andere Nederlandse dierentui nen hebben ze aan Jeroen Thijssen hun beleven issen In de dierentu inen verteld. Jeroen Thijssen is een programmamaker voor de VPRO en heeft al eerder verhalen gepubliceerd voordat hij het boekje 'Mensen en Zoo' schreef. In dit boekje beschrijft hij 21 belevenissen van Nederlandse d ierentuin medewerkers. De

Toon en Herman. De stewardess begrijpt echter de meegereisde verzorger verkeerd en verte lt de vlieger dat Toon Hermans aan boord is. De ijverige vlieger licht het vliegveld in, zodat men daar een VIP-ontvangst kan regelen!

Naast de stukjes over Blijdorp kunt u meeste verhaa ltjes zijn vrolijke of wappige stukjes. Sommige . - -__••______ verhaa ltjes lezen over Artis 1 (over een fil mpl<:>eg en,niet gebeurtenissen zijn vrij recent, andere zijn langer geleden, • Yernalen uH I meewerkende piranha sj, zoa ls het ve rh aal van "Hank U renium I Burgers (over een ontsnapt Heutink" over de brand in het I 1"" SI ' aardvarken en een droevig zoologisch museum in e ' verhaal van een beginnende Blijdorp. leeuwenverzorger), Emmen (met de leukste titel uit het De meeste stukjes boekje: 'Escape from beslaan vijf à zes bladzijden Antcatraz', over ontsnapte en de sch rijfstij l is vrij parasolmieren), Ouwehand, eenvoudig gehouden. Dit Dolfinarium Harderwijk en maakt dat het zeker ook een Amersfoort. leuk boekje voor kinderen is. 'Mensen en Zoo' bevat Misschien komt iets van ook 21 tekeningen van d it alles u vaag bekend voor, dat Patsy Backx, die eerder al kan! Jeroen Thijssen heeft een kinderboek maakte. namelijk een aantal verhaa ltjes uit zijn boek verfi lmd voor het Van de 21 verhaaltjes zijn er vier uit VPRO-programma 'Villa achterwerk:' A I met Blijdorp. Eentje beschrijft de gebeurtenissen al is 'Mensen en Zoo' een leuk boekje voor bij de brand in het zoölogisch museum, een een regenachtige zondagmiddag of om voor ander gaat over een ontsnapte zebra die te lezen aan Uw kinderen. uiteindelijk over het spoor door Rotterdam Centraal Station rent. Leuker IS het verhaal Veel leesplezier! van de portier die een koppi&e hond, die Blijdorp in wil, met veel moeite biJ de In&ang Jeroen Thijssen - 'Mensen en Zoo' weet weg te jagen . Later die dag hoort hiJ Tekeningen: Patsy Backx echter dat er een wolf vermist wordt! ISBN-nummer: 90234 3625 3. Tekst: Jos en Anne Marie Een ander leuk verhaal over Blijdorp Nijkamp Hosman . gaat over het per vl.iegtuig teru brengen van twee, uit het aquarium gegroeide, soepschildpadden naar Aruba. De twee heten

j. ,ieraen 1 . -

ensen en lO 0

p

.

en

In vertrouwde handen

.oud Bloed

Een kwalitatief goed leven leiden. Ieder mens streeft ernaar, ook mensen met een al dan niet zichtbare handicap. Coloplast zoekt samen met hulpverleners en patiënten al jarenlang naar de beste oplossingen voor stomazorg, incontinentie- en retentiezorg en wond- en huidverzorging. Deze gezamenlijke inspanningen hebben ertoe geleid dat Coloplast kwalitatief hoogwaardige medische hulpmiddelen levert die ervoor zorgen dat de gebruikers zo min mogelijk hinder van hun handicap ondervinden.

Assura is de meest recente lijn stoma-opvang systemen van Coioplast. Assura staat voor innovatieve, gebruiksvriendelijke systemen die

Comfeel is het uitgebreide assortiment wondverzorgingsproducten. Alle Comfeel producten zijn gericht op de modeme, vochtige wondbehandeling. Voor alle typen wonden

voor iedere stomadrager

heeft Comfeel

een geschikte oplossing

een geschikt product. Deze keer in de rubriek Koud Bloed aandacht voor een vissoort die binnenkort zal verhuizen naar het Oceanium: de neerkijker.

Onder de naam Conveen valt een compleet assortiment producten voor de verzorging van urineincontinentie, faecaleincontinentie en

Wilt u meer weten over

retentie.

onze producten? Bel dan onze gratis servicelijn:

0800 - 0229898

Algemeen De neerkijker (Selen e vomer) behoort tot de horsmakrelen (Carangidae). In het Duitstalige gebied wordt hij ook wel paardekopvis genoemd . Hij wordt zo'n 25 -30 centimeter lang en heeft een hoog zijdelings afgeplat lichaam. De ogen liggen hoog op de kop, waardoor het lijkt of de vis continu omlaag kijkt. Het gezichtsvermogen van deze vis is goed. Hij jaagt ook op het zicht. Hij komt voor in tropische delen van de Atlantische oceaan in het bijzonder het Caraïbisch gebied van Florida tot Venezuela in niet al te diep water tot circa 10 meter diep met veel open ruimte.

Coloplast BV SoftwarelAteg 1 Postbus 1111 3800

BO Amersfoort

. , Coloplast Geeft voor aan zorg

Jagers De vis is zilverachtig van kleur met een bepaalde glans. De neerkijker is bedekt met kleine schubben, om hem sneller te

maken. Men vermoedt dat de kleur, die bij meer jagende vissen voorkomt, de vis minder zichtbaar maakt voor prooidieren. De neerkijker benadert zijn prooi van boven. Door de kleur en glans zal hij nauwelijks opvallen tegen het achter hem invallende zonlicht. Bovendien benadert hij zijn prooi zodanig dat zijn lichaam met een zo klein als mogelijk oppervlak naar het prooidier toegekeerd is. Hij leeft in grote groepen van honderden tot duizenden dieren. Deze groepen jagen op kl eine visjes, die zij als groep, net als bijvoorbeeld pelikanen, insluiten en opjagen.

Blijdorp In Blijdorp zijn de neerkijkers op dit moment gehuisvest in de Rivièrahal. Zij bewonen één van de aquaria tegenover de ingang va n de souven irwinkel in hetzelfde rijtj e als de Queensland tand baars en het poetsvisje (zie ook Vriendennieuws 98-3 )

,'-.

Het aquarium waarin zij gehuisvest zijn heeft ee n inhoud van 9000 liter water. De temperatuur van het water ligt tussen de 25°C en 27°C. Het water in het aquarium wordt éénmaal per twee weken voor een deel vervangen (ongeveer 1500 liter). Het water moet goed ontgast worden om problemen bij de vissen met bijvoorbeeld uitpuilende ogen door luchtbolletjes in het lichaam te voorkomen.

deze tragedie overleefd. Men vermoedt dat stress, gekoppeld aan een infectie, de oorzaak is geweest van de problemen. Het water van het huidige aquarium wordt zeer goed gedesinfecteerd en schoongehouden door een afschuimfilter, een bacteriologisch filter, een UV-licht sterilisator en een ozon sterilisator. Op deze wijze hoopt men problemen in de toekomst te voorkomen.

Wat betreft hun voedsel zijn de neerkijkers geen lastige kostgangers . De op dit moment aanwezige exemplaren, vier stuks om precies te zijn, eten gezamenlijk binnen enkele minuten 30 goudvissen. Na deze maaltijd is aan de vissen nauwelijks te zien, dat zij net gegeten hebben.

Toekomst

Problemen Neerkijkers zijn in Europese aquaria zelden te zien. In aquaria in de Verenigde Staten zijn zij meer algemeen. Blijdorp heeft in eerste instantie 20 neerkijkers uit het aquarium in Seattle ontvangen. Vrij snel na aankomst in de Rivièrahal overleed één exemplaar. De overgebleven negentien exemplaren zaten in een bak die mogelijk te klein was. Zij zijn twee dagen na aankomst in een grotere bak geplaatst. De eerste week leken de vissen zich goed te houden en aten zij goed. Vervolgens kregen enkele exemplaren plekjes op de huid. Deze plekjes gingen over in bloederige schimmel plekken op vinnen en lichaam. Enkele exemplaren werden behandeld met antibiotica in een apart klein aquarium. Dit had geen resultaat. Desondanks zijn de overige exemplaren in het grote aquarium ook behandeld. Uiteindelijk hebben slechts vier exemplaren

Het is de bedoeling dat een school neerkijkers aanwezig zal zijn in het Caraïbische deel van het Oceanium. Er zullen dus nieuwe exemplaren bij moeten komen. Door te leren van de problemen bij de eerste groep hoopt men deze problemen in de toekomst te voorkomen. Men dient veel aandacht te besteden aan stresspreventie en aan de zuiverheid van het water. Helaas zijn de geslachten moeilijk te onderscheiden. Bij de huidige exemplaren is baltsgedrag gesignaleerd. Het begin is gemaakt! Met dit verhaal wordt ook duidelijk dat voordat het Oceanium volledig functioneert en alle dieren aanwezig zijn, vele problemen overwonnen moeten worden door de verzorgers en de vele onderzoekers. Hopenlijk draagt deze wetenschap bij aan de waardering voor wat Blijdorp op het gebied van vissen presteert. Tekst: Cerhard Tijssen Foto: Diergaarde Blijdorp Met dank aan: Ron Bernhard, vissenpost Blijdorp

Tevens uw leverancier voor horeca en catering Hillevliet 15 Tel. : 0104859657 Fax: 010-485 00 27

Groene Hilledijk 255a Tel. 010 423 23 39

Rode verrassing uit Shanghai:. de rode goral

Lange Hilleweg 117 Tel. : 010484 7835

Wij kunnen ons nog goed onze eerste ontmoeting met de rode goral herinneren. In het oude anoa-verblijf zagen wij iets kleins snel rondjes rennen en dat " iets" was zeker geen anoa. Na een aantal snelle rondj es rend e " het" naar binnen de stal in en kwam er even een moment om de nieuwkomer te bekijken. Dan stond hij even stil met zijn twee voorpoten op de drempel van de stal. Het 'iets' bleek een rood-bruin geit-achtig dier met een vriendelijke kop. AI snel kwam hij weer naar buiten om zijn rondjes te rennen. Soms bleef hij ook buiten even opde uitkijk staan met zijn voorpoten op een, in het perk li~end e , boomsta,m. Op het,voorloplge bordje op de hekken lazen we dat we voor het eerst In ons leven. een rode gora! hadd~n gezien. Wij vonden het zo'n leuk dier dat we besloten lets meer informatie over deze nieuwe bewoner van Blijdorp te gaan opzoeken. Corals behoren tot de familie van de gemzen. Binnen deze grote familie zijn ze geplaatst in de onderfamilie van de bokken, die weer wordt verdeeld in drie geslachten: de bosgeitantilopen (onder andere de goral), de rundergemzen (de takins) en de gemsachtigen (de gems). De takins en de goral in Blijdorp zijn dus niet zomaar bij elkaar geplaatst: ze zijn nauw verwant aan elkaar en leven ook in dezelfde gebieden. Corals bewonen droge berglanden tussen de 1000 en 4000 meter hoogte. Vaak leven ze in kleine groepjes, alleen de oudere bokken leven soms als eenling. Ze leven van de schaarse beplanting op de bergen, waar ze vooral 's ochtends en 's avonds grazen.

Op rotsen en schuinliggende boomstammen hebben gorals hun uitkijkposten . Ze kunnen in het rotsachtige gebied zeer goed uit de voeten. Op film heeft men aangetoond dat ze zo snel zijn dat de hoeven al weer los zijn van het losliggende gesteente voordat dit onder invloed van hun gewicht ging bewegen! Rode gorals blijven meestal hun hele leven in hetzelfde gebied. Alleen in de winter zoeken ze wat lager gelegen gebieden van de bergen op, hoewel ze nooit in de dicht beboste gedeelten komen. In een dikke laag sneeuw kunnen gorals niet goed vooruit komen. Dit kost te veel energie omdat ze met hun dunne poten wegzakken in de

.". ~

sneeuw. Dit is de reden waarom ze 's winters naar lagere gebieden trekken. Rode gorals krijgen meestal één jong, soms wordt er een tweeling geboren. De paartijd is in september/oktober en zo'n zes maanden later wordt het jong geboren dat dan meetrekt in de groep. Het verhaal over Blijdorp en de rode goral begint eigenlijk al in de zeventiger jaren. In die tijd begon men zich in de regio Shanghai te realiseren dat een aantal dieren uit hun nabije omgeving met uitsterven werd bedreigd. Dit was voor de dierentuin in Shanghai het moment om onder andere rod e gorals in de collectie op te nemen . De bedoeling was in de eigen tuin een levensvatbare groep rode gorals te kweken. Ter vergroting van de populatie werden vervolgens gorals naar andere dierentuinen gestuurd. Het uiteindelijke doel is om ze weer in het wild uit te zetten. Gelukkig was men in Shanghai zeer succesvol met de kweek van de rode gorals. Er zijn ondertussen al meerdere generaties gefokt. Op dat moment kon men in Blijdorp

profiteren van de goede connecties die beide tuinen onderling hebben en een tweetal mannelijke rode gorals naar Rotterdam halen. De ene staat bij het jonge blauwschaap schuin tegenover de penseelzwijnen. De ander had een plekje op de takinrots. Blijdorp heeft tot nu echter weinig geluk met de rode gorals. De goral op de takinrots werd flink gepest door het mannetje van de rhesusapen. Na het overlijden van dit mannetje leek het beter te gaan. De conflictjes met de mannelijke takin werden hem waarschijnlijk uiteindelijk fataal. Op een dag lag hij dood in het nachtverblijf. Een van zijn ribben was gebroken en had een long doorboord . Waarschijnlijk was de breuk het gevolg van een kopstoot van de mannelijke takin. Het is dus afwachten hoe het verder gaat met de rode gorals in Blijdorp. Wij hopen dat ze nog lange tijd in Blijdorp te zien zullen zijn.

9ldoocafenkanfoor mr

CJf.

CJ(ufjer

Qespecia/iseerd in a.tl.: 9lrbeidsrecht c5trajfecht %mi/ierecht 9id/eoliet 124 te LRollerdam . telefoon 010466 65 44

Tekst en foto 's: Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman.

yO{YJ< al uw 6~kJ

~~J

~b- en 1'OU«)~bJ

ai. cwIc Iud ~ V(H}/)llea!ce ~Mt.

Trakteren? Belegde broodjes bestellen ??

J.J. v.d. Bergselaan 322 Stadhoudersweg 106 Jonkerfransstraat 96

Sterre

tel: 0104666294 tel: 010466 6774 tel: 010413 81 88

Oe bakker die nog zelf bakt uit Rotterdam

.."-e:;

·ort verslag Algemene Ledenvergadering 1999

Mevrouw Gerritse stond even stil bij de activiteiten van het promotieteam. Deze onvermoeibare Vrienden stonden weer uren in de Vriendenwinkel en maakten op verschillende bijeenkomsten reclame voor onze Vereniging. Naast de inkomsten uit de verkoop van artikelen werden ook talloze nieuwe leden aangedragen. Mevrouw Groenhorst sprak, onder instemmend applaus van de zaal, namens de aanwezigen haar dank uit voor het werk van het promotieteam. De penningmeester, A. Bos, gaf een korte toelichting op het financieel verslag over 1998 en de begroting voor 1999. We moeten er nog even flink aan trekken om het miljoen voor de vogelrots bijeen te brengen! In Vriendennieuws 99-1 waren een paar cijfers niet correct weergegeven: • Op verzoek is nu ook de opgebouwde rente van de deposito's vermeld . In de staat van baten en lasten 1998 moet onder 'rente' een bedrag staan van fl. 11.486,-. Op de balans, onder passiva, moet staan 'voorziening Gorilla's' i.p.v. 'groot kas , en 'voorziening Manoels/Bass Rock ' i.p.v. 'voorziening Manual/Beurs Rock' .

De vergadering van 17 april werd bijgewoond door ca 150 leden. Onze voorzitster verwelkomde de aanwezigen, in het bijzonder de ereleden mevrouw C. Berger en de heer B. Swaep en de heer A.H . Dorresteyn, directeur van Diergaarde Blijdorp. Mevrouw Groenhorst keek vervolgens terug op het jubileumjaar 1998. Een aantal gebeurtenissen passeerde de revue: de enquête onder de leden, de extra reis naar de wadden en de jubileumbijeenkomst over het Oceanium, waarbij een inleiding werd verzorgd door oud-premier Lubbers. Als gevolg van opmerkingen van verschillende leden in de enquête is begin 1999 de aanvangstijd van de winterlezingen verplaatst naar 14.00 uur. Deze wijziging heeft echter niet geleid tot meer belangstelling, het tegendeel was eerder het geval. Om die reden heeft het bestuur besloten om, met ingang van het nieuwe seizoen, het aanvangstijdstip van de lezingen terug te brengen naar 11 .00 uur. Het besluit werd met instemming door de zaal begroet.

Het ledental groeit nog steeds. Half april 1999 had onze Vereniging 6095 leden! ste Het 6000 lid, mw. Nathalie Spek, werd tijdens de vergadering in de bloemetjes gezet. Bloemen waren er ook voor Jack van Geenen , journalist van de Maasstad. Uit handen van mevrouw Groenhorst ontving hij tevens de zilveren olifantspeld voor de bijzondere wijze waarop hij in zijn artikelen aandacht heeft besteed aan de activiteiten van de Vrienden. Het bestuur was van mening dat deze aandacht zeer positief is voor de verdere ontwikkeling van de Vereniging.

De kascontrolecommissie heeft de boeken nagezien en in orde bevonden. Wel had zij nog twee aanbevelingen: men zou graag zien dat de opbrengsten van speciale acties en de opbrengst van de sponsorloterij voortaan apart worden vermeld. De heer Bos gaf aan deze aanbevelingen mee te zullen nemen . De vergadering verleende vervolgens het bestuur décharge voor het gevoerde financiële beleid in 1998. Volgens rooster waren de heren Bos en Damen aftredend. De heer Bos werd met algemene stemmen herbenoemd. De heer Damen was niet herkiesbaar. Namens bestuur en vergadering werd hij door mevrouw Groenhorst bedankt voor zijn inzet voor onze Vereniging. Als dank ontving de heer Damen een tweetal presentjes. De heer Damen wordt opgevolgd door de heer M. Kreuger, hoofdredacteur van Vriendennieuws.

Als gevolg van de uitbreiding van de tuin door de openstelling van het Oceanium zal de entreeprijs van Blijdorp volgend jaar verhoogd worden. Het bestuur is van mening dat de contributie voor het lidmaatschap van de Vrienden gelijke tred moet houden met de entreeprijs van Blijdorp (onder ander vanwege de twee vrijkaartjes). Het bestuur stelde voor de minimum contributie te verhogen naar fl. 55,00 per jaar, hetzij via een verhoging met fl. 10,- in 2000, of via een verhoging van fl. 5,- in 2000 en fl. 5,- in 2001. Met overgrote meerderheid koos de vergadering voor een verhoging in één keer. Er werd nog even kort stil gestaan bij de mogelijkheid van een apart tarief voor 65 plussers. Het bestuur gaf echter aan om diverse redenen geen mogelijkheid te zien voor een gedifferentieerde contributie. De bijeenkomst werd besloten met een kort overzicht van de laatste nieuwtjes uit de Diergaarde door de heer A.H. Dorresteyn, directeur van Blijdorp. Hij wist onder meer te melden dat het Oceanium waarschijnlijk voorjaar 2000 officieel zal worden geopend en dat de bevolking van de vogelrots in het Oceanium zal worden gevormd door bevruchte eieren uit Ijsland en door olieslachtoffers. Goed nieuws was het dat olifantenbul palong hersteld is van een herpesvirus en een beschadiging van zijn slurf. Verder heeft de heer Dorresteyn recent zelf kunnen constateren dat het uitstekend gaat met de Rotterdamse ijsbeertjes Taco en Winner in de dierentuin van het Chileense Santiago. Na de lezing van de heer Dorresteyn sloot de voorzitster de vergadering. Na een korte pauze verzorgde mevrouw Birgit Janssen een interessante inleiding over haar onderzoekswerk onder gorilla's in Afrika. Degenen die zich daarvoor hadden aangemeld gebruikten vervolgens een gezamenlijke lunch in de Kiboko Jungle. De dag werd afgesloten met een rondleiding over het bouwterrein van het Oceanium onder leiding van de heren Dorresteyn en Klapwijk van Diergaarde Blijdorp. Tekst: Theo van de Velde en Marcel Kreuger Foto's: Gerda vd Linde

Winterlezing uitgelicht: dierenarts in Blijdorp De lezing van zondag 14 februari werd verzorgd door Marian Mensink, dierenarts in Blijdorp. Aan de hand van dia's vertelde zij wat er allemaal komt kijken bij het werk van de dierenartsen in de Diergaarde. De dierenartsen staan in nauw contact met de verzorgers. Waarneming is een belangrijke methode om te zien of een dier ziek is. De verzorgers geven door of het nodig is dat de dierenarts naar een dier komt kijken. Omdat het wilde dieren betreft is het vaak een hele klus om ze te vangen voor bijvoorbeeld bloedonderzoek. Bij grote en gevaarlijke dieren is het meestal noodzakelijk om ze te verdoven om bloed af te tappen en het dier te kunnen onderzoeken. De dierenartsen gebruiken een blaaspijp om zo het middel toe te dienen dat nodig is om het dier in slaap te krijgen. Voor dieren met een dikke huid zoals de neushoorns is er een gaspistool. Eenmaal onder zeil wordt er bloed afgenomen voor onder andere serologisch onderzoek in het laboratorium. Aan de hand van de uitslag van dit onderzoek kan de dierenarts een behandelwijze vaststelien.Veel geneesmiddelen voor dieren zijn afgestemd op huisdieren zoals honden en katten. Daarom is het wel eens lastig om medicijnen toe te dienen aan een veel kleiner dier zoals een hagedis of juist een reusachtige olifant. Blijdorp heeft dan ook van een aantal medicijnen de 'pure'stoffen in de apotheek. De dierenarts kan dan zelf, eventueel met toevoeging van een aantal vulstoffen, een recept klaarmaken wat ook praktisch is om toe te dienen. Het toedienen van medicijnen aan het zieke dier kan de nodige problemen geven. Sommige dieren zijn zeer gehaaid als het erom gaat een bitter smakend medicijn te moeten innemen. Als voorbeeld gaf Marian Mensink de olifant Irma, die ze zelfs wel eens met puddingbroodjes heeft moeten paaien. Daar zat het smerige goedje dan in verstopt. Helaas, Irma trapte ook daar niet in!

Af en toe roepen de dierenartsen de hulp in van de technische dienst. Dit bij voorbeeld in het geval van bijzondere patiënten zoals een murene die was aangevallen door een haai. De technische dienst maakte een hulpmiddel waardoor de murene gefixeerd en onder narcose gebracht kon worden .

kundige faculteit in Utrecht voor weefselonderzoek. Door sectie te doen heeft men onder andere kunnen ontdekken dat· bepaalde geboorteafwijkingen te wijten zijn aan eerder medicijngebruik. Ook is gebleken dat de vitaminen verdwijnen uit vis die bevroren is geweest, waardoor dieren belangrijke elementen in hun voeding missen.

In Blijdorp wordt gebruik gemaakt van moderne technieken zoals echografie, bijvoorbeeld om de zwangerschap bij een olifant te kunnen volgen, of het geslacht van een reuzensalamander vast te stellen.

Soms is het belangrijk om zaken naar buiten te brengen om samen met andere dierentuinen tot oplossingen te komen. Een belangrijke ontdekking van de laatste tijd, is dat er bepaalde virussen voorkomen bij schapen die de dood kunnen veroorzaken van giraffen, bantengs en olifanten. Reden voor Blijdorp om de schapen uit de kinderboerderij te verwijderen.

Alle dieren die Blijdorp binnenkomen moeten minstens drie weken in quarantaine. De zoogdieren worden gecontroleerd op t.b.c. Alle mest wordt onderzocht op wormen en bacteriën, om te voorkomen dat andere dieren in de dierentuin geïnfecteerd worden. Een hele belangrijke taak van de dierenarts is het verrichten van sectie, om zo de doodsoorzaak van een dier vast te kunnen stellen. Een deel van het materiaal dat hierbij verzameld wordt, gaat naar de diergenees-

Zo kunnen de dierenartsen niet alleen zieke dieren genezen, maar door onderzoek ook voorkomen dat er andere dieren ziek worden. Tekst: Monique van Leeuwen-Maat met dank aan: Marian Mensink Foto: Diergaarde Blijdorp

Het gaat nu echt gebeuren! We krijgen binnen twee jaar, in de buurt van de tunnel, een tweede winkel.

Als dieren een uitgebreider onderzoek nodig hebben worden ze onder narcose gebracht. Gasnarcose is veiliger voor het dier, onder andere omdat gas nauwkeuriger te regelen is dan een injectie. Blijdorp beschikt over een operatiekamer, maar er is ook verrijdbare röntgen-en narcoseapparatuur die mee kan naar de stallen. Het is niet altijd eenvoudig om een dier onder narcose te brengen. Voor herkauwers bij voorbeeld is het gevaarlijk vanwege de inhoud van de pens: die kan teruglopen in de luchtpijp, waardoor de dieren kunnen stikken. Daarom moeten zij een aantal dagen vasten voordat zij onder narcose mogen worden gebracht.

WIE? Itornt ons Promotieteam

versterken.

Heeft u een dagje Oller, kunt u bij elkaar tellen en leuk met klanten omgaan?

1+1

kom dan ons

Promotieteam

versterken.

Voor inlichtingen kunt u bellen of faxen na;Jr: (010) 466 36 82. Een briefje IS ook welkom: H. Gcmtsc Sourystraat 10 • 3039 SR Rotterdam

voorzien van korte stugge haartjes die het voortbewegen in spleten van amper een millimeter mogelijk maken. Deze haartjes zijn tevens trillingscensoren.

Blijdorp Logistiek Onder deze tite~ bespreken we vanaf dit nummer een logistiek element van de dierentuInorganisatie. In de komende afleveringen kunt u artikelen verwachten over bijvoorbeeld afval, voer, water, catering, ete. Dit nummer gaat over een bekende doch ongenode gast.

De kakkerlak Iedere dierentuin heeft zijn ongenode gasten. Zo kent Blijdorp er ook een aantal. Waarom deze gasten ongewenst zijn laat zich vaak gemakkelijk raden. Nog redelijk onschuldig zijn bijvoorbeeld de reigers, die als ze de kans krijgen kilo's vis van de reguliere gasten verorberen; de eenden, die de vijver als een luilekkerland beschouwen en spreeuwen en mussen, die zelfs het eten van de bezoekers durven stelen. Muisjes zijn In dierentuinen niet zeer geliefd wegens hun knaaggedrag en hun voorliefde voor graanproducten (lees: diervoeders). De opdringerigste van de ongenode gasten is wel de kakkerlak. Hoewel de technische dienst erin slaagt het aantal beheersbaar te houden, is het is een illusie te verwachten dat de dierentuin er ooit van gezuiverd zal zijn. Om te weten wat de omvang van dit probleem is, moet u eerst iets van deze diertjes weten.

De kakkerlak is een insect ingedeeld in een eigen familie (Blattidae). Het geslacht IS minstens 300 miljoen jaar oud. De kakkerlak is van nature een (sub)tropisch dier. In Nederland komen hoofdzakelijk drie soorten voor: de bakkerstor (blatta orientalis, ofwel de oosterse kakkerlak), de Duitse kakkerlak (blatta germanica) en de Amerikaanse kakkerlak (Periplaneta americana). De bakkerstor en Duitse kakkerlak hebben onontwikkelde vleugels en kunnen niet vliegen, hun grootte varieert van 1,5 tot 2,5cm; de Amerikaanse kakkerlak wordt zelfs 4cm en heeft volledig ontwikkelde vleugels. De bakkerstor en voornamelijk de Duitse kakkerlak zijn verantwoordelijk voor 95% van de in huishoudens aangetroffen soorten. In de diergaarde treft men regelmatig ook de Australische-, de Amerikaanse-, de breedband- en Surinaamse kakkerlak aan. Deze soorten komen eigenlijk alleen in grote (vaak havengebonden) bedrijven en dierentuinen voor.

Leefomgeving Kakkerlakken houden van een warme en liefst enigszins vochtige omgeving. Ze zijn lichtschuw en hebben weinig natuurlijke vijanden. Eigenlijk worden ze alleen door gekko's en enkele vogels gegeten. Over wat de kakkerlak eet kunnen we kort zijn: mensenvoedsel, dierenvoedsel, afval, planten, papier, hout, uitwerpselen, kortom alles. En als er niets is kan hij ook nog eens 40 dagen zonder voedsel.

Voortplanting De vorm van áe kakkerlak is al miljoenen jaren ongewijzigd. Veranderende omstandigheden hebben nooit geleid tot opmerkelijke evolutionaire aanpassingen. De kakkerlak heeft zoals veel insecten samengestelde ogen, ze zijn uitgerust met beweeglijke voelsprieten die bovendien van reukorganen zijn voorzien. De poten zijn

Zij planten zich onder optimale condities razendsnel voort. De kakkerlak draagt haar eitjes met zich mee in een zogenaamd eipakketje. De pakketjes van de bakkerstor bevatten 16 eitjes en die van de Duitse kakkerlak rond de 30. In haar leven produceert zij minstens vier tot zes pakketjes. Dat leve~ .duurt ongeveer een jaar. De rijping van de eitjes duurt, afhankelijk van de temperatuur, tussen de 20 en 40 dagen. De nimfen, dat zijn de jongen, hebben eveneens afhankelijk van de omstandigheden 40 tot 120 dagen en zes vervellingen nodig om weer geslachtsrijp te worden. De bakkerstor sleept haar eipakketje enkele dagen mee, laat het in een spleet achter en kijkt er niet meer naar om. De Amerikaanse kakkerlak draagt het eipakketje tot twee dagen voordat ze uitkomen met zich mee.

'Wat mij niet vernietigt, maakt mij sterker' Deze historische uitspraak (van Mahatma Ghandi) geldt in ruime mate voor de kakkerlak. Wanneer verdelging niet volledig of vakkundig gebeurt, bouwt de kakkerlak binnen de kortste keren een verhoogde resistentie op. Het is bekend dat zij meer pesticiden kunnen verdragen dan a~der~ insecten . Een kakkerlak verdraagt ook bijna tien maal meer radioactiviteit dan welk ander dier. Men heeft ze aangetroffen op onmogelijk geachte plaatsen in kerncentrales. Men heeft zelfs wel eens een kakkerlak na twee minuten enigszins sloom doch levend uit een magnetronoven die op de hoogste stand stond, zien kruipen!

Schadelijk Lang heeft men gedacht dat kakkerlakken geen ziekten verspreiden. Modern onderzoek heeft echter opgeleverd dat het merendeel van de mensen met een allergie, ook gevoelig zijn voor stoffen die door kakkerlakken worden afgescheiden. Bovendien heeft de kakkerlak een vieze eetgewoonte. Na het eten, spuugt hij later het halfverteerde eten weer uit om het vervolgens later weer te consumeren. Daarbij blijven er altijd resten liggen. Deze krioelen van de o.a. salmonella-achtige bacteriën.

Terug naar Blijdorp We kunnen kakkerlakken aantreffen in bijna alle gebouwen van de diergaarde. Oudere en gerenoveerde gebouwen zijn een uitstekende huisvesting. Logisch dat het Rivièra-complex een probleemgebied is. En natuurlijk wil de technische dienst slechts de schadelijke dieren vernietigen. In samenwerking met de afdeling Ongedierte Bestrijding van de ROTEB, voert men met behulp van moderne technieken deze strijd. Eerst worden er lijmvallen gebruikt om hun aanwezigheid te constateren. Op plaatsen waar veilig gespoten kan worden, gebruikt men synthetische pyrethroide. Daarnaast worden er op veilige plaatsen 'Max Force' lokdozen met gif gebruikt. Dit gif verstoort de spijsvertering van de kakkerlak en leidt zelfs tot kannibalisme! Een strooigif wordt waar mogelijk ook gebruikt. Bij de plaatsing van het gif worden locaties gezocht die voor mensen en andere dieren onbereikbaar zijn. Deze gifsoorten zijn bovendien zo specifiek dat de schade voor andere dieren, mochten ze met een vergiftigde kakkerlak in aanraking komen, nihil is.

De bezoeker Voor de bezoeker levert de kakkerlak geen gevaar op. Veel mensen huiveren echter bij de gedachte dat kakkerlakken makkelijk mee naar huis te nemen zouden zijn. De gedachte alleen al maakt dat sommige bezoekers niet onbevangen in bijvoorbeeld de Victoria Serre rondlopen. Deze angst is volstrekt misplaatst. Kakkerlakken zijn (Iicht)schuw. Zij vluchten en zoeken mensen niet op. Wanneer iemand een kakkerlak dood trapt, blijven er echt geen eitjes a~n schoenen hangen. De eitjes zitten namelijk In pakketjes en die zijn al gauw een halve tot een hele centimeter groot. Als het pakketje kapot getrapt zou worden, is de kans dat een eitje uitkomt wiskundig klein. Ondanks dat we ze liever kwijt dan rijk zijn, is de kakkerlak een dier dat biologisch gezien de mensheid zeker zal overleven. Een beetje respect valt niet te onderdrukken. Tekst: Theo van de Velde Info: mw. A. Dekkers, ROTEB, J. Nijboer, Technische dienst Blijdorp Foto: ROTEB

*ieuws uit andere dierentuinen

Bij de Californische zeelee uwen is de groepssamenstelling gewijzigd. De alleen uit mannen bestaande groep in het Zeeleeuwentheater is omgevormd tot een fokgroep met een mannetje en drie vrouwtjes. De berberapen in Ouwehands Dierenpark hebben er een nieuw mannetje bij. Dit mannetje is afkomstig van de Stichting Aap en zal de nieuwe leider van de groep worden. Bij deze apensoort zijn de vrouwtjes de baas, maar zij stellen een mannelijke leider aan om voor de veiligheid te zorgen . Hij is het enige mannetje dat met vruchtbare vrouwtjes mag paren. De andere mannetjes zijn familie van de vrouwtjes en gecastreerd. En tot slot is de laatste Chileense flamingo omgeruild tegen een Europese flamingo. Verder arriveerden twee zwarte ooievaars, waarmee Ouwehands natu urlijk meedoet aan het Europese Stamboek (ESB).

Burgers' Zoo, Arnhem

Dierenpark Amersfoort Op tweede paasdag is in dierenpark Amersfoort een olifantje geboren . Het is voor de eerste maal dat in d it dierenpark een olifant wordt geboren. Het jong is Indra genoemd en heeft Ramon, de vori g jaar overl eden bul uit Blijdorp als vader. De moeder is gedekt t ijd ens ee n verb lijf in Blijdorp. In Amersfoort wordt, zoals ook eerd er in Vriendennieuws vermeld, druk gewerkt aan een nieuw multi -thematisch concept. Op verschillende manieren worden in de dierentuin verh alen verteld over dieren, diergedrag en ecologie. Men probeert op deze manier interessant te zij n voor verschi llende soorten bezoekers. Onderdeel van dit nieuwe co ncept is het thema ' De stad der Oudheid ' . Dit onderdeel zal een oppervlakte beslaan van ongeveer één hectare en heeft als thema de relatie tussen mens en dier in oude culturen. Aandacht zal besteed worden aan heilige dieren, cultuurvolgers, wilde dieren en huisd ieren. Dieren die in dit kader in de tuin zullen komen zijn als voorbee ld van hei lige dieren: mestkevers en bavianen en als voorbeeld van cu ltuurvolgers: vale gieren, aasgieren en jakhalzen . Bij de wilde dieren zullen leeuwen te zien zijn en bij de hu isd ieren ezels, zwartkopschapen, pluimvee en kamelen.

Dierenpark Wissel, Epe Bij de Bennet-wallabies is een albino jong ter wereld gekomen. Dit is een niet alledaagse gebeurtenis in di erentu inen. Ook we rd er een ringstaartm aki geboren (foto pag. 48). Verder wordt hard gewe rkt aan de uitbreiding van Stekeleiland, de ve rbl ijfpl aats van de boomstekelvarkens en de nieuwe verblijven van de neusberen, sku nk's en vosma ngoesten. In de loop van 1999 zal de collecti e worden uitgebreid met dwergmangoesten, kleine flam ingo's, goeld i's tamarins, grondeekhoorns en keizertamarins.

Ouwehands Dierenpark, Rhenen Eind januari is in Ouwehands een orang oetan geboren. Het is voor de moeder haar derde jong. De moeder draagt het jong op ee n merkwaardige manier met zich mee: bovenop haar hoofd of schouders i.p.v. tegen haar borst.

De tunn eltank in het Ocean raakt langzamerhand flink bevolkt met de komst van onder andere ee n luipaardhaa i, drie bruine grondhaaien, een vleermuisvis en een epau lethaai. De scholentank, waarin reeds 3000 ansjovissen zwemmen, za l binnenkort aangevuld worden met een roofvis om de ansjovissen tot schoolgedrag aan te zetten. Bijzonder in Burgers op het gebied van vogels waren het uitkomen van twee Kongopauwen, waarvan helaas één jong vrij snel overleed, en ee n zwartkap-jungletimalia en de komst van diadeem lori's voor de Bush.

Noorderdierenpark, Emmen In Emmen is na 18 jaar weer een stekelvarken tj e ter wereld gekomen (foto). Het geslacht is nog niet bekend.

Stekelvarkens kom en voor in Afrika en in het zuiden van Italië. Op 2 mei zag Ma Yay Vee (Birmaans voor Juffrouw Lachend Water) het levensli cht (foto pag. 46). Zij is alweer de zevende nakomeling van de Aziatisch e olifantenbu l Naing Thein en de derde van moeder Htoo Kin Aye . De kudde Aziatische olifanten in Emmen telt nu 15 leden!

Dierenpark Planckendael, Mechelen Na de herstelwerkzaamheden aan de uilenvoliere werden tussen de ransuil en en kerkuilen twee Alpenkraaien losgelaten. Alpenkraaien zijn blauwzwart gekleurde vogels met rode poten en een lange kromm e rode snavel. Hun leefomgeving is niet beperkt tot de Alpen. Zij komen voor in heel Europa in hooggebergten en op zeeklippen. Zij word en in hun voortbestaan bedreigd. Een andere bijzondere aanwinst zijn de lepelbekreigers uit Jacksonville Zoo. Deze Zuidamerikaanse reiger onderscheidt zich van de andere reigersoorten door zijn brede snave l en korte hals. Begin nove mber 1998 vertrokken de twee koala's uit Planckendael. Eén van de twee zal echter samen met een partner terugkeren in Mechelen, waardoor de koa la een permanente diersoort wordt in Planckendael.

Berlijn Friedrichsfelde Hier zijn nieuwe verblijven geopend voor sneeuwluipaa rd en en Afrikaanse hoefdieren (o.a . kafferbuffels). Nieuw in het park zijn bru ine hyena's. Het aanta l hyenasoorten in het park komt hiermee op drie. Verder va lt de geboorte te melden van twee Afrikaanse oli fanten. De ee rste, een mannetje, stierf helaas kort na de geboorte. Het tweede jong was echter een vrouwtje en wordt uitstekend door de moeder opgevoed. Verd er is groot nieuws de komst van een Mishmi -takin man uit de dierentuin van Rangoon. Het is voor het eerst in 25 jaar dat er weer een Mishmi-takin levend Europa bereikt. Dat is maa r goed ook, want alle 45 Mishmi-takins in d ierentu in en in Europa en de Verenigde Staten stammen af van één koppel! Blijdo rp had vroeger ook Mishmitakins, maar die zijn naar Antwerpen verhuisd, toen er uit Shanghai Szechuantaki ns arriveerden.

Stuttgart In Stuttgart zijn voor het eerst sinds lange tijd weer tenreks geboren. Dit insectenetend zoogdier lijkt op een egel, is echter hieraan onverwant en leeft op Madagaskar. Het is de zoogdiersoort met het grootste aantal nakomelingen per worp. Het record staat op 31 jongen .

Wuppertal Voor het eerst is in Europa een jong geboren van de Midden-Amerikaanse tapir. Deze soort is in Europa sinds vier jaar aanwezig in Wuppertal. Daar is nu een groep van vier dieren. Tekst: Gerhard Tijssen Bronnen: De Harpij, vakblad voor dierentuinmedewerkers, der Zoofreund, Zeitschrift der Zoofreunde Hannover e'v en Ziezoo, blad voor de abonnementhouders van Burgers' Zoo. Foto's: Dierenpark Wissel, Noorderdierenpark Emmen

Voor de verzamelaar bericht van de Vriendenwinkel Met het oog op de actie 'Help mee aan onze nieuwe trots, de Oceaniumvogelrots', hebben wij nog verschillende artikelen in de aanbieding die eigenlijk bij de verzamelaars onder ons niet mogen ontbreken, te weten:

Tot kijk in onze winkel!

Dit alles zo lang de voorraad strekt ...... op=op!

cutopa CHptCII® De specialist voor uw • Dagtochten • Personeelsreizen • Excursies

touringcarreis, zoals: • Bruiloften • Schoolreizen • Meerdaagse reizen

$:tt.

tft04V

9lJUU/Wn/ Stort uw bijdrage op postbankrekening 13 57803 ten name van de Vereniging Vrienden van Blijdorp te Rotterdam .

ASSURANTIE-ADVISEURS

• alle verzekeringen • pensioenen • hypotheken • Noordsingel 208 - 210 • 3032 SM Rotterdam tel. : 0104658577 • fax: 010 466 45 45

••.1...

nVaÇlid

Mokken met afbeelding papegaaiduiker Lepeltjes met afbeelding papegaaiduiker Vingerhoedje met afbeelding papegaaiduiker Fraai beeldj e van papegaaiduiker Papegaaiduiker van flock En een mooie foto

fl.

5,95

fl.

6,50

fl.

5,50

fl. 19,50 fl. fl.

2,95 1,50

Agenda 15 juli 1999: 18.00 Zoom eravond en opening van het gorillaeiland. Toegang tot de Diergaarde op vertoon van lidmaatschapsbewijs.

Programma opening eiland: 18. 30 uur: 'Áfrikaanse' ontvangst bij Kiboko 19.00 uur: Lopen naar het eiland gevolgd door openingshandeling. Daarna tot 20.30 uur gezellig samenzijn bij de Kiboko met ee n hapje en een drankje in Afrikaanse sfeer.

25 september 1999 Najaarsrei s naa r de Apenheul in Apeldoorn (zie oo k blz . 31)

Openingstijden Diergaarde Blijdorp: 9-18 uur Bezoekersinfo: 010-4431495

Gezocht-aangeboden Een groot gorilla-fan is op zoek naa r beeldjes van gorilla's, hout, steen, glas of ander materiaal , het maakt niet uit. Trijn Beukman, Hyacintstraat 32, 9713 XG Groningen. Tel. 050-3143601. Verschillende jaarga ngen van het tijdschrift 'Artis', periode 1959-1978, niet compleet. Helen Op den Velde, tel: 010-4551865 (na 18.00 uur). Heeft u ee n bijzondere di erenverzameling en zoekt u die ene ansichtkaart? Heeft u spulletjes die u wel w ilt af staan? U ku nt in Vriendennieuws een kleine adve rtentie plaatsen. Er zijn wel een paar spe lregels. Het gevraagde/aangebodene moet kort word en geformuleerd. U dient naam en telefoonnummer te vermelden. Het contact is rechtstreeks, de redactie heeft geen bemiddelende ro l. Wij behouden ons het recht voor om - bijvoorbeeld vanwege plaatsgebrek- advertenties niet of later te plaatsen .

U kunt uw mededelingen opsturen naar: Redactie Vrienden nieuws M. Kreuger Goudsesingel 235d 3031 EL Rotterdam