Een maatje meer… Plan van aanpak Buddy-project in het kader van het Landelijk Dementieprogramma Noord-Holland Noord
Plan van aanpak verbeterteam Buddy
februari 2008, pag. 2 van 6
Wie zijn het Verbeterteam Buddy? Het Verbeterteam Buddy bestaat de volgende leden: - Fia Groot: vrijwilligster bij Alzheimer afdeling West-Friesland en lid van de Initiatiefgroep - Elly Weel: directeur van het Regionaal Dienstencentrum West-Friesland - Ruud Jekkers: zorgmanager bij de Golfstroom in Den Helder - Patrick Breed: locatiemanager van Zorg voor Ouderen Harenkarspel (Woonzorggroep Samen) - Peter de Wit, Wonen plus Welzijn, tevens lid initiatiefgroep - Marianne de Vecht, Humanitas Alkmaar - Peter Steinman, Humanitas Kop van Noord-Holland Wat is de aanleiding tot het plan? Uit de cliëntenpanels die Alzheimer Nederland bij de start van het Landelijk Dementie Programma in Noord-Holland Noord heeft georganiseerd, bleek dat vooral de landelijke probleemvelden “Het wordt me teveel”, “Contacten mijden” en “Er alleen voor staan” in de regio hoog scoorden. Thuiswonende cliënten en mantelzorgers hebben, ten aanzien van die probleemvelden, in de cliëntenpanels de volgende wensen aangegeven: -
mantelzorgers hebben behoefte aan iemand die invalt als het even niet meer gaat en ondersteuning kan bieden bij het bedenken en doen van activiteiten; mensen met dementie vinden het vaak moeilijk om bepaalde activiteiten alleen te ondernemen en kunnen zo in een isolement terecht komen; mensen met dementie en mantelzorgers hebben behoefte aan een vast persoon die bij hen thuis komt en meedenkt.
Om aan deze wensen te kunnen voldoen is onder de vlag van het Landelijk Dementieprogramma in Noord Holland Noord het Verbeterproject Buddy gestart, waarbij het ondersteunen van thuiswonende cliënten én hun mantelzorgers centraal staat. Wat is een buddy en waarom is deze vorm van ondersteuning zo waardevol? Een buddy is allereerst een aanvulling op of vervanging van mantelzorg: een buddy is niet bedoeld als vervanging van professionele ondersteuning. Onder buddyschap wordt in dit verbeterproject het volgende verstaan: a. Het bieden van sociaal emotionele ondersteuning en begeleiding aan mensen met dementie ter versterking van de autonomie én b. Het ontlasten van de mantelzorgers zodat deze meer mogelijkheden en ruimte heeft voor eigen activiteiten. Een buddy draagt in belangrijke mate bij aan de kwaliteit van leven van mensen met dementie, door de dementerende in staat te stellen zijn of haar hobby te blijven uitoefenen, te sporten of activiteiten te ondernemen. Praktijkvoorbeeld Meneer De Vries heeft als grote hobby vissen. Zijn leven lang is hij actief geweest in de sportvisserij. Buiten bezig zijn was zijn grote passie. Maar nu hij dement wordt, komt hij nauwelijks de deur nog uit. Zijn vrouw houdt niet van vissen en zijn vismaten van vroeger hebben afgehaakt. Het is niet verantwoord om hem alleen op pad te laten gaan. Via het buddyproject is een maatje voor hem gezocht, die eens in de week een dag met hem gaat vissen. Meneer De Vries leeft op van die uitstapjes en zijn vrouw heeft even tijd voor zichzelf. Buddy van een dementerende word je niet zomaar: het moet je wel liggen. Een buddy moet geduld hebben, inlevingsvermogen en het vooral leuk vinden om met dementerenden om te gaan. 2
Plan van aanpak verbeterteam Buddy
februari 2008, pag. 3 van 6
Waarom dit project? Het beleid van de overheid is erop gericht dementerenden zo lang mogelijk thuis te laten wonen. Dat is alleen te realiseren als er voldoende en kwalitatief goede zorg in de thuissituatie voorhanden is. Hierbij wordt niet alleen een beroep gedaan op de professionele thuiszorg, maar ook (en steeds meer) op de informele zorgverlening. Het aantal mensen met dementie in de regio zal tot 2030 verdubbelen. De stijging van thuiswonende dementeren is gezien het beleid zelfs nog sterker (cijfers CBS). Het beroep op informele zorg zal navenant toenemen. Mantelzorgers zullen deze stijging slechts ten dele kunnen opvangen. De inzet van andere vormen van vrijwillige thuishulp, waarvan de buddy er één is, zal een steeds grotere rol gaan spelen. Verschillende organisaties in de regio voeren buddyprojecten uit. De belangrijkste zijn die van het Regionaal Diensten Centrum (11 buddy’s en 21 cliënten en hun mantelzorgers), Humanitas Noord-Kennemerland (30 buddy’s en 65 cliënten/mantelzorgers) en Humanitas Kop van Noord-Holland (25 buddy’s). De cliënten/mantelzorgers van deze drie organisaties bevinden zich in West-Friesland, omgeving Alkmaar en omgeving Den Helder. Het aantal thuiswonende dementerenden in de regio Noord-Holland Noord zal vanaf 2006 naar verwachting met bijna 68% stijgen in 2030. Bij een gelijkblijvend aantal buddy’s zal slechts 1 op de honderd thuiswonende dementerenden over een buddy kunnen beschikken. Het is echter moeilijk geschikte vrijwilligers voor het buddywerk te vinden. Daarvoor is een aantal oorzaken aan te wijzen: - het aantal vrijwilligers loopt in het algemeen terug; - het werken met dementerenden heeft bij veel potentiële vrijwilligers een negatief imago; - het buddywerk met dementerenden is onvoldoende bekend. Bijkomende probleem is dat door de invoering van de Wmo in 2007 de financiering van het buddywerk versnipperd is geraakt. Gemeenten zijn (nog) onvoldoende bekend met het buddywerk als onderdeel van het voorzieningenaanbod en als gevolg van de invoering van de Wmo zijn er ook meer partijen gekomen die bij de gemeente een beroep doen op financiering. Wat is het doel van het Verbeterplan Buddy? Doel van het project is primair om de beschikbaarheid van buddy’s voor mensen met dementie en hun mantelzorgers te verbeteren. Concreet betekent dat een forse toename van het aantal buddy’s en een betere spreiding van het buddywerk over de gehele regio NoordHolland Noord. Deze doelen wil het verbeterteam bereiken door: 1. een betere profilering van het buddywerk, zodat het imago verbetert en er meer mensen bekend zijn met en geïnteresseerd raken in buddyschap voor dementerenden; 2. gerichte, persoonlijke werving van potentiële buddy’s; 3. verbeteren van de onderlinge samenwerking en afstemming tussen de verschillende buddy-organisaties op het terrein van werving, scholing en pr specifiek op het terrein van buddywerk voor dementerenden. Onderstaand zijn deze drie punten verder uitgewerkt.
3
Plan van aanpak verbeterteam Buddy
februari 2008, pag. 4 van 6
Wat gaan we doen? Ad 1. Betere profilering van het buddywerk voor dementerenden Binnen dit onderdeel vallen de volgende activiteiten: a. pr-campagne over buddywerk middels krantenartikelen, advertenties, lezingen, folders etc.; b. lobby richting gemeenten, om continuïteit van het buddywerk te garanderen. De gemeenten (als uitvoerder van de Wmo) zijn een zeer belangrijke doelgroep, maar ook (thuis)zorgorganisaties, huisartsen, Geriant/DOC-team, Stichtingen Welzijn, Vrijwilligerscentrale, etc. Een overzicht van betrokken partijen zal worden uitgewerkt in een PR- en communicatieplan. Ad 2. Wervingscampagne voor buddy’s van dementerenden a. uitwerken profielschets buddy Op basis van de reeds bestaande informatie zal een gemeenschappelijk buddy-profiel worden opgesteld, dat kan worden uitgereikt aan potentiële buddy’s, (rechtstreeks of via andere organisaties, zoals Wonen Plus, Ouderenwerk, vacaturebanken, vrijwilligerscentrales, etc.). Omdat vrijwilligers (gezien het negatieve imago) niet zo snel zullen vragen naar buddywerk met dementerenden, zal het profiel vooral competentiegericht zijn: niet zozeer wat houdt het buddywerk in, maar voor wat voor mensen is het geschikt. b. trainen en inzetten van buddy-wervers De werving van buddy’s is nu onderdeel van de algemene werving van vrijwilligers. Dit levert onvoldoende resultaat, terwijl de vraag naar buddy’s stijgt en zal blijven stijgen. Naast de gebruikelijke wervingsmethoden die de organisaties nu inzetten zal er dan ook een gerichte persoonlijke werving van buddy’s plaatsvinden. Kern van de campagne is de inzet van speciaal hiervoor getrainde vrijwilligers. Deze zogenaamde buddy-wervers beschikken over vaardigheden en kennis om het buddywerk te promoten, de beeldvorming te verbeteren en collega- vrijwilligers te werven. De wervers zullen bij diverse activiteiten en evenementen in de regio letterlijk de straat op gaan om belangstellenden persoonlijk en rechtreeks informatie te geven over en hen te interesseren voor het buddywerk. Voorafgaand hieraan krijgen de vrijwilligers een training die hen moet helpen zo effectief mogelijk te werken en te werven. De training zal zich richten op: - kennis over het buddywerk en de achtergronden; - presentatie (uiterlijk, attitude); - sociale en communicatieve vaardigheden, zowel verbaal als non-verbaal De training wordt gegeven door een trainer van het Horizon College. De opbouw van het programma geschiedt in samenspraak met het verbeterteam. Door het inschakelen van een externe trainer wil het team een overdraagbaar resultaat bereiken en de onafhankelijkheid van het project benadrukken: het is niet gebonden aan een bepaalde partij. Het Horizon College heeft ervaring met de training van vrijwilligers en overweegt de training bij gebleken succes structureel te gaan aanbieden. Ad 3. verbeteren van de samenwerking tussen de bestaande buddy organisaties De drie bestaande buddy-organisaties in de regio hanteren grotendeels hun eigen werkwijze als het gaat om werving, scholing en coördinatie. Door meer samen op te trekken kan winst worden behaald. Te denken valt bijvoorbeeld aan gezamenlijke pr-activiteiten, het gezamenlijk organiseren van scholing voor buddy’s en het instellen van een centraal coördinatiepunt. 4
Plan van aanpak verbeterteam Buddy
februari 2008, pag. 5 van 6
De organisaties blijven zelfstandig en autonoom als het gaat om de uitvoering van het buddywerk: het is de bedoeling elkaar door samenwerking te versterken. De mogelijkheden voor samenwerking zullen worden onderzocht en uitgewerkt in het verbeterteam. Hoe en wanneer? Het project als geheel kent een looptijd van 1 april 2008 tot 1 april 2009. Ad 1. Pr-campagne De pr-campagne gaat na de zomer van start en loopt door tot het eind van 2008. Er zal een draaiboek worden opgesteld, zodat een campagne op elk gewenst moment kan worden herhaald. Ad 2. Buddywerver De eerste buddywervers zullen voor de zomer worden geworven en getraind, zodat zij direct inzetbaar zijn. De buddywervers zullen bij gebleken succes een structureel onderdeel worden van de werving van buddy’s voor dementerenden en ook na de campagne worden ingezet. Ad 3. Samenwerking Het verbeterteam wordt omgevormd tot een klankbordgroep buddy. Een van de huidige leden (directeur van Wonen Plus Welzijn) is bereid gevonden het voorzitterschap op zich te nemen en de samenwerking vorm te geven. Hoe ziet het resultaat eruit en voor wie is dit bruikbaar? Het uiteindelijke resultaat is dat: Ad 1. PR campagne De campagne resulteert in een campagnedraaiboek dat steeds opnieuw kan worden ingezet en overdraagbaar is aan andere regio’s. Via de cliëntenpanels die ook voor de ander LDP-verbeterprojecten worden georganiseerd kan worden onderzocht in hoeverre het buddywerk aan bekendheid heeft gewonnen. Een concrete graadmeter hiervoor is tevens het aantal en de herkomst van de aanmeldingen. Ad 2. Buddywerver De beoogde resultaten van de eerste wervingscampagne zijn: - tenminste 20 nieuwe buddy’s specifiek voor de ondersteuning van dementerenden die gedurende langere tijd inzetbaar zijn; - de spreiding van buddy’s over de gemeenten in de regio is verbeterd; - tenminste 6 getrainde buddywervers. Ad 3. Samenwerking De mogelijkheden voor samenwerking zullen gedurende de looptijd van het project worden onderzocht en uitgewerkt. De concrete resultaten daarvan zijn op dit moment nog niet te benoemen. Wel zal het zo zijn dat de organisaties beter op de hoogte raken van elkaars werkwijze en in de klankbordgroep kennis en ervaringen zullen uitwisselen. Hoe worden de resultaten gemeten? De deelnemende organisaties zullen registreren hoeveel buddy’s zich direct naar aanleiding van de campagne hebben aangemeld. Via panelgesprekken met cliënten zal worden geëvalueerd op welke manier het buddywerk bijdraagt aan een verbetering van de ondersteuning voor thuiswonende dementerenden. De bekendheid van het buddywerk bij betrokken partijen zal worden geëvalueerd door te de herkomst van aanvragen voor buddy’s registreren.
5
Plan van aanpak verbeterteam Buddy
februari 2008, pag. 6 van 6
Wie doet wat? Verbeterteam/klankbordgroep: Het verbeterteam is verantwoordelijk voor de inhoud van het projectplan na vaststelling door de initiatiefgroep en draagt zorg voor de uitvoering. Vanaf 1 april worden de taken van het verbeterteam overgenomen door een klankbordgroep van gelijke samenstelling, mogelijk uitgebreid met een stichting Ouderenwerk. Voorzitter/projectleider De klankbordgroep wordt voorgezeten door de directeur van Wonen Plus Welzijn WestFriesland: deze is tevens contactpersoon voor de regionale initiatiefgroep. De voorzitter treedt op als projectleider. Buddy-organisaties De bestaande buddy-organisaties (Humanitas en RDC) hebben zitting in het verbeterteam en bewaken de voortgang van het project en dragen zorg voor de uitvoering van het buddywerk. Coördinatoren buddy-organisaties - benaderen en selecteren van potentiële buddy-wervers - plannen van de inzet van buddy-wervers - begeleiden, scholen en bemiddelen van buddy’s
6
