2014
Evaluatie Boekje
Inhoudsopgave Voorwoord van de voorzitter
blz. 4
Bestuur en kerngroepleden 2015
blz. 6
12,5 jaar historisch schouwspel
blz. 9
De spelthema’s
blz. 10
12,5 jaar muziek in het Schouwspel
blz. 11
‘In den beginne’
blz. 12
Jaarverslag 2014
blz. 14
Jaarstukken
blz. 16
Lidmaatschap
blz. 16
Media
blz. 18
Gedicht van de kwakzalver
blz. 21
Reactie’s van spelers
blz. 22
Deelnemers gevraagd
blz. 28
Thema 2015
blz. 29
Sponsoren
blz. 31
Voorwoord Hier ligt weer een prachtig jaarboek van het historisch schouwspel Den Ham voor u. We kijken terug op het jaar 2014. Maar ook kijken we vooruit naar 2015. Op 6 december hebben we een prachtig schouwspel laten zien waar, naar we hopen U ook ten volle van hebt genoten. De dames die de mensen omtoverden tot ware zigeuners en roma`s hebben een geweldig plaatje neergezet. De kleding en de schmink maakten dat we de spelers niet meer herkenden als Hammenaren. Dus alle hulde aan de mensen die hebben meegewerkt aan de gedaante verandering. De aankleding en de decors waren geweldig. Wij willen dan ook een ieder die in wat voor vorm ook heeft meegewerkt om het twaalfde schouwspel tot een succes te maken hartelijk bedanken voor jullie inzet en enthousiasme. Zonder jullie hadden we geen schouwspel. Ja en jullie lezen het goed, het was het twaalfde schouwspel. Dus dit jaar bestaan we twaalf en een half jaar. Wij willen dat niet ongemerkt voorbij laten gaan en hebben allerlei plannen waar u in de loop van het jaar meer over horen. Dus let op uw brievenbus wij hopen u een leuke verrassing te bieden in de loop van dit jaar. Het volgende schouwspel wordt gehouden op 12 december 2015. De afspraak is n.l. dat we de zaterdag na Sinterklaas het schouwspel houden. Dus leg dit vast in uw agenda want u wilt het schouwspel toch niet missen.
Janny Koops van`t Jagt
Bestuur en kerngroepleden 2015 BESTUUR Mw. Janny Koops van ’t Jagt (voorzitter)
Dhr. Gerard Poel (Logistiek, timmerploeg)
Heemsteres 73, 7683 AM Den Ham
De Mute 15, 7683 XS Den Ham
tel. 0546-672198
Tel. 06-29290212
Dhr. Fons Hassels Mönning (secretaris)
Dhr. Wim Kuiper (pr)
Katoenstraat 5, 7621 TC Borne
Voorstraat 10a, 7683 VB Den Ham
Tel. 074-3577973
Tel. 0546-672980
Mw. Jeannet Roelofs (penningmeester) Nienenhoek 17, 7683 SC Den Ham Tel 0546-671887
KERNGROEPLEDEN Dhr. Gerard Poel (voorzitter)
Mw. Gretha Blekkenhorst (decoratie)
De Mute 15, 7683 XS Den Ham
Grotestraat 60, 7683 BC Den Ham
Tel. 06-29290212
Tel. 06-50879129
Dhr. Wim Kuiper (secretaris)
Mw. Gerdy Haselhorst (decoratie)
Voorstraat 10a, 7683 VB Den Ham
Roggestraat 60, 7683 AH Den Ham
Tel. 0546-672980
Tel. 0546-674322
Mw. Janneke Nijkamp (spelgroepleden)
Dhr. Henk Stokvis (spelgroepleden)
Kooiweg 1-B, 7683 RR Den Ham
Roelvinck 6, 7683 WE Den Ham
Tel. 0546-671335
Tel. 0546-671789
SECRETARIAAT
WEBSITEBEHEER
Dhr. Fons Hassels Mönning
Mw. Renate Kleinjan
Katoenstraat 5, 7621 TC Borne
Magelerweg 76, 7683 VR Den Ham
Tel. 074-3577973
Tel: 06-83334532
LEDENADMINISTRATIE EN PENNINGMEESTER Mw. Jeanet Roelofs Nienenhoek 17, 7683 SC Den Ham Tel. 0546-671887
BESTUUR WISSELING Helaas nemen wij afscheid van Alie de Ruiter.
In de loop van 2015 nemen wij ook afscheid
Ze is onze nestor en stabiele factor in het hele
van onze secretaris Fons Hassels Mönning.
schouwspel gebeuren. Met haar zoon Dick
Hij heeft Den Ham verlaten en heeft
stond ze aan de wieg van het schouwspel.
aangegeven dat hij met de zomervakantie wil
Na al die jaren neemt ze afscheid van het
stoppen met het bestuur van het schouwspel.
bestuur. Wij vinden dat heel jammer.
Wij begrijpen dit besluit wel maar vinden
Gelukkig kan ze nog niet helemaal zonder
het erg jammer. Fons heeft 10 jaar het
het schouwspel en zal ze nog actief zijn met
secretariaat vervuld dus ook FONS BEDANKT,
het indelen van spelers en aankleed tijden.
FONS BEDANKT, FONS BEDANKT
De dames van de naai en aankleedgroep zullen haar werk voortzetten. Dus ALIE BEDANKT, ALIE BEDANKT, ALIE BEDANKT.
KERNGROEP WISSELING Astrid Stuut heeft aangeven te stoppen met
hoe moet het schouwspel gespeeld worden.
de kerngroep. Een besluit dat we zeker
Astrid hartelijk dank voor deze bijdrage.
respecteren. Astrid was de drijvende kracht
Iets waar we vanaf nu jaarlijks gebruik
achter het draaiboek. Alles wat in onze
van zullen blijven maken. Astrid blijft wel
hoofden zat en op memo-tjes werd gezet
verbonden met ons als speelster in het
heeft zij samengebracht in een draaiboek.
schouwspel. Zo blijven de contacten
Een draaiboek waar spelleiders, kerngroep,
gecontinueerd met een gepassioneerde
bestuur en de regisseur dagelijks uit putten
speelster. ASTRID BEDANKT, ASTRID
om te bezien wat hebben we afgesproken en
BEDANKT, ASTRID BEDANKT
WEBSITE EN EMAILADRES Alle belangrijke informatie over het historisch schouwspel zijn te vinden op de website: www.levendverleden.nl Voor specifieke vragen kunt u mailen naar
[email protected].
12,5 jaar Historisch Schouwspel De eerste jaren werd het spel bedacht door
in de dagen voor het schouwspel spelplekken
enkele personen te weten Aly de Ruiter,
en kramen opbouwen. Na de schouwspeldag
Dick de Ruiter en Rudy Zwiers. Ze waren
wordt al het spelmateriaal en de marktkramen
er gigantisch druk mee.
weer opgeslagen in de Schouwschure. De leden van de groep zijn: Sjoerd Donker,
In de jaren daarna kwamen er meer mensen
Bertus Kiers, Henk Kosters, Gert Noeverman
bij de organisatie en werd er een bestuur en
Gerrit Gerritsen, Henk Mollenhorst,
enkele jaren later een kerngroep gevormd.
Gerrit Olsman, Gerrit-Jan Kosters
Het eerste bestuur bestond uit: voorzitter
en Gerard Poel.
Martin Hofman met Aly de Ruiter, Rudy Zwiers, Dick de Ruiter en Raymond ten Broeke.
De volgende onmisbare groep wordt gevormd
De eerste kerngroep bestond uit: Erika Stokvis,
door de dames van de naaigroep. In de
Dick de Ruiter en Fons Hassels Mönning.
Schouwschure is het jarenlange resultaat te
Bestuur en kerngroep zijn inmiddels op een
zien van hun precisiewerk: rekken vol kleding
volwassen grootte gekomen. U leest er elders
en kasten vol attributen. Door de jaren heen
in dit jaarboekje meer over. De leden van
zijn veel dames lid geweest van de naaigroep.
de kerngroep werken het spelgegeven uit in speelbare scenes, vullen de rollen in en
Een klein, maar desalniettemin belangrijk
bepalen de spelplekken.
groepje is het decorteam bestaande uit Gerdy Haselhorst en Gretha Blekkenhorst.
Al jaren komt er in november voor de
Al jaren bedenken en bepalen zij de fraaie
basisschoolleerlingen van de groepen
aankleding van veel kramen.
7 en 8 een lesbrief uit die geënt is op het komend schouwspel en voor de jeugd
De spelthema’s zijn elk jaar getoetst aan de
een perfecte voorbereiding vormt op de
historie van Den Ham. Zo komen we steeds uit
schouwspeldag. Gerlo Teunis is de kundige
op een nieuw of vernieuwd thema.
maker van deze brief.
We laten in dit overzicht de jaren kort de revue passeren, waarbij vermeld moet worden dat
Het zijn de leden van de timmergroep die
het schouwspel steeds gespeeld wordt op
al jaren de nodige spelmaterialen bouwen,
de 1ste zaterdag na Sinterklaas.
veranderen, vernieuwen en uitproberen en
De spelthema’s 2003 “Den Ham speelt zijn verleden” 2004 “Terug in de tijd” 2005 “De Kozakken komen” Speljaar: 1814. De Kozakken steken de grens over en
achtervolgen de Franse soldaten van Napoleon.
2006 “Klopjacht op de Heydenen” Speljaar: 1726. Vreemdelingen (Heydenen) trekken massaal
de Twentse en Sallandse dorpen binnen op zoek naar handel, eten en vertier. Zo ook in
Den Ham. Het botst met de plaatselijke bevolking; de overheid grijpt in.
2007 “Tussen Roomsen en Staatsen” Speljaar: 1606. De pastoor wordt dominee en is korte tijd
later weer pastoor om uiteindelijk weer dominee te worden en te blijven. Het veroorzaakt
nogal onrust.
2008 “Wel en wee in de marke” Speljaar: 1674. Het leven in Den Ham kabbelt rustig voort.
Soldaten trekken op doortocht door het dorp en vragen om onderdak.
2009 “Dorp in de pruikentijd” Speljaar: 1760. Kooplieden en mensen van adel dragen pruiken.
Het gewone volk heeft genoeg aan het eigen haar.
2010 “Franse soldaten bezetten het dorp” Speljaar: 1811. Markante spelonderdelen: boeldag –
arrestatie smokkelaars – begrafenisstoet
2011 “ ’t Goddelooz’n ‘nHam” Speljaar: 1827. Het dorp vormt een basis van bendes, de moraal
is ver te zoeken, de Gereformeerden scheiden zich af. Markante spelonderdelen: de
smokkelaars van Magele – kerkscheuring – rad van fortuin – gemeenteraadsvergadering
met de raad van 2011 Een opnameploeg van RTVOost is de gehele dag bezig met een
directe uitzending: mooie beelden van het schouwspel.
2012 “Jaarmarkt en karmse” Speljaar: 1812. Markante spelonderdelen: jaarmarktkramen met
bijzondere producten – waarzegster – kraamvrouw in beddestee – deftige familie met
dames Jane Austen op de thee
2013 “Kozakken en Fransen” Speljaar: 1814. Markante spelonderdelen: aanhangers van de
Fransen zingen de Marseillaise(= het Fr. volkslied) – kozakkenkamp – kozakken
achtervolgen Franse soldaten en nemen ze gevangen
2014 “Vogelvrij en opgejaagd” Speljaar: 1726. Sinti en Roma(in 1726 Heydenen genoemd)
trekken met handelswaar Den Ham binnen, verkopen weinig en kunnen nauwelijks in
hun levensonderhoud voorzien. Er ontstaan grote problemen met de plaatselijke
bevolking. De markevergadering en de provinciale overheid grijpen in. Markante
spelonderdelen: de intocht van Sinti en Roma – het kamp van de Heydenen – schoolklas
met meester – de slager en de slachtvisite – het verjagen van de Heydenen. Opnieuw
maakt een opnameploeg van RTVOost beelden van het schouwspel die op 1ste en 2de
kerstdag worden uitgezonden.
2015 Bekend zijn twee data: - woensdag 17 juni: we vieren het 12,5 jaar bestaan van de Ver.
Historisch Schouwspel - zaterdag 12 december: we spelen het 13de schouwspel.
12,5 jaar Muziek in het Schouwspel 2003: Op straat: De Euregio Brassband uit
Sallands Bachkoor – trekzakspeler
Borne speelt Christmas Carols. Via
Frits Leemhuis
een cd is muziek te horen van de
2012: Kerk: pianist Rutger Jansen –
Vlaamse muziekgroep ‘t Kliekske
Sallands Bachkoor – blazers Juliana –
2004: Op straat: trekzakspeler Frits Leemhuis
muziekgroep Erik Pastink met orgel,
2005: Op straat: trekzakspeler Frits Leemhuis
trompetten en pauken
2006: Op straat: kinderkoor o.l.v.
Op straat: muziekgroep ‘Met zak en as’
Nelleke Roozenbeek trekzakspeler
- muziekgroep Harry Kottier – Sallands
Frits Leemhuis
Bachkoor - kinderkoor Hakiko o.l.v.
2007: Op straat: kinderkoor o.l.v.
Judith Boessenkool – blazers Juliana –
Nelleke Roozenbeek trekzakspeler
trekzakspeler Frits Leemhuis
Frits Leemhuis
2013: Kerk: muziekgroep Erik Pastink met
2008: Op straat: muziekgroep Harry Kottier trekzakspeler Frits Leemhuis
orgel, trompetten en pauken – Sallands
Bachkoor – clavecinist Wim Westenberg
2009: Kerk: clavecinist Wim Westenberg -
– schoolkoor b.s. De Smithoek
Sallands Bachkoor Muziekpodium:
o.l.v. Sharon Poffers
menuetdansgroep S.G. Erasmus Almelo
Op straat: muziekgroep ‘Goetendefijn’ –
Op straat: blazers Juliana -
blazers Juliana – muziekgroep Harry
muziekgroep Harry Kottier -
Kottier – Sallands Bachkoor –
trekzakspeler Frits Leemhuis
schoolkoor b.s. de Smithoek o.l.v.
2010: Muziekpodium: menuetdansen S.G.
Sharon Poffers – trekzakspeler
Het Noordik en dames Jane Austen
Frits Leemhuis
Kerk: Cantorij Den Ham – Sallands
2014: Kerk: schoolkoor b.s. De Maten o.l.v.
Bachkoor – vertel- en muziekgroep
Monique van Steenbruggen –
‘Twee violen en een bas’
sopraankwartet Den Ham (Erika Bosch)
Op straat: Sallands Bachkoor –
– organisten Hervormde Kerk –
muziekgroep Harry Kottier – blazers
Sallands Bachkoor
Juliana – trekzakspeler Frits Leemhuis
2011: Kerk: pianist Rutger Jansen – cantorij
– schoolkoor basisschool De Maten
Den Ham – organisten Herv. Kerk –
o.l.v. Monique van Steenbruggen -
Sallands Bachkoor
muziekgroep Harry Kottier – blazers
Op straat: muziekgroep Harry Kottier –
Juliana – Sallands Bachkoor
Op straat: muziekgroep ‘Met zak en as’
‘ In den beginne ’ Beste mensen,
met 45 spelers en een kinderkoortje. Toen dat geregeld was werden er timmerlui
In juni aanstaande bestaat het Historisch
en naaisters gezocht. De eerste decorkramen
Schouwspel 12,5 jaar. Als echtpaar denk je
en kledingstukken werden gemaakt!
dan ongetwijfeld: we hebben elkaar nog en
Ook moesten we diverse deftige
het gaat goed met ons. Zo kun je ook over het
kledingstukken huren. U moet zich voorstellen:
Schouwspel denken: we bestaan nog steeds
we hadden niets, maar dan ook helemaal niets!
en we hebben er nog altijd zin in om hier mee
Attributen voor de inrichting van de
door te gaan. Maar eigenlijk wil ik even terug
decorkramen hebben we van heinde en verre
gaan in de tijd en in een korte samenvatting
van rommelmarkten gehaald, tot in Duitsland
vertellen hoe het allemaal is begonnen.
toe. Tafels, stoelen, kasten hebben we geleend of gehuurd. De Hammenaren hebben ook veel
In december 2002, tijdens een gesprek aan
geschonken, waarvoor nog steeds onze dank!
de keukentafel met Dick de Ruiter en
De geleende en gehuurde attributen moesten
Rudy Zwiers, en ikzelf dus, sloeg de vlam over.
na afloop ook weer teruggebracht worden.
Op tv hadden we Scrooge gezien en vonden
Dat was gigantisch veel werk.
ons aangetrokken om ook zoiets te gaan doen. Maar om anders te zijn dan zo velen ontstond
Dan eindelijk de grote dag: woensdag 10
bij ons het idee om het van ons eigen dorp te
december 2003, tijdens de kerstmarkt die
gaan spelen. Over mensen die hier geleefd
destijds al een bijzondere uitstraling had
hadden en waar de naam en de geschiedenis
vergeleken bij de markten in de omgeving.
nog van beschreven staat.
Ons eerste optreden met: “Den Ham speelt zijn verleden” De bezoekers waren blij verrast.
Zo gezegd, zo gedaan. Het Historisch
Iedereen zei: “Dit is voor herhaling vatbaar!”
Schouwspel was geboren! Het gevoel van enthousiasme valt bijna niet te beschrijven!
En het is ons gelukt!
Er ontstond vrijwel direct een duidelijk beeld
Inmiddels zijn we 12,5 jaar verder en is
van hoe en wat we wilden doen. Het hele
het schouwspel tot ver in ons land bekend
gebeuren moest plaats vinden tijdens de
geworden!Ik heb het schouwspel zien groeien
kerstmarkt. Eerst was er overleg met de Hami
van klein naar groot, met een enorm aantal
in verband met de kerstmarkt. Dick dook de
geweldige spelers! Ook hebben we een
archieven in en er kwamen mooie stukjes
prachtig onderkomen “ De Schouwschure”
geschiedenis naar boven. Dan vergunningen
waar we kunnen vergaderen, kleding opslaan
aanvragen en Hammenaren benaderen die
en waar alle attributen zich bevinden.
mee wilden spelen. We zijn begonnen
Ik ben er heel trots op: het schouwspel is
een poosje in mijn leven. Nog steeds leggen
eingelijk mijn kind en kinderen laat je niet
we als schouwspel de lat heel hoog, maar
zomaar in de steek.
dat is gewoon nodig om de historie van ons mooie dorp Den Ham op de juiste manier te
Maar…..kinderen worden groter en ouders
vertolken. Ik hoop van ganser harte dat we
komen op leeftijd. Daarom doe ik vanaf nu een
daar met elkaar ons best voor blijven doen!
stapje terug, maar blijf achter de schermen voorlopig nog actief bezig. De contacten met de spelers en de afdeling kleding blijven nog
Aly de Ruiter
Jaarverslag 2014 In de maanden januari en februari wordt
en vervolgde zigeuners/vreemdelingen in
het schouwspel van 2013 geëvalueerd. De
Duitsland trekken rond 1726 de grens over
algemene mening is dat het een boeiend
en zorgen her en der, dus ook in Den Ham,
spel is geweest. Enkele opmerkingen/tips
voor grote overlast. Ze worden daarom door
verdienen het om genoemd te worden:
de overheid voor vogelvrij verklaard. Met dit gegeven gaat de kerngroep aan de slag
-
nog meer actie op straat gespreid over
om passende spelonderdelen, spelleiders
het gehele schouwspelterrein,
en spelgroepen te vinden. Een behoorlijk
-
vuurkorven scherper bewaken i.v.m. de
karwei, daarbij wetend dat voor de grote
energieke jeugd, (Jeugd mede inzetten!?)
vakantieperiode het draaiboek van 2014
-
het houden van een gezamenlijke maaltijd
klaar moet zijn.
vooraf aan het spel,
-
start spel om 13.00 of 14.00 uur tot bijv.
In juni komt er een bericht van RTV Oost
21.00 uur.
dat men opnieuw belangstelling heeft om
-
de uitstekend verlopen repetitieavonden
filmopnames te komen maken. Het zou een
o.l.v. regisseur Boudewijn Koops mogen
schitterende promotie van het schouwspel zijn.
nog wel uitgebreid worden,
-
de ingehuurde soldaten moeten actiever
In augustus wordt besloten geen officiële
worden tijdens het spel.
filmopnames meer te laten maken van het schouwspel: de belangstelling voor en de
Op 26 maart houden we de jaarvergadering
afname van DVD’s is al jaren tanende.
bij de Beuk. Er zijn 50 leden/donateurs aanwezig. Het wordt dus een bescheiden
In september wordt de eerste
jaarvergaderingetje. Onder het genot van
spelersbijeenkomst gehouden bij Harwig.
een drankje wordt er een huiskamerachtig
Prima verloop.
nagesprek van het schouwspel gehouden: boeiend en bij een aantal aanwezigen voor
In oktober blijkt dat de belangstelling van RTV
herhaling vatbaar.
Oost definitief wordt omgezet in opnames op 6 december a.s. Geweldig!
Naast het bestuur hebben we de steeds belangrijker wordende kerngroep. In de
Op 18, 20 en 24 november komen er
kerngroepvergadering van april presenteert
spelersgroepen bijeen bij Koskamp om o.l.v.
Dick de Ruiter het spelthema voor 6 december
Boudewijn Koops te repeteren. Het zijn veelal
2014: “Vogelvrij en opgejaagd”. De inhoud
de zelfde spelers die present zijn en dus ook
van het spel zal zijn: stromen opgejaagde
elk jaar de zelfde spelers die niet aan de
repetities deelnemen. Jammer! Het is volgens
-
Vanaf 12.30 uur trekken de spelers
veel kerngroepleden merkbaar in het spel.
in een lange stoet langs Stijlgenoten
door de Grotestraat naar het kerkplein.
Vanuit de kerngroep wordt in november het
De muziekgroep van Harry Kottier loopt
volgende doorgegeven via de mail en via de
al spelend voorop
site op internet:
-
Aldaar wordt het schouwspellied ingezet.
-
Op 6 december wordt er ’s morgens
-
Om 13.00 uur begint het 12de Historisch
volgens een tijdschema geschminkt
Schouwspel in Den Ham.
bij Harwig.
-
Vanaf 11.45 uur is er voor alle spelers en
medewerkers een gezamenlijke maaltijd
ook bij Harwig.
Fons Hassels Mönning - secretaris
Jaarstukken Het financiële jaarverslag 2014 is samengsteld
Als u verder nog vragen hebt kunt u
door Bilanx Accountants uit Almelo.
vanzelfsprekend contact opnemen met
Tijdens de jaarvergadering zullen enkele
Jeannet Roelofs:
[email protected].
exemplaren ter inzage liggen.
Lidmaatschap Het lidmaatschap bedraagt € 15,- per
Het bankrekeningnummer van de vereniging is
huishouding. Verdienende inwonende
NL 83 RABO 0380 9605 32. De leden krijgen
kinderen boven 18 jaar worden geacht zelf lid
een nieuwsbrief, mogen meespelen in het
te worden als ze dat willen. Donateurschap
schouwspel, krijgen een uitnodiging voor
vanaf € 5,-. Wilt u bij de betaling van uw
de jaarvergadering. De leden krijgen per
lidmaatschap uw adres in de omschrijving
lidmaatschap een toegangsbewijs voor het
vermelden, op deze manier kunnen we aan
schouwspel.Eventueel opzegging van het
de hand van de ledenlijst controleren wie er
lidmaat-schap van de vereniging kan tot
betaald heeft. Alvast onze dank daarvoor.
uiterlijk 31 december van ieder jaar, schriftelijk kenbaar gemaakt aan de penningmeester.
Media 1) RTV Oost- En Dan Nog Even Dit.
Een prachtige weergave hoe de spelers er uit zagen. (Youtube geplaatst d.d. 06-12-2014)
Gepubliceerd op 5 dec. 2014 Zaterdag wordt in het centrum van Den Ham
3) Historisch Schouwspel 2014 Vogelvrij
weer het Historisch Schouwspel gehouden.
en opgejaagd.
Ongeveer 250 inwoners van Den Ham spelen in het centrum van het dorp in schitterende
Samengesteld door Gerrit Meijer, die van
kostuums taferelen uit het verleden van
voorgaande schouwspelen ook al meerdere
het dorp. Het thema dit jaar is ‘vogelvrij en
DVD’s heeft gemaakt. Een prachtige
opgejaagd’ en neemt de toeschouwers
weergaven van het schouwspel. (Youtube
mee naar het jaar 1726. Sinti, Roma’s en
geplaatst d.d.11-12-2014).
vagebonden van West-Europese afkomst worden verjaagd uit Duitsland en trekken
4) Tubantia: Jacht op ‘heydenen’ thema
massaal de grens over richting Nederland.
schouwspel Den Ham
Ook in Den Ham leidt hun komst tot onrustige taferelen. Een peloton soldaten wordt naar
Geplaatst op 03 december 2014. Foto: Frans Nikkels
Den Ham gestuurd om de orde te handhaven.
Aan tafel in En Dan Nog Even Dit, Boudewijn Koops, regisseur van het evenement. http:// www.rtvoost.nl/nieuws. Circa 15 spelers woonden de uitzending bij, waarbij Boudewijn Koops aantafel zat en e.e.a. heeft toegelicht. De spelers Albert Mijnheer
Beschrijving: Henk Jaspers (links) en Herman Jansen
(zigeuner) en Henk Remmink (stroper) werden
(rechts), trouwe deelnemers aan het Historisch
geïnterviewd.
Schouwspel in Den Ham.
2) Historisch schouwspel Den Ham 2014
DEN HAM - De twaalfde editie van het
Bijlstra Haarstyling & More
Historisch Festival staat zaterdag 6 december
Weergave van de opkomst van alle spelers in
verklaarden’. De Hammer vrienden
de Grotestaat richting de brink. Een bonte
Herman Jansen en Henk Jaspers gaan daarbij
stoet van dorpsbewoners, boerenlui,
als ‘kerspelsoldaten’ op jacht naar deze figuren
heydenen, kinderkoor en noem maar op.
in het centrum van het brinkdorp.
vanaf 13.00 uur in het teken van ‘vogelvrij
Jansen en Jaspers hullen zich sinds jaar en
Roma en andere vagebonden.
dag tijdens het spektakel in de kleding van
Vrijwilligers
een ‘kerspelsoldaat’. Deze functionarissen
De Vereniging Historisch Schouwspel deed
worden in de achttiende eeuw in de
weer met succes een beroep op honderden
volksmond ‘armenjagers’ genoemd. Ze zijn
vrijwilligers. Het gros speelde mee tijdens het
in dienst van het kerspel (een kerkdorp of
Schouwspel, van ruige vagebonden en zwervers
parochie) en hebben onder meer tot taak
tot een dominee en een rattenvanger.
bedelaars en landlopers te verjagen.
Die laatstgenoemde bood zijn waar aan bij café De Brink. Met het vlees van de rat zou de volgens
250 vrijwilligers
hem de verse snert nog lekkerder smaken.
Er zijn zaterdag meer van dergelijke scènes te zien, onder meer in herberg De Groene Klok
Historische taferelen
waar een vrouw haar dobbelende echtgenoot
Andermaal vergaapten de bezoekers zich aan de
komt ophalen. Het Historisch Schouwspel
historische taferelen, van een schoolklas en een
in het centrum van Den Ham is zaterdag 6
kunstenaar tot de gasten van de twee kroegen,
december van 13.00 tot 20.30 uur. De scènes
de Groene Klok en de Witte Swaen. Ook was er
worden gespeeld tijdens een historische
een vergadering te volgen van de Marke, waarbij
wintermarkt. Aan het schouwspel doen zo’n
de ‘Heydenen vogelvrij werden verklaard’.
250 vrijwilligers mee.
En in de schaduw van de hervormde kerk aan de Grotestraat was het een drukte van belang met
5) Tubantia: Duizenden bezoekers
een groot kamp van Heydenen, met loslopende
Historisch Schouwspel Den Ham
honden, live muziek van Freilach en een regiment soldaten van de Blauwe Garde dat jacht maakte
Geplaatst op 6 december 2014. Fotograaf:
op vagebonden. Af en toe werden de bezoekers
Emiel Muijderman.
opgeschrikt door luide knallen van de musketten. Dagelijkse leven uit de achttiende eeuw De bezoekers wandelen van de ene historische scene naar de andere. Het dagelijkse leven uit de achttiende eeuw in het brinkdorp werd op alle mogelijke manier uitgebeeld, inclusief slachtvisite,
DEN HAM - Duizenden belangstellenden
bierbrouwer, sagenvertelster, hoefsmid en
hebben zaterdag de twaalfde editie van het
timmerwerkplaats. Bovendien werd in het
Historisch Schouwspel in het centrum van
centrum van Den Ham een wintermarkt
Den Ham bezocht. De bezoekers waanden
gehouden. En wie zich onwel voelde,
zich in het jaar 1726 waarbij het dorp werd
kon ook nog terecht bij een kwakzalver.
bezocht door ‘Heydenen’, onder wie Sinti,
6) Zie onze website www.levendverleden.nl
7) RTV Oost TV rapportage.
Klik op foto’s of films en u kunt het schouwspel
RTV Oost heeft opnames gemaakt van het
van 2014 terugkijken. Prachtige foto’s zijn er
schouwspel en dit op 1e en 2e kerstdag
van dit schouwspel weer gemaakt, waarbij voor
2014 uitgezonden. De heren Veerbeek en
het eerst een “huisfotograaf” is aangesteld.
Pasterkamp waren marskramers die Den Ham
Bekijk ook de foto’s van Hans van Duijn.
aandeden en in de rapportage vertelden wat er gaande was in het schouwspel ”Vogelvrij en Opgejaagd”. Een sfeervol verslag van het historisch schouwspel in Den Ham van bijna één halfuur durende TV Rapportage. Zie RTV Oost / uizending gemist / d.d. 25-12-2014 /“Kerst in Den Ham”,
Gedicht van de Kwakzalver
De Docter God is de Medecyn, voor doodlik hels fenyn. Is’t Leeven machteloos en kranck Men neemd een viese of bit’re Dranck Of ’t lichaam weeder mocht geneesen: Waarom dan voor een korten tydt, Niet aangevaard wat bitterheid, Om eeuwiglyck gesond te weesen. Bron: 100 verbeeldingen van Ambachten Johannes en Caspares Luiken
Reactie van spelers Heydenen Heydenen; wij zijn Heydenen….
zelfs werden onderwezen in versieren voor gevorderden. Is dat toneelspelen wel iets voor
Of Egyptenaers, zigeuners, net wat het eerst
twee dierenartsen als wij?
in de Hammenaar opkomt die ons voorbij ziet trekken. Wat een kabaal! De Hammer
Het echte Heydense gevoel ontstond pas
bevolking heeft direct haar mondje klaar,
echt op de ochtend van 6 december; voor
maar geen idee van wie wij zijn, wat we doen
dag en dauw in de kleren om vervolgens onze
en bovenal wat onze kwaliteiten zijn. We zien
karren op te halen; prachtig bekleed en vol
die Hammenaren al fronsen, wenkbrauw
met groente, lappen, pannen, stoelen en wat
opgetrokken, denken: ‘Wat nou kwaliteiten?’.
al niet meer. Prachtig om te zien hoe iedereen, jong en oud, bezig was om alle puntjes op de
Wij zijn Heydenen en hebben net als ieder
spreekwoordelijke i te krijgen voor de intocht
mens, overigens als ieder levend wezen,
van de spelers. De pruiken glad, de laatste
onze kwaliteiten. Van verre zijn we richting
schmink de modderspatten op het schoeisel
Den Ham getrokken, de één nog van verder
aangebracht. We waren er helemaal klaar voor!
weg afkomstig dan de ander. Om verschillende redenen ooit gaan reizen, maar met één doel
Het echte meevoelen met ‘hoe het er toen
voor ogen: een gelukkiger, rijker en gezonder
aan toe ging’ blijkt wanneer we in een groepje
leven gaan leiden. Verjaagd uit een buurland,
worden opgepakt door De Blauwe Garde.
uiteindelijk dus terecht gekomen in Brinkdorp
Jammerend, schreeuwend, trekkend en duwend
Den Ham.
om te ontglippen en vervolgens de ‘anderen van ons’ ook mee te trekken. Na de derde, of
Met het inlevingsgevoel zit het wel goed.
was het nu de vierde, keer voel je dat de blauwe
Zo via-via met een: “Is meespelen met het
plekkenpopulatie uitgebreider is dan wanneer
Levend Verleden hier in Den Ham niet iets
je een verlossing hebt van een groot stierkalf.
voor jou?” terecht gekomen in de kledij die
Ach misschien hebben we het er ook zelf naar
hoort bij een Heyden. Vervolgens bij de
gemaakt, wanneer we zelfs de kinderen hebben
spelersoefenavonden geweest, waar we
leren stelen als raven, ook uit kraampjes waar
leerden handlezen, oefenden om te lopen en
het eigenlijk niet de bedoeling was.
te dansen als ware Heydenen en waar we
Dat het allemaal ‘maar een spelletje was’ wordt
Het feit dat ik de volgende dag met open
duidelijk wanneer we met z’n allen nog even één
mond van verbazing heb ‘ontdekt’ dat één van
of meerdere borreltjes nuttigen op de goede
de heren met een Jack Sparrow-achtige look,
afloop. Dat de Hammenaren tegenwoordig
anno 2014 nagenoeg geen haar op zijn hoofd
welwillender zijn tegenover buitenstaanders,
blijkt te hebben en geen bruine maar blauwe
indringers of migranten is goed te merken als
ogen heeft, zegt meer dan genoeg! Het was
ook ik (Chantal) geaccepteerd wordt. Of komt
een dag van saamhorigheid en een boel
dat slechts doordat ik er nog uitgedost als
gezelligheid.
Heyden bij loop? Volgend jaar zijn we graag weer van de partij! Complimenten aan de organisatie, de timmerploeg en de dames van de grime.
Jolanda Ramaker en Chantal Duijn
In de rol van zigeuner Dit jaar deed ik voor de derde keer mee aan het
Andere jaren was er gevraagd om na het
Historisch Schouwspel. (Een beginneling dus
schminken het Liefferdinck met een bezoek
in vergelijking met anderen.) Aangestoken door
te vereren. Helaas is dat dit jaar niet gebeurd.
het spel van vele Hammenaren, waaronder
Ik ben de enige, die dat wel gedaan heeft.
mijn zwagers Wim en Ben Samsen, heb ik me
Veel bejaarden waren teleurgesteld. Ze zeiden
4 jaar geleden opgegeven als lid. Mijn eerste
later:” D’r is d’r maar eene ewest.” De dag zelf
optreden op het Historisch Schouwspel vond
is verder prima verlopen. Na een geweldig
plaats tijdens de slachtvisite. Geweldig mooi
stamppottenbuffet zijn we als hele groep naar
om mee te maken.
de Brink gelopen.Daarna konden we na het schouwspellied met ons spel beginnen.
Vorig jaar zorgden de Kozakken ervoor dat de Fransen Den Ham werden uitgejaagd.
De bezoekers kwamen in grote aantallen
Voor het schouwspel van 2014 vroeg Alie mij
opzetten en elke speler/ speelster zette zijn/
of ik de rol van zigeuner op me wilde nemen.
haar beste beentje voor. Kortom een geweldig
Want volgens haar had ik daar een goede
feest om dit mee te mogen maken en een
kop voor. Vol enthousiaste medespelers
geweldige manier om Den Ham goed op de
hebben we o.l.v. Boudewijn een paar keer
kaart te zetten. Een mooie bijkomstigheid was
flink geoefend.
het feit dat een foto van mij, gemaakt door Wieger Dam ( zoon van Oud-Hammenaar
Mooi was het optreden van een groep spelers
Erik Dam ) werd uitgekozen tot de mooiste foto
tijdens de uitzending van RTV oost, waar
van het Historisch Schouwspel. Alie de Ruiter
Boudewijn en Henk van ‘n Piel goede reclame
heeft toch gelijk gekregen. Ik ben ondertussen
maakten voor Den Ham. Ook ik mocht nog
al erg benieuwd voor welk thema dit jaar
even aan het woord komen.
gekozen wordt.
Voor 6 december was de Brink en een aantal straten door de timmer- en bouwploeg en de verschillende spelersgroepen geweldig ingericht. De dag zelf begon voor de meeste spelers al vroeg om op een vakkundige manier geschminkt te worden.
Albert Mijnheer
De Dominee December 2010. Een Hagenees al weer twee
en enige echte predikant in de familie.
maanden woonachtig in Den Ham. En dan
Eén repetitie met enige verwarring bij de
komen de Fransen in het dorp. Een leuke, zij
regisseur. Is die Van Ronkel nu wel of niet een
het koude, kennismaking met alle facetten
dominee? Samenvattend een schitterende
van het Schouwspel. En dan is het najaar
ervaring als deelnemer. Maar vooral ook
2014. Een telefoontje van Aly de Ruiter:
bewondering voor de organisatie. En wat een
dominee gevraagd. Enige aarzeling, maar
plezier gedurende de dag en avond.
de nieuwsgierigheid wint. En was er niet een
Aan iedereen aan te raden om het
dominee Van Ronkel in 1826 in Zutphen? Leuk
eenmaal zelf te ervaren.
om de tweede dominee in de familie te spelen 100 jaar voorafgaand aan de eerste
Hans van Ronkel
Deelnemers gevraagd In 2015 vieren we als Vereniging ons 12,5 jarig
We nodigen u van harte uit om u op te geven
bestaan. Dat doen we op onze bekende wijze,
bij Janneke Nijkamp, wonende aan de
namelijk we laten de gehele bevolking van
Kooiweg 1b Den Ham. Bij voorkeur opgeven
Den Ham en omstreken hiervan genieten.
per email:
[email protected].
We voeren geen schouwspel op, maar
Op de bruiloft wordt een Twentse tafel
we organiseren een 12,5 jarige bruiloft op
geserveerd en krijgt u uw natje en droogje
de Hammer Brink met daarom heen onze
uiteraard geserveerd. Aan de opgave zijn
bekende kramen. De Brink ademt die avond
€ 10,00 kosten verbonden. De overige kosten
de sfeer uit van een oude Twentse markt.
neemt de Vereniging voor haar rekening.
We vragen eerst de Hammer ondernemers
Wat zou het mooi zijn dat u alleen of als
of zij een kraam willen bezetten, zodat zij
echtpaar een keer mee doet aan dit jubileum
hun handelswaar kunnen aanprijzen aan
schouwspel. We verwachten van u geen
de gasten. De Hammer Horeca heeft haar
bijzondere (toneel)acties, alleen dat u zich als
medewerking al toegezegd. De toegang tot
feestganger blij, vrolijk en geniet van het feest.
de Brink is gratis en de leden krijgen nog een
Verder zal de Brink feestelijk worden ingericht,
afzonderlijke uitnodiging.
dat een beetje doet denken aan een normale schouwspel dag in december.
Op de Brink vieren we ons 12,5 jarig jubileum met een boeren bruiloft. Er is plaats voor circa
Het jubileum wordt gevierd op woensdag 17
50 gasten. Deze personen komen die avond in
juni van 18.00 tot 21.00 uur. Nadien neemt de
historische kleding op het feest.
Hammer Horeca de organisatie over.
Aangezien de vereniging iets voor al onze leden wil doen, stellen wij u in de gelegenheid om als gast op deze bruiloft te komen.
Wat moet u doen: Geef u op, want vol = vol
Thema 2015 Werktitel: “De Omgekeerde Beeldenstorm”.
geloof of Protestants. In Twente en Salland krijgt
De invloed van de 80 jarige oorlog is niet aan
het Katholicisme voet aan de grond.
onze regio voorbijgegaan. De strijd met de
In Den Ham wordt een deal gesloten, waardoor
Spanjaarden heeft ook op religieus vlak zijn
het protestant blijft. Hoe dit uitgespeeld gaat
sporen achtergelaten. De bevolking werd
worden zal verder dit jaar uitgewerkt worden
opgezadeld met een nieuw geloof.
onder de bezielende leiding van Boudewijn
De predikant ter plaatse was niet geliefd maar
Koops. Hier op de foto in gezelschap van leden
de invloed van de adellijke families was groot.
van de muziekgroep Kottier.
Den Ham staat op de drempel van Rooms
Sponsoren Timmerhuis Groep Vriezenveen
Stijlgenoten
Bloemendal Makelaardij
Pearl Vroomshoop
Studio Buskruit
HR Business Solutions
Wijngaard “De Tappenmars”
Koskamp
Wemekamp Schildersbedrijf
Kuiper smederij
Groenrijk Timmerman
CAV
Bilanx Accountants en Adviseurs
HOC
Alfabet reclame
Foto Konijnenberg
Cafe-Restaurant “Harwig”
Ten Design creative communicatie
Fotografie is mede mogelijk gemaakt door: - Hans van Duyn - Marriane Binnenmars - Gert Podde
Dit jaarboekje is mede mogelijk gemaakt door:
Vereniging Historisch Schouwspel Den Ham
