Een koninklijk jaar!

J

A

E

N

A

R

V

E

R

S

L

A

G

B

E

L

E

I

D

S

V

O

O

R

N

E

M

E

Een koninklijk jaar!

N

S

2

0

0

7

C O L O F O N

Jaarverslag nummer 74 Verslagjaar 2006 Kenmerk:

07-2683-01.01.54 Uitgave:

Stichting Gooisch Natuurreservaat Bezoekadres:

Nieuwe Meentweg 2, Hilversum Postadres:

Postbus 1001, 1200 BA Hilversum Telefoon:

035 - 621 45 98 Fax:

035 - 623 73 74 E-mail:

[email protected] Internet:

www.gnr.nl Tekst:

JT&P, Utrecht, Monique Janssens Vormgeving en productie:

Push Non Profit Communicatie, Zeist Fotografie:

Stichting Gooisch Natuurreservaat, tenzij anders anders vermeld

Het Goois Natuurreservaat wordt gesteund door onder andere de Nationale Postcode Loterij en het VSBfonds.

2

I N H O U D S O P G A V E

I JAARVERSLAG 2006 BESTUURSVERSLAG

7

HET GOOIS NATUURRESERVAAT

8 8 8 9 9 9

Een uniek samenwerkingsverband Visie Missie Maatschappelijke context Oppervlak

NATUURONTWIKKELING EN NATUURHERSTEL Natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailoo Meerjarenprogramma ontsnippering Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug De Groene Schakel - sanering Laarder Wasmeer en Anna’s Hoeve Poort Naardermeer - Natuurontwikkelingsproject Zanderij Cruysbergen Heideverbinding Crailo Verbinding Hoorneboeg Tweede schaapskooi

BEHEER TERREINEN Algemeen beheer terreinen Recreatie Afval Gebouwen en materieel Cultuurhistorie Handhaving

DE TERREINEN IN Beheerwerkzaamheden per terrein

COMMUNICATIE Media-aandacht Omwonenden Publieksevenementen Lezingen Excursies Voorlichting in ’t Laer Voorlichting schaapskooi Voorlichting en educatie op scholen Drukwerk Uitgaven op dvd Internet Deelname aan activiteiten van derden Interne communicatie Onderzoeksverslagen Relaties Publieksreacties

ACTIEF VOOR HET GOOIS NATUURRESERVAAT Inzet van velen Organisatiestructuur Vrijwilligersbeleid

11 11 11 11 11 13 13 13 13 14 14 14 15 15 15 15 16 16 20 20 20 20 20 21 21 22 22 22 23 23 23 24 24 24 25 26 26 26 26

3


Vrijwilligers Medewerkers Stagiairs Opleiding en training Bestuur Financiële Adviescommissie Klankbordgroep

FINANCIËN Geldstromen Subsidies Stichting Steun Goois Natuurreservaat Planning en controle Beleid reserves Verkorte balans Verkorte staat van baten en lasten Financiële kengetallen

II BELEIDSVOORNEMENS 2007 HET GOOIS NATUURRESERVAAT Een uniek samenwerkingsverband Visie en missie Maatschappelijke context Oppervlak

NATUURONTWIKKELING EN NATUURHERSTEL Natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailoo Meerjarenprogramma ontsnippering Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug De Groene Schakel - sanering Laarder Wasmeer en Anna’s Hoeve Poort Naardermeer - Natuurontwikkelingsproject Zanderij Cruysbergen Heideverbinding Crailo Verbinding Hoorneboeg Tweede schaapskooi

BEHEER Algemeen beheer terreinen Recreatie Afval Gebouwen en materieel Cultuurhistorie Handhaving

COMMUNICATIE Media-aandacht Omwonenden Publieksevenementen Lezingen Excursies Voorlichting Infoschuur Natuurbrug Zanderij Crailoo Voorlichting in ’t Laer Voorlichting schaapskooi Voorlichting en educatie op scholen Drukwerk Uitgaven op dvd

4

26 27 27 28 28 29 29 30 30 30 30 31 31 32 32 34 36 36 36 36 36 37 37 37 37 37 37 37 37 37 38 38 38 38 38 38 38 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39


Internet Deelname aan activiteiten van derden Interne communicatie Onderzoeksverslagen Relaties Publieksreacties

ACTIEF VOOR HET GOOIS NATUURRESERVAAT Inzet van velen Organisatiestructuur Vrijwilligersbeleid Vrijwilligers Medewerkers Stagiairs Opleiding en training Bestuur Financiële Adviescommissie Klankbordgroep Geldstromen Subsidies Stichting Steun Goois Natuurreservaat Planning en controle Beleid reserves Verkorte begroting 2007 Verkorte meerjarenbegroting

OVERZICHTSKAART TERREINEN

40 40 40 40 40 40 41 41 41 41 41 41 41 41 41 41 41 42 42 42 42 42 42 42 44

5

FOTO: HUUB HUNEKER / KINA

6

Bestuursverslag Het jaar 2006 kan voor de Stichting Gooisch Natuurreservaat met recht een koninklijk jaar genoemd worden. Na vele jaren van inspanning kon de Natuurbrug Zanderij Crailoo, het langste ecoduct ter wereld, officieel geopend worden. Dat Hare Majesteit de Koningin de natuurbrug persoonlijk kwam openen, was letterlijk de kroon op ons werk. Haar oprechte betrokkenheid bij de doelstelling en de manier waarop de stichting die tracht te verwezenlijken was hartverwarmend. Al met al was de opening een evenement waar met man en macht aan gewerkt is, in alle gelederen van de stichting. Ook extern had het evenement een grote uitstraling. Er was aandacht van de media uit alle hoeken van het land, en die aandacht duurt tot op de dag van vandaag voort. Geen overbodige luxe, trouwens, al die belangstelling. Ze blijkt keer op keer nodig om de zo kostbare natuur te beschermen. Dat de Natuurbrug Zanderij Crailoo in het brandpunt van de aandacht stond, betekent niet dat andere projecten en activiteiten verwaarloosd werden, integendeel. Men moet het ijzer smeden als het heet is, dus waar mogelijk werd ook op andere terreinen gestaag doorgewerkt. Zo werd duidelijk dat er ook over de A1 en de A27 ecoducten zullen komen, en wel op redelijk korte termijn. De stichting is daar intensief bij betrokken en zet zich in om het onderste uit de kan te halen voor de natuur. De sanering van het Laarder Wasmeergebied werd voorspoedig voortgezet, en de Zanderij Cruysbergen kon na herinrichting opengesteld worden voor natuurminnende wandelaars. Dit alles kon de stichting alleen maar voor elkaar krijgen dankzij de niet aflatende inzet van de vele medewerkers en vrijwilligers. In de inrichting van de organisatie zult u niet heel veel veranderingen aantreffen, want: never change a winning team. Wel wordt op een aantal terreinen de werkwijze jaarlijks stapsgewijs verbeterd. Zo wordt er meer en meer gedaan aan voorlichting over beheer en natuurontwikkeling aan omwonenden. Dat is van essentieel belang: als de boswachters uitleggen wat we aan het doen zijn, ontstaat er vaak veel meer begrip en waardering voor de soms ingrijpende maatregelen. Een belangrijke stap vooruit is ook de ontwikkeling van voorlichtingspakketten voor het voortgezet onderwijs. Kinderen hebben immers de toekomst, en het is voor diezelfde toekomst dat de stichting de natuur veilig wil en moet stellen. De stichting heeft alle reden om het jaar 2007, dat op het moment van dit verslag alweer een eind op streek is, met optimisme tegemoet te zien. De aandacht voor natuur en milieu neemt hand over hand toe. Met een goed georganiseerde stichting en aandacht voor de actualiteit moet het mogelijk zijn de doelstelling ook dit jaar, waarin de stichting 75 jaar bestaat, weer recht te doen.

Hilversum, april 2007 Bestuur Stichting Gooisch Natuurreservaat, Patrick Poelmann, voorzitter 7

Het Goois Natuurreservaat Een uniek samenwerkingsverband De Stichting Gooisch Natuurreservaat werd in 1932 opgericht, met als doel • de instandhouding van het natuurschoon in het Gooi door de verkrijging van de aldaar gelegen terreinen, ten einde deze ten eeuwigen dage ongeschonden als natuurreservaat te behouden, en • aan het publiek, door vrije toegang tot die terreinen onder eventueel te stellen bepalingen, het genot van dat natuurschoon te verzekeren. Bovenstaande formulering is opgenomen in de statuten, en vormt de basis voor het denken en handelen van de organisatie. De stichting vormt een uniek samenwerkingsverband van de zes Gooise gemeenten, de stad Amsterdam en de Provincie NoordHolland. Van oudsher bezoeken veel Amsterdammers het Gooi, reden waarom ook zij in het bestuur vertegenwoordigd zijn. De samenwerking is vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst die steeds tienjaarlijks wordt verlengd, en momenteel geldig is tot 2011. De participanten zorgen gezamenlijk voor de exploitatiemiddelen van de stichting. Het bestuur bestaat uit leden van de verschillende gemeenteraden, van de colleges van Burgemeester en Wethouders, en van Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten van Noord-Holland. Wat is nu dat natuurschoon dat de stichting geacht wordt in stand te houden? Het Gooi is het NoordHollandse deel van de Heuvelrug, die vanaf het Gooimeer als één grote zandrug doorloopt tot aan de Nederrijn in de zuidoosthoek van de provincie Utrecht. Het buitengebied van de zes Gooise gemeenten is grotendeels in beheer als natuurterrein. Daardoor grenzen de woonkernen direct aan natuurgebied. Grote landbouwenclaves ontbreken. De 19eeeuwse agrarische dorpjes zijn tegenwoordig centra van stedelijk gebied. In het verleden lagen er vooral akkers om de dorpen heen, die later veelal in bezit zijn genomen door bebouwing. Een deel van de eeuwenoude akkertjes, in het Gooi engen genoemd, is nog intact. Bepalend voor de Gooise natuur zijn de heidevelden, restanten van wat eens een uitgestrekt heidelandschap was. Ook veel van de huidige bossen staan op voormalige heidegrond. Het bosen heidelandschap van het Gooi kent veel ecologische bijzonderheden,

8

zoals natte bodems met kleine waterpartijen (op de hoge zandgronden geen vanzelfsprekendheid!), verlaten leemkuilen met bijzondere plantengroei, nagenoeg onbegroeide zandbodems, een klifkust (de abrupte overgang van Gooiland naar Gooimeer uit de tijd dat de Zuiderzee hier aan de heuvelrug knaagde), en tot slot een ondergrondse watervoorraad, die aan de randen van de Heuvelrug schoon kwelwater levert. Ook cultuurhistorisch mag het Gooi er zijn. De bossen aan de westzijde maken veelal deel uit van schitterende landgoederen. Er zijn grafheuvels, sporen van oude nederzettingen, karrensporen van oude handelsroutes en stenen werktuigen die verslag doen van duizenden jaren bewoningsgeschiedenis. Visie In de visie van de stichting leveren de waardevolle kenmerken van landschappelijk, natuurlijk en cultureel (LNC) erfgoed (samen het “natuurschoon”) een belangrijke bijdrage aan het welzijn van de mens. Het behoud van deze LNC-waarden in het Gooi vindt zij daarom van groot belang voor de bezoekers en bewoners van de streek, voor nu en later. Iedereen dient de natuur en het landschap te kunnen ervaren en dient er kennis over te kunnen vergaren. De verkregen ervaringen en inzichten zullen leiden tot sympathie voor natuurbescherming, een voorwaarde voor duurzaam behoud van de terreinen. De stichting is bovendien van mening dat de voor het Gooi kenmerkende flora en fauna, los van de beteke-

Participant

Deelname Bestuurszetels

Provincie Noord-Holland 25,0% Gemeente Amsterdam 10,0% Gooise gemeenten 65,0% - Blaricum 3,0% - Bussum 10,4% - Hilversum 27,8% - Huizen 14,2% - Laren 3,9% - Naarden 5,7%

4 2

100%

17

Totaal

1 2 4 2 1 1

Percentage van financiële deelname in de stichting en aantal bestuurszetels per participant

H E T

nis voor het welzijn van de mens, voldoende leefruimte van een goede kwaliteit moeten krijgen. Om het ecologisch functioneren van de natuurterreinen of - op grotere schaal - de Gooise stuwwallen te kunnen waarborgen, moet over eigendoms- en bestuursgrenzen heen worden gekeken. Uiteindelijk gaat het om het Gooi als deel van de Heuvelrug, en als wezenlijk element in de Ecologische Hoofdstructuur van Nederland. Missie De stichting heeft van de Gooise gemeenschap de opdracht gekregen om voor haar de natuurwaarden, de landschappelijke waarden en de cultuurhistorische waarden van het buitengebied voor toekomstige generaties veilig te stellen. Het is haar taak hiervoor gronden te verwerven en deze als natuurreservaat te beheren. Daarnaast werkt de stichting aan herstel van aangetaste natuur- en cultuurwaarden en aan ontwikkeling van natuurwaarden op bijvoorbeeld cultuurgronden of in voormalige productiebossen. Als belangenbehartiger van de Gooise natuur wil de stichting de knelpunten die buiten haar bereik liggen oplossen door het beleid van de verantwoordelijke instellingen te beïnvloeden en door mogelijkheden voor samenwerking te benutten. Op deze wijze wil zij de barrières voor flora en fauna overbruggen. De stichting heeft een belangrijke taak als gastheer. Ze maakt het mogelijk dat bezoekers op hun eigen manier van de terreinen genieten, voor zover dat verenigbaar is met de beheeropdracht. Ook probeert ze het publiek te interesseren voor de natuurhistorie en de ecologische betekenis van de terreinen. Maatschappelijke context De stichting beweegt zich in een maatschappelijke omgeving waarin de natuur en het milieu steeds hoger in het vaandel komen te staan, maar tegelijk de economische druk aanzienlijk is. Nederland wordt langzaam dichtgebouwd. Bij de participerende Gooise gemeenten en de Provincie Noord-Holland wordt de erkenning dat de natuurlijke omgeving een onmisbaar deel van het Gooi is gelukkig breed gedragen. Toch is het vaak een dubbeltje op zijn kant als economische of andere belangen in het geding zijn. Het draagvlak bij politiek en bevolking is dan ook van cruciaal belang voor het voortbestaan van de stichting en de mogelijkheden tot het uitvoeren van de missie. Het vormt een belangrijk schild tegen het afbreukrisico.

G O O I S

N AT U U R R E S E R V A AT

Als stichting die bestuurd wordt door vertegenwoordigers van de participanten staat de Stichting Gooisch Natuurreservaat dicht bij de politiek. Door intensief met het publiek te communiceren wordt ook de relatie met de inwoners van het Gooi en de bedrijven in het Gooi warm gehouden. Voor de lange termijn is draagvlak voor natuurbehoud en natuurontwikkeling bij de jeugd van cruciaal belang. Door de Gooise jeugd via natuureducatieve onderwijsprogramma’s bij de natuur te betrekken wordt dit draagvlak zeker gesteld en versterkt. Oppervlak Het Goois Natuurreservaat is ruim 26 km2 groot. Gedurende 2006 groeit het oppervlak iets, namelijk met 01.61.15 hectare, door een particuliere schenking en een grondoverdracht door de gemeente Laren. Het totale oppervlak ligt aan het einde van 2006 op circa 2.683 hectare. Alle terreinen liggen in de provincie Noord-Holland, met uitzondering van enkele hectaren in de Utrechtse gemeente Eemnes. Sommige heeft de stichting langdurig in erfpacht, waaronder de landgoederen De Beek en Oud-Bussem en de grond van het voormalig pompstation te Bussum. Verder heeft ze een aantal stukken grond in beheer. Dit zijn de Groeve Oostermeent in Blaricum, het Ericaterrein in Huizen en het Laarderhoogt in Laren. Op Landgoed Zonnestraal in Hilversum ondersteunt de stichting het beheer door de Stichting Het Loosdrechtse Bos.

4% Bussum 5% Naarden

4% Blaricum

14% Huizen 53% Hilversum

20% Laren

Verdeling oppervlak Goois Natuurreservaat over de gemeenten

9

H E T

G O O I S


Grondoverdrachten Gemeente

Kadastrale aanduiding

Oppervlak

Betreft

sectie, nummer

hectare.are.centiare

Verkregen uit schenking Hilversum Hilversum Hilversum

D 3004 D 3005 D 3491

00.02.87 ha 00.42.00 ha 00.34.68 ha

bosterrein aan de Maartensdijkseweg bosterrein aan de Maartensdijkseweg bosterrein aan de Maartensdijkseweg

Aankopen Laren Laren

D 202 D 357

00.27.30 ha 00.54.30 ha

bouwland aan de Veerweg bosterrein aan de Veerweg FOTO: BART SIEBELINK

Blaricummer Eng

10

Natuurontwikkeling en natuurherstel Natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailoo Hoogtepunt van het jaar vormt de maand mei, waarin de Natuurbrug Zanderij Crailoo wordt geopend door Koningin Beatrix. Het Natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailoo loopt al sinds 1997. Door de jaren heen is het hele gebied ingericht als natuurterrein met ecologische verbindingszone. De langste natuurbrug ter wereld speelt daarin een dominante rol. Op 3 mei, bij schitterend voorjaarsweer, haalt Koningin Beatrix bovenop de brug een handel over, waarop twee spoorbomen open gaan die daar voor de gelegenheid zijn neergezet. Zo neemt zij symbolisch de barrière weg die het spoor samen met de provinciale weg vormt en wordt de natuurverbinding vrijgegeven voor flora, fauna en recreant. Meteen steken tientallen kinderen, verkleed als dieren, de brug over, maar ook een gescheperde schaapskudde, enkele ruiters te paard, fietsers en wandelaars. Tijdens de drie publieksdagen daarna, 5, 6 en 7 mei, bezoeken 15.000 tot 20.000 belangstellenden de nieuwe natuurbrug. Het publiek toont zich zeer enthousiast over het project. In een ontwerpwedstrijd voor een mogelijke nieuwe uitkijktoren wijst het publiek een ontwerp aan voor de publieksprijs. Daarnaast kiest een vakjury een ontwerp voor de eerste en tweede prijs. Een derde ontwerp krijgt een eervolle vermelding. Meerjarenprogramma ontsnippering In 2006 wordt de voorbereiding voortgezet van projecten uit de rijksnota Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO). Hierin staan projecten beschreven waarmee hardnekkige knelpunten in de Ecologische Hoofdstructuur die het gevolg zijn van rijksinfrastructuur opgelost kunnen worden. Twee knelpunten in het Gooi worden aangepakt. Rijkswaterstaat Directie Noord-Holland neemt de beoogde Natuurbrug Het Gooi over de Rijksweg A1 bij Laren op zich (zie Heideverbinding Crailo). De Provincie Noord-Holland zal ook aan dit project financieel bijdragen. Rijkswaterstaat Directie Utrecht en ProRail dragen zorg voor de Natuurbrug Zwaluwenberg over de spoorlijn Hilversum - Utrecht en over de Rijksweg A27 (zie Verbinding Hoorneboeg). De Provincie Noord-Holland zal in het verlengde daarvan gaan werken aan een natuurbrug over de provinciale Utrechtseweg (N417) tussen Hilversum en Hollandsche Rading. Aan de voorbereiding van deze natuurverbindingen wordt volop gewerkt. De uitvoering van de twee projecten wordt verwacht in de periode 2008-2009.

Koningin Beatrix opent Natuurbrug Zanderij Crailoo

Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug Het uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug, in oktober 2003 opgesteld door Stichting Het Utrechts Landschap, Vereniging Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en de Stichting Gooisch Natuurreservaat, biedt een uitwerking van een aantal projecten die als doel hebben de eenheid binnen de Heuvelrug en tussen de Heuvelrug en de aangrenzende landschappen veilig te stellen, en vooral ook een kwaliteitsimpuls te geven aan het gebied. Aan een groot aantal van die projecten wordt ook in 2006 gestaag gewerkt. Deze worden hierna genoemd. De Groene Schakel - sanering Laarder Wasmeer en Anna’s Hoeve Hilversum ligt op de overgang van de Utrechtse Heuvelrug naar het Gooise deel van de Heuvelrug, en vormt zo een fikse belemmering voor doorgaand dieren plantverkeer. De groene doorgang aan de oostzijde van Hilversum, De Groene Schakel, is niet breed. Hier raken de natuurgebieden van de centrale Gooise heide (Bussummerheide, Westerheide, Zuiderheide, Laarder Wasmeer) aan de Utrechtse bosgebieden (Boswachterij de Vuursche, Landgoed Pijnenburg). De Heuvelrug wordt er echter rigoureus doorsneden door de Rijksweg A27, die op zijn beurt wordt gekruist door de spoorlijn tussen Hilversum en Baarn, de Soestdijkerstraatweg/Hilversummerweg (N415) en de lokale Weg over Anna’s Hoeve/Zandheuvelweg tussen Hilversum en Baarn. Deze infrastructuur vormt een forse barrière voor de fauna in

11

NATUURONTWIKKELING

EN

NATUURHERSTEL

het hele gebied. De stichting wil deze barrière beter passeerbaar maken voor dieren. Ook in 2006 wordt daar hard aan gewerkt. In het Laarder Wasmeer wordt onder begeleiding van bodemkundigen van de Universiteit van Amsterdam het natuurherstel voortgezet. Het oorspronkelijke stuifzandlandschap met droge duinen, natte valleien en vochtige heide wordt hersteld. De uitvoering van deze werkzaamheden vallen onder het samenwerkingsproject Plan Anna’s Hoeve, waarin de Provincie Noord-Holland, de gemeenten Hilversum en Laren, het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en de stichting samenwerken. Het afgraven van de voedselrijke en licht verontreinigde grond in het noordelijk deel van het gebied wordt begin 2006 afgerond. De grond wordt hergebruikt in het grondlichaam van de Natuurbrug Zanderij Crailoo. Vervolgens worden de gereedgekomen delen van het gebied opnieuw ingericht. Daarbij krijgt vooral het stuifzand meer ruimte. De ecologische sanering van de noordkant van het Laarder Wasmeer wordt door de Provincie Noord-Holland aangegrepen om de gehele Gooise stuwwal aan te wijzen als Aardkundig Monument. Gedeputeerde Albert Moens onthult daartoe op 5 oktober een informatiepaneel naast theehuis ’t Bluk op de Zuiderheide. Hiermee wordt de bezoeker geïn-

Excursie door het Laarder Wasmeer

12

formeerd over de waarde van het gebied. Op het paneel wordt het verhaal verteld van de ontstaanswijze van de Heuvelrug, het landschap en de invloed daarop van de mens. Na uitvoering van de ecologische sanering onderzoeken vrijwilligers onder leiding van bodemkundige prof. dr. Jan Sevink van de Universiteit van Amsterdam de zuurgraad van de bodem. De conclusie is dat deze op plaatsen die voorheen functioneerden als vloeiveld te hoog is, wat wijst op te hoge fosfaatgehalten in de bodem. Een te hoog fosfaatgehalte kan een belemmering zijn voor de ontwikkeling van leefgemeenschappen die voedselarme omstandigheden nodig hebben. Het toekomstige natuurbeheer wordt er dan ook op gericht het fosfaatgehalte op den duur te verlagen door het gewas te maaien en af te voeren. Met de eigenaar van de grond van voormalig kampeerterrein De Molshoop, grond die precies in de ecologische verbindingszone ligt, wordt een grondruil overeengekomen. Het terrein van de voormalige camping wordt teruggegeven aan de natuur, en de eigenaar kan op een andere locatie een nieuwe camping beginnen.

NATUURONTWIKKELING

Poort Naardermeer - Natuurontwikkelingsproject Zanderij Cruysbergen De overgang tussen het Gooi en het Naardermeer bestaat uit nagenoeg aaneengesloten bebouwing. Er zijn maar een paar plekken waar de natuurlandschappen verbonden kunnen worden. Een van de belangrijkste daarvan vormt de Zanderij Cruysbergen, een gebied waar partijen gezamenlijk aan natuurontwikkeling werken. Op 20 februari wordt de Zanderij Cruysbergen feestelijk teruggegeven aan de natuur door de heer Albert Moens, gedeputeerde van de Provincie Noord-Holland voor onder andere natuur. Dit gebeurt door de plaatsing van een ooievaarsnest. Later in het jaar worden de werkzaamheden afgerond. Door het verlagen van het maaiveld ontstaan er afwisselend natte en droge delen en krijgt het grondwater veel meer invloed. Hierdoor ontstaat er een goede uitgangssituatie voor een rijke variatie aan plantengroei. Samen met Natuurmonumenten wordt bekeken of de padenstructuur voor recreanten in de Zanderij Cruysbergen gekoppeld kan worden aan de padenstructuur rond het Naardermeer. Tussen Cruysbergen en de Koeienmeent / het Laegieskamp / Naardermeer ligt een graslandgebied van de gemeente Hilversum met onder andere de Koedijk. De stichting uit bij de gemeente haar interesse om deze grond in eigendom en beheer over te nemen, zodat de beoogde verbinding tussen het Naardermeer en Cruysbergen voor fauna en recreant ook daadwerkelijk kan worden gemaakt. De landschapsarchitect van de gemeente stelt in samenspraak met de bewoners van de Hilversumse Meent een programma van eisen op voor de inrichting en het beheer van het gebied. De stichting maakt een voorlopige toegang van de Meentweg over de Koedijk naar Cruysbergen, zodat de bewoners van de Hilversumse Meent het gebied gemakkelijk kunnen bereiken. Heideverbinding Crailo Het plan Heideverbinding Crailo is gericht op realisatie van een ecologische verbindingszone tussen de noordelijke heidevelden en de centrale heidevelden van het Gooi. Barrières zijn de A1 en de Naarderstraat. Rijkswaterstaat neemt het initiatief om een ecoduct over de A1 en de Naarderstraat te realiseren. De Provincie Noord-Holland maakt zich eveneens sterk voor het gebied, inclusief de ontwikkeling van het voormalige Asielzoekerscentrum, de legerplaats Crailo en de voormalige Palmkazerne, en voor het ecoduct. Ook de gemeenten Bussum, Hilversum, Laren en Blaricum zijn bij het project betrokken. De stichting werkt nauw samen met deze partijen en

EN

NATUURHERSTEL

maakt deel uit van de stuurgroep en de projectgroep. Ook met het bestuur van Tergooiziekenhuizen locatie Blaricum en met betrokken particulieren wordt overlegd om realisatie van deze belangrijke ecologische verbinding mogelijk te maken. De samenwerking resulteert in februari in de notitie Ontwikkelingsstrategie gebiedsontwikkeling Crailo, en aan het eind van het jaar in de vaststelling van het eindconcept van de Nota van uitgangspunten Gebiedsontwikkeling Crailo, waarin de vier gemeenten, de provincie en de stichting aangeven waar plek is voor woningen en bedrijven, en waar voor natuurontwikkeling. Het plan is de bedrijfsruimten deels achter en in een aarden wal te leggen, waardoor harmonie met de natuurlijke omgeving ontstaat. Verbinding Hoorneboeg Met het project Verbinding Hoorneboeg wordt gestreefd naar versterking van de landschappelijke, ecologische en recreatieve samenhang tussen het Gooi ten zuiden van Hilversum en de Utrechtse Heuvelrug. De stichting participeert in de voorbereidingen voor de realisatie van de natuurbrug Zwaluwenberg. Doel is de aanleg van één doorgaand ecoduct over de A27 en de spoorlijn, ten noorden van de aanwezige fietsbrug waar weg en spoorweg verdiept liggen, en aansluitend een ecoduct over de Utrechtseweg (N417). Er wordt samengewerkt met Rijkswaterstaat, Prorail, de Provincies Noord-Holland en Utrecht, de gemeente Hilversum, de Vereniging Natuurmonumenten, Het Utrechts Landschap en het Ministerie van Defensie. Wanneer de Provincie NoordHolland besluit in 2007 of 2008 de Utrechtseweg van een nieuw wegdek te voorzien, komen de plannen in een stroomversnelling, omdat een combinatie van de werkzaamheden efficiënt lijkt. Tweede schaapskooi In het Beheerplan 1998 - 2007 is de intentie opgenomen om op de Bussummer-, Wester- en Zuiderheide schapen te laten grazen. Daarvoor zou een schaapskooi kunnen worden gebouwd op de Aardjesberg, een plek waar in het verleden ook een schaapskooi heeft gestaan. Later is besloten deze locatie als idee te verlaten aangezien de bereikbaarheid voor het publiek niet gunstig is. Bovendien ligt ze in de ecologische verbindingszone naar de Natuurbrug Zanderij Crailoo en is het een archeologisch belangrijke plek. Samen met de gemeente Laren wordt gewerkt aan een plan voor een nieuwe schaapskooi op de Westerheide langs de Hilversumseweg.

13

Beheer terreinen Algemeen beheer terreinen Het beheer van het Goois Natuurreservaat vraagt onverminderd om intensieve aandacht, opdat landschappelijke en natuurwaarden behouden en versterkt worden. Dit houdt in de praktijk veelal in dat voorkomen moet worden dat heideterreinen en stuifzanden dichtgroeien met gras, struiken en bomen. Om die reden wordt ook in 2006 zeer gericht gemaaid, gesnoeid, gerooid, gekapt en geplagd. Een ander middel dat bij het open houden van de terreinen wordt ingezet is begrazing door schapen en runderen. Alle beheermaatregelen zijn gebaseerd op de Beheervisie en Beheerplan 1998 - 2007. De maand juli wordt gekenmerkt door hoge temperaturen en droogte. Hierdoor komt in augustus de heide maar voor een klein deel tot bloei. Er valt dan relatief veel regen, waardoor de begroeiing zich redelijk herstelt. De uiteindelijke gevolgen van de droogte zullen pas in 2007 duidelijk worden. Een deel van de Gooise engen, bestaande uit kleine akkerpercelen, boomsingels, houtwallen en bosjes, is in bezit van het Goois Natuurreservaat. Sommige akkers worden ook in 2006 aan lokale boeren verpacht, waarvan een deel onder de strikte voorwaarden van de zogeheten Natuurpacht. De animo

van boeren neemt echter geleidelijk af. Daarnaast zijn er diverse percelen in eigen beheer, en zijn enkele in gebruik gegeven aan de Stichting Oude Landbouwgewassen Laren (SOLL). Deze stichting verbouwt met ambachtelijke technieken een variatie aan traditionele gewassen op de akkers. In de terreinen hangen ongeveer 800 nestkasten voor bijvoorbeeld zangvogels en uilen. Ze worden gecontroleerd en jaarlijks schoongemaakt door Vogelwerkgroep Gooi en Omstreken. De waarnemingen omtrent het broedresultaat worden gebruikt voor meerjarig wetenschappelijk onderzoek. Ook de stand van de roofvogels in het Gooi wordt door een groep enthousiaste vogelaars gevolgd. De jonge roofvogels worden geringd, zodat er meer bekend wordt over de leefwijze van deze vogels. Op Landgoed Zonnestraal, dat in beheer is bij Stichting Het Loosdrechtse Bos en eigendom van het Koperen Stelen Fonds, wordt een aantal rentmeesterstaken uitgevoerd. Ook worden er enkele beheermaatregelen begeleid zoals het plaatsen van een nieuwe afrastering, het opknappen van een weide en het herstellen van een oude eikensingel. Recreatie Behalve de bescherming van de natuur en het landschap is het bieden van recreatiemogelijkheden in de natuur een belangrijke doelstelling van de stichting. Daarom wordt de nodige aandacht besteed aan het recreatiemeubilair, dat regelmatig in alle terreinen wordt gecontroleerd en, waar nodig, hersteld. Van cruciaal belang voor de recreatie zijn de wandel-, fietsen ruiterpaden, die steeds intensiever gebruikt worden. Ze worden begaanbaar en vrij van begroeiing gehouden. De routemarkering van de diverse wandelen fietsroutes wordt eveneens hersteld waar dat nodig is. Speel- en trapveldjes worden regelmatig gemaaid en zonodig bemest. Van 2004 tot 31 december 2005 had de stichting een overeenkomst met de Rijwielpadenvereniging Gooi en Eemland om de 110 km fietspad (waarvan 66 km binnen het Goois Natuurreservaat ligt) in dit gebied te beheren op basis van een vastgesteld budget. Met ingang van 1 januari 2006 neemt het Goois Natuurreservaat het beheer van deze paden in Noord-Holland definitief over van deze Rijwielpadenvereniging. Met een forse financiële bij-

Natuurpad in de Blaricummer Eng

14

BEHEER

TERREINEN

drage van de Provincie Noord-Holland wordt het achterstallig onderhoud aan de fietspaden in het Gooi weggewerkt. Als nieuwe toplaag wordt Grauwacke gebruikt, een uit Duitsland afkomstige breuksteen, die goed in het landschap past. Ook worden de bebording en de beschermingspalen langs fietspaden vernieuwd. Het beheer van de fietspaden van de Rijwielpadenvereniging Gooi en Eemland in Eemland (provincie Utrecht) zal vooralsnog op basis van een beheerovereenkomst uitgevoerd worden door het Goois Natuurreservaat in opdracht van de Rijwielpadenvereniging. Aan de Provincie NoordHolland zal worden verzocht om een financiële bijdrage voor de uitvoering van het resterende achterstallig onderhoud aan de fietspaden in het Gooi.

werkzaamheden. Ook worden er informatiepanelen geplaatst om bezoekers te attenderen op de archeologische betekenis van de locaties, die voor het ongeoefende oog niet altijd direct zichtbaar is.

De zandwegen zijn een typisch element in het traditionele Gooise landschap. Deze worden dan ook gekoesterd. Gaten worden opgevuld en oneffenheden geëgaliseerd.

In 2006 verschijnt de incidentenrapportage over de periode mei 2004 tot juni 2005, met daarin 1.110 geregistreerde incidenten. Ongeveer 59% van de geconstateerde overtredingen blijkt door de boswachters te zijn afgedaan met een waarschuwing. In 18% is een bekeuring gegeven. 85% van de overtreders was meegaand, 15% reageerde brutaal tot verbaal agressief. Geconstateerde overtredingen zijn vooral: aanwezig zijn daar waar dat niet is toegestaan, wandelen met onaangelijnde honden waar een aanlijngebod van kracht is, paardrijden waar dat niet is toegestaan, het verstoren van flora en fauna en vernieling. De Regiopolitie en de Hoofdofficier van Justitie ontvangen het rapport.

Afval Een kostbare maar wel noodzakelijke werkzaamheid is het afvoeren van de permanente stroom afval uit de terreinen. Het afval dat zowel in de prullenbakken als ernaast gedeponeerd wordt, weegt in totaal 11,4 ton, bijna evenveel als de 12 ton van het voorgaande jaar. Vanaf 1 augustus wordt de Tomin Groep, een instelling voor werkvoorziening, ingeschakeld voor het legen van de prullenbakken. De illegale afvalstroom, voornamelijk bestaand uit reclamedrukwerk, huisraad, bouwafval, sloopafval, tuinafval, chemisch afval, auto-onderdelen en restanten van hennepkwekerijen, komt op 5,3 ton. Dit is een stijging ten opzichte van de 3,8 ton in 2005. Met de stijging nemen ook de kosten voor het verwijderen van het afval toe. Gebouwen en materieel Aan de bedrijfsgebouwen en de vaak karakteristieke dienstwoningen wordt regulier onderhoud gepleegd. Daarbij wordt altijd gelet op het inpassen van de gebouwen in landschap en cultuurhistorie. Cultuurhistorie Op een aantal locaties in het Goois Natuurreservaat worden herstelwerkzaamheden uitgevoerd aan archeologische objecten, zoals grafheuvels, schapenkampjes en een banscheiding. Gaten in grafheuvels, vaak gegraven door honden of kinderen, worden opgevuld en afgedekt met heideplaggen. Struik- en boomscheuten die erop groeien worden weggehaald. De Archeologische Monumentenwacht begeleidt de

Handhaving Grondig toezicht in de terreinen blijft hard nodig en krijgt dan ook alle aandacht. De boswachters en regiobeheerders hebben behalve de belangrijke functie van gastheer een handhavende rol. Overtreding van de regels is aan de orde van de dag. Verbaal en fysiek geweld tegen de ordehandhavers blijft een punt van zorg. Om hierop professioneel te kunnen reageren is er blijvende aandacht voor weerbaarheid en conflicthantering.

Eind maart voeren enkele handhavingsorganisaties samen een handhavingsactie uit. 22 handhavers trekken een dag de Gooi- en Vechtstreek in. Er worden 49 overtredingen geconstateerd, waarbij 12 procesverbalen worden opgemaakt. De afstemming met het Regionale Milieuteam van de Regiopolitie, gestart in 2005, wordt voortgezet. Als gevolg hiervan verloopt de onderlinge afstemming tussen de handhavers beter. Ook wordt samengewerkt met de Bereden Politie van het Korps Landelijke Politie Diensten. De droge eerste helft van de zomer leidt tot 95 bosen heidebranden. Met brandweer en politie wordt overlegd over preventie en bestrijding. In een deel van de zomer geldt een rook- en stookverbod. Boswachters treffen steeds vaker bezoekers aan die uitwerpselen van de runderen verzamelen voor bemesting van eigen tuin. Er is vooralsnog geen reden om hiertegen op te treden.

15

De terreinen in Naarder Eng & Oostdijk (gemeente Naarden) De akkers van het Goois Natuurreservaat op de Naarder Eng zijn in gebruik voor de teelt van traditionele gewassen, zoals in 2006 zomer- en wintergranen en boekweit. In het Magdalenabos wordt het eenvormige dennenbos uitgedund, waardoor meer licht in het bos komt en een gevarieerder bomen- en plantengroei ontstaat. Ook worden er twee open plekken gemaakt om de natuurlijke verjonging van het bos te stimuleren. Amerikaanse vogelkers wordt gerooid. Om de ringslang tot broeden te stimuleren worden op zonnige plekken hopen houtsnippers neergelegd, als afzetplekken voor de eieren. Limitische Heide, Nieuw Bussummerheide, Vliegheide, Luchtkasteel & Ericaterrein (gemeente Huizen) De wisselbegrazing met Charolais-runderen in de heideterreinen verloopt goed. De dieren doen zich tegoed aan gras en jonge scheuten van Amerikaanse vogelkers en berk. De heide neemt langzaam maar zeker toe. De verbetering van de ecologische verbinding tussen de Limitische heide en de Bussummerheide wordt voortgezet. Er wordt struikopslag verwijderd en kleinschalig geplagd door vrijwilligers. Op de Nieuw Bussummerheide worden grasplekken geplagd. Heidezaden die nog in de grond aanwezig zijn, zullen zo beter kiemen. Bomen en struiken worden verwijderd om het landschap weer open te maken. Ook op de Vliegheide en het Luchtkasteel worden bomen en struiken verwijderd. Vrijwilligers volgen het reilen en zeilen van de levendbarende hagedis en van de zandhagedis, en zorgen voor een geschikte leefomgeving door afzetplekken voor eieren aan te leggen en open te houden. IJzeren Veld, Bikbergen & Crailo (gemeente Huizen) In het IJzeren veld en Bikbergen wordt de Amerikaanse vogelkers uit de open plekken in het bos verwijderd. Het inrichten van een natuurlijke doorgang tussen de Vliegheide en de Tafelbergheide wordt voortgezet met hulp van vrijwilligers. Een corridor van ruimte en openheid moet de heideflora en -fauna stimuleren om het bos als doorgang te gebruiken. Landschappelijke elementen, waaronder oude beukenlanen en oude bomen, worden daarbij ontzien. Verwacht wordt dat het bos voor hagedissen, sprinkhanen, insecten en vlinders, alle warmteminnende dieren, niet langer een barrière zal vormen.

16

De boswerkzaamheden in bosgebied Crailo zijn gericht op het ontwikkelen van natuurlijk bos, met veel variatie in soort en leeftijd van de bomen. Om deze ontwikkeling een handje te helpen worden bomen verwijderd om open plekken te maken in het donkere ‘doorkijkbos’ van douglassparren. Door de lichtval op de bodem krijgen andere boomsoorten een kans. In het voorjaar worden in het bosgebied enkele uilen geringd door de Roofvogelwerkgroep, in samenwerking met de stichting. Op de flanken en de top van de Trapjesberg worden meidoorns aangeplant. De bomen die in 2005 dood zijn gegaan worden vervangen. De Beek, Reigerseiland (beide gemeente Naarden) & Oud Bussem (gemeente Huizen) Op de oude landgoederen is weinig extra onderhoud nodig. Hier en daar wordt een dode tak of boom verwijderd ten behoeve van de veiligheid. Het grasland van 5 hectare, dat behoort tot landgoed De Beek, blijft in gebruik bij een veehouder. Op het landgoed Oud Bussem worden esdoorns verwijderd om eiken en beuken meer ruimte te geven. Waar in het voorgaande jaar bomen zijn aangeplant worden uitgevallen boompjes vervangen. Huizer Eng (gemeente Huizen) In de Huizer Eng bedrijft de stichting kleinschalige landbouw met wisselteelt van traditionele gewassen. In 2006 staan er boekweit, winterrogge en stoppelknollen. Op het gedeelte van de Huizer Eng waar in het zomerseizoen het kampeerterrein Parrewijn is gelegen, worden als regulier onderhoud enkele bomen en struiken gekapt. Tafelbergheide (gemeenten Huizen en Blaricum), Blaricummerheide & Noorderheide (beide gemeente Blaricum) Vrijwilligers halen in de leemkuilen op de Tafelbergheide en de Blaricummerheide braam en jonge opschietende boompjes weg. Door het verwijderen van deze bosopslag krijgen kruiden als tijm, liggend walstro en duizendguldenkruid weer een kans. Ook wordt het uitzicht vanaf de Tafelberg vrijgemaakt. De veekeringen om de leemkuilen heen worden verbeterd. Om op de Noorderheide de heidestruikjes meer herstelkansen te bieden worden exemplaren van Amerikaanse vogelkers, Drentse krent, eik en den weggehaald. Vervolgens worden vergraste gedeelten van de heide geplagd. De Provincie NoordHolland brengt faunatunnels aan onder de

D E

Crailoseweg en de Boissevainweg om kleine dieren een veilige passage te bieden van de Noorderheide naar de Tafelberg- en de Blaricummerheide, en ten slotte tot in de bosgebieden Bikbergen en Crailo. Een boswachter wordt betrokken bij de inpassing van de faunagoten en de geleidingsschermen in het natuurgebied. Blaricummer Eng met Groeve Oostermeent (gemeente Blaricum)

T E R R E I N E N

I N

De Groeve Oostermeent wordt begraasd door Drentse heideschapen en enkele runderen. De dieren vreten opkomende jonge bomen en struiken aan en voorkomen daarmee verbossing. Op het hoge deel van de groeve wordt kleinschalig geplagd. De steilwand voor oeverzwaluwen wordt in het voorjaar recht afgestoken door vrijwilligers. De wanden zakken in het winterseizoen altijd iets onderuit, en worden door ze te rechten weer aantrekkelijker voor deze vogels. FOTO: LEO JANSSEN

Schaapskudde trekt over de Brink van Laren

17

D E

T E R R E I N E N

I N

Cruysbergen (gemeente Bussum) In februari 2006 wordt de herinrichting afgerond en wordt het terrein officieel geopend. Naar aanleiding van een schouw van de sloten worden deze op een aantal plekken schoongemaakt om de doorloop van het water te garanderen. In samenwerking met Natuurmonumenten wordt maaisel van het nabij gelegen natuurgebied Laegieskamp uitgestrooid, met daarin zaden die ook in Cruysbergen goed kunnen gedijen. Zaden uit maaisel dat eerder op de afgegraven grond is gestrooid, slaat aan. Ondanks het droge voorjaar wordt de vochtminnende zonnedauw gesignaleerd. Aan de zijde van de Hilversumse Meent wordt een extra publieksingang voor wandelaars aangelegd. Fransche Kampheide (gemeente Bussum) In dit heidegebied worden jonge dennen en berken verwijderd, deels met de hand door vrijwilligers, deels machinaal. Ook wordt er geplagd. Het plagsel wordt uitgestrooid op de Natuurbrug Zanderij Crailoo. Op de Landelijke Natuurwerkdag wordt begroeiing weggehaald die het open karakter van de heide aantast. Spanderswoud & De Snip (beide gemeente Hilversum), De Fransche Kamp (gemeenten Bussum en Hilversum) & Kamphoeve (gemeente Bussum) Tijdens de paddentrek in het vroege voorjaar staat er langs de Bussummergrintweg weer enkele maanden lang een paddenscherm. Vrijwilligers en medewerkers van de stichting zetten 8.000 padden, kikkers en salamanders, die in emmers worden opgevangen, veilig over. Vrijwilligers rechten de ijsvogelwanden langs de watergangen en aan de rand van enkele poelen. Op het seizoenskampeerterrein De Fransche Kamp worden er enkele bomen en takken verwijderd om schade aan caravans en tenten te voorkomen. Zanderij Crailoo (gemeenten Bussum en Hilversum) Natuurontwikkelingsplan Zanderij Crailoo wordt afgerond. Al snel blijkt dat de natuurbrug goed gebruikt wordt. Steeds vaker worden er reeën gesignaleerd. Omdat er op het ecoduct nog nauwelijks bosjes zijn waarin dieren kunnen schuilen, worden er in het najaar stronken neergelegd als tijdelijke schuilplaats. Ook worden er kleine zandheuvels aangelegd op het brugdek, wat gunstig is voor de ontwikkeling van een gevarieerde flora en fauna. Ook wordt heideplagsel met daarin heidezaad op de brug aangebracht om de ontwikkeling van de

18

karakteristieke heidevegetatie te stimuleren. Aan het einde van de droge zomer blijkt een deel van de begroeiing dood te zijn gegaan. Deze wordt ingeboet - afgestorven aanplant wordt vervangen door nieuwe aanplant. Achter de Infoschuur wordt een opvangplek voor vee gemaakt met een brug naar het aanliggende weiland. Rond het terras en de parkeerplaats van de Infoschuur wordt Engels hekwerk neergezet, om te voorkomen dat publiek uitwaaiert, het terrein in. In de sportvallei worden diverse bomen en struiken geplant. Bussummerheide, Westerveld (beide gemeenten Hilversum) & Westerheide (gemeenten Laren en Hilversum) Op een aantal plekken wordt geplagd om de heide in stand te houden. In de bosgebieden wordt Amerikaanse vogelkers verwijderd. Wandelroutes en fietsroutes worden nagekeken en waar nodig hersteld. Er leven ongeveer 40 reeën in het gebied. Ze maken veel gebruik van de Natuurbrug Zanderij Crailoo om naar het Spanderswoud te trekken. Laarder Eng & Verspreide Laarder Engen (gemeente Laren) De traditionele gewassen op de kleine landbouwpercelen zijn in 2006 wintergerst en stoppelknollen. Het bemesten gebeurt net als andere jaren met ruige stalmest, mest met stro erin. Dit komt natuur en milieu ten goede. Mauvezand (gemeenten Blaricum en Laren) & Bosje van Six (gemeente Blaricum) Een kleine kwekerij van struiken en planten in het Mauvezand wordt opgeheven. De grond wordt voorlopig gebruikt als akkerland. Nog in 2006 wordt er winterrogge op gezaaid. De poel bij het Bosje van Six wordt schoongemaakt en al te dichte begroeiing wordt verwijderd, zodat er meer licht in de poel valt. Dit is nodig om de rijkdom aan amfibieën in stand te houden. Zuiderheide (gemeente Laren) & De Lieberg (gemeente Eemnes) Ook de poelen bij ’t Laer en bij De Lieberg worden opgeknapt. Bij ’t Laer wordt bovendien het gentianenveldje gemaaid. Het maaisel gaat naar Cruysbergen. Op de Landelijke Natuurwerkdag worden in het Blukbos open plekken gemaakt in het steeds dichter wordende bos. Postiljon (gemeente Laren) Op de Postiljon is het beheer voornamelijk gericht op

D E

het in stand houden van de verschillende landschapselementen. Op de heide worden boompjes en struiken verwijderd. Op een aantal plekken wordt bovendien Amerikaanse vogelkers verwijderd of teruggesnoeid. Op de Landelijke Natuurwerkdag wordt er gesnoeid, geplagd en grond afgestoken om het open karakter te behouden. Hier en daar wordt de bosrand teruggedrongen om het stuifzand meer ruimte te geven. Laarder Wasmeer (gemeenten Laren en Hilversum) De verwijdering van voedselrijke en licht verontreinigde grond in het noordoostelijk deel van het Laarder Wasmeer wordt in 2006 afgerond. Ook wordt het pad van teerhoudend asfalt over het vroegere kampeerterrein De Heidebloem verwijderd. De twee gentianenterreinen worden gemaaid. Anna’s Hoeve (gemeente Laren en Hilversum) Na de sanering van de verontreinigde bodem van de Speelweide door de gemeente Hilversum en het opruimen van vervuild slib op de bodem van de Speelweidevijver door Waternet, werkt de stichting aan de herinrichting. De Speelweidevijver wordt verdiept zodat er meer waterberging ontstaat. Op de Speelweide worden laagten en heuvels gemaakt, bomen en struiken aangeplant, gras ingezaaid en zitbanken geplaatst. Op een zeer warme dag in juli wordt fase1 van de sanering feestelijk opgeleverd met de buurt erbij. De wethouders Ben Hammer en Otger Meuwissen geven letterlijk de aftrap op de speelweide. De gemeente Hilversum stelt kort daarna een permanent zwemverbod in voor de Speelweidevijver. Het stilstaande water, dat in de toekomst aangesloten zal worden op het regenwaterriool van de stad, is schoon genoeg voor de natuur, maar de waterkwaliteitseisen voor zwemwater kunnen niet worden gegarandeerd. Monnikenberg (gemeente Hilversum) Op verzoek van de gemeente Hilversum en de Provincie Noord-Holland werkt de stichting mee aan de realisatie van een nieuwe bustoerit vanaf de Soestdijkerstraatweg naar de rijksweg A27 richting Huizen. Als compensatie voor de natuur wordt de faunapassage onder het viaduct Monnikenberg verbeterd en worden dassentunnels en faunagoten in de Soestdijkerstraatweg aangelegd. Ook wordt er een nieuwe poel gegraven. De Engelse Poel en Het Ven worden opgeknapt. Bij de speeltuin op het landgoed worden de beukenlanen opgesnoeid.

T E R R E I N E N

I N

Hoorneboegse Heide, Hoogt van ’t kruis, Zonneheide & Zwarte Berg (gemeente Hilversum) In dit gebied wordt allerhande regulier beheer uitgevoerd. De historische grafheuvels worden nagekeken en, waar nodig, gerestaureerd. Langs de wandelen ruiterpaden wordt gesnoeid. Het recreatiemeubilair wordt hersteld waar dat nodig is. Op de Hoorneboegse Heide wordt Amerikaanse vogelkers gerooid en wordt kleinschalig geplagd. Het plagsel wordt naar het Dassenveld gebracht en daar ondergeploegd om de bodemstructuur te verbeteren. Bij het Tien-hovenskanaal worden enkele bomen en struiken weggehaald. Het kanaal bevat open water van goede kwaliteit en wordt bevolkt door diverse amfibieën. Het weghalen van bomen bevordert de lichtinval en draagt bij aan de voortplanting van deze dieren. Laapersveld, Laapersbos & Dassenveld (gemeente Hilversum) De stichting wordt verblijd met de schenking van een stuk bos aan het Laapersveld. Hierdoor kunnen runderen gemakkelijker van het Lapersbos naar het Lapersveld en andersom. Om dieren die van warmte houden, zoals krekels en reptielen, te stimuleren bij het vergroten van hun leefgebied, worden de bosranden op enkele plekken teruggedrongen. Laapersheide (gemeente Hilversum) Hier hebben geen bijzondere werkzaamheden plaatsgevonden. Huydecopersbos & overhoeken tegen A27 (gemeente Hilversum) Hier hebben geen bijzondere werkzaamheden plaatsgevonden. De Zuid & Hilversums Wasmeer (gemeente Hilversum) Om spontane bosverjonging te stimuleren worden in bosgebied De Zuid enkele percelen bos uitgedund en worden open plekken gemaakt. Zo wordt de gelijkjarigheid van de bomen doorbroken, waardoor de biodiversiteit zal toenemen. Midden in het gebied wordt De Laportepoel opgeknapt. In De Kuil (in de Bosberg) worden op de noordhelling bomen gekapt om het open zand meer ruimte te geven. Dit biedt een goede uitgangssituatie voor de ontwikkeling van een schrale heidevegetatie en een gunstig leefmilieu voor warmteminnende reptielen en insecten.

19

Communicatie Media-aandacht In de loop van het jaar gaan tientallen persberichten uit, meestal om publieksevenementen en beheerwerkzaamheden aan te kondigen. Regelmatig weten de media ook zelf het Goois Natuurreservaat te vinden om activiteiten te verslaan of om informatie in te winnen. Dat is in 2006 met name het geval rond de opening van de Natuurbrug Zanderij Crailoo. Een film van de bouw en opening die in eigen beheer wordt gemaakt, wordt enkele dagen na de opening uitgezonden door NCRV-Natuurlijk op Nederland 1. Omwonenden Er is de stichting veel aan gelegen omwonenden van de terreinen goed te informeren over beheermaatregelen en natuurontwikkelingsprojecten, liefst in een zo vroeg mogelijk stadium. In 2006 neemt de stichting daarin nog actiever verantwoordelijkheid. Bij werkzaamheden die voor omwonenden of een breder publiek van belang lijken te zijn, wordt vooraf de pers ingelicht, worden op de locatie informatiepanelen geplaatst, en worden omwonenden uitgenodigd om een voorlichtingsavond bij te wonen of deel te nemen aan een informatieve excursie. Zo worden er voor omwonenden van het bosgebied de Zuid, Anna’s Hoeve, Cruysbergen, de Laarder Eng en de Monnikenberg informatiebijeenkomsten georganiseerd, soms gevolgd door een excursie. Als gevolg hiervan groeien het begrip en de waardering voor de

Amsterdamse stadspashouders maken kennis met het Goois Natuurreservaat

20

activiteiten van de organisatie merkbaar. Publieksevenementen De volgende publieksevenementen vinden plaats: • Paaseieren zoeken bij de Schaapskooi; • Opening Natuurbrug Zanderij Crailoo, met aansluitend publieksdagen; • Schaapscheerdersfeest bij de schaapskooi te Blaricum; • Landelijke Natuurwerkdag (gecombineerd met Make A Difference Day / MADD): beheerwerkzaamheden door verscheidene vrijwilligersgroepen, in totaal met 80 personen; • Halloween in de Schaapskooi, speciaal voor kinderen; • Kerstsfeer in de Schaapskooi, met Gospelgroep Vision en verhalenverteller ‘Ouwe Johannes’. Lezingen Groepen en organisaties verzoeken regelmatig om een lezing over een specifiek onderwerp. Als het in de lijn van de doelstelling ligt wordt aan dit verzoek voldaan. Groepen voor wie in 2006 een lezing werd gegeven zijn: Antoniushof, Buurtvereniging Trompenberg-oost, een groep van Godelinde Bussum Van Doorn, de Goede Herderkerk Huizen, WVG De Broedplaats, Vrijzinnige geloofsgemeenschap Hilversum, Zorgcentrum Zuiderheide, Voor Anker, Wijkontmoetingscentrum Mackaylaan Naarden,

C O M M U N I C AT I E

Buurt Preventie Vereniging CRAAI, KVG BussumNaarden, Kiwanis en de PCOB Kruiskerk Huizen. Excursies Er zijn regelmatig excursies, die steeds vaker gekoppeld worden aan voorgenomen beheermaatregelen en andere actualiteiten. Zo krijgt het publiek de gelegenheid zich vooraf te laten voorlichten over maatregelen die in de directe omgeving op stapel staan. In 2006 zijn er excursies over de volgende onderwerpen: • • • • • • • • • • • • • •

winterwandeling archeologie en ecologie van de Westerheide, faunapassages, Zuiderheide, bosgebied De Zuid, Laarder Wasmeer, ’t Blukbos, Einde Gooi, akkers in de winter, Crailo en Bikbergen, de Monnikenberg, Zanderij Cruysbergen, de Fransche Kamp, een muzikale wandeling door Bikbergen met optredens van het koor Compagno Illeso • Hilverbeek en Oude Meentweg. Na de opening van de Natuurbrug Zanderij Crailoo is er elke dinsdag een excursie in de zanderij, van begin mei tot eind oktober. Op specifiek verzoek worden excursies verzorgd voor: de Mariaschool uit Eemnes, Wijkvereniging De Craai, Round Table Gooi-Eem, familie Klaucke, een groep van mevrouw De Jong en Lions BussumNaarden. De IVN-natuurgidsen verzorgen in nauwe samenwerking met het Goois Natuurreservaat de volgende publieksexcursies: Cruysbergen, de Monnikenberg, Anna’s Hoeve, Bikbergen, Natuurbrug e.o., Einde Gooi/Hollandsche Rading, Westerheide Hilverbeek/ Spanderswoud en Gooimeerkust/Naarder Eng. Er nemen gemiddeld 35 personen deel. Voorlichting Infoschuur Natuurbrug Zanderij Crailoo De vraag naar voorlichting over natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailoo blijft groot. Elke tweede en vierde zondag van de maand krijgt het publiek er toelichting op het project van de Natuurbrug-vrijwilligers, die het ‘verhaal van de Heuvelrug’ vertellen.

Op weekdagen worden groepen ontvangen, zowel klassen van het voortgezet onderwijs als groepen volwassenen uit binnen- en buitenland. Vaak wordt een bezoek aan de Infoschuur gecombineerd met een excursie of het verrichten van kleinschalig natuurbeheer. In totaal bezoeken 80 groepen de Infoschuur. Daaronder zijn ook enkele groepen die er hun eigen activiteiten houden, wel altijd in relatie tot de natuurlijke omgeving. Een voorbeeld daarvan is de Sieralgengroep, die de waterpartijen in Zanderij Crailoo monitort. De ontvangen groepen zijn onder andere diverse schoolklassen, Het Groenfonds, Atletiekvereniging Tempo, een groep van Gerrit Jaspers, het Huizermaatcollege, Het Utrechts Landschap, Arcadis, een groep van de heer Schreuder, de Mariaschool uit Eemnes, een groep van Heleen Ruijg, het Griftlandcollege, AV-Tempo, de Gooise Tuinclub, Vista, het Vituscollege, studenten Milieukunde van de Universiteit van Amsterdam, de zusters Augustinessen, NIVON Haarlem, de Soesterkring, medewerkers buitengebied van de Gemeente Soest, het Goois Lyceum, Mantelzorg Gooi en Vechtstreek, Hilfertsheem, het Willem de Zwijgercollege, boswachters van Kennemerduinen en Kraansvlak en nieuwe medewerkers van de gemeente Hilversum, Nieuw zijn de succesvolle dagarrangementen. Op 20 verspreide data in de periode van mei tot en met oktober kunnen bezoekers gebruik maken van dit arrangement. Men krijgt een lunch, een wandeling en een bezoek aan de Natuurbrug Zanderij Crailoo aangeboden, gekoppeld aan voorlichting over ontsnippering. Er maken 313 mensen gebruik van het arrangement, voor de helft met een speciale korting voor Amsterdamse stadspashouders. Deze korting wordt mogelijk gemaakt door een substantiële bijdrage van de Provincie Noord-Holland. De reacties zijn zeer positief. Ook de organisatie Stadpas Amsterdam is blij met het aanbod, het enige arrangement dat de pashouders buiten de stad brengt. De uitkijktoren is een groot succes, en wordt dankbaar ingezet bij de intensieve voorlichting over Natuu rontwikkelingsproject Zanderij Crailoo. Door groepen mee te nemen op de toren kan alles wat eerst op de kaart is aangewezen ook nog in werkelijkheid worden getoond, en wel vanuit vogelvluchtperspectief. Voorlichting in ’t Laer In ’t Laer, groepsverblijf voor veldwerk en natuuredu-

21


Kinderen bezoeken met school de schaapskooi

catie, wordt een programma geboden waar net als het voorgaande jaar 18 schoolgroepen aan deelnemen. In totaal gaat het om 552 kinderen. Ze maken gebruik van educatieve ‘ontdekvestjes’, waarin allerlei attributen zitten om onderzoek in de natuur mee te doen. De meeste groepen worden begeleid door IVNnatuurgidsen. Naast de reguliere schoolgroepen maken ook verscheidene ‘groene’ groepen, zoals het IVN, de Vogelwerkgroep en de Roofvogelwerkgroep gebruik van ‘t Laer voor cursussen, lezingen en vergaderingen. In totaal maken in 2006 32 groepen gebruik van ’t Laer, die goed zijn voor 1.146 personen met 71 overnachtingen. Voorlichting schaapskooi In het voorjaar, de lammerentijd, bezoeken schoolgroepen (meestal groep 7, soms gecombineerd met groep 6 of 8) de schaapskooi in het kader van het natuureducatieve project Klas in en rond de schaapskooi. In totaal gaat het om 1.174 leerlingen: 51 groepen van 35 verschillende scholen. Het aantal scholen dat meedoet is daarmee met 8 verminderd ten opzichte van het voorgaande jaar. Dit heeft vooral te maken met de beperktere periode waarin scholen konden worden ontvangen. De voorlichting wordt door de scholen voorbereid met behulp van een lespakket dat door de stichting is ontwikkeld. Op zondagen zijn er in en rond de schaapskooi activiteiten voor een breed publiek, steeds met een maandelijks thema. De thema’s van 2006 zijn: geologie, padden en kikkers, het Drents heideschaap, de bosuil, vogels, vlinders en insecten, leemkuilen, grazers van de heide, bijen, vleermuizen en dieren in de winter. Op de laatste zondag van de maand kunnen kinderen komen knutselen. Daarbij wordt aangesloten bij het thema.

22

Voorlichting en educatie op scholen De opening van de Natuurbrug Zanderij Crailoo wordt aangegrepen voor een voorlichtingsoffensief in het voortgezet onderwijs, een groep die tot nu toe maar mondjesmaat benaderd werd, maar waaruit veel verzoeken kwamen. Een Zebrapad (een zwart-wit gestreepte pad die symbool staat voor het belang van ecologische verbindingen) van menselijk formaat fungeert als ambassadeur van het lesprogramma Actie Zebrapad dat wordt aangeboden aan alle scholen van het voortgezet onderwijs in het Gooi. Dit gebeurt in samenwerking met de Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en Eemstreek. Het eerste exemplaar van het lespakket wordt in september aangeboden aan voorzitter R. Brik van de Kring van Schoolleiders in aanwezigheid van de gedeputeerde Albert Moens. De lessen zijn samengesteld in samenwerking met de Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en Eemstreek. Vervolgens wordt een start gemaakt met het ontwikkelen van het onderwijsmateriaal voor het basisonderwijs, zodat er sprake is van een doorlopende leerlijn van groep 1 van het basisonderwijs tot en met 6 vwo van het voortgezet onderwijs en alle schoolniveaus daartussen. Drukwerk Als gebruikelijk wordt ook in 2006 vier maal een Nieuwsbrief uitgegeven, in een oplage van 9.000. Met het derde nummer worden informatie en stickers over de klimaatcampagne HIER meegestuurd. De campagne is een gezamenlijk initiatief van 45 benificiënten van de Nationale Postcode Loterij. Doel is bij zoveel mogelijk Nederlanders het bewustzijn aan te wakkeren dat er iets aan de klimaatverandering gedaan kan worden door “hier en nu” te beginnen met het aanpakken van de oorzaken en de gevolgen. Bruggespraak, een blad dat apart aandacht besteedde aan het Natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailoo komt vanwege de afronding van het project nog één maal uit in maart, met een oplage van 12.000. Het bulletin wordt naar dezelfde groep als de Nieuwsbrief verstuurd, en tevens naar projectpartners, sponsors, overheidsinstellingen en verenigingen die betrokken zijn bij het project. Samen met de projectpartners van Plan Anna’s Hoeve wordt het blad Anna uitgegeven, met daarin informatie over de uitvoering van het saneringsplan. In 2006 komen daarvan 2 nummers uit in een oplage van 6.000. Doelgroep zijn de bewoners van de omgeving van het plangebied.


De stichting beschikt over 7 voorlichtingsfolders voor het publiek: “Adopteer een dier”, “Begrazing”, “Doneren”, “Fietsen”, “Honden”, “Informatie” (algemeen) en “Paardrijden”. In 2006 wordt daar een nieuwe folder aan toegevoegd: “Boswachter”, over de functie en bevoegdheden van de boswachter van de stichting. Naar aanleiding van de opening van de Natuurbrug Zanderij Crailoo worden twee boeken uitgegeven. “Het groene geld onder de Gooise matras” over de economische baten van de Gooise natuur en “Over de brug; hoe Zanderij Crailoo een natuurbrug kreeg”. In het tweede boek wordt de opmerkelijke totstandkoming van de natuurbrug uit de doeken gedaan. Beide boeken worden uitgereikt aan alle genodigden die aanwezig zijn bij de opening van de natuurbrug, en zijn daarna algemeen te koop. Uitgaven op dvd In het kader van de opening van de Natuurbrug Zanderij Crailoo wordt de documentaire “Brug voor de natuur” uitgegeven, over de bouw van de natuurbrug. De documentaire wordt uitgezonden door NCRV-Natuurlijk op Nederland 1 en op dvd uitgedeeld aan alle genodigden bij de opening van de natuurbrug. Tevens wordt “Een uniek samenkomen” gemaakt, een voorlichtingsspeelfilm op dvd voor het lespakket Zebrapad. De film beleeft zijn première bij het

bezoek van Koningin Beatrix ter gelegenheid van de opening. De stichting krijgt beschikking over zes oude 8-millimeterfilms die in de jaren dertig van de vorige eeuw zijn opgenomen door de eerste rentmeester van het Goois Natuurreservaat, ir. W. Burdet. Op één van de films is te zien hoe een herder met kudde de Hilversumseweg in Laren oversteekt. De filmbeelden zijn bij toeval gevonden op de zolder bij Vogelbescherming Nederland. Ze zijn al redelijk aangetast, en worden om verdere slijtage te voorkomen direct overgezet op dvd, voor later gebruik. Internet De eigen website www.gnr.nl vormt een steeds belangrijker orgaan om met het publiek in contact te treden. Het bezoekeraantal in 2006 stabiliseert zich ten opzichte van 2005. Bijna 18.500 unieke bezoekers (dubbele bezoeken vanaf hetzelfde adres dus niet meegeteld) worden geregistreerd. Op de website staan onder andere wetenswaardigheden over de terreinen en worden actuele activiteiten aangekondigd. De tweede website van de stichting, www.natuurbrug.nl wordt met ingang van mei opgenomen in www.gnr.nl. De stichting neemt eveneens deel aan de websites: • www.nbonoordholland.nl (Natuurbeheerdersoverleg Noord-Holland), • www.natuurwegwijzer.nl (met een agenda voor natuuractiviteiten in Noord-Holland), • www.heeldeheuvelrug.nl (samen met Het Utrechts Landschap en andere natuurorganisaties in de provincie Utrecht), • www.plan-annashoeve (van de projectpartners van Plan Anna’s Hoeve). Deelname aan activiteiten van derden Door medewerking te verlenen aan studiedagen, symposia, tentoonstellingen en markten van derden grijpt de stichting de kans om zichtbaar te zijn en haar visie op diverse onderwerpen te delen. In 2006 neemt de stichting deel aan de Natuur- en milieumarkt in de Openbare Bibliotheek te Laren, het Oogstfeest van de SOLL, het Houthakkersfeest in Lage Vuursche en de Atelierroute te Laren. De infowagen die wordt gebruikt voor het geven van voorlichting op diverse locaties krijgt een nieuw jasje. Het uiterlijk wordt aangepast aan de huisstijl, met aantrekkelijke natuurillustraties. De inrichting wordt verbeterd.

Publicaties in druk en op dvd.

23


Interne communicatie Veel intern overleg tussen medewerkers vindt informeel plaats doordat mensen bij elkaar naar binnen lopen of elkaar treffen aan de lange lunchtafel. De inrichting na de verbouwing van het kantoor in de voorgaande jaren ondersteunt dan ook de interne communicatie. Voor een stichting die in belangrijke mate drijft op vrijwilligers is daarnaast het contact met die vrijwilligers van essentieel belang. In december is er traditioneel een middag voor alle vrijwilligers die actief zijn voor het Goois Natuurreservaat. Ze worden ontvangen door de medewerkers, de rentmeester en enkele bestuursleden. Ze krijgen dan informatie over het beheer en de projecten van de stichting. Onderzoeksverslagen De stichting heeft een bibliotheek met divers informatiemateriaal over de natuurterreinen, waaronder verslagen van onderzoeken naar de flora en fauna in de natuurterreinen. Van deze categorie komen in de loop van 2006 de volgende titels binnen van externen: • Ecoduct Zanderij Crailoo - graag of niets, drs. V.M.F. van Pelt BSc; • Inventarisatie Jeneverbessen in het Gooi, 2006, R. Glas; • Monitoring reptielen, Ravon; • Sprinkhanen en wespspinnen in het Gooi en bij GNR in 2006, Rombout de Wijs; • Verslag van de 8ste inventarisatiedag, Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) afdeling Gooi (KNNV) afdeling Amsterdam; • Waargenomen vleermuizen Vleermuisexcursie IVN afdeling Gooi en omstreken, Robert Bekenkamp. Ontvangen verslagen van onderzoek door eigen vrijwilligers zijn de volgende: • Broedvogelinventarisatie van de gebieden met aan- en afvoerroutes rond de geplande natuurbrug Crailo, Dick A. Jonkers en A. Vermeule; • Broedvogels van het Spanderswoud in 2005, Dick A. Jonkers; • Gegevens roofvogelonderzoek 2005, Hanneke Sevink; • Inventarisatie Groeve Oostermeent 2006, beschermde/bijzondere soorten, M. van Eijk; • Inventarisatie planten ontvangstgebied kalk kalkterreintje - zodes indicatief, A. Kleijn; • Inventarisatie van twee terreinen aan weerszijde van de Larenseweg, P.J. Kuiters; • Inventarisatie van het gebied van de geplande

24

natuurbrug over de A1, P.J. Kuiters; • Vlinders van de Zanderij 2005, Y. Bosman; • Vlinders van de Zanderij 2006, Y. Bosman; • Zanderij-Crailo Hilversum, inventarisatieverslag 2003 - 2005, Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) afdeling Gooi. Ook geeft de stichting opdracht tot enkele onderzoeken in het kader van de sanering van het Laarder Wasmeergebied. Dit levert de volgende onderzoeksrapporten op: • Onderzoek naar verontreiniging in de randzone van de Leeuwenkuil, UvA, Faculty of Science, Institute for Biodiversity and Ecosystem Dynamics, ing. drs. M. Vlaming en prof dr. J. Sevink; • Zoekgebied calamiteitberging hemelwater in het Laarder Wasmeer - Hilversum, UvA, Faculty of Science, Institute for Biodiversity and Ecosystem Dynamics, ing. drs. M. Vlaming en prof dr. J. Sevink; • Ecologische beoordeling kwaliteit en kwantiteit suppletiewater voor Zanderij Cruysbergen, Royal Haskoning. Relaties De stichting is door haar rentmeester vertegenwoordigd in het bestuur van de Stichting Steun Goois Natuurreservaat. Behalve met de participanten, andere overheden en de leden van de Klankbordgroep heeft de stichting regelmatig overleg met de volgende organisaties: • Archeologische Monumentenwacht, • Bosgroep Midden Nederland, • De Landschappen, • Heimans en Thijsse Stichting, • Landschap Noord-Holland, • Natuurbeheerdersoverleg Noord-Holland, • Natuur en Milieufederaties van Noord-Holland en Utrecht, • Nederlandse Fokkersvereniging Het Drentse Heideschaap • Platform Verbinden en Ontsnipperen, • projectpartners Natuurbrug Zanderij Crailoo, • ProRail, • Rijkswaterstaat Noord-Holland, • Rijkswaterstaat Utrecht, • Staatsbosbeheer Noord-Holland en Utrecht, • Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- en Eemstreek, • Stichting Oude Landbouwgewassen. • Stichting tot Behoud en Beheer van de Fransche Kamp,


• • • • •

Stichting Het Utrechts Landschap, Universiteit van Amsterdam, Vereniging Natuurmonumenten, Vereniging tot Behoud van Anna’s Hoeve e.o., Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie (IVN) Gooi e.o.

IVN afdeling Gooi bestaat in september 40 jaar en schenkt bij die gelegenheid een winterlinde aan het Goois Natuurreservaat. Als symbool wordt een kunstboom geplant, omdat september niet het goede seizoen is om een linde te planten. Het onderzoek naar mogelijkheden om een herstart te maken met de Stichting Coördinatie Natuur en Milieu Educatie, per eind december 2004 opgeheven wegens onvoldoende subsidies van gemeenten in Gooi en Vechtstreek, wordt voortgezet. Er wordt draagvlak gezocht bij de oude en mogelijke nieuwe partners, zoals de Gewestelijke Afvalstoffendienst, het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en de Vereniging Natuurmonumenten, die alle een positieve grondhouding tonen om de Stichting CNME duurzaam nieuw leven in te blazen. Het IVN brengt advies uit over de meest gewenste organisatiestructuur voor de coördinatie van de natuur- en milieueducatie. Daarbij wordt het vliegwieleffect dat een coördinerende stichting had en opnieuw zou kunnen hebben benadrukt. Als gevolg van de samenwerking met bodemkundigen van de Universiteit van Amsterdam bij de sanering van het gebied Laarder Wasmeer worden de contacten met de universiteit aangehaald. Groepen studenten en docenten gebruiken plekken in het Goois Natuurreservaat dan ook in toenemende mate voor excursies en lezingen. Ter voorbereiding van de verkiezingen voor de Provinciale Staten op 7 maart 2007 presenteren de

acht natuurorganisaties verenigd in het Natuurbeheerdersoverleg (NBO) gezamenlijk het verkiezingspamflet Denkend aan Noord-Holland, met suggesties voor het provinciale natuur- en landschapsbeleid. In totaal worden in het pamflet negen wensen geformuleerd, verspreid over drie thema’s: Provinciale Ecologische Hoofdstructuur, Versterking Ruimtelijke Kwaliteit en Educatie en Participatie. Publieksreacties Reacties van het publiek, die binnenkomen via telefoon, brieven en in toenemende mate via e-mail, gaan vrijwel altijd over de terreinen en het beheer daarvan. Positieve reacties kunnen gaan over een prettige ervaring in het terrein, zoals het zien van een bijzondere vogel of een aangename fietstocht. Klachten gaan meestal over beheersmaatregelen. Mensen schrikken van het kappen van bomen, zijn ontevreden over de begrazing door runderen, vinden het vervelend dat ze hun hond in een bepaald gebied aan de lijn moeten houden of melden een fout in een wandelroute. De publieksreacties worden behandeld door degene die verantwoordelijk is voor de betreffende werkzaamheden of er de meeste inhoudelijke kennis over heeft. De procedure voor afhandeling van de publieksreacties die eind 2005 is vastgesteld, en die garant staat voor een snelle en doeltreffende afhandeling, wordt in de loop van 2006 geïmplementeerd. Een aparte behandeling krijgen meldingen van incidenten met het rundvee in de terreinen. Deze veeincidenten worden zorgvuldig geregistreerd. In 2006 zijn er twee meldingen van incidenten waarbij een wandelaar licht letsel opliep. Hierop wordt gereageerd met een persoonlijke benadering en met een uitleg van de situatie, waarbij vooral wordt benadrukt dat het onverstandig is de halfwilde runderen te benaderen.

Flora en fauna gedijen goed in het Goois Natuurreservaat.

25

Actief voor het Goois Natuurreservaat Inzet van velen De stichting kan alleen bestaan en haar doelstellingen realiseren dankzij de inzet van velen: vrijwilligers, medewerkers, stagiairs en bestuurders. Dankzij de betrokkenheid van al deze personen is de stichting uitgegroeid tot een natuurbeheerorganisatie waar rekening mee wordt gehouden, en die met innovatieve projecten een stempel drukt op het natuurbeheer en de natuurontwikkeling in Nederland. Organisatiestructuur Het bestuur heeft een rentmeester in dienst, die zowel de penningen en bezittingen beheert (rentmeesterschap) als verantwoordelijk is voor het management van de werkorganisatie (directeursfunctie). De rentmeester stuurt twee afdelingshoofden aan, die ieder verantwoordelijk zijn voor een deel van de organisatie. Vrijwilligersbeleid Het Goois Natuurreservaat maakt graag gebruik van het aanbod van vrijwilligers om met elkaar, op welke wijze dan ook, te werken aan het in stand houden van de kostbare natuur van het Gooi en deze waar mogelijk en noodzakelijk te herstellen. Het aantal vrijwilligers neemt licht toe: van 190 eind 2005 naar 205 eind 2006. Er worden voorbereidingen getroffen om de vrijwilligers herkenbare een aangename werkkleding te verstrekken vooral ten behoeve van de binding, maar ook voor de herkenbaarheid in het veld. Vrijwilligers In totaal zijn in de terreinen de volgende groepen en personen op reguliere basis werkzaam in het beheer: • Vereniging Anna’s Hoeve, die met haar bosploegvrijwilligers op 49 woensdagmiddagen met (gemiddeld) ruim 5 mensen gedurende ruim twee uur werkt; • mevrouw Van Es, die jaar in jaar uit afval verwijdert uit het Spanderswoud; • de Bussummerheide-vrijwilligers, werkzaam op verschillende locaties in ’t Gooi, die elke donderdag kleinschalige werkzaamheden verrichten; • Detox-Utrecht, die garant staat voor wekelijks een dagdeel werkzaamheden; • de Werkgroep Landschapsbeheer Nardinclant, die op diverse plekken in de terreinen werkt; • de Laer-groep, een groep van 5 mensen, soms aangevuld met tijdelijke vrijwilligers van Sherpa en scholieren in het kader van een maatschappelij-

26

ke stage, die elke woensdag allerhande werkzaamheden verricht bij groepsverblijf ’t Laer; • de Mobiele Natuurwerkgroep Huizen, die met 18 personen werkzaamheden verricht rond Huizen. De volgende groepen verrichten eenmalig of incidenteel kleinschalig natuurbeheer: BAM, Kiwanis, Scouting Hilfertsheem, de Hilversumse Montessori School, Rotary Naarden/Bussum, Rotary Laren/ Blaricum, Nike, WNR Rangers en kampeerders van camping Parrewijn. In het kader van Make A Difference Day (MADD), tevens Landelijke Natuurwerkdag, werken op 4 november medewerkers van Rabobank Noord Gooiland, Kiwanis Laren en de Lions ’t Gooi mee. In de educatie zijn de volgende vrijwilligersgroepen actief: • de groep van dertien Schaapskooi-vrijwilligers, die elke zondagmiddag aan de hand van maandthema’s de voorlichting in de schaapskooi verzorgt; • de Jeugdwerkgroep van het IVN, die het educatieve programma in groepsverblijf ’t Laer verzorgt; • de groep Laarder Wasmeer van het IVN, die tijdelijk ‘in ruste’ is, wegens de bodemsanering, maar structureel meedenkt; • de Vogelwerkgroep Laarder Wasmeer, leden van de Vogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken, eveneens tijdelijk ‘in ruste’ wegens de bodemsanering, maar op de achtergrond actief; • de Natuurbrug-vrijwilligers, een groep van 23 (IVN)-natuurgidsen, die elke tweede en vierde zondag van de maand in de Infoschuur te vinden zijn voor het beantwoorden van vragen en het geven van presentaties en rondleidingen. De volgende groepen zijn op vrijwillige basis actief in het natuuronderzoek: • leden van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV) afdeling Gooi, die de natuurontwikkeling in Zanderij Crailoo monitoren; • mevrouw Y. Bosman die dagvlinders en dagactieve nachtvlinders inventariseert in de Zanderij Crailoo; • de heer F. Stegehuis, die planten en korstmossen inventariseert; • leden van de Roofvogelwerkgroep Het Gooi en

A C T I E F

• •

• • • •

• •

Omstreken, die roofvogels inventariseren en ringen; leden van de Vogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken, die nestkastonderzoek doen; de heren A. Vermeule en D. Jonkers die in het projectplangebied Heideverbinding Crailo een broedvogelinventarisatie uitvoeren; de heer B. Walet die archeologische veldinventarisaties uitvoert; de heer J.J.W. Wijsman, die onderzoek doet naar het voorkomen van de Boommarter in het Gooi; de heer P. van der Poel, die onderzoek doet naar het voorkomen van nachtzwaluwen; de heren P. Kuiters, M. van Eijk en A. van der Heijden, die flora en fauna-inventarisaties uitvoeren, onder andere in het projectplangebied Heideverbinding Crailo; een groep vrijwilligers die reptielen monitort in de natuurgebieden; de poelenwerkgroep Het Gooi die amfibieën inventariseert.

Aan het eind van het jaar is er één vrijwilliger actief in relatie tot het kantoor. Dit is Ineke van der Linde, die elk kwartaal de Nieuwsbrief vakkundig naloopt op inhoud en taal. Medewerkers Er zijn geen wijzigingen in de functies en de formatieplaatsen. FUNCTIE

FTE

Rentmeester

1,00

Hoofd beleid en organisatie Coördinator communicatie en automatisering Medewerker bedrijfsbureau Projectmedewerker Assistent medewerker bedrijfsbureau Managementassistent Medewerker secretariaat Medewerker financiële administratie

1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,48 0,75

Hoofd terreinbeheer Regiobeheerder Boswachter Veeverzorger Assistent veeverzorger Medewerker communicatie en vrijwilligerswerk Terreinmedewerker

1,00 2,00 5,89 1,00 1,00 1,00 5,00

TOTAAL

V O O R

H E T

G O O I S


Er zijn geen personeelswisselingen. Dit komt de stabiliteit van de werkzaamheden ten goede. Aan het eind van het jaar zijn de volgende medewerkers in dienst: B.M. Blessing / Ben J.W. Borsboom / Jan B. Broeke / Ben J.M.Th. Didderen / John V.C.C. Drahmann / Vera L. van Erkelens / Laura H.J.G. Griffioen / Johan M.G. de Hiep-Kerkhof / Mirjam P.G.M. Hulzink / Poul J.A. Kok / Joop E. van der Kooij / Els H. Korten / Henk G.G. Kremer / Gerrit F. van Laar / Fons Landsmeer, D. / Dick J.V. Meijer / Jos E.C.A. van Oevelen / Edwin A.J. Peters / René R.J. Rossel / Rob W.J.M. van Ruitenbeek / Wim M. Scholten / Melvin P.J. Ubbink / Paul P.M. Veenstra / Pieter Y.M.G. Verboom / Yvonne G.M. Visser / Gerie J. Visser / Joop J.P. Vlaanderen / Jaap

regiobeheerder (noord) assistent veeverzorger boswachter boswachter medewerker secretariaat managementassistent veeverzorger boswachter hoofd terreinbeheer terreinmedewerker medewerker financiële administratie rentmeester regiobeheerder (zuid) assistent bedrijfsbureau hoofd beleid en organisatie boswachter coördinator communicatie en automatisering boswachter boswachter terreinmedewerker terreinmedewerker medewerker bedrijfsbureau projectmedewerker medewerker secretariaat terreinmedewerker terreinmedewerker medewerker communicatie en vrijwilligerswerk

Gedetacheerd vanuit NV PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland is: • H.H. (Henk) Niewöhner - onderhoudsmedewerker rijwielpaden. (Rijwielpadenvereniging Gooi en Eemland). Wat betreft de formele relatie met het personeel volgt de stichting de rechtspositieregeling en de CAO van de Provincie Noord-Holland. De vigerende CAO is van kracht van 1 april 2005 tot 1 juni 2007. Stagiairs Van school voor mavo en onderbouw havo De Savornin Lohman te Hilversum deden enkele leerlingen een snuffelstage bij de stichting.

26,12

27

A C T I E F

V O O R

H E T

G O O I S


Opleiding en training 8 medewerkers gingen op herhalingscursus EHBO. Verder volgden één of meerdere medewerkers een rijopleiding B-E, een cursus Boomsoortenherkenning, een cursus Visuele boomveiligheidscontrole, een Kernopleiding projectmanagement, een Leergang communicatieadviseur, een cursus Ecologisch herstelbeheer en een herhalingscursus Bedrijfshulpverlening (BHV). Bestuur Het algemeen bestuur bestaat uit vertegenwoordigers van de participanten. Het is een bestuur op afstand, dat twee maal per jaar bijeen komt. Het is formeel verantwoordelijk, maar is niet betrokken bij de uitvoering. Het jaarverslag, de jaarrekening en de beleidsvoornemens worden jaarlijks in de maand juni vastgesteld. Dit verklaart waardoor deze stukken niet

eerder dan medio juni openbaar gemaakt worden. Het dagelijks bestuur vergadert vijf maal per jaar en zorgt voor de voortgang van de beleidsuitvoering. Voor het aangaan van geldleningen, het voeren van rechtsgedingen en het aanvaarden van subsidies, schenkingen, erfstellingen en legaten als daaraan voorwaarden of lasten zijn verbonden, is voorafgaande machtiging van het algemeen bestuur nodig. Ook voor het vaststellen van bepalingen, het nemen van ingrijpende maatregelen en het bepalen van de locatie van het kantoor is goedkeuring nodig. Het dagelijks bestuur stelt medewerkers aan en kan deze ook ontslaan, en stelt bovendien de arbeidsvoorwaarden vast. Aan het eind van het jaar is de bestuurssamenstelling als volgt.

Erevoorzitter

drs. R.J. de Wit

Participanten

Leden

Plaatsvervangende leden

Provincie

1. 2. 3. 4.

1. 2. 3. 4.

Amsterdam

1. dhr. I. Manuel* 2. dhr. B. Geurts

1. dhr. M.J.A. Reuten 2. mw. R. Albertsi

Blaricum

1. dhr. J.G. Jorritsma plv. voorzitter*

1. mw. W.H.C. Ton

Bussum

1. dhr. G.H.F. Boekhoff* 2. mw. G.N. van Ramshorst

1. dhr. A.J. Gouka 2. mw. M.M. Sluiter

Hilversum

1. 2. 3. 4.

1. 2. 3. 4.

Huizen

1. mw. P.J. van Hartskamp-de Jong* 2. mw. dr. W.H. Metz

1. dhr. F.W. van Gils 2. dhr. H. van Amstel

Laren

1. dhr. E.J. Roest*

1. mw. A.M. de Groot-Kennis

Naarden

1. dhr. F.H.T.M. van Vught*

1. dhr. F.P.M.J. van den Maagdenberg

dhr. P.J.M. Poelmann, voorzitter* dhr. W.J.M. Holthuizen vacature dhr. B. Heller

dhr. O.J.M.E. Meuwissen, secretaris* dhr. W.P.C. Hendrikx mw. H.C. Heerschop dhr. j.P. van Damme

dhr. P.S. Visser (1e plaatsvervanger) dhr. J. Bezemer mw. P.D.A.M. Baks dhr. K.W.C. Breunissen

dhr. J.J.M.P. Rensen mw. E.M. de Zeeuw van der Laan mw. M.E. Hillen dhr. A.W. Iwema

Waarnemer Gewest Gooi en Vechtstreek: vacature Rentmeester**: ing. H. Korten, ambtelijk secretaris

* Tevens lid van het dagelijks bestuur. ** De functie van rentmeester is vergelijkbaar met die van directeur en penningmeester ineen. Omdat hij verantwoordelijk is voor de voorbereiding en de uitvoering van bestuursbesluiten fungeert de rentmeester in het bestuur als ambtelijk secretaris. 28

A C T I E F

V O O R

Financiële Adviescommissie Het bestuur wordt bijgestaan door een Financiële Adviescommissie van ambtelijke vertegenwoordigers van de participanten. Aan het eind van 2006 is de samenstelling van de commissie als volgt: • Provincie Noord-Holland - vacature, • gemeente Amsterdam - E. Buijs, • gemeente Blaricum - vacature, • gemeente Bussum - W. Oosterhuis, • gemeente Hilversum - G.J. Roozeboom, • gemeente Huizen - P.E. van Rooy, • gemeente Laren - F. Kamphuis, • gemeente Naarden - A.P. Koks. Klankbordgroep In de Klankbordgroep Gebruikers Natuurterreinen Goois Natuurreservaat zijn organisaties vertegenwoordigd die in een nauwe relatie staan tot het Goois Natuurreservaat en de verschillende maatschappelijke belangen natuur, recreatie en cultuurhistorie vertegenwoordigen. Via de klankbordgroep wil de stichting op een structurele wijze contact houden met mensen die zich betrokken voelen bij het werk van het Goois Natuurreservaat. In 2006 kent de klankbordgroep zijn derde bestaansjaar. In 3 vergaderingen

H E T

G O O I S


worden diverse onderwerpen omtrent het beheer van de terreinen besproken, en wordt wederzijds informatie uitgewisseld. De klankbordgroep heeft een onafhankelijk voorzitter en secretaris, respectievelijk de heer P. Nijhoff en de heer A.M. Wiezer. Aan het eind van het jaar is de samenstelling als volgt: • Archeologische Werkgemeenschap voor Nederland Afdeling Naerdincklant • Fietsersbond, Afdeling Naarden/Bussum/Huizen • Gooise Atletiek Club • IVN Gooi en Omstreken • K.C. Gooi- en Eemland • Nederlandse Stichting Hekvrije Heide • Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie • Stichting Behoud Gooise Heide • Sticht Gooise Wandelsport Bond • Stichting Wandelplatform - LAW • Vereniging Leefmilieu Het Gooi, de Vechtstreek e.o. • Vereniging Vrienden van het Gooi • Vogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken • Werkgroep Landschapsbeheer Nardinclant

Vrijwilligers kunnen niet gemist worden bij het werk in de terreinen.

29

Financiën Geldstromen Voor het werk van Stichting Gooisch Natuurreservaat wordt gebruik gemaakt van de volgende geldstromen: • structurele bijdragen in het exploitatietekort door de participanten: de Gooise gemeenten, de gemeente Amsterdam en de Provincie Noord-Holland, • subsidies voor het beheer (Rijk) en de inrichting (Provincie) van de terreinen, • aankoopsubsidies (Rijk en Provincie), • projectbijdragen van de EU, de Provincie NoordHolland en de Stichting Steun Goois Natuurreservaat (deze laatste bijdragen zijn afkomstig van onder andere de Nationale Postcode Loterij, het VSBfonds, begunstigers en bedrijfsbegunstigers), • inkomsten uit verhuur, pacht, vergunningen en koetsiers- en ruiterkaarten, • legaten.

•

•

• Subsidies De Stichting Gooisch Natuurreservaat ontvangt voor het beheer van de Gooise natuurterreinen subsidie van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit. Dat gebeurt volgens de regeling Natuurbeheer 2000, ook wel Programma Beheer genoemd. Het is dit geld dat sinds 2001, samen met de bijdragen van de participanten, de financiële basis vormt voor het dagelijkse beheer van de natuurterreinen. Voor de aankoop van aankoopwaardige terreinen en de uitvoering van inrichtings- en beheermaatregelen wordt van de volgende subsidies en bijdragen gebruik gemaakt: • Regeling subsidies particuliere terreinbeherende natuurbeschermingsorganisaties van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit - 50 % subsidie in de aankoop van een perceel landbouw grond in de Laarder Eng en bijdrage in de ruimingkosten van oppervlakteverharding en een kwekerijkas in de Zanderij Cruysbergen; • VSBfonds Utrecht - bijdrage in de uitvoeringskosten van het natuurontwikkelingsproject in de Zanderij Cruysbergen; • Fonds Natuur en Landschapsbescherming van de Provincie Noord-Holland; - 50 % subsidie voor de aankoop van een perceel landbouwgrond in de Laarder Eng; - onderdeel oplossing van knelpunten in de Provinciale Ecologische Hoofdstructuur (PEHS) -

30

•

uitvoering Natuurontwikkelingsproject Zanderij Cruysbergen; - onderdeel oplossing van knelpunten in de Provinciale Ecologische Hoofdstructuur (PEHS) uitvoering sanering en natuurontwikkelingsproject Laarder Wasmeer en Heidebloem in het kader van het Plan Anna’s Hoeve; Plattelands Ontwikkelingsprogramma (POP), vallend onder het Europees Oriëntatie- en Garantiefonds voor de Landbouw - uitvoering Natuurontwikkelingsproject Zanderij Cruysbergen; Deelverordening vernieuwingsimpuls openluchtrecreatie van de Provincie Noord-Holland; - Reconstructie (fase I) van 23 km. recreatieve fietspaden in het Gooi; - Reconstructie van 1,5 kilometer teerhoudend asfaltpad (Bosdrift en Hoorneboegsedrift te Hilversum); EU-Regeling Gemeenschappelijk Landbouwbeleid: toeslagrechten voor de akkerbouw op de landbouwgronden, het houden van schapen, zoogkoeien en mannelijke runderen in de begrazingsgebieden en slachtpremie voor de slacht van runderen; Regeling effectgerichte maatregelen in bossen en natuurterreinen; voor het plaggen van vergraste heide in vijf natuurterreinen.

In het kader van de decentralisatie heeft de Rijksoverheid voorbereidingen getroffen voor de invoering in 2007 van de Wet investeringsbudget landelijk gebied. Die wet houdt eenvoudig gezegd in dat het Rijk contracten aangaat met provincies om op provinciaal niveau rijksbeleid uitgevoerd te krijgen. Daartoe zal per 1 januari 2007 een aantal financieringen door het Rijk samengevoegd worden in het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) voor de provincies. De stichting heeft het Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug in dit kader opgevoerd als programma dat in aanmerking kan komen voor subsidiëring door de Provincie Noord-Holland vanuit dit budget. Stichting Steun Goois Natuurreservaat De Stichting Gooisch Natuurreservaat is geen fondsenwervende instelling. Dat geldt wel voor de Stichting Steun Goois Natuurreservaat. Gelden die particulieren en private instellingen beschikbaar stellen voor het Goois Natuurreservaat komen op het conto van de Stichting Steun Goois Natuurreservaat, tenzij de giftgever anders bepaalt. Deze stichting, die bestuurlijk geheel los staat van de Stichting Gooisch

F I N A N C I Ë N

Natuurreservaat, heeft tot doel fondsen te werven en te beheren voor de financiering van bijzondere projecten. Het gaat daarbij nadrukkelijk niet om het reguliere beheer van de natuurterreinen. De Nationale Postcode Loterij en het VSBfonds doneren substantiële bijdragen aan de Stichting Steun Goois Natuurreservaat. Deze laatste stichting beschikt over het CBF-keurmerk en richt haar administratie in volgens de ‘Richtlijn Fondsenwerving’ van het Centraal Bureau Fondsenwerving. Kern van het keurmerk is dat minstens 75% van de inkomsten besteed wordt aan de doelstelling. De overige 25% mag besteed worden aan organisatiekosten, maar in de praktijk ligt dat percentage nog lager. In het overzicht hieronder is te zien aan welke bijzondere projecten van de Stichting Gooisch Natuurreservaat de Stichting Steun Goois Natuurreservaat een financiële bijdrage levert. • Beeldkwaliteitsplan Gooise Englandschap • Benodigde aanpassingen wegens schenking bosgrond Laapersheide • Bewegwijzering Sportpark Crailoo • Boek Het groene geld onder de Gooise matras • Communicatie Heel de Heuvelrug • Dagarrangementen Zanderij Crailoo • De Groene Schakel • Herziene uitgave Voetstappenpad • Inrichting infowagen • Kunstproject Een dagje aarde • Laarder Wasmeer / Anna’s Hoeve • Landgoedherstel Zonnestraal • Ontsnipperingsmaatregelen • Poort Naardermeer • Promotiefilm Schaapskooi • Publieksacties 3-7 mei • Vennen en poelen • Verbinding Hoorneboeg • Visievorming Heideverbinding Crailo • Website GNR • Zebrapad-campagne In de loop van het jaar ontvangt de Stichting Steun Goois Natuurreservaat van verscheidene instellingen en particulieren losse giften, die hun bestemming krijgen in projecten van de Stichting Gooisch Natuurreservaat. Eind 2006 telt de Stichting Steun Goois Natuurreservaat 6.318 begunstigers die regelmatig of onregelmatig iets doneren (was eind 2005 5.475) en 233 begunstigers voor het leven (was eind 2005 243). De toename van het totaal is het resultaat van de wervingscampagne rond de opening van de

Natuurbrug Zanderij Crailoo. Dat het aantal begunstigers voor het leven juist een afname kent, komt door overlijden. Het aantal adoptanten van een schaap of een Schotse hooglander (of beide) stijgt van 104 eind 2005 tot 118 eind 2006, ook als gevolg van de werving en de media-aandacht. De gelden die hieruit voortkomen worden geheel besteed aan de verzorging van de grazers in de terreinen. Er staan eind 2006 15 bedrijfsdonateurs genoteerd bij de Stichting Steun Goois Natuurreservaat, 2 minder dan in 2005: • • • • • • • • • • • • • • •

Arcadis Regio West - Hoofddorp, Arfman Hekwerk - Holten, Connexxion - Hilversum, DHV Management Consultants - Amersfoort, Dura Vermeer Infrastructuur - Baarn, Financiële Raadgevers - Naarden, Grondbalans - Broek op Langedijk, J.A. de Mulder Makelaarskantoor - Naarden Horex Business Ventures - Huizen, Loyens & Loeff - Amsterdam, Notariskantoor Smit & Delen - Baarn, Quest International - Naarden, Schimmel Elektrotechniek - Laren, Ton Spoelder Slagerij - Laren, Zinkstok Advocatenkantoor - Huizen.

Planning en controle De controller rapporteert elke maand de ontwikkeling van inkomsten en uitgaven aan het management. In 2006 wordt de controle op de inkomsten en uitgaven versterkt door een vierwekelijks terugkerend projectenoverleg in te stellen. In dat overleg worden projecten vastgesteld en wordt de financiële voortgang bewaakt, naast de uitvoering van en de communicatie over de projecten. Beleid reserves Het beleid van de stichting is erop gericht dat de jaarlijkse reguliere beheertaken kunnen worden gefinancierd uit de overeengekomen participantenbijdragen, bijdragen van derden en eigen opbrengsten. Eventuele resterende tekorten of overschotten worden verrekend met de het egalisatiefonds (stand ultimo 2006: € 6.000). Naast het egalisatiefonds beschikt de stichting over nog twee bestemmingsreserves, te weten de reserve grondaankopen (ultimo 2006: € 33.000) en de reserve bijzondere projecten (ultimo 2006: € 95.000). Laatstgenoemde reserve is benodigd om de risico’s bij de uitvoering van bijzondere projecten af te dekken.

31

F I N A N C I Ë N

Verkorte balans Hieronder volgt de verkorte balans. Voor nadere specificaties en toelichtingen wordt verwezen naar de Jaarrekening 2006 van de stichting, die afzonderlijk verkrijgbaar is.

Verkorte Balans Stichting Gooisch Natuurreservaat 2006

x € 1.000 Materiële vaste activa

€

264

2005 €

298

2006

2005

Stichtingskapitaal Bestemmingsreserves

€ €

205 134

€ €

205 164

Voorzieningen

€

48

€

16

Vlottende activa

€

541

€

1.423

Kortlopende schulden

€

418

€

1.336

Totaal Activa

€

805

€

1.721

Totaal Passiva

€

805

€

1.721

Verkorte staat van baten en lasten Hieronder volgt een verkorte staat van baten en lasten. Nadere informatie is te vinden in de Jaarrekening 2006, die apart verkrijgbaar is.

Gecomprimeerde Staat van Baten en Lasten 2006 Stichting Gooisch Natuurreservaat x € 1.000 Lasten

Baten

Personeelskosten Bestuurskosten Bureaukosten Beheer Terreinen

€ € € €

1.298 51 117 978

Eigen opbrengsten Bijdragen derden Bijdragen participanten Exploitatietekort

€ € € €

378 350 1.712 4

Totaal Lasten

€

2.444

Totaal Baten

€

2.444

De verdeling van de lasten en baten zijn hieronder in een aantal grafische voorstellingen uitgewerkt.

Overzicht uitgaven 2006

Beheer terreinen 40%

Personeelskosten 53%

Bureaukosten 5%

32

Bestuurskosten 2%

F I N A N C I Ë N

Overzicht uitgaven 2006

Eigen opbrengsten 15%

Bijdragen derden 14% Bijdragen participanten 71%

Verdeling participantenbijdrage (inclusief bijdrage rijwielpaden) 2006 Gemeente Naarden 6%

Gemeente Laren 4%

Gemeente Noord-Holland 26%

Gemeente Huizen 14%

Gemeente Amsterdam 9%

Gemeente Blaricum 3%

Gemeente Hilversum 28%

Gemeente Bussum 10%

Wat de projectenmutaties betreft is de staat van baten en lasten als volgt. Projectmutaties x € 1.000 Lasten Werken door derden Adviezen en onderzoeken Materialen PR & Communicatie Kosten projectmedewerkers Overige kosten Totaal lasten

Baten € € € € € € €

2.759 540 82 296 153 96 3.926

Provincie Noord-Holland St. Steun Goois Natuurreservaat *1 Rijksoverheid Overige *2

€ € € €

638 2.220 458 610

Totaal baten

€

3.926

*1 inclusief bijdrage 2006 NPL € 1.2 miljoen *2 inclusief bijdrage VSB fonds € 0,35 miljoen

33

F I N A N C I Ë N

Overzicht verdeling projectuitgaven

Kosten projectmedewerkers 4%

Overige kosten 2%

PR & Communicatie 8% Materialen 2% Werken door derden 70%

Adviezen en onderzoeken 14%

Overzicht projectinkomsten Overige 16%

Provincie Noord-Holland 16%

Rijksoverheid 12%

St. Steun Goois Natuurreservaat *1 56%

Financiële kengetallen Hieronder volgt en financieel overzicht in een aantal kengetallen. Uitgebreidere informatie is te vinden in de jaarrekening, die apart verkrijgbaar is. Financiële kengetallen 2006 (afgerond) Onderhoud natuurterreinen Uitgaven Ontvangsten

Projectinkomsten

Bijdragen participanten Eigen opbrengsten Bijdragen derden

€

2.4440.000

€ € €

1.712.000 378.000 350.000

Provincie Noord-Holland Stichting Steun Goois Natuurreservaat Rijksoverheid Overig

Totaal ontvangsten

34

€

2.440.000

Projecten

€

3.926.000

€ € € €

638.000 2.220.000 458.000 610.000

€

3.926.000

F I N A N C I Ë N

Totaal bosen heidebezit per 31 december 2006

2683 ha.

Beschikbaar voor onderhoud natuurterreinen per ha

€

911

Totaal aantal inwoners 6 Gooise gemeenten per 1 januari 2006

€

194.203

Totaal uitgaven per inwoner van het Gooi Bijdrage per inwoner van het Gooi Externe opbrengsten per inwoner van het Gooi

€ € €

32,80 8,82 23,96

100% 27% 73%

FOTO: LUC ENTING

35

II Beleidsvoornemens 2007 Het Goois Natuurreservaat Een uniek samenwerkingsverband De samenwerking tussen de participanten in de stichting is vastgelegd in een overeenkomst die steeds tienjaarlijks wordt verlengd, en momenteel geldig is tot 2011. Hierin worden geen wijzigingen voorzien. Visie en missie Visie en missie blijven ongewijzigd. De stichting blijft op grond van haar doelstelling pal staan voor het behoud van de natuur, en maakt recreatie in die natuur mogelijk. Haar beleid zal zij baseren op haar Beheervisie en beheerplan 1998-2007, op de Beheervisie en -plannen Beschermde Natuurmonumenten in het Gooi (1999) en op het Uitvoeringsprogramma noordelijke Heuvelrug (2003). Waar zich kansen voordoen zal zij projecten uitvoeren op basis van deze plannen en van het Uitvoeringsplan Ontsnippering ’t Gooi (2003). Op het eerstgenoemde document zal een geactualiseerd vervolg worden geschreven.

Maatschappelijke context Bijna per maand neemt de aandacht voor de opwarming van de aarde en de rol van de mens daarin toe. Dit biedt kansen voor de stichting om het draagvlak voor behoud en herstel van natuur te versterken. De stichting zal daarop inspelen waar mogelijk. Wat betreft de lokale politiek worden geen belangrijke veranderingen verwacht. Oppervlak De stichting blijft op grond van haar statuut streven naar verwerving van natuurterreinen, ten einde deze ten eeuwigen dage ongeschonden als natuurreservaat te kunnen behouden. Daarbij zal zij zich ook sterk blijven maken voor overdracht van de resterende delen van de buitengebieden van de Gooise gemeenten naar de stichting. Aandacht heeft met name de overdracht van terreinen van de gemeente Blaricum. Daarmee volgt Blaricum dan de andere participerende gemeenten. FOTO: LUC ENTING

36

Natuurontwikkeling en natuurherstel Natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailoo Het in 2006 afgeronde project zal een vervolg krijgen in de monitoring van het gebruik van de natuurbrug door mens en dier. Meerjarenprogramma ontsnippering Ook in 2007 zal onvervaard worden bijgedragen aan de succesvolle uitvoering van het Rijksprogramma Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO). Het Goois Natuurreservaat participeert in projectorganisaties voor de bouw van de Natuurbrug Het Gooi over de Rijksweg A1 en de Naarderstraat op de gemeentegrens van Blaricum en Laren, en voor de bouw van de Natuurbrug Zwaluwenberg over de A27, spoorlijn en Utrechtseweg (N417) in Hilversum. Op initiatief van Goois Natuurreservaat wordt gestreefd naar een samenwerkingsovereenkomst met de bij de Natuurbrug Het Gooi betrokken partners. Aan de Natuurbrug Zwaluwenberg zal een bijdrage worden geleverd aan de planvorming voor de inrichting van de ecologische corridor. Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug Het Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug is zeer concreet geformuleerd, met als doel direct in te kunnen springen op kansen voor de natuur die zich voordoen. Waar dat het geval is zullen plannen uit het programma direct opgepakt worden. Hieronder volgt een aantal reeds opgepakte plannen.

Poort Naardermeer - Natuurontwikkelingsproject Zanderij Cruysbergen Gestreefd wordt naar de afronding van de verwerving van particuliere- en domeingronden in de Zanderij Cruysbergen, alsmede naar de inrichting van de particuliere gronden. Ook zal in nauwe samenwerking met Hilversum gewerkt worden aan een verbetering van de infrastructuur voor flora, fauna en recreant tussen Cruysbergen en het Naardermeer. Heideverbinding Crailo In overeenstemming met de provinciale planontwikkeling voor het gebied Crailo A1 (voormalige defensieterreinen) wordt gestreefd naar de verwerving van de in dit plan voor natuurontwikkeling bestemde terreindelen, mede in verband met de te realiseren Natuurbrug Het Gooi. Verbinding Hoorneboeg Binnen het project Verbinding Hoorneboeg zal in 2007 gestreefd worden naar recreatieve herinrichting en verplaatsing van het dagrecreatieterrein Zwarte Berg, ter voorbereiding van de verwachte realisatie door de Provincie Noord-Holland van een natuurbrug over de Utrechtseweg (N417) in 2008/2009. Tweede schaapskooi Pogingen om tot de bouw van een tweede schaapskooi te komen zullen worden voortgezet en versterkt in de context van het 75-jarig bestaan van de stichting. Daartoe zal in samenwerking met de gemeente Laren worden gezocht naar een geschikte locatie in die gemeente. FOTO: LUC ENTING

De Groene Schakel - sanering Laarder Wasmeer en Anna’s Hoeve Ook in 2007 zal onvervaard worden bijgedragen aan de uitvoering van het Plan Anna’s Hoeve, in samenwerking met de Provincie Noord-Holland, Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en de gemeenten Hilversum en Laren. De verwachting is dat de bodemsanering van het Laarder Wasmeer en de vijvers van Anna’s Hoeve nog niet geheel afgerond zullen worden. De planvorming voor de aanleg en inrichting in het Laarder Wasmeer van een piekbergingslocatie voor hemelwater uit de stad Hilversum zal worden afgerond. Het streven is de ecologische en recreatieve herinrichting uit te voeren van het noordelijk deel van het Laarder Wasmeer, waar in 2006 door het Goois Natuurreservaat een ecologisch herstel is uitgevoerd. In het kader van het rijksonderzoeksprogramma Overlevingsplan Bos en Natuur wordt gestreefd naar de start van een onderzoek naar het effectiefste natuurbeheer in het gesaneerde deel van het Laarder Wasmeer, mede in verband met de in

de bodem achtergebleven overmaat aan plantenvoedende stoffen, met name fosfaat.

Drentse heideschapen helpen de heide in stand te houden.

37

Beheer

38

Algemeen beheer terreinen De hoofdtaak van de stichting ligt in het behouden van de natuur door deze goed te beheren. De wijze waarop dat gebeurt is vastgelegd in haar Beheervisie en beheerplan 1998 - 2007. De uitvoering van dat plan zal in 2007 voortgezet worden. Uitgangspunt voor het natuurbeheer is dat de biodiversiteit en de ecologische waarden worden behouden en waar mogelijk versterkt, door gericht te maaien, te snoeien, te rooien, te kappen, te plaggen en te begrazen. Veel aandacht zal uitgaan naar het terugdringen van invasieve soorten, zoals de Amerikaanse vogelkers, en van plaatselijk overheersende soorten.

• Op Landgoed De Lieberg zal het herstel worden afgerond met de aanplant van linden langs de oprijlaan. In overleg met aanwonenden zal de scherpe bocht in de Gooiergracht-Zuid recht worden gerokken en zullen hekwerken worden vervangen. • De bruikbaarheid van het plein voor de schaapskooi Blaricum zal worden verbeterd door het aan brengen van een naambord, een uitklapbord voor wisselende informatie en een informatiepaneel. • Er zullen 2 kleuterpaden worden aangelegd voor kinderen 4 t/m 7 jaar in het Spanderswoud en rond de Schaapskooi in Blaricum.

Naast deze algemene beheermaatregelen staan de volgende meer specifieke maatregelen gepland. • Op de overgang van Zuiderheide naar Laarder Wasmeer zullen enkele bomengroepen worden gekapt om het stuifzandlandschap te herstellen. • Om de dieren blijvend voldoende broeden schuilgelegenheid te bieden zal de rust in de rustgebieden sterker worden ondersteund en zullen nieuwe rustgebieden worden ingesteld. Reden is de toegenomen recreatieve druk in de terreinen, alsmede de groei van de populatie zoogdieren, broedvogels, amfibieën en reptielen. Het rustgebied op de Aardjesberg zal worden vergroot. • Er zullen faunapassages worden aangebracht in enkele wegen, zoals een dassentunnel nabij de Zonneheide en een faunagoot bij het Tienhovens kanaal, beide in de Noodweg. De Bussummergrintweg langs het Spanderswoud zal worden voorzien van 4 faunagoten om de duizenden padden, salamanders en kikkers tijdens de omvangrijke voorjaarstrek een veilige oversteek te bieden. • Voor het goed functioneren van het watersysteem van Cruysbergen zal een stuw in het Luie Gat worden geplaatst en zal een pomp met wateraanvoerleiding worden aangelegd, die gebiedseigen grondwater vanuit de Hilversumse Meent naar het gebied Cruysbergen brengt. Hierdoor kan er geen voedselrijk water meer in het gebied terechtkomen en worden de beste voorwaarden geschapen voor de vestiging van planten en dieren die gebonden zijn aan het typische schone en voedselarme Gooise grondwater. • Enkele archeologische monumenten, waaronder schapenkampjes en de banscheiding op de Wester- en Bussummerheide, zullen in de nazomer van 2007 worden gerestaureerd.

Recreatie De aanwijzing van de Gooise Stuwwal als Aardkundig Monument door de Provincie Noord-Holland is de aanleiding voor het maken van een beschrijving van aardkundige bijzonderheden van het Gooi; hiertoe zal een boekje met een aantrekkelijke fietsroute worden samengesteld. De Infoschuur krijgt aan de buitenzijde nieuwe panelen waardoor het voorlichtingscentrum duidelijker herkenbaar wordt. De informatiepanelen in de Infoschuur zullen worden vernieuwd en meer worden afgestemd op de boodschap van Heel de Heuvelrug. Afval De bestaande wijze van het wegwerken van afval uit de terreinen zal worden voortgezet. Gebouwen en materieel De werkloods aan de Langerhuizenweg zal worden ingericht als onderkomen voor de nieuwe vrijwilligersgroep in het noordelijk deel van het Gooi. Er zal een gereedschapsaanhangwagen worden ingericht voor vrijwilligersgroepen. Cultuurhistorie Mogelijk komt er met betrekking tot Landgoed Zonnestraal een andere partij in beeld. Daarmee zal overlegd worden over behoud en herstel van het landgoedkarakter en de natuurwaarden, en de rol die de stichting zou kunnen spelen. Handhaving Om de rustzones voor de fauna in het Spanderswoud beter tot hun recht te doen komen, zal de bebording duidelijker worden gemaakt, zodat er geen misverstand kan zijn over het aanlijngebod voor honden.

Communicatie Media-aandacht Behalve de gangbare manieren om aandacht van de media te vragen zal in 2007 extra aandacht gevraagd worden voor het 75-jarig bestaan van de stichting. Dit zal gebeuren door het verzenden van persberichten over de verschillende feestelijke activiteiten en het benaderen van perscontacten. Deze zijn zodanig dat verwacht kan worden dat er in een aantal locale kranten een artikel over de geschiedenis van het Goois Natuurreservaat zal verschijnen. Omwonenden Het landschapsherstel door middel van kap van bosopslag en plaggen op de overgang van Zuiderheide en Laarder Wasmeer zal worden toegelicht tijdens een publiekswandeling begin 2007. Omdat het heel belangrijk is publiek en omwonenden bij projecten en beheermaatregelen te betrekken, wordt dit beleid intensief voortgezet. Het aantal contactmomenten met omwonenden zal daardoor toenemen. Publieksevenementen De organisatie van publieksevenementen zal op dezelfde voet worden voortgezet. Lezingen Lezingen worden op verzoek gegeven. De verwachting is dat het aantal verzoeken niet drastisch zal veranderen. Excursies De thema-excursies worden voortgezet, evenals de excursies op verzoek. De medewerking daarbij van IVN-vrijwilligers blijft daarbij onmisbaar. Voorlichting Infoschuur Zanderij Crailoo De voorlichting over Natuurbrug Zanderij Crailoo

vanuit de Infoschuur zal worden voortgezet. Voorlichting in ’t Laer De voorlichting en educatie zoals die in ’t Laer geboden worden zullen voortgezet. Voorlichting schaapskooi De voorlichting in de schaapskooi te Blaricum en in de Infoschuur Zanderij Crailoo wordt op dezelfde voet voortgezet, evenals de samenwerking hierbij met het IVN. Voorlichting en educatie op scholen Nu er ook lessenpakketten zijn voor het voortgezet onderwijs zal deze vorm van educatie bij het standaard repertoire van de stichting worden gevoegd. Hiermee zullen tientallen schoolklassen per jaar worden bereikt, wat het draagvlak voor natuur op de lange termijn ondersteunt. Ook het verder ontwikkelen en verbeteren van het onderwijsmateriaal voor het basisonderwijs zal worden voortgezet, om te komen tot een doorlopende educatieve lijn van groep 1 van de basisschool tot en met klas 6 van het VWO en alle jaargangen en niveaus daartussen. Het nieuwe onderwijsmateriaal voor de basisschool zal in het voorjaar van 2007 gepresenteerd worden. Op initiatief van het IVN en de Milieufederatie NoordHolland zullen in samenwerking met Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht, drinkwaterbedrijf Vides, Vereniging Natuurmonumenten en Provincie NoordHolland drie educatieve grondwatermeters op samenhangende wijze in de terreinen worden geplaatst. Indien mogelijk zullen hieraan onderwijsmateriaal in de vorm van een lesbrief en een educatieve fietsroute worden gekoppeld. Drukwerk Frequentie en oplage van de Nieuwsbrief zullen gelijk blijven. Ook zal de stichting deelnemen aan de invulling van het blad Anna over het project Plan Anna’s Hoeve. Het samenwerkingsverband Heel de Heuvelrug zal een dassenfolder uitgeven. Deze illustreert de positieve invloed van de uitgevoerde ontsnipperingsmaatregelen op de dassenpopulatie. Uitgaven op dvd Zes oude 8-millimeterfilms die in de jaren dertig van de vorige eeuw zijn opgenomen door de eerste rentmeester van het Goois Natuurreservaat, ir. W. Burdet,

Kinderen leren over de natuur.

39


zullen worden gebruikt voor publicaties rondom het 75-jarig bestaan van de stichting. Internet In het inzetten van de algemene website en de samenwerking rond andere websites worden geen veranderingen verwacht. Deelname aan activiteiten van derden De stichting zal blijven inspelen op kansen om haar draagvlak te vergroten door deel te nemen aan activiteiten van derden. Interne communicatie De jaarlijkse bijeenkomsten voor vrijwilligers en medewerkers blijven bestaan. Onderzoeksverslagen Wanneer toestemming wordt verleend voor het uitvoeren van onderzoek in de terreinen van de stichting zal steeds een onderzoeksverslag worden verlangd.

Relaties De stichting zal zich inspannen om de herstart van een coördinatieorgaan voor natuur- en milieueducatie als het CNME mogelijk te maken. Dit zal gebeuren door partijen te mobiliseren en te overtuigen van de steunwaardigheid van dit initiatief. Naar verwachting zal in de loop van het jaar een stichting voor de coördinatie van natuur- en milieueducatie in het Gooi en omstreken van start kunnen gaan. Deze stichting zal met financiële steun van de provincie Noord-Holland en de Gooi- en Vechtgemeenten worden opgericht samen met het Gewest Gooi en Vechtstreek, het Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht, het IVN en Vereniging Natuurmonumenten. Het Goois natuurreservaat zal bovendien zorg dragen voor de huisvesting van de aan de nieuwe stichting verbonden medewerker van het IVN. Publieksreacties Door bewaking van de afhandelingsprocedure van de publieksreacties zullen deze adequaat worden beantwoord. FOTO: LUC ENTING

Een opvallende verschijning in het Goois Natuurreservaat: de Schotse hooglander.

40

Actief voor het Goois Natuurreservaat Inzet van velen Het blijft zaak dat de doelstelling van de stichting gedragen wordt door vele handen: vrijwilligers, medewerkers, bestuurders en stagiairs. Organisatiestructuur In de organisatiestructuur worden geen wijzigingen verwacht.

Financiële Adviescommissie De Financiële Adviescommissie zal zoals gebruikelijk ook in 2007 worden geraadpleegd over de jaarrekening 2006, de werkbegroting 2007, de begroting 2008 en de meerjarenraming. Klankbordgroep In de deelname van de verschillende organisaties aan de Klankbordgroep Gebruikers Natuurterreinen Goois Natuurreservaat worden geen wijzigingen verFOTO: LUC ENTING

Vrijwilligersbeleid De vrijwilligers krijgen een kledingpakket met logo voor herkenbaarheid en binding. Het gaat om werkkleding van polo tot jack en alle laagjes daartussen die wat comfort kunnen brengen bij het werken in de natuur onder verschillende weersomstandigheden.

in de personele vertegenwoordiging van de Provincie Noord-Holland.

Naar gelang de specifieke werkzaamheden krijgen vrijwilligers dat deel van de kledingset dat bij de uitvoering van hun taak past. Door middel van aanscherping van het vrijwilligersbeleid streeft de stichting naar een nog steviger binding en zo mogelijk naar een toename van het aantal vrijwilligers. Vrijwilligers De stichting streeft naar een voortzetting van de stijgende lijn die er zit in het aantal vrijwilligers, of minimaal een gelijk blijvend niveau. Medewerkers Enkele medewerkers zullen gebruik gaan maken van de FPU-regeling of met pensioen gaan en zo mogelijk worden vervangen. In de loop van het jaar zal een werving worden gestart voor een senior projectleider, die na gebleken geschiktheid over enkele jaren de rentmeester kan opvolgen. Stagiairs Naar verwachting zullen weer 2 tot 6 stagiairs worden ingezet. Opleiding en training Waar nodig volgen medewerkers opleidingen en trainingen op het gebied van natuurbeheer, communicatie, vrijwilligersbeleid, digitale technieken, weerbaarheid, eerste hulp en bedrijfshulpverlening. Bestuur In de bestuursstructuur en in de bestuurssamenstelling worden geen wijzigingen verwacht anders dan de doorwerking van de statenverkiezingen van maart Reeën worden regelmatig gezien in de terreinen.

41

A C T I E F

V O O R

H E T

G O O I S


wacht. Er zijn drie vergaderingen gepland, waarvan één gecombineerd met een terreinbezoek. Geldstromen Voor het werk van de stichting zal in 2007 gebruik worden gemaakt van dezelfde geldstromen als in 2006. Subsidies Als gevolg van de inwerkingtreding van de Wet Investeringsbudget Landelijk Gebied (WILG) zal het merendeel van de overheidssubsidies waarop de stichting een beroep kan doen vanaf 2007 door de provincie worden verstrekt. De stichting zal zich inzetten om het Uitvoerings-programma Noordelijke Heuvelrug in aanmerking te laten komen voor subsidiëring vanuit de Provincie Noord-Holland en vanuit het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG).

Per 1 januari loopt de zesjarige rijkssubsidieperiode voor het Programma Beheer af. De subsidie is wederom aangevraagd en zal naar verwachting worden verstrekt voor een periode van opnieuw 6 jaar, zij het voortaan op grond van een provinciale subsidieregeling. Stichting Steun Goois Natuurreservaat De samenwerking met de Stichting Steun Goois Natuurreservaat zal op dezelfde voet worden voortgezet. Planning en controle De planning en controle wordt op dezelfde wijze voortgezet. Beleid reserves Het beleid met betrekking tot reserves verandert niet.

Gecomprimeerde Staat van Baten en Lasten 2007 Stichting Gooisch Natuurreservaat x € 1.000 Lasten

Baten

Personeelskosten Bestuurskosten Bureaukosten Beheer Terreinen

€ € € €

1.440 77 114 848

Eigen opbrengsten € 318 Bijdragen derden € 426 Bijdragen participanten € 1.735

Totaal Lasten

€

2.479

Totaal Baten

€ 2.479

Verkorte begroting voor het jaar 2007, in de vorm van een staat van baten en lasten.

Gecomprimeerde Staat van Baten en Lasten Meerjarenbegroting 2008-2011 Stichting Gooisch Natuurreservaat x € 1.000 Lasten: Personeelskosten Bestuurskosten Bureaukosten Beheer Terreinen Totaal Lasten

€ € € € €

1.487 79 121 881 2.568

€ € € € €

1.539 80 123 894 2.636

€ € € € €

1.593 81 125 908 2.707

€ € € € €

1.561 82 127 921 2.691

Baten: Eigen opbrengsten Bijdragen derden Bijdragen participanten Totaal Baten

€ € € €

348 436 1.784 2.568

€ € € €

353 447 1.836 2.636

€ € € €

359 458 1.890 2.707

€ € € €

364 381 1.946 2.691

Verkorte meerjarenbegroting voor de jaren 2008 tot en met 2011.

42

De pas geopende Natuurbrug Zanderij Crailoo trekt overweldigend veel belangstelling. FOTO: BART SIEBELINK FOTO: BART SIEBELINK

Ook de schaapskudde maakt gebruik van de natuurbrug.

43

O V E R Z I C H T S K A A R T

T E R R E I N E N

Datum: juni 2007

44

Een koninklijk jaar!

Recommend Documents