Het LEDENMAGAZINE VAN BOUWEND NEDERLAND
Thema: Duurzaamheid Prinsjesdag 2013
“Energiebesparing is markt van de toekomst”
2013
Directeur Lucas Haafkes van Aannemersbedrijf W.J.Haafkes en Zonen, Enschede/Goor.
SeP
t me baar m nee tijkt i u rak p tern ka
Cover Fotografie René van den Burg
HET LEDENMAGAZINE VAN BOUWEND NEDERLAND
UITGELICHT
In zijn begroting voor 2014 zet het kabinet vooral in op bezuinigen en niet op investeren, zo bleek op Prinsjesdag 2013. Bouwend Nederland zet het komende jaar alles op alles om juist het investeren weer bovenaan op de politieke agenda te krijgen. Voorzitter Maxime Verhagen vertelt in deze editie van BouwendNL hoe dat wordt aangepakt. Het SER Energieakkoord kan de bouwsector veel werk opleveren. In het themadeel over duurzaamheid meer informatie over het verduurzamen van de gebouwde omgeving en de wijze waarop het bedrijfsleven daarvan maximaal kan profiteren. Verder in dit nummer de introductie van het nieuwbouwkeurmerk van BouwGarant, waarmee het nodige marktvoordeel is te behalen, en een artikel over het belang en de voordelen van ketensamenwerking.
Thema: Duurzaamheid Prinsjesdag 2013
“ENERGIEBESPARING IS MARKT VAN DE TOEKOMST” Directeur Lucas Haafkes van Aannemersbedrijf W.J.Haafkes en Zonen, Enschede/Goor.
T ME BAAR M KNEE UIT RAKTIJ P TERN A K
2013
INHOUD SEP
tekst Harm Dragt BeelD René van den Burg
OP eN rONDOm PriNsJesDAG
04 Maxime Verhagen
de periode rond prinsjesdag zorgt elk jaar weer voor een piek in onze belangenbehartiging. dat is dit jaar niet anders. Sterker nog: de moeilijke tijden die wij in de sector meemaken, afgezet tegen de nieuwe ronde aan bezuinigingen die ook u en uw collega’s kunnen raken, zorgen voor een nog hogere staat van paraatheid. Maxime Verhagen licht de gang van zaken graag toe.
“Bouwend Nederland maakt zich sterk voor investeringen”
gemeenten stellen voor het verstrekken van een starterslening tot het verleden moeten behoren. Wij hebben ook gepleit voor een verhoging van dat bedrag tot €100 miljoen omdat wij kunnen aantonen dat daarmee de gewenste effecten echt gerealiseerd worden.”
van jaarlijks 2,3 miljard, wat weer betekent een impuls van de werkgelegenheid van 20.000 arbeidsjaren. Bijkomend voordeel voor de overheid is dat het beslag
meld dat dan aan Bouwend Nederland. u kunt uw waarneming inclusief gemeentelijke eis(en) mailen naar: m.vanrooij@ bouwendnederland.nl.
op de hypotheekrenteaftrek afneemt. Als je al zoekt naar een win-winsituatie dan heb je er hier een van de zuiverste orde. Over banengroei gesproken. De
10 Ketensamenwerking
zet die 1 MiLjaRd euRO aaN BeScHiKBaRe GeLdeN Nu iN!
Ketenmonitor legt samenwerking langs de meetlat
“In de aanloop naar de kabinetsplannen en de begroting hebben wij onze meningen en standpunten, duidelijk en
De btw-verlaging op de arbeidscomponent bij verbouw-, renovatie- en onderhoudswerkzaamheden, waar
krachtig op verschillende plaatsen en wijzen naar buiten gebracht. Ook over het inconsistente gedrag van het kabinet. Bijvoorbeeld over de miljoenen voor infrastruc-
Bouwend Nederland hard voor heeft gelobbyd, heeft forse positieve gevolgen gehad voor zowel de bouwproductie als de werkgelegenheid. “Het EIB heeft dat
tuur die eerst waren toegezegd en kort erop weer werden ingetrokken. Wij hebben ons fel uitgesproken over zaken die in onze ogen niet of onvoldoende oplossingsgericht
met onderzoek haarfijn aangetoond. De Bouwproductie kreeg in 2013 een impuls van €600 miljoen, waardoor 4000 banen behouden konden worden. Verlenging van
zijn om uit de crisis te komen. Investeren in de bouw, de zo belangrijke motor voor de economie, loont. Dat laten de ontwikkelingen in het buitenland, waar dat wel gebeurt,
de maatregel, waarvoor wij nadrukkelijk blijven pleiten, zal in 2014 minimaal voor dezelfde positieve effecten zorgen. Met een kostenpost van slechts €188 miljoen
overduidelijk zien. Dus hameren wij daarop. In onze lobby houden wij natuurlijk rekening met ieders belangen. Door de vele gesprekken die ik met de leden tot nu toe heb
zeg ik: een koopje in vergelijking tot de winst die ermee behaald wordt. Dus gewoon doen!”
mogen voeren, zijn mij die kristalhelder. Ieder lid, groot of klein, bouw of infra, verwacht terecht dat zijn of haar belangen optimaal worden behartigd. Daar ben ik voor aangenomen en daar wil ik ook op afgerekend worden.” In totaal zijn er tien belangrijke onderwerpen direct richting Den Haag en via de media gecommuniceerd. Natuurlijk hebben wij voor elk onderwerp de oplossingsrichtingen aangegeven die in onze ogen het beste resultaat opleveren. Wij zoomen er op een paar nader in.
faCiliteer De starters “Wij hebben nog eens heel duidelijk gemaakt dat starters dé aangewezen groep zijn om de woningmarkt weer goed in beweging te krijgen. De communicatie en promotie van de €50 miljoen aan startersleningen die daarvoor al beschikbaar is gesteld, moet wel daadkrachtiger worden ingezet. Want ook hier geldt: onbekend maakt onbemind. Verder vinden wij dat de aanvullende eisen die sommige
4
BesChiKBare gelDen Meteen inzetten Er ligt voor zo’n 1 miljard euro klaar bij de verschillende overheden om te investeren. “Voor mij is het onbegrijpelijk waarom dat niet direct in de sector wordt geïnvesteerd. Voor energiegerelateerde ingrepen in de scholenbouw is €256 miljoen beschikbaar. Voor monumentenzorg €47 miljoen. Voor infrastructuur €300 miljoen en voor duurzaamheidsmaatregelen €400 miljoen. Dat geld is er en het is geoormerkt. Dus heb ik luid en duidelijk gezegd in recente gesprekken met de betrokken ministers: ‘Heb oog en toon daadkracht voor onze onder zware druk staande werkgelegenheid en stop dat geld in de sector’. Daar zit in mijn gevoel geen woord Chinees bij.”
sliMMer oMgaan Met De MogelijKheDen
om te investeren is er. Nu de randvoorwaarden nog. Pas dan zal de PPS-machine goed op gang komen. U en uw collega’s mogen ervan uitgaan dat wij dit allemaal uitvoerig en onderbouwd uit de doeken hebben gedaan op de Haagse burelen.”
De bezuinigingen hebben vooral tot doel om de overheidsuitgaven terug te dringen en daarmee het begrotingstekort. “Maar wij vragen ook nadrukkelijk aandacht voor de inkomstenkant. Het aandeel van de publieke kosten in de woningprijzen is danig scheefge-
DE INZET VOOR DE BELANGENBEHARTIGING ROND PRINSJESDAG
groeid. Dat aandeel moet omlaag en fors ook als het aan mij ligt. Wij hameren ook al langer op het verlagen van de grondprijzen door gemeenten. Met een prijsdaling van
1. 2.
Starters zijn sleutel voor woningmarkt investeer in waarde van woningen
3. 4. 5.
zet beschikbare investeringsgelden in investeer in groei economie Stop onnodige publieke kosten
6. 7.
Stimuleer werkgelegenheid en bied jeugd perspectief invloed bedrijfsleven op onderwijs
8. 9.
belangrijk Geen concurrentie op veiligheid Keuzevrijheid pensioen behouden
slechts mondjesmaat. Recent onderzoek heeft opnieuw aangetoond dat gemeenten een potje maken van de bouwleges. De verschillen in het land zijn enorm groot en vaak staan de leges in geen verhouding tot het werk dat de gemeenten eraan hebben. Dat is aan niemand, en zeker niet aan onze leden, uit te leggen.”
De commissie Van Dijkhuizen/Kroes heeft geadviseerd
spetermber 2013
1
op te schroeven. In de aanloop naar Prinsjesdag hebben wij oplossingsrichtingen aangedragen die, zo heeft onderzoek uitgewezen, zullen zorgen voor een grote en o zo noodzake-
leveren aan de oplossing ervan.
lijke impuls in de bouwproductie. En in het verlengde daarvan voor een impuls in de werkgelegenheid. Deze oplossingsrichtingen zijn aan de betrokken ministers mondeling toegelicht en schriftelijk ter hand gesteld. Waar relatief heel veel leden hun bedrijfsvoering noodgedwongen hebben moeten beëindigen, zijn er nog meer die er nog alles aan doen om
hArrY Wisse
[email protected] 07 9 - 325 21 11
Volg de QR-code voor het onderzoeksrapport ‘Langs de meetlat’.
het hoofd boven water te houden. Dat merken wij dagelijks aan de vele telefoontjes om hulp die wij ontvangen en de ondersteuning die wij graag en intensief geven. Veel leden
www.aanbestedingsinstituut.nl
resultaatge riCht saMenwerKen
Resultaatgericht samenwerken kan veel voordeel opleveren in een renovatietraject. een nieuwe serie van BouwLokalen biedt de kans om te ontdekken hoe u dit proces in uw eigen praktijk optimaal vormgeeft.
Op zaterdag 21 september, tijdens de 10de editie van de Dag van de Straatmaker, vierde de OBN zijn 50-jarige bestaan op het Infrapark in
Samenwerkingen tussen vastgoedeigenaren, vastgoedbeheerders en onderhoudsbedrijven wint steeds meer terrein ten opzichte van traditioneel
Harderwijk. In dat kader werd de intentieverklaring ondertekend waarmee de eerste stap is gezet voor de Vakgroep OBN van Bouwend Nederland. De 160 leden van de OBN worden dan lid van Bouwend Nederland.
aanbesteden. Reden voor een nieuwe serie Bouwlokalen, waarin u wordt geïnformeerd over het stappenplan voor het vormgeven van resultaatgericht samenwerken, dat TNO, SBR en OnderhoudNL hebben ontwikkeld. Ook deelt
Maxime Verhagen sprak kort voorafgaand aan de ondertekening: “Ik ben blij de OBN welkom te heten als vakgroep OBN van Bouwend Nederland. Samen gaan we verder met het ontwikkelen, opleiden en met het
opereren door de crisis, die al in de tweede helft van 2008 de kop opstak, noodgedwongen in afgeslankte vorm. Zij kijken meer dan ooit kritisch naar hun kosten en uitgaven. Daar zijn wij ons zeer van bewust. En natuurlijk doet Bouwend Nederland dat ook. Wij hebben over 2012, evenals de jaren ervoor, waar maar enigszins mogelijk, bezuinigd. Wij hebben uiterst kritisch gekeken naar onze uitgaven en nadrukkelijk gestuurd op onze kosten. En met resultaat. De doorgevoerde besparingen hebben het bestuur en het algemeen bestuur de ruimte geboden om te kunnen besluiten tot een teruggave van 12,5% van de variabele contributie aan u en uw collega’s. Een teruggave die mogelijk is ondanks de sterk teruggelopen contributie-inkomsten. Ik besef als geen ander dat deze teruggave in het licht van de moeilijke tijden die u en uw collega’s doormaken voor veel leden maar een klein lichtpuntje is. Maar ook op het terrein van uw kosten zullen en willen wij er alles aan doen om u zo goed mogelijk te ondersteunen.
een spreker zijn praktijkervaringen met u.
effectief behartigen van de belangen van onze bedrijven. Zo versterken we de krachten van ons beiden.”
Er worden in totaal 11 gratis Bouwlokalen gehouden, in de periode van 29 oktober tot en met 26 november. De diverse data en locaties zijn te vinden op de website. www.bouwlokalen.nl
5
4
tingstekort en de daarmee verband houdende bezuinigingen trekken ook in de komende tijd diepe sporen door onze bedrijfstak. Alle reden om de belangenbehartiging nog verder
Op 1 april van dit jaar trad de nieuwe Aanbeste-
om nieuwe wegen in te slaan. Maar tegelijkertijd zien
10. aanpakken oneerlijke concurrentie
spetermber 2013
Het is nog steeds zwaar weer in onze sector. De crisis is diep en houdt maar aan. Het terugdringen van het begro-
koerswijziging van Deutsche Bank. Om inzicht te krijgen in de aard en omvang van de problemen roept Bouwend Nederland hen op zich te melden. Mede omdat Bouwend Nederland in dat geval mogelijk een bijdrage kan
dingswet in werking. Fijneman verwacht dat die een ‘positief effect’ zal hebben. “We zullen minder fouten zien en de score voor EMVI zal omhoog gaan.”
Bouwend Nederland advies, heeft daar geen duidelijke verklaring voor. “Het kan zijn dat partijen, die met een eigen ingenieursbureau werken, het moeilijk vinden
oBn worDt VaKgroeP Van BouwenD neDerlanD
aanDaCht Voor PuBlieKe uitgaVen en Kosten
finanCiËle CoMPensatie
Recent heeft MKB-Nederland afspraken gemaakt met de bank, om dergelijke problemen tot een minimum te beperken. Zo is afgesproken dat doorlopende leningen met een vaste looptijd niet gedwongen hoeven te
wel een schriftelijke afwijzing van de andere bank nodig. Daarnaast heeft MKB-Nederland een meldpunt in het leven geroepen:
[email protected]. Ook veel mkb’ers in de bouw zijn getroffen door de Hoofdstuk 1 Algemene gegevens
het onderzoeksrapport.
de grootste gemeentelijke opdrachtgever in 2012, eindigt ook in de onderste regionen. Joost Fijneman, manager van het Aanbestedingsinstituut en hoofd
nog het volgende. Maak investeren in bouw- en infraprojecten aantrekkelijker door acceptabele rendementen in het vooruitzicht te stellen. De basisbereidheid
16.000 ondernemers in het midden- en kleinbedrijf. De overstap naar een andere bank kan tot de nodige problemen leiden, met name als er een kredietfaciliteit moet worden getroffen.
worden afgelost. Als de lening afloopt en de ondernemer op dat moment niet bij een andere bank terecht kan is Deutsche Bank ‘in beginsel bereid’ om in overleg te treden over voortzetting van de lening. Daarvoor is dan
we hebben van Rijkswaterstaat als een organisatie die qua inkoop en aanbesteding voorop loopt in Nederland”, meldt
ken bij aanbestedingen. De provincie met veruit de meeste aanbestedingen vorig jaar, Gelderland, eindigt helemaal onderaan de ranglijst van Stabi. Amsterdam,
het voornemen om de inflatiecorrectie op het infrastructuurfonds te schrappen, doorgaat. Tel uit je verlies. Over pensioenfondsen en particuliere investeerders
2012
Stabi, alleen op het punt van de formaliteiten van de aankondiging zich verder verbeteren. “Dit past bij het beeld dat
altijd de beste kwaliteit leveren. Juist ook de grotere opdrachtgevers onder de provincies, waterschappen en gemeenten maken fouten of volgen oude praktij-
toegezegde versnellingsimpuls van €300 miljoen levert in 2014 2.000 nieuwe banen op. Tel uit je winst. Daarentegen zullen er zo’n 700 banen verloren gaan als
de woningen van gemiddeld 20% in de afgelopen jaren is het reëel om te stellen dat de grondprijzen met 40 tot 50% omlaag moeten. Waar ze al bijgesteld worden, is dat
Resultaten Aanbestedingsanalyse
we ook dat het inhuren van externe partijen voor aanbestedingen niet altijd de kwaliteit hoeft te verhogen.” Rijkswater heeft opnieuw uitstekend gepresteerd. De rijksdienst kan, naar de mening van
Het onderzoek toont aan dat overheden die de meeste openbare aanbestedingen doen, lang niet
DeutsChe BanK stelt MKB Voor ProBleMen Vanwege een ‘strategische heroriëntatie om bedrijfseconomische redenen’ neemt Deutsche Bank afscheid neemt van ruim 18.000 klanten, waarvan
Langs de meetLat!
er gaat nog altijd veel fout bij openbare aanbestedingen. dat leidt tot een verliespost van zeker 55 miljoen euro, zo blijkt uit het onderzoek ‘Langs de meetlat’ van aanbestedingsinstituut Stabi over de openbare aanbestedingspraktijken in 2012.
kan met inschakeling van de nog op te richten Nationale Hypotheek Instelling. “Ik zeg: liever vandaag dan morgen. De voordelen liggen voor het oprapen. Omdat banken
COlumN
Van tuinen
DE WERKGELEGENHEID IN DE BOUW HEEFT VORIGE MAAND EEN NIEUW DIEPTEPUNT BEREIKT. IN VERGELIJKING MET JANUARI 2009 IS DE BOUW VOOR HET EERST RUIM MEER DAN EENDERDE VAN ZIJN WERKNEMERS KWIJT.
fouten Bij aanBesteDen leiDen tot flinKe VerliesPost
om pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen een grotere rol te geven bij het financieren van woningen. Dit
Merkt u in uw werkgebied dat gemeenten extra eisen stellen voor het verstrekken van startersleningen (bijvoorbeeld alleen voor woningen die op grond staan die eigendom is van die gemeente),
tekst Eric Harms BeelD Ton Bosboom
-34,2%
goedkoper geld kunnen lenen, kan de hypotheekrente omlaag. Het EIB heeft berekend dat een structurele daling van die rente met 0,5% zal leiden tot een bouwimpuls
MELD EXTRA EISEN VAN GEMEENTEN
Verlengen Btw-Verlaging noDig
12 BouwGarant
NieuWs
tieN VOORSteLLeN BOuWeNd NedeRLaNd teR BeStRijdiNG VaN de cRiSiS
Verhagen: “en nu De hanDen uit De Mouwen”
6
spetermber 2013
7
spetermber 2013
5 6
7
Nieuw keurmerk opent deur naar nieuwbouw tekst Ank Benko BeelD C. Barton van Flymen / Hollandse Hoogte | René van den Burg
ACtueel
tekst Eric Harms
BeelD René van den Burg
u
iD A: he em Am thrzA
Bouwgarant nu ooK Voor nieuwBouw Voor bouwbedrijven die nieuwbouwwoningen realiseren, is het essentieel dat zij onder garantie kunnen bouwen. Onlangs heeft Stichting GarantieWoning haar keurmerk verleend aan de Nieuwbouwgarantieregeling van BouwGarant. “Voor onze deelnemers is dit goed nieuws, zij kunnen nu bouwen onder garantie die aan de strengste eisen voldoet”, aldus Rob de Groot, manager van de Stichting BouwGarant.
Verduurzamen van de gebouwde omgeving krijgt vaart
h
et project diende zich al aan in oktober vorig jaar. Maar dan moest Van Middendorp wel een keurmerk nieuwbouw overleggen. Aangesloten bij BouwGarant voor het verbouwkeurmerk, nam hij contact op met manager Rob de Groot. Die meldde hem dat BouwGarant bezig was het nieuwbouwkeurmerk te verkrijgen. “Daardoor hoefden we geen samenwerking aan te gaan met een collega-
C
de nieuwbouwgarantie werd steeds sterker. Daaraan is nu gehoor gegeven.
Doorslaggevend argument voor investeren in energiebesparing
bedrijf dat het keurmerk al had via Woningborg. Het heeft uiteindelijk langer geduurd dan voorzien alvorens BouwGarant het keurmerk kreeg, maar ook het project
ten, die zijn uitgewerkt door de overleggroep garantiewoningen van de SER. Daarmee weet de consument zich verzekerd van een waterdicht contract met goede voorwaarden. De Stichting GarantieWoning eist een goede geschillenregeling. Als er iets misloopt, kan de consument daarop een beroep doen. Voor de verbouw was BouwGarant al aangesloten bij de Geschillencommissie. Deze Geschillencommissie is nu uitgebreid tot Geschillencommissie Verbouwingen en Nieuwbouw. Een Garantieregeling voor het geval de aannemer failliet gaat of gebreken niet kan of wil oplossen. De premie voor de Nieuwbouwgarantie van BouwGarant bedraagt momenteel 4 promille
12
zelf liep door omstandigheden vertraging op. Uiteindelijk kunnen we er dus toch op tijd mee aan de slag.”
graag inzage in zijn BNL-agenda. Maxime Verhagen geeft drukke agenda Hierbij een greep uit de
september 2013 2/9 3/9 4/9
aanVragen siMPel
5/9
Overleg met minister Dijsselbloem en input Financieele Dagblad Bijdrage aan Nieuwsuur Interview Telegraaf Overleg met VNO/NCW Bemiddeling Overleg Stichting Sociale Opening Zuid Hogeschool Toespraak bij BNL-lid GMB
10/9
Overleg agenda Bouw Overleg vakgroep Railinfra Wonen Overleg Directeur-Generaal B. ter Haar
12/9 Overleg met Directeur-Generaal
getoetst, maar we proberen het papierwerk zoveel mogelijk te minimaliseren. De bouwer moet vooral gaan bouwen en niet verzeild raken in administratieve rompslomp.” Met het verkrijgen van het keurmerk van GarantieWoning voor haar Nieuwbouwgarantieregeling tracht BouwGarant de deelnemers zoveel mogelijk zekerheden te bieden waarmee ze hun positie in de toch al krappe markt kunnen
Overleg met directeur arbeidsverhoudingen Randstad Zuid
van SZW H. Vlug
16/9 Overleg met regio
Interview met Cobouw Noord Rondje regio Randstad Nederland
17/9 Videojournaal Bouwend Bijdrage aan BNR Opening Ecobouw
verbeteren. De Groot: “Elke tool waarmee een bedrijf zich kan onderscheiden is meegenomen. Wij proberen hiermee zowel de positie van het bedrijf als de zekerheden voor de klant te maximaliseren.” De deelnemers van BouwGarant hebben zich al zeer positief uitgelaten over de uitbreiding
17/9 Interview voor Prinsjesdagnieuwsbrief KPMG congres 18/9 Toespraak huizenmarkt
Boer & Croon
Interview BouwendNL afdeling Alkmaar
19/9 Toespraak 100-jaar Infra 20/9 Interview vakblad
van het pakket. Enkele bedrijven hadden projecten (soms noodgedwongen) zelfs tijdelijk stilgelegd tot het keurmerk beschikbaar was.
Seminar BNL-lid Geelen
met de vraag hoe ze dat het beste kunnen doen.” De brochure informeert opdrachtgevers die overwegen om social return criteria te gaan hanteren bij aanbestedingen in kort bestek over waar zij dan aan kunnen en moeten denken. Het is vooral een hulpmiddel om beleid én bestekteksten zo vorm te geven dat er voor alle partijen (de opdrachtgever, de opdrachtnemer én de social return kandidaat) een win-win situatie ontstaat.
13
spetermber 2013
14
wend Nederland ontwikkelde het blad in samenwerking met TNO. Social-returnregelingen voor mensen, die op afstand van de arbeidsmarkt staan, worden gewoonlijk be-
Al in 2008 zette Bouwend Nederland haar handtekening onder het zogeheten Lenteakkoord. In dat kader werd met convenantpartners Neprom, NVB, Aedes en de rijksoverheid afgesproken dat er zwaar zou worden ingezet op het energiezuiniger maken van de nieuwbouw van woningen en andere gebouwen. Het streven was dat alle nieuwbouw in 2020 (bijna) energieneutraal zal zijn. Ook met het stimuleren van energiebesparende investeringen in de bestaande voorraad is Bouwend Nederland al meer dan vijf jaar bezig. Daartoe werd indertijd met Energie Nederland, Uneto-VNI, de rijksoverheid en Aedes het convenant Meer Met Minder gesloten. Die
Het SER Energieakkoord bouwt voort op de hiermee bereikte resultaten en vormt daarmee in feite de bekroning op de lobby die Bouwend Nederland de laatste vijf jaar heeft gevoerd. Omdat de focus nu nog sterker zal worden gericht op het stimuleren en ondersteunen van het groeiend aantal lokale initiatieven zal het effect voor de leden van Bouwend Nederland nog directer in de orderportefeuille merkbaar zijn. Of zoals voorzitter Maxime Verhagen verderop in deze editie opmerkt: “De sector krijgt hiermee een veel robuuster perspectief op omvangrijke investeringsimpulsen dan tot nu toe het geval was.”
ter als ze in goed overleg gebeuren tussen de beide partijen, verzekert de voorzitter van Bouwend Nederland. “Als je samen bekijkt hoe je dat het handigst aanpakt, ontstaat er een win-win-situatie.” De brochure is primair bestemd voor opdrachtgevers, maar ook de leden van Bouwend Nederland kunnen er hun voordeel mee doen. “Zij kunnen met het informatieblad in de hand gemakkelijk het gesprek aangaan en meteen de visie van Bouwend Nederland uitdragen.”
Bouw en Vastgoed OBN samenwerking BNL en Via de QR code kunt u het
wordt Overleg vakgroep ONG 26/9 Nationaal Wegencongres Rondje regio Oost
Zie ook www.BouwGarant.nl
Volgens Verhagen is het informatieblad ‘positief ontvangen’. “De VNG en de gemeenten willen daar echt wat mee gaan doen.” Bou-
rende investeringen in hun woning. Dat is mede te danken aan de concrete ondersteuning van initiatiefnemers en hun lokale partners – gemeenten, bouwbedrijven, woningeigenaren – door de uitvoeringsorganisatie Meer Met
BeKroning
VoortBouwen Positief ontVangen
“We willen opdrachtgevers, zoals de gemeenten, een handreiking bieden over hoe ze met social return kunnen omgaan”, aldus Verhagen. “Het komt namelijk geregeld voor dat de regio’s van Bouwend Nederland en lidbedrijven benaderd worden door opdrachtgevers, zoals gemeenten, die iets met social return willen doen, maar worstelen
inspanningen hebben ertoe geleid dat de woningcorporaties op aanzienlijke schaal zijn gaan investeren in energiebesparing in de bestaande voorraad. Daarnaast zijn er heel veel lokale initiatieven ontplooid om eigenaren van bestaande woningen te stimuleren en te ondersteunen bij energiebespa-
Minder, waar Bouwend Nederland mede dragende organisatie van is.
boeken, zo verwacht Bouwend Nederland.
21/9 50 jaar OBN en tekening Infraplatform Oost 23/9 Ledenvergadering Energie 24/9 Paneldebat vakbeurs verzet
12
Het SeR energieakkoord voor duurzame groei is een belangrijke stap voorwaarts in het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Niet alleen komt hiermee een einde aan meerdere langlopende discussies zoals over het energielabel en een investeringsfonds. Maar ook zal het de bouwsector veel werk gaan opleveren. Bouwend Nederland is dan ook tevreden over het bereikte resultaat. ouwend Nederland zet zich al jaren in voor het maximaal stimuleren en ondersteunen van energiebesparing in de gebouwde omgeving. Dat geldt voor de nieuwbouw, maar vooral ook – vanwege het grote potentieel aan marktvolume – voor de bestaande voorraad woningen en andere
gebouwen. Het feit dat zoveel partijen hun handtekening onder het SER Energieakkoord voor duurzame groei hebben gezet, maakt het nu eindelijk mogelijk om al op korte termijn concrete vooruitgang te
uit de agenda van de voorzitter
woning kopen. En juist daarvoor heb je dan weer een bouwer met een keurmerk nieuwbouw nodig. Kortom: deze uitbreiding van BouwGarant komt als geroepen.” Van Midddendorp heeft overwogen zich voor nieuwbouw aan te sluiten bij Woningborg. Maar ook die procedure nam veel tijd in beslag. “En ik was al erg tevreden met het keurmerk voor renovatie van BouwGarant. Dus dit is voor ons een uitstekende aanvulling!”
spetermber 2013
VerDuurzaMen geBouwDe oMgeVing Krijgt Vaart
B
naDruKKelijK Profileren Voor Van Middendorp biedt het keurmerk een heleboel voordelen. “Wij kunnen ons nu nadrukkelijk profileren op de nieuwbouwmarkt. Vooral in het segment van de starterswoningen ligt nog veel werk. Juist starters kunnen nauwelijks anders dan met een Nationale Hypotheek Garantie een
“We houden het aanvragen van de nieuwbouwgarantie voor de deelnemers van BouwGarant zo simpel mogelijk”, aldus De Groot. “Daarbij wordt het bedrijf wel financieel
VoorDelen De voordelen voor de consument zijn drieledig: Een aannemer die werkt met de Nieuwbouwgarantie van BouwGarant maakt gebruik van standaard modelcontrac-
van de aanneemsom, maar De Groot verwacht wel dat deze premie begin 2014 iets verhoogd zal worden.
Voorzitter Maxime Verhagen van Bouwend Nederland heeft eind augustus het eerste informatieblad social return voor opdrachtgevers bij aanbestedingen in de bouw en infra uitgereikt aan directielid Kees jan de Vet van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG).
Bouwbedrijf Van Middendorp B.V. in het Gelderse Wekerom kan als eerste gebruikmaken van het nieuwbouwkeurmerk van BouwGarant. Kees van Middendorp: “We kunnen nu zelfstandig een project van 40 appartementen in ede bouwen. dit keurmerk verruimt onze markt!”
Maar het is ook een kwaliteitsgarantie: je weet dat er volgens vaste afspraken gecontracteerd wordt, inclusief een goede geschillenregeling. Het keurmerk dat wij nu van de Stichting GarantieWoning kunnen aanbieden, is zelfs verplicht als je een huis wilt kopen met de Nationale Hypotheek Garantie. Daarmee kunnen de 1500 deelnemers van BouwGarant nu ook in dit segment van de markt aan de slag.” Tot nu toe beperkte BouwGarant zich voornamelijk tot de verbouwsector, waarbij het mogelijk was om op kleine schaal nieuwbouwwoningen onder garantie te bouwen. Maar de roep om de uitbreiding van
inforMatieBlaD soCial return Voor oPDraChtgeVers gePresenteerD
KeeS VaN MiddeNdORp:
“KeurMerK nieuwBouw VerruiMt onze MarKt”
onsumenten willen zo weinig mogelijk risico lopen als zij een nieuwe woning kopen of laten bouwen. En ook de banken eisen harde garanties. Het gaat de banken met name om financiële garanties als het bouwbedrijf failliet gaat.
16 SER Energieakkoord 21 Chris Bruijnes, Meer Met Minder:
tekst Bouwend Nederland / Eric Harms BeelD René van den Burg
uit De VereNiGiNG
Du
15 Thema Duurzaamheid
Informatieblad Social Return downloaden.
spetermber 2013
15
spetermber 2013
13 14
15
“We moeten nu meters maken met duurzame renovatie”
zomaar is terugverdiend. Maar we doen het ook voor de spin-off. Want et SER Energieak-
verder uitgebreid met Marketing, de
koord is een bevestiging van wat men in Amersfoort al wist. Eigenaren moeten actief
Hogeschool Utrecht en Rabobank Amersfoort e/o. Daaruit is een subsidie gekomen om door te zetten. En tegelijkertijd doen we mee aan het SEV-project ‘Lokaal alle licht
over de streep getrokken worden waar het om duurzame maatregelen voor energiebesparing gaat. Costa: “Vijf jaar geleden hebben wij Duurzame Energie-Partner opgericht. Toen al was duidelijk dat er duizenden woningen aangepakt
op groen’, waarbij 20 woningen in 6 gemeenten energieneutraal gemaakt worden. Wij nemen daarbij Amersfoort voor onze rekening.”
moesten worden om de gewenste stap in het energielabel te maken. We zijn er volop ingedoken. We hebben contact gezocht met de gemeente Amersfoort en we heb-
Costa realiseert zich terdege dat je het als aannemer niet alleen kunt. Maar ook de gemeente redt het niet alleen. Als je er gezamenlijk de schouders onder zet, raken woningeigenaren, maar ook
ben met een aantal adviseurs en collega-aannemers een gezamenlijke aanpak voor energiebesparing in de wijken uitgezet.” Aanvankelijk mochten de initiatiefnemers zich verheugen in verschillende subsidies die de aanpak vergemakkelijkten. Toen die één voor één wegvielen, werd het tijd om op een andere manier te werk te gaan. “We hebben toen een tender ingediend voor Blok-voor-Blok Amersfoort. Daarbij hebben we de samenwerkende partners ook nog
20
20 september 2013
gezaMenlijK sChouDers eronDer
huurders enthousiast. “Samenwerken, ieder met z’n eigen rol. En met vertrouwen in elkaar”, aldus Costa. “Als mensen zien wat de positieve gevolgen van energiebesparing kunnen zijn, willen ze toch graag investeren. Dat kunnen ze bijvoorbeeld allemaal van dichtbij zien in het Energy Experience Centre, een omgebouwde zeecontainer waarmee de initiatiefnemers de wijken in gaan. En er zijn ook programma’s voor Verenigingen van Eigenaren
spetermber 2013
tekst Ank Benko BeelD René van den Burg
tevreden bewoners komen ook bij ons terug voor een verbouwing of een aanbouw.” Maatregelen voor duurzame energiebesparing vragen om vakmensen die weten waar ze mee
Het energieakkoord maakt de weg vrij om voortvarend aan de slag te gaan met duurzame renovatie van bestaande woningen en gebouwen. “We moeten nu meters maken”, aldus chris Bruijnes, algemeen directeur van de Stichting Meer Met Minder. “Meters maken in het aantal woningen dat wordt aangepakt. Maar ook in de wijze waarop dat gefinancierd wordt.”
bezig zijn. Ze worden opgeleid aan de ‘Bouwschool’ in Amersfoort. “Luchtdicht bouwen vraagt heel wat meer dan stenen stapelen. Op de Bouwschool laten we klanten zien hoe we dergelijke vakmensen opleiden. We maken informatiefilmpjes en studenten werken details uit. Bovendien hopen we met meer accent op technologie ook meer leerlingen aan te trekken. Bouwen is niet meer tot je ellebogen in het cement staan: er komt heel wat meer voor kijken. En straks hebben we goed opgeleide mensen heel hard nodig.”
Zie ook: www.departner.nl www.033energie.nl www.lokaalallelichtenopgroen.nl
strooMVersnelling BieDt Bouw Mooi PersPeCtief
“nu Meters MaKen!”
Chris Bruijnes: “Het is de kunst om eigenaren over de streep te trekken om te investeren”
M
eer Met Minder is in 2009 opgericht op initiatief
van Bouwend Nederland, Uneto-VNI, de Vereniging Energie-Nederland en de rijksoverheid. Een nationale energie-aanpak moet ertoe leiden dat bestaande woningen en gebouwen 20 tot 30% energiezuiniger worden. Meer Met Minder helpt gemeenten en bedrijven die energiebesparende maatregelen uitvoeren aan instrumenten om in contact te komen met woningeigenaren.
eigenaren oVertuigen Bruijnes: “Energiebesparende maatregelen kosten geld, ook al zijn er voor een aantal maatregelen subsidies bij enkele provincies en gemeenten. Het is dus de kunst om eigenaren over de streep te trekken om in hun woning te investeren. Dat is zeker onder de huidige marktomstandigheden niet gemakkelijk. Maar als je mensen ervan kunt overtuigen dat hun
woning ondanks de dalende marktprijzen toch meer waard wordt, dan ben je op de goede weg. Daarnaast leveren energiebesparende maatregelen natuurlijk ook een lagere energienota en meer wooncomfort op.” Bruijnes hoopt dat het initiatief van de Triodos Bank om te differentiëren in het hypotheektarief, afhankelijk van het energielabel van een woning, snel navolging zal vinden.
VereenVouDiging energielaBel Sinds de oprichting in 2009 heeft Meer Met Minder zo’n 50 gemeenten bijgestaan in het op gang brengen van duurzame renovaties. Bovendien werkt de stichting samen met alle provincies. Een belangrijke volgende stap is volgens Bruijnes een vereenvoudiging van het energielabeling systeem. “Als we een landelijke indruk hebben van de energielabels van woningen, kunnen we ook gemakkelijker de eigenaren in bepaalde wijken of straten gaan benaderen. Wij hebben intussen een programma klaar om dat uit te voeren. Het is aan de
de aanpak die wordt ontwikkeld in het kader van de Green deal de Stroomversnelling is een marktinitiatief dat is opgenomen in het SeR energieakkoord als bijdrage aan het energiezuinig maken van bestaande sociale huurwoningen. paul Schumacher van Bouwend Nederland licht toe waarom dit een goed initiatief is.
V
minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties om op dat vlak samen met ons op te trekken.” Een tweede initiatief dat Meer Met Minder heeft opgestart is “Bespaar
ten. Partijen gaan het initiatief de
op donderdag 20 juni 2013, tekenden vertegenwoordigers van vier bouwbedrijven
komende periode verder uitwerken. Dat is ook de reden dat nu nog niet op alle vragen een klip-en-klaar antwoord is te geven. Bouwend Nederland is daarbij een van de
(VolkerWessels, BAM, Ballast Nedam en Dura Vermeer) en zes woningcorporaties (Portaal, Lefier, Woonwaard, Stadlander, Tiwos en Wonen Limburg) de Green Deal ‘De Stroomversnelling’. Dat gebeurde in het bijzijn van minister Stef Blok van Wonen.
gesprekspartners. Om enerzijds te leden te informeren over de verdere uitwerking van De Stroomversnelling en anderzijds te bezien hoe wij daarbij behulpzaam kunnen zijn.”
Met de overeenkomst verklaarden de ondertekenaars dat de komende jaren in eerste aanzet 11.000 sociale huurwoningen zo duurzaam zullen worden gerenoveerd dat
Lokaal”, het gemeenteportaal voor Energiebesparing. “Hier kunnen gemeenten en ondernemers kennis en ervaring delen. Bovendien willen we een benchmark voor gemeenten in het leven roepen, zodat ze
het saldo van de in- en uitgaande energiestroom per woning op ‘nul’ uitkomt (de NulOpdeMeter oftewel NOM-woning). In een volgend stadium, wanneer de techniek en aanpak zich bewezen hebben, zal het initiatief met 100.000 wonin-
kunnen zien hoe ze presteren ten opzichte van andere gemeenten.”
letterlijK De wijKen in
gen worden opgeschaald. Tezamen met andere brancheorganisaties waaronder Uneto-VNI, AFNL, FNV en CNV Vakmensen heeft Bouwend Nederland haar steun voor het
Al met al zal de bereidheid van woningeigenaren om energiebesparende maatregelen toe te passen, vooral afhankelijk zijn van een persoonlijke benadering. “We moeten letterlijk de wijken in en bij de mensen aanbellen om ze te overtuigen. Op die manier zijn er de komende tijd ook reële meters
initiatief uitgesproken door medeondertekening van het ‘Convenant van partners’. Paul Schumacher: “We hebben onze steun daaraan gegeven omdat de initiatiefnemers zich duidelijk hebben uitgesproken voor een open marktontwikkeling. En
te maken.”
omdat het initiatief de weg effent voor inzet van een zeer omvangrijke nieuwe geldstroom voor financiering van duurzame renovatieprojec-
Zie ook: www.meermetminder.nl
spetermber 2013
lak voor de zomer,
21
22
21 22
ProDuCt- en ProCesinnoVatie De komende periode is het nog vooral een zaak van de partijen die de deal met elkaar gesloten hebben. “Technisch en organisatorisch heeft het namelijk nogal wat voeten in de aarde om een bestaande sociale huurwoning gegarandeerd op NOM-niveau te renoveren. De beste aanpak moeten de bouwbedrijven en hun opdrachtgevers de komende jaren nog uitvinden.” Zo is uit experimenten in het kader van het innovatieprogramma Energiesprong (www.energiesprong. nl) gebleken dat door combinaties van bijvoorbeeld goede isolatie (wanden, dak en glaswerk), slimme installaties en de inzet van lokale duurzame energie de energiemeter per saldo inderdaad op nul kan uitkomen. De kosten daarvan zijn echter nu nog veel te hoog. Om er een geslaagd businessmodel van te maken, zullen die kosten substantieel omlaag moeten. En dat is de stroomversnelling die deze deal beoogt, zo valt te lezen
spetermber 2013
iD a: he em am thrza
terwijl de inkt van het SeR energieakkoord opgezet, compleet met financiering voor duurzame groei nauwelijks droog is, zijn door de Rabobank.” Dat samenwerken werkt, mag marktpartijen al volop aan de slag met duurzame ook wel blijken uit het feit dat er renovatie. Rustig wachten tot de telefoon gaat en in Amersfoort al 2.500 woningen een offerte maken, is er niet meer bij. aannemers, met 2 labelstappen zijn verbeterd. Bovendien heeft Bloemendal dit installateurs, maar ook de gemeente moeten actief jaar in Amersfoort al meer dan samen aan de slag om iets te bereiken. “Niet alleen 150 woningen van zonnepanelen stenen stapelen, maar doorpakken”, aldus jan voorzien. costa, directeur van Bloemendal Bouw. dat zo’n anDere DenKwijze aanpak werkt, bewijzen gezamenlijke initiatieven in Zo’n aanpak vraagt wel een heel denkwijze, stelt Costa vast. amersfoort. andere “Het kost heel veel tijd, die niet
h
2
cHRiS BRuijNeS, MeeR Met MiNdeR:
“we Moeten saMenwerKen oM iets te BereiKen”
u Du
jaN cOSta, BLOeMeNdaL BOuW:
iD A: he em Am thrzA
“Stroomversnelling biedt bouw mooi perspectief”
tekst Ank Benko BeelD Sijmen Hendriks / Hollandse Hoogte | René van den Burg
u Du
22 Paul Schumacher
MaRtiN ScHöNfeLd (VBK GROep):
“naar een anDere aanPaK Van DuurzaMe renoVatie” de rolverdeling tussen corporaties en aannemers bij duurzame renovatie zou er in de toekomst wel eens heel anders kunnen uitzien dan nu het geval is. Leden en medewerkers van de brancheorganisaties aedes, uneto-VNi en Bouwend Nederland buigen zich momenteel over een casus waarbij ze gezamenlijk een meer effectieve aanpak uitwerken.
D op de website. “De belofte van schaalgrootte en de harde afspraak over de eerste tranche van in totaal 11.000 op NOM-niveau te renoveren corporatiewoningen stelt de betrokken bouwers in staat te innoveren op product en proces, samen met co-makers en de toeleverende industrie.”
de huidige vier betrokken bouwers.” Ondertussen is het zaak dat de aanpak ook in de regelgeving mogelijk wordt gemaakt. “Daarom is het zo belangrijk dat minister Blok erbij betrokken is”, aldus Schuma-
“De initiatiefnemers willen het
cher. “Hij zal bijvoorbeeld wet- en regelgeving zo moeten aanpassen, dat corporaties de voormalige energiekosten in de woonlasten (via de servicekosten) mogen meenemen. Met die voormalige energiekosten als extra inkomstenstroom kunnen
open karakter van deze marktontwikkeling de komende periode stap voor stap uitbreiden. Door met hun ketenpartners de uitdaging voor de eerste tranche van 11.000 wonin-
de corporaties, zonder hun huurders extra te belasten, kostendekkend hun investering financieren. Nadat dit soort zaken goed is geregeld, is het aan de initiatiefnemers
gen op te pakken. Daarnaast komen er activiteiten van en met partijen uit de keten die daarmee in staat worden gesteld te tonen wat ze kunnen bijdragen en waarbij partijen in de keten worden uitgedaagd te anticiperen op de marktontwik-
om de doelstelling te realiseren. Rijdt die trein eenmaal, dan ligt er een markt open – in Nederland staan 2,4 miljoen sociale huurwoningen - waar corporaties, huurders en bouwbedrijven nog jaren hun voordeel mee kunnen doen.”
BouwBreeD PersPeCtief
keling die met De Stroomversnelling in gang is gezet. Daar zullen naar verwachting nieuwe coalities uit ontstaan met, maar ook buiten
Zie ook: www.energiesprong.nl bit.ly/106xsFT
e leden die namens Bouwend Nederland aan het overleg deelnemen zijn Martin Schön-
Schönfeld: “Er zijn momenteel verschillende initiatieven om duurzame renovatie op gang te brengen. Bij de Green Deal Stroomversnelling zijn bijvoorbeeld de zes
feld, commercieel directeur van de VBK Groep en Sjaak Beemster, directeur van de Howa Bouwgroep. Beide zijn ook lid van de beleidsadviescommissie
grootste corporaties en vier grote bouwbedrijven betrokken. Maar ook in het midden- en kleinbedrijf in de bouw en de installatiebranche en onder kleinere corporaties is er
Duurzaamheid van onze vereniging.
grote behoefte om met partijen
actief om de tafel te gaan en te bekijken hoe we de duurzame renovatieopgave zo efficiënt mogelijk vorm kunnen geven.”
VolwaarDige saMenwerKingsoVereenKoMst Om zo dicht mogelijk bij de praktijk te blijven, hebben de deelnemers ervoor gekozen om aan de hand van een project van 100 woningen te bekijken hoe ze het beste kunnen worden aangepakt. Het gaat dan vooral om de voorfase voor de werkzaamheden: het gezamenlijk schrijven van het bestek en de bijbehorende overeenkomst tussen de partners. Schönfeld: “De bestaande aannemingsovereenkomsten bieden naar onze smaak onvoldoende ruimte voor een volwaardige samenwerkingsovereenkomst. En met ‘onze’ bedoel ik dan zowel de aannemers en installateurs als de
corporaties. De casus is een project van de woningcorporaties Ymere en Sleutels. Het resultaat van onze oefening moet een transparante overeenkomst zijn waarbij iedereen weet waar hij aan toe is. En die ook de rolverdeling tussen de verschillende partners beter vastlegt.” Die rolverdeling zou zich ook wel eens kunnen uitstrekken tot de periode ná de renovatiewerkzaamheden, legt Schönfeld uit. “Steeds meer corporaties kiezen ervoor hun onderhoudsafdelingen te sluiten en het onderhoud onder te brengen bij marktpartijen. Ook daarin zou je met zo’n nieuwe rolverdeling kunnen voorzien.”
De jas Moet goeD zijn De belangrijkste verduurzaming van de bestaande woningvoorraad heeft betrekking op de schil van de woning. “Als de jas goed is, kunnen de corporaties in de toekomst volstaan met regelmatig onderhoud en vernieuwing van de installaties.” De deelnemers aan het opstellen van het duurzame renovatieconcept voor corporatiewoningen denken de resultaten van het overleg tegen het einde van het jaar aan de leden van hun brancheverenigingen te kunnen aanbieden.
SaMeN duuRzaMe ReNOVatieOpGaVe zO efficiëNt MOGeLijK VORMGeVeN spetermber 2013
23
23
Harm DRAgt
& VERDER... 06 Nieuws Stabi: Fouten bij aanbesteden leiden tot flinke verliespost
20 Jan Costa, Bloemendal Bouw: “Gezamenlijk eigenaren actief over de streep trekken”
07 Column Jan van Tuinen “Financiële compensatie”
23 Martin Schönfeld (VBK Groep): “Verduurzamen bestaande woningvoorraad vereist nieuwe rolverdeling”
08 Bouw in Beeld P+R Kralingse Zoom, Rotterdam
COLUMN
24 Bijeenkomsten De agenda van uw vereniging in de regio
13 Kees van Middendorp: “Keurmerk nieuwbouw verruimt onze markt”
25 Veilig en gezond werken Duurzame inzetbaarheid is pure winst 26 Bouwend Nederland Digitaal Bouwend Nederland blijft digitale dienstverlening uitbreiden
14 Social Return Verhagen overhandigt informatieblad voor opdrachtgevers aan VNG 18 Overijsselse aanpak Voortrekkersrol die navolging verdient
Aan alles komt een eind
tekst Ballast Nedam / Eric Harms BeelD Ballast Nedam
tekst Jeffrey Lemm / Aedes Magazine BeelD Peter Hilz / Hollandse Hoogte - Vernieuwing Bouw / Shutterstock
BOuW iN BeelD p+R Kralingse zoom, Rotterdam een bovengrondse p+R-voorziening met 1.040 nieuwe parkeerplekken, die wordt ontsloten via een doelgroepenstrook en verbonden is met het bestaande vervoersaanbod op het OV-knooppunt met dagelijks 65.000 reizigers. de constructie kan in de toekomst met drie lagen worden uitgebreid, waardoor de totale parkeercapaciteit p+R Kralingse zoom wordt vergroot tot 2.200 parkeerplaatsen.
AChterGrOND
KetenMonitor: saMenwerKing langs De Meetlat Miljarden euro’s gaan jaarlijks verloren aan faalkosten in de bouw. Reden genoeg om bouwprojecten al bij de start slimmer te organiseren, bijvoorbeeld door ketensamenwerking. die methode zou allerlei voordelen opleveren, zoals een kortere doorlooptijd. Maar is dat in de praktijk ook het geval? de Ketenmonitor geeft daar antwoord op.
M
Opdrachtgever Stadsontwikkeling Rotterdam
ateriaalfouten of onduidelijke afspraken waardoor een bouwproject forse
betrokken medewerkers zijn (het ‘wij-gevoel’) en of de projectdoelen gezamenlijk zijn geformuleerd.
contract design & construct
vertraging oploopt. dit zijn voorbeelden van faalkosten die voorkomen in het traditionele bouwproces. Ketensamenwerking is een
De meerwaarde voor woningcorporaties is dat ze hun prestaties op bouwgebied kunnen vergelijken met sectorgenoten. Vreemde ogen dwingen, dus de
Bouwer Ballast Nedam
van de manieren om die kosten te verlagen. Het platform Ketensamenwerking woningbouw is opgericht om de ontwikkeling van ketensamenwerking in
verwachting is dat woningcorporaties hun best doen om bovengemiddeld te scoren. De monitor is sinds april beschikbaar voor alle partijen in de woningbouw en
architect zja zwarts + jansma architecten
de bouw te versnellen. Dat doet het platform onder andere met de Ketenmonitor, een benchmark ontwikkeld door het Kenniscentrum Bouwprocesinnovatie (CPI)
inmiddels doen ruim twintig projecten mee.
constructeur Ballast Nedam engineering, Grontmij BV, zonneveld ingenieurs BV
van de TU Delft. Het platform, een initiatief van Aedes, Bouwend Nederland en Vernieuwing Bouw, gebruikt de Ketenmonitor om de veelgehoorde voordelen van
De Ketenmonitor zit in de opstartfase en het aantal tot nu toe gemeten projecten is nog niet representatief
Bouwtijd 2011 - oktober 2013
ketensamenwerking aan te tonen. Woningcorporaties en bouwers kunnen hun project meten door een lijst met vragen in te vullen. Voorbeelden van vragen zijn: ‘Hoe is de opdrachtgever betrokken bij het project?’ en ‘Is uw eigen organisatie klaar voor ketensamenwerking?’ Ook vullen deelnemers in hoe
eerste uitKoMsten voor alle ketens, vertelt Hans Wamelink, hoogleraar Bouwmanagement aan de Technische Universiteit Delft. “We kunnen betere conclusies trekken en de voordelen beter zichtbaar maken na het analyseren van 100 projecten.” Een paar eerste voorzichtige conclusies zijn nu al te trekken uit de Ketenmonitor. De doorlooptijd
8
i
n de uitvraag was niet alleen het aantal parkeerplaatsen van belang. Het metrostation Kralingse Zoom is een belangrijk vervoersknooppunt
niet groter dan bij een traditionele bouwopdracht. De monitor is niet opgericht om financiële voordelen te meten. Als woningcorporaties hun begroting en resultatenrekening naast elkaar leggen, weten ze meestal al genoeg. Dat betekent niet dat ketensamenwerking geen geld oplevert. Wamelink schat dat partijen door die werkwijze zeker zo’n 10 tot 15 procent goedkoper kunnen bouwen.
geen innoVatieVe ProDuCten Vroeger maakte de opdrachtgever een bestek van 30 pagina’s, terwijl bij een goedlopende keten de afspraken op één dubbelzijdige pagina passen. Dit klinkt heel efficiënt, maar hoe zit het met de integriteit van ketensamenwerking? Hoe garandeer je dat partijen voldoende kritisch blijven over de geleverde prijs en kwaliteit en niet binnen hun eigen vertrouwde keten blijven hangen? Wamelink heeft hier geen direct antwoord op, maar benadrukt dat zakelijk vertrouwen belangrijk is. “Je moet vanaf het begin verwachtingen vastleggen. Een ouwejongenskrentenbroodsfeer hoeft niet te ontstaan, het mag af en toe best botsen. Als dat maar professioneel, open en transparant gebeurt.” Energiedeskundige Jan Willem van de Groep van kennisorganisatie Platform31 kijkt kritisch naar hoe ketensamenwerking in de praktijk vaak vorm krijgt. Veel partijen richten zich volgens
Vlot en Veilig ParKeren Vlot en veilig parkeren hoort bij comfortabel reizen. Vanuit deze visie wil de gemeente Rotterdam in 2020 beschikken over 23.000 p+R-parkeerplekken, een uitbreiding van bijna vier keer het huidige aantal van 5.000. de eerste fase van de p+R Kralingse zoom wordt op 6 november 2013 officieel geopend.
van projecten is bijvoorbeeld korter. Dit betekent dat de partijen meteen weten waar ze moeten zijn omdat ze elkaar al kennen van een eerder project. Een verrassende tegenvaller in de Ketenmonitor is het gemeten wij-gevoel. Dat is bij ketensamenwerking
hem vooral op een efficiënter proces en gaan voorbij aan het doel, namelijk: waardevolle producten voor de klant door middel van innovatie. “Monitoring van prestaties van een keten of netwerk kan ook risico’s met zich meebrengen. Terugkijken kan de blik op de toekomst vertroebelen waardoor vooruitgang en innovatieruimte worden ingeperkt. Waak daarvoor.” Van de Groep ziet procesinnovatie binnen de ketens als het middel om nieuwe, duurzamere, betere en goedko-
de garage is zo ontworpen dat een automobilist vanaf het begin van de doelgroepenstrook maximaal 10 minuten later op het metroperron staat. De eisen
van kanaalplaten en is de andere helft compleet ‘traditioneel’ opgebouwd uit prefab beton. De overspanning boven het metrostation is gerealiseerd met
waar veel verschillende openbaarvervoersstromen bij elkaar komen. Het is het eindpunt van verschillende regionale buslijnen en een people mover zorgt voor vervoer naar het bedrijventerrein Rivium in Capelle aan den IJssel. Al met al een
aan het ontwerp vormden voor de bouw een flinke uitdaging, vooral omdat er op meerdere plaatsen is gewerkt met grote kolomvrije overspanningen. Dat was nodig om boven het metrostation te kunnen bouwen. Ook voor het
drie grote stalen vakwerkspanten. Het hoogtepunt van de bouw viel dan ook in de zomer van 2012, toen deze stalen vakwerkspanten tijdens een drieweekse buitendienststelling zijn ingehesen. Een hele prestatie, gezien
complexe omgeving, die vraagt om een herkenbaar en publiekstoegankelijk transferium, dat voorbereid is op toekomstige uitbreiding en het bestaande openbaarvervoersaanbod met elkaar verbindt. Om de 65.000 huidige bezoekers
naastgelegen bouwdeel zijn maximale overspanningen ontworpen, omdat in de toekomst onder dit deel wellicht een busstation zal worden gerealiseerd. Om de bezoeker makkelijk zijn weg te laten vinden, is de garage ruim en
de grootte van het staalwerk (grootste spant is 150 ton, 40m x 5m) en de kleine toleranties. Het gezamenlijke gebruik van BIM (Bouw Informatie Modellen) was niet alleen in de ontwerpfase van belang: ook tijdens de
ook op piekmomenten comfortabel te laten reizen, is het transferium bereikbaar gemaakt via een aparte doelgroepenstrook vanaf de bestaande afrit Kralingen van de A16. Met het oog op de tweede fase is ook een rijtijdeis opgenomen:
transparant opgezet met doorgaande zichtlijnen en veel aandacht voor licht door de opname van een opvallend atrium. Vanwege de grote kolomvrije overspanningen bestaat de helft van de garage voornamelijk uit staal met vloeren
uitvoering van dit soort operaties bleek de uitwerking in 3D van grote toegevoegde waarde. De parkeergarage zal voor de officiële opening in gebruik genomen worden.
spetermber 2013
pere woonproducten te krijgen. Vooral in de vraag naar verduurzaming van de bestaande woningvoorraad ligt daarvoor volgens hem een enorme kans. Wamelink is het eens met de kritiek dat ketensamenwerking tot nu toe nog geen innovatieve producten heeft opgeleverd. ‘Het is deels natuurlijk oude wijn in nieuwe zakken. Een nieuwe techniek is wat mij betreft een volgende stap. Dat kan alleen als je ook toeleveranciers op tijd in de keten betrekt. Hierdoor krijgen de partijen de kans om niet alleen processen, maar ook de producten te standaardiseren.” www.vernieuwingbouw.nl
9
spetermber 2013
8
10
PROJECT NIEUW LEYDEN: LAGERE KOSTEN, SNELLERE BOUW portaal is een van de corporaties die meedoet met de Ketenmonitor. projectmanager iljoesja Berdowski noemt het project Nieuw Leyden in Leiden als goed voorbeeld van ketensamenwerking. de corporatie bouwde in dit project samen met projectontwikkelaar eRa contour ruim 100 woningen. Samen met de aannemers, architecten en leveranciers verwerkten ze voor de bouw hun plannen in een 3dmodel en maakten ze een planning. portaal en era contour zochten in het begin naar een goede werkwijze, en dat zorgde bij de eerste complexen binnen het project voor wat opstartproblemen. de kosten vielen uiteindelijk 15 procent lager uit en de ontwikkeling en bouw waren al binnen twee jaar af. Berdowski vergelijkt ketensamenwerking met de bouw van een auto. “Soms wil je een ferrari bouwen, maar is alleen een Volkswagen betaalbaar. dankzij ketensamenwerking weet je dat vanaf het begin en niet pas tijdens de rit. zo kun je het optimale bereiken met je budget. een keten moet je bouwen en onderhouden. Bij obstakels moet je niet terugkeren naar je eigen eilandje, maar het gezamenlijke doel centraal houden.” ze ziet een meerwaarde in de Ketenmonitor. “de monitor dwingt je om na te blijven denken over je project en de samenwerking. Omdat de kennis van projecten door heel Nederland daarin bij elkaar komt, zie je meteen hoe jouw project het doet.” patrick van adrichem, projectontwikkelaar bij eRa contour, is tevreden over de samenwerking met portaal. “door vaak met elkaar aan tafel te zitten, krijg je vertrouwen in elkaar. je spreekt de prijs en het proces af, gewoon zonder gezeur. dat gaat niet vanzelf, maar je groeit fase voor fase naar elkaar toe.”
spetermber 2013
9 10
11
u
u
iD A: he em Am thrzA
iD A: he em Am thrzA
Du
tekst Ank Benko BeelD René van den Brug
Du
tekst Ank Benko BeelD René van den Burg
Bouw Vaart wel Bij ser energieaKKoorD Het SeR energieakkoord voor duurzame groei is een grote stap in de goede richting. “Voor veel partijen zal dit een doorslaggevend argument zijn om te gaan investeren in duurzaamheid en energiebesparing. en daar kunnen onze leden maximaal van profiteren”, verwacht Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland. en motor van de Nederlandse economie
Minder die initiatieven verder kan ondersteunen en bouwbedrijven
presentatie van het SER Energieakkoord heeft Bouwend Nederland de Stichting Bouwgarant al enkele maanden geleden gevraagd de opzet en introductie van een energieprestatiegarantie – een van de afspraken in dat akkoord - te verkennen. “BouwGarant heeft dat samen met verzekeringsmakelaar
is de bouw al enige tijd niet meer. “We zijn op dit moment
daarin een rol kunnen spelen.” Daarnaast komen er gunstige kredietfaciliteiten. “Het afgelopen jaar
Meeùs voortvarend opgepakt. Zeer interessant voor bouwbedrijven, omdat het een extra mogelijkheid
eerder de handrem”, vindt Verhagen. “Daarom is het ook zo belangrijk dat er instrumenten worden ontwikkeld om bouwinvesteringen aan te jagen. Want iedere euro die in de Nederlandse bouw wordt geïnvesteerd, vertaalt zich direct in een beter resultaat en
heeft Bouwend Nederland diverse overleggen met de Rabobank en het ministerie van BZK gevoerd over de introductie van goedkope leningen voor investeringen in energiebesparing. Daarvoor zou een revolverend fonds moeten worden opgezet. Dat idee is overgeno-
biedt om zich naar klanten te onderscheiden van ‘de beunhaas’ die zo’n garantie niet kan bieden.” De nieuwe faciliteiten uit het Energieakkoord worden gevoegd bij het al in de afgelopen jaren ontwikkelde aanbod van energiebesparingsdiensten en –producten dat
men. De uitwerking van dat idee is nu zover dat het fonds waarschijnlijk dit najaar al geïntroduceerd kan worden.”
door de markt integraal zal worden aangeboden aan de klant. Bouwend Nederland zal bouwbedrijven daarin praktische ondersteuning bieden via Meer Met Minder. “Die
e
groei van de werkgelegenheid bij Nederlandse bedrijven. Niet alleen in de bouwsector, maar zeker ook in de sectoren daaromheen.” Dat investeren in duurzaamheid
energielaBel
zowel het milieu als de bouwsector winst oplevert, werd door Bouwend Nederland al lang geleden erkend. Verhagen: “Het is niet voor niets dat wij ons al vele jaren inspannen voor het stimuleren van investeringen in de verduurzaming van de gebouwde
In samenwerking met andere marktpartijen heeft Bouwend Nederland zich zeer sterk gemaakt voor een integrale verstrekking van het energielabel. “Wij hebben er nadrukkelijk voor gepleit dat aan alle woningeigenaren een indicatief energielabel wordt verstrekt als zij nog niet over een officieel
omgeving en vooral ook in energiebesparing.” Het SER Energieakkoord bouwt voort op de hiermee bereikte resul-
energielabel beschikken. Dat gaat nu ook op korte termijn gebeuren.” Een uiterst belangrijke maatregel, zo vindt Verhagen. “Want pas als
taten. “De focus wordt nog sterker gericht op het verder stimuleren en ondersteunen van het groeiend aantal lokale initiatieven. Via de VNG zullen nog veel meer gemeenten zich actief gaan inzetten om woningeigenaren aan te zetten tot energiebesparende investeringen.
alle woningen van zo’n label zijn voorzien, en dat ‘plaatje’ onder meer bij elke te koop staande woning op Funda in beeld is, gaat het ook een bepaalde marktwaarde vertegenwoordigen. Wie hoger scoort, kan voor zijn woning immers een hogere prijs bedingen. En
Bouwend Nederland is al in gesprek met de VNG over de wijze waarop de uitvoeringsorganisatie Meer Met
16
dat kan nu net die extra prikkel zijn voor een woningeigenaar om zijn woning energiezuiniger te maken.” Vooruitlopend op de officiële
ondersteuning van bouwbedrijven zal nog verder uitgebreid worden via gerichte inzet van collectieve O&O-gelden.”
CorPoratiewoningen In het SER Energieakkoord voor duurzame groei komt het bestaande corporatiebezit ook aan bod. In totaal wordt € 400 miljoen extra investeringsruimte gecreëerd voor energiebesparende maatregelen in de sociale sector. Verhagen: “Het corporatiebezit betekent een grote markt voor bouwbedrijven. Sinds de discussie over de verhuurdersheffing voor corporaties is losgebarsten, heeft Bouwend Nederland continu gelobbyd voor het zo veel mogelijk in stand houden van de investeringsruimte van corporaties. In dat
verband is de afspraak in het akkoord over de € 400 miljoen extra investeringsruimte meer dan welkom.” Ook positief is het feit dat De Stroomversnelling in het akkoord is opgenomen. Dit door marktpartijen – vier grote bouwbedrijven en zes grote corporaties - genomen initiatief biedt perspectief op de hoogwaardige duurzame renovatie van ten minste 110.000 corporatiewoningen. “Wij zijn positief over dit initiatief en zijn blij dat het in dit akkoord is opgenomen. Want het Rijk moet nog diverse belemmeringen in de regelgeving wegnemen om hiervan een succes te maken.”
releVant De utiliteitsbouw komt in het SER Akkoord ook aan bod. Daar wordt met name ingezet op het vereenvoudigen en strakker handhaven van de reeds langere tijd verplichte investeringen in energiebesparing. “Voor de vastgoedsector zijn in het energieakkoord afspraken gemaakt om nu echt uitvoering te gaan geven aan de al wettelijk (op basis van de Wet Milieubeheer) verplichte energiebesparing voor utiliteitsgebouwen als kantoren,
BOuWBedRijVeN KRijGeN pRaKtiScHe ONdeRSteuNiNG Via MeeR Met MiNdeR scholen en ziekenhuizen. Ook dat zal zeker extra investeringen in
Ook daarover zijn in het akkoord afspraken opgenomen.”
gang zetten”, verwacht Verhagen. Voeg daarbij alle andere bouwrelevante investeringen die in het
Het maakt het al met al een realistisch akkoord dat de bouwsector daadwerkelijk iets zal opleveren.
akkoord zijn opgenomen (de bouw van windmolenparken op zee en op land, het stimuleren van decentrale duurzame energieopwekking, en de aanleg van nieuwe ondergrondse infrastructuur voor het transport van energie) en het verklaart waarom Bouwend Nederland zo
Verhagen: “De toegevoegde waarde van dit akkoord is dat er nu een samenhangende, structurele en zeer breed gedragen basis wordt gelegd voor een toekomstbestendig energie- en klimaatbeleid. Dat biedt, zeker ook voor de bouwsector, een veel robuuster perspectief
positief is over het akkoord. “Doorrekening van het energieakkoord laat zien dat het 15.000 nieuwe arbeidsplaatsen zal gaan opleveren. Daar zijn voor een deel mensen
op omvangrijke investeringsimpulsen dan tot nu toe het geval was.”
VereNiGiNG
Datum
Contactbijeenkomst Platform Infra Noord Contactgroep Personeel en Financiën Bijeenkomst RI&E
30 okt
Ledenvergadering afdeling Friesland
31 okt
Ledenvergadering afdeling Regio Groningen
3, 4, 5 okt
Datum
Meerdaagse excursie JBN kern Friesland
Workshop Ontslag Infraplatformbijeenkomst VGM KAM Afdelingssecetarissenoverleg (ASO)
tekst Andrew Wiersma BeelD Joost van Lierop
Leergang Praktisch Personeelsbeleid Leergang Praktisch Personeelsbeleid
Alle denkbare energiebesparingen zijn mogelijk: van vloer-, spouw- en dakisolatie tot het plaatsen van dubbel glas en het vervangen van installaties. Tot nu toe was de investering nog wel een probleem, aangezien de
18
bezit is en de andere helft eigendom is van woningcorporaties en VVE’s, is de potentiële markt gemakkelijk uit te rekenen.” Voor de Enschedese markt is een bijkomend voordeel dat de gemeente begin dit jaar een ‘Thermo-
is het rekenvoorbeeld snel gemaakt”, aldus Haafkes. Hij wordt in zijn opvattingen gesteund door de Overijsselse gedeputeerde Theo Rietkerk: “Het benodigde geld om investeringen te doen in energiebesparing is al aanwezig in onze economie. Dit geld wordt nu besteed aan de inkoop van fossiele brandstof. Daar waar dit geld wordt ingezet voor energiebesparing zorgt dit voor een multiplier effect voor werkgelegenheid, consumentbestedingen en overheidsinkomsten. Mede daarom is gestart met Energiefonds Overijssel en kennen wij een zeer actieve MKB-aanpak. In Overijssel werken we stap voor stap aan energiebesparing, marktstimulering en het creëren van banen. Dit in nauwe samenwerking met inwoners en bedrijven.”
MerKBaar Vertrouwen Ook in Deventer is Haafkes actief in de markt van duurzame energiebesparing. “Daar zijn we met vijf bedrijven een samenwerking aangegaan onder de noemer ‘ Energiehelden’. Voor de rest gaan we ongeveer op dezelfde manier te werk als in Enschede. Belangrijk voor de geïnteresseerde woningeigenaar is wel dat deze bedrijven allemaal lid zijn van Bouwend Nederland, BouwGarant en Meer Met Minder. Dat geeft merkbaar vertrouwen. Het is ook een werkwijze waarmee je je kunt onderscheiden. Als je je realiseert dat er in Enschede alleen al 70.000 woningen zijn waarvan de ene helft particulier
scan’ heeft laten uitvoeren. Daarbij zijn op een nacht in februari met een vliegtuig infrarood foto’s van de stad gemaakt, waaruit duidelijk naar voren komt waar energiebesparende maatregelen het meest voor de hand liggen. “Op basis van die informatie gaan wij dan weer verder.” Dit initiatief van de gemeenten Enschede en Losser is gestimuleerd door de website www.doegroendatscheelt.nl. Hieraan heeft Haafkes ook volop meegewerkt.
naar een wijKgeriChte aanPaK Haafkes kan zich voorstellen dat hij over een paar jaar met trots door een aantal Enschedese straten zal lopen. “Maar we zijn er nog lang niet. We zullen er nog behoorlijk wat energie in moeten stoppen. Want beter nog dan per straat zou er een wijkgerichte aanpak moeten komen. Waar we dan bij voorkeur ook de bedrijven in de omgeving bij betrekken. Op die manier kunnen we de komende tijd flinke stappen maken.” De komende tijd zullen de drie intussen uitgevoerde pilotprojecten worden geëvalueerd om op basis van die ervaringen de ambities voor de toekomst vast te stellen. “Het recente bezoek van minister Blok aan Enschede heeft in elk geval nog eens onderstreept dat we op de goede weg zijn. Zeker nu er toch weer financiële mogelijkheden komen in de vorm van het revolverend fonds, zullen particuliere eigenaren zich gemakkelijker over de streep laten trekken.”Niet alleen Haafkes is blij met de voortrekkersrol van de provincie Overijssel en de verschillende gemeenten, dat geldt
ook voor regiomanager Robert ter Hoek van Bouwend Nederland. “De provincie Overijssel zet zich écht in voor samenwerking met gemeenten en het bedrijfsleven om gezamenlijk de doelstellingen voor duurzame energiebesparing te bereiken. Een voorbeeld voor de rest van Nederland!”
nieuwe Business genereren Ook Syntens Innovatiecentrum is bij de Overijsselse Aanpak betrokken. Stendert de Vries: “Enerzijds helpen we ondernemers concreet oplossingen te zoeken voor energiebesparing en anderzijds dagen we bedrijven in de bouwkolom uit om met een marktgericht aanbod te komen. Naast energiebesparing heeft dit een duidelijke tweede reden: om nieuwe business voor bouwbedrijven te genereren. Aannemers, installateurs en onderhoudsbedrijven: deze technisch georiënteerde ondernemers kennen hun producten op hun duimpje, maar struikelen nog over acquisitie, marketing en een heldere propositie. Syntens ondersteunt deze ondernemers actief bij het ontwikkelen van een marktgericht aanbod.”
Meteen aan De slag Op 17 oktober 2013 (van 14.45 tot 20.00 uur) kunnen ondernemers in de bouwsector in Overijssel snel en slim stappen zetten om te komen tot een hogere omzet voor het bedrijf. Tijdens een werkbijeenkomst in de Grolsch Veste leert u hoe u succesvol de wijk in kunt met een concreet en marktgericht aanbod van energiebesparende maatregelen. Huizenbezitters komen zelf aan het woord, evenals ondernemers die dit al concreet (samen) in de markt hebben gezet. Deelnemers kunnen meteen aan de slag met een eigen aanpak op basis van het aanbod van de 25 Overijsselse gemeenten. Brancheorganisaties en kennisinstellingen zoals Bouwend Nederland, Uneto-VNI, Syntens Innovatiecentrum, Stichting Meer Met Minder, Stichting Pioneering, Stichting BouwResearch (SBR), OTIB, SVN en provincie Overijssel zijn aanwezig om ondernemers hierbij te ondersteunen.
spetermber 2013
Meer informatie: bit.ly/15mr9B5
Cotad Ledenvergadering
heid te meten.
Congres Dit najaar organiseert Arbouw een
Bijeenkomst Meewerkende partners
5 nov
Federatievergadering
5 nov
Ledenvergadering 3 afdelingen
5 nov
het volgen van opleidingen en loopbaantrajecten, de medische keuringen, pensioenen en het jaarlijkse functioneringsgesprek. Voor werknemers zal ook online informatie beschikbaar zijn, zoals artikelen, korte films en een zelftest om de eigen duurzame inzetbaar-
congres over duurzame inzetbaarheid voor bedrijven en (overheids) instellingen. Door te investeren in duurzame inzetbaarheid daalt het verzuim, stijgt de productiviteit en
Gezamenlijke bijeenkomst
11 nov
Ledenvergadering
12 nov
Regiovergadering
19 nov
Meewerkend partneroverleg
regio zuiD WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/ZUID Datum
Contactgroep Financiën regio Zuid Leergang Praktisch Personeelsbeleid - Workshop 3
10 okt
regio ranDstaD zuiD WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/RANDSTADZUID Omschrijving Najaarsledenvergadering regio randstad Zuid in Schoonhoven. Thema: onderwijs & bouw
Omschrijving
9 okt 10 okt
Regiobestuur + afdelingsbesturen + M. Verhagen
24 okt
Deelnemersvergadering BOZ Goes
24 okt
Ledenvergadering afdeling Brabant Noord Oost
30 okt
MKBA Congres Terneuzen
31 okt
Regiovergadering leden Zuid
31 okt
Leergang Praktisch Personeelsbeleid - Workshop 4
13 nov
Veiling Tuinhuisje Vakmasters Walcheren/BOZ
ouwend Nederland heeft
Omschrijving
1 okt
Leergang Praktisch Personeelsbeleid Regio Oost Lunchbijeenkomst Afdeling KAN Uitje met partners Afdeling Veluwestreek
8 okt
Richtlijn Steigers Contactgroep Arbo
9 okt
CO2 footprint Regio Oost
15 okt
Leergang Praktisch Personeelsbeleid Regio Oost Algemene Ledenvergadering Afdeling Zwolle / Afdeling Genemuiden Regiovergadering Regio Oost Algemene Ledenvergadering Afdeling Lingestreek
28 okt
Algemene Ledenvergadering Afdeling Enschede
28 okt
Algemene Ledenvergadering Afdeling Doetichem Leergang Praktisch Personeelsbeleid Regio Oost
31 okt
Meerdaagse excursie t/m 2 november 2013 JBN regio Oost
4 nov
Algemene Ledenvergadering (met afd. Veenendaal) Afdeling ZuidWest Veluwe
12 nov
Ledenbijeenkomst Afdeling Veluwestreek
15 nov
Leden Infra Platform Oost Infra Platform Oost
spetermber 2013
NIEUWE LEDEN Organisatienaam Bouwbedrijf Gervas Broeren & das Bouwbedrijf B.V. dKL-Schilders & aannemers d. de Rooij Bouwbedrijf eggengoor infra B.V. Bouwbedrijf Lelieveldt B.V. Bouwbedrijf de jong twente B.V.
B
in het voorjaar van 2013 in diverse regio’s ‘leer-van-elkaar’-bijeenkomsten georganiseerd, zodat lidbedrijven ervaringen op het thema Duurzame Inzetbaarheid
regio oost WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/OOST 2 okt
een leven lang leren, leeftijdsonafhankelijk kunnen blijven werken en verbetering van de gezondheid van de werknemers. Langs deze drie lijnen geeft Bouwend Nederland invulling aan het thema duurzame inzetbaarheid. Het doel: mensen gezonder, langer en vitaler laten werken.
Vestigingsplaats Sectie VeeNdaM eiNdHOVeN aMSteRdaM KaatSHeuVeL RadeWijK NijMeGeN HeNGeLO OV
Bouw Klein Bouw Klein Bouw Klein Bouw Klein infra Klein Bouw Klein Bouw Klein
LUSTRUM Niersman Bouw Ontwikkeling Vastgoed viert haar 150 jarige bestaan. Wij feliciteren directie en medewerkers van harte met het bereiken van deze mijlpaal.
met elkaar konden delen.
arBouw Daarnaast heeft Bouwend Nederland ook initiatieven binnen Arbouw ondersteund. De bedrijfstak wil aandacht vragen voor de mogelijkheden om werknemers langer (duurzaam) inzetbaar te houden. Zodanig, dat de werknemer ook na zijn pensioen nog volop van het leven kan genieten. Mede
dankzij subsidie uit het Europees Sociaal Fonds zal Arbouw de komende tijd diverse producten en diensten aanbieden.
werKgeVers Arbouw introduceert later dit jaar een online toolkit. Dit hulpmiddel helpt bedrijven om de duurzame inzetbaarheid van het personeel te verhogen. De toolkit bestaat uit zo’n veertig vragen die de werkgever een spiegel voorhouden: hoe goed doe ik het, wat kan beter? Op basis van de antwoorden wordt een automatische rapportage gemaakt die de werkgever concrete verbeterpunten biedt op de korte termijn.
Omdat Bouwend Nederland regionale bijeenkomsten in het najaar organiseert in de vorm van workshops zal de ervaring van de ‘leer-van-elkaar’-bijeenkomsten gecombineerd worden met de introductie van de
tekst Alex Nieuwenhuis
toolkit van Arbouw.
werKneMers Ook werknemers dienen bewust gemaakt te worden van hun situatie en hun rol door hen kennis en middelen aan te reiken om zelf invloed op Duurzame Inzetbaarheid
in de zomermaanden is druk gewerkt aan het optimaliseren en uitbreiden van Mijn Bouwend Nederland, het gepersonaliseerde ledengedeelte van de website van de vereniging. de vernieuwingen zijn direct resultaat van de feedback die we van u ontvingen.
D
nen de aanwezige werknemers (plus partner) aan een aantal tafeltjes advies krijgen.
spetermber 2013
klare overeenkomsten en andere handige downloads –, een overzicht van vraag en aanbod van bedrijven en sinds kort de looncalculator. Met de looncalculator kunnen leden voorbeeldberekeningen maken van loonkosten en nettolonen voor bouwplaats- en UTA-medewerkers.
e website van Bouwend Nederland is nooit af. We
• Arbeidsomstandigheden en veiligheid • Gezondheid en vitaliteit • Kennis en ontwikkeling • Organisatie
hanDige tools
ANDreW WiersmA
[email protected]
FeNNekeN lAmAker
[email protected]
AleX NieuWeNhuis
[email protected]
26
25 26
spetermber 2013
van uw lidbedrijf. Sinds kort heeft u de mogelijkheid om dit overzicht uit te breiden. Klik op ‘Mijn profiel’ en ‘Mijn interesses’ om uw interessegebieden aan te geven. Uw nieuwsoverzicht zal dan worden
Bouwend Nederland blijft de website doorontwikkelen om die zo goed mogelijk te laten aansluiten
inziCht in sPeerPunten
Het menu van Mijn Bouwend Nederland is uitgebreid met de rubriek Tools, een handige en snelle ingang naar instrumenten waarvan leden kosteloos kunnen profiteren
zelf interesses aangeVen Mijn Bouwend Nederland, de gepersonaliseerde ledenomgeving, biedt u onder meer nieuws en bijeenkomsten op maat: afgestemd op de regio, de grootte en activiteit
uitgebreid met artikelen uit de door u gemaakte selectie.
We vinden het essentieel om leden een goed beeld te geven van de
Geïnteresseerden voor dit congres kunnen zich vanaf deze maand aanmelden via www.arbouw.nl.
25
voor hun bedrijfsvoering. Naast de vertrouwde weermodule vindt u er modelcontracten – kant-en-
passen onze digitale dienstverlening steeds aan op grond van uw opmerkingen en op grond van bezoekersstatistieken. Zo proberen we u optimaal te bedienen via de digitale snelweg.
te kunnen uitoefenen. Daarom gaat dit najaar het Project Empowerment van start. In het kader van dit project wordt een informatiepakket ontwikkeld (filmpje, zelftests, folder, artikelen) en is het de bedoeling een pilot te houden over dit onderwerp bij een aantal grote bedrijven. De inhoud bestaat uit een korte inleiding en toelichting over wat Duurzame Inzetbaarheid is en vervolgens kun-
BOuWeND NeDerlAND DiGitAAl
NieuWe ONdeRdeLeN Op WWW.BOuWeNdNedeRLaNd.NL
BouwenD neDerlanD Blijft Digitale DienstVerlening uitBreiDen
nemen de onderlinge betrokkenheid en tevredenheid toe. Op het congres wordt u bijgepraat door vooraanstaande beleidsmakers. U krijgt tijdens de parallelsessies inzicht in concrete handvatten en tools op de thema’s:
19
spetermber 2013
19
BeelD Joost van Lierop
Diverse onderwerpen komen aan de orde, zoals de arbeidsomstandigheden, een (on)gezonde leefstijl,
P & O overleg
5 nov 5 nov 5 nov
24
reVolVerenD fonDs
17
VeiliG eN GezOND WerkeN
Workshop Richtlijn Steigers
17 okt 31 okt 31 okt
24
geven.” Voorlopig ligt de gemiddelde investering tussen de 2.500 en de 3.000 euro.
Tot 2016 werkt het Rijk met partijen de maatregelen uit die invulling moeten geven aan de 2030-ambitie. Indien een gesteld doel niet tijdig gehaald wordt, worden aanvullende maatregelen genomen.
Leergang Praktisch Personeelsbeleid
8 okt 9 okt 15 okt
29 okt
de woning en het wooncomfort kan opleveren. Uiteraard hangt veel af van het persoonlijk gedrag en de huishoudenssamenstelling, maar een redelijke indicatie valt wel te
- maatregelen om 2020-doelen te realiseren moeten leiden tot tenminste 10.000 extra voltijdsbanen per jaar tot 2020. • eind 2018 – 65% van 2020-doelen gerealiseerd • eind 2016 – 35% van 2020-doelen gerealiseerd
Omschrijving
2 okt 2 okt 3 okt
21 okt
zijn er pilotprojecten uitgevoerd in drie verschillende straten. Haafkes is tevreden over de resultaten, hoewel hij natuurlijk hoopt op een uitstralingseffect. “Mensen zijn best
BelangrijKe rol geMeenten
2050 - energieneutrale gebouwde omgeving
ranDstaD noorD WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/RANDSTADNOORD
16 okt
De Overijsselse Aanpak wordt vooral gekenmerkt door een gevarieerde aanpak. Gemeenten spelen daarbij een belangrijke rol, maar ook de partners uit de aannemers- en installatiewereld. In Enschede is
zijn piëteitsvol met de aarde om te gaan.”
nieuwsgierig naar wat de specifieke mogelijkheden voor hun situatie zijn. Daarvoor leggen we huisbezoeken af, inventariseren wat er gedaan zou kunnen worden en wat dat, behalve aan besparingen op de energienota ook aan waardevermeerdering van
DuurzaMe inzetBaarheiD is Pure winst
Omschrijving
Meerdaagse excursie JBN Kern Friesland
8 okt 8 okt 17 okt
17 okt
in het leven geroepen. “Daarmee benaderen we zowel de zakelijke als de particuliere markt. Het begint
banken niet erg scheutig zijn. Maar daar lijkt in de nabije toekomst veran-
dering in te komen, nu minister Blok (Wonen en Rijksdienst) een intentieverklaring heeft ondertekend met de Rabobank voor een revolverend fonds waaruit eigenaren een lening kunnen krijgen. “De bezuiniging op de energienota kan in een aantal gevallen groter zijn dan wat een eigenaar kwijt is aan een annuïtaire lening. Dan
17 18
3 t/m 5 okt
4 okt
en Goor , heeft zich met volle overtuiging bij de Overijsselse Aanpak aangesloten. “Natuurlijk omdat het de markt van de toekomst is. Maar ook omdat we het aan onze kinderen verplicht
spetermber 2013
regio noorD WWW.BOUWENDNEDERLAND.NL/REGIONOORD
Datum
l
ucas Haafkes, directeur van Aannemersbedrijf W.J. Haafkes en Zonen bv te Enschede
Haafkes (tevens voorzitter van Bouwend Nederland Samenwerking Regio Twente en Afdeling Enschede e.o.) een samenwerking aangegaan met GEAS Energiewacht, de organisatie van installateurs in de regio. Samen met de gemeente hebben ze Energie Besparing Twente (EBT)
met flyeren in een bepaalde straat. Daarin nodigen we mensen uit naar een voorlichtingsbijeenkomst in de Grolsch Veste te komen. Daar geven we tekst en uitleg over de maatregelen die mensen kunnen nemen, welke voordelen ze dat kan opleveren en wat de kosten kunnen zijn.” Intussen
• 2030 – alle gebouwen ten minste gemiddeld op energielabelniveau A • 2020 – de doelstellingen uit de herijkte energiebesparingsconvenanten van medio 2012 - bestaande bouw (Meer Met Minder): minimaal twee labelsprongen in 300.000 woningen/gebouwen per jaar - nieuwbouw (Lenteakkoord): bijna-energieneutraal in 2020 - bestaande huurwoningen (Huurconvenant): gemiddeld label B in sociale huursector, 80% van particuliere huurvoorraad minimaal label C - bestaande utiliteitsgebouwen: uitvoeren alle energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van minder dan vijf jaar (= realisatie huidige eis in Wet Milieubeheer).
spetermber 2013
BiJeeNkOmsteN
Datum
de provincie Overijssel vervult een voortrekkersrol in de aanpak van duurzame energiebesparing. Het heet dan ook niet voor niets de ‘Overijsselse aanpak.’ Bouwend Nederland is een van de externe partijen die de provincie daarbij ondersteunt. intussen zijn meer dan 6.000 particuliere woningeigenaren actief aan de slag met energiebesparende maatregelen. 1.000 ondernemers hebben het eigen pand verbeterd. 25 woningcorporaties hebben de overeenkomst ondertekend om 121.000 (90% van het totaal) sociale huurwoningen in Overijssel energiezuiniger te maken.
voor nodig met andere competenties en vaardigheden dan degenen die nu in de bouw werkzaam zijn.
16
29 okt
LucaS HaafKeS, aaNNeMeRSBedRijf HaafKeS:
“Met oVerijsselse aanPaK Kun je je onDersCheiDen”
tijDPaD energieBesParing in De geBouwDe oMgeVing •
11
spetermber 2013
inzet van Bouwend Nederland in de belangenbehartiging en – nog belangrijker – om ook uw mening of vragen hierover te ontvangen. Om die reden is de rubriek Speerpunten van de openbare website aan de gepersonaliseerde ledenomgeving toegevoegd. U vindt hier per speerpunt de verschillende aandachtspunten in de lobby, maar ook het laatste nieuws en relevante publicaties. Bij alle speerpunten en onderliggende aandachtspunten vindt u contactpersonen bij wie u op een laagdrempelige manier met uw feedback en vragen terechtkunt.
op uw behoeften. Zo hebben we naast de hier genoemde verbeteringen de zoekfunctie onder handen genomen – resultaten vindt u terug in categorieën – en kunt u bijvoorbeeld uw wachtwoord vanuit Mijn Bouwend Nederland aanpassen. Verder zijn we druk in de weer om in het verlengde van de gepersonaliseerde omgeving ook gepersonaliseerde nieuwsbrieven te maken. Dat alles kan uiteraard niet zonder terugkoppeling van leden. Heeft u kortom suggesties, dan nodigen wij u graag uit om die met ons te delen via
[email protected]. Alvast bedankt!
COlOFON BouwendNL is het verenigingsmagazine van Bouwend Nederland. In het magazine is informatie te vinden over activiteiten van de vereniging, ontwikkelingen in de sector en onderwerpen die van belang zijn voor de bedrijfsvoering van de leden. De inhoud geeft invulling aan de missie van de vereniging, namelijk het binden, boeien en verenigen van de leden. Het magazine verschijnt 9 keer per jaar in een oplage van 5000 exemplaren. De pdf van verschenen edities is te vinden op de www.bouwendnederland.nl. Naast BouwendNL ontvangen de leden tweewekelijks de digitale nieuwsbrief met actuele informatie uit de vereniging, de markt en informatie die van belang is voor hun bedrijfsvoering. Leden kunnen zich aanmelden voor het ontvangen van de digitale Podium (visies, standpunten en beschouwingen over en uit de bedrijfstak) via www.bouwendnederlandpodium.nl. hoofdredactie Harm Dragt
serViCe
maak optimaal gebruik van uw lidmaatschap Het lidmaatschap van Bouwend Nederland heeft u heel veel te bieden. De kennis en ervaring van een groot aantal professionals staat tot uw beschikking. Uw belangen worden behartigd: landelijk, regionaal en lokaal. U ontvangt op papier en digitaal informatie die van belang is voor uw bedrijfsvoering. Onze website bevat een stuwmeer aan informatie die voor u van belang kan zijn. U kunt dagelijks bij ons terecht met uiteenlopende vragen. Wij werken aan de verdere ontwikkeling en professionalisering van de bedrijfsvoering van de leden. U kunt bijeenkomsten bezoeken voor kennisoverdracht en -deling. En met het grote en groeiend aantal ledenvoordelen kunt u (een groot deel van) uw contributie terugverdienen.
eindredactie/productiebegeleiding Harms Communicatie, Utrecht redactionele bijdragen Ank Benko, Harm Dragt, Eric Harms, Alex Nieuwenhuis, Theo Scholte redactiesecretariaat
[email protected] Vormgeving en opmaak Helen Verbeek Grafische Producties, Zoetermeer Fotografie René van den Burg, Ton Borsboom, Anke Bot, Ruud van den Akker
Benut www.bouwendnederland.nl Onze website is 24/7 een belangrijke bron van informatie. U vindt er onder andere: • (actuele) bedrijfsinformatie en advies op het gebied van regel- en wetgeving; • praktische ondersteuning zoals een weermodule, modelcontracten en een overzicht van de aanbestedingen; • betrouwbare statistieken over (prijs)ontwikkelingen in de sector; • belangrijk bouwnieuws, ook op regionaal niveau.
Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf, Barneveld redactieadres Bouwend Nederland T.a.v. redactie BouwendNL Postbus 340 2700 AH Zoetermeer Zilverstraat 69 2718 RP Zoetermeer
[email protected] www.bouwendnederland.nl issN 2214-7438 Aansprakelijkheid Bij het samenstellen van de inhoud van deze publicatie streeft Bouwend Nederland naar de grootst mogelijke zorgvuldigheid. Bouwend Nederland sluit iedere aansprakelijkheid uit voor onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van het handelen op grond van informatie die door deze publicatie beschikbaar is. Voor verdere informatie kunt u zich richten tot
[email protected]. Copyright De in deze publicatie beschikbaar gestelde informatie kan worden gekopieerd voor persoonlijk gebruik, met uitsluiting van elke verdere verveelvoudiging, distributie, commercialiteit of exploitatie onder derden, tenzij voorafgaande toestemming van de auteur en/of Bouwend Nederland.
Je zou het een dooddoener kunnen noemen. Maar links- of rechtsom: het is waar. Ook voor mij. Na ruim 35 jaar met heel veel plezier werkzaam te zijn geweest in onze mooie sector, open ik de deur naar het vroegpensioen. De deur naar Bouwend Nederland helemaal achter mij dichttrekken is echter niet aan de orde. Op verzoek ontferm ik mij nog over een paar projecten, waaronder mijn geesteskindje de Dag van de Bouw. En mede omdat wij steeds ouder worden en langer vitaal blijven, voel ik er nog niets voor om het daarbij te laten. Dus start ik mijn eigen communicatiebureau exCapite, wat ‘uit het hoofd’ betekent. De plek in ons lichaam waar horen, zien en denken hun hoofdzetel hebben. En waar ieder plan, idee of gedachtespinsel zijn oorsprong heeft. ‘Bezint eer gij begint’ is niet voor niets in onze taalschat opgenomen. De overstap betekent ook dat ik het hoofdredacteurschap van BouwendNL, overigens in vertrouwde handen, overdraag. En dat ik met deze column de laatste oplever van een lange reeks die ik mocht verzorgen. Met BouwendNL heeft Bouwend Nederland een inhoudelijk helder en mooi visitekaartje en een uitstekend doorgeefluik naar de leden. Het magazine in zijn huidige vorm en inhoud biedt een uitgelezen mogelijkheid om actualiteiten, ontwikkelingen, standpunten en visies te belichten en over te brengen. Op een manier die anders is dan die van de meer moderne communicatiemogelijkheden zoals social media. Ik zeg niet: beter. Want zij hebben in mijn ogen voor een organisatie als Bouwend Nederland allebei zeker bestaansrecht. Steeds luider hoor je dat het in een steeds hectischer wordende maatschappij belangrijk is om te onthaasten. Daarom weet ik ook zeker dat er kranten en boeken zullen blijven bestaan. Dat nog lange bestaan wens ik BouwendNL ook toe en u nog heel veel informatief leesplezier. Het ga u allen goed!
talloze loketten zijn geopend Bouwend Nederland telt verschillende gremia die verschillende activiteiten ontplooien. Al naar gelang uw interesse kunt u terecht bij uw sectie, uw regio, uw infraplatform of Jong Bouwend Nederland. Bent u bewust ook lid geworden van een afdeling of vakgroep, dan kunt u ook daar terecht. Op de bijeenkomsten die de gremia organiseren, kunt u kennis opdoen, deze met uw collega’s delen en netwerken.
mutaties en nadere informatie Mutaties zoals adreswijzigingen, tenaamstellingen en verzoeken om nadere informatie over bijvoorbeeld het lidmaatschap kunt u doorgeven via de telefoon 079 3252158/59, per e-mail
[email protected] of schriftelijk aan Bouwend Nederland, t.a.v. de ledenadministratie, Postbus 340, 2700 AH Zoetermeer.
Adreswijzigingen Adreswijzigingen kunt u mailen naar
[email protected].
spetermber 2013
27
27
Reageren:
[email protected]
spetermber 2013
3
Tekst Harm Dragt BEELD René van den Burg
Verhagen: De periode rond Prinsjesdag zorgt elk jaar weer voor een piek in onze belangenbehartiging. Dat is dit jaar niet anders. Sterker nog: de moeilijke tijden die wij in de sector meemaken, afgezet tegen de nieuwe ronde aan bezuinigingen die ook u en uw collega’s kunnen raken, zorgen voor een nog hogere staat van paraatheid. Maxime Verhagen licht de gang van zaken graag toe.
Zet die 1 miljard euro aan beschikbare gelden nu in!
“In de aanloop naar de kabinetsplannen en de begroting hebben wij onze meningen en standpunten, duidelijk en krachtig op verschillende plaatsen en wijzen naar buiten gebracht. Ook over het inconsistente gedrag van het kabinet. Bijvoorbeeld over de miljoenen voor infrastructuur die eerst waren toegezegd en kort erop weer werden ingetrokken. Wij hebben ons fel uitgesproken over zaken die in onze ogen niet of onvoldoende oplossingsgericht zijn om uit de crisis te komen. Investeren in de bouw, de zo belangrijke motor voor de economie, loont. Dat laten de ontwikkelingen in het buitenland, waar dat wel gebeurt, overduidelijk zien. Dus hameren wij daarop. In onze lobby houden wij natuurlijk rekening met ieders belangen. Door de vele gesprekken die ik met de leden tot nu toe heb mogen voeren, zijn mij die kristalhelder. Ieder lid, groot of klein, bouw of infra, verwacht terecht dat zijn of haar belangen optimaal worden behartigd. Daar ben ik voor aangenomen en daar wil ik ook op afgerekend worden.” In totaal zijn er tien belangrijke onderwerpen direct richting Den Haag en via de media gecommuniceerd. Natuurlijk hebben wij voor elk onderwerp de oplossingsrichtingen aangegeven die in onze ogen het beste resultaat opleveren. Wij zoomen er op een paar nader in.
Faciliteer de starters “Wij hebben nog eens heel duidelijk gemaakt dat starters dé aangewezen groep zijn om de woningmarkt weer goed in beweging te krijgen. De communicatie en promotie van de €50 miljoen aan startersleningen die daarvoor al beschikbaar is gesteld, moet wel daadkrachtiger worden ingezet. Want ook hier geldt: onbekend maakt onbemind. Verder vinden wij dat de aanvullende eisen die sommige
4
spetermber 2013
Rondom Prinsjesdag
Tien voorstellen Bouwend Nederland ter bestrijding van de crisis
“En nu de handen uit de mouwen” gemeenten stellen voor het verstrekken van een starterslening tot het verleden moeten behoren. Wij hebben ook gepleit voor een verhoging van dat bedrag tot € 100 miljoen omdat wij kunnen aantonen dat daarmee de gewenste effecten echt gerealiseerd worden.” Meld extra eisen van gemeenten Merkt u in uw werkgebied dat gemeenten extra eisen stellen voor het verstrekken van startersleningen (bijvoorbeeld alleen voor woningen die op grond staan die eigendom is van die gemeente), meld dat dan aan Bouwend Nederland. U kunt uw waarneming inclusief gemeentelijke eis(en) mailen naar: m.vanrooij@ bouwendnederland.nl.
Verlengen btw-verlaging nodig De btw-verlaging op de arbeidscomponent bij verbouw-, renovatie- en onderhoudswerkzaamheden, waar Bouwend Nederland hard voor heeft gelobbyd, heeft forse positieve gevolgen gehad voor zowel de bouwproductie als de werkgelegenheid. “Het EIB heeft dat met onderzoek haarfijn aangetoond. De Bouwproductie kreeg in 2013 een impuls van € 600 miljoen, waardoor 4000 banen behouden konden worden. Verlenging van de maatregel, waarvoor wij nadrukkelijk blijven pleiten, zal in 2014 minimaal voor dezelfde positieve effecten zorgen. Met een kostenpost van slechts €188 miljoen zeg ik: een koopje in vergelijking tot de winst die ermee behaald wordt. Dus gewoon doen!”
Beschikbare gelden meteen inzetten Er ligt voor zo’n 1 miljard euro klaar bij de verschillende overheden om te investeren. “Voor mij is het onbegrijpelijk waarom dat niet direct in de sector wordt geïnvesteerd. Voor energiegerelateerde ingrepen in de scholenbouw is €256 miljoen beschikbaar. Voor monumentenzorg €47 miljoen. Voor infrastructuur €300 miljoen en voor duurzaamheidsmaatregelen €400 miljoen. Dat geld is er en het is geoormerkt. Dus heb ik luid en duidelijk gezegd in recente gesprekken met de betrokken ministers: ‘Heb oog en toon daadkracht voor onze onder zware druk staande werkgelegenheid en stop dat geld in de sector’. Daar zit in mijn gevoel geen woord Chinees bij.”
Slimmer omgaan met de mogelijkheden De commissie Van Dijkhuizen/Kroes heeft geadviseerd
om pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen een grotere rol te geven bij het financieren van woningen. Dit kan met inschakeling van de nog op te richten Nationale Hypotheek Instelling. “Ik zeg: liever vandaag dan morgen. De voordelen liggen voor het oprapen. Omdat banken goedkoper geld kunnen lenen, kan de hypotheekrente omlaag. Het EIB heeft berekend dat een structurele daling van die rente met 0,5% zal leiden tot een bouwimpuls van jaarlijks 2,3 miljard, wat weer betekent een impuls van de werkgelegenheid van 20.000 arbeidsjaren. Bijkomend voordeel voor de overheid is dat het beslag op de hypotheekrenteaftrek afneemt. Als je al zoekt naar een win-winsituatie dan heb je er hier een van de zuiverste orde. Over banengroei gesproken. De toegezegde versnellingsimpuls van € 300 miljoen levert in 2014 2.000 nieuwe banen op. Tel uit je winst. Daarentegen zullen er zo’n 700 banen verloren gaan als het voornemen om de inflatiecorrectie op het infrastructuurfonds te schrappen, doorgaat. Tel uit je verlies. Over pensioenfondsen en particuliere investeerders nog het volgende. Maak investeren in bouw- en infraprojecten aantrekkelijker door acceptabele rendementen in het vooruitzicht te stellen. De basisbereidheid om te investeren is er. Nu de randvoorwaarden nog. Pas dan zal de PPS-machine goed op gang komen. U en uw collega’s mogen ervan uitgaan dat wij dit allemaal uitvoerig en onderbouwd uit de doeken hebben gedaan op de Haagse burelen.”
Scan de QR-code en bekijk de reactie van Maxime Verhagen op Youtube.
Aandacht voor publieke uitgaven en kosten De bezuinigingen hebben vooral tot doel om de overheidsuitgaven terug te dringen en daarmee het begrotingstekort. “Maar wij vragen ook nadrukkelijk aandacht voor de inkomstenkant. Het aandeel van de publieke kosten in de woningprijzen is danig scheefgegroeid. Dat aandeel moet omlaag en fors ook als het aan mij ligt. Wij hameren ook al langer op het verlagen van de grondprijzen door gemeenten. Met een prijsdaling van de woningen van gemiddeld 20% in de afgelopen jaren is het reëel om te stellen dat de grondprijzen met 40 tot 50% omlaag moeten. Waar ze al bijgesteld worden, is dat slechts mondjesmaat. Recent onderzoek heeft opnieuw aangetoond dat gemeenten een potje maken van de bouwleges. De verschillen in het land zijn enorm groot en vaak staan de leges in geen verhouding tot het werk dat de gemeenten eraan hebben. Dat is aan niemand, en zeker niet aan onze leden, uit te leggen.”
spetermber 2013
De inzet voor de belangenbehartiging rond Prinsjesdag 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Starters zijn sleutel voor woningmarkt Investeer in waarde van woningen Zet beschikbare investeringsgelden in Investeer in groei economie Stop onnodige publieke kosten Stimuleer werkgelegenheid en bied jeugd perspectief Invloed bedrijfsleven op onderwijs belangrijk Geen concurrentie op veiligheid Keuzevrijheid pensioen behouden Aanpakken oneerlijke concurrentie
5
nieuws
tekst Eric Harms beeld Ton Bosboom
-34,2%
De werkgelegenheid in de bouw heeft vorige maand een nieuw dieptepunt bereikt. In vergelijking met januari 2009 is de bouw voor het eerst ruim meer dan eenderde van zijn werknemers kwijt.
Fouten bij aanbesteden leiden tot flinke verliespost Er gaat nog altijd veel fout bij openbare aanbestedingen. Dat leidt tot een verliespost van zeker 55 miljoen euro, zo blijkt uit het onderzoek ‘Langs de meetlat’ van Aanbestedingsinstituut Stabi over de openbare aanbestedingspraktijken in 2012. Het onderzoek toont aan dat overheden die de meeste openbare aanbestedingen doen, lang niet altijd de beste kwaliteit leveren. Juist ook de grotere opdrachtgevers onder de provincies, waterschappen en gemeenten maken fouten of volgen oude praktijken bij aanbestedingen. De provincie met veruit de meeste aanbestedingen vorig jaar, Gelderland, eindigt helemaal onderaan de ranglijst van Stabi. Amsterdam, de grootste gemeentelijke opdrachtgever in 2012, eindigt ook in de onderste regionen. Joost Fijneman, manager van het Aanbestedingsinstituut en hoofd Bouwend Nederland advies, heeft daar geen duidelijke verklaring voor. “Het kan zijn dat partijen, die met een eigen ingenieursbureau werken, het moeilijk vinden om nieuwe wegen in te slaan. Maar tegelijkertijd zien
Langs de meetLat! Resultaten Aanbes
we ook dat het inhuren van externe partijen voor aanbestedingen niet altijd de kwaliteit hoeft te verhogen.” Rijkswater heeft opnieuw uitstekend gepresteerd. De rijksdienst kan, naar de mening van Stabi, alleen op het punt van de formaliteiten van de aankondiging zich verder verbeteren. “Dit past bij het beeld dat we hebben van Rijkswaterstaat als een organisatie die qua inkoop en aanbesteding voorop loopt in Nederland”, meldt het onderzoeksrapport.
Op zaterdag 21 september, tijdens de 10de editie van de Dag van de Straatmaker, vierde de OBN zijn 50-jarige bestaan op het Infrapark in Harderwijk. In dat kader werd de intentieverklaring ondertekend waarmee de eerste stap is gezet voor de Vakgroep OBN van Bouwend Nederland. De 160 leden van de OBN worden dan lid van Bouwend Nederland. Maxime Verhagen sprak kort voorafgaand aan de ondertekening: “Ik ben blij de OBN welkom te heten als vakgroep OBN van Bouwend Nederland. Samen gaan we verder met het ontwikkelen, opleiden en met het effectief behartigen van de belangen van onze bedrijven. Zo versterken we de krachten van ons beiden.”
6
spetermber 2013
Hoofdstuk 1 Algemen e gegevens
Op 1 april van dit jaar trad de nieuwe Aanbestedingswet in werking. Fijneman verwacht dat die een ‘positief effect’ zal hebben. “We zullen minder fouten zien en de score voor EMVI zal omhoog gaan.”
www.aanbestedingsinstituut.nl Volg de QR-code voor het onderzoeksrapport ‘Langs de meetlat’.
OBN wordt vakgroep van Bouwend Nederland
tedingsanalyse
1
2012
Van tuinen
column
Deutsche Bank stelt mkb voor problemen Vanwege een ‘strategische heroriëntatie om bedrijfseconomische redenen’ neemt Deutsche Bank afscheid neemt van ruim 18.000 klanten, waarvan 16.000 ondernemers in het midden- en kleinbedrijf. De overstap naar een andere bank kan tot de nodige problemen leiden, met name als er een kredietfaciliteit moet worden getroffen. Recent heeft MKB-Nederland afspraken gemaakt met de bank, om dergelijke problemen tot een minimum te beperken. Zo is afgesproken dat doorlopende leningen met een vaste looptijd niet gedwongen hoeven te worden afgelost. Als de lening afloopt en de ondernemer op dat moment niet bij een andere bank terecht kan is Deutsche Bank ‘in beginsel bereid’ om in overleg te treden over voortzetting van de lening. Daarvoor is dan wel een schriftelijke afwijzing van de andere bank nodig. Daarnaast heeft MKB-Nederland een meldpunt in het leven geroepen:
[email protected]. Ook veel mkb’ers in de bouw zijn getroffen door de koerswijziging van Deutsche Bank. Om inzicht te krijgen in de aard en omvang van de problemen roept Bouwend Nederland hen op zich te melden. Mede omdat Bouwend Nederland in dat geval mogelijk een bijdrage kan leveren aan de oplossing ervan.
Harry Wisse
[email protected] 07 9 - 325 21 11
Resultaatge richt samenwerken
Resultaatgericht samenwerken kan veel voordeel opleveren in een renovatietraject. Een nieuwe serie van BouwLokalen biedt de kans om te ontdekken hoe u dit proces in uw eigen praktijk optimaal vormgeeft. Samenwerkingen tussen vastgoedeigenaren, vastgoedbeheerders en onderhoudsbedrijven wint steeds meer terrein ten opzichte van traditioneel aanbesteden. Reden voor een nieuwe serie Bouwlokalen, waarin u wordt geïnformeerd over het stappenplan voor het vormgeven van resultaatgericht samenwerken, dat TNO, SBR en OnderhoudNL hebben ontwikkeld. Ook deelt een spreker zijn praktijkervaringen met u.
Financiële compensatie Het is nog steeds zwaar weer in onze sector. De crisis is diep en houdt maar aan. Het terugdringen van het begrotingstekort en de daarmee verband houdende bezuinigingen trekken ook in de komende tijd diepe sporen door onze bedrijfstak. Alle reden om de belangenbehartiging nog verder op te schroeven. In de aanloop naar Prinsjesdag hebben wij oplossingsrichtingen aangedragen die, zo heeft onderzoek uitgewezen, zullen zorgen voor een grote en o zo noodzakelijke impuls in de bouwproductie. En in het verlengde daarvan voor een impuls in de werkgelegenheid. Deze oplossingsrichtingen zijn aan de betrokken ministers mondeling toegelicht en schriftelijk ter hand gesteld. Waar relatief heel veel leden hun bedrijfsvoering noodgedwongen hebben moeten beëindigen, zijn er nog meer die er nog alles aan doen om het hoofd boven water te houden. Dat merken wij dagelijks aan de vele telefoontjes om hulp die wij ontvangen en de ondersteuning die wij graag en intensief geven. Veel leden opereren door de crisis, die al in de tweede helft van 2008 de kop opstak, noodgedwongen in afgeslankte vorm. Zij kijken meer dan ooit kritisch naar hun kosten en uitgaven. Daar zijn wij ons zeer van bewust. En natuurlijk doet Bouwend Nederland dat ook. Wij hebben over 2012, evenals de jaren ervoor, waar maar enigszins mogelijk, bezuinigd. Wij hebben uiterst kritisch gekeken naar onze uitgaven en nadrukkelijk gestuurd op onze kosten. En met resultaat. De doorgevoerde besparingen hebben het bestuur en het algemeen bestuur de ruimte geboden om te kunnen besluiten tot een teruggave van 12,5% van de variabele contributie aan u en uw collega’s. Een teruggave die mogelijk is ondanks de sterk teruggelopen contributie-inkomsten. Ik besef als geen ander dat deze teruggave in het licht van de moeilijke tijden die u en uw collega’s doormaken voor veel leden maar een klein lichtpuntje is. Maar ook op het terrein van uw kosten zullen en willen wij er alles aan doen om u zo goed mogelijk te ondersteunen.
Er worden in totaal 11 gratis Bouwlokalen gehouden, in de periode van 29 oktober tot en met 26 november. De diverse data en locaties zijn te vinden op de website. www.bouwlokalen.nl
spetermber 2013
7
tekst Ballast Nedam / Eric Harms beeld Ballast Nedam
Vlot en veilig parkeren Vlot en veilig parkeren hoort bij comfortabel reizen. Vanuit deze visie wil de gemeente Rotterdam in 2020 beschikken over 23.000 P+R-parkeerplekken, een uitbreiding van bijna vier keer het huidige aantal van 5.000. De eerste fase van de P+R Kralingse Zoom wordt op 6 november 2013 officieel geopend.
8
spetermber 2013
I
n de uitvraag was niet alleen het aantal parkeerplaatsen van belang. Het metrostation Kralingse Zoom is een belangrijk vervoersknooppunt waar veel verschillende openbaarvervoersstromen bij elkaar komen. Het is het eindpunt van verschillende regionale buslijnen en een people mover zorgt voor vervoer naar het bedrijventerrein Rivium in Capelle aan den IJssel. Al met al een complexe omgeving, die vraagt om een herkenbaar en publiekstoegankelijk transferium, dat voorbereid is op toekomstige uitbreiding en het bestaande openbaarvervoersaanbod met elkaar verbindt. Om de 65.000 huidige bezoekers ook op piekmomenten comfortabel te laten reizen, is het transferium bereikbaar gemaakt via een aparte doelgroepenstrook vanaf de bestaande afrit Kralingen van de A16. Met het oog op de tweede fase is ook een rijtijdeis opgenomen:
bouw in beeld P+R Kralingse Zoom, Rotterdam Een bovengrondse P+R-voorziening met 1.040 nieuwe parkeerplekken, die wordt ontsloten via een doelgroepenstrook en verbonden is met het bestaande vervoersaanbod op het OV-knooppunt met dagelijks 65.000 reizigers. De constructie kan in de toekomst met drie lagen worden uitgebreid, waardoor de totale parkeercapaciteit P+R Kralingse Zoom wordt vergroot tot 2.200 parkeerplaatsen. Opdrachtgever Stadsontwikkeling Rotterdam Contract Design & construct Bouwer Ballast Nedam Architect ZJA Zwarts + Jansma Architecten Constructeur Ballast Nedam Engineering, Grontmij BV, Zonneveld ingenieurs BV Bouwtijd 2011 - oktober 2013
de garage is zo ontworpen dat een automobilist vanaf het begin van de doelgroepenstrook maximaal 10 minuten later op het metroperron staat. De eisen aan het ontwerp vormden voor de bouw een flinke uitdaging, vooral omdat er op meerdere plaatsen is gewerkt met grote kolomvrije overspanningen. Dat was nodig om boven het metrostation te kunnen bouwen. Ook voor het naastgelegen bouwdeel zijn maximale overspanningen ontworpen, omdat in de toekomst onder dit deel wellicht een busstation zal worden gerealiseerd. Om de bezoeker makkelijk zijn weg te laten vinden, is de garage ruim en transparant opgezet met doorgaande zichtlijnen en veel aandacht voor licht door de opname van een opvallend atrium. Vanwege de grote kolomvrije overspanningen bestaat de helft van de garage voornamelijk uit staal met vloeren
van kanaalplaten en is de andere helft compleet ‘traditioneel’ opgebouwd uit prefab beton. De overspanning boven het metrostation is gerealiseerd met drie grote stalen vakwerkspanten. Het hoogtepunt van de bouw viel dan ook in de zomer van 2012, toen deze stalen vakwerkspanten tijdens een drieweekse buitendienststelling zijn ingehesen. Een hele prestatie, gezien de grootte van het staalwerk (grootste spant is 150 ton, 40m x 5m) en de kleine toleranties. Het gezamenlijke gebruik van BIM (Bouw Informatie Modellen) was niet alleen in de ontwerpfase van belang: ook tijdens de uitvoering van dit soort operaties bleek de uitwerking in 3D van grote toegevoegde waarde. De parkeergarage zal voor de officiële opening in gebruik genomen worden.
spetermber 2013
9
Tekst Jeffrey Lemm / Aedes Magazine BEELD Peter Hilz / Hollandse Hoogte - Vernieuwing Bouw / Shutterstock
Ketenmonitor: Samenw Miljarden euro’s gaan jaarlijks verloren aan faalkosten in de bouw. Reden genoeg om bouwprojecten al bij de start slimmer te organiseren, bijvoorbeeld door ketensamenwerking. Die methode zou allerlei voordelen opleveren, zoals een kortere doorlooptijd. Maar is dat in de praktijk ook het geval? De Ketenmonitor geeft daar antwoord op.
M
ateriaalfouten of onduidelijke afspraken waardoor een bouwproject forse vertraging oploopt. dit zijn voorbeelden van faalkosten die voorkomen in het traditionele bouwproces. Ketensamenwerking is een van de manieren om die kosten te verlagen. Het platform Ketensamenwerking woningbouw is opgericht om de ontwikkeling van ketensamenwerking in de bouw te versnellen. Dat doet het platform onder andere met de Ketenmonitor, een benchmark ontwikkeld door het Kenniscentrum Bouwprocesinnovatie (CPI) van de TU Delft. Het platform, een initiatief van Aedes, Bouwend Nederland en Vernieuwing Bouw, gebruikt de Ketenmonitor om de veelgehoorde voordelen van ketensamenwerking aan te tonen. Woningcorporaties en bouwers kunnen hun project meten door een lijst met vragen in te vullen. Voorbeelden van vragen zijn: ‘Hoe is de opdrachtgever betrokken bij het project?’ en ‘Is uw eigen organisatie klaar voor ketensamenwerking?’ Ook vullen deelnemers in hoe
10
spetermber 2013
betrokken medewerkers zijn (het ‘wij-gevoel’) en of de projectdoelen gezamenlijk zijn geformuleerd. De meerwaarde voor woningcorporaties is dat ze hun prestaties op bouwgebied kunnen vergelijken met sectorgenoten. Vreemde ogen dwingen, dus de verwachting is dat woningcorporaties hun best doen om bovengemiddeld te scoren. De monitor is sinds april beschikbaar voor alle partijen in de woningbouw en inmiddels doen ruim twintig projecten mee.
Eerste uitkomsten De Ketenmonitor zit in de opstartfase en het aantal tot nu toe gemeten projecten is nog niet representatief voor alle ketens, vertelt Hans Wamelink, hoogleraar Bouwmanagement aan de Technische Universiteit Delft. “We kunnen betere conclusies trekken en de voordelen beter zichtbaar maken na het analyseren van 100 projecten.” Een paar eerste voorzichtige conclusies zijn nu al te trekken uit de Ketenmonitor. De doorlooptijd
Achtergrond
erking langs de meetlat van projecten is bijvoorbeeld korter. Dit betekent dat de partijen meteen weten waar ze moeten zijn omdat ze elkaar al kennen van een eerder project. Een verrassende tegenvaller in de Ketenmonitor is het gemeten wij-gevoel. Dat is bij ketensamenwerking niet groter dan bij een traditionele bouwopdracht. De monitor is niet opgericht om financiële voordelen te meten. Als woningcorporaties hun begroting en resultatenrekening naast elkaar leggen, weten ze meestal al genoeg. Dat betekent niet dat ketensamenwerking geen geld oplevert. Wamelink schat dat partijen door die werkwijze zeker zo’n 10 tot 15 procent goedkoper kunnen bouwen.
Geen innovatieve producten Vroeger maakte de opdrachtgever een bestek van 30 pagina’s, terwijl bij een goedlopende keten de afspraken op één dubbelzijdige pagina passen. Dit klinkt heel efficiënt, maar hoe zit het met de integriteit van ketensamenwerking? Hoe garandeer je dat partijen voldoende kritisch blijven over de geleverde prijs en kwaliteit en niet binnen hun eigen vertrouwde keten blijven hangen? Wamelink heeft hier geen direct antwoord op, maar benadrukt dat zakelijk vertrouwen belangrijk is. “Je moet vanaf het begin verwachtingen vastleggen. Een ouwejongenskrentenbroodsfeer hoeft niet te ontstaan, het mag af en toe best botsen. Als dat maar professioneel, open en transparant gebeurt.” Energiedeskundige Jan Willem van de Groep van kennisorganisatie Platform31 kijkt kritisch hoe ketensamenwerking in de praktijk vaak vorm krijgt. Veel partijen richten zich volgens hem vooral op een efficiënter proces en gaan voorbij aan het doel, namelijk: waardevolle producten voor de klant door middel van innovatie. “Monitoring van prestaties van een keten of netwerk kan ook risico’s met zich meebrengen. Terugkijken kan de blik op de toekomst vertroebelen waardoor vooruitgang en innovatieruimte worden ingeperkt. Waak daarvoor.” Van de Groep ziet procesinnovatie binnen de ketens als het middel om nieuwe, duurzamere, betere en goedkopere woonproducten te krijgen. Vooral in de vraag naar verduurzaming van de bestaande woningvoorraad ligt daarvoor volgens hem een enorme kans. Wamelink is het eens met de kritiek dat ketensamenwerking tot nu toe nog geen innovatieve producten heeft opgeleverd. ‘Het is deels natuurlijk oude wijn in nieuwe zakken. Een nieuwe techniek is wat mij betreft een volgende stap. Dat kan alleen als je ook toeleveranciers op tijd in de keten betrekt. Hierdoor krijgen de partijen de kans om niet alleen processen, maar ook de producten te standaardiseren.” www.vernieuwingbouw.nl
Project Nieuw Leyden: lagere kosten, snellere bouw Portaal is een van de corporaties die meedoet met de Ketenmonitor. Projectmanager Iljoesja Berdowski noemt het project Nieuw Leyden in Leiden als goed voorbeeld van ketensamenwerking. De corporatie bouwde in dit project samen met projectontwikkelaar ERA Contour ruim 100 woningen. Samen met de aannemers, architecten en leveranciers verwerkten ze voor de bouw hun plannen in een 3Dmodel en maakten ze een planning. Portaal en Era Contour zochten in het begin naar een goede werkwijze, en dat zorgde bij de eerste complexen binnen het project voor wat opstartproblemen. De kosten vielen uiteindelijk 15 procent lager uit en de ontwikkeling en bouw waren al binnen twee jaar af. Berdowski vergelijkt ketensamenwerking met de bouw van een auto. “Soms wil je een Ferrari bouwen, maar is alleen een Volkswagen betaalbaar. Dankzij ketensamenwerking weet je dat vanaf het begin en niet pas tijdens de rit. Zo kun je het optimale bereiken met je budget. Een keten moet je bouwen en onderhouden. Bij obstakels moet je niet terugkeren naar je eigen eilandje, maar het gezamenlijke doel centraal houden.” Ze ziet een meerwaarde in de Ketenmonitor. “De monitor dwingt je om na te blijven denken over je project en de samenwerking. Omdat de kennis van projecten door heel Nederland daarin bij elkaar komt, zie je meteen hoe jouw project het doet.” Patrick van Adrichem, projectontwikkelaar bij ERA Contour, is tevreden over de samenwerking met Portaal. “Door vaak met elkaar aan tafel te zitten, krijg je vertrouwen in elkaar. Je spreekt de prijs en het proces af, gewoon zonder gezeur. Dat gaat niet vanzelf, maar je groeit fase voor fase naar elkaar toe.”
spetermber 2013
11
Tekst Ank Benko BEELD C. Barton van Flymen / Hollandse Hoogte | René van den Burg
BouwGarant nu ook voor nieuwbouw Voor bouwbedrijven die nieuwbouwwoningen realiseren, is het essentieel dat zij onder garantie kunnen bouwen. Onlangs heeft Stichting GarantieWoning haar keurmerk verleend aan de Nieuwbouwgarantieregeling van BouwGarant. “Voor onze deelnemers is dit goed nieuws, zij kunnen nu bouwen onder garantie die aan de strengste eisen voldoet”, aldus Rob de Groot, manager van de Stichting BouwGarant.
C
onsumenten willen zo weinig mogelijk risico lopen als zij een nieuwe woning kopen of laten bouwen. En ook de banken eisen harde garanties. Het gaat de banken met name om financiële garanties als het bouwbedrijf failliet gaat. Maar het is ook een kwaliteitsgarantie: je weet dat er volgens vaste afspraken gecontracteerd wordt, inclusief een goede geschillenregeling. Het keurmerk dat wij nu van de Stichting GarantieWoning kunnen aanbieden, is zelfs verplicht als je een huis wilt kopen met de Nationale Hypotheek Garantie. Daarmee kunnen de 1500 deelnemers van BouwGarant nu ook in dit segment van de markt aan de slag.” Tot nu toe beperkte BouwGarant zich voornamelijk tot de verbouwsector, waarbij het mogelijk was om op kleine schaal nieuwbouwwoningen onder garantie te bouwen. Maar de roep om de uitbreiding van de nieuwbouwgarantie werd steeds sterker. Daaraan is nu gehoor gegeven.
Voordelen De voordelen voor de consument zijn drieledig: Een aannemer die werkt met de Nieuwbouwgarantie van BouwGarant maakt gebruik van standaard modelcontracten, die zijn uitgewerkt door de overleggroep garantiewoningen van de SER. Daarmee weet de consument zich verzekerd van een waterdicht contract met goede voorwaarden. De Stichting GarantieWoning eist een goede geschillenregeling. Als er iets misloopt, kan de consument daarop een beroep doen. Voor de verbouw was BouwGarant al aangesloten bij de Geschillencommissie. Deze Geschillencommissie is nu uitgebreid tot Geschillencommissie Verbouwingen en Nieuwbouw. Een Garantieregeling voor het geval de aannemer failliet gaat of gebreken niet kan of wil oplossen. De premie voor de Nieuwbouwgarantie van BouwGarant bedraagt momenteel 4 promille van de aanneemsom, maar De Groot verwacht wel dat deze premie begin 2014 iets verhoogd zal worden.
12
spetermber 2013
Aanvragen simpel “We houden het aanvragen van de nieuwbouwgarantie voor de deelnemers van BouwGarant zo simpel mogelijk”, aldus De Groot. “Daarbij wordt het bedrijf wel financieel getoetst, maar we proberen het papierwerk zoveel mogelijk te minimaliseren. De bouwer moet vooral gaan bouwen en niet verzeild raken in administratieve rompslomp.” Met het verkrijgen van het keurmerk van GarantieWoning voor haar Nieuwbouwgarantieregeling tracht BouwGarant de deelnemers zoveel mogelijk zekerheden te bieden waarmee ze hun positie in de toch al krappe markt kunnen verbeteren. De Groot: “Elke tool waarmee een bedrijf zich kan onderscheiden is meegenomen. Wij proberen hiermee zowel de positie van het bedrijf als de zekerheden voor de klant te maximaliseren.” De deelnemers van BouwGarant hebben zich al zeer positief uitgelaten over de uitbreiding van het pakket. Enkele bedrijven hadden projecten (soms noodgedwongen) zelfs tijdelijk stilgelegd tot het keurmerk beschikbaar was.
Zie ook www.BouwGarant.nl
Actueel
Kees van Middendorp:
“Keurmerk nieuwbouw verruimt onze markt” Bouwbedrijf Van Middendorp B.V. in het Gelderse Wekerom kan als eerste gebruikmaken van het nieuwbouwkeurmerk van BouwGarant. Kees van Middendorp: “We kunnen nu zelfstandig een project van 40 appartementen in Ede bouwen. Dit keurmerk verruimt onze markt!”
H
et project diende zich al aan in oktober vorig jaar. Maar dan moest Van Middendorp wel een keurmerk nieuwbouw overleggen. Aangesloten bij BouwGarant voor het verbouwkeurmerk, nam hij contact op met manager Rob de Groot. Die meldde hem dat BouwGarant bezig was het nieuwbouwkeurmerk te verkrijgen. “Daardoor hoefden we geen samenwerking aan te gaan met een collegabedrijf dat het keurmerk al had via Woningborg. Het heeft uiteindelijk langer geduurd dan voorzien alvorens BouwGarant het keurmerk kreeg, maar ook het project zelf liep door omstandigheden vertraging op. Uiteindelijk kunnen we er dus toch op tijd mee aan de slag.”
Nadrukkelijk profileren Voor Van Middendorp biedt het keurmerk een heleboel voordelen. “Wij kunnen ons nu nadrukkelijk profileren op de nieuwbouwmarkt. Vooral in het segment van de starterswoningen ligt nog veel werk. Juist starters kunnen nauwelijks anders dan met een Nationale Hypotheek Garantie een woning kopen. En juist daarvoor heb je dan weer een bouwer met een keurmerk nieuwbouw nodig. Kortom: deze uitbreiding van BouwGarant komt als geroepen.” Van Midddendorp heeft overwogen zich voor nieuwbouw aan te sluiten bij Woningborg. Maar ook die procedure nam veel tijd in beslag. “En ik was al erg tevreden met het keurmerk voor renovatie van BouwGarant. Dus dit is voor ons een uitstekende aanvulling!”
spetermber 2013
13
Tekst Bouwend Nederland / Eric Harms Beeld René van den Burg
Uit de vereniging
Informatieblad social return voor opdrachtgevers gepresenteerd Voorzitter Maxime Verhagen van Bouwend Nederland heeft eind augustus het eerste informatieblad social return voor opdrachtgevers bij aanbestedingen in de bouw en infra uitgereikt aan directielid Kees Jan de Vet van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG).
orzitter
Uit de agenda van de vo
L-agenda.
graag inzage in zijn BN Maxime Verhagen geeft drukke agenda Hierbij een greep uit de
September 2013 selbloem Overleg met minister Dijs d input Financieele Dagbla en r suu uw Nie Bijdrage aan 3/9 Interview Telegraaf CW Overleg met VNO/N iale Bemiddeling Soc g htin 4/9 Overleg Stic hool Opening Zuid Hogesc GMB d L-li BN bij 5/9 Toespraak w Bou nda Overleg age Randstad Zuid /9 16 Overleg met regio ouw Cob t me Interview ad Noord dst Ran io Rondje reg nd Nederland we Bou aal 17/9 Videojourn Bijdrage aan BNR Opening Ecobouw r & Croon sjesdagnieuwsbrief Boe 17/9 Interview voor Prin s gre rkt KPMG con 18/9 Toespraak huizenma L ndN we Bou Interview eling Alkmaar afd r -jaa 100 19/9 Toespraak Infra 20/9 Interview vakblad len Bouw en Vastgoed Gee d L-li Seminar BN L en OBN ening samenwerking BN 21/9 50 jaar OBN en tek t Oos Infraplatform 23/9 Ledenvergadering rs Energie beu vak 24/9 Paneldebat gres con gen We l 26/9 Nationaa t Oos io Rondje reg
2/9
“We willen opdrachtgevers, zoals de gemeenten, een handreiking bieden over hoe ze met social return kunnen omgaan”, aldus Verhagen. “Het komt namelijk geregeld voor dat de regio’s van Bouwend Nederland en lidbedrijven benaderd worden door opdrachtgevers, zoals gemeenten, die iets met social return willen doen, maar worstelen met de vraag hoe ze dat het beste kunnen doen.” De brochure informeert opdrachtgevers die overwegen om social return criteria te gaan hanteren bij aanbestedingen in kort bestek over waar zij dan aan kunnen en moeten denken. Het is vooral een hulpmiddel om beleid én bestekteksten zo vorm te geven dat er voor alle partijen (de opdrachtgever, de opdrachtnemer én de social return kandidaat) een win-win situatie ontstaat.
Positief ontvangen Volgens Verhagen is het informatieblad ‘positief ontvangen’. “De VNG en de gemeenten willen daar echt wat mee gaan doen.” Bouwend Nederland ontwikkelde het blad in samenwerking met TNO. Social-returnregelingen voor mensen, die op afstand van de arbeidsmarkt staan, worden gewoonlijk beter als ze in goed overleg gebeuren tussen de beide partijen, verzekert de voorzitter van Bouwend Nederland. “Als je samen bekijkt hoe je dat het handigst aanpakt, ontstaat er een win-win-situatie.” De brochure is primair bestemd voor opdrachtgevers, maar ook de leden van Bouwend Nederland kunnen er hun voordeel mee doen. “Zij kunnen met het informatieblad in de hand gemakkelijk het gesprek aangaan en meteen de visie van Bouwend Nederland uitdragen.”
Via de QR code kunt u het Informatieblad Social Return downloaden.
14
spetermber 2013
Tekst Eric Harms
B
id a: m mhe
Verduurzamen gebouwde omgeving krijgt vaart
aa the rz u Du
beeld René van den Burg
Het SER Energieakkoord voor duurzame groei is een belangrijke stap voorwaarts in het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Niet alleen komt hiermee een einde aan meerdere langlopende discussies zoals over het energielabel en een investeringsfonds. Maar ook zal het de bouwsector veel werk gaan opleveren. Bouwend Nederland is dan ook tevreden over het bereikte resultaat.
ouwend Nederland zet zich al jaren in voor het maximaal stimuleren en ondersteunen van energiebesparing in de gebouwde omgeving. Dat geldt voor de nieuwbouw, maar vooral ook – vanwege het grote potentieel aan marktvolume – voor de bestaande voorraad woningen en andere gebouwen. Het feit dat zoveel partijen hun handtekening onder het SER Energieakkoord voor duurzame groei hebben gezet, maakt het nu eindelijk mogelijk om al op korte termijn concrete vooruitgang te boeken, zo verwacht Bouwend Nederland.
inspanningen hebben ertoe geleid dat de woningcorporaties op aanzienlijke schaal zijn gaan investeren in energiebesparing in de bestaande voorraad. Daarnaast zijn er heel veel lokale initiatieven ontplooid om eigenaren van bestaande woningen te stimuleren en te ondersteunen bij energiebesparende investeringen in hun woning. Dat is mede te danken aan de concrete ondersteuning van initiatiefnemers en hun lokale partners – gemeenten, bouwbedrijven, woningeigenaren – door de uitvoeringsorganisatie Meer Met Minder, waar Bouwend Nederland mede dragende organisatie van is.
Voortbouwen
Het SER Energieakkoord bouwt voort op de hiermee bereikte resultaten en vormt daarmee in feite de bekroning op de lobby die Bouwend Nederland de laatste vijf jaar heeft gevoerd. Omdat de focus nu nog sterker zal worden gericht op het stimuleren en ondersteunen van het groeiend aantal lokale initiatieven zal het effect voor de leden van Bouwend Nederland nog directer in de orderportefeuille merkbaar zijn. Of zoals voorzitter Maxime Verhagen verderop in deze editie opmerkt: “De sector krijgt hiermee een veel robuuster perspectief op omvangrijke investeringsimpulsen dan tot nu toe het geval was.”
Al in 2008 zette Bouwend Nederland haar handtekening onder het zogeheten Lenteakkoord. In dat kader werd met convenantpartners Neprom, NVB, Aedes en de rijksoverheid afgesproken dat er zwaar zou worden ingezet op het energiezuiniger maken van de nieuwbouw van woningen en andere gebouwen. Het streven was dat alle nieuwbouw in 2020 (bijna) energieneutraal zal zijn. Ook met het stimuleren van energiebesparende investeringen in de bestaande voorraad is Bouwend Nederland al meer dan vijf jaar bezig. Daartoe werd indertijd met Energie Nederland, Uneto-VNI, de rijksoverheid en Aedes het convenant Meer Met Minder gesloten. Die
Bekroning
spetermber 2013
15
Tekst Eric Harms beeld David Rozing / Hollandse Hoogte
Bouw vaart wel bij SER Het SER Energieakkoord voor duurzame groei is een grote stap in de goede richting. “Voor veel partijen zal dit een doorslaggevend argument zijn om te gaan investeren in duurzaamheid en energiebesparing. En daar kunnen onze leden maximaal van profiteren”, verwacht Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland.
E
en motor van de Nederlandse economie is de bouw al enige tijd niet meer. “We zijn op dit moment eerder de handrem”, vindt Verhagen. “Daarom is het ook zo belangrijk dat er instrumenten worden ontwikkeld om bouwinvesteringen aan te jagen. Want iedere euro die in de Nederlandse bouw wordt geïnvesteerd, vertaalt zich direct in een beter resultaat en groei van de werkgelegenheid bij Nederlandse bedrijven. Niet alleen in de bouwsector, maar zeker ook in de sectoren daaromheen.” Dat investeren in duurzaamheid zowel het milieu als de bouwsector winst oplevert, werd door Bouwend Nederland al lang geleden erkend. Verhagen: “Het is niet voor niets dat wij ons al vele jaren inspannen voor het stimuleren van investeringen in de verduurzaming van de gebouwde omgeving en vooral ook in energiebesparing.” Het SER Energieakkoord bouwt voort op de hiermee bereikte resultaten. “De focus wordt nog sterker gericht op het verder stimuleren en ondersteunen van het groeiend aantal lokale initiatieven. Via de VNG zullen nog veel meer gemeenten zich actief gaan inzetten om woningeigenaren aan te zetten tot energiebesparende investeringen. Bouwend Nederland is al in gesprek met de VNG over de wijze waarop de uitvoeringsorganisatie Meer Met
16
spetermber 2013
Minder die initiatieven verder kan ondersteunen en bouwbedrijven daarin een rol kunnen spelen.” Daarnaast komen er gunstige kredietfaciliteiten. “Het afgelopen jaar heeft Bouwend Nederland diverse overleggen met de Rabobank en het ministerie van BZK gevoerd over de introductie van goedkope leningen voor investeringen in energiebesparing. Daarvoor zou een revolverend fonds moeten worden opgezet. Dat idee is overgenomen. De uitwerking van dat idee is nu zover dat het fonds waarschijnlijk dit najaar al geïntroduceerd kan worden.”
Energielabel In samenwerking met andere marktpartijen heeft Bouwend Nederland zich zeer sterk gemaakt voor een integrale verstrekking van het energielabel. “Wij hebben er nadrukkelijk voor gepleit dat aan alle woningeigenaren een indicatief energielabel wordt verstrekt als zij nog niet over een officieel energielabel beschikken. Dat gaat nu ook op korte termijn gebeuren.” Een uiterst belangrijke maatregel, zo vindt Verhagen. “Want pas als alle woningen van zo’n label zijn voorzien, en dat ‘plaatje’ onder meer bij elke te koop staande woning op Funda in beeld is, gaat het ook een bepaalde marktwaarde vertegenwoordigen. Wie hoger scoort, kan voor zijn woning immers een hogere prijs bedingen. En
u
id a: m mhe aa the rz
Du
Energieakkoord dat kan nu net die extra prikkel zijn voor een woningeigenaar om zijn woning energiezuiniger te maken.” Vooruitlopend op de officiële presentatie van het SER Energieakkoord heeft Bouwend Nederland de Stichting Bouwgarant al enkele maanden geleden gevraagd de opzet en introductie van een energieprestatiegarantie – een van de afspraken in dat akkoord - te verkennen. “BouwGarant heeft dat samen met verzekeringsmakelaar Meeùs voortvarend opgepakt. Zeer interessant voor bouwbedrijven, omdat het een extra mogelijkheid biedt om zich naar klanten te onderscheiden van ‘de beunhaas’ die zo’n garantie niet kan bieden.” De nieuwe faciliteiten uit het Energieakkoord worden gevoegd bij het al in de afgelopen jaren ontwikkelde aanbod van energiebesparingsdiensten en –producten dat door de markt integraal zal worden aangeboden aan de klant. Bouwend Nederland zal bouwbedrijven daarin praktische ondersteuning bieden via Meer Met Minder. “Die ondersteuning van bouwbedrijven zal nog verder uitgebreid worden via gerichte inzet van collectieve O&O-gelden.”
Corporatiewoningen In het SER Energieakkoord voor duurzame groei komt het bestaande corporatiebezit ook aan bod. In totaal wordt € 400 miljoen extra investeringsruimte gecreëerd voor energiebesparende maatregelen in de sociale sector. Verhagen: “Het corporatiebezit betekent een grote markt voor bouwbedrijven. Sinds de discussie over de verhuurdersheffing voor corporaties is losgebarsten, heeft Bouwend Nederland continu gelobbyd voor het zo veel mogelijk in stand houden van de investeringsruimte van corporaties. In dat
verband is de afspraak in het akkoord over de € 400 miljoen extra investeringsruimte meer dan welkom.” Ook positief is het feit dat De Stroomversnelling in het akkoord is opgenomen. Dit door marktpartijen – vier grote bouwbedrijven en zes grote corporaties - genomen initiatief biedt perspectief op de hoogwaardige duurzame renovatie van ten minste 110.000 corporatiewoningen. “Wij zijn positief over dit initiatief en zijn blij dat het in dit akkoord is opgenomen. Want het Rijk moet nog diverse belemmeringen in de regelgeving wegnemen om hiervan een succes te maken.”
Relevant De utiliteitsbouw komt in het SER Akkoord ook aan bod. Daar wordt met name ingezet op het vereenvoudigen en strakker handhaven van de reeds langere tijd verplichte investeringen in energiebesparing. “Voor de vastgoedsector zijn in het energieakkoord afspraken gemaakt om nu echt uitvoering te gaan geven aan de al wettelijk (op basis van de Wet Milieubeheer) verplichte energiebesparing voor utiliteitsgebouwen als kantoren,
Bouwend Nederland boekt mooie lobby resultaten scholen en ziekenhuizen. Ook dat zal zeker extra investeringen in gang zetten”, verwacht Verhagen. Voeg daarbij alle andere bouwrelevante investeringen die in het akkoord zijn opgenomen (de bouw van windmolenparken op zee en op land, het stimuleren van decentrale duurzame energieopwekking, en de aanleg van nieuwe ondergrondse infrastructuur voor het transport van energie) en het verklaart waarom Bouwend Nederland zo positief is over het akkoord. “Doorrekening van het energieakkoord laat zien dat het 15.000 nieuwe arbeidsplaatsen zal gaan opleveren. Daar zijn voor een deel mensen voor nodig met andere competenties en vaardigheden dan degenen die nu in de bouw werkzaam zijn.
Ook daarover zijn in het akkoord afspraken opgenomen.” Het maakt het al met al een realistisch akkoord dat de bouwsector daadwerkelijk iets zal opleveren. Verhagen: “De toegevoegde waarde van dit akkoord is dat er nu een samenhangende, structurele en zeer breed gedragen basis wordt gelegd voor een toekomstbestendig energie- en klimaatbeleid. Dat biedt, zeker ook voor de bouwsector, een veel robuuster perspectief op omvangrijke investeringsimpulsen dan tot nu toe het geval was.”
Tijdpad energiebesparing in de gebouwde omgeving • 2050 - energieneutrale gebouwde omgeving • 2030 – alle gebouwen ten minste gemiddeld op energielabelniveau A • 2020 – de doelstellingen uit de herijkte energiebesparingsconvenanten van medio 2012 - bestaande bouw (Meer Met Minder): minimaal twee labelsprongen in 300.000 woningen/gebouwen per jaar - nieuwbouw (Lenteakkoord): bijna-energieneutraal in 2020 - bestaande huurwoningen (Huurconvenant): gemiddeld label B in sociale huursector, 80% van particuliere huurvoorraad minimaal label C - bestaande utiliteitsgebouwen: uitvoeren alle energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van minder dan vijf jaar (= realisatie huidige eis in Wet Milieubeheer). - maatregelen om 2020-doelen te realiseren moeten leiden tot tenminste 10.000 extra voltijdsbanen per jaar tot 2020. • eind 2018 – 65% van 2020-doelen gerealiseerd • eind 2016 – 35% van 2020-doelen gerealiseerd Tot 2016 werkt het Rijk met partijen de maatregelen uit die invulling moeten geven aan de 2030-ambitie. Indien een gesteld doel niet tijdig gehaald wordt, worden aanvullende maatregelen genomen.
spetermber 2013
17
Tekst Ank Benko BEELD René van den Brug
Lucas Haafkes, Aannemersbedrijf Haafkes:
“Met Overijsselse Aan je onderscheiden” De provincie Overijssel vervult een voortrekkersrol in de aanpak van duurzame energiebesparing. Het heet dan ook niet voor niets de ‘Overijsselse Aanpak.’ Bouwend Nederland is een van de externe partijen die de provincie daarbij ondersteunt. Intussen zijn meer dan 6.000 particuliere woningeigenaren actief aan de slag met energiebesparende maatregelen. 1.000 ondernemers hebben het eigen pand verbeterd. 25 woningcorporaties hebben de overeenkomst ondertekend om 121.000 (90% van het totaal) sociale huurwoningen in Overijssel energiezuiniger te maken.
L
ucas Haafkes, directeur van Aannemersbedrijf W.J. Haafkes en Zonen bv te Enschede en Goor , heeft zich met volle overtuiging bij de Overijsselse Aanpak aangesloten. “Natuurlijk omdat het de markt van de toekomst is. Maar ook omdat we het aan onze kinderen verplicht
zijn piëteitsvol met de aarde om te gaan.”
Belangrijke rol gemeenten De Overijsselse Aanpak wordt vooral gekenmerkt door een gevarieerde aanpak. Gemeenten spelen daarbij een belangrijke rol, maar ook de partners uit de aannemers- en installatiewereld. In Enschede is
Haafkes (tevens voorzitter van Bouwend Nederland Samenwerking Regio Twente en Afdeling Enschede e.o.) een samenwerking aangegaan met GEAS Energiewacht, de organisatie van installateurs in de regio. Samen met de gemeente hebben ze Energie Besparing Twente (EBT) in het leven geroepen. “Daarmee benaderen we zowel de zakelijke als de particuliere markt. Het begint met flyeren in een bepaalde straat. Daarin nodigen we mensen uit naar een voorlichtingsbijeenkomst in de Grolsch Veste te komen. Daar geven we tekst en uitleg over de maatregelen die mensen kunnen nemen, welke voordelen ze dat kan opleveren en wat de kosten kunnen zijn.” Intussen zijn er pilotprojecten uitgevoerd in drie verschillende straten. Haafkes is tevreden over de resultaten, hoewel hij natuurlijk hoopt op een uitstralingseffect. “Mensen zijn best nieuwsgierig naar wat de specifieke mogelijkheden voor hun situatie zijn. Daarvoor leggen we huisbezoeken af, inventariseren wat er gedaan zou kunnen worden en wat dat, behalve aan besparingen op de energienota ook aan waardevermeerdering van de woning en het wooncomfort kan opleveren. Uiteraard hangt veel af van het persoonlijk gedrag en de huishoudenssamenstelling, maar een redelijke indicatie valt wel te geven.” Voorlopig ligt de gemiddelde investering tussen de 2.500 en de 3.000 euro.
Revolverend fonds Alle denkbare energiebesparingen zijn mogelijk: van vloer-, spouw- en dakisolatie tot het plaatsen van dubbel glas en het vervangen van installaties. Tot nu toe was de investering nog wel een probleem, aangezien de
18
spetermber 2013
id a: m mhe
aa the rz u Du
pak kun je banken niet erg scheutig zijn. Maar daar lijkt in de nabije toekomst verandering in te komen, nu minister Blok (Wonen en Rijksdienst) een intentieverklaring heeft ondertekend met de Rabobank voor een revolverend fonds waaruit eigenaren een lening kunnen krijgen. “De bezuiniging op de energienota kan in een aantal gevallen groter zijn dan wat een eigenaar kwijt is aan een annuïtaire lening. Dan is het rekenvoorbeeld snel gemaakt”, aldus Haafkes. Hij wordt in zijn opvattingen gesteund door de Overijsselse gedeputeerde Theo Rietkerk: “Het benodigde geld om investeringen te doen in energiebesparing is al aanwezig in onze economie. Dit geld wordt nu besteed aan de inkoop van fossiele brandstof. Daar waar dit geld wordt ingezet voor energiebesparing zorgt dit voor een multiplier effect voor werkgelegenheid, consumentbestedingen en overheidsinkomsten. Mede daarom is gestart met Energiefonds Overijssel en kennen wij een zeer actieve MKB-aanpak. In Overijssel werken we stap voor stap aan energiebesparing, marktstimulering en het creëren van banen. Dit in nauwe samenwerking met inwoners en bedrijven.”
Merkbaar vertrouwen Ook in Deventer is Haafkes actief in de markt van duurzame energiebesparing. “Daar zijn we met vijf bedrijven een samenwerking aangegaan onder de noemer ‘ Energiehelden’. Voor de rest gaan we ongeveer op dezelfde manier te werk als in Enschede. Belangrijk voor de geïnteresseerde woningeigenaar is wel dat deze bedrijven allemaal lid zijn van Bouwend Nederland, BouwGarant en Meer Met Minder. Dat geeft merkbaar vertrouwen. Het is ook een werkwijze waarmee je je kunt onderscheiden. Als je je realiseert dat er in Enschede alleen al 70.000 woningen zijn waarvan de ene helft particulier
bezit is en de andere helft eigendom is van woningcorporaties en VVE’s, is de potentiële markt gemakkelijk uit te rekenen.” Voor de Enschedese markt is een bijkomend voordeel dat de gemeente begin dit jaar een ‘Thermoscan’ heeft laten uitvoeren. Daarbij zijn op een nacht in februari met een vliegtuig infrarood foto’s van de stad gemaakt, waaruit duidelijk naar voren komt waar energiebesparende maatregelen het meest voor de hand liggen. “Op basis van die informatie gaan wij dan weer verder.” Dit initiatief van de gemeenten Enschede en Losser is gestimuleerd door de website www.doegroendatscheelt.nl. Hieraan heeft Haafkes ook volop meegewerkt.
Naar een wijkgerichte aanpak Haafkes kan zich voorstellen dat hij over een paar jaar met trots door een aantal Enschedese straten zal lopen. “Maar we zijn er nog lang niet. We zullen er nog behoorlijk wat energie in moeten stoppen. Want beter nog dan per straat zou er een wijkgerichte aanpak moeten komen. Waar we dan bij voorkeur ook de bedrijven in de omgeving bij betrekken. Op die manier kunnen we de komende tijd flinke stappen maken.” De komende tijd zullen de drie intussen uitgevoerde pilotprojecten worden geëvalueerd om op basis van die ervaringen de ambities voor de toekomst vast te stellen. “Het recente bezoek van minister Blok aan Enschede heeft in elk geval nog eens onderstreept dat we op de goede weg zijn. Zeker nu er toch weer financiële mogelijkheden komen in de vorm van het revolverend fonds, zullen particuliere eigenaren zich gemakkelijker over de streep laten trekken.”Niet alleen Haafkes is blij met de voortrekkersrol van de provincie Overijssel en de verschillende gemeenten, dat geldt
ook voor regiomanager Robert ter Hoek van Bouwend Nederland. “De provincie Overijssel zet zich écht in voor samenwerking met gemeenten en het bedrijfsleven om gezamenlijk de doelstellingen voor duurzame energiebesparing te bereiken. Een voorbeeld voor de rest van Nederland!”
Nieuwe business genereren Ook Syntens Innovatiecentrum is bij de Overijsselse Aanpak betrokken. Stendert de Vries: “Enerzijds helpen we ondernemers concreet oplossingen te zoeken voor energiebesparing en anderzijds dagen we bedrijven in de bouwkolom uit om met een marktgericht aanbod te komen. Naast energiebesparing heeft dit een duidelijke tweede reden: om nieuwe business voor bouwbedrijven te genereren. Aannemers, installateurs en onderhoudsbedrijven: deze technisch georiënteerde ondernemers kennen hun producten op hun duimpje, maar struikelen nog over acquisitie, marketing en een heldere propositie. Syntens ondersteunt deze ondernemers actief bij het ontwikkelen van een marktgericht aanbod.”
Meteen aan de slag Op 17 oktober 2013 (van 14.45 tot 20.00 uur) kunnen ondernemers in de bouwsector in Overijssel snel en slim stappen zetten om te komen tot een hogere omzet voor het bedrijf. Tijdens een werkbijeenkomst in de Grolsch Veste leert u hoe u succesvol de wijk in kunt met een concreet en marktgericht aanbod van energiebesparende maatregelen. Huizenbezitters komen zelf aan het woord, evenals ondernemers die dit al concreet (samen) in de markt hebben gezet. Deelnemers kunnen meteen aan de slag met een eigen aanpak op basis van het aanbod van de 25 Overijsselse gemeenten. Brancheorganisaties en kennisinstellingen zoals Bouwend Nederland, Uneto-VNI, Syntens Innovatiecentrum, Stichting Meer Met Minder, Stichting Pioneering, Stichting BouwResearch (SBR), OTIB, SVN en provincie Overijssel zijn aanwezig om ondernemers hierbij te ondersteunen.
Meer informatie: bit.ly/15mr9B5
spetermber 2013
19
Tekst Ank Benko BEELD Sijmen Hendriks / Hollandse Hoogte | René van den Burg
Jan Costa, Bloemendal Bouw:
“We moeten samenwerken om iets te bereiken” Terwijl de inkt van het SER Energieakkoord opgezet, compleet met financiering voor duurzame groei nauwelijks droog is, zijn door de Rabobank.” Dat samenwerken werkt, mag marktpartijen al volop aan de slag met duurzame ook wel blijken uit het feit dat er renovatie. Rustig wachten tot de telefoon gaat en in Amersfoort al 2.500 woningen een offerte maken, is er niet meer bij. Aannemers, met 2 labelstappen zijn verbeterd. Bovendien heeft Bloemendal dit installateurs, maar ook de gemeente moeten actief jaar in Amersfoort al meer dan samen aan de slag om iets te bereiken. “Niet alleen 150 woningen van zonnepanelen stenen stapelen, maar doorpakken”, aldus Jan voorzien. Costa, directeur van Bloemendal Bouw. Dat zo’n Andere denkwijze aanpak werkt, bewijzen gezamenlijke initiatieven in Zo’n aanpak vraagt wel een heel denkwijze, stelt Costa vast. Amersfoort. andere “Het kost heel veel tijd, die niet
H
et SER Energieakkoord is een bevestiging van wat men in Amersfoort al wist. Eigenaren moeten actief over de streep getrokken worden waar het om duurzame maatregelen voor energiebesparing gaat. Costa: “Vijf jaar geleden hebben wij Duurzame Energie-Partner opgericht. Toen al was duidelijk dat er duizenden woningen aangepakt moesten worden om de gewenste stap in het energielabel te maken. We zijn er volop ingedoken. We hebben contact gezocht met de gemeente Amersfoort en we hebben met een aantal adviseurs en collega-aannemers een gezamenlijke aanpak voor energiebesparing in de wijken uitgezet.” Aanvankelijk mochten de initiatiefnemers zich verheugen in verschillende subsidies die de aanpak vergemakkelijkten. Toen die één voor één wegvielen, werd het tijd om op een andere manier te werk te gaan. “We hebben toen een tender ingediend voor Blok-voor-Blok Amersfoort. Daarbij hebben we de samenwerkende partners ook nog
20
verder uitgebreid met Marketing, de Hogeschool Utrecht en Rabobank Amersfoort e/o. Daaruit is een subsidie gekomen om door te zetten. En tegelijkertijd doen we mee aan het SEV-project ‘Lokaal alle licht op groen’, waarbij 20 woningen in 6 gemeenten energieneutraal gemaakt worden. Wij nemen daarbij Amersfoort voor onze rekening.”
Gezamenlijk schouders eronder Costa realiseert zich terdege dat je het als aannemer niet alleen kunt. Maar ook de gemeente redt het niet alleen. Als je er gezamenlijk de schouders onder zet, raken woningeigenaren, maar ook huurders enthousiast. “Samenwerken, ieder met z’n eigen rol. En met vertrouwen in elkaar”, aldus Costa. “Als mensen zien wat de positieve gevolgen van energiebesparing kunnen zijn, willen ze toch graag investeren. Dat kunnen ze bijvoorbeeld allemaal van dichtbij zien in het Energy Experience Centre, een omgebouwde zeecontainer waarmee de initiatiefnemers de wijken in gaan. En er zijn ook programma’s voor Verenigingen van Eigenaren
spetermber 2013
zomaar is terugverdiend. Maar we doen het ook voor de spin-off. Want tevreden bewoners komen ook bij ons terug voor een verbouwing of een aanbouw.” Maatregelen voor duurzame energiebesparing vragen om vakmensen die weten waar ze mee
bezig zijn. Ze worden opgeleid aan de ‘Bouwschool’ in Amersfoort. “Luchtdicht bouwen vraagt heel wat meer dan stenen stapelen. Op de Bouwschool laten we klanten zien hoe we dergelijke vakmensen opleiden. We maken informatiefilmpjes en studenten werken details uit. Bovendien hopen we met meer accent op technologie ook meer leerlingen aan te trekken. Bouwen is niet meer tot je ellebogen in het cement staan: er komt heel wat meer voor kijken. En straks hebben we goed opgeleide mensen heel hard nodig.”
Zie ook: www.departner.nl www.033energie.nl www.lokaalallelichtenopgroen.nl
“Nu meters maken!”
Chris Bruijnes: “Het is de kunst om eigenaren over de streep te trekken om te investeren”
id a: m mhe
aa the rz u Du
Chris Bruijnes, Meer Met Minder:
Het Energieakkoord maakt de weg vrij om voortvarend aan de slag te gaan met duurzame renovatie van bestaande woningen en gebouwen. “We moeten nu meters maken”, aldus Chris Bruijnes, algemeen directeur van de Stichting Meer Met Minder. “Meters maken in het aantal woningen dat wordt aangepakt. Maar ook in de wijze waarop dat gefinancierd wordt.”
M
eer Met Minder is in 2009 opgericht op initiatief van Bouwend Nederland, Uneto-VNI, de Vereniging Energie-Nederland en de rijksoverheid. Een nationale energie-aanpak moet ertoe leiden dat bestaande woningen en gebouwen 20 tot 30% energiezuiniger worden. Meer Met Minder helpt gemeenten en bedrijven die energiebesparende maatregelen uitvoeren aan instrumenten om in contact te komen met woningeigenaren.
Eigenaren overtuigen Bruijnes: “Energiebesparende maatregelen kosten geld, ook al zijn er voor een aantal maatregelen subsidies bij enkele provincies en gemeenten. Het is dus de kunst om eigenaren over de streep te trekken om in hun woning te investeren. Dat is zeker onder de huidige marktomstandigheden niet gemakkelijk. Maar als je mensen ervan kunt overtuigen dat hun
woning ondanks de dalende marktprijzen toch meer waard wordt, dan ben je op de goede weg. Daarnaast leveren energiebesparende maatregelen natuurlijk ook een lagere energienota en meer wooncomfort op.” Bruijnes hoopt dat het initiatief van de Triodos Bank om te differentiëren in het hypotheektarief, afhankelijk van het energielabel van een woning, snel navolging zal vinden.
Vereenvoudiging energielabel Sinds de oprichting in 2009 heeft Meer Met Minder zo’n 50 gemeenten bijgestaan in het op gang brengen van duurzame renovaties. Bovendien werkt de stichting samen met alle provincies. Een belangrijke volgende stap is volgens Bruijnes een vereenvoudiging van het energielabeling systeem. “Als we een landelijke indruk hebben van de energielabels van woningen, kunnen we ook gemakkelijker de eigenaren in bepaalde wijken of straten gaan benaderen. Wij hebben intussen een programma klaar om dat uit te voeren. Het is aan de
minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties om op dat vlak samen met ons op te trekken.” Een tweede initiatief dat Meer Met Minder heeft opgestart is ‘Bespaar Lokaal’, het gemeenteportaal voor Energiebesparing. “Hier kunnen gemeenten en ondernemers kennis en ervaring delen. Bovendien willen we een benchmark voor gemeenten in het leven roepen, zodat ze kunnen zien hoe ze presteren ten opzichte van andere gemeenten.”
Letterlijk de wijken in Al met al zal de bereidheid van woningeigenaren om energiebesparende maatregelen toe te passen, vooral afhankelijk zijn van een persoonlijke benadering. “We moeten letterlijk de wijken in en bij de mensen aanbellen om ze te overtuigen. Op die manier zijn er de komende tijd ook reële meters te maken.”
Zie ook: www.meermetminder.nl
spetermber 2013
21
Tekst Eric Harms / Ank Benko BEELD René van den Burg
Stroomversnelling biedt bouw mooi perspectief De aanpak die wordt ontwikkeld in het kader van de Green Deal De Stroomversnelling is een marktinitiatief dat is opgenomen in het SER Energieakkoord als bijdrage aan het energiezuinig maken van bestaande sociale huurwoningen. Paul Schumacher van Bouwend Nederland licht toe waarom dit een goed initiatief is.
V
lak voor de zomer, op donderdag 20 juni 2013, tekenden vertegenwoordigers van vier bouwbedrijven (VolkerWessels, BAM, Ballast Nedam en Dura Vermeer) en zes woningcorporaties (Portaal, Lefier, Woonwaard, Stadlander, Tiwos en Wonen Limburg) de Green Deal ‘De Stroomversnelling’. Dat gebeurde in het bijzijn van minister Stef Blok van Wonen. Met de overeenkomst verklaarden de ondertekenaars dat de komende jaren in eerste aanzet 11.000 sociale huurwoningen zo duurzaam zullen worden gerenoveerd dat het saldo van de in- en uitgaande energiestroom per woning op ‘nul’ uitkomt (de NulOpdeMeter oftewel NOM-woning). In een volgend stadium, wanneer de techniek en aanpak zich bewezen hebben, zal het initiatief met 100.000 woningen worden opgeschaald. Tezamen met andere brancheorganisaties waaronder Uneto-VNI, AFNL, FNV en CNV Vakmensen heeft Bouwend Nederland haar steun voor het initiatief uitgesproken door medeondertekening van het ‘Convenant van partners’. Paul Schumacher: “We hebben onze steun daaraan gegeven omdat de initiatiefnemers zich duidelijk hebben uitgesproken voor een open marktontwikkeling. En omdat het initiatief de weg effent voor inzet van een zeer omvangrijke nieuwe geldstroom voor financiering van duurzame renovatieprojec-
22
ten. Partijen gaan het initiatief de komende periode verder uitwerken. Dat is ook de reden dat nu nog niet op alle vragen een klip-en-klaar antwoord is te geven. Bouwend Nederland is daarbij een van de gesprekspartners. Om enerzijds te leden te informeren over de verdere uitwerking van De Stroomversnelling en anderzijds te bezien hoe wij daarbij behulpzaam kunnen zijn.”
Product- en procesinnovatie De komende periode is het nog vooral een zaak van de partijen die de deal met elkaar gesloten hebben. “Technisch en organisatorisch heeft het namelijk nogal wat voeten in de aarde om een bestaande sociale huurwoning gegarandeerd op NOM-niveau te renoveren. De beste aanpak moeten de bouwbedrijven en hun opdrachtgevers de komende jaren nog uitvinden.” Zo is uit experimenten in het kader van het innovatieprogramma Energiesprong (www.energiesprong. nl) gebleken dat door combinaties van bijvoorbeeld goede isolatie (wanden, dak en glaswerk), slimme installaties en de inzet van lokale duurzame energie de energiemeter per saldo inderdaad op nul kan uitkomen. De kosten daarvan zijn echter nu nog veel te hoog. Om er een geslaagd businessmodel van te maken, zullen die kosten substantieel omlaag moeten. En dat is de stroomversnelling die deze deal beoogt, zo valt te lezen
spetermber 2013
op de website. “De belofte van schaalgrootte en de harde afspraak over de eerste tranche van in totaal 11.000 op NOM-niveau te renoveren corporatiewoningen stelt de betrokken bouwers in staat te innoveren op product en proces, samen met co-makers en de toeleverende industrie.”
Bouwbreed perspectief “De initiatiefnemers willen het open karakter van deze marktontwikkeling de komende periode stap voor stap uitbreiden. Door met hun ketenpartners de uitdaging voor de eerste tranche van 11.000 woningen op te pakken. Daarnaast komen er activiteiten van en met partijen uit de keten die daarmee in staat worden gesteld te tonen wat ze kunnen bijdragen en waarbij partijen in de keten worden uitgedaagd te anticiperen op de marktontwikkeling die met De Stroomversnelling in gang is gezet. Daar zullen naar verwachting nieuwe coalities uit ontstaan met, maar ook buiten
de huidige vier betrokken bouwers.” Ondertussen is het zaak dat de aanpak ook in de regelgeving mogelijk wordt gemaakt. “Daarom is het zo belangrijk dat minister Blok erbij betrokken is”, aldus Schumacher. “Hij zal bijvoorbeeld wet- en regelgeving zo moeten aanpassen, dat corporaties de voormalige energiekosten in de woonlasten (via de servicekosten) mogen meenemen. Met die voormalige energiekosten als extra inkomstenstroom kunnen de corporaties, zonder hun huurders extra te belasten, kostendekkend hun investering financieren. Nadat dit soort zaken goed is geregeld, is het aan de initiatiefnemers om de doelstelling te realiseren. Rijdt die trein eenmaal, dan ligt er een markt open – in Nederland staan 2,4 miljoen sociale huurwoningen - waar corporaties, huurders en bouwbedrijven nog jaren hun voordeel mee kunnen doen.” Zie ook: www.energiesprong.nl bit.ly/106xsFT
id a: he em m
a thrza u Du
Martin Schönfeld (VBK Groep):
“Naar een andere aanpak van duurzame renovatie” De rolverdeling tussen corporaties en aannemers bij duurzame renovatie zou er in de toekomst wel eens heel anders kunnen uitzien dan nu het geval is. Leden en medewerkers van de brancheorganisaties Aedes, Uneto-VNI en Bouwend Nederland buigen zich momenteel over een casus waarbij ze gezamenlijk een meer effectieve aanpak uitwerken.
D
e leden die namens Bouwend Nederland aan het overleg deelnemen zijn Martin Schönfeld, commercieel directeur van de VBK Groep en Sjaak Beemster, directeur van de Howa Bouwgroep. Beide zijn ook lid van de beleidsadviescommissie Duurzaamheid van onze vereniging.
Schönfeld: “Er zijn momenteel verschillende initiatieven om duurzame renovatie op gang te brengen. Bij de Green Deal Stroomversnelling zijn bijvoorbeeld de zes grootste corporaties en vier grote bouwbedrijven betrokken. Maar ook in het midden- en kleinbedrijf in de bouw en de installatiebranche en onder kleinere corporaties is er grote behoefte om met partijen
actief om de tafel te gaan en te bekijken hoe we de duurzame renovatieopgave zo efficiënt mogelijk vorm kunnen geven.”
Volwaardige samenwerkingsovereenkomst Om zo dicht mogelijk bij de praktijk te blijven, hebben de deelnemers ervoor gekozen om aan de hand van een project van 100 woningen te bekijken hoe ze het beste kunnen worden aangepakt. Het gaat dan vooral om de voorfase voor de werkzaamheden: het gezamenlijk schrijven van het bestek en de bijbehorende overeenkomst tussen de partners. Schönfeld: “De bestaande aannemingsovereenkomsten bieden naar onze smaak onvoldoende ruimte voor een volwaardige samenwerkingsovereenkomst. En met ‘onze’ bedoel ik dan zowel de aannemers en installateurs als de
corporaties. De casus is een project van de woningcorporaties Ymere en Sleutels. Het resultaat van onze oefening moet een transparante overeenkomst zijn waarbij iedereen weet waar hij aan toe is. En die ook de rolverdeling tussen de verschillende partners beter vastlegt.” Die rolverdeling zou zich ook wel eens kunnen uitstrekken tot de periode ná de renovatiewerkzaamheden, legt Schönfeld uit. “Steeds meer corporaties kiezen ervoor hun onderhoudsafdelingen te sluiten en het onderhoud onder te brengen bij marktpartijen. Ook daarin zou je met zo’n nieuwe rolverdeling kunnen voorzien.”
De jas moet goed zijn De belangrijkste verduurzaming van de bestaande woningvoorraad heeft betrekking op de schil van de woning. “Als de jas goed is, kunnen de corporaties in de toekomst volstaan met regelmatig onderhoud en vernieuwing van de installaties.” De deelnemers aan het opstellen van het duurzame renovatieconcept voor corporatiewoningen denken de resultaten van het overleg tegen het einde van het jaar aan de leden van hun brancheverenigingen te kunnen aanbieden.
Samen duurzame renovatieopgave zo efficiënt mogelijk vormgeven spetermber 2013
23
bijeenkomsten
vereniging regio noord www.bouwendnederland.nl/regionoord Datum
Omschrijving
3 t/m 5 okt
Meerdaagse excursie JBN Kern Friesland
8 okt
Contactbijeenkomst Platform Infra Noord
8 okt
Contactgroep Personeel en Financiën
17 okt
Bijeenkomst RI&E
30 okt
Ledenvergadering afdeling Friesland
31 okt
Ledenvergadering afdeling Regio Groningen
3, 4, 5 okt
Meerdaagse excursie JBN kern Friesland
randstad noord www.bouwendnederland.nl/randstadnoord Datum
Omschrijving
2 okt
Workshop Ontslag
2 okt
Infraplatformbijeenkomst
3 okt
Leergang Praktisch Personeelsbeleid
8 okt
VGM KAM
9 okt
Afdelingssecetarissenoverleg (ASO)
15 okt
Workshop Richtlijn Steigers
17 okt
Leergang Praktisch Personeelsbeleid
31 okt
Leergang Praktisch Personeelsbeleid
31 okt
P & O overleg
5 nov
Cotad
5 nov
Ledenvergadering
5 nov
Bijeenkomst Meewerkende partners
5 nov
Federatievergadering
5 nov
Ledenvergadering 3 afdelingen
5 nov
Gezamenlijke bijeenkomst
11 nov
Ledenvergadering
12 nov
Regiovergadering
19 nov
Meewerkend partneroverleg
regio zuid www.bouwendnederland.nl/zuid
regio randstad zuid www.bouwendnederland.nl/randstadzuid Datum 29 okt
Omschrijving Najaarsledenvergadering regio randstad Zuid in Schoonhoven. Thema: onderwijs & bouw
Datum
Omschrijving
9 okt
Contactgroep Financiën regio Zuid
10 okt
Leergang Praktisch Personeelsbeleid - Workshop 3
10 okt
Regiobestuur + afdelingsbesturen + M. Verhagen
24 okt
Deelnemersvergadering BOZ Goes
24 okt
Ledenvergadering afdeling Brabant Noord Oost
30 okt
MKBA Congres Terneuzen
31 okt
Regiovergadering leden Zuid
31 okt
Leergang Praktisch Personeelsbeleid - Workshop 4
13 nov
Veiling Tuinhuisje Vakmasters Walcheren/BOZ
regio oost www.bouwendnederland.nl/oost Datum
Omschrijving
1 okt
Leergang Praktisch Personeelsbeleid
2 okt
Lunchbijeenkomst Afdeling KAN
4 okt
Uitje met partners Afdeling Veluwestreek
8 okt
Richtlijn Steigers Contactgroep Arbo
9 okt
CO2 footprint
15 okt
17 okt
Leergang Praktisch Personeelsbeleid Algemene Ledenvergadering Afdeling Zwolle / Afdeling Genemuiden Regiovergadering
21 okt
Algemene Ledenvergadering Afdeling Lingestreek
28 okt
Algemene Ledenvergadering Afdeling Enschede
28 okt
Algemene Ledenvergadering Afdeling Doetichem
29 okt
Leergang Praktisch Personeelsbeleid
31 okt
Meerdaagse excursie t/m 2 november 2013 JBN regio Oost
4 nov
Algemene Ledenvergadering (met afd. Veenendaal) Afdeling Zuid-West Veluwe
12 nov
Ledenbijeenkomst Afdeling Veluwestreek
15 nov
Infra Platform Oost
16 okt
24
spetermber 2013
Nieuwe leden Organisatienaam Vestigingsplaats Sectie Bouwbedrijf Gervas VEENDAM Bouw Klein Broeren & Das Bouwbedrijf B.V. EINDHOVEN Bouw Klein DKL-Schilders & Aannemers AMSTERDAM Bouw Klein D. de Rooij Bouwbedrijf KAATSHEUVEL Bouw Klein Eggengoor Infra B.V. RADEWIJK Infra Klein Bouwbedrijf Lelieveldt B.V. NIJMEGEN Bouw Klein Bouwbedrijf de Jong Twente B.V. HENGELO OV Bouw Klein Lustrum Niersman Bouw Ontwikkeling Vastgoed viert haar 150 jarige bestaan. Wij feliciteren directie en medewerkers van harte met het bereiken van deze mijlpaal.
Tekst Andrew Wiersma BEELD Joost van Lierop
veilig en gezond werken
Duurzame inzetbaarheid is pure winst
Diverse onderwerpen komen aan de orde, zoals de arbeidsomstandigheden, een (on)gezonde leefstijl, het volgen van opleidingen en loopbaantrajecten, de medische keuringen, pensioenen en het jaarlijkse functioneringsgesprek. Voor werknemers zal ook online informatie beschikbaar zijn, zoals artikelen, korte films en een zelftest om de eigen duurzame inzetbaarheid te meten.
Congres
Een leven lang leren, leeftijdsonafhankelijk kunnen blijven werken en verbetering van de gezondheid van de werknemers. Langs deze drie lijnen geeft Bouwend Nederland invulling aan het thema Duurzame Inzetbaarheid. Het doel: mensen gezonder, langer en vitaler laten werken.
B
ouwend Nederland heeft in het voorjaar van 2013 in diverse regio’s ‘leer-van-elkaar’-bijeenkomsten georganiseerd, zodat lidbedrijven ervaringen op het thema Duurzame Inzetbaarheid met elkaar konden delen.
Arbouw Daarnaast heeft Bouwend Nederland ook initiatieven binnen Arbouw ondersteund. De bedrijfstak wil aandacht vragen voor de mogelijkheden om werknemers langer (duurzaam) inzetbaar te houden. Zodanig, dat de werknemer ook na zijn pensioen nog volop van het leven kan genieten. Mede
dankzij subsidie uit het Europees Sociaal Fonds zal Arbouw de komende tijd diverse producten en diensten aanbieden.
Werkgevers Arbouw introduceert later dit jaar een online toolkit. Dit hulpmiddel helpt bedrijven om de duurzame inzetbaarheid van het personeel te verhogen. De toolkit bestaat uit zo’n veertig vragen die de werkgever een spiegel voorhouden: hoe goed doe ik het, wat kan beter? Op basis van de antwoorden wordt een automatische rapportage gemaakt die de werkgever concrete verbeterpunten biedt op de korte termijn.
Omdat Bouwend Nederland regionale bijeenkomsten in het najaar organiseert in de vorm van workshops zal de ervaring van de ‘leer-van-elkaar’-bijeenkomsten gecombineerd worden met de introductie van de toolkit van Arbouw.
Werknemers Ook werknemers dienen bewust gemaakt te worden van hun situatie en hun rol door hen kennis en middelen aan te reiken om zelf invloed op Duurzame Inzetbaarheid te kunnen uitoefenen. Daarom gaat dit najaar het Project Empowerment van start. In het kader van dit project wordt een informatiepakket ontwikkeld (filmpje, zelftests, folder, artikelen) en is het de bedoeling een pilot te houden over dit onderwerp bij een aantal grote bedrijven. De inhoud bestaat uit een korte inleiding en toelichting over wat Duurzame Inzetbaarheid is en vervolgens kunnen de aanwezige werknemers (plus partner) aan een aantal tafeltjes advies krijgen.
spetermber 2013
Dit najaar organiseert Arbouw een congres over duurzame inzetbaarheid voor bedrijven en (overheids) instellingen. Door te investeren in duurzame inzetbaarheid daalt het verzuim, stijgt de productiviteit en nemen de onderlinge betrokkenheid en tevredenheid toe. Op het congres wordt u bijgepraat door vooraanstaande beleidsmakers. U krijgt tijdens de parallelsessies inzicht in concrete handvatten en tools op de thema’s: • Arbeidsomstandigheden en veiligheid • Gezondheid en vitaliteit • Kennis en ontwikkeling • Organisatie Geïnteresseerden voor dit congres kunnen zich vanaf deze maand aanmelden via www.arbouw.nl.
Andrew Wiersma
[email protected]
Fenneken Lamaker
[email protected]
25
Tekst Alex Nieuwenhuis BEELD Joost van Lierop
Bouwend Nederland Digitaal
Nieuwe onderdelen op www.bouwendnederland.nl
Bouwend Nederland blijft digitale dienstverlening uitbreiden In de zomermaanden is druk gewerkt aan het optimaliseren en uitbreiden van Mijn Bouwend Nederland, het gepersonaliseerde ledengedeelte van de website van de vereniging. De vernieuwingen zijn direct resultaat van de feedback die we van u ontvingen.
voor hun bedrijfsvoering. Naast de vertrouwde weermodule vindt u er modelcontracten – kant-enklare overeenkomsten en andere handige downloads –, een overzicht van vraag en aanbod van bedrijven en sinds kort de looncalculator. Met de looncalculator kunnen leden voorbeeldberekeningen maken van loonkosten en nettolonen voor bouwplaats- en UTA-medewerkers.
D
e website van Bouwend Nederland is nooit af. We passen onze digitale dienstverlening steeds aan op grond van uw opmerkingen en op grond van bezoekersstatistieken. Zo proberen we u optimaal te bedienen via de digitale snelweg.
Inzicht in speerpunten
Handige tools Het menu van Mijn Bouwend Nederland is uitgebreid met de rubriek Tools, een handige en snelle ingang naar instrumenten waarvan leden kosteloos kunnen profiteren
Alex Nieuwenhuis
[email protected]
26
spetermber 2013
We vinden het essentieel om leden een goed beeld te geven van de inzet van Bouwend Nederland in de belangenbehartiging en – nog belangrijker – om ook uw mening of vragen hierover te ontvangen. Om die reden is de rubriek Speerpunten van de openbare website aan de gepersonaliseerde ledenomgeving toegevoegd. U vindt hier per speerpunt de verschillende aandachtspunten in de lobby, maar ook het laatste nieuws en relevante publicaties. Bij alle speerpunten en onderliggende aandachtspunten vindt u contactpersonen bij wie u op een laagdrempelige manier met uw feedback en vragen terechtkunt.
Zelf interesses aangeven Mijn Bouwend Nederland, de gepersonaliseerde ledenomgeving, biedt u onder meer nieuws en bijeenkomsten op maat: afgestemd op de regio, de grootte en activiteit van uw lidbedrijf. Sinds kort heeft u de mogelijkheid om dit overzicht uit te breiden. Klik op ‘Mijn profiel’ en ‘Mijn interesses’ om uw interessegebieden aan te geven. Uw nieuwsoverzicht zal dan worden uitgebreid met artikelen uit de door u gemaakte selectie. Bouwend Nederland blijft de website doorontwikkelen om die zo goed mogelijk te laten aansluiten op uw behoeften. Zo hebben we naast de hier genoemde verbeteringen de zoekfunctie onder handen genomen – resultaten vindt u terug in categorieën – en kunt u bijvoorbeeld uw wachtwoord vanuit Mijn Bouwend Nederland aanpassen. Verder zijn we druk in de weer om in het verlengde van de gepersonaliseerde omgeving ook gepersonaliseerde nieuwsbrieven te maken. Dat alles kan uiteraard niet zonder terugkoppeling van leden. Heeft u kortom suggesties, dan nodigen wij u graag uit om die met ons te delen via
[email protected]. Alvast bedankt!
colofon BouwendNL is het verenigingsmagazine van Bouwend Nederland. In het magazine is informatie te vinden over activiteiten van de vereniging, ontwikkelingen in de sector en onderwerpen die van belang zijn voor de bedrijfsvoering van de leden. De inhoud geeft invulling aan de missie van de vereniging, namelijk het binden, boeien en verenigen van de leden. Het magazine verschijnt 9 keer per jaar in een oplage van 5000 exemplaren. De pdf van verschenen edities is te vinden op de www.bouwendnederland.nl. Naast BouwendNL ontvangen de leden tweewekelijks de digitale nieuwsbrief met actuele informatie uit de vereniging, de markt en informatie die van belang is voor hun bedrijfsvoering. Leden kunnen zich aanmelden voor het ontvangen van de digitale Podium (visies, standpunten en beschouwingen over en uit de bedrijfstak) via www.bouwendnederlandpodium.nl. Hoofdredactie Harm Dragt
Service
Maak optimaal gebruik van uw lidmaatschap Het lidmaatschap van Bouwend Nederland heeft u heel veel te bieden. De kennis en ervaring van een groot aantal professionals staat tot uw beschikking. Uw belangen worden behartigd: landelijk, regionaal en lokaal. U ontvangt op papier en digitaal informatie die van belang is voor uw bedrijfsvoering. Onze website bevat een stuwmeer aan informatie die voor u van belang kan zijn. U kunt dagelijks bij ons terecht met uiteenlopende vragen. Wij werken aan de verdere ontwikkeling en professionalisering van de bedrijfsvoering van de leden. U kunt bijeenkomsten bezoeken voor kennisoverdracht en -deling. En met het grote en groeiend aantal ledenvoordelen kunt u (een groot deel van) uw contributie terugverdienen.
Eindredactie/productiebegeleiding Harms Communicatie, Utrecht Redactionele bijdragen Ank Benko, Harm Dragt, Eric Harms, Alex Nieuwenhuis, Theo Scholte Redactiesecretariaat
[email protected] Vormgeving en opmaak Helen Verbeek Grafische Producties, Zoetermeer Fotografie René van den Burg, Ton Borsboom, Anke Bot, Ruud van den Akker
Benut www.bouwendnederland.nl Onze website is 24/7 een belangrijke bron van informatie. U vindt er onder andere: • (actuele) bedrijfsinformatie en advies op het gebied van regel- en wetgeving; • praktische ondersteuning zoals een weermodule, modelcontracten en een overzicht van de aanbestedingen; • betrouwbare statistieken over (prijs)ontwikkelingen in de sector; • belangrijk bouwnieuws, ook op regionaal niveau.
Druk Koninklijke BDU Grafisch Bedrijf, Barneveld Redactieadres Bouwend Nederland T.a.v. redactie BouwendNL Postbus 340 2700 AH Zoetermeer Zilverstraat 69 2718 RP Zoetermeer
[email protected] www.bouwendnederland.nl ISSN 2214-7438 Aansprakelijkheid Bij het samenstellen van de inhoud van deze publicatie streeft Bouwend Nederland naar de grootst mogelijke zorgvuldigheid. Bouwend Nederland sluit iedere aansprakelijkheid uit voor onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van het handelen op grond van informatie die door deze publicatie beschikbaar is. Voor verdere informatie kunt u zich richten tot
[email protected]. Copyright De in deze publicatie beschikbaar gestelde informatie kan worden gekopieerd voor persoonlijk gebruik, met uitsluiting van elke verdere verveelvoudiging, distributie, commercialiteit of exploitatie onder derden, tenzij voorafgaande toestemming van de auteur en/of Bouwend Nederland.
Talloze loketten zijn geopend Bouwend Nederland telt verschillende gremia die verschillende activiteiten ontplooien. Al naar gelang uw interesse kunt u terecht bij uw sectie, uw regio, uw infraplatform of Jong Bouwend Nederland. Bent u bewust ook lid geworden van een afdeling of vakgroep, dan kunt u ook daar terecht. Op de bijeenkomsten die de gremia organiseren, kunt u kennis opdoen, deze met uw collega’s delen en netwerken.
Mutaties en nadere informatie Mutaties zoals adreswijzigingen, tenaamstellingen en verzoeken om nadere informatie over bijvoorbeeld het lidmaatschap kunt u doorgeven via de telefoon 079 3252158/59, per e-mail
[email protected] of schriftelijk aan Bouwend Nederland, t.a.v. de ledenadministratie, Postbus 340, 2700 AH Zoetermeer.
Adreswijzigingen Adreswijzigingen kunt u mailen naar
[email protected].
spetermber 2013
27
UW LEDENVOORDEEL
www.bouwendnederland.nl/ledenvoordelen
& Duurzaamheid
De ledenvoordelen worden afgestemd op de interesses en behoeften van onze leden en de dagelijkse bouw- en infrapraktijk. Daarbij staat duurzaamheid hoog op de prioriteitenlijst. Enkele voorbeelden hiervan zijn de volledig groene energie-inkoop via Hellemans Consultancy EnergyDeal en de groene productlijn van Lyreco. Achilles AutoLease en Renault zetten zich actief in voor het verminderen van CO2uitstoot. En door over te stappen op digitaal factureren met Z factuur bespaart u niet alleen geld maar draagt u tevens bij aan een beter milieu.
Door gebruik te maken van de ledenvoordelen profiteert u maximaal van uw lidmaatschap. 85% van onze leden maakt gebruik van de ledenvoordelen, waarvan ruim 1.200 leden hun gehele contributie terugverdienen.
