Een prestatievol jaar

Koninklijke DSM N.V.

DSM Profiel

Jaarverslag 2005

Koninklijke DSM N.V. Jaarverslag 2005

Koninklijke DSM N.V. Postbus 6500 6401 JH Heerlen T + 31 (45) 578 8111 F + 31 (45) 571 9753 E [email protected]

www.dsm.com

Een prestatievol jaar

DSM is wereldwijd actief op het gebied van producten voor de voedingsindustrie en de farmaceutische industrie, hoogwaardige materialen en industriële chemicaliën. De onderneming ontwikkelt, produceert en verkoopt innovatieve producten en diensten die bijdragen aan de kwaliteit van het leven. DSMproducten worden gebruikt in een breed scala van eindmarkten en toepassingen, zoals voedingsen gezondheidsproducten voor mens en dier, persoonlijke verzorging, geneesmiddelen, auto's en andere transportmiddelen, coatings, producten voor de bouw en elektrotechnische en elektronica-producten. DSM's strategie, met als motto Vision 2010 – Building on Strengths, is gericht op versnelde winstgevende en innovatieve groei van de specialty-activiteiten van de onderneming. De pijlers van deze strategie zijn marktgedreven groei, innovatie en uitbreiding in opkomende economieën. DSM heeft een jaaromzet van ruim € 8 miljard en biedt werk aan zo’n 22.000 mensen wereldwijd. DSM behoort met veel van zijn activiteiten tot de wereldtop. De onderneming heeft vestigingen in Europa, Azië, Afrika en Noord- en Zuid-Amerika. Het hoofdkantoor is gevestigd in Nederland

‰

8

Web link Uitgebreide informatie over de strategie van DSM is ook te vinden op www.dsm.nl : Over DSM

Jaarverslag 2005

www.dsm.com


DSM Profiel

Jaarverslag 2005



www.dsm.com



‰

8


Jaarverslag 2005

www.dsm.com

DSM in het kort

Life Science Products

De activiteiten van DSM zijn georganiseerd in businessgroepen die samenhangende product/marktcombinaties vertegenwoordigen. De businessgroepdirecteuren rapporteren rechtstreeks aan de Raad van Bestuur. Voor rapportagedoeleinden zijn de activiteiten opgedeeld in drie strategische clusters (Life Science Products, Performance Materials en Industrial Chemicals) plus DSM Nutritional Products. Daarnaast rapporteert DSM over een aantal andere activiteiten onder de noemer Other activities.

€1.479m €1.914m

€2.447m €1.687m

– Duidelijke rendementsverbetering Pharma door herstructureringen. – Voedingsingrediëntenbusiness profiteert van innovaties.

– VITAL-programma draagt bij aan verdere resultaatverbetering. – Belangrijke stappen genomen om concurrentiepositie veilig te stellen

– Sterke prestaties van alle businessgroepen in 2005. – Acquisitie NeoResins versterkt verfharsenbusiness.

– Gunstige marktomstandigheden voor kunstmest en vezelgrondstoffen. – Overcapaciteit in markten voor melamine.

DSM Fine Chemicals Produceert chemische tussenproducten voor de agrochemische industrie, de voedingsindustrie en de farmaceutische industrie. Producten onder andere: glyoxylzuur, fumaarzuur, aspartaam, benzoëzuur, natriumbenzoaat.

DSM Nutritional Products ‘s Werelds grootste producent van vitaminen, carotenoïden en andere biochemicaliën en fijnchemicaliën.

DSM Elastomers Maakt synthetische rubbers (EPDM) en thermoplastische elastomeren (TPV’s) voor de automobielindustrie, de bouwsector en de witgoedindustrie.

DSM Fibre Intermediates Producent van caprolactam en acrylonitril – grondstoffen voor synthetische vezels en kunststoffen. Caprolactam is de grondstof voor Nylon 6, dat een zeer breed toepassingsgebied heeft.

DSM Pharmaceutical Products Levert custom manufacturing-diensten voor de farmaceutische en agrochemische industrie. Producten: actieve ingrediënten, hoogwaardige tussenproducten, monoklonale antistoffen, steriele productie en verpakking van medicijnen zoals capsules en tabletten. DSM Anti-Infectives Maakt penicillineproducten en andere actieve ingrediënten voor de antibiotica-industrie. Producten: penicilline G, tussenproducten voor penicilline (6-APA en 7-ADCA), zijketens, semisynthetische penicillines, semi-synthetische cefalosporines. DSM Food Specialties Producent van ingrediënten voor zuivelproducten, hartige producten, dranken en functionele voedingsmiddelen en enzymen voor de voedingsmiddelenindustrie. Producten onder andere: zuursels, smaakversterkers, enzymen voor bakkerijen en brouwerijen, arachidonzuur, probiotica en peptiden.

- Human Nutrition & Health Productie van functionele voedingsingrediënten voor de voedingsindustrie en actieve ingrediënten voor persoonlijke verzorgingsproducten voor fabrikanten van cosmetica en huidverzorgingsproducten. Voedingsingrediënten onder andere: alle vitaminen, carotenoïden (pigmenten en anti-oxidanten), probioticastammen, extract van groene thee. Ingrediënten voor persoonlijke verzorging: actieve ingrediënten (bijv. speciale vitamine C en E in speciale productvorm) voor huid-, haaren mondverzorging; UV-filters. - Animal Nutrition & Health Wereldmarktleider in vitaminen, carotenoïden en enzymen voor de diervoederindustrie. Producten: opbrengstverhogende producten voor dieren (bijv. voor gezonde darmflora, gezonde botten). Beschikt over 35 premix-fabrieken voor diervoeders over de hele wereld.

Leveringen 2005

1. DSM Fine Chemicals 303 2. DSM Pharmaceutical Products 482 3. DSM Anti-Infectives 330 4. DSM Food Specialties 416 Totaal 1.531

1. Human Nutrition & Health 2. Animal Nutrition & Health 3. Personal Care Totaal

4

2

Industrial Chemicals

DSM Dyneema Producent van Dyneema®, ‘s werelds sterkste vezel (op basis van ultrahoogmoleculair polyetheen). Toegepast in producten voor persoonlijke bescherming, de luchtvaartindustrie, de scheepvaart, vrije-tijdsproducten, sportproducten en de medische industrie. DSM Engineering Plastics Maakt polyamiden, polyesters, polycarbonaten, ultrahoogmoleculair polyetheen en extrudeerbare lijmharsen voor de automobielindustrie, de machinebouwindustrie, de elektrotechnische en elektronica-industrie en de extrusie-industrie. DSM Coating Resins Producent van harsen voor verfsystemen, zoals poederverfharsen, vloeibare verfharsen en UV-uithardbare harsen, op basis van water of oplosmiddel of in vaste vorm. De meeste van deze producten worden in industriële toepassingen gebruikt.

DSM Melamine Produceert melamine, een product dat wordt gebruikt in impregneerharsen en lijmharsen voor de houtverwerkend industrie. Voorbeelden van toepassingen zijn laminaatvloeren, vlamvertragers, bankbiljetten, autolakken en duurzaam kunststof serviesgoed. DSM Agro Produceert ammoniak en meststoffen met een hoog stikstofgehalte voor de bemesting van grasland. DSM Energy Neemt deel in de opsporing en winning van olie en gas in het Nederlandse deel van het Continentaal Plat.

Leveringen 2005 973 875 98 1.946

2

1

1

2

1

4

3

1. DSM Fibre Intermediates 2. DSM Melamine 3. DSM Agro 4. DSM Energy Totaal

1,243 212 370 74 1.899

1

3

EBITDA / Netto-omzet (in %)



2004

2004

2004

2005

2005

2005

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

15

20

0

5

10

15

2 4

2004

10

20

2005

0

5

10

Jaarverslag 2005

15

20

Nutrition -

Human Nutrition & Health Animal Nutrition & Health DSM Food Specialties New Business Development delen van DSM Fine Chemicals

Pharma - DSM Anti-Infectives - DSM Pharmaceutical Products - delen van DSM Fine Chemicals

Performance Materials

-


5

Om te zorgen voor een optimale krachtenbundeling van de verschillende businessgroepen wordt het organisatiemodel van DSM aangepast aan de nieuwe Vision 2010-strategie. Vanaf het tweede kwartaal 2006 zijn er vier clusters:


Leveringen 2005

1. DSM Elastomers (incl. DSM Dyneema) 646 2. DSM Engineering Plastics 705 3. DSM Coating Resins 698 4. DSM Composite Resins 410 Totaal 2.459

Eind 2005 startte DSM met zijn nieuwe strategie voor de periode 2006-2010: Vision 2010 – Building on Strengths.Met deze strategie richt DSM zich op versnelde winstgevende en innovatieve groei van zijn specialty-activiteiten. De onderliggende doelstelling: zoveel mogelijk waarde creëren, langs drie lijnen: 1. marktgedreven groei en innovatie; 2. uitbreiding van activiteiten in opkomende economieën; 3. operational excellence.

- DSM Engineering Plastics (incl. DSM Dyneema) - DSM Resins - DSM Elastomers

3

0

Nieuwe structuur – Vision 2010

DSM Composite Resins Maakt onverzadigde polyesterharsen voor de botenbouw, de vrijetijdsindustrie, de bouwsector en de automobielindustrie.

Leveringen 2005 3


‰

DSM Nutritional Products

0

3

www.dsm.com

6

9

12

15

DSM Fibre Intermediates DSM Melamine DSM Agro DSM Energy

DSM in het kort


De activiteiten van DSM zijn georganiseerd in businessgroepen die samenhangende product/marktcombinaties vertegenwoordigen. De businessgroepdirecteuren rapporteren rechtstreeks aan de Raad van Bestuur. Voor rapportagedoeleinden zijn de activiteiten opgedeeld in drie strategische clusters (Life Science Products, Performance Materials en Industrial Chemicals) plus DSM Nutritional Products. Daarnaast rapporteert DSM over een aantal andere activiteiten onder de noemer Other activities.

€1.479m €1.914m

€2.447m €1.687m

– Duidelijke rendementsverbetering Pharma door herstructureringen. – Voedingsingrediëntenbusiness profiteert van innovaties.

– VITAL-programma draagt bij aan verdere resultaatverbetering. – Belangrijke stappen genomen om concurrentiepositie veilig te stellen

– Sterke prestaties van alle businessgroepen in 2005. – Acquisitie NeoResins versterkt verfharsenbusiness.

– Gunstige marktomstandigheden voor kunstmest en vezelgrondstoffen. – Overcapaciteit in markten voor melamine.

DSM Fine Chemicals Produceert chemische tussenproducten voor de agrochemische industrie, de voedingsindustrie en de farmaceutische industrie. Producten onder andere: glyoxylzuur, fumaarzuur, aspartaam, benzoëzuur, natriumbenzoaat.

DSM Nutritional Products ‘s Werelds grootste producent van vitaminen, carotenoïden en andere biochemicaliën en fijnchemicaliën.

DSM Elastomers Maakt synthetische rubbers (EPDM) en thermoplastische elastomeren (TPV’s) voor de automobielindustrie, de bouwsector en de witgoedindustrie.

DSM Fibre Intermediates Producent van caprolactam en acrylonitril – grondstoffen voor synthetische vezels en kunststoffen. Caprolactam is de grondstof voor Nylon 6, dat een zeer breed toepassingsgebied heeft.

DSM Pharmaceutical Products Levert custom manufacturing-diensten voor de farmaceutische en agrochemische industrie. Producten: actieve ingrediënten, hoogwaardige tussenproducten, monoklonale antistoffen, steriele productie en verpakking van medicijnen zoals capsules en tabletten. DSM Anti-Infectives Maakt penicillineproducten en andere actieve ingrediënten voor de antibiotica-industrie. Producten: penicilline G, tussenproducten voor penicilline (6-APA en 7-ADCA), zijketens, semisynthetische penicillines, semi-synthetische cefalosporines. DSM Food Specialties Producent van ingrediënten voor zuivelproducten, hartige producten, dranken en functionele voedingsmiddelen en enzymen voor de voedingsmiddelenindustrie. Producten onder andere: zuursels, smaakversterkers, enzymen voor bakkerijen en brouwerijen, arachidonzuur, probiotica en peptiden.

- Human Nutrition & Health Productie van functionele voedingsingrediënten voor de voedingsindustrie en actieve ingrediënten voor persoonlijke verzorgingsproducten voor fabrikanten van cosmetica en huidverzorgingsproducten. Voedingsingrediënten onder andere: alle vitaminen, carotenoïden (pigmenten en anti-oxidanten), probioticastammen, extract van groene thee. Ingrediënten voor persoonlijke verzorging: actieve ingrediënten (bijv. speciale vitamine C en E in speciale productvorm) voor huid-, haaren mondverzorging; UV-filters. - Animal Nutrition & Health Wereldmarktleider in vitaminen, carotenoïden en enzymen voor de diervoederindustrie. Producten: opbrengstverhogende producten voor dieren (bijv. voor gezonde darmflora, gezonde botten). Beschikt over 35 premix-fabrieken voor diervoeders over de hele wereld.

Leveringen 2005

1. DSM Fine Chemicals 303 2. DSM Pharmaceutical Products 482 3. DSM Anti-Infectives 330 4. DSM Food Specialties 416 Totaal 1.531

1. Human Nutrition & Health 2. Animal Nutrition & Health 3. Personal Care Totaal

4

2


DSM Dyneema Producent van Dyneema®, ‘s werelds sterkste vezel (op basis van ultrahoogmoleculair polyetheen). Toegepast in producten voor persoonlijke bescherming, de luchtvaartindustrie, de scheepvaart, vrije-tijdsproducten, sportproducten en de medische industrie. DSM Engineering Plastics Maakt polyamiden, polyesters, polycarbonaten, ultrahoogmoleculair polyetheen en extrudeerbare lijmharsen voor de automobielindustrie, de machinebouwindustrie, de elektrotechnische en elektronica-industrie en de extrusie-industrie. DSM Coating Resins Producent van harsen voor verfsystemen, zoals poederverfharsen, vloeibare verfharsen en UV-uithardbare harsen, op basis van water of oplosmiddel of in vaste vorm. De meeste van deze producten worden in industriële toepassingen gebruikt.

DSM Melamine Produceert melamine, een product dat wordt gebruikt in impregneerharsen en lijmharsen voor de houtverwerkend industrie. Voorbeelden van toepassingen zijn laminaatvloeren, vlamvertragers, bankbiljetten, autolakken en duurzaam kunststof serviesgoed. DSM Agro Produceert ammoniak en meststoffen met een hoog stikstofgehalte voor de bemesting van grasland. DSM Energy Neemt deel in de opsporing en winning van olie en gas in het Nederlandse deel van het Continentaal Plat.

Leveringen 2005 973 875 98 1.946

2

1

1

2

1

4

3

1. DSM Fibre Intermediates 2. DSM Melamine 3. DSM Agro 4. DSM Energy Totaal

1,243 212 370 74 1.899

1

3




2004

2004

2004

2005

2005

2005

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

15

20

0

5

10

15

2 4

2004

10

20

2005

0

5

10

Jaarverslag 2005

15

20

Nutrition -

Human Nutrition & Health Animal Nutrition & Health DSM Food Specialties New Business Development delen van DSM Fine Chemicals

Pharma - DSM Anti-Infectives - DSM Pharmaceutical Products - delen van DSM Fine Chemicals


-


5

Om te zorgen voor een optimale krachtenbundeling van de verschillende businessgroepen wordt het organisatiemodel van DSM aangepast aan de nieuwe Vision 2010-strategie. Vanaf het tweede kwartaal 2006 zijn er vier clusters:


Leveringen 2005

1. DSM Elastomers (incl. DSM Dyneema) 646 2. DSM Engineering Plastics 705 3. DSM Coating Resins 698 4. DSM Composite Resins 410 Totaal 2.459

Eind 2005 startte DSM met zijn nieuwe strategie voor de periode 2006-2010: Vision 2010 – Building on Strengths.Met deze strategie richt DSM zich op versnelde winstgevende en innovatieve groei van zijn specialty-activiteiten. De onderliggende doelstelling: zoveel mogelijk waarde creëren, langs drie lijnen: 1. marktgedreven groei en innovatie; 2. uitbreiding van activiteiten in opkomende economieën; 3. operational excellence.

- DSM Engineering Plastics (incl. DSM Dyneema) - DSM Resins - DSM Elastomers

3

0

Nieuwe structuur – Vision 2010

DSM Composite Resins Maakt onverzadigde polyesterharsen voor de botenbouw, de vrijetijdsindustrie, de bouwsector en de automobielindustrie.

Leveringen 2005 3


‰


0

3

www.dsm.com

6

9

12

15

DSM Fibre Intermediates DSM Melamine DSM Agro DSM Energy

Kerngegevens DSM 2005

Netto-omzet (x miljoen)

CFROI

Aantal medewerkers (ultimo jaar)

€8.195 Bedrijfsresultaat (EBIT) (x miljoen)

€808 Investeringen en acquisities (x miljoen)

9,1% 21.820 Nettowinst exclusief bijzondere posten (x miljoen)

Nettowinst (x miljoen)

€563

€527

Nettowinst exclusief bijzondere posten (per gewoon aandeel)

Dividend (per gewoon aandeel)

€974 €2,87 €1,00

Toekomstgerichte uitspraken Dit jaarverslag bevat een aantal toekomstgerichte uitspraken. Deze uitspraken zijn gebaseerd op huidige verwachtingen, inschattingen en prognoses van het DSM-management en de informatie die de onderneming momenteel ter beschikking staat. De uitspraken zijn onderhevig aan bepaalde risico’s en onzekerheden die moeilijk zijn in te schatten. DSM kan dan ook niet garanderen dat zijn verwachtingen zullen uitkomen. Verder wijst DSM elke verplichting om de in het jaarverslag gedane uitspraken te actualiseren af.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

1

Inhoud

03 Belangrijke financiële gegevens 04 Bericht van de Voorzitter 18 20 23 25 25 27 30 30 31 31 32

Sectie 1 Verslag van de Raad van Bestuur Belangrijkste ontwikkelingen in 2005 Strategie – terugblik en vooruitblik Corporate governance Veiligheid, gezondheid, milieu Human Resources Onderzoek en Ontwikkeling Intellectuele Eigendom ICT en e-Business Inkoop Macro-economie Financiële resultaten

36 42 46 52 56

Sectie 2 Overzicht van de activiteiten Life Science Products DSM Nutritional Products Performance Materials Industrial Chemicals Other Activities

58 Bericht van de Raad van Commissarissen aan de aandeelhouders 60 Personalia 62 Beloningsbeleid Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen 62 Beloningsbeleid vanaf 2005 64 Beloningen in 2005 70 71 71 72 74 75

Sectie 3 Corporate Governance, risicomanagement en internal control Organisatie Corporate governance code Besturingskader Risicomanagementsysteem Financieel beleid Risico’s

78 Informatie over het aandeel DSM Sectie 4 Jaarrekening 2005 Koninklijke DSM N.V. 82 Geconsolideerde jaarrekening 82 Overzicht van de belangrijkste grondslagen voor de jaarrekening 87 Geconsolideerde overzichten 91 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening van Koninklijke DSM N.V. 128 Jaarrekening Koninklijke DSM N.V. 133 Overige gegevens 133 Accountantsverklaring 134 Winstbestemming 134 Bijzondere statutaire rechten 136 Vijf jaar DSM 139 Toelichting op enkele financiële begrippen en kencijfers 140 Index - Jaarrekening

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

2

Belangrijke financiële gegevens

In dit jaarverslag: 1. zijn Bedrijfsresultaat, EBITDA en EBIT exclusief bijzondere posten. 2. wordt Nettowinst gedefinieerd als Nettowinst toekomend aan aandeelhouders van Koninklijke DSM N.V.

(geconsolideerd)

kerncijfers (x € miljoen): netto-omzet bedrijfsresultaat plus afschrijvingen (EBITDA) bedrijfsresultaat (EBIT) nettowinst exclusief bijzondere posten nettoresultaat bijzondere posten nettowinst dividend afschrijvingen investeringen acquisities cashflow (nettowinst plus afschrijvingen) nettoschuld eigen vermogen totaal activa geïnvesteerd vermogen per gewoon aandeel in €: nettowinst exclusief bijzondere posten nettowinst dividend eigen vermogen ratio's (in %): bedrijfsresultaat / netto-omzet (ROS) EBITDA / netto-omzet CFROI nettoschuld / vermogen plus nettoschuld vermogen / balanstotaal EBITDA / netto financieringslasten middelen uit operationele activiteiten / netto-omzet personeel: gemiddelde personeelsbezetting personeel ultimo jaar

2005

2004

8.195 1.311 808

7.832 1.067 562

563 -36 527

423 -130 293

207 503 401 573 1.066 832 5.474 10.025 6.221

190 505 348 928 339 5.068* 9.626 5.558

2,87 2,68 1,00 27,45

2,09 1,41 0,875 25,19

9,9 16,0 9,1 0,13 0,55 18,7 8,5 22.839 21.820

7,2 13,6 8,1 0,06* 0,53* 19,1 11,8 24.503 24.204

*Exclusief het effect van de tijdelijke herrubricering van de cumulatief preferente aandelen A in 2004.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

3

Bericht van de Voorzitter Peter Elverding

Zeer goed jaar 2005 was een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van onze onderneming. We boekten op vrijwel alle fronten sterke vooruitgang en legden daarmee een solide basis voor verdere waardecreërende groei. Wij zullen met grote voortvarendheid nieuwe kansen oppakken in het kader van onze ambitieuze strategie voor de komende vijf jaar: Vision 2010 – Building on Strengths.

Raad van Bestuur (van links naar rechts): C.H. van Dalen, F. Sijbesma, J. Zuidam (plaatsvervangend voorzitter), P.A.F.W. Elverding (voorzitter) en C. Goppelsroeder.

DSM is financieel gezond en technologisch sterk en is nu begonnen aan een nieuwe strategische koers met nieuwe kansen en uitdagingen.

De financiële resultaten over 2005 waren significant beter dan die van 2004. De netto-omzet groeide met bijna 5%, en het bedrijfsresultaat van € 808 miljoen was het hoogste dat DSM ooit heeft behaald. In 2005 creëerden we substantiële waarde, met een Cash Flow Return on Investment (CFROI) die met 9,1% duidelijk boven de gewogen gemiddelde kapitaalskosten (WACC) uitkwam. De onderneming profiteerde van evenwichtige marktomstandigheden, een betere economie – hoewel er per regio duidelijke verschillen waren –, gemiddeld stabiele wisselkoersen en allerlei eigen acties, variërend van Operational Excellence-programma’s tot de succesvolle marktintroductie van nieuwe producten en toepassingen. Het doet mij met name genoegen dat vrijwel alle businessgroepen en -units erin slaagden om hun omzet en bedrijfsresultaat te verbeteren. Vision 2005 afgerond – nieuwe strategie al in volle gang

‰

2005: een zeer goed jaar

+44%

+14%

Bedrijfsresultaat stijgt met € 246 miljoen tot € 808 miljoen

Stijging dividend tot € 1,00 per aandeel

9,1%

nr. 1

CFROI, duidelijk boven WACC

DSM behoudt koppositie chemiesector in Dow Jones Sustainability World Index

49%

-16%

Total Shareholder Return

De frequentie-index voor alle te rapporteren ongevallen verbetert tot 0,74 (2004: 0,88)

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

We hebben onze strategie Vision 2005: Focus and Value met succes afgerond. Belangrijke gebeurtenissen in 2005 in het kader van onze portfoliotransformatie waren de overname van harsenspecialist NeoResins van Avecia en de verkoop van onze bakery ingredients-activiteiten. De succesvolle voltooiing van Vision 2005 heeft ons een solide basis verschaft voor de volgende stap, zoals omschreven in onze nieuwe strategie Vision 2010 – Building on Strengths. Deze nieuwe strategie is gericht op versnelde groei en vergroting van het aandeel van specialty-producten in onze

4

Bericht van de Voorzitter

portfolio, versnelde innovatie, uitbreiding van onze activiteiten in opkomende economieën en verdergaande Operational Excellence. De eerste stappen zijn al gezet. Een uitgebreide evaluatie van Vision 2005 en de achtergrond en doelstellingen van Vision 2010 zijn te vinden op pagina 20-23 van dit verslag.

Wij betreuren het dat Henk van Dalen, die zes jaar lang lid van de Raad van Bestuur is geweest, heeft besloten per 1 april 2006 een carrièrekans buiten de onderneming te benutten. De onderneming is Henk van Dalen dankbaar voor de betrokkenheid en het leiderschap dat hij de afgelopen 29 jaar heeft laten zien. Hij speelde een sleutelrol in het transformatieproces Vision 2005 en het uitstippelen van de nieuwe strategische Op het gebied van Veiligheid, Gezondheid koers voor de onderneming. Wij betreuren en Milieu (VGM) maakten we in 2005 belangrijke vooruitgang. Eind 2005 hadden het ook dat ons bestuurslid Chris we tien van onze veertien milieudoelstellingen Goppelsroeder om persoonlijke redenen voor 2006 bereikt. De frequentie-index voor heeft besloten zijn functie per 1 april 2006 alle te rapporteren ongevallen nam verder ter beschikking te stellen. Chris af. In 2005 behielden we onze eerste plaats Goppelsroeder heeft onder meer een in de chemiesector van de Dow Jones belangrijke rol gespeeld bij het ontwikkelen Sustainability World Index. In onze nieuwe van DSM’s nieuwe strategische programma strategie zijn ook targets opgenomen op Vision 2010. Voor zijn benoeming tot lid het gebied van duurzaamheid. Een van de Raad van Bestuur speelde hij een uitgebreide beschrijving van onze activiteiten belangrijke rol bij de integratie en en ambities op dit vlak is te vinden in ons transformatie van DSM Nutritional Products. Triple P Verslag over 2005. Beide collega’s verdienen grote waardering voor hun werk. De weg vooruit

DSM is financieel gezond en technologisch sterk en is nu begonnen aan een nieuwe Al met al zou ik 2005 willen kwalificeren als strategische koers met nieuwe kansen en een zeer goed jaar voor DSM, ondanks een uitdagingen. De succesvolle afronding van aantal minder gunstige ontwikkelingen zoals Vision 2005 heeft de weg vrijgemaakt voor de hoge en volatiele grondstofkosten. 2005 de volgende logische stap, Vision 2010 – was een jaar van historisch sterke resultaten, Building on Strengths. Het begin is er al, en goede prestaties op het gebied van duurwe zullen daar een vervolg aan geven door zaamheid en significante vooruitgang bij het de capaciteiten en krachten binnen de verder uitbuiten van kansen voor waardeonderneming verder te bundelen, gericht creërende groei op basis van alles wat we in op de succesvolle uitvoering van deze 2005 en de voorgaande jaren hebben strategie. bereikt. Onze medewerkers verdienen zeer grote waardering voor de betrokken en vasthoudende manier waarop zij van DSM een betere en sterkere specialty-chemicals onderneming hebben gemaakt. Het is niet gemakkelijk geweest, maar al het harde werk heeft duidelijk vruchten afgeworpen. Ik wil ook onze klanten en aandeelhouders bedanken voor hun niet aflatende steun tijdens de uitvoering van onze transformatiestrategie. Peter Elverding Voorzitter van de Raad van Bestuur [email protected]

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

5

‰ ‰

DSM Dyneema produceert een high performance polyetheenvezel met een laag gewicht en hoge sterkte die wordt gebruikt in touwen, kabels en netten in de visserij-, scheepvaarten offshore sectoren.

DSM Coating Resins produceert synthetische coatingharsen die toegepast worden in de scheepvaartindustrie.

DSM Fibre Intermediates produceert caprolactam, de grondstof voor Nylon-6, dat wordt toegepast in textiel en acrylonitril, de grondstof voor acrylvezels.

DSM Engineering Plastics produceert isolatiematerialen voor laagspanning schakelmateriaal en componenten voor ICTapparatuur, lampfittingen en armaturen, motoren, draad en kabels, behuizingen en elektrische apparatuur.

PeptoPro®, een sportherstel ingrediënt – een product van DSM Food Specialties – onderscheidt zich van andere sport- en energiedranken doordat het voor een sneller herstel van de energievoorraad in de spieren zorgt.

DSM Melamine produceert melamine, dat vooral wordt toegepast in lijmen en impregneerharsen voor panelen op houtbasis die in de bouw worden gebruikt. Melamine wordt ook gebruikt als plastificeermiddel voor beton.

‰

‰

‰

‰ DSM Fine Chemicals levert producten die overal ter wereld worden toegepast in coatings, harsen, kleurstoffen, pigmenten, polymeren en kunststoffen, niet alleen als basisproducten maar ook als additieven die de eindproducten speciale eigenschappen verlenen, zoals sterkte, UV-bestendigheid en elasticiteit.

‰

DSM is overal… een innovatieve onderneming DSM Nutritional Products produceert vitaminen en UV-filters die o.a.in persoonlijke verzorgingsproducten worden toegepast.

‰ DSM Nutritional Products produceert vitaminen, carotenoïden, enzymen, aminozuren en ingrediënten voor de bereiding van voer voor huisdieren en andere dieren.

‰

‰

DSM NeoResins produceert harsen met een hoge duurzaamheid die speciaal ontworpen zijn voor de scheepvaartindustrie.

DSM Composite Resins produceert onverzadigde polyesterharsen, gelcoats, sizings & binders en polymere weekmakers die worden gebruikt in glasvezelversterkte kunststoffen voor toepassing in de scheepvaartindustrie.

‰

‰

Innovatie

Meer dan briljante ideeën Innovatie gaat niet alleen over briljante ideeën, de modernste technologie en geavanceerde laboratoria. Het signaleren van markttrends en nieuwe kansen hoort er beslist ook bij. Op basis van technologisch vermogen de kwaliteit van het leven van mensen verbeteren. Op een manier die commercieel attractief is, voor onze klanten en voor ons. Met onze versnelde transformatie naar een echte specialtyonderneming, is het belang van innovatie verder gegroeid. En we zullen er de komende tijd een extra impuls aan geven, want innovatie is een van de hoekstenen van onze nieuwe strategie Vision 2010 – Building on Strengths. We zullen ons vooral concentreren op de groeigebieden hoogwaardige materialen en voedingsingrediënten. We zetten onze betrokkenheid bij innovatie nadrukkelijk kracht bij, onder meer door aanzienlijke extra middelen in te zetten en door nieuwe, innovatiegezinde talenten aan te nemen. Bovendien onderzoeken wij ook een aantal belangrijke, opkomende gebieden: gepersonaliseerde voeding, biomedische materialen, speciale verpakkingen en industriële of ‘witte’ biotechnologie.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

8

Waardevol navigeren DSM heeft technologie ontwikkeld waarmee materialen en oppervlakken kunnen worden bewerkt op nanometerschaal. Betere controle over bepaalde eigenschappen en effecten die op deze schaal optreden, heeft interessante en waardevolle functionele eigenschappen ontsloten. In eerste instantie zijn antireflectieve coatings op basis van deze technologie ontwikkeld. Die worden bijvoorbeeld gebruikt bij platte beeldschermen en, meer recent, ook bij andere toepassingen met glas. Antireflectieve coatings hebben uitstekende optische en mechanische eigenschappen.

Vanwege hun nanostructuur kunnen deze eigenschappen in één enkele laag bij elkaar worden gebracht. Andere technologieën hebben vaak twee, soms wel tot zes verschillende optische lagen nodig. Voor de komende jaren zal DSM zich ook gaan richten op transparante coatings die UV-straling tegenhouden en coatings die niet meer kunnen beslaan. Bovendien wordt gewerkt aan vuilafstotende coatings, die voorkomen dat biologisch materiaal zoals eiwitten of micro-organismen zich aan oppervlakken hechten.

Brewers Clarex™ – een heldere oplossing Elk bier heeft de neiging troebel te worden. Hoe zou bier beter gestabiliseerd kunnen worden, zonder nadelige effecten voor smaak en kleur? Bierbrouwers zijn gehecht aan hun eigen recepten, gebaseerd op vele jaren ervaring. Ze stabiliseren hun bier door zogeheten adsorbenten toe te voegen, maar daarmee verdwijnen ook belangrijke bestanddelen zoals eiwitten en polyfenolen die juist zo belangrijk zijn voor de smaak en het ‘mondgevoel’ van bier. Na intensief onderzoek heeft DSM voor dit probleem een heldere oplossing

gevonden: Brewers Clarex™. Een totaal nieuw concept, gebaseerd op enzymtechnologie, waarmee bierbrouwers op een unieke manier de vertroebeling van hun bier tegen kunnen gaan. De eiwitten en polyfenolen gaan niet verloren en het productieproces wordt goedkoper. Brewers Clarex™ werd in de zomer van 2005 geïntroduceerd tijdens de European Brewing Conference in Praag.

Open innovatie bij DSM Technologie wordt steeds complexer en marktontwikkelingen volgen elkaar in hoog tempo op. Tegen deze achtergrond is samenwerking van vitaal belang. Innovatie is voor DSM dan ook open en multidisciplinair en houdt niet op bij de poort van een bepaalde vestiging.

universiteitsafdelingen wereldwijd. We nemen deel aan leidende onderzoeksorganisaties zoals Gene Alliance (Duitsland), het Biocatalysis & Bioprocessing of Macromolecules Consortium (Verenigde Staten), het Wageningen Center for Food Sciences en het Dutch Polymer Institute. DSM investeert ook in startende ondernemingen. Het in samenwerking opbouwen Dit geeft ons de mogelijkheid sneller op van kennis en expertise kan voor alle nieuwe trends in te spelen en antwoorden betrokkenen voordeel opleveren. Als dat te vinden op maatschappelijke behoeften nodig is, bundelen wij de krachten met externe partners. Wij hebben bijvoorbeeld zoals gewichtsvermindering en gezondheidsproducten en -advies. wetenschappelijke en technologische samenwerkingsverbanden met zo’n 2000

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

9

DSM heeft een jaaromzet van ruim EUR 8 miljard en biedt werk aan zo’n 22.000 mensen wereldwijd. DSM behoort met veel van zijn activiteiten tot de wereldtop. De onderneming heeft vestigingen in Europa, Azië, Afrika en Noord- en Zuid-Amerika. Het hoofdkantoor is gevestigd in Nederland.

DSM is overal… een internationale onderneming

‰

Internationalisering

Grenzen? Zo’n 40 jaar geleden zette DSM zijn laatste stap in de transformatie van mijnbedrijf naar chemie-onderneming. Sindsdien is het nationale profiel van DSM duidelijk veranderd in een Europees gezicht. De strategieën die wij de laatste tien jaar hebben uitgevoerd, hebben het internationaliseringsproces in een hogere versnelling gezet, op weg naar een echte wereldonderneming. Die evolutie was onder meer het gevolg van belangrijke veranderingen in de portfolio, technologische ontwikkelingen, nieuwe patronen van samenwerken en toegenomen activiteiten om de kansen te grijpen die de opkomende economieën bieden. De internationalisering van DSM is een rijk geschakeerd proces, zichtbaar in ontwikkelingen rond het personeel, de geografische spreiding van de omzet en activa, en de groeiende aanwezigheid in de opkomende economieën. De verdergaande internationalisering is ook goed af te lezen aan de activiteiten op het gebied van onderzoek en ontwikkeling. In 2005 vestigden we een nieuw R&Dcentrum in Shanghai, en hebben we in dezelfde stad de deuren geopend van een nieuw gezamenlijk laboratorium met de prestigieuze Fudan universiteit.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

12

Spreiding van de omzet Aan de verschoven geografische spreiding van de omzet is het internationaliseringsproces van DSM goed af te lezen. In het jaar 2000 was zo’n 70% van de omzet bestemd voor West-Europese markten. Tegenwoordig is de omzet gelijkelijk verdeeld over Europa en de rest van de wereld. Een belangrijke factor is dat DSM de laatste jaren met name in Azië en de Verenigde Staten nieuwe klanten heeft binnengehaald. In 2005 nam de omzet buiten Noord-Amerika en Europa toe met zo’n € 200 miljoen. De omzet in China steeg van $ 500 miljoen naar

$ 580 miljoen. De internationalisering van de omzet zal de komende jaren verder doorzetten. Dat komt onder meer omdat bij investerings- en acquisitiebeslissingen de versterking van DSM’s aanwezigheid in landen met opkomende economieën meer dan in het verleden zal meetellen.

Onze medewerkers wereldwijd Verschuivingen in het personeelsbestand hebben DSM’s profiel als vooral Europese onderneming veranderd. Eind 2005 was circa één op elke drie DSMmedewerk(st)ers actief buiten Europa. De internationalisering van ons personeelsbestand kreeg een stevige impuls door de overname van de voormalige vitamine- en fijnchemiedivisie van Roche, het huidige DSM Nutritional Products. Die overname droeg ook sterk bij aan de expansie in China. Circa één op elke zes medewerk(st)ers van DSM werkt – alle joint ventures inbegrepen – in China.

Meer diversiteit en verdere internationalisering zijn wezenlijke elementen van onze nieuwe strategie Vision 2010 – Building on Strengths. Aan de huidige internationaliseringstrend zal dan ook voorlopig nog geen einde komen.

Sterkere aanwezigheid in de opkomende economieën

Jaarverslag 2005

De afgelopen jaren is het zwaartepunt van economische groei en marktvraag duidelijk verschoven van Europa naar Azië, met name naar China en India. Uiteraard heeft DSM deze ontwikkeling zwaar mee laten wegen bij de opstelling van de Vision 2010 strategie. Versterking van onze aanwezigheid in de opkomende economieën is een zeer belangrijke doelstelling van onze strategie. Investerings- en acquisitiebeslissingen moeten bijdragen aan vergroting van onze aanwezigheid in deze delen van de wereld. DSM is al vele

tientallen jaren present in landen als de Verenigde Staten en China, maar het internationaliseringsproces is met name vanaf het jaar 2000 versneld. Sindsdien zijn de activiteiten gegroeid, zowel organisch als via acquisities, in landen als de Verenigde Staten, Japan, China en India. DSM werkt door aan de verdere verbetering van het specialty-profiel van de onderneming en aan uitbreiding van de activiteiten in de momenteel snelst groeiende economieën.

www.dsm.com

13

DSM is overal… Operational Excellence

‰

Operational Excellence

Betere inkoop, productie en verkoop DSM’s Operational Excellence programma, gestart in 1999, draait om de voortdurende optimalisering van bedrijfsprocessen. Kernprocessen zijn inkoop, productie en verkoop. Operational Excellence omvat een scala aan projecten om kosten te verlagen, de efficiëntie van fabrieken en organisaties naar een hoger niveau te tillen, de productkwaliteit te verbeteren, de inkoop te versterken en de waarde van onze producten en diensten in het prijsbeleid beter tot uitdrukking te laten komen. Operational Excellence concentreerde zich aanvankelijk op het stroomlijnen en standaardiseren van processen binnen DSM. Dat leidde tot betere prestaties tegen lagere kosten. Inkoop en prijsbeleid zijn twee belangrijke, meer recente aandachtsgebieden. Operational Excellence heeft de afgelopen jaren goede resultaten opgeleverd; het programma krijgt onder de vlag van onze nieuwe strategie Vision 2010 – Building on Strengths dan ook een nadrukkelijk vervolg.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

16

Beter inkopen In 2005 is de nieuwe, wereldwijd actieve DSM Sourcing organisatie van start gegaan. Doel is om de inkoop binnen de onderneming op al zijn aspecten te verbeteren en daarmee een belangrijke bijdrage aan het resultaat te leveren. Een veelheid aan initiatieven is op touw gezet, variërend van de introductie van best practices tot de invoering van nieuwe modellen voor prestatiemanagement. De inkoopdoelstellingen die DSM in 2004 opstelde, waren in 2005 al grotendeels behaald.

Beter produceren Het Manufacturing Excellence programma heeft als doel de effectiviteit en het professionalisme in productie, onderhoud en projectwerk te verbeteren. De productie van fabrieken kan worden verhoogd zonder grote investeringen, de efficiëntie verbeterd en kosten verlaagd.

De resultaten van het programma mogen er zijn. Opbrengsten, kwaliteit en betrouwbaarheid zijn met stappen vooruit gegaan, en de kosten zijn afgenomen. Manufacturing Excellence is voor het merendeel ingevoerd binnen DSM Nutritional Products en het Industrial Chemicals cluster. Aan invoering bij de overige activiteiten van DSM wordt gewerkt.

Beter verkopen

Jaarverslag 2005

Het doel van DSM’s Excellerate programma is de optimale balans te vinden tussen de waarde van de geleverde producten en diensten en de hiervoor benodigde investeringen. Dit wordt belangrijker nu DSM meer en meer een specialtyonderneming wordt. Verkoopprijzen moeten in overeenstemming zijn met de waarde die DSM in de perceptie van klanten en eindgebruikers schept. Daarom is DSM met dit project begonnen.

Het gaat om verbetering van de competenties op dit gebied, de introductie van nieuwe systemen, training, het aantrekken van nieuwe professionals en het stimuleren van een cultuuromslag bij onze medewerkers in marketing en verkoop.

www.dsm.com

17

Verslag van de Raad van Bestuur

2005 was voor DSM in veel opzichten een sterk jaar. De markten voor DSM-producten lieten over het algemeen een goede groei zien.

‰ Financieel netto-omzet en leveringen

Omzet per kernactiviteit

x € miljoen

2005

netto-omzet 2004


1.479

1.484

1.531

1.582


1.914

1.899

1.946

1.910


2.447

2.007

2.459

2.013


1.687

1.570

1.899

1.747

485

474

498

485

-

-

-321

-303

8.012

7.434

8.012

7.434

183

398

183

398

8.195

7.832

8.195

7.832

Other activities interne leveringen Totaal doorlopende activiteiten Beëindigde activiteiten Totaal DSM

2005

leveringen 2004

excl. beëindigde activiteiten

19%


18%

25%


24%

26%


31%

21%


21%

9%

Other activities

6%

2004

bedrijfsresultaat plus afschrijvingen (EBITDA)

2005

EBITDA / leveringen 2004 and 2005

bedrijfsresultaat (EBIT)


x € miljoen

2005

2004


266

226

x € miljoen

2005

2004


126

79

2004 2005


376

330


252

202


410

249


305

165


246

207


165

120

-3

24

Other activities

-49

-20


1.295

1.036

Totaal doorlopende activiteiten

799

546


16

31

9

16

1.311

1.067

808

562

Other activities Totaal doorlopende activiteiten Beëindigde activiteiten Totaal DSM

Beëindigde activiteiten Totaal DSM

Life Science Products DSM Nutritional Products

DSM (total)

0

5

10

15

20

Markten Eindmarkten

Omzet naar herkomst

Omzet naar bestemming



30%

Voeding voor mens en dier

29%

11.2%

Nederland

10.8%

11%

Pharma

10%

9.9%

Duitsland

10.2%

15%

Bouw

15%

4.6%

Verenigd Koninkrijk

5.7%

6%

Automobiel/Transport

6%

5.4%

Frankrijk

4.2%

8%

Textiel

9%

19.6%

Rest van Europa

20.1%

7%

Agro

6%

21.3%

4%

Elektrische apparaten/Elektronica

2% 17%

43.0%

Nederland

44.3%

29.1%

Rest van Europa

28.0% 21.8%

Noord-Amerika

4%

16.9%

Noord-Amerika

16.3%

5.7%

China

6.2%

Metaal en machinebouw

2%

3.7%

China

3.7%

11.8%

Azië-Pacific

13.3%

4.1%

Azië-Pacific

4.2%

Overige

19%

3.1%

Rest van de wereld

3.6%

9.9%

Rest van de wereld

8.1%

2004

2005

Jaarverslag 2005

2004

www.dsm.com

2005

2004

18

2005


Belangrijkste ontwikkelingen in 2005

Overzicht per cluster In de farma-gerelateerde activiteiten van het Concernoverzicht Life Science Products cluster viel een duidelijke rendementsverbetering te noteren, 2005 was voor DSM in veel opzichten dankzij de effecten van herstructureringseen sterk jaar. De markten voor DSMprojecten die waren uitgevoerd als antwoord producten lieten over het algemeen een op de ongunstige marktomstandigheden goede groei zien. Ondanks de hoge en voor zowel contractproductie (custom sterk schommelende prijzen voor energie en olie, die in september nog een extra duw manufacturing) als anti-infectiva. In beide kregen van de orkanen in de VS, ontwikkelde markten stabiliseerden de marktcondities de industriële productie in de voor DSM zich min of meer. Er zullen verdere winstrelevante sectoren zich op een gunstig verbeteringsmaatregelen nodig zijn om de niveau. De situatie in de Amerikaanse gewenste rendementsniveaus te bereiken. automobielindustrie gaf echter enige reden Daarbij hoort onder meer de voltooiing van tot zorg. De vraaggroei in Azië bleef lopende herstructureringsprocessen bij onverminderd hoog, terwijl in Europa de DSM Anti-Infectives en op de locatie Linz economische groei nog achterliep bij die (Oostenrijk) en een verdere rationalisatie van van de rest van de wereld, maar al wel de productie binnen DSM Pharmaceutical tekenen van opleving vertoonde. Onder deze Products. Daarnaast wordt gewerkt aan het omstandigheden wist DSM met succes opzetten van samenwerkingsverbanden de in 2004 behaalde verkoopvolumes te met North China Pharmaceuticals consolideren, terwijl de marges toenamen Corporation. Met dit project werd in 2005 dankzij een effectief prijsbeleid en de significante voortgang geboekt. gunstige effecten van verscheidene kostenbeheersmaatregelen. De schommelingen In het voedinggerelateerde segment van op de valutamarkten waren in 2005 het Life Science Products cluster boekte relatief beperkt. DSM Food Specialties wederom sterke resultaten, dankzij de innovatieve portfolio De netto-omzet nam met bijna 5% toe die door deze businessgroep is ontwikkeld. tot € 8.195 miljoen. Dit is volledig toe te De succesvolle verkoop van de benedenrekenen aan hogere verkoopprijzen, terwijl gemiddeld presterende activiteiten van omzetvolumes gelijk bleven en de effecten DSM Bakery Ingredients droeg bij aan een van valutaschommelingen op de omzet verbetering van het totale resultaat van dit en het netto-effect van overnames en cluster, met een totale EBITDA-marge desinvesteringen nagenoeg neutraal waren. (EBITDA / omzet) van 18,0% voor de doorlopende activiteiten in 2005, tegenover Het resultaat groeide significant in 2005. 15,2% in 2004. EBITDA nam toe met 23% tot € 1.311 miljoen en het bedrijfsresultaat nam toe tot DSM Nutritional Products wist in 2005 € 808 miljoen – een stijging van 44% ten verdere verbetering te boeken ten opzichte opzichte van 2004 – en was daarmee het van het toch al sterke jaar 2004. De hoogste bedrijfsresultaat in de geschiedenis omzetgroei was beperkt doordat het nettovan DSM, hoger nog dan het vorige record effect van autonome volumegroei vrijwel (€ 751 miljoen) dat in 2000 werd behaald. teniet werd gedaan door de effecten van Daarbij dient te worden aangetekend dat de voortdurende prijsdruk voor een aantal van resultaten van 2000 vooral te danken waren de meer volwassen producten in de aan een cyclische inkomstenpiek van de portfolio. Het resultaat verbeterde echter petrochemische activiteiten, terwijl de verder, dankzij een steeds betere productresultaten van 2005 voor het grootste deel mix en de verlaging van de kostenniveaus betrekking hebben op specialty-activiteiten. als gevolg van de maatregelen die in het De intrinsieke kwaliteit van DSM’s huidige kader van het VITAL-programma waren winstprofiel is zonder twijfel van een hoger genomen. Er werden onder meer niveau dan ten tijde van het vorige record. belangrijke stappen genomen om de positie In 2005 droegen alle clusters bij aan deze van vitamine C structureel te versterken resultaatverbetering. DSM creëerde door de productie te concentreren op de substantieel waarde met een CFROI die locatie in Schotland (Verenigd Koninkrijk) met 9,1% duidelijk de WACC oversteeg. en de fabriek in New Jersey (VS) te sluiten. De concurrentiepositie van dit basisproduct zal verder worden versterkt wanneer de voorgenomen samenwerking met North China Pharmaceutical Group Corporation

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

(NCPC) in China in werking treedt. Behalve aan het verbeteren van de bedrijfsefficiency werd ook hard gewerkt aan het ontwikkelen van innovatieve, klantspecifieke formuleringen en nieuwe ingrediënten voor de verschillende marktsegmenten waarin DSM Nutritional Products actief is. De totale EBITDA-marge uit de doorlopende activiteiten van DSM Nutritional Products bedroeg in 2005 19,6%, tegenover 17,4% in 2004. Het Performance Materials cluster behaalde in 2005 zeer goede resultaten. Van de totale omzetgroei van 22% ten opzichte van het vorige jaar was 12% het gevolg van de inlijving van NeoResins, dat begin februari 2005 werd overgenomen en nu deel uitmaakt van de businessgroep DSM Coating Resins. Tevens werd eind 2005 de Chinese harsenfabrikant Syntech overgenomen. Het resultaat van het Performance Materials cluster groeide verder dankzij de goede vraag naar DSM-producten, waardoor substantieel betere marges werden behaald ondanks de over het algemeen hoge en sterk fluctuerende grondstofprijzen. De totale productmix verbeterde dankzij de sterke groei van met name de door DSM zelf ontwikkelde producten zoals Dyneema®, verschillende engineering plastics en speciale typen composietharsen. Daarnaast droegen ook de voortdurende inspanningen om de bedrijfsprocessen te stroomlijnen in het kader van het Operational Excellence-programma en de succesvolle herstructurering van DSM Elastomers duidelijk bij aan de sterke prestaties van dit cluster. De totale EBITDAmarge uit doorlopende activiteiten die in 2005 werd gerealiseerd bedroeg 16,8%, tegenover 12,4% in 2004.

19

Verslag van de Raad van Bestuur Strategie – terugblik en vooruitblik

Ook het cluster Industrial Chemicals liet in 2005 sterk verbeterde resultaten zien, dankzij gunstige marktomstandigheden voor vezelgrondstoffen en meststoffen. De overwegende krapte in deze markten zorgde voor goede marges, ondanks de hoge en sterk fluctuerende grondstofprijzen. De resultaten voor vezelgrondstoffen werden in de tweede helft van 2005 gedrukt door de langdurige stop van de caprolactamfabriek in Nanjing (China) die nodig was in verband met bouwwerkzaamheden voor de geplande verdubbeling van de capaciteit van de fabriek tot 140.000 ton/jaar. DSM Melamine had te kampen met enig overaanbod op de wereldmarkten, waardoor de hoge grondstofprijzen niet geheel konden worden doorberekend aan de markt en de businessgroep een duidelijk minder jaar beleefde. Dat was met name het geval in de VS, vooral als gevolg van de hoge prijzen van aardgas en ammoniak aldaar. DSM Agro presteerde beter dan in het reeds sterke jaar 2004, vooral dankzij hoge prijzen voor meststoffen. Financiële resultaten DSM’s financiële positie bleef solide in 2005. De belangrijkste kredietbeoordelaars handhaafden hun A-rating, waarbij Moody's in mei 2005 zijn toekomstverwachting enigszins naar boven bijstelde tot ‘Stabiel’. De nettoschuld bedroeg ultimo 2005 € 832 miljoen (€ 339 miljoen ultimo 2004), waarmee de verhouding tussen nettoschuld en totaal eigen vermogen op 13% kwam.

aan SABIC. Met de totale opbrengst van deze transacties, € 3,2 miljard netto, financierde DSM onder meer de acquisitie van de divisie Vitamins & Fine Chemicals van Roche in september 2003 (€ 1,75 miljard). De divisie werd omgedoopt tot DSM Nutritional Products en succesvol geïntegreerd in de DSM-organisatie door middel van het transformatie- en integratieproject VITAL, terwijl het rendement van de activiteiten structureel werd verbeterd en de organisatie werd klaargemaakt voor verdere groei. Een vierde M&A activiteit was de acquisitie van harsenproducent NeoResins (€ 523 miljoen) in februari 2005 met het oog op een uitbreiding van de coatingharsenportfolio in het cluster Performance Materials. Andere wijzigingen in de portfolio betroffen de acquisitie van Catalytica in de tweede helft van 2000 en de verkoop van DSM Engineering Plastic Products in 2001, van DSM Bakery Ingredients (exclusief Baking Enzymes) in 2005 en van de styreen-butadieen-rubber-activiteiten (SBR), eveneens in 2005. Als gevolg van de transformatie van de portfolio was in 2005 bijna 80% van de omzet van DSM afkomstig van activiteiten op het gebied van life science-producten en hoogwaardige materialen.

Acquisities (vooral NeoResins) en desinvesteringen (vooral DSM Bakery Ingredients en Styreen-Butadieen-Rubber (SBR)) resulteerden per saldo in een netto uitgaande kasstroom van € 372 miljoen in 2005. Vanwege de gunstige ontwikkeling van de prijs van het aandeel DSM besloot DSM in augustus 2005 het aandeel te splitsen in de verhouding twee nieuwe aandelen voor één oud aandeel. De winst per aandeel exclusief bijzondere posten in 2005, berekend voor het gehele jaar op basis van de aandelensplitsing, nam toe tot € 2,87, tegenover € 2,09 in 2004. DSM betaalde zijn aandeelhouders in totaal € 183 miljoen aan dividend uit. De financiële markten wisten de prestaties van DSM te waarderen. Dit leidde in 2005 tot een stijging van de koers van het aandeel DSM van 45%. Daarmee presteerde het aandeel duidelijk beter dan de gemiddelden op de aandelenmarkten. Met een Total Shareholder Return (TSR) van 49% presteerde het DSM-aandeel ook beter dan de gemiddelde TSR van DSM’s referentiegroep van Europese chemische bedrijven, die uitkwam op 33%. Strategie – terugblik en vooruitblik

Evaluatie van Vision 2005 - Stabielere en hogere winsten Eind 2005 legde DSM de laatste hand aan De cashflow (EBITDA) was in de de uitvoering van de strategie Vision 2005: economisch moeilijke periode 2001-20031 Focus and Value. De primaire doelstelling wel stabiel, echter op een te laag niveau, van deze strategie was het transformeren maar vertoonde een gestage stijging DSM genereerde met zijn bedrijfsactiviteiten van de overwegend op chemische in 2004 en 2005, dankzij het positieve in 2005 een gezonde stroom middelen uit commodities georiënteerde onderneming effect van de acquisitie van DSM operationele activiteiten van in totaal € 693 die DSM in 2000 was tot een vooraanNutritional Products en NeoResins in miljoen, wat neerkomt op 11,8% van de staande multi-specialty player. DSM wilde versneld groeien in life science-producten en combinatie met duidelijke verbeteringen netto-omzet. hoogwaardige materialen en een stabielere bij andere activiteiten. winstgroei realiseren. De doelstellingen De investeringen (exclusief acquisities) van de in september 2000 geformuleerde - Operational Excellence bedroegen € 401 miljoen (2004: € 348 Naast de overname-activiteiten miljoen) en lagen volgens plan beneden het Vision 2005-strategie werden grotendeels niveau van de afschrijvingen (€ 503 miljoen). gerealiseerd. in het kader van de Vision 2005 Belangrijke investeringsprojecten waren strategie heeft ook een groot aantal onder meer de uitbreidingen van de - Terugtrekking uit petrochemie en Operational Excellence-projecten en versnelde groei van activiteiten op het fermentatiecapaciteit voor arachidonzuur kostenmaatregelen duidelijk bijgedragen gebied van life science-producten en bij DSM Food Specialties in Italië en de VS, aan de hogere winstgevendheid hoogwaardige materialen tot zo’n 80% de bouw van nieuwe productielijnen voor in 2004 en 2005. DSM startte zijn van de omzet Dyneema® en Dyneema®UD op de locatie Operational Excellence-programma M&A-activiteiten vormden een cruciaal Greenville in de VS, uitbreiding van de om de verschillende bedrijfsprocessen onderdeel van het transformatieproces fabriek voor steriele formuleringen op (inkoop, productie, verkoop) soepeler en en werden zorgvuldig gepland en in dezelfde locatie, nieuwe fabrieken voor kostenefficiënter te laten verlopen. Voor stappen uitgevoerd. In 2001 verkocht verschillende technische kunststofhet optimaliseren van bedrijfsprocessen DSM zijn winstrechten in Energie Beheer materialen op locaties in Nederland en de die met productie te maken hebben Nederland (deelnemingen in gas- en verdubbeling van de capaciteit van de is het Manufacturing Excellenceolieopsporingsactiviteiten) aan de caprolactamfabriek in Nanjing (China). Nederlandse staat en in 2002 werden de petrochemische activiteiten verkocht Exclusief de in 2002 verkochte petrochemische activiteiten. 1

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

20


programma ontwikkeld. Manufacturing Excellence verhoogt de effectiviteit en professionaliteit van alle uitvoerende activiteiten, onderhoudswerkzaamheden en projecten in de productieomgeving. Het programma is met name binnen het cluster Industrial Chemicals en bij DSM Nutritional Products succesvol geïmplementeerd. Bij andere clusters en clusteronderdelen is het programma inmiddels ook gestart en zal het in 2006/2007 worden afgerond.

Nieuwe strategie: Vision 2010 – Building on Strengths In oktober 2005 presenteerde DSM zijn nieuwe strategie voor de komende vijf jaar: Vision 2010 – Building on Strengths. Deze strategie was het resultaat van de Corporate Strategy Dialog, een proces waarin gedurende twaalf maanden een diepgaande analyse werd gemaakt van de wereldwijde economische en maatschappelijke trends en omstandigheden, technologische ontwikkelingen, prijsscenario’s voor energie en grondstoffen, gedifferentieerde groei in de diverse De portfolioverschuiving en de vele Operational Excellence-projecten hebben geografische regio’s en eindmarkten, DSM’s winstprofiel aanzienlijk verbeterd. factoren die van invloed zouden kunnen zijn Tijdens het gehele transformatieproces op DSM’s portfolio en de vier kerngebieden heeft DSM zijn financiële basis verder van DSM (voeding, farma, hoogwaardige versterkt. De A-rating voor kredietwaardig- materialen en industriële chemicaliën). heid van de grote ratingbureaus werd De analyses in het kader van deze studie steeds behouden. leverden een aantal heldere conclusies op. - Omzet rond €10 miljard in 2005 De ‘outside-in’ analyses toonden aan dat Terugkijkend op Vision 2005: Focus & DSM er rekening mee moet houden dat Value mag gesteld worden dat DSM deze de prijzen van de verschillende grondstoffen strategie met succes ten uitvoer heeft zich ongelijk zullen ontwikkelen. Terwijl de gebracht. De doelstelling van een omzet prijzen voor grondstoffen op basis van olie van € 10 miljard bleek niet haalbaar te hoog zullen blijven, gaan de kosten van zijn vanwege de zwakke economische grondstoffen op biologische basis (zoals omstandigheden in 2001-2003 en de suiker en melasse) naar verwachting verder substantiële verzwakking van de dollar, omlaag. Daardoor zal productie op basis van fermentatie − een van de technologieën die niet in die mate voorzien waren in op het terrein van witte biotechnologie − in de strategische scenario’s die in 2000 de toekomst concurrerender worden. waren opgesteld. DSM gaf de voorkeur aan kwaliteit boven kwantiteit en heeft Demografische trends in combinatie met daarom niet ‘extra omzet gekocht’ om economische ontwikkelingen in opkomende deze doelstelling te bereiken. economieën (zoals China, India, Rusland en Brazilië) leveren bedreigingen op, maar - Verdubbeling van de beurswaarde De aandeelhouders hebben geprofiteerd ook kansen. Voor ongeveer 35% van DSM’s huidige portfolio bieden deze snel groeiende van dit beleid van ‘kwaliteit boven economieën, met een sterk stijgende koopkwantiteit’: in de Vision 2005-periode kracht van de middenklasse, interessante verdubbelde de prijs van het aandeel groeimogelijkheden. Concurrentie van DSM en bedroeg de Total Shareholder lagekostenlanden levert bedreigingen op Return 215%. voor de concurrentiepositie van zo’n 25% van DSM’s activiteiten. De markten in ontwikkelde landen blijven interessant, DSM aandeel sept. 2000 - dec. 2005 maar daar liggen de kansen vooral op het in ` gebied van innovatie. Voor 40% van DSM’s 35 activiteiten is de impact van lagekostenlanden neutraal. Het gaat daarbij vooral 30 om producten die voor lokale markten worden geproduceerd (zoals kunstmest) 25 en producten waarvoor de marktdrempel zeer hoog is vanwege de aanwezigheid 20 van specifieke technologische posities 15 en innovatieve producten die octrooibescherming genieten.

Verder heeft uitgebreide analyse van wereldwijde megatrends op maatschappelijk en technologisch gebied een aantal veelbelovende innovatieterreinen opgeleverd waar aantrekkelijke mogelijkheden liggen voor de toekomst: gezondheid & ziektepreventie (gezonde voeding, farma en persoonlijke verzorging), duurzame en schone grondstoffen (bijvoorbeeld productie op basis van gisting en ecovriendelijke coatingtechnologieën), en materialen met geavanceerde eigenschappen (met name op de markt voor technische materialen en coatings). De ‘inside-out’ analyses gaven aan dat DSM twee wegen moet bewandelen om verder te groeien en de kwaliteit van zijn portfolio te verbeteren: streven naar versnelde groei van de activiteiten waarmee de onderneming een leidende specialtypositie inneemt en versterking van het specialty-karaker van de portfolio, ondersteund door daarop gerichte acquisities. DSM moet zich door de markt laten leiden bij het intensiveren van zijn inspanningen op het gebied van innovatie. Dit zal worden gerealiseerd door elf geselecteerde projecten te versnellen, via een actief beleid voor ontwikkeling van nieuwe business in een open innovatiemodel en door te gaan werken aan innovatie voor zorgvuldig geselecteerde Emerging Business Areas om te profiteren van de kansen op de middellange tot lange termijn in de drie bovengenoemde sleutelgebieden voor innovatie. DSM moet de geografische spreiding van zijn activiteiten verbeteren om de huidige onbalans tussen omzet naar herkomst en omzet naar bestemming te verminderen. Deze onbalans is onwenselijk omdat DSM’s resultaten daardoor gevoeliger zijn voor koersschommelingen en omdat er toenemende concurrentiedruk van bepaalde producten uit lagekostenlanden door ontstaat. Door in te spelen op de groeiende vraag in opkomende economieën en door productieactiviteiten uit te breiden naar lagekostenlanden waar dat zinvol is, zullen de geografische spreiding en de concurrentiepositie verbeteren.

10 12/00

12/01

12/02

Jaarverslag 2005

12/03

12/04

12/05

www.dsm.com

21

Verslag van de Raad van Bestuur Strategie – terugblik en vooruitblik – Corporate governance

Vier Emerging Business Areas (EBA’s): Biomedische Materialen Een toename van chronische ziekten, een stijgende behoefte aan therapieën op maat en een groeiend aantal raakvlakken tussen de technologieën op het gebied van farma, voeding en materialen vormen de achtergrond voor de selectie van deze EBA. Dyneema® Purity – een eerste voorbeeld op dit gebied – is een speciaal voor producenten van medische hulpmiddelen ontwikkelde hoogwaardige polyetheenvezel die wordt toegepast in implantaten. Toekomstige innovaties in deze EBA betreffen medicijnafgiftesystemen en coatings voor stents waarbij nanotechnologie wordt toegepast. In deze niche-segmenten, die gekenmerkt worden door veeleisende toepassingen en een hoge toegevoegde waarde, kan geavanceerde polymeertechnologie oplossingen verschaffen die beter voldoen dan metalen en keramische materialen. Speciale Verpakkingen De factoren die hebben geleid tot de keuze van deze EBA zijn een toenemende aandacht voor de kwaliteit van voeding, een sterkere interactie tussen producten en verpakkingen en aangekondigde aanpassingen in weten regelgeving. DSM gaat innovatieve verpakkingen ontwikkelen, bijvoorbeeld verpakkingsoplossingen voor voedingsproducten, met innovatieve barrièreeigenschappen (om het product vers te houden of bepaalde geuren af te geven) en met de mogelijkheid om de geschiedenis van het product na te gaan. Voeding op maat Bij deze EBA bouwt DSM voort op zijn sterke competenties op het gebied van voeding, voedingsmiddelen en biotechnologie. Voeding op maat betekent dat op basis van wetenschappelijke gegevens bepaalde gezondheidsrisico’s worden aangepakt door het aanbieden van speciaal ontwikkelde voedingsproducten die zijn toegesneden op het genetische profiel van de individuele consument en andere factoren, zoals leeftijd en levensstijl. Op deze wijze kunnen gezondheid en welzijn worden bevorderd, terwijl het risico van bepaalde gezondheidsproblemen kan worden verminderd. DSM is reeds betrokken bij deze trend naar voeding op maat via een deelname in een startende onderneming in Amerika die zich bezighoudt met het ontwikkelen en commercialiseren van genetische tests voor gezondheids- en welzijnsadviezen op maat. Witte Biotechnologie/ Industriële Biotechnologie Met deze EBA gaat DSM de toepassing van door de natuur aangereikte hulpmiddelen – zoals micro-organismen en enzymen – voor de productie van (fijn)chemicaliën, materialen en brandstoffen uit hernieuwbare bronnen verder bevorderen. Dankzij het steeds grotere verschil in kostprijs tussen koolwaterstoffen en koolhydraten als basismaterialen en dankzij verdere ontwikkelingen in wetenschap en technologie zal Witte Biotechnologie een concurrerend alternatief worden in een groeiende reeks toepassingen, waaronder voedingsingrediënten, fijnchemicaliën maar ook hoogwaardige materialen en basischemicaliën. DSM zal zich concentreren op kansen waar Witte Biotechnologie het mogelijk maakt om processen drastisch te verbeteren vergeleken met de chemische technologieën.

Operational Excellence blijft een kritische succesfactor omdat kostenefficiency een belangrijke rol blijft spelen in veel van onze activiteiten. Daarom moet DSM de huidige inspanningen op de diverse gebieden van effectieve kostenbeheersing en standaardisatie van bedrijfsprocessen krachtig voortzetten en uitbouwen. De algehele conclusie is dat DSM een sterke basis heeft waarop verder gebouwd kan worden en in staat is om de kansen te grijpen en de uitdagingen van de toekomst het hoofd te bieden. Dat is de reden waarom het nieuwe strategieprogramma Vision 2010 – Building on Strengths wordt genoemd. Doelstellingen DSM’s nieuwe strategie richt zich op versnelde winstgevende en innovatieve groei van de specialties portfolio. De algehele doelstelling van Vision 2010 is sterke waardecreatie, die langs drie wegen bereikt moet worden:

In de periode tot 2010 wil DSM zijn specialties portfolio (volgens de nieuwe definitie) uitbreiden van de huidige 40% van de omzet naar 50-60%. Winstgevende groei door concentratie op specialty leadershipactiviteiten, innovatie en geografische groei moet leiden tot een onderliggende omzetgroei van 3-5% per jaar (inclusief kleine acquisities), waarbij de omzet binnen deze grenzen toeneemt naarmate de tijd vordert. Hierbij wordt uitgegaan van een bepaald economisch scenario: een constante koersverhouding tussen euro en dollar van 1,20, een olieprijs van $ 50 per vat, gemiddelde groeicijfers voor het BNP in de diverse regio’s en een verhouding tussen vraag en aanbod die over het algemeen in evenwicht is. Bovendien wordt in dit scenario geen rekening gehouden met ingrijpende wijzigingen in het activiteitenveld van DSM via fusies en/of acquisities. Autonome groei zal worden aangevuld met selectieve acquisities op het gebied van voeding en hoogwaardige materialen.

1. Marktgedreven groei en innovatie DSM wil op basis van bestaande leidende posities zijn omzet verhogen in vier Emerging Business Areas: voeding op maat, speciale verpakkingen, biomedische Om innovatie een impuls te geven zullen materialen en witte/industriële aanzienlijke extra middelen worden ingezet. biotechnologie. Deze groei zal versneld worden door innovatie in deze doelmarkten. Zo’n 250 nieuwe medewerkers zullen worden aangenomen voor speciale businessgestuurde innovatieteams. Er zal DSM wil ook het aandeel van specialtygemiddeld € 50 miljoen per jaar extra producten in zijn portfolio vergroten. In dit worden besteed aan innovatie (€ 30 miljoen verband is de definitie van specialties aangescherpt. Terwijl onder Vision 2005 alle in 2006, oplopend tot € 70 miljoen in 2010). Ongeveer 15% van de investeringsactiviteiten op het gebied van life scienceproducten en hoogwaardige materialen als middelen zal worden gebruikt voor kleinere acquisities, en de innovatie-infrastructuur in specialty werden aangemerkt, zal de term specialty vanaf 2006 gereserveerd worden DSM’s voornaamste researchcentra zal naar een hoger niveau worden gebracht. In 2010 voor activiteiten waarin DSM een leidende positie inneemt qua product, toepassing of wil DSM tot € 1 miljard omzet genereren op basis van deze geïntensiveerde innovatieproductie op basis van klantspecificaties. Op basis van deze aangescherpte definitie inspanningen. Omzet

Bedrijfsresultaat

percentages zijn gebaseerd op schattingen

percentages zijn gebaseerd op schattingen

21%

79%

2000 Jaarverslag 2005

vormen de huidige 'specialty leadership'activiteiten 40% van DSM’s totale portfolio, tegenover 60% aan producten die voornamelijk op basis van prijs of kosten concurreren.

www.dsm.com

Specialty Leadership

Cost Leadership

40%

34%

60%

66%

2005

2000 22

Specialty Leadership

Cost Leadership

70%

30%

2005


2. Uitbreiding in opkomende economieën DSM wil verder werken aan een evenwichtige spreiding van zijn activiteiten over de wereld door de internationalisatie van zijn productie-activiteiten en personeel te versnellen.

Duurzaamheid Duurzaamheid raakt de kern van alle DSMactiviteiten. DSM heeft twee jaar achtereen de eerste plaats behaald in de chemiesector van de Dow Jones Sustainability World Index en heeft dus een koppositie te verdedigen. Er is vastgesteld op welke Bij de uitvoering van Vision 2005 heeft DSM gebieden DSM zich verder willen verbeteren. DSM wil zijn topposities met betrekking tot een snelle internationalisatie ondergaan, veiligheid, gezondheid en milieu behouden zowel op personeelsgebied als op het en heeft op deze gebieden nieuwe, gebied van productieactiviteiten. In de ambitieuze doelstellingen geformuleerd in komende jaren zal deze internationalisatie het kader van de nieuwe strategie. DSM wil geïntensiveerd worden. Op basis van de zich inspannen om de eco-efficiency van kansen die de onderneming ziet, zoals de zijn activiteiten te vergroten en geleidelijk groei van de vraag in geselecteerde meer hernieuwbare grondstoffen te gaan opkomende economieën, heeft DSM besloten de op groei gerichte inspanningen gebruiken voor zijn producten. Bovendien in deze veelbelovende regio’s aanzienlijk uit wil DSM met de Emerging Business Area Witte Biotechnologie gebruikmaken van te breiden. Uitbreiding in geselecteerde de mogelijkheden die biotechnologie opkomende economieën zal er ook toe biedt om nieuwe producten en schonere bijdragen dat er een beter evenwicht en efficiëntere industriële processen te ontstaat tussen omzet naar herkomst en omzet naar bestemming. Bij het beoordelen ontwikkelen. Daarnaast wordt gestreefd we naar verdere diversiteit en internationalisatie van investeringsvoorstellen zal DSM rekening houden met deze twee elementen. van het personeel. In China, waar DSM de laatste jaren zeer actief is geweest, verwacht de onderneming Organisatiemodel de omzet te verdubbelen tot ruim $ 1 miljard Om het potentieel van de verschillende per jaar in 2010. businessgroepen ten volle te benutten zal het huidige organisatiemodel worden 3. Operational Excellence aangepast aan de Vision 2010 strategie. DSM blijft gebruikmaken van zijn sterke De activiteiten voor de farmaceutische capaciteiten op het gebied van Operational industrie worden ondergebracht in een Excellence om de concurrentiepositie van nieuw Pharma cluster en de activiteiten van zijn activiteiten op het gebied van kosten te DSM Nutritional Products en DSM Food handhaven dan wel te verbeteren. Specialties worden gecombineerd in een nieuw Nutrition cluster. Performance In de afgelopen vijf jaar heeft DSM met Materials en Industrial Chemicals blijven succes nieuwe programma’s op het gebied als clusters bestaan. Innovatie zal worden van Operational Excellence geïntroduceerd verankerd op clusterniveau, en DSM en uitgevoerd. Tot nu toe is daarbij vooral gaat tevens op concernniveau een DSM aandacht geschonken aan standaardisering Innovation Center opzetten. Deze organisatie van bedrijfsprocessen op het gebied van zal het innovatieproces in de verschillende productie, orderverwerking, financiële businesses ondersteunen. Het Innovation administratie, kostentoerekening en ICTCenter zal leiding geven aan de Emerging infrastructuur. Deze programma’s worden Business Area-programma’s en bovendien verder uitgebreid naar andere onderdelen zullen de afdeling Corporate Technology en van DSM’s portfolio. Er worden nieuwe de activiteiten van DSM op het gebied van initiatieven voorzien op het gebied van licentiëring, venturing en intellectuele inkoop en prospect-to-order / pricing eigendom er in ondergebracht worden. excellence processen. DSM zal ook Waardecreatie voortdurend aandacht blijven besteden DSM verwacht dat Vision 2010 – Building aan productiviteitsverbetering. on Strengths tot aanzienlijke waardecreatie zal leiden. DSM heeft zich ten doel gesteld meer waarde te creëren dankzij een hogere winstgevendheid van zijn activiteiten. DSM mikt op een CFROI (Cash-Flow Return on Investment) in de Vision 2010 periode die meer dan 50 basispunten (0,5%) uitstijgt boven de jaarlijkse gewogen gemiddelde kapitaalkosten (WACC). Jaarverslag 2005

www.dsm.com

DSM zal margedoelstellingen hanteren voor de verschillende clusters. De nieuwe groepering van activiteiten maakt het mogelijk om specifiekere doelen te stellen ten aanzien van de EBITDA-marge (EBITDA/omzet) per cluster: -

Nutrition: > 18% Pharma: > 18% Performance Materials: ≥ 16% Industrial Chemicals: ≥ 14% (gemiddeld over de cyclus)

Door deze doelstellingen voor waardecreatie te verwezenlijken, wil DSM een Total Shareholder Return realiseren die uitstijgt boven het gemiddelde van de referentiegroep2. Corporate Governance Governance De algemene kenmerken van DSM’s besturingsmodel worden verderop in dit jaarverslag beschreven in het hoofdstuk Corporate Governance, Risicomanagement en Internal Control (pagina 67). In 2005 vielen er verscheidene ontwikkelingen te noteren met betrekking tot corporate governance bij DSM, al was het in dit opzicht een minder bewogen jaar dan 2004, toen de nieuwe Nederlandse corporate governance code werd gepubliceerd. In april 2005 besprak de Algemene Vergadering van Aandeelhouders de manier waarop DSM de Nederlandse corporate governance code (de Code) in praktijk brengt. Bij de rechtstreekse benoeming van nieuwe leden van de Raad van Commissarissen en een nieuw lid van de Raad van Bestuur werden de relevante bepalingen van de Code in acht genomen. Verder werd een uitgewerkt beloningsbeleid voor leden van de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur voorgelegd aan de Aandeelhoudersvergadering en goedgekeurd. Ook werden de notulen van de Aandeelhoudersvergadering in 2005 online gepubliceerd via het internet. De Stichting Prioriteit Vision 2005 werd ontbonden omdat haar doel, een ordelijke uitvoering van de overeengekomen strategie Vision 2005, was verwezenlijkt.

2

. Deze groep bestaat uit AkzoNobel, BASF, CIBA, Clariant, Danisco/Genencor, Degussa, EMS Chemie, ICI, Lanxess, Lonza, Novozymes, Rhodia en Solvay.

23

Verslag van de Raad van Bestuur Corporate governance – Veiligheid, gezondheid, milieu – Human Resources

en leidraad fungeren voor alle onderdelen van de organisatie. De Raad van Bestuur beschouwt daarom de ontwikkeling van Vision 2010 als een belangrijk onderdeel van de activiteiten ter beheersing van het ondernemingsrisico. De drie voornaamste risico’s die in de Corporate Risk Assessment van 2004 werden onderkend vormden ook input voor het strategieproces: - Het binnendringen van DSM-markten door lagekostenproducenten uit China. - De capaciteiten van de onderneming op In lijn met de criteria van onafhankelijkheid het gebied van innovatie. liep de functietermijn van een van de - De beschikbaarheid van een voldoende hoofdaccountants voor DSM binnen aantal hooggekwalificeerde managers en Ernst & Young af. De verantwoordelijkheden professionals. van deze functionaris zijn inmiddels overIn Vision 2010 is aan deze risico’s aandacht gedragen aan een collega die nog niet bij besteed. Er zijn speciale acties en targets de DSM-account betrokken is geweest. geformuleerd voor de Chinese markt en de Het eerste jaar waarin DSM Alert – de overige opkomende economieën, er wordt klokkenluidersregeling – operationeel was, een Innovation Center opgezet om de leverde een beperkt aantal (twaalf) effectiviteit van de onderneming op het rapportages van misstanden op. Enkele gebied van innovatie veilig te stellen, en er hiervan werden meteen opgelost door meer zijn omvangrijke programma’s in gang gezet informatie te verschaffen, enkele voldeden om ervoor te zorgen dat de onderneming niet aan de criteria en enkele leidden tot kan beschikken over de mensen en correctieve maatregelen. organisatorische middelen om de nieuwe strategie te kunnen uitvoeren. Risicomanagement De Raad van Bestuur is verantwoordelijk Bovendien ging het strategische proces voor de inrichting en de effectiviteit van vergezeld van een hernieuwde risicoanalyse de interne systemen voor risicobeheersing op concernniveau. Daarbij kwamen twee en controle. Deze systemen hebben tot generieke risico’s aan het licht die inherent doel de significante risico’s waaraan de zijn aan Vision 2010: onderneming blootstaat te onderkennen - De werkelijke economische en effectief te beheersen. Zij vormen echter ontwikkelingen kunnen verschillen van nooit een absolute waarborg voor het het economische scenario waarvan is behalen van de concerndoelstellingen en uitgegaan bij het bepalen van de kunnen belangrijke fouten of verliezen, strategie. Dit kan de financiële resultaten gevallen van fraude of handelingen in beïnvloeden en kan ertoe leiden dat de strijd met weten regelgeving nooit realisatie afwijkt van de doelstellingen. geheel voorkomen. - De resultaten van DSM’s verhoogde inspanningen op het gebied van innovatie Op basis van deze activiteiten en de zijn mede afhankelijk van het vermogen gegevens die in de Risicomanagement– de ontwikkelingen in de relevante paragraaf (zie pagina 72) beschreven staan, markten te signaleren en goed op die meent de Raad van Bestuur naar beste marktontwikkelingen in te spelen. weten en met een redelijke mate van Daarom moeten de inspanningen op het zekerheid (reasonable assurance) te gebied van market intelligence worden kunnen stellen dat het interne systeem voor verhoogd en moeten de marktgerichtheid risicobeheersing en controle van DSM in en klantgerichtheid worden versterkt. het verslagjaar 2005 effectief is geweest. Uiteraard zal voor alle onderdelen van Een essentieel onderdeel van het besturen DSM’s besturingskader en het systeem van een onderneming is het verschaffen voor Risicomanagement en Internal Control van duidelijkheid over de strategische worden bekeken of ze in lijn zijn met de richting en doelstellingen, die als kompas nieuwe strategie en het nieuwe businessmodel. De internal control werd in 2005 versterkt door een herziening van de Corporate Requirements en een grondig en gedetailleerd implementerings- en nalevingsprogramma via het zogeheten True Blue project. In dit project ondersteunden flying squads van experts op het gebied van processen en internal control de businessgroepen bij het introduceren en implementeren van de herziene Corporate Requirements.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

DSM heeft de implementatie van de herziene Corporate Requirements voortvarend voortgezet, omdat deze de basis vormen voor goed risicomanagement en interne controle in de werkmaatschappijen. Voor de financiële en strategische processen waren aan het begin van het jaar al Requirements beschikbaar, terwijl daarnaast in een speciaal programma de herziene Requirements op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu en juridische zaken werden geïmplementeerd. Deze laatste programma’s liepen het hele jaar door. In 2005 lag de nadruk op de Requirements ten aanzien van de goederenen geldstromen binnen DSM. Daaronder vallen de Requirements ten aanzien van de processen op het gebied van inkoop, productie en marketing en verkoop, en tevens de processen op het gebied van demand chain planning en financiële controle. Verder horen daarbij de Unit Risk Management Requirements, waarin wordt aangegeven hoe de verschillende bedrijfsonderdelen hun risicomanagement vorm moeten geven en welke risicoanalyses daarvoor moeten worden uitgevoerd. Ten slotte omvat het intern besturingskader ook een gedeelte van de Requirements voor een aantal ondersteunende functies (human resources, juridische zaken, ICT en beveiliging). De selectie is zodanig dat voor de goederenen geldstromen van de primaire processen de risicomanagement- en controleaspecten afgedekt zijn, inclusief de integriteit van de bijbehorende master data, de transparantie van verantwoordelijkheden en bevoegdheden en de beveiliging van informatie. In het True Blue-project ondersteunden flying squads van experts op het gebied van processen en internal control de grotere onderdelen van de meeste businessgroepen bij het introduceren van de Requirements. De teams hielpen de bedrijfsonderdelen bij het nog strakker in kaart brengen van hun bedrijfsprocessen, het scherper definiëren van rollen en verantwoordelijkheden en het aanscherpen van functiescheidingen. In bedrijfsonderdelen die al waren overgegaan op de standaard DSM ERP-omgeving of die op het punt stonden deze omgeving te implementeren werd de standaardfunctionaliteit die in het systeem beschikbaar is, bijvoorbeeld voor het beschrijven van processen, het verzorgen van opleidingen ten aanzien van die processen en het verifiëren van autorisaties, ten volle benut. 24


Om ervoor te zorgen dat de herziene Requirements ook in de toekomst zullen worden nageleefd wordt bij al deze onderdelen een monitoring tool geïnstalleerd dat automatisch nagaat hoe effectief de belangrijkste controle-instrumenten zijn en dat controle-overzichten produceert. Tevens worden programma’s ontwikkeld voor continue educatie. Bovendien lag bij de externe financiële audits door DSM’s accountant Ernst & Young speciale nadruk op internal control.

Nutritional Products namen deze beide kengetallen toe van 1,47 naar 1,49 (te rapporteren ongevallen) en van 0,52 naar 0,73 (ongevallen met verzuim), vooral als gevolg van de verbeterde rapportage.

Vanaf 2005 is DSM Nutritional Products officieel geconsolideerd in de veiligheidscijfers van DSM. De frequentie-indices van te rapporteren ongevallen en ongevallen met verzuim voor 2005, inclusief DSM Nutritional Products, zijn 0,95 respectievelijk 0,33. Deze cijfers worden voor de komende belangrijke vermindering van de uitstoot Als onderdeel van het streven om het jaren de ijkpunten voor vergelijkingen. gerealiseerd. Verder werd op de locatie van systeem voor risicomanagement en interne DSM Food Specialties in Seclin (Frankrijk) besturing continu te versterken werden de In de afgelopen vier jaar heeft DSM de een innovatieve afvalwaterzuiveringsCorporate Requirements onderworpen aan frequentie-index voor alle te rapporteren installatie gebouwd. een eerste analyse en update. De voortgang incidenten gemiddeld met 17% per jaar van de compliance-programma’s en de naar beneden gebracht. Verdere verlaging Van de veertien milieudoelstellingen voor effectiviteit van de implementatie-activiteiten wordt steeds moeilijker en vereist een de periode 2000-2006 waren er eind 2005 in het kader van True Blue werden besproken langer traject, waarbij vooral op gedrag zal tien gerealiseerd. met de directies van de bedrijfsonderdelen. worden gestuurd. In lijn met Vision 2010 De bedrijfsonderdelen werden ook verzocht en de geformuleerde milieudoelstellingen DSM heeft voor de periode 2006-2010 zichzelf te beoordelen en er werden audits heeft DSM besloten tot de volgende nieuwe milieudoelstellingen geformuleerd. uitgevoerd door Corporate Operational concerndoelstelling: in 2010 moet de Meer informatie over deze doelstellingen en Audit. De inspanningen op het gebied van frequentie-index voor alle te rapporteren over de prestaties van de onderneming op risicomanagement werden besproken in de ongevallen (zowel DSM-medewerkers als het gebied van veiligheid, gezondheid en Raad van Bestuur en in de Auditcommissie firmapersoneel) 50% lager zijn dan in 2005. milieu is te vinden in het Triple P Verslag van de Raad van Commissarissen. over 2005. DSM betreurt de dood van een firmaDe ondersteuning van de implementatie medewerker bij een verkeersongeval in van de herziene Corporate Requirements juni 2005 in België. Human Resources zal in 2006 worden voortgezet. De businessgroepen die in 2005 zijn Gezondheid Internationalisering bezocht door de flying squads zullen zelf In 2005 werden bij DSM wereldwijd veertien De internationaliseringstrend van de voor de implementatie in de kleinere gevallen van beroepsziekten geregistreerd afgelopen tijd heeft zich in 2005 verder bedrijfsonderdelen zorgdragen. Voor de (exclusief DSM Nutritional Products), doorgezet. Dat had vooral te maken met businessgroepen en concernactiviteiten tegenover twintig in het voorgaande jaar de sterk toenemende activiteiten in China, die nog niet aan de beurt zijn geweest, (exclusief DSM Nutritional Products). De waar nu – inclusief joint ventures – circa zullen in 2006 middelen ter beschikking aard van de gemelde beroepsziekten 3.500 DSM-medewerkers actief zijn. worden gesteld in het kader van True Blue. varieerde van ergonomische klachten tot Tussen 1999 en 2004 is het percentage De activiteiten zullen verder in lijn worden gehoorproblemen en allergische reacties. niet-Nederlanders binnen de DSM gebracht met de activiteiten van Corporate Een nieuw ontwikkeld instrument voor gemeenschap gegroeid van 50% naar ICT op het gebied van de standaardisatie risico-inventarisatie en rapportage werd in ruim 70%. Ultimo 2005 waren bijna 8.000 van bedrijfsprocessen. Een Home Office twee gevallen bij wijze van proef medewerkers van DSM werkzaam buiten functie zal beschikbaar blijven voor geïmplementeerd. Aangepaste werkwijzen Europa. De verdergaande ondersteuning aan alle bedrijfsonderdelen. op het gebied van gezondheid op het werk internationalisering heeft een duidelijke werden begin 2005 geïntroduceerd tijdens impact op de HR-processen en -systemen. DSM’s European SHE Conference. Het uitzendingsbeleid is aangepast en is nu Veiligheid, Gezondheid, Milieu wereldwijd in gebruik. De toenemende Milieu internationalisering en de grote Veiligheid Het aantal als ‘ernstig’ te classificeren verschuivingen die zich in het portfolio De frequentie-index voor alle te rapporteren incidenten die niet op veiligheid betrekking hebben voorgedaan, versterken ook het ongevallen (zowel eigen personeel als hebben daalde van vier in 2004 naar drie in belang van goede interne communicatie – firmapersoneel), exclusief DSM Nutritional 2005. Het totale aantal incidenten, inclusief reden waarom DSM op dit gebied in 2005 Products, nam af van 0,88 in 2004 tot incidenten waarbij stoffen vrijkwamen diverse nieuwe initiatieven heeft genomen. 0,74 in 2005, een vermindering met 16%. (Loss of Primary Containment) bedroeg De frequentie-index voor ongevallen met 501 in 2005, tegenover 522 in 2004 (beide Integratie van nieuwe activiteiten verzuim waarbij DSM-medewerkers zijn cijfers exclusief DSM Nutritional Products). De integratie van DSM Nutritional Products betrokken, exclusief DSM Nutritional Voor DSM Nutritional Products bedroeg verloopt voorspoedig. Diverse processen Products, verbeterde met 23% van 0,22 dit aantal 147 in 2005. In de caprolactamen systemen binnen DSM Nutritional in 2004 naar 0,17 in 2005. Voor DSM fabriek in Nanjing (China) werd een Products, onder meer rond salariëring en Jaarverslag 2005

www.dsm.com

25

Verslag van de Raad van Bestuur Human Resources – Onderzoek en Ontwikkeling

voor de verdere groei van DSM. Innovatie is van eminent belang voor DSM, en de onderneming zal daar de komende periode veel mensen en middelen voor inzetten. DSM is zich er goed van bewust dat mensen een omgeving nodig hebben waar innovatieve ideeën een goede kans krijgen en waar het management die ruimte toelaat. Daarom zullen creativiteit en samenwerking van hoog tot laag en over de grenzen van vakdisciplines heen gestimuleerd worden. De volgende werkklimaatanalyse zal in 2008 plaatsvinden.

beoordelingssystematiek, zijn geïntegreerd binnen DSM. Ook is DSM Nutritional Products begonnen met de invoering van het Management Development-systeem van DSM en zijn er speciale programma’s opgezet voor veelbelovende medewerkers. Circa 1.100 medewerkers van DSM Nutritional Products hebben het afgelopen jaar trainingen en opleidingen gevolgd. Ook het DSM-beleid en de werkprocessen rond productie (Manufacturing Excellence) en veiligheid, gezondheid en milieu zijn ingevoerd. De integratie van DSM NeoResins verloopt ook goed. Hier ligt de nadruk op bundeling van krachten om gezamenlijk nieuwe kansen te ontwikkelen en synergieën te behalen, bijvoorbeeld door een geïntegreerde marktbenadering te kiezen en door technologieën te combineren. Werving Als gevolg van de veranderde portfolio en de internationale groei van DSM is er een duidelijke trend zichtbaar in de richting van meer externe werving van managers. Bovendien is er groeiende aandacht voor de noodzaak van een grotere diversiteit binnen het management op alle niveaus. Ook daarom worden steeds meer managers extern geworven, waarbij internationale ervaring een belangrijk criterium is. Van de nieuwe executives die het afgelopen jaar zijn aangenomen, komt het merendeel niet uit Nederland. In 2005 zijn ook nieuwe wervingsprogramma’s van start gegaan die zich specifiek op bepaalde disciplines richten, met name op onderzoek en ontwikkeling en financiën. Ook werden in China businessopleidingen verzorgd met het oog op personeelswerving. Werkklimaatanalyse De in 2004 uitgevoerde werkklimaatanalyse heeft waardevolle inzichten opgeleverd in onder meer de werkbeleving van medewerkers en het belang van innovatie

Jaarverslag 2005

locatie, bijvoorbeeld over ziekteverzuim, opleidingsfaciliteiten en dergelijke, waardoor beter op ontwikkelingen ingespeeld of geanticipeerd kan worden. Ook worden Shared Service Centers opgezet die SAP HR zullen ondersteunen. Daarnaast zullen deze centra vanaf 2006 op regionaal niveau HR-diensten gaan aanbieden.

People Matter(s) De grote veranderingen die DSM de afgelopen jaren op het gebied van Human Resources heeft doorgevoerd, zijn gebaseerd op het interne strategische plan DSM als lerende organisatie People Matter(s). DSM is over het algemeen Het ontwikkelen van medewerkers blijft tevreden over de gemaakte vorderingen en vanzelfsprekend belangrijk. Naast de individuele ontwikkeling van medewerkers, de meeste ambities die in dat plan waren opgenomen zijn ook gerealiseerd. Voor de waaraan in 2005 per medewerker komende periode zullen vervolgstappen op gemiddeld achttien uur is besteed, wordt het gebied van HR in een nieuw strategisch steeds meer aandacht gegeven aan plan worden vastgelegd. Dit plan zal in het gestructureerde programma's om de voor DSM belangrijke leiderschapscompetenties derde kwartaal van 2006 worden en vakcompetenties binnen de gepubliceerd en zal onder meer aandacht onderneming te blijven ontwikkelen. Voor besteden aan stijlen van leiderschap, de meeste daarvan kent de DSM Business manieren om verdergaande diversiteit te Academy speciale programma’s. De in stimuleren, manieren om de ontwikkeling 2004 opgezette Talent Development van werkelijk marktgedreven werkCenters hebben goed gefunctioneerd en processen en een innovatieve specialtyvormen een geschikte aanvulling op de cultuur binnen de onderneming te Management Development-systemen. bevorderen en een aantal andere thema’s, die er in de kern allemaal op gericht zijn bij te Diversiteit dragen aan het succes van de nieuwe DSM werkt voortdurend aan een cultuur concernstrategie. gericht op diversiteit. Voor elke businessPersoneel ultimo jaar werkzaam bij DSM in: groep zijn doelen vastgelegd rond de werving, benoeming en doorstroming van 2005 2004 vrouwen in hogere functies. Per eind 2005 Europa 14.206 15.679 was het percentage vrouwelijke executives - Nederland 7.258 7.553 4% (2004: 3%), het percentage vrouwelijke - overig Europa 6.948 8.126 senior managers bedroeg 13% (2004: Azië 3.666 3.488 11%). In de context van de nieuwe - China 2.581 2.439 concernstrategie Vision 2010 – Building on - overig Azië 1.085 1.049 Strengths zal de komende periode sterk Noord- en Zuid-Amerika 3.667 4.569 worden ingezet op verdere vergroting van rest van de wereld 281 468 de diversiteit en het internationale karakter totaal 21.820 24.204 van het personeelsbestand. Operational Excellence Binnen HR wordt hard gewerkt aan Operational Excellence. Een belangrijk fundament hiervoor is de ontwikkeling en invoering van standaard werkprocessen ondersteund door SAP HR. Eind 2005 is een wereldwijd HR-model ontwikkeld. Dat is op een drietal locaties in Zwitserland, de Verenigde Staten en Nederland uitgewerkt voor lokale toepassing en zal begin 2006 operationeel zijn. Met deze aanpak zal het mogelijk worden om in een gestandaardiseerd format informatie te verkrijgen over personeelsontwikkelingen op een bepaalde www.dsm.com

Personeel ultimo jaar werkzaam bij DSM in: 2005

2004


6.239

6.836


6.119

6.607


4.441

3.735


2.234

2.566

Other activities

2.787

2.953

21.820

22.697

totaal, doorlopende activiteiten Beëindigde activiteiten totaal DSM

26

-

1.507

21.820

24.204


Onderzoek en Ontwikkeling

R&D bij Life Science Products De Corporate Research-activiteiten in het Innovatie is een essentieel onderdeel van cluster Life Science Products stonden DSM’s nieuwe strategie. Een belangrijk wederom in het kader van de ontwikkeling aspect bij het realiseren van DSM’s ambities en uitbouw van drie technologieplatforms: op het gebied van innovatie is effectieve Advanced Synthetic Methods, R&D. De R&D-programma’s voor de Biotechnology en Food & Feed Applications. In 2005 sloot DSM Nutritional Products zich komende jaren zullen erop gericht zijn om aan bij het Corporate Research Program. sterk bij te dragen aan innovatie en om de De activiteiten op het gebied van Advanced verbetering van processen en producten Synthetic Methods richtten zich op vervoor de bestaande activiteiten te beterde bindingsreacties, waarbij de nadruk ondersteunen. lag op katalyse en procesintensificatie. Naast businessgerichte R&D-programma’s, Op het gebied van biotechnologie richtten die samen goed zijn voor 90% van de totale de Systems Biology-activiteiten zich op de verdere ontwikkeling van een functioneel jaarlijkse uitgaven voor R&D, heeft DSM genomics-platform om de wetenschappeeen Corporate Research Program voor lijke vragen die aan de orde komen in de het opbouwen en versterken van de businessprojecten zo goed mogelijk te technologische competenties die nodig zijn voor de ondersteuning van de strategie. kunnen beantwoorden. Op het gebied van Food & Feed Applications richt het In 2005 werd gewerkt aan de verdere versterking van de technologische compe- programma zich op versnelde uitbreiding tenties en de verbetering van de kennisbasis, van de ontwikkelingscapaciteiten en het zowel binnen de onderneming als in bevorderen van innovaties op het gebied samenwerking met externe kennisinstituten. van gezondheid en voeding voor mens en dier. DSM’s sterke formuleringstechnologie Uitgaven speelt een sleutelrol bij het ontwikkelen van De uitgaven voor R&D bedroegen in 2005 klantspecifieke toepassingen op dit gebied. € 290 miljoen (3,5% van de netto-omzet), een toename van 1% vergeleken met de DSM boekte ook voortgang met de € 286 miljoen (3,7% van de netto-omzet) in toepassing van zogeheten microreactoren. 2004. De uitgaven voor R&D op het gebied Dit zijn kleine, continu bedreven reactoren van life science-producten bedroegen met een hoge capaciteit, die gebaseerd 6,6% (2004: 6,3%). DSM Nutritional zijn, op het principe van procesintensificatie. Products gaf € 80 miljoen uit, oftewel 4,2% Deze reactoren, die kosteneffectieve van de netto-omzet, tegenover € 75 synthese paren aan een hoge selectiviteit, miljoen (3,9% van de netto-omzet) in het leveren ook een bijdrage op het gebied voorgaande jaar. Voor Performance van duurzaamheid. Materials bedroeg dit percentage 3,8% (2004: 3,9%) en voor Industrial Chemicals DSM heeft het genoom van de schimmel 0,8% (2004: 1,0%). Ultimo 2005 waren in Penicillium nu volledig in kaart gebracht, waardoor gerichter kan worden gewerkt aan totaal 1.970 medewerkers werkzaam in de ontwikkeling van verbeterde productieR&D-activiteiten, oftewel ongeveer 9% stammen voor bestaande en nieuwe van het totale aantal werknemers. producten. Ook heeft DSM op basis van het eerder in kaart gebrachte genoom van R&D-activiteiten in China Aspergillus nieuwe, krachtige instrumenten In 2005 breidde de wereldwijde spreiding ontwikkeld voor het optimaliseren van van de R&D-activiteiten zich uit tot China, waar DSM de eerste stappen zette op weg productiestammen voor enzymen voor het naar een door meerdere activiteiten gedeeld productieproces voor 7-ADCA. De genoomR&D-bolwerk. In september werd het DSM kennis stelt DSM in staat veel sneller en R&D Center China in Shanghai geopend, effectiever nieuwe enzymen te selecteren waar R&D-faciliteiten zijn ondergebracht voor de productie van onder meer nieuwe voor een aantal van de activiteiten op voedingsingrediënten. het gebied van Life Science Products en De inzet van bovengenoemde instrumenten Performance Materials. In november leidde tot verscheidene nieuwe ontwikopende DSM, wederom in Shanghai, een kelingen. Een daarvan is een nieuw enzym, gezamenlijk laboratorium met Fudan Brewers Clarex®, dat onlangs is geïntroduUniversity voor onderzoek naar nieuwe ceerd in de brouwerijmarkt en dat koude technologieën voor onder meer voedingswaas in bier voorkomt. De meeste brouwers ingrediënten voor mens en dier. gebruiken chemische adsorbens voor het Jaarverslag 2005

www.dsm.com

verwijderen van eiwit en polyfenolen, die een troebeling veroorzaken na het bottelen van het bier. Brewers Clarex® enzym is een goed alternatief om deze troebeling te voorkomen. Een ander voorbeeld is de productie van heldere melk. Het zijn wederom specifieke enzymen die het mogelijk maken om transparante, kleurloze melkproducten te maken die de voedingswaarde van melk bezitten, neutraal smaken (dat wil zeggen geen smaak hebben) en kunnen worden gebruikt voor de productie van gezonde frisdranken. Niet alle ontwikkelingen vinden uitsluitend binnen de onderneming plaats. Fabuless®, een natuurlijk product voor gewichtsregulering, werd ontwikkeld door het Zweedse bedrijf Lipid Technology Provider (LTP), waarin DSM Venturing een aandeel heeft, terwijl de toepassing ontwikkeld werd door DSM. Fabuless® wordt exclusief voor DSM’s zuiveltoepassingen geproduceerd. Het werkzame bestanddeel is gebaseerd op specifieke lipiden die bij vertering het hongergevoel via een natuurlijk mechanisme onderdrukken. R&D bij DSM Nutritional Products De R&D-activiteiten bij DSM Nutritional Products in 2005 richtten zich enerzijds op het handhaven en verbeteren van het rendement van de meer gevestigde activiteiten door middel van verbeterde processen en anderzijds op de toekomstige groei in nieuwe activiteiten door het ontwikkelen van nieuwe producten en oplossingen. Voor de gevestigde vitaminen en carotenoïden gaat het erom de productiekosten drastisch te verlagen door nieuwe procestechnologie te introduceren, zodat DSM concurrerend blijft. De R&Dactiviteiten bij DSM Nutritional Products bouwen voort op twee sterke punten van de R&D bij DSM: moderne, zeer efficiënte 27

Verslag van de Raad van Bestuur Onderzoek en Ontwikkeling

katalytische synthese en witte oftewel industriële biotechnologie. Met betrekking tot de zeer efficiënte synthese lopen er verscheidene activiteiten waarbij gezocht wordt naar nieuwe routes en technologieën voor het verbeteren van onze belangrijkste productieprocessen. Onze R&Dcapaciteiten op het gebied van witte biotechnologie – een van de door DSM geselecteerde Emerging Business Areas – hebben geleid tot de ontwikkeling van nieuwe productiestammen.

Jaarverslag 2005

Met het oog op de toekomstige groei van nieuwe activiteiten zijn de inspanningen op het gebied van Human Health & Nutrition, Animal Health & Nutrition en Personal Care gericht op de ontwikkeling van innovatieve producten en productvormen. Bij Human Health & Nutrition ligt het accent op de ontwikkeling van voedingsingrediënten die de risico’s op chronische aandoeningen helpen verminderen en het welzijn doen toenemen. Recent onderzoek bij mensen heeft bijvoorbeeld bevestigd dat ons nieuwe product Teavigo® de verbranding van vet bevordert. In een ander recent onderzoek bij mensen werd aangetoond dat het nieuwe product Bonistein®, een zuiver synthetisch genisteïne, verzwakking van het beendergestel helpt tegengaan. Het is wetenschappelijk bewezen dat Bonistein® de werking van calciumsupplementen kan verbeteren, vooral in

combinatie met ROPUFA en de vitaminen D en K. Samenwerking tussen DSM Nutritional Products en DSM Food Specialties heeft geresulteerd in synergie en gezamenlijke projecten. Door de competenties op het gebied van menselijke voeding nog beter op elkaar af te stemmen wordt innovatie bevorderd, waarbij de nadruk zal liggen op het combineren van nieuwe en bestaande producten voor het ontwikkelen van oplossingen op het gebied van voeding. Op het gebied van Animal Health & Nutrition ontwikkelt DSM Nutritional Products ondermeer eubiotica-oplossingen (pre- en probiotisch) voor toekomstige marktbehoeften. Een van de grootste uitdagingen waar de veehouderij wereldwijd voor staat is: zorgen voor een gezonde en productieve veestapel zonder gebruik te maken van antibiotica. Daar komt nog bij dat nieuwe, alternatieve concepten de bedrijfsefficiency niet in het gedrang mogen brengen. Het Eubiotics R&D-programma komt aan deze


eisen tegemoet. Door expertise op het gebied van Animal Health & Nutrition te combineren met de meest geavanceerde intern ontwikkelde technologieën voor snelle screening van bibliotheken van natuurlijke stoffen is een uniek platform voor het ontdekken van nieuwe producten tot stand gekomen. In verscheidene ontwikkelingsprojecten wordt gewerkt aan specifieke oplossingen voor alle relevante diersoorten. Verbetering van de voederconversie blijft een belangrijk aandachtsveld. In de succesvolle alliantie met Novozymes werken gezamenlijke teams aan nieuwe diervoederenzymen om oplossingen te verschaffen waaraan op dit moment behoefte is. Daarnaast wordt in een nieuw aandachtsgebied, gezondheidsproducten en voeding voor huisdieren, voortgebouwd op innovatief onderzoek op het gebied van Human Health en Personal Care, waarbij aantrekkelijke nieuwe concepten voor de huisdiervoedingssector worden ontwikkeld.

mogelijke consequenties daarvan voor de ontwikkeling van intelligente materialen.

Op het gebied van coatings werden verscheidene nieuwe ontwikkelingen gerealiseerd. In 2005 richtte DSM zich op de ontwikkeling van functionele coatings, zoals reflectiewerende coatings en hydrofobe (gemakkelijk schoon te maken) coatings. Onderzoek aan reflectiewerende coatings leidde tot de ontwikkeling van OptoClear® en PictoClear™, reflectiewerende coatingsystemen die hun eigenschappen ontlenen aan een oppervlak Voor een grote Europese fabrikant van met een speciale nanostructuur. zetmeel en zetmeelderivaten ontwikkelde DSM Hybrane een geavanceerde toeslagDoor de overname van NeoResins verkreeg stof voor papiercoatings met de naam DSM nieuwe kennis op het gebied van C*TopBrane™. De toeslagstof maakt het milieuvriendelijke harssystemen op watergemakkelijker om duurdere synthetische basis en werd de technologiepositie op het bindmiddelen te vervangen door natuurlijke gebied van UV-uithardbare harsen versterkt. materialen, wat substantiële besparingen Dit verschaft DSM een sterke oplevert voor papierfabrikanten. uitgangspositie voor het ontwikkelen van nieuwe, innovatieve producten. Biomedical materials is een van de vier gebieden die DSM in het kader van de Voor de automobielindustrie werden nieuwe Vision 2010-strategie heeft aangewezen als Op het gebied van Personal Care blijven harsen ontwikkeld die bij verwerking 40% de activiteiten van DSM gericht op de Emerging Business Area. Op biomedisch minder vluchtige stoffen uitstoten. Voor de vervaardiging van belangrijke ingrediënten gebied is een intensieve samenwerking voor zonnecrèmes en huidcrèmes. Hoewel polyesterindustrie werden onverzadigde gestart met de Universiteit van Maastricht polyesterharsen met een lager styreener verschillende UV-filters op basis van en het Academisch Ziekenhuis Maastricht. pigmenten verkrijgbaar zijn, is geen daarvan gehalte ontwikkeld die bijdragen aan In 2005 werd DSM Medical Coatings én effectief én gemakkelijk aan te brengen. verbetering van de werkomstandigheden opgericht. Dit bedrijfsonderdeel richt zich in deze industrie. DSM voorziet in deze leemte met een op de ontwikkeling en marketing van nieuw type op basis van dubbel gecoat innovatieve coatings voor medische Nieuwe inzichten in de eigenschappen titaniumoxide onder de naam Parsol®TX. hulpmiddelen, zoals katheters voor cardioParsol®TX is uiterst stabiel in toepassingen van verschillende materialen en in het vasculaire en urologische toepassingen. met en zonder UV-licht en is vrijwel onzicht- verwerkingsgedrag van polymeren baar op de huid maar biedt toch superieure vergemakkelijken het ontwikkelen van R&D bij Industrial Chemicals bescherming. Verder worden op het gebied nieuwe toepassingen voor het De nadruk ligt op het actief instandhouden van huidverzorging actieve ingrediënten hoogwaardige nylon 4.6, Stanyl®, de van de bestaande activiteiten door procesontwikkeld die de huid mooier maken. Aan thermoplastische elastomeren Arnitel® en verbetering, het ontwikkelen van nieuwe Sarlink® en de Dyneema®-vezel. Er werden processen voor bestaande producten en dit programma is bijvoorbeeld allantoïne nieuwe toepassingen en materialen toegevoegd, een natuurlijke stof die een het vergroten van de efficiency en de harmoniserend effect heeft op huidfuncties ontwikkeld op basis van Sarlink® duurzaamheid van processen door het thermoplastisch vulcanisaat. Verschillende verminderen van de afvalproductie. zoals regeneratie, weerstand tegen nieuwe verpakkingsmaterialen werden vochtverlies en celvernieuwing. ontwikkeld, die een stevige basis vormen In het kader van het Corporate Research voor de Emerging Business Area Specialty Program vond samenwerking plaats tussen R&D bij Performance Materials Packaging. Voor de olie-additievenmarkt Corporate Research voor Performance Industrial Chemicals R&D en Life Science werd een nieuwe productlijn ontwikkeld met Products R&D op het gebied van enzymen. Materials was in 2005 vooral gericht op uitstekende roetverdelingseigenschappen. Voor een belangrijke stap in de verdere versterking van de belangrijkste competenties die nodig zijn om op dit gebied fermentatieve productie van caprolactam een leidende rol te spelen. De chemische Behalve in functionele coatings wordt werden nieuwe enzymen ontdekt en en technologische competenties op het nanotechnologie ook steeds meer op geoctrooieerd. Daarnaast werden projecten gebied van de synthese van polymeren en andere gebieden toegepast. DSM uitgevoerd ter verbetering van chemische harsen en de competenties op het gebied ontwikkelt bijvoorbeeld met behulp van en technologische processen in de van materiaalkunde werden uitgebreid, nanotechnologie vloeistoffen met speciale caprolactamfabrieken. In samenwerking rekening houdend met nieuwe ontwikkeoptische eigenschappen die kunnen met Performance Materials R&D werd lingen in wetenschap en technologie. worden gebruikt in lithografische verder gewerkt aan de ontwikkeling van Speciale aandacht werd besteed aan de apparatuur voor de fabricage van nieuwe coatings op basis van melamine. toenemende raakvlakken tussen geavanceerde computerchips. Bovendien werd, voortbouwend op het nanotechnologie en biotechnologie en de succes van de nieuw ontwikkelde Jaarverslag 2005

www.dsm.com

29

Verslag van de Raad van Bestuur Intellectuele Eigendom – ICT en e-Business – Inkoop – Macro-economie

lijmsystemen op melaminebasis voor OSB (Oriented Strand Board) houtplaten, verder gewerkt aan toepassingsontwikkeling voor systemen op basis van stro en suikerriet. Intellectuele Eigendom Met de komst van de Vision 2010 strategie is de rol van intellectuele eigendom (intellectual property, IP) nog belangrijker geworden. In 2005 werden circa 375 nieuwe octrooiaanvragen ingediend. Basisposities op het gebied van IP werden verkregen in nieuwe hoogwaardige materialen en ingrediënten voor voeding voor mens en dier. De octrooien die betrekking hebben op de NeoResinsactiviteiten, in totaal meer dan 300 octrooien en octrooiaanvragen op het gebied van coatingtechnologie, werden overgebracht naar en geïntegreerd met DSM's totale octrooiportfolio. Door de strategische verschuiving in de portfolio van DSM worden ook handelsmerken en branding belangrijker. Handelsmerken zoals Dyneema®, Teavigo® en PeptoPro® beginnen inmiddels bekende namen te worden.

en systemen te beveiligen tegen computervirussen en hackers werden in 2005 opgevoerd. De ontvlechting van de ICT-infrastructuur en de bedrijfsapplicatiesystemen die DSM Nutritional Products deelde met zijn voormalige moederbedrijf Roche, werd in de loop van 2005 voltooid. Daarnaast werd een aantal verbeterprojecten uitgevoerd als onderdeel van het VITAL integratieprogramma. Daarbij werden bijvoorbeeld marketing & sales-instrumenten geïntroduceerd ter ondersteuning van de verkooporganisaties van DSM Nutritional Products. De integratie tussen de Outlook XP-agenda en het online vergadersysteem WebEx werd verbeterd.

Standaardisatie van bedrijfsprocessen In 2005 werd in het kader van het Apolloprogramma (standaardisatie van bedrijfsprocessen, met als voornaamste doel het verbeteren van de efficiency en daarmee het verder verhogen van de klanttevredenheid) verder gewerkt aan de uitrol van gestandaardiseerde best practice-processen bij een aantal DSMonderdelen, waaronder DSM Food DSM beheert nu actief ongeveer 500 Specialties, DSM Agro, DSM Coating handelsmerken. DSM werkt verder aan de Resins, DSM Composite Resins en DEX versterking van zijn IP-positie in China. Plastomers. Ook werd begonnen met de De meeste octrooien van DSM zijn ook in voorbereidingen voor de implementatie China ingediend. van deze gestandaardiseerde processen bij DSM Anti-Infectives en DSM Nutritional Products. De bedrijfsonderdelen die ICT en e-Business het programma al eerder hadden geïmplementeerd, boekten significante Technische infrastructuur vooruitgang bij het verbeteren van hun In 2005 werd begonnen met een concern- order-to-cash processen, inkoopprocessen breed programma voor de periodieke en financiële processen en bij het verder vernieuwing van DSM’s ICT infrastructuur stroomlijnen van hun organisaties. De (in zijn huidige vorm daterend van 2000/ implementatie van deze processen stelt 2001), inclusief het wereldwijde netwerk, de de businessunits in staat om wereldwijd e-mail infrastructuur, kantoorautomatisering dezelfde werkwijzen toe te passen. De en managed services. De bedoeling is bedoeling is dat de interne organisatie om gebruik te maken van standaard efficiënter wordt door een geïntegreerde verkrijgbare, bewezen technologieën en planning en door het gebruik van om een verlaging van de totale kosten van geautomatiseerde orderverwerkingsaanschaf, onderhoud en gebruik te processen en financiële en administratieve realiseren. Het jaar 2005 werd vooral processen. Apollo stelt het management gebruikt voor de voorbereidende werkzaam- van een businessunit in staat om sneller in heden en de migratie van het wereldwijde te spelen op marktontwikkelingen, en het netwerk. De daadwerkelijke vervanging van ondersteunt de inspanningen van DSM op de werkstations en servers zal in 2006 het gebied van compliance. plaatsvinden.

Organisatie Eind 2005 was de ICT-afdeling van DSM Nutritional Products volledig geïntegreerd met de Corporate ICT-afdeling. Tevens werden in 2005 de beheerders van de bedrijfssystemen van alle andere businessgroepen overgeplaatst naar Corporate ICT. Deze reorganisatie resulteerde in een hoofdkantoor in Nederland en satellietkantoren in Zwitserland, de VS, Brazilië, Singapore en China. De nieuwe organisatie is in staat 24 uur per dag ICT-diensten te verzorgen voor de business. e-Business DSM heeft de afgelopen jaren geïnvesteerd in een hoogwaardige e-business architectuur en infrastructuur, die het mogelijk maken om intensief samen te werken met belangrijke partners en klanten. DSM profiteert inmiddels al van de vele voordelen hiervan, zoals rechtstreekse verbindingen met de systemen van partners, de 24-uurs webshop voor klanten, elogistics, elektronisch vergaderen, elektronische facturering, e-buy en elektronische betalingen. In 2005 werd gemiddeld ruim 30% van de concernomzet gegenereerd via de diverse e-kanalen. DSM beschikt nu over rechtstreekse systeemverbindingen met meer dan 300 zakelijke partners. Daarnaast plaatsen meer dan 5.000 klanten hun orders via de DSM web shop; het gaat om in totaal ruim 35.000 orders per jaar. Met name de mogelijkheden op het gebied van elogistics zijn in 2005 verder uitgebreid. Met logistieke dienstverleners werden ruim 45.000 berichten uitgewisseld waardoor de logistieke afhandeling gemakkelijker en sneller verliep. DSM onderzoekt tevens de mogelijkheden van elogistics voor wegen railtransport in de Verenigde Staten. Ook wordt al gebruik gemaakt van elogistics toepassingen bij transport per schip tussen Europa en Azië. De mogelijkheden om deze toepassingen over de rest van de wereld in te zetten worden nader onderzocht. Verder houdt DSM jaarlijks duizenden webenabled vergaderingen via het internet, waardoor aanzienlijk wordt bespaard op reiskosten. Via de e-kanalen werden in 2005 ruim 200.000 keer belangrijke producten ordergegevens gedownload, waardoor bespaard kon worden op handlingkosten.

ICT-beveiliging is een onderwerp waaraan continu aandacht moet worden besteed. De inspanningen om DSM’s infrastructuur

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

30


De komende jaren zal DSM bestaande e-business toepassingen verder verfijnen. Daarnaast worden de nieuwste technieken en ontwikkelingen op het gebied van RFID (Radio Freqency Identification) en CRM (Customer Relations Management) onderzocht en ingezet voor zover dit toegevoegde waarde heeft voor DSM.

gerealiseerd. Vanaf 2006 zal voor heel DSM één gecoördineerde inkooporganisatie actief zijn. Macro-economie

Macro-economische ontwikkelingen in 2005 In de ontwikkelde landen nam de macroInkoop economische groei, die zich in 2004 gunstig had ontwikkeld, enigszins af, maar in de In 2005 werd het nieuwe inkooporganisatie- opkomende landen, met name in Azië, model verder ingevuld en ingevoerd. Dit bleef de groei op een zeer gezond niveau. model moet ervoor zorgen dat de De opkomende landen in Azië groeiden uit inkooporganisatie duurzaam bijdraagt aan tot de belangrijkste aanjagers van de de winstgevendheid van DSM. wereldeconomie en hadden een positieve invloed op de mondiale handelsvolumes. In Als integraal onderdeel van de concernJapan gaven de belangrijkste economische bedrijfsstrategie is een wereldwijde inkoop- kengetallen aan dat de groei in jaren niet zo strategie ontwikkeld. De nieuwe organisatie hoog was geweest, hetgeen zich vertaalde is inmiddels volledig bemand en er is een in toenemende exporten en ook een begin gemaakt met het ontwikkelen van toenemende binnenlandse vraag. standaardprocessen en -systemen ter ondersteuning van de nieuwe organisatie. Doordat de snelgroeiende sectoren van Het nieuwe organisatiemodel is gebaseerd de opkomende economieën betrekkelijk op een centraal geleide DSM sourcingintensief gebruikmaken van basisorganisatie (met regionale vertakkingen grondstoffen (waaronder olie) heeft hun in Europa, de VS en Azië) om de economische groei bijgedragen aan de inkoopactiviteiten, middelen, capaciteiten opwaartse druk op de prijzen daarvan. en best practices van DSM Purchasing Deze ontwikkeling was van invloed op zoveel mogelijk te bundelen. De organisatie verscheidene markten van DSM, vooral is afgestemd met de inkooporganisaties die die van de clusters Industrial Chemicals verantwoordelijk zijn voor specifieke inkopen en Performance Materials. voor de afzonderlijke businessgroepen. Spend Area Directors hebben inkoopplannen In Europa vertoonde de economie eerste ontwikkeld die zullen worden samengevoegd tekenen van herstel in 2005. De waardetot een wereldwijd DSM purchasing-plan vermindering van de euro, van een niveau dat de totale inkoopuitgaven omvat. van boven $ 1,30 tegen het eind van 2004 Deze structuur is geheel in lijn met de en in de eerste maanden van 2005 naar Vision 2010-strategie, die is gericht op het rond $ 1,20 in de tweede helft van 2005, zo goed mogelijk benutten van de synergie- verbeterde de exportmogelijkheden van mogelijkheden binnen de onderneming. Europese bedrijven. De langverwachte In 2005 zijn taakspecifieke leertrajecten groei van de vraag vanuit de thuismarkt op het gebied van inkoop ontwikkeld kwam geleidelijk op gang en werd om het inkooppersoneel verder te significant sterker in het laatste kwartaal professionaliseren. Daarnaast werd voor van 2005. de nieuwe inkooporganisatie een prestatiemanagementmodel ontwikkeld. Veel activiteiten van DSM profiteerden van de over het algemeen positieve Het inkoopprogramma dat begin 2004 economische omstandigheden. De wereldwerd gelanceerd om substantiële jaarlijkse wijde industriële productie steeg met 4% en besparingen te realiseren werd in 2005 de wereldwijde productie in de chemische met succes voltooid. Bij contractindustrie nam 3% toe in 2005. De groei van onderhandelingen werd gebruikgemaakt de vraag naar engineering plastics, van inkoopstrategieën ontleend aan de elastomeren en andere hoogwaardige Strategic Sourcing Methodology. De materialen lag boven het trendgemiddelde, geplande besparingen zullen volgens plan dankzij gunstige mondiale ontwikkelingen in in 2006 volledig worden gerealiseerd, eindmarkten zoals de bouwsector, de maar een groot deel was al in 2005 elektrotechnische en elektronische industrie en in mindere mate de automobielindustrie.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

De rol van China is belangrijker geworden. In China bevinden zich vele snelgroeiende industriële markten en ook veel opkomende concurrenten. Van de totale groei van de chemische productie in 2005 nam China zo’n 40% voor zijn rekening. Macro-economische verwachting voor 2006 De consensus is dat de groei van het wereldwijde BNP 3,3% zal bedragen (2005: 3,2%), waarbij Azië sterk zal blijven groeien dankzij omvangrijke exporten en een sterke binnenlandse vraag in China en India. De economische groei in de Eurozone zal in 2006 naar verwachting circa 2% bedragen. De mondiale industriële productie zal naar verwachting rond de 4% groeien, hoewel er aanzienlijke verschillen zullen zijn per regio en per sector. In West-Europa wordt een groei van 2,4% verwacht, in de VS 3,1%, in het Midden-Oosten 4,9%, in Oost-Europa 5,6% en in Asia Pacific 6,5%, waarbij in China de groei van de industriële productie naar verwachting 12,1% zal bedragen. Indien deze verwachtingen bewaarheid worden zonder grote geopolitieke verstoringen en valutaschommelingen zal de vraag- en aanbodsituatie voor de chemische industrie in 2006 naar verwachting goed blijven.

31

Verslag van de Raad van Bestuur Financiële resultaten

Resultatenrekening x € miljoen

netto-omzet andere bedrijfsopbrengsten som der bedrijfsopbrengsten som der bedrijfslasten bedrijfsresultaat exclusief bijzondere posten netto financiële lasten belastinglasten aandeel in resultaat geassocieerde deelnemingen belangen van derden nettowinst exclusief bijzondere posten nettoresultaat bijzondere posten nettowinst *

2005

2004

8.195 223 8.418 -7.610 808 -70 -180 -2 7 563 -36 527

7.832 197 8.029 -7.467 562 -56 -103 9 11 423 -130 293

* toekomend aan aandeelhouders van Koninklijke DSM N.V.

Netto-omzet In 2005 was de netto-omzet met € 8,195 miljoen bijna 5% hoger dan in het voorgaande jaar. DSM NeoResins zorgde voor een 3% hogere netto-omzet en desinvesteringen zorgden voor een 3% lagere netto-omzet. De opbrengstprijzen waren gemiddeld 5% hoger dan in het voorgaande jaar. De volumes bleven autonoom gelijk. Wisselkoersen hadden geen effect op de omzet. Bedrijfslasten De bedrijfslasten stegen ten opzichte van 2004 en kwamen uit op € 7,6 miljard. De belangrijkste post daarvan, de kosten van grond- en hulpstoffen voor verkochte producten, gecorrigeerd voor acquisities en desinvesteringen, steeg met ongeveer € 300 miljoen. De totale vaste kosten bleven stabiel.

Bedrijfsresultaat Het bedrijfsresultaat exclusief bijzondere posten steeg met € 246 miljoen (44%), van € 562 miljoen in 2004 naar € 808 miljoen in 2005, vooral dankzij hogere marges, lagere vaste kosten en een verbeterde productmix. De EBITDA-marge (het bedrijfsresultaat vóór afschrijvingen in procenten van de netto-omzet) nam toe van 13,6% in 2004 tot 16,0% in 2005.

Het resultaat van geassocieerde deelnemingen daalde van € 9 miljoen in 2004 tot € 2 miljoen negatief in 2005 als gevolg van de ongunstige ontwikkelingen bij Methanor.

Doordat de verkoopprijzen sterker stegen dan de grondstofprijzen lag de gemiddelde marge (verkoopprijs per eenheid product minus variabele kosten) duidelijk boven het niveau van 2004.

In 2005 werden voorzieningen getroffen en vonden afwaarderingen plaats voor het stilleggen van de locatie Montreal (Canada) en het sluiten van de locatie South Haven (VS). Tevens werd een voorziening getroffen voor de herstructurering van de locatie Linz in Oostenrijk. Er werd een boekwinst gerealiseerd bij de verkoop van DSM Bakery Ingredients en de verkoop van een bedrijfsterrein. Verder noteerde DSM een boekverlies op de verkoop van de SBRactiviteiten en een afwaardering van het aandeel van DSM in de activa van Methanor. Enkele fiscale posten hadden per saldo een positief effect.

Nettowinst De nettowinst nam toe van € 293 miljoen in 2004 tot € 527 miljoen in 2005. Uitgedrukt per gewoon aandeel is dit resultaat gestegen van € 1,41 in 2004 tot € 2,68 in 2005. De netto financiële lasten bedroegen in 2005 € 70 miljoen tegenover € 56 miljoen in 2004. Deze toename is vooral het gevolg van de acquisitie van DSM NeoResins en hedgingkosten van de Amerikaanse dollar.

De nettowinst exclusief bijzondere posten steeg met € 140 miljoen tot € 563 miljoen, met name als gevolg van het hogere bedrijfsresultaat.

Het belang van derden bedroeg € 7 miljoen (2004: € 11 miljoen) en had te maken met activiteiten in Noord-Amerika en China.

De belastingdruk over 2005 was met 24% hoger dan die over 2004 (20%). De stijging van 4% ten opzichte van 2004 is het gevolg van de hogere resultaten en een relatieve afname van het aandeel van laag belaste winstbestanddelen in het resultaat.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

32


Kasstroomoverzicht x € miljoen

2005

Liquide middelen begin periode Operationele activiteiten: - nettowinst plus afschrijvingen - mutatie bedrijfskapitaal - overige mutaties Middelen uit operationele activiteiten

1.261

1.094 -201 -200

906 209 -217 693

Investeringsactiviteiten: - investeringen -393 - acquisities -564 - verkoop van deelnemingen 192 - desinvesteringen 30 - overige mutaties -110 Middelen aangewend voor investeringsactiviteiten

Investeringen en financiering De investeringen in immateriële en materiële vaste activa bedroegen in 2005 € 401 1.209 miljoen en lagen daarmee onder het niveau van de afschrijvingen (voor details per cluster zie pagina 35). Dit was voornamelijk een gevolg van het feit dat de selectiecriteria voor nieuwe investeringen zijn aangepast. In 2004 en 2005 lagen de investeringsniveau’s relatief laag. In 2006 898 zullen de investeringen, inclusief kleinere en new business development overnames, naar verwachting boven het niveau van de afschrijvingen liggen. De middelen uit operationele activiteiten lagen met € 693 miljoen op zo’n 53% van de EBITDA. 2004

-349 28 -2 -845

-323

Dividend Kasstroom financieringsactiviteiten Verandering IAS 32/39 Effecten wijzigingen in consolidatie en koersverschillen

-183 -37 -

-194 -339 17

13

-7

Liquide middelen einde periode

902

1.261

Het balanstotaal (totaal vermogen) steeg in 2005 tot € 10,0 miljard ultimo jaar (2004: € 9,6 miljard). Het vermogen steeg ten opzichte van ultimo 2004 met € 451 miljoen, vooral als gevolg van de nettowinst en koersverschillen op deelnemingen in vreemde valuta. Het vermogen in procenten van het balanstotaal nam toe van 53% ultimo 2004 tot 55% ultimo 2005. De liquiditeitsratio (vlottende activa ten opzichte van vlottende passiva) daalde in het verslagjaar van 1,79 in 2004 tot 1,75 in 2005.

Balansbeeld in %

2005

2004

immateriële activa materiële vaste activa overige niet-vlottende activa liquide middelen overige vlottende activa totaal activa

10 37 12 9 32 100

5 40 9 13 33 100

vermogen voorzieningen langlopende schulden kortlopende schulden totaal passiva

55 10 14 21 100

53* 9 15 23 100

*exclusief het effect van de tijdelijke herrubricering van de cumulatief preferente aandelen A ultimo 2004.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

33

Verslag van de Raad van Bestuur Financiële resultaten

De investeringen in immateriële activa en materiële vaste activa lagen 20% onder de afschrijvingen. Het totaal van de immateriële en materiële vaste activa lag € 489 miljoen (11%) boven dat van 2004. Het bedrijfskapitaal was € 155 miljoen hoger dan in 2004, met name als gevolg van wisselkoerseffecten, de effecten van acquisities, hogere grondstofprijzen en een hoger niveau van bedrijvigheid. De liquide middelen namen sterk af en bedroegen € 902 miljoen. De nettoschuld bedroeg ultimo 2005 13% van het vermogen plus nettoschuld.

Vermogen in % van het balanstotaal 2001

50,1%

2002

57,6%

2003

52,8%

2004

52.9%

2005*

55.3%

0

10

20

30

40

50

* Exclusief het effect van de tijdelijke herrubricering van de cumulatief preferente aandelen A.

60

Dividend DSM streeft naar een stabiel en bij voorkeur stijgend dividend. Het dividend wordt bepaald als een percentage van de cashflow. Dit percentage ligt, behoudens onvoorziene omstandigheden, binnen een bandbreedte van 16 tot 20% van de nettowinst exclusief bijzondere posten (minus dividend toekomend aan houders van cumulatief preferente aandelen) plus de afschrijvingen.

Vooruitzichten 2006 De algemene economische vooruitzichten voor 2006 zijn positief. Het consumentenvertrouwen zal in Japan en Europa naar verwachting verbeteren en in de overige regio’s positief blijven. Daarnaast wordt voor veel sectoren en regio’s ook een blijvend sterke industriële productie wordt voorspeld, waarbij de sterke groei in opkomende economieën zich zal voortzetten. Voor de chemische industrie zullen Per gewoon aandeel wordt over 2005 een naar verwachting de meeste markten een bedrag van € 1,00 als dividend voorgesteld, goed evenwicht tussen vraag en aanbod te zien geven. De groei in de automobielsector, hetgeen ongeveer 15% hoger is dan in het met name in de Verenigde Staten, zal voorgaande jaar. Dit is circa 18% van de daarbij echter waarschijnlijk achterblijven. kasstroom (gedefinieerd als nettowinst exclusief bijzondere posten ad € 563 miljoen Bij dit over het algemeen positieve beeld plus de afschrijvingen ad € 503 miljoen liggen de voornaamste risico’s in grote minus het dividend toekomend aan houders van cumulatief preferente aandelen schommelingen in de valutakoersen, meer ad € 16 miljoen). Rekening houdend met specifiek de waarde van de dollar tegenover het in augustus 2005 uitgekeerde interimde euro, geopolitieke spanningen en hoge, dividend van € 0,29 per gewoon aandeel, sterk fluctuerende grondstofprijzen. bedraagt het slotdividend € 0,71 per gewoon aandeel. Voor 2006 verwacht DSM een verdere sterke performance van de activiteiten op Het dividend wordt in contanten uitgekeerd het gebied van Nutrition en Performance en zal op 14 april 2006 betaalbaar Materials. Voor de farma-activiteiten wordt worden gesteld. een verdere verbetering van de prestaties voorzien. Industrial Chemicals zal naar verwachting een voortzetting van de relatief positieve business-omgeving te zien geven. Onvoorziene omstandigheden daargelaten verwacht DSM over het eerste kwartaal van 2006 een bedrijfsresultaat uit doorlopende activiteiten3 dat op of boven het niveau van het eerste kwartaal van 2005 ligt (€ 182 miljoen). Voor het gehele jaar 2006 zullen de marktomstandigheden voor DSM naar verwachting positief blijven.

3

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

Het bedrijfsresultaat van doorlopende activiteiten voor 2005 is exclusief DSM Bakery Ingredients, DSM Minera en SBR, vanwege een juiste vergelijking met 2006. Bij de publicatie van de resultaten over het eerste kwartaal 2006 zal een verdeling van de resultaten over de nieuwe clusters gegeven worden.

34


investeringen en acquisities x € miljoen

2005

2004

Life Science Products DSM Nutritional Products Performance Materials Industrial Chemicals Other activities totaal doorlopende activiteiten Beëindigde activiteiten totaal DSM

97 97 667 85 26 972 2 974

124 55 64 75 26 344 4 348

geïnvesteerd vermogen ultimo jaar

Geïnvesteerd vermogen per kernactiviteit op 31 december 2005

x € miljoen

Life Science Products DSM Nutritional Products Performance Materials Industrial Chemicals Other activities totaal doorlopende activiteiten Beëindigde activiteiten totaal

2005

2004

1.753 1.830 1.737 728 173 6.221 6.221

1.704 1.694 988 673 331 5.390 168 5.558

EBITDA/netto-omzet

x ` miljard Life Science Products DSM Nutritional Products Performance Materials Industrial Chemicals Other activities

0

0.5

1.0

1.5

2.0

Bedrijfsresultaat per kernactiviteit op 31 december 2005

Life Science Products DSM Nutritional Products Performance Materials Industrial Chemicals

2005

2004

18,0 19,6 16,8 14,6

15,2 17,4 12,4 13,2

x ` miljoen Life Science Products* DSM Nutritional Products Performance Materials Industrial Chemicals Other activities

-50 0

100

200

300

* excl. beëindigde activiteiten

uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling Life Science Products DSM Nutritional Products Performance Materials Industrial Chemicals Other activities totaal doorlopende activiteiten Beëindigde activiteiten totaal DSM

x € miljoen

in procenten*

2005

2004

2005

2004

93 80 94 14 8 289 1 290

98 75 78 16 11 278 8 286

6,3 4,2 3,8 0,8 1,6 3,6

6,6 3,9 3,9 1,0 2,3 3,7

Uitgaven onderzoek en ontwikkeling 2001-2005 x ` miljoen / incl. beëindigde activiteiten 2001 2002 2003 2004 2005

0

* Van de netto-omzet

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

35

50

100

150

200

250

300

Overzicht van de activiteiten Life Science Products

De businessgroepen in het cluster Life Science Products leveren producten voor de farmaceutische industrie, de voedingssector en de agro-industrie. Het aandeel in de totale netto-omzet van DSM is 18%.

‰ x € miljoen

2005

2004

netto-omzet*: - DSM Fine Chemicals - DSM Pharmaceutical Products - DSM Anti-Infectives - DSM Food Specialties

303 482 330 416

374 463 386 359

totaal

1.531

1.582

bedrijfsresultaat bedrijfsresultaat plus afschrijvingen investeringen geïnvesteerd vermogen ultimo jaar bedrijfsresultaat in % van het gemiddeld geïnvesteerd vermogen onderzoek en ontwikkeling

126 266 97 1.753 7,3 93

personeel ultimo jaar

6.239

79 226 124 1.704 4,2 98 Diepgaande kennis van biotechnologie (o.a. fermentatie, genomics en biokatalyse) 6.836 en organische chemie vormen een belangrijke basis van de activiteiten in dit cluster. DSM is een van de grootste onafhankelijke toeleveranciers aan de farmaceutische industrie in de wereld. Ook op het gebied van ingrediënten voor voedingsmiddelen voor mens en dier neemt de onderneming leidende posities in. De businessgroepen werken binnen dit cluster en met DSM Nutritional Products nauw samen bij onderzoek en ontwikkeling, onder meer op 2500 het gebied van biotechnologie, en maken gebruik van elkaars distributiekanalen. De groepen maken ook in een aantal gevallen gezamenlijk gebruik van fabrieken en installaties.

* Voor eliminatie interne leveringen aan andere clusters.

Leveringen Life Science Products x ` miljoen / incl. beëindigde activiteiten 2001 2002 2003 2004 2005

0

500

1000

1500

2000

Het cluster Life Science Products bestaat uit de businessgroepen DSM Fine Chemicals, DSM Pharmaceutical Products, DSM Anti-Infectives, DSM Food Specialties en DSM Bakery Ingredients, dat in juni 2005 werd verkocht en waarvan de activiteiten op het gebied van bakkerij-enzymen werden overgeheveld naar DSM Food Specialties. De farmaceutische industrie, de voedingssector en de agro-industrie zijn de belangrijkste klanten voor dit cluster. De activiteiten in dit cluster ontlenen hun groei voornamelijk aan de groei van de wereldbevolking, de toenemende koopkracht, de vergrijzing, het toenemende belang van een gezonde levensstijl en de groeiende aandacht voor persoonlijke verzorging.

Bedrijfsresultaat Life Science Products x ` miljoen / incl. beëindigde activiteiten 2004 2005

0

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

50

100

150

200

36


DSM Fine Chemicals Werken aan rendementsverbetering DSM Fine Chemicals produceert chemische tussenproducten, vooral voor de agro- en de voedingsmiddelenindustrie. DSM Fine Chemicals bestond in het verslagjaar 2005 uit vier businessunits: DSM Fine Chemicals Intermediates ontwikkelt, produceert en verkoopt maleïnezuur, glyoxylzuur en fumaarzuur alsmede fijnchemicaliën op basis van deze grondstoffen, met gebruikmaking van een brede technologische toolbox. De businessunit heeft fabrieken in Linz (Oostenrijk). DSM Special Products ontwikkelt, produceert en verkoopt benzoëzuur, natriumbenzoaat, benzaldehyde, benzylalcohol en derivaten daarvan voor diverse eindmarkten in de life science-industrie. DSM Special Products is met deze producten marktleider. De businessunit heeft fabrieken in Rotterdam. DSM Minera exploiteert een jodiummijn in Chili en verkoopt jodium en jodiumderivaten voor toepassing in life science-producten en hoogwaardige chemicaliën. Holland Sweetener Company is een joint venture met het Japanse Tosoh voor de productie en verkoop van de hoogintensieve, laagcalorische zoetstof aspartaam. De productie van aspartaam vindt plaats in Geleen.

Gang van zaken De trend in de markten van DSM Fine Chemicals in 2005 lag in lijn met de algehele trend in het verslagjaar. De gang van zaken werd voornamelijk beïnvloed door de scherpe prijsstijgingen voor een aantal belangrijke grondstoffen zoals tolueen en nbutaan. Deze kostenstijgingen werden over het algemeen met succes doorberekend aan klanten. De resultaten van DSM Minera lieten een verbetering zien als gevolg van een aanhoudend sterke vraag naar jodium en jodiumderivaten. Bij de aspartaamactiviteiten waren positieve effecten van de doorgevoerde herstructureringsmaatregelen merkbaar. Het bedrijfsresultaat van DSM Fine Chemicals over 2005 liet een verbetering zien ten opzichte van 2004.

De businessgroep bestaat uit vier businessunits: DSM Pharma Chemicals is actief op het gebied van klantspecifieke chemische productie (custom chemical manufacturing) van complexe tussenproducten en werkzame bestanddelen Projecten voor geneesmiddelen. DSM Biologics De activiteiten op het gebied van exclusieve levert diensten op het gebied van processynthese werden om synergetische redenen ontwikkeling, opschaling en productie geïntegreerd met de activiteiten van DSM volgens cGMP-richtlijnen van klinische en Pharmaceutical Products. In de tweede helft commerciële biofarmaceutische producten. DSM Biologics richt zich op basis van een van 2005 werden studies gestart naar de exclusieve licentie met Crucell op de herstructurering van de activiteiten in Linz. De studies leidden al meteen tot resultaten. ontwikkeling van de PER.C6® humane cellijn als productieplatform voor biofarmaDe uiteindelijke effecten zullen zich in 2006 ceutische eiwitten en monoklonale en 2007 doen gelden. antilichamen. DSM Pharmaceuticals, Inc. De concentratie van de productieactiviteiten is een vooraanstaande leverancier van diensten op het gebied van de vervaardiging van DSM Special Products in Rotterdam werd in 2005 afgerond met de integratie van van eindproducten voor de farmaceutische industrie en de biotech-industrie. In een de productie van benzylalcohol en uiterst moderne fabriek in Greenville (North benzaldehyde op deze locatie. Strategie Carolina, VS) vervaardigt het bedrijf steriele Als gevolg van de organisatorische DSM Minera werd begin 2006 verkocht aan injectables (vloeibaar en gevriesdroogd), herschikkingen in het kader van DSM’s solid dose producten (tabletten en capsules), Sociedad Quimica y Minera de Chile. strategie Vision 2010 zullen de activiteiten semi-solid producten (crèmes, zalven) van DSM Fine Chemicals in 2006 worden en vloeibare producten. DSM Exclusive geherpositioneerd. Tot die tijd is de strategie Synthesis werd in het verslagjaar overDSM Pharmaceutical Products van de businessgroep erop gericht zijn geheveld van DSM Fine Chemicals naar positie als leverancier van hoogwaardige DSM Pharmaceutical Products. Exclusive Verbeterde omzet en winst specialty-chemicaliën in stand te houden Synthesis ontwikkelt, produceert en en winstverbetering na te streven. Continue DSM Pharmaceutical Products is een vooraanstaande dienstverlener op het gebied verkoopt producten op basis van exclusieve procesverbeteringen, productie tegen de van hoogwaardige custom manufacturing- synthese (vooral voor gebruik in de laagst mogelijke kosten en gerichte groei activiteiten voor klanten in de farmaagrochemische industrie). in aantrekkelijke marktsegmenten met ceutische industrie wereldwijd. Onder de bestaande en nieuwe tussenproducten klanten – bediend vanuit vijf productievormen de belangrijkste pijlers van locaties in Noord-Amerika en Europa – deze strategie. bevinden zich zeventien van de twintig grootste farmaceutische bedrijven, middelgrote en kleinere (zelfs virtuele) farmabedrijven en een groot aantal agrochemieondernemingen over de hele wereld.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

37


Strategie De strategie van DSM Pharmaceutical Products houdt in dat de businessgroep zich richt op exclusieve, hoogwaardige oplossingen voor de complexe behoeften van de farmaceutische industrie op het gebied van ontwikkeling en productie. Om de afstand tot de belangrijkste klanten te verkleinen verplaatste de businessgroep in het eerste kwartaal van 2005 zijn hoofdkantoor van Nederland naar Parsippany in de Amerikaanse staat New Jersey. New Jersey is een belangrijke regio voor de wereldwijde farmaceutische industrie.

hangt met het grote aantal biologische geavanceerde en geregistreerde producten dat zich nog in de ontwikkelings- tussenproducten), gebruikmakend van pijplijn bevindt. zijn kennis en kunde op het gebied van chemische en biochemische processen De activiteiten van DSM Biologics waren en zijn track record ten aanzien van het in 2005 gericht op de levering van voldoen aan regelgeving. materialen voor klinische tests (Fase II/III) en commerciële leveringen aan klanten Projecten vanuit de Groningse fabriek en de verdere DSM Pharma Chemicals had een goed ontwikkeling van de PER.C6® humane jaar voor wat betreft de acquisitie van cellijn. In juli 2005 nam DSM het 40% nieuwe projecten. De productportfolio van aandelenpakket in DSM Biologics Holding de businessunit bevat nu verscheidene over van zijn joint venture partner Société veelbelovende stoffen die op het punt staan générale de financement du Québec (SGF). te worden geïntroduceerd of in 2005 zijn DSM kreeg daarmee een 100% belang in geïntroduceerd. RESCOM, het onderdeel DSM Biologics. Eind 2005 resulteerde de Gang van zaken van DSM Pharma Chemicals dat zich richt strategische herpositionering van DSM De omzet was in 2005 hoger dan in 2004 op vroege klinische fases, beleefde een Biologics in de beslissing om de fabrieken als gevolg van de toegenomen omzet bij recordjaar en zal door de businessgroep DSM Pharmaceuticals, Inc. en de van DSM Biologics in Montreal begin 2006 verder worden uitgebreid. DSM Exclusive toevoeging van de Exclusive Synthesisstil te leggen op een zodanige wijze dat een Synthesis had een moeilijk jaar, maar maakte goede vorderingen bij het ontwikkelen van activiteiten per 1 juli 2005. Om de resultaten herstart mogelijk blijft. een omvangrijk herstructureringsplan voor verder te verbeteren wordt voortdurend de locatie Linz. De maatregelen in dit plan gefocust op kosten en het binnenhalen van Verder werd sterkere nadruk gelegd op zullen Exclusive Synthesis weer op het nieuwe strategische klanten. DSM de versnelde ontwikkeling van PER.C6® Pharmaceuticals, Inc. liet een sterke door verhoging van de ontwikkelingsgoede spoor zetten. toename van de omzet en winst zien ten inspanningen samen met het Nederlandse opzichte van 2004 als gevolg van de biotechbedrijf Crucell. DSM Biologics en In de loop van 2005 bereikte het toename van services op het gebied van Crucell gaan intensiever werken aan de Manufacturing Excellence-project Heureka zowel solid dose als steriele productie. De ontwikkeling van het veelbelovende PER. in Linz zijn implementatiefase. Het project vraag naar bestaande solid dose producten C6® platform om zodoende een omvat de activiteiten die betrekking hebben nam toe doordat een aantal klantproducten geïntegreerde oplossing te creëren voor de op farmaceutische producten, exclusieve productie van biofarmaceutische eiwitten die in 2004 waren geïntroduceerd synthese en tussenproducten en moet en monoklonale antistoffen op PER.C6®. begonnen aan te slaan in de markt. De leiden tot een totale resultaatverbetering Dit zal leiden tot verhoogde inkomsten uit groei in steriele productie van € 35 miljoen, te realiseren in 2007. was het gevolg van de aanhoudende vraag licenties en royalties en zal de ontwikkeling en uitrol van het PER.C6® technologieDSM Pharmaceutical Products boekte een naar bestaande biologische producten platform in de markt versnellen. De R&D duidelijk hoger bedrijfsresultaat dan in 2004. en uitbreiding met significante nieuwe projecten, waarbij onder meer capaciteit die in dit samenwerkingsverband nodig is werd geboekt in de nieuw toegevoegde om het nieuwe platform te creëren zal zich vriesdrooginstallaties. Vanuit Greenville concentreren in een nieuw, gezamenlijk DSM Anti-Infectives werden in 2005 zeventien nieuwe producten R&D centrum in Nederland en aan de geïntroduceerd, waaronder grootschalige oostkust van de VS. DSM Biologics in Een jaar van herstructureringen introducties in Europa en Japan. Er waren Groningen zal zich richten op het volledig DSM Anti-Infectives heeft een leidende wederom meer nieuwe aanvragen van ondersteunen van licentienemers van de positie op de wereldmarkt voor penicilline klanten dan in het toch al goede PER.C6® technologie, naast zijn dienstG, tussenproducten voor penicilline verlening als contractproducent voor de voorgaande jaar. (6-APA en 7-ADCA), zijketens, biofarmaceutische markt. semi-synthetische penicillines, semiHet aanbod van services op het gebied synthetische cefalosporines en andere Ondanks wederom moeilijke marktvan steriele productie zal verder worden actieve ingrediënten als kaliumclavulanaat omstandigheden presteerde DSM Pharma en nystatine. Deze producten worden uitgebreid door de bouw van twee extra faciliteiten voor steriele productie – een voor Chemicals significant beter dankzij gebruikt om bacteriële of schimmelinfecties versnelde realisatie van kostenverlagingen de vervaardiging van materiaal voor tegen te gaan. DSM Anti-Infectives heeft en voortdurende verbetering van de klinische tests (clinical trial materials, CTM) fabrieken in Nederland, Spanje, Zweden, productportfolio. De noodzaak tot verdere en een voor de bereiding van cytotoxische Mexico, India, China en Egypte. inkrimping van de vaste activa leidde tot de producten. De CTM faciliteit zal eind 2006 beslissing om de locatie in South Haven in bedrijf komen en de faciliteit voor (Michigan, VS) in het tweede kwartaal van cytotoxische producten in 2007. Door 2007 te sluiten. DSM zal zijn activiteiten op deze uitbreidingen en het gereedkomen van extra vriesdroogcapaciteit zal de omzet het gebied van farmaceutische chemie meer richten op producten met een hogere verder toenemen dankzij de verwachte toegevoegde waarde (zoals werkzame vraag naar diensten op het gebied van steriele productie, die op zijn beurt samen- bestanddelen van geneesmiddelen en Jaarverslag 2005

www.dsm.com

38


Strategie DSM Anti-Infectives streeft ernaar zijn posities actief te handhaven door middel van technologische innovatie, nauwe samenwerking met klanten en operational excellence.

Het bedrijfsresultaat was in 2005 nog negatief, maar aanzienlijk beter dan in het voorgaande jaar.

DSM Food Specialties

Hoger bedrijfsresultaat DSM Food Specialties is wereldwijd actief als leverancier van hoogwaardige Projecten ingrediënten voor de voedingsmiddelenDSM bevestigde nogmaals zijn plannen industrie die onder andere met behulp van voor een strategische samenwerking met Gang van zaken fermentatie- en enzymtechnologie worden North China Pharmaceutical Group De vraag naar penicilline-equivalenten op bereid. De businessgroep bestaat uit Corporation (NCPC) door middel van de wereldmarkt groeide in 2005 ongeveer investeringen in NCPC en de oprichting van vijf businessunits. DSM Dairy Ingredients 4%. Hoewel de productiecapaciteit produceert enzymen (bijv. stremsels), een joint venture op het gebied van antiwereldwijd 4% afnam in 2005 was er nog infectiva. DSM gaat investeren in uitbreiding zuursels en conserveringssystemen voor steeds sprake van overaanbod. Hierdoor kaas en yoghurt, alsmede testmethodes van de productie van aan penicilline waarmee de aanwezigheid van antibioticawerden verscheidene producenten gerelateerde tussenproducten en residuen vastgesteld kan worden. DSM is gedwongen uit de markt te stappen, terwijl werkzame bestanddelen van geneeseen van de grootste leveranciers van vele anderen nog steeds grote financiële middelen op de locatie Toansa in India. problemen ondervonden. Gedurende 2005 Deze uitbreiding − een verdubbeling van de zuivelingrediënten ter wereld. DSM Savoury hield de zwakke dollar de omzet onder productiecapaciteit − zal in 2006 zijn beslag Ingredients is een belangrijke producent druk, terwijl de stijgende energieprijzen niet krijgen. De R&D-activiteiten zijn voornamelijk van smaakstofingrediënten en smaakgericht op het verlagen van de kosten voor versterkers (zoals gistextracten), die konden worden doorberekend in de kernproducten en het genereren van bijvoorbeeld worden toegepast in soepen, bedrijfskolom. waarde met behulp van DSM-technologie. kant-en-klaarmaaltijden, sauzen en hartige De R&D-activiteiten droegen ook bij aan het snacks. DSM Enzymes produceert een Eind 2004 kondigde DSM Anti-Infectives drastische maatregelen aan om de productie- ontdekken en ontwikkelen van nieuwe breed scala aan voedingsenzymen voor kosten in Europa te verlagen, maximaal onder meer bakkers, fruitverwerkers, mogelijkheden voor groei. rendement te halen uit zijn technologieën en zijn resultaten minder gevoelig te maken voor schommelingen in de dollarkoers. De implementatie van deze maatregelen verliep goed en resulteerde in een substantieel beter resultaat vergeleken met 2004. Daarbij was 2005 een overgangsjaar; in 2006 zullen nog aanzienlijke additionele verbeteringen en herstructureringsmaatregelen moeten volgen. Voor de clavulaanzuuractiviteiten was 2005 een goed jaar. In de fabriek in Zweden werden substantiële kostprijsverbeteringen gerealiseerd. De activiteiten van DSM Deretil op het gebied van zijketens presteerden beter dankzij de doorgevoerde reorganisaties. DSM Deretil nam een belangrijke stap door zijn activiteiten in China uit te breiden met de oprichting van de Shangyu Deretil Yuntao Joint Venture. In de 7-ADCA fabriek in Delft werd een aanzienlijke verlaging van de variabele kosten gerealiseerd, terwijl de capaciteit volgens plan werd verhoogd. De marges voor nystatine waren stabiel in een markt die gekenmerkt werd door toenemende concurrentie.

Jaarverslag 2005


bierbrouwers en producenten van andere alcoholische dranken. DSM Functional Food Ingredients produceert ingrediënten zoals arachidonzuur, probiotica en peptiden die worden toegepast in babyvoeding, voedingssupplementen en functionele voedingsmiddelen. DSM Ingredients Development ontwikkelt innovatieve ingrediënten voor de voedingsmiddelenindustrie en verzorgt de voorintroductie daarvan. De belangrijkste fabrieken van DSM Food Specialties staan in Seclin in Frankrijk (enzymen), Capua in Italië (arachidonzuur), Delft (gistextracten, natamycine en testen), Belvidere in de Verenigde Staten (arachidonzuur) en Moorebank in Australië (zuursels). Het zwaartepunt van de onderzoeksactiviteiten ligt in Delft. Strategie DSM Food Specialties richt zich op snelgroeiende marktsegmenten en speelt in op belangrijke trends in de voedingsindustrie in de richting van gezonde, gemakkelijke en natuurlijke producten. De onderneming levert innovatieve ingrediënten met een

hoge toegevoegde waarde waarmee aan de wensen van de consument op het gebied van kwaliteit, voedingswaarde en smaak kan worden voldaan. Onder supervisie van een door de Europese Commissie en de FTC benoemde Monitoring Trustee zette DSM Food Specialties de productie en levering van diervoederenzymen voor BASF voort als onderdeel van de overeenkomst die werd gesloten bij de beëindiging van de vroegere alliantie met BASF. In verband met de gemaakte afspraken zal de productie in de loop van 2006 uiteindelijk stoppen. Gang van zaken De wereldmarkt voor voedingsingrediënten groeide in 2005 met ongeveer 4%. De omzet van DSM Food Specialties nam met ongeveer 13% toe. DSM Dairy Ingredients realiseerde een hogere omzet dan in 2004. De afzet van zuursels groeide sterk. Ook de afzet van stremsels geproduceerd met behulp van fermentatie was hoger dan in 2004. De afzet van antibioticatests bleef stabiel, terwijl de afzet van conserveringssystemen en coatings toenam. In laatstgenoemd segment stonden de prijzen enigszins onder druk.

Bij DSM Savoury Ingredients nam de afzet sterk toe, vooral in het segment speciale gistextracten, waartoe ook Maxarome® Select behoort, een nieuw geïntroduceerd product met een hoog nucleotide-gehalte. Begin 2005 verkocht de businessunit zijn activiteiten op het gebied van gehydrolyseerde plantaardige eiwitten en de productielocatie in Zaandam aan de Nederlandse firma Oterap Holding B.V., in lijn met de strategische beslissing om zich nog meer te richten op hartige ingrediënten met een hoge toegevoegde waarde. Gistextracten worden geproduceerd in Delft. Er wordt geïnvesteerd in de bouw van een fabriek speciaal voor bewerkte smaakstoffen (processed flavors) in Shanghai (China). DSM Food Enzymes behaalde een hogere omzet dan in 2004; de afzet van enzymen voor de fruitverwerkende industrie nam toe en er werden goede resultaten behaald met een nieuw geïntroduceerd pectinaseenzym met de merknaam Rapidase® Smart. Ook de afzet van brouwerij-enzymen en bakkerij-enzymen nam toe. Onder de naam Brewers Clarex® werd met succes een


nieuw enzym op de markt gebracht waarmee bierbrouwers troebelheid in bier kunnen voorkomen. Een nieuw enzym voor verbeterde emulgeringseigenschappen in mayonaise, sauzen en bakkerijproducten werd op de markt gebracht onder de merknaam Maxapal®. Per 1 januari 2005 werd een nieuwe Enzyme Unit opgericht, waarin ook de activiteiten van de businessgroep DSM Bakery Ingredients op het gebied van bakkerij-enzymen werden ondergebracht. DSM Functional Food Ingredients noteerde een sterke omzetstijging dankzij het feit dat steeds meer fabrikanten van babyvoeding in de VS nieuwe productlijnen voor flesvoeding op de markt brengen die verrijkt zijn met arachidonzuur (ARA). DSM Food Specialties is de exclusieve leverancier van ARA aan Martek, het bedrijf dat ARA/DHAolie op de markt brengt. In 2005 werd de productiecapaciteit voor ARA in Belvidere (VS) uitgebreid. Een nieuw natuurlijk ingrediënt voor gewichtsregulering werd onder de merknaam Fabuless® met succes geïntroduceerd op de markt voor gefermenteerde melkproducten. Het bevat een speciale emulsie van natuurlijke palmen haverolie, die al onderdeel uitmaken van een normaal dieet, en vermindert de opname van calorieën door gebruik te maken van het natuurlijke lichaamsmechanisme dat de eetlust regelt. Het product is ontwikkeld door het Zweedse bedrijf Lipid Technologies Provider AB en DSM bezit de exclusieve marketingrechten wereldwijd in het meest veelbelovende segment, te weten zuivelproducten. DSM Ingredients Development boekte succes met de ontwikkeling van totaal nieuwe ingrediënten voor de (functionele) voedingsmiddelenindustrie. Het aantal nieuwe producten dat op basis van dit radicale innovatieprogramma werd geïntroduceerd nam toe van twee in 2004 tot vier in 2005, en in 2006 verwacht de businessunit tot wel acht nieuwe producten te introduceren. In 2005 werden Maxarome® Select (Savoury Ingredients), Brewers Clarex® (Enzymes), Maxapal® (Enzymes) en Fabuless® (Functional Foods) op de markt geïntroduceerd dankzij een gezamenlijke inspanning van het onderdeel Ingredients Development en de marketing & salesorganisaties. In Europa, Japan en de VS werd begonnen met de verkoop van het gepatenteerde peptide PeptoPro®. De verkoop komt geleidelijk op gang.

Jaarverslag 2005

Verschillende producenten van sportdranken en energiedranken hebben PeptoPro® inmiddels opgenomen in hun nieuwe productlijnen gericht op een sneller herstel na zware inspanning of een beter uithoudingsvermogen tijdens inspanning. Een veelbelovend ontwikkelingsprogramma betreft een productconcept voor de productie van dranken die wel de voedingswaarde, maar niet de specifieke kleur en smaak van melk bezitten. Dankzij een hogere omzet in combinatie met lagere kosten als gevolg van de stroomlijning van de organisatie was het bedrijfsresultaat van DSM Food Specialties fors hoger dan in 2004. Projecten Er werden verschillende acties ondernomen om de sterke omzetgroei te faciliteren en de bedrijfsefficiency te vergroten. Het herstructureringsproject op de productielocatie voor enzymen in Seclin werd afgerond en er werd een nieuwe chromatografische analyse-unit geopend die ervoor zal zorgen dat met name bij de enzymen voor de zuivelindustrie de hoogste graad van zuiverheid wordt bereikt. In de loop van het verslagjaar werden alle productiefaciliteiten voor gist en gistextracten in Delft geauditeerd door het American Institute of Baking en beoordeeld als ‘excellent’. Er werden verschillende projecten afgerond die tot doel hadden de businessgroep beter in staat te stellen om klanten optimale service te bieden, waarbij het accent lag op demand & supply chain management. De organisatie in de VS werd gestroomlijnd en afgestemd op de behoeften van de markt. De organisatie van DSM Food Specialties in China werd significant versterkt om te kunnen voldoen aan de groeiende vraag naar voedingsingrediënten en om mogelijkheden voor lokale productie en ingrediëntformulering te onderzoeken.

www.dsm.com

41

Overzicht van de activiteiten DSM Nutritional Products

‰

De activiteiten binnen DSM Nutritional Products richten zich op drie sectoren: voeding (ingrediënten- en supplementen), diervoeding en persoonlijke verzorging. De netto-omzet van DSM Nutritional Products bedraagt 24% van de totale netto-omzet van DSM.

x € miljoen

2005

2004

netto-omzet* bedrijfsresultaat bedrijfsresultaat plus afschrijvingen investeringen geïnvesteerd vermogen ultimo jaar bedrijfsresultaat in % van het gemiddeld geïnvesteerd vermogen onderzoek en ontwikkeling

1.946 252 376 97 1.830 14,3 80

1.910 202 330 55 1.694 11,5 75


6.119


Leveringen DSM Nutritional Products x ` miljoen 2003 2004 2005

0

500

1000

1500

Sterke performance in lastige markten

DSM Nutritional Products is de grootste leverancier ter wereld van vitaminen, carotenoïden (kleurstoffen en antioxidanten) en andere biochemicaliën en fijnchemicaliën die worden toegepast in voedingsmiddelen en gezondheidsproducten voor mens en dier en in persoonlijke verzorgingsproducten. De producten worden vervaardigd op elf grote productielocaties in zeven landen: 6.607 Zwitserland (Sisseln en Lalden), Frankrijk (Village-Neuf), België (Tienen), Duitsland (Grenzach), het Verenigd Koninkrijk (Dalry), de Verenigde Staten (Freeport en Belvidere) en drie locaties in China (twee in Shanghai en een in Wuxi). Op deze locaties maakt DSM Nutritional Products zowel zijn belangrijkste basisproducten als geformuleerde producten. Fabrieken voor specifieke formuleringsactiviteiten bevinden zich in Belvidere, Sisseln en Village-Neuf. DSM Nutritional Products beschikt tevens over 35 premixfabrieken voor voedingsen gezondheidsproducten voor dieren en tien premixfabrieken voor voedingsen gezondheidsproducten voor mensen, waar producten worden gemaakt die inspelen op specifieke klantbehoeften. De R&Dactiviteiten zijn geconcentreerd in de regio 2000 Basel (Zwitserland) en zijn sterk geïntegreerd in een innovatienetwerk met de andere R&D-campussen van DSM in Delft en Geleen. DSM Nutritional Products heeft zo’n 40 verkoopkantoren die actief zijn in ruim 100 landen.

Bedrijfsresultaat DSM Nutritional Products x ` miljoen 2004 2005

0

Jaarverslag 2005

50

www.dsm.com

100

150

200

250

300

42


Het VITAL-project Het VITAL-project werd volgens plan voortgezet. Er werd een strategie geformuleerd en een nieuw organisatiemodel opgezet voor DSM Nutritional Products. In 2004 lag de nadruk op verbetering van de winstgevendheid door kostenreductie, op de ontvlechting van DSM Nutritional Products van zijn voormalige moederbedrijf, het Roche-concern, en op het integreren van de systemen, mensen en culturen van DSM Nutritional Products binnen DSM. In 2005 lag in het project gericht op winstgevende groei de nadruk op het verbeteren van de kwaliteit van de winst, het creëren van nieuwe groeimogelijkheden en het ontwikkelen van innovatiemanagement, naast de lopende verbeterprogramma’s en de inspanningen op het gebied van ontvlechting en integratie. Om het innovatiepotentieel zo goed mogelijk te benutten werd DSM's R&D model geïntroduceerd in de R&Dorganisatie. In de tweede helft van 2005 werd de Innovation Engine gestart. Het doel van de Innovation Engine is om innovatieve producten met een hoge toegevoegde waarde sneller op de markt te brengen. De Innovation Engine versnelt het proces van selecteren, financieren, ontwikkelen en testen van nieuwe producten en formuleringen.

Group Corporation vormen stappen in de strategische herpositionering. Vanaf 2006 zullen, dankzij de integratie van DSM Nutritional Products met DSM Food Specialties, in een nieuw Nutrition cluster en de geïntensiveerde samenwerking met externe organisaties, nieuwe kansen voor innovatieve producten actief benut worden. In 2005 formuleerde DSM Nutritional Products zijn ‘tweesporenstrategie’, die erop gericht is bestaande producten te verbeteren en te versterken en tegelijkertijd met volle kracht te werken aan innovatie en de ontwikkeling van nieuwe activiteiten. De nieuwe strategie biedt partners van DSM Nutritional Products continuïteit maar ook nieuwe kansen voor het ontwikkelen en exploiteren van additionele toepassingen, gebruikmakend van de krachtige mogelijkheden van DSM Nutritional Products op het gebied van R&D, productie en marketing & sales. Om de uitvoering van de nieuwe strategie verder te ondersteunen is tevens de organisatiestructuur aangepast. De organisatie is nu opgebouwd rond twee operationele units die een scherpere focus mogelijk maken op de twee voor DSM Nutritional Products relevante industrieën – Human Nutrition & Health en Animal Nutrition & Health – en een nieuw onderdeel, New Business Development, dat een bredere en intensievere benadering van innovatie mogelijk moet maken.

Human Nutrition & Health De wereldwijde voedingsmiddelenmarkt was stabiel en de trend in de richting van functionele voeding en voedingssupplementen zette verder door. De voedingsmiddelensector maakt in toenemende mate gebruik van functionele voedingsconcepten en dat sluit goed aan bij de strategie van DSM Nutritional Products. Als gevolg van seizoenseffecten in Europa en lokale trends in de VS was de omzet in het farmasegment minder sterk dan in 2004. In het segment Human Nutrition & Health noteerde DSM Nutritional Products een sterk gestegen omzet van nieuwe producten zoals Lafti®, Optisharp® en Teavigo®. Lafti®, een probioticum, zorgt voor een gezonde darmflora en bevordert het algemeen welbevinden. Lafti®-stammen kunnen de natuurlijke afweer van atleten versterken en de effecten van maag- en De meeste resultaten van het in drie fasen uitgevoerde VITAL-project zijn overgedragen darmstoornissen verminderen. Daar komt aan de verschillende businesses van DSM bij dat ze uitstekend overleven in het Gang van zaken maagdarmkanaal van de mens. De Nutritional Products, om er zeker van te Met een omzet van € 1,9 miljard en een beschikbare Lafti® probiotica-stammen zijn dat ze duurzaam verankerd worden. bedrijfsresutaat van ruim € 250 miljoen vormen een compleet pakket, waarmee Tijdens de derde fase van het VITAL-project versterkte DSM Nutritional Products zijn functionele voedingsmiddelen werd onder meer besloten de productie van positie als leidende speler in de markt voor vitamine C te concentreren in het Verenigd voedingsingrediënten. Ondanks de hogere of voedingssupplementen kunnen worden samengesteld voor specifieke gezondheidsKoninkrijk. In verband daarmee werd groei van nieuwe producten was de totale effecten. Op wereldschaal vormen aangekondigd dat de vitamine C-fabriek omzet over het algemeen stabiel vanwege probiotica een snelgroeiend segment van in Belvidere (VS) zal worden gesloten. de prijsdruk op sommige carotenoïden en volwassen vitaminen, zoals vitamine E en C. de voedingssupplementenmarkt en de DSM Nutritional Products is nu een integraal Op het niveau van de netto-omzet bood de brede verscheidenheid aan Lafti®-stammen onderdeel van DSM’s kernactiviteiten en afzetgroei compensatie voor de prijserosie. biedt uitstekende mogelijkheden voor heeft vanaf het eerste begin bijgedragen De productdifferentiatie die DSM Nutritional verdere groei. aan het bedrijfsresultaat. De bijdrage van Products voor de verschillende klanten het VITAL-project zal eind 2006 in totaal Teavigo®, dat inmiddels wereldwijd is toepast begon vruchten af te werpen. geïntroduceerd, vertoonde een significante zo’n € 200 miljoen bedragen, hetgeen Recentelijk geïntroduceerde producten meer is dan de oorspronkelijke doelstelling presteerden goed en vertegenwoordigden groei. Wereldwijd worden veel nieuwe dranken, voedingsproducten en voedingsvan € 150 miljoen. De bijdrage is vooral zo’n 10% van de totale omzet, terwijl de bijdrage van recent geïntroduceerde nieuwe supplementen geïntroduceerd die Teavigo® het gevolg van personeelsreducties, bevatten. In de tweede helft van 2005 wereldwijde efficiencyverbeteringen, lagere productvormen ongeveer 20% bedroeg. introduceerde DSM Bonistein®, een zeer inkoopkosten en de resultaten van het zuiver genisteïne dat met behulp van een eerdergenoemde programma gericht op gepatenteerd proces wordt vervaardigd. winstgevende groei. De voorgenomen Genisteïne is een belangrijk sojabestandsluiting van de fabriek voor bulk vitamine C deel met gezondheidsbevorderende in Belvidere in 2006 en de nieuw gevormde eigenschappen. Bonistein® is identiek aan alliantie met North China Pharmaceutical

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

43

Overzicht van de activiteiten DSM Nutritional Products

de natuurlijke stof en helpt de verzwakking van het beendergestel tegen te gaan. DSM Nutritional Products introduceerde een nieuw programma gericht op markten zoals Afrika, India en China: het Nutrition Improvement Program (NIP). Met dit programma zal DSM vooral de markten bedienen die in ontwikkeling zijn, als een duurzame activiteit voor de toekomst, en zal de onderneming nauw samenwerken met gouvernementele en nietgouvernementele organisaties.

waardoor minder zalm in zee beschikbaar kwam voor productie. Hoewel de zalmproductie niet groeide ten opzichte van 2004 wist DSM Nutritional Products zijn leidende positie als leverancier van de belangrijkste producten voor de aquacultuurindustrie te behouden.

DSM Nutritional Products zag de omzet van nieuwe producten op het gebied van Animal Nutrition and Health wederom substantieel groeien. Hy-D®, dat door pluimveehouders wordt gebruikt om gezondere botten en een hogere opbrengst te bevorderen bij hun pluimvee, is wereldwijd gedistribueerd. Met Animal Nutrition & Health diervoederenzymproducten die op de markt Significante, bovengemiddelde volumegroei en verdere prijsdalingen waren worden gebracht onder de merknamen Ronozyme® en Roxazime® werden de bepalende factoren voor de activiteiten wederom uitstekende resultaten behaald, op het gebied van Animal Nutrition & ondanks de toegenomen concurrentie in de Health. Het varkenssegment beleefde verschillende markten. Met name bij de wereldwijd een goed jaar in 2005, met een normale marktgroei. Het gevogeltesegment activiteiten op het gebied van eubiotica, daarentegen zag zich na een opleving begin producten die zorgen voor een hogere opbrengst per dier door beïnvloeding van 2005 geconfronteerd met nieuwe gevallen van vogelgriep in de tweede helft van 2005, de darmflora, zette de groei zich door. Deze groei was vooral te danken aan het die gevolgen zouden kunnen hebben voor het consumentenvertrouwen in gevogelte- feit dat begin 2006 een verbod op het gebruik van groeibevorderende antibiotica vlees, hoewel dit nog niet in de omzet te van kracht wordt. De eubiotica-portfolio merken was. van DSM Nutritional Products bestaat uit In het aquacultuursegment werd de Noorse VevoVitall®, Cyclatin en MicroSource, die allemaal een substantiële groei lieten zien. zalmindustrie in de eerste helft van het jaar getroffen door Europese importtarieven die VevoVitall® is een organisch zuur dat in de Europese, Latijns-Amerikaanse en voor lagere omzetten bij zalmkwekers zorgden. De prijzen van zalm bleven sterk in Aziatische markten wordt gebruikt als vervanger van groeibevorderende de tweede helft van 2005, mede dankzij antibiotica. Het is een zeer succesvol een krapper zalmaanbod. Een soortgelijke product dat varkenshouders nieuwe situatie deed zich voor in Chili, waar de voorspelde aanbodcijfers in de praktijk niet mogelijkheden biedt om de ammoniakemissies van hun bedrijven te verlagen en de werden gehaald, vooral als gevolg van vleesopbrengst te verhogen. In Europa is ziekteproblemen in de zoetwaterfase,

het momenteel geregistreerd voor gebruik bij het opfokken en mesten van varkens. Personal Care In het Personal Care-segment groeide de afzet sterk door de grote vraag van de belangrijkste cosmeticafabrikanten naar werkzame bestanddelen voor huid-, haaren mondverzorginsproducten. Parsol®SLX, een nieuwe generatie UV-B filters, werd goed ontvangen door vooraanstaande producenten van zonverzorgingsproducten. In 2005 voegde DSM Nutritional Products drie nieuw producten toe aan zijn portfolio, te weten de twee UV-filters Parsol® EHS en HMS en het huidverzorgende ingrediënt allantoïne. Stay-C® 50, een stabiele vorm van vitamine C, bleef zich goed ontwikkelen in de markt voor huidverzorgingsproducten, met name in Azië, waar een buitengewoon sterke groei te noteren viel. Projecten In 2005 nam DSM diverse stappen om zich te verzekeren van een succesvolle toekomst van de Nutritional Products-activiteiten en om zijn positie als ’s werelds meest vooraanstaande producent van vitaminen voor de voedingsindustrie, de farmaceutische industrie en de persoonlijke verzorgingsindustrie te onderstrepen. Er werden met succes nieuwe productvormen geïntroduceerd, zoals Rovimix® A1000 voor de diervoedermarkt. In de markt voor voeding en voedingssupplementen breidde DSM zijn portfolio van diervrije ingrediënten uit met luteïne CWS/S-TG. De portfolio bevatte al diervrije productvormen van bètacaroteen, vitamine A, vitamine E, vitamine D3, ALL-Q® (Coenzyme Q10) en Optisharp® (zeaxanthine). Met deze nieuwe introductie komt DSM tegemoet aan de groeiende behoefte in de markt en bij de consument aan diervrije ingrediënten. In Dalry (Schotland, Verenigd Koninkrijk) gaat DSM Nutritional Products een omvangrijk pakket maatregelen uitvoeren om de productie van vitamine C te optimaliseren. Dit moet leiden tot aanzienlijke kostenverlagingen en meer flexibiliteit in de leveringsketen. Dalry, een van de laatste grotere fabrieken in de Westerse wereld die vitamine C van hoge kwaliteit produceren, voldoet aan de groeiende vraag naar producttypen met een hoge en traceerbare kwaliteit. DSM onderstreepte zijn ambitie om zijn leiderschapspositie op het gebied van vitamine C veilig te stellen door een

44


strategisch samenwerkingsverband aan te gaan met North China Pharmaceutical Group Corporation Ltd., een producent die tegen lage kosten opereert. In Belvidere (VS) gaat DSM Nutritional Products investeren in een fabriek gerelateerd aan de productie van arachidonzuur, en in Grenzach (Duitsland) in de verbetering en integratie van de laatste stap van de productie van vitamine D3. In China opende DSM Nutritional Products in 2005 met de gerenommeerde Fudan University in Shanghai een nieuw gezamenlijk laboratorium voor de ontwikkeling van nieuwe productieprocessen. Op de productielocatie voor citroenzuur in het Chinese Wuxi zal DSM Nutritional Products een nieuwe en uiterst moderne diervoederpremixfabriek openen. VITAL-project in 2006 In 2006 zal bij DSM Nutritional Products de nadruk liggen op de afronding van de eerder opgestelde verbeterprogramma’s. De belangrijkste onderwerpen voor 2006 zijn de laatste stappen van de implementatie van plannen voor resultaatverbetering op de locaties Sisseln, Belvidere en Dalry, de verdere verwezenlijking van de plannen voor winstgevende groei, de implementatie van strategische maatregelen en de uitrol van het nieuwe organisatiemodel. Binnen de reeds verbeterde marketing & salesorganisatie zullen verscheidene initiatieven worden verankerd, met aangepaste werkprocessen en systemen. De integratie van het Activity Based Costing-instrument en de overdracht van de laatst overgebleven maatregelen aan het lijnmanagement zullen parallel aan de invoering van het nieuwe organisatiemodel geschieden. De businessambities en de bijbehorende doelstellingen op het gebied van onderzoek en ontwikkeling voor de komende jaren zijn vastgelegd. Het nieuwe organisatiemodel voor DSM Nutritional Products is gedefinieerd en er is een begin gemaakt met de implementering ervan. Het VITALprojectbureau zal de voortgang van de detailprogramma’s gedurende heel 2006 nauwgezet blijven volgen. DSM streeft ernaar het VITAL-project eind 2006 af te ronden.

Jaarverslag 2005

Directie DSM Nutritional Products Voorzitter Animal Nutrition & Health Human Nutrition & Health Financiën & ICT Onderzoek & Ontwikkeling Personeel & Organisatie New Business Development Strategy / VITAL-project Strategic Projects

F. Sijbesma (1959); naast zijn functie als lid Raad van Bestuur DSM J. Schneiders (1951) M.M. Adade (1963) G.F.M. Mooren (1951) M.L. Eggersdorfer (1951) F.A. Schmid-Lossberg (1959) K. Rietveld (1956) B. Müller (1956) R.F. Hartmayer (1952)

Overzicht van de activiteiten Performance Materials

‰

Performance Materials omvat technologisch geavanceerde, hoogwaardige materialen, zoals de supersterke vezel Dyneema® en de hoogwaardige kunststof Stanyl® . De netto-omzet van dit cluster is 30% van de totale netto-omzet van DSM.

x € miljoen

2005

2004

netto-omzet*: - DSM Elastomers (incl. DSM Dyneema) - DSM Engineering Plastics - DSM Coating Resins - DSM Composite Resins

646 705 698 410

583 624 440 366

Totaal

2.459

2.013

bedrijfsresultaat bedrijfsresultaat plus afschrijvingen investeringen geïnvesteerd vermogen ultimo jaar bedrijfsresultaat in % van het gemiddeld geïnvesteerd vermogen onderzoek en ontwikkeling

305 410 667 1.737 19,1 94

165 249 64 988 16,0 78


4.441

3.735

Binnen het cluster Performance Materials zijn de businessgroepen DSM Elastomers, DSM Engineering Plastics, DSM Coating Resins en DSM Composite Resins en de businessunit DSM Dyneema actief. Al deze businessgroepen produceren technologisch geavanceerde, hoogwaardige kunststoffen die zijn toegesneden op de wensen van de klant. De eindmarkten kennen elk hun eigen dynamiek en zijn divers: automobiel- en luchtvaartindustrie, elektrische apparaten en elektronica, sport en vrije tijd, de verfindustrie en de bouw. Wij ontwikkelen voortdurend nieuwe toepassingen, bijvoorbeeld nieuwe materialen voor elektronicaonderdelen en glasvezelkabels, vervanging van staal door kunststof, milieuvriendelijke lakken en nieuwe producten voor de persoonlijke veiligheid.


Leveringen Performance Materials x ` miljoen 2001 2002 2003 2004 2005

0

500

1000

1500

2000

2500

Bedrijfsresultaat Performance Materials x ` miljoen 2004 2005

0

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

100

200

300

400

46


DSM Elastomers Winstherstel DSM Elastomers produceert synthetische rubbers (EPDM) en thermoplastische elastomeren (TPV's) die onder meer worden gebruikt in auto’s, witgoedapparatuur, diverse industriële producten, bouwmaterialen en als toevoeging voor motorolie. De businessgroep is wereldwijd leider in EPDM-rubber met een jaarlijkse productiecapaciteit van 200.000 ton en een marktaandeel van zo’n 20%. In thermoplastisch rubber bezet de groep de tweede plaats op de wereldmarkt. DSM Elastomers heeft fabrieken in Geleen, Genk (België), Leominster (Verenigde Staten) en Triunfo (Brazilië). Strategie DSM Elastomers werkt aan de handhaving van zijn positie als wereldmarktleider in EPDM door voortdurend de productportfolio te vernieuwen en kosten te verlagen. Zowel de sluiting van de EPDMlocaties in Addis (VS) en Chiba (Japan) in 2004 als de verbeteringen in de fabrieken in Geleen en Triunfo droegen significant bij aan het bereiken van deze doelstelling. Met betrekking tot TPV’s breidt de businessgroep de productie van consumentenproducten uit. Gang van zaken Vraag en aanbod van EPDM waren in 2005 goed in balans op de wereldmarkt. De vraag was sterk in Azië en Noord-Amerika, maar relatief zwak in Europa. In lijn met de ontwikkeling van de olieprijs bereikten de grondstofprijzen voor het tweede achtereenvolgende jaar grote hoogten. DSM Elastomers slaagde erin deze grondstofprijzen door te berekenen aan klanten en zijn marges enigszins te verbeteren. Een andere belangrijke factor die bijdroeg aan het herstel van het bedrijfsresultaat was de verlaging van de vaste kosten dankzij de herstructureringen die de businessgroep in 2003 en 2004 had ingezet.

en/of onderling afgestemde feitelijke gedragingen zijn nog lopende. DSM heeft hieraan alle medewerking verleend en zal dit zo lang als nodig blijven doen. Het bedrijfsresultaat van de businessgroep verbeterde zeer fors ten opzichte van 2004. Projecten Er bestaat een toenemende belangstelling voor de ontwikkeling van sportvelden van kunstgras. Deze velden zijn het hele jaar door even goed bespeelbaar en maken het mogelijk om sportstadions niet alleen voor voetbalwedstrijden maar bijvoorbeeld ook voor popconcerten of andere doeleinden te gebruiken. DSM loopt voorop in dit nieuwe toepassingsgebied en heeft de materialen ontwikkeld die worden gebruikt in de eerste profvoetbalvelden van kunstgras. Voor de olie-additievenmarkt is een nieuwe productlijn met uitstekende roetverdelingseigenschappen ontwikkeld. DSM Elastomers stelt belang in de ontwikkeling van zogeheten intelligente materialen. Met de recente commercialisering van amorfe etheen-propeencopolymeren die in hoge mate zijn geënt met reactieve groepen is een stevige basis gelegd voor verdere productdifferentiatie. Deze reactieve groepen bieden talloze mogelijkheden voor diversificatie, waarbij significante veranderingen in materiaalgedrag kunnen worden gerealiseerd. DSM zal actief verder zoeken naar dergelijke mogelijkheden. De ontwikkeling van Keltan® EPDM rubbers op basis van nieuwe katalysatorsystemen is inmiddels flink gevorderd. DSM Dyneema

Een zeer goed jaar Dyneema® (polyetheenvezel met een hoge modulus), op gewichtsbasis de sterkste vezel ter wereld, is uitgevonden en ontwikkeld door DSM en wordt In Sarlink® thermoplastisch rubber en toegepast in beschermingsmiddelen voor daarvan afgeleide producten, voor gebruik leger en politie, vliegtuigen, touwen, netten, als afdichtingsprofielen in auto’s en in snijbestendige handschoenen en kleding, diverse consumentenproducten, wist DSM sportartikelen en medisch hechtdraad. Elastomers zijn marktaandeel substantieel DSM Dyneema heeft fabrieken in Heerlen, uit te breiden. Greenville (North Carolina, VS) en via een joint venture met Toyobo in Katata en De eind 2002 door de Europese Commissie Tsuruga in Japan. De Dyneema®-activiteiten en het Amerikaanse Department of Justice groeien sterk dankzij toepassingsontwikkeling en productinnovatie. ingestelde onderzoeken naar eventuele mededingingsbeperkende overeenkomsten Voortdurend worden nieuwe toepassingen

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

ontwikkeld. Productielijnen worden steeds verder verfijnd en uitgebreid. De afgelopen jaren groeiden de markten voor Dyneema® gemiddeld 10% meer dan de marktgroei van hoogwaardige vezels. DSM, klanten en eindgebruikers ontwikkelen voortdurend ideeën voor nieuwe toepassingen van Dyneema®. De vraag naar lichte, sterke en gemakkelijk te gebruiken materialen blijft sterk groeien. Diverse maatschappelijke en economische ontwikkelingen spelen daarbij een rol. Het grote belang dat gehecht wordt aan veiligheid, toenemend geweld op straat, de stijgende behoefte binnen de scheepvaart aan lichte, gemakkelijk hanteerbare materialen, en de toegenomen vrije tijd en welvaart zijn daar voorbeelden van. Strategie DSM Dyneema groeit wereldwijd verder in marktsegmenten die qua marges en winstgevendheid aantrekkelijk zijn. Om zijn leidende posities ten opzichte van alternatieve materialen en leveranciers verder te verstevigen, blijft de businessunit veel aandacht schenken aan de verdere ontwikkeling van supersterk polyetheen en UD-technologie. Gang van zaken 2005 was een zeer succesvol jaar. Alle markten voor Dyneema®-producten vertoonden groei, en de businessunit slaagde erin zijn omzet in alle geografische regio’s te verhogen. De omzetgroei was met name hoog in Noord-Amerika, waar de grote vraag vanuit het leger nog steeds een belangrijke impuls vormt. DSM Dyneema’s bedrijfsresultaat was fors hoger dan in 2004. In het komende jaar zal de groei naar verwachting doorzetten in alle relevante marktsegmenten. Projecten Bij de bouw van de nieuwe Dyneema® Purity productlijn in Heerlen had de businessunit met enkele tegenslagen te kampen. Dit had

47


Strategie DSM Engineering Plastics werkt aan verdere versterking van zijn leidende marktpositie in engineering plastics met een scherpe focus op hoogwaardige materialen en specialiteiten. Het creëren van waarde voor klanten en voor DSM vormt de kern van het beleid. Op basis van uitgebreide producten toepassingskennis en uitstekende service kan de businessgroep zich steeds meer profileren als een waardevolle, oplossingsgerichte partner. echter geen negatieve gevolgen voor de productbeschikbaarheid en de groei van de business. Begin 2005 maakte DSM Dyneema bekend dat in Amerika de productiecapaciteit zou worden uitgebreid als reactie op de aanhoudend sterke vraag. In de loop van 2005 werd begonnen met de bouw van twee nieuwe productielijnen voor Dyneema®-vezel en één voor kogelwerend materiaal. Eind 2005 kondigde DSM alweer een nieuwe investering aan, ditmaal in een nieuwe productielijn voor Dyneema®-vezel in Greenville (North Carolina, VS). Deze substantiële investering, enkele tientallen miljoenen euro, brengt het totaal aantal vezelproductielijnen op negen, waarvan vier op de locatie Greenville. Alle projecten liggen op schema. De eerste capaciteitsuitbreiding komt naar verwachting in het eerste kwartaal van 2006 in bedrijf; de andere zullen in de tweede helft van 2006 en in 2007 in bedrijf genomen worden. DSM Engineering Plastics Fors hoger bedrijfsresultaat DSM Engineering Plastics levert wereldwijd polyamiden (polyamide 6, polyamide 66, polyamide 46), polyesters (PBT, PET, TPE-E), polycarbonaat (PC en PC-blends), ultrahoog moleculair polyetheen en extrudeerbare hechtingsharsen. Deze materialen vinden vooral hun weg in technische componenten voor de elektronica- en elektrotechnische industrie, de autoindustrie, de machinebouwsector en de extrusie-industrie. Bij die laatste hoort ook de markt voor flexibele verpakkingsmaterialen. Met een marktaandeel van zo’n 5% behoort de businessgroep tot de wereldmarktleiders. DSM is wereldmarktleider in de markt voor hittebestendig polyamide. DSM Engineering Plastics heeft fabrieken in Emmen, Geleen, Genk (België), Evansville (VS), Jiangyin (China) en Pune (India). De kleine fabriek in Stoney Creek (Canada) werd eind 2005 verkocht.

Jaarverslag 2005

Gang van zaken De marktgroei voor engineering plastics nam in de loop van het jaar toe. De omzet steeg in alle regio’s, voor alle belangrijke productlijnen en in alle relevante markten. De groei was het sterkst in Azië, terwijl de automobielmarkten in Europa en de VS slechts langzaam groeiden. De succesvol opgestarte nieuwe productielijn voor Akulon® polyamide 6 in Emmen droeg onmiddellijk bij aan het resultaat en ondersteunde de sterke groei in de markt voor flexibele verpakkingen. DSM Engineering Plastics voerde met succes prijsverhogingen door om de voortdurende stijging van de grondstofprijzen te compenseren. Voor de bedrijfsonderdelen die in Europa producten maken voor de wereldmarkt werd de negatieve invloed van wisselkoerseffecten enigszins verzacht doordat de dollar sterker werd ten opzichte van de euro. De businessgroep slaagde erin de gunstige kostenpositie die in de voorgaande jaren was opgebouwd te behouden.

van de bestaande Stanylfabriek leidde tot een veel hoger productieniveau dan verwacht. Samen met belangrijke klanten ontwikkelde DSM Engineering Plastics allerlei nieuwe toepassingen. Voorbeelden zijn stootbuffers op basis van Arnitel® TPE-E die de veiligheid van het transport van chemicaliën en gevaarlijke stoffen over het spoor in sterke mate verhogen, en tandwieltjes voor elektronische gasklepbedieningsystemen waarin Stanyl® polyamide 46 is verwerkt. De markt voor airbag-gaspatronen ontwikkelde zich zeer gunstig doordat auto’s worden voorzien van steeds meer airbags; Akulon® polyamide 6 is het belangrijkste product voor deze toepassing. Akulon® XP, een nieuw polyamide 6 dat bij gebruik in flexibele verpakkingen een hogere productiviteit mogelijk maakt, wordt zeer goed ontvangen. De Amerikaanse en Europese organisatieonderdelen ontvingen in het verslagjaar het ISO/TS 16949 certificaat. DSM Engineering Plastics zette de reorganisatie van zijn Noord-Amerikaanse activiteiten voort en verkocht de PP-compounderingsactiviteiten en de bijbehorende fabrieken in Canada. DSM Coating Resins Hoger bedrijfsresultaat De businessgroep DSM Coating Resins bestaat uit drie businessunits: Coating Resins, Desotech en NeoResins.

De met succes doorgevoerde prijsstijgingen, volumegroei door innovatieve nieuwe toepassingen en verdergaande kostenbeheersing waren de belangrijkste factoren die bijdroegen aan een fors hoger bedrijfsresultaat.

DSM Coating Resins De businessunit DSM Coating Resins ontwikkelt, vervaardigt en verkoopt harsen voor verfsystemen. De businessunit is een van ‘s werelds grootste producenten van poederverfharsen, met een marktaandeel Projecten van ongeveer 25%. Deze harsen worden De businessgroep startte met de bouw gebruikt in industriële lakken voor van een nieuwe compounderingsfabriek bijvoorbeeld wasmachines, radiatoren, in Jiangyin (China) die een aanzienlijke gevelbeplating, auto-onderdelen en fietsen. capaciteitsuitbreiding inhoudt en die de In Europa is DSM Coating Resins een bestaande fabriek vervangt. De fabriek vooraanstaand leverancier van vloeibare komt begin 2006 in bedrijf. DSM Engineering verfharsen. Deze producten worden Plastics maakte ook een begin met de voornamelijk gebruikt in decoratieve en engineering voor een nieuwe fabriek voor industriële verven. De businessunit legt zich Akulon® polyamide 6 in China. toe op de ontwikkeling en productie van milieuvriendelijke verfharssystemen, die in De nieuwe producten Stanyl® Superflow Europa een interessante groei doormaken. polyamide 46 en Arnite® XL PBT die vorig DSM Coating Resins heeft fabrieken in jaar op de markt werden geïntroduceerd, Nederland, Spanje, de VS, Duitsland, waren zeer succesvol. De de-bottlenecking Zweden, China en Taiwan.

www.dsm.com

48


Strategie DSM Coating Resins wil zijn positie als een van de marktleiders versterken, waarbij de nadruk ligt op milieuvriendelijke verfharssystemen en Operational Excellence. De businessunit streeft naar kostenverlaging in de waardeketen door zoveel mogelijk samen te werken met klanten en leveranciers. Gang van zaken De poederverfmarkt waarin de businessunit DSM Coating Resins actief is vertoonde grote verschillen in groei tussen de regio’s. De Noord-Amerikaanse markt herstelde zich van de teruggang in de voorgaande jaren en liet een gematigde groei zien. De Europese markt als geheel groeide even snel als het BNP. De groei van de markten in Oost-Europa en het Midden-Oosten kon geschreven worden in dubbele cijfers. In het Verre Oosten liep de Chinese markt terug in de eerste helft van 2005 maar, volgde een goed herstel in de tweede helft. In de rest van Azië was de groei gematigd. De marktdynamiek werd bepaald door de wereldwijde overcapaciteit die zich vertaalde in zware druk op de verkoopprijzen, terwijl de grondstofprijzen zeer grote hoogten bereikten. De scherpe stijging van de grondstofkosten werd deels gecompenseerd door de doorgevoerde verhogingen van de verkoopprijzen en in mindere mate door volumegroei. Voor can & coil coatingharsen werden in 2005 lagere volumes genoteerd, als correctie op de onverwacht hoge groeicijfers van het jaar daarvoor. Evenals bij poederverfharsen boden de doorgevoerde verkoopprijsverhogingen ten dele compensatie voor de sterke stijging van de grondstofkosten.

DSM NeoResins De businessunit DSM NeoResins, sinds 1 februari 2005 onderdeel van DSM, is een vooraanstaand wereldwijd leverancier van innovatieve harsen op waterbasis die uniek aansluiten op de behoeften van de verf-, lijmen grafische industrie. Verreweg het grootste deel van de omzet betreft In 2005 waren de resultaten voor vloeibare verftoepassingen; het overige heeft verfharsen beneden verwachting. Vooral in betrekking op grafische toepassingen en Europa groeide de markt nauwelijks. De in mindere mate lijmtoepassingen. De stijging van de grondstofkosten, die het hele producten van de businessunit, op basis jaar voortduurde, kon deels worden van wateroplosbare systemen en doorgegeven aan de markt. anderszins milieuvriendelijke technologieën, omvatten acrylharsen, urethaanharsen, In oktober 2005 nam DSM Coating Resins urethaan-acrylharsen, vinylacrylharsen en de Chinese harsproducent Syntech over. andere copolymeren. DSM NeoResins legt Dit is een belangrijke stap die zal bijdragen sterk de nadruk op hechte relaties met aan de versterking van DSM’s harsenklanten als basis voor het ontwikkelen van portfolio en de versnelde uitbreiding van nieuwe producten en technologieën die DSM in China. Het totale bedrijfsresultaat specifieke prestaties moeten leveren. De van de businessunit DSM Coating Resins brede portfolio met wateroplosbare harsen, harsen op oplosmiddelbasis en vaste harsen was licht hoger dan in 2004. wordt ondersteund door een constante focus op kwaliteit, service, technische innovatie en operational excellence. DSM

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

NeoResins verkoopt zijn producten wereldwijd en heeft productielocaties in Waalwijk, Parets del Valles (Spanje), Wilmington (Massachusetts, VS) en Frankfort (Indiana, VS). Strategie De marktbenadering van DSM NeoResins houdt in dat de onderneming zoekt naar niche-toepassingen met een hoog groeipotentieel en hoge marges. De technologieën van DSM NeoResins op het gebied van wateroplosbare harsen stellen de businessunit in staat producten met speciale eigenschappen te leveren aan een markt die zich steeds meer beweegt in de richting van milieuvriendelijke systemen. De voornaamste focus voor de business zal liggen op innovatie en het benutten van groeikansen op het gebied van wateroplosbare systemen alsmede geografische groei in Noord-Amerika en Azië. Om de groeiende markt te kunnen blijven bedienen is de businessunit van plan zijn productiecapaciteit in Europa uit te breiden.

49


Gang van zaken DSM NeoResins behaalt zijn omzet voornamelijk in Europa (70%) en de VS (20%). De rest van de omzet komt voornamelijk uit Azië. De decoratieve segmenten in de VS en Europa presteerden sterk, dankzij de kracht van de woningmarkt in de VS en de aangekondigde Europese wetgeving met betrekking tot vluchtige stoffen (VOC’s), maar de industriële en grafische segmenten vertoonden wereldwijd enige tekenen van zwakte. Voor de lange termijn zal deze business zijn groei ontlenen aan de voortgaande groei van de bouwindustrie en de industriële productie en de overgang naar milieuvriendelijke technologieën. De VOC-wetgeving, die in 2007 en 2010 zal worden ingevoerd, zal de ontwikkelingen de komende jaren gunstig beïnvloeden. DSM Desotech De businessunit DSM Desotech is een leidende producent van speciale UV-uithardbare coatings en harsen. Deze materialen harden zeer snel, op een milieuvriendelijke manier, bij blootstelling aan ultraviolet licht. DSM Desotech is de marktleider in coatings voor optische vezels en inkten en matrixharsen die worden gebruikt in optische glasvezelkabels. De businessunit is gedeeld leider in de markt voor stereolithografische harsen die met behulp van lasertechnologie worden uitgehard. Deze harsen worden gebruikt voor het snel vervaardigen van prototypen voor uiteenlopende industrieën. De businessunit is ook actief op het gebied van niet-reflecterende coatings die onder meer worden gebruikt voor platte LCD- en plasmaschermen. DSM Desotech verkoopt zijn producten wereldwijd, maar de belangrijkste verkoopgebieden zijn de VS, Europa, China, Japan en Korea. Het hoofdkantoor is gevestigd in Elgin (Illinois, VS). De businessunit heeft fabrieken in Stanley (North Carolina, VS), Hoek van

Holland en Shanghai (China). DSM Desotech heeft ook een 50/50 joint venture met JSR in Japan, die de Japanse markt bedient. Onderzoek en ontwikkeling zijn cruciaal voor de groei van DSM Desotech. De belangrijkste R&D-centra bevinden zich in Elgin, Geleen en Tsukuba (Japan).

van NTT (Nippon Telegraph and Telephone Corporation). Ook de groei van de activiteiten in China vertraagde, als gevolg van economische maatregelen door de Chinese overheid. De businessunit verwacht de komende jaren gematigde groei in de markt voor optische vezels.

Strategie De strategie van DSM Desotech is erop gericht marktleider te blijven in de markt voor optische vezels, een activiteit die qua winstgevendheid naar verwachting redelijk stabiel zal zijn. Daarnaast streeft DSM Desotech naar omzet- en winstgroei door benutting van zijn technologische kennis op het gebied van stereolithografie, platte beeldschermen en UV-chemie.

Het Desotech-onderdeel Somos, leverancier van stereolithografische harsen voor de snelle vervaardiging van prototypes, behaalde een omzetgroei van ruim 15% in 2005. Somos richt zich op nieuwe materialen die het toepassingsveld van stereolithografie kunnen verruimen, en uiteindelijk op de snelle fabricage van onderdelen in kleine series. 3D Systems, de marktleider op het gebied van stereolithografische apparatuur, is distributeur geworden van de harsen van Somos.

Gang van zaken De businessunit DSM Desotech zag de markt voor optische vezels wereldwijd met 10-15% groeien in 2005. Als gevolg van prijsdruk door de hele keten heen werd echter in de totale business nauwelijks meer waarde gegenereerd. De groei vond voornamelijk in de VS plaats. De activiteiten in Japan krompen vanwege verminderde activiteit in het Fiber to the Home-project

Het totale bedrijfsresultaat van DSM Coating Resins nam fors toe, deels vanwege de consolidatie van DSM NeoResins.


Projecten Door de acquisities in 2004 (HAL) en in 2005 (NeoResins en Syntech) staat DSM Coating Resins wereldwijd steviger op de kaart en is de onderneming ook beter toegerust voor diverse innovatieve ontwikkelingen. De productportfolio, de afstand tot de markt en het innovatieve vermogen van de businessunit zijn door deze acquisities substantieel versterkt. Om de activiteiten van DSM NeoResins te integreren met die van DSM Coating Resins werd onmiddellijk nadat de overname een feit was een integratieproject met de naam Inspire gestart. Inspire moet ervoor zorgen dat in termen van kosten en inkoopbesparingen maximaal voordeel wordt gehaald uit de krachtenbundeling en dat een gezamenlijk platform wordt gecreëerd voor winstgevende groei in de toekomst. Inkoopbesparingen zijn al gerealiseerd en de analyse van innovatiegebieden waar de bundeling van expertise en competenties van DSM en NeoResins maximaal voordeel oplevert is afgerond. Er is goede voortgang gemaakt met de ontwikkeling en marktintroductie van een verbeterde generatie alkydharsen op waterbasis. De decoratieve en industriële markten vragen steeds meer om verf op waterbasis die kwalitatief niet onderdoet voor systemen op basis van organische oplosmiddelen. In 2005 werd op de productielocatie voor vloeibare verfharsen in Hoek van Holland een omvangrijk herstructureringsprogramma doorgevoerd. De doelstelling van dit project − de kosteneffectiviteit verbeteren en ervoor zorgen dat de locatie voldoet aan alle DSM-eisen – werd bereikt. Voor de activiteiten van de DSM Desotech businessunit waren de projecten vooral gericht op kostenverlaging, versterking van de posities in Azië en de ontwikkeling van innovatieve groeiactiviteiten. De Somosactiviteiten werden geconsolideerd in het hoofdkantoor in Elgin om redenen van kosten- en synergievoordelen. DSM Composite Resins Forse verbetering DSM Composite Resins is een wereldwijd toonaangevende producent van oplossingen voor de composietharsverwerkende industrie. De businessgroep ontwikkelt, produceert en verkoopt Jaarverslag 2005

onverzadigde polyesterharsen (inclusief vinylesters en additieven) die worden gebruikt voor het maken van vezelversterkte kunststoffen en onversterkte gevulde producten. De producten worden toegepast in bijvoorbeeld de botenbouw, vrijetijdsproducten, de bouwsector, de automobielindustrie en bij de vervaardiging van windturbinebladen. De businessgroep is Europees marktleider op het gebied van onverzadigde polyesterharsen en beschikt over een eigen pan-Europese distributeur, Euroresins. DSM Composite Resins is wereldmarktleider op het gebied van sizings & binders. Dit zijn onmisbare componenten die de productie van glasvezelversterkingen vergemakkelijken en de prestaties van deze versterkingen verhogen. China is de snelst groeiende markt voor sizings & binders; DSM Composite Resins investeert in lokale productie in dit land. De businessgroep is al lange tijd in China actief via JDR, een snel groeiende joint venture in Nanjing, waarin DSM Composite Resins een aandeel van 75% heeft en die actief is op het gebied van onverzadigde polyesters.

‘local for local’ karakter van de markt voor onverzadigde polyesterharsen geldt hetzelfde voor de resultaten van de verschillende bedrijfsonderdelen. De bouwsector in het Verenigd Koninkrijk vertoonde enige tekenen van een recessie en de automobielmarkt had nog steeds moeite met het doorberekenen aan klanten van de verhoogde grondstofprijzen. De botenbouwsector bleef fors groeien. Evenals in het voorgaande jaar bleven de grondstofprijzen hoog en onstabiel, maar de stijgingen vielen relatief mee. Daardoor kwamen de marges weer op een gezond niveau en verbeterde het rendement. DSM Composite Resins heeft zijn hoofdkantoor in Zwitserland en productielocaties Sizings & Binders bleef fors groeien, vooral in China, maar had ook te maken met in Frankrijk, Italië, Nederland, Spanje, het hogere grondstofkosten. De groei van de Verenigd Koninkrijk en China. Daarnaast beschikt de businessgroep over Customer markt voor onverzadigde polyesterharsen Competence Centers in Frankrijk, Duitsland, in China vertraagde enigszins, maar DSM Italië, Nederland, Scandinavië, Spanje en wist zijn positie in het specialty-segment het Verenigd Koninkrijk. Behalve in de West- te verbeteren op basis van kwaliteit Europese markt heeft DSM Composite en innovatie. Resins ook marktposities in Polen, China en de VS. Het bedrijfsresultaat van de businessgroep verbeterde fors ten opzichte van 2004. Strategie DSM Composite Resins wil een leidende Projecten In 2005 deed de businessgroep substantiële rol spelen in de industrie op basis van investeringen in zijn Europese productiespecialisatie en innovatie. De businesslocaties om proactief te voldoen aan de groep wil zijn leiderschap in Europa strengere veiligheids- en milieuwetgeving. effectueren en versterken door voorop te DSM Composite Resins streeft naar lopen in de ontwikkeling van composieten verdere versterking van zijn leiderschap die een concurrerend alternatief zijn voor aluminium en staal. DSM Composite Resins door middel van investeringen in duurzame activiteiten. De businessgroep zal daar in legt de nadruk op kostenefficiency en 2006 mee doorgaan, ook in China. Voor innovatie en breidt tegelijkertijd zijn Sizings & Binders wordt eind 2006 de activiteiten wereldwijd uit, vooral in China, nieuwe productielocatie in China opgestart, waarbij wordt ingezet op segmenten met die de businessunit in staat zal stellen om een hoge toegevoegde waarde. De dichtbij zijn grootste en snelst groeiende businessunit Sizings & Binders wordt klanten te produceren. DSM Composite wereldwijd gezien als een expert op zijn gebied, met een breed productaanbod dat Resins zal verder investeren in innovatie en in uitbreiding in Oost-Europa. is afgestemd op de glasvezelindustrie. Gang van zaken De ontwikkelingen in de markt voor onverzadigde polyesterharsen lieten in 2005 een gemengd beeld zien, en door het www.dsm.com

51

Overzicht van de activiteiten Industrial Chemicals

Industrial Chemicals omvat businessgroepen die industriële chemische producten maken zoals vezelgrondstoffen, melamine en kunstmest. Het aandeel van het cluster in de totale netto-omzet is 20%.

‰ x € miljoen

2005

2004

netto-omzet*: - DSM Fibre Intermediates (incl. DSM Acrylonitrile) - DSM Melamine - DSM Agro - DSM Energy

1.243 212 370 74

1.127 209 351 60

Totaal

1.899

1.747

165 246 85 728 23,5 14

120 207 75 673 17,5 16

bedrijfsresultaat bedrijfsresultaat plus afschrijvingen investeringen geïnvesteerd vermogen ultimo jaar bedrijfsresultaat in % van het gemiddeld geïnvesteerd vermogen onderzoek en ontwikkeling personeel ultimo jaar

2.234


De businessgroepen DSM Fibre Intermediates, DSM Melamine en DSM Agro maken deel uit van het cluster Industrial Chemicals. Zij produceren materialen en chemicaliën in grootschalige, kapitaalintensieve fabrieken. Een sterke klantenrelatie, vaak voor de langere termijn, een scherp kostenbewustzijn en zorgvuldige planning van capaciteitsuitbreidingen zijn wezenlijke karakteristieken voor deze businessgroepen, die met fabrieken in Nederland, Azië en de Verenigde Staten wereldwijd opereren. Ook DSM Energy behoort tot dit cluster.

Met caprolactam en melamine behoort DSM qua omzet en technologie tot de leidende bedrijven in de wereld. DSM Agro, producent van kunstmest, is actief in Noordwest-Europa. DSM Energy heeft 2.566 kleine, maar uitstekend renderende deelnemingen in diverse olie- en gasvelden op het Nederlandse deel van het Continentaal Plat.

Leveringen Industrial Chemicals x ` miljoen 2002 2003 2004 2005

0

500

1000

1500

2000

Bedrijfsresultaat Industrial Chemicals x ` miljoen 2004 2005

0

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

50

100

150

200

52


DSM Fibre Intermediates

Gang van zaken In 2005 groeide de vraag naar caprolactam Verdere winstverbetering op de wereldmarkt, vergeleken met 2004. DSM Fibre Intermediates produceert De prijzen waren gemiddeld hoger dan in caprolactam en acrylonitril, grondstoffen 2004 doordat de vraag ondanks de hoge voor synthetische vezels en kunststoffen. grondstofprijzen sterk was. De prijzen van Caprolactam is de grondstof voor nylon-6, energiegerelateerde grondstoffen ook wel polyamide-6 genoemd. Nylon-6 is (bijvoorbeeld ammoniak) bleven onstabiel een veelzijdig materiaal dat in vezelvorm en hoog naar historische maatstaven, maar wordt gebruikt in sport- en vrijetijdskleding, daalden enigszins ten opzichte van 2004. In militaire toepassingen, maar ook in tapijten de tweede helft van 2005 stegen de en autobanden. Het materiaal wordt steeds aardgasprijzen in de VS tot recordhoogten. meer gebruikt als hoogwaardig constructie- De marges waren gemiddeld hoger dan in DSM Melamine materiaal in bijvoorbeeld de elektronicahet voorgaande jaar, mede dankzij de en automobielindustrie, en tevens in blijvend hoge verkoopprijzen en het effect Moeilijk jaar voor succesvolle business verpakkingsmaterialen en voor medische van kostenbeheersmaatregelen. Melamine is een product voor gebruik in toepassingen. Nylon-6 heeft de volwassen impregneer- en lijmharsen in de houtfase van zijn levenscyclus bereikt, waarbij De vraag naar acrylonitril was vergelijkbaar verwerkende industrie. Het materiaal maakt marktvraag en verkoopprijzen sterk met die in 2004. De voortdurende stijging producten op houtbasis krasvaster en beter onderhevig zijn aan economische cycli. van de grondstofprijzen, met name voor bestand tegen vocht en warmte. Op basis propeen, kon worden goedgemaakt door van snelgroeiend hout kunnen in combinatie DSM Fibre Intermediates heeft hogere verkoopprijzen. met melamine hoogwaardige panelen caprolactamfabrieken in Nederland, de VS worden geproduceerd als alternatief voor en China met een totale capaciteit van ruim DSM Fibre Intermediates sloot het jaar een half miljoen ton per jaar. Daarmee is de 2005 af met een hoger bedrijfsresultaat dan hardhout. Een belangrijke toepassing als businessgroep de grootste merchantin het jaar daarvoor, dankzij hogere marges. laminaatvloeren groeit al een aantal jaren sterk, vooral in Europa en in China. Behalve producent ter wereld; het marktaandeel in vloeren wordt melamine op vele andere bedraagt 15%. Daarnaast produceert de Projecten gebieden gebruikt, zoals autolakken, groep ongeveer 1 miljoen ton kunstmest De capaciteit van de caprolactamfabriek duurzaam kunststof serviesgoed, (ammoniumsulfaat) als bijproduct. van DSM Fibre Intermediates in Nanjing (China) is uitgebreid tot 140.000 ton/jaar op eurobankbiljetten en vlamvertragers. Acrylonitril is een basismateriaal voor basis van DSM’s HPOPlus® technologie. Daartoe werd de fabriek van mei tot Met een aandeel van ongeveer 25% is DSM textielvezels, ABS-kunststoffen, latex en september stilgelegd. De productie van de Melamine de marktleider. De businessgroep waterzuiveringsmiddelen. DSM’s jaarlijkse heeft een solide positie, fabrieken op drie productiecapaciteit bedraagt 235.000 ton. fabriek zal het nieuwe capaciteitsniveau in 2006 bereiken. Door de uitbreiding wordt continenten en hoogwaardige kennis voor In de vrije Europese markt is DSM met een de businessgroep de grootste leverancier in de ondersteuning van klanten. Ruim de marktaandeel van circa 25% een van de de snel groeiende Chinese markt. DSM helft van de omzet wordt behaald uit belangrijkste spelers. Bovendien wordt Fibre Intermediates is van plan de capaciteit langlopende contracten. De totale per jaar zo’n 25.000 ton natriumcyanide verder uit te breiden om deze marktgroei te productiecapaciteit van DSM Melamine geproduceerd dat wordt gebruikt in schoonmaakmiddelen, in waterzuiverings- ondersteunen. Ook wordt de haalbaarheid bedraagt 240.000 ton op jaarbasis. De van uitbreiding van de acrylonitrilfabriek in nieuwe fabriek in Geleen op basis van de toepassingen en voor het synthetiseren Geleen met 40.000 ton/jaar onderzocht. geavanceerde SLP technologie, heeft in van vitaminen en antibiotica. 2005 nog niet de ontwerpcapaciteit gehaald. De verwachting is dat dit in de Strategie loop van 2006 het geval zal zijn. Procestechnologische expertise, betrouwbaarheid en service zijn onderscheidende kenmerken van DSM Fibre Intermediates. De businessgroep wil zijn positie als wereldmarktleider op het gebied van productiekosten en technologie maximaal benutten en tegelijkertijd groeien in China, naast verdere versterking van de activiteiten in Europa en Noord-Amerika. Voor acrylonitril wil DSM Fibre Intermediates zijn productiebasis versterken om zijn stevige positie in Europa te behouden.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

53

Overzicht van de activiteiten Industrial Chemicals

In de loop van 2005 bereikten de prijzen van aardgas en ammoniak in de Verenigde Staten mede als gevolg van de orkanen recordhoogten. In lijn hiermee stegen ook productiekosten van de AMEL fabriek, een 50/50 productie JV met Cytec. Gegeven de prijzen van melamine op de wereldmarkt was DSM’s melamineproductie in de VS verliesgevend. Ook in Europa en Azië namen de kosten van grond- en hulpstoffen zeer sterk toe. Pas in het vierde kwartaal van het jaar stegen de melamineprijzen. De marges lagen bijgevolg aanzienlijk lager dan in voorafgaande jaren. Het bedrijfsresultaat over 2005 was licht positief.

Strategie DSM Melamine streeft naar verdere uitbouw van zijn leidende positie in een markt die gemiddeld per jaar met 6 à 7% groeit. Op de lange termijn ontwikkelt de vraag zich redelijk gunstig door de toenemende schaarste aan hardhout. Als gevolg van de hoge gasprijzen liggen de prijzen van grond- en hulpstoffen voor de productie van melamine structureel hoger dan in het verleden. Verdere schaalvergroting en toegang tot goedkope grondstoffen blijven nodig met het oog op noodzakelijke verdere kostenverlaging. Grote klanten wensen wereldwijd te worden beleverd en ondersteund. Herstructurering van de melamine-industrie ligt dan ook in de lijn der verwachting.

Projecten Midden 2005 liet DSM aan Cytec weten dat de onderneming zich uiterlijk per augustus 2007 zal terugtrekken uit de AMEL joint venture. DSM zal tijdig maatregelen nemen om de continuïteit van de leveringen aan zijn Amerikaanse klanten niet in gevaar te brengen.

Gang van zaken De vraag naar melamine nam in 2005 toe met 2%. Na de uitbundige groei in 2004 was in de eerste helft van het jaar sprake van het afbouwen van voorraden door klanten. De groei in 2005 was wederom geconcentreerd in China.

De onderhandelingen over een nieuwe fabriek van 120.000 ton/jaar op basis van DSM’s eigen gasfase-knowhow verlopen voorspoedig. De fabriek zal naar verwachting eind 2008 in bedrijf komen.

DSM is van plan belangrijke capaciteitsuitbreidingen door te voeren vanwege de marktgroei in Azië en de noodzaak om tegen lage kosten te produceren voor de markten in de VS.

DSM heeft formuleringen ontwikkeld voor harsen met een lagere emissie van formaldehyde. Samen met grote klanten is met succes gewerkt aan nieuwe toepassingen, bij voorbeeld in OSB-platen (Oriented Strand Board) en vlamvertragers. Ook zijn formuleringen ontwikkeld die de houdbaarheid van harsen verhogen en daarmee het geografisch bereik van een harsenfabriek vergroten.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

DSM Agro Opnieuw beter resultaat DSM Agro produceert ammoniak en meststoffen met een hoog stikstofgehalte voor de bemesting van grasland en akkerbouwgewassen. Leveringen geschieden hoofdzakelijk in West-Europa aan de agrarische groothandel. In Nederland is de businessgroep marktleider. In Duitsland, Frankrijk en België behoort DSM Agro tot de top-leveranciers. Met KAS (kalkammonsalpeter) en ZA (zwavelzure ammoniak) is DSM Agro nummer twee in West-Europa. De kunstmestfabrieken staan in Geleen en IJmuiden. DSM Agro heeft in Geleen twee ammoniakfabrieken van wereldschaal. Strategie DSM Agro’s strategie is gericht op het behoud van zijn winstgevende positie in West-Europa. Bovendien draagt DSM Agro additioneel bij aan de cashflow van DSM door de fabrieken op de locatie Geleen op duurzame en betrouwbare wijze te voorzien van grond- en hulpstoffen tegen de laagst mogelijke kosten. DSM Agro levert deze grondstoffen (onder andere ammoniak, salpeterzuur en koolzuur) ook aan derden in Europa. Gang van zaken Het jaar 2004 kenmerkte zich door een evenwichtige markt en goede rendementen, maar in 2005 was de kunstmestmarkt relatief krap. Na een aarzelend eerste kwartaal ontwikkelde de situatie zich in de loop van het jaar gunstig. Slechte weersomstandigheden voor de landbouw leidden tot een zwakke vraag in West-Europa, maar de omslag kwam in het tweede kwartaal toen de weersomstandigheden beter werden. Ondersteund door wereldwijd hoge prijzen voor ureum en ammoniak (als gevolg van de hoge gasprijzen en een gezond evenwicht in de ammoniakmarkt) werden aan het eind van het eerste halfjaar van 2005 gezonde kunstmestprijzen genoteerd. Deze situatie duurde voort in de tweede helft van het jaar, waarin de krapte op de markt sterk toenam en klanten alles op alles zetten om aan product te komen. Dit leidde tot een niet eerder vertoonde prijstoename tegen het einde van het jaar. Mede dankzij deze ontwikkelingen behaalde DSM Agro een nog beter resultaat dan in het sterke jaar 2004.

54


Projecten DSM Agro maakte in 2005 goede vorderingen met on-line opdrachtverwerking via webshop en de onderlinge verbinding van business-systemen. Bijna 50% van de kunstmestverkopen verloopt nu langs elektronische weg. De fabriek in IJmuiden is aangepast om een groter productievolume en een breder aanbod van specialties mogelijk te maken. Het Copernicusproject in Geleen en de Operational Excellence-programma’s in IJmuiden leidden in 2005 tot substantiële kostenverlagingen op beide locaties en zullen ook in 2006 bijdragen aan de verdere verbetering van de concurrentiepositie van DSM Agro.

DSM Energy

Gang van zaken In 2005 werd een gasveld ontdekt in het Forse winststijging offshore-blok G14. Aan het einde van DSM Energy neemt deel aan de opsporing het jaar werd besloten dit veld versneld en winning van aardolie en aardgas op het te ontwikkelen. De ontwikkeling van twee Nederlandse deel van het Continentale Plat. andere nieuwe velden in hetzelfde blok De businessgroep is ook betrokken bij werd afgerond en de productie werd in het transport van olie en gas via eigen november 2005 opgestart. De winningspijpleidingen. DSM heeft doorgaans een vergunning voor de A/B blokken, die zes belang tot 25% in olie- en gas joint ventures ondiepe gasvoorkomens bevatten, werd in de vorm van een niet-operationele toegewezen en er werd een begin gemaakt deelneming. Aan het einde van het verslag- met de ontwikkeling van drie van deze jaar had de businessgroep een belang in reservoirs. De totale productie van de negentien producerende olie- en gasvelden businessgroep nam af van 2,3 miljoen vaten en nam zij deel aan de ontwikkeling van vier olie-equivalenten in 2004 naar 2,0 miljoen vaten in 2005. De terugloop van de gasvelden. Al deze velden maken deel uit productie is een gevolg van het feit dat de van vijftien winningsvergunningen. meeste velden in de portfolio volwassen zijn en steeds minder produceren door de Strategie afnemende reservoirdruk en de toenemende De strategische missie van DSM Energy waterproductie. Het nieuwe Q1-b veld, dat is het maximaliseren van de cashflow door in 2004 was opgestart, nam bijna 50% van het minimaliseren van kosten en het de totale productie van de businessgroep maximaliseren van de productie onder voor zijn rekening. de bestaande vergunningen. De reserves in de producerende velden aan het eind van het jaar bedroegen ongeveer 9 miljoen vaten olie-equivalent, evenveel als het jaar daarvoor. De ontdekking van de nieuwe G14 gasvelden compenseerde de vermindering van de reserves die het gevolg was van de productie van 2 miljoen vaten in 2005. Ondanks de lagere productie steeg het bedrijfsresultaat van de businessgroep fors ten opzichte van 2004. Dit was te danken aan de gestegen olieprijs. Het jaargemiddelde van de prijs voor Brent-olie bedroeg $ 54 per vat in 2005, tegenover $ 38 per vat in 2004.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

55

Overzicht van de activiteiten Other Activities

Een aantal activiteiten wordt gerapporteerd onder Other activities, goed voor 6% van de totale nettoomzet van DSM.

‰ x € miljoen

2005

netto-omzet*

498

bedrijfsresultaat bedrijfsresultaat plus afschrijvingen investeringen

-49 -3 26


2.787


Other activities omvat de businessgroep 485 DSM Venturing & Business Development, Noordgastransport en voorts activiteiten zoals DSM Industrial Services, DSM -20 Research, DSM Insurances en een deel van 24 de kosten van concernactiviteiten en in de 26 toekomst af te stoten of te reduceren nietkernactiviteiten. Door de aard van deze activiteiten kunnen hun resultaten fluctueren 2.953 en zal hun bedrijfsresultaat doorgaans negatief zijn. 2004

Geassocieerde deelnemingen De belangrijkste geassocieerde deelneming van DSM is Methanor VoF (30% DSM). Methanor, producent van methanol, behaalde in de eerste helft van 2005 een redelijk resultaat. In de tweede helft stegen de olie- en gasprijzen naar recordhoogten terwijl de prijs van methanol op de wereldmarkt stabiel bleef. Als gevolg daarvan was de onderneming nauwelijks in staat zijn variabele kosten te dekken, en in het laatste kwartaal van 2005 werd een aanzienlijk verlies geleden. Een van de twee productielijnen werd uit bedrijf genomen en de capaciteit van de tweede lijn werd teruggebracht tot het absolute minimumniveau dat nodig was om aan de contractuele verplichtingen te voldoen. Zodra voor deze verplichtingen alternatieven zijn ontwikkeld, waarschijnlijk midden 2006, zal de tweede lijn ook worden gesloten en zal de VoF worden geliquideerd. Gezien deze ontwikkelingen is deze geassocieerde deelneming afgewaardeerd.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

56


DSM Venturing & Business Development DSM Venturing & Business Development neemt deel in startende bedrijven buiten DSM (Venturing) en initieert activiteiten op kleine schaal die zich gaandeweg ontwikkelen tot volwassen bedrijven (Business Development). Strategie DSM Venturing & Business Development zoekt continu naar veelbelovende, innovatieve activiteiten of technologieën op het gebied van life science-producten, zoals voeding en medicijnen, en van hoogwaardige materialen. Venturing DSM Venturing boort nieuwe markten en technologieën aan om de activiteiten en portfolio van DSM verder te versterken. Het speelt een belangrijke rol in het open innovatiebeleid van DSM en investeert in activiteiten die van onmiddellijk of potentieel belang zijn voor de businessgroepen van DSM en hun huidige of toekomstige markten. DSM Venturing voegde in 2005 Oryxe Energy (brandstofadditieven) toe aan zijn portfolio, die nu tien directe investeringen omvat. Speedel (ontwikkeling van medicijnen), waarin DSM Venturing in 2003 investeerde, ging in Zwitserland naar de beurs. De deelneming in Sciona (genetische tests voor gepersonaliseerde adviezen op het gebied van gezondheid en welzijn, met toepassingen op het gebied van voeding, sport en huidverzorging), die dateert van 2004, markeerde de eerste stappen van DSM op het gebied van gepersonaliseerde voeding. Dit is een van de gebieden waarop DSM zijn innovatieinspanningen de komende jaren gaat richten. DSM Venturing is ook betrokken bij een aantal durfkapitaalfondsen.

Business Development startte tevens een project op het gebied van speciale verpakkingen en ontwikkelde een aantal kansrijke business-initiatieven op het gebied van bio-processen. De meeste van deze activiteiten zullen verder worden ontwikkeld in de nieuw gedefinieerde Emerging Business Areas als onderdeel van de strategie Vision 2010. Start-ups Tot de start-ups behoren: Micabs® (lasermarkering), Hybrane® (sterk vertakte polyesteramiden, onder meer toegepast in chemicaliën die worden gebruikt bij het transport van olie en gas en in cosmetica) en Premi®Test (voor snelle opsporing van antibiotica in vlees, vis, eieren, urine en bloed). Deze activiteiten boekten significante vooruitgang en wisten hun marktposities te versterken. Grown-ups DSM Venturing & Business Development beheert ook een aantal grown-ups: DSM Solutech (producent van de ultradunne maar zeer sterke Solupor® film die onder andere gebruikt wordt voor de gecontroleerde toediening van medicijnen en in oplaadbare Li-ion batterijen) en SBR (Styreen-Butadieen-Rubber). Deze laatste activiteit werd in 2005 verkocht omdat ze niet langer in de portfolio van DSM paste. Noordgastransport Noordgastransport (NGT) transporteert gas dat offshore wordt geproduceerd door een pijpleidingsysteem van velden in de Noordzee naar Uithuizen in Noord-Nederland. Het gas wordt hier behandeld, op specificatie van afnemers gebracht en afgeleverd.

DSM Manufacturing Center (DMC). De besparingen die met Copernicus werden beoogd, € 50 miljoen op jaarbasis, zullen naar verwachting in 2006 worden gerealiseerd. Stamicarbon Stamicarbon kende een succesvol jaar vol uitdagingen. De onderneming behield zijn positie als ’s werelds grootste licentiegever voor ureumprocessen, met een marktaandeel van zo’n 70%. In 2005 verleende Stamicarbon een licentie voor de bouw van een nieuwe ureumfabriek in Egypte en voor een groot revamp-project in China. De onderneming maakte bovendien een begin met de uitbreiding van zijn activiteiten als DSM Licensing Center. Op basis van zijn langjarige ervaring is Stamicarbon in staat om de licensing-out en licensing-in-activiteiten van DSM te professionaliseren en meer waarde te genereren uit DSM’s intellectuele eigendom. Deze activiteiten spelen een belangrijke rol bij het bevorderen van het innovatieproces bij DSM. EdeA EdeA VoF bezit, bedrijft en onderhoudt het grootste deel van de productie- en distributievoorzieningen voor utilities (stoom, stroom en water) op de locatie Chemelot in Geleen. EdeA VoF is een joint venture met Essent. DSM heeft in deze joint venture een belang van 50%.

DSM Industrial Services Gang van zaken DSM Venturing & Business Development was in 2005 onder meer betrokken bij de ontwikkeling van een vloeistof voor een nieuwe generatie apparatuur voor de fabricage van computerchips en PictoClear™, een reflectiewerend coatingsysteem op basis van een oppervlak waarop een nanostructuur is aangebracht. Verder werd DSM Medical Coatings opgericht. Dit onderdeel houdt zich bezig met de ontwikkeling en verkoop van innovatieve coatings die uitharden onder invloed van licht en die worden gebruikt in medische hulpmiddelen. DSM Venturing &

Jaarverslag 2005

DSM Industrial Serrvices bestaat uit een aantal units van diverse aard, die diensten aanbieden voor de locatie Geleen en voor DSM wereldwijd. De diensten van DSM Industrial Services omvatten technisch advies en technologie, een kenniscentrum voor energie en hulpstoffen, de levering van utilities, services op gebied van personeelsbeleid en het management van de Geleense Chemelot-locatie. Het Copernicus-project, dat was opgezet om deze activiteit te reorganiseren, werd in 2005 afgerond. Services die zijn gerelateerd aan productieactiviteiten zijn ondergebracht in het nieuwe

www.dsm.com

Heerlen, 8 februari 2006 De Raad van Bestuur P.A.F.W. Elverding, voorzitter J. Zuidam, plaatsvervangend voorzitter C.H. van Dalen F. Sijbesma C.G. Goppelsroeder

57

Bericht van de Raad van Commissarissen aan de aandeelhouders

In het verslagjaar vonden meerdere wijzigingen plaats in de samenstelling van de Raad van Commissarissen. De heer Sosa trad op 6 april 2005 op eigen initiatief terug uit de Raad omdat de intercontinentale reizen die zijn lidmaatschap van de Raad met zich meebracht in toenemende mate een belasting voor hem werden. De Raad is de heer Sosa dankbaar voor zijn inzet voor de onderneming gedurende zijn vijfjarig lidmaatschap en voor zijn constructieve en waardevolle bijdrage aan het werk van de Raad. De heer Müller was volgens rooster aftredend. Hij werd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 6 april 2005 herbenoemd, met dien verstande dat hij op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 2007 zal aftreden, in lijn met de Nederlandse corporate governance code, aangezien hij dan de maximale periode van twaalf jaar als lid van de Raad zal hebben volgemaakt. De heer Sonder en de heer Hochuli werden op 6 april 2005 door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen. Op 1 april 2005 trad de heer Dopper af als lid van de Raad van Bestuur. De Raad van Commissarissen dankt de heer Dopper van harte voor alles wat hij voor de onderneming heeft betekend in de vele jaren die hij bij DSM in dienst was, waarvan bijna zes jaar als lid van de Raad van Bestuur. De door het aftreden van de heer Dopper ontstane vacature in de Raad van Bestuurd werd vervuld door de benoeming van de heer Goppelsroeder op 6 april 2005 door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders met ingang van diezelfde datum. In zijn vorige functie was de heer Goppelsroeder verantwoordelijk voor de activiteiten van DSM Nutritional Products in Noord-Amerika en had hij als projectdirecteur van het VITAL-project de supervisie over de integratie van de overgenomen Rochedivisie Vitamins & Fine Chemicals in DSM. Om persoonlijke redenen heeft de heer Goppelsroeder besloten zijn functie ter beschikking te stellen per 1 april 2006. De Raad van Commissarissen dankt de heer Goppelsroeder voor de bijdrage die hij heeft geleverd aan de succesvolle integratie van de voormalige Roche-divisie binnen DSM en voor zijn inzet voor DSM gedurende zijn periode van lidmaatschap van de Raad van Bestuur.

Jaarverslag 2005

Na 29 jaar werkzaam te zijn geweest bij DSM, waarvan zes jaar als lid van de Raad van Bestuur, heeft de heer Van Dalen besloten zijn carrière per 1 april 2006 voort te zetten als Chief Financial Officer bij TNT N.V., leverancier van diensten op het gebied van express, logistiek en postbezorging. De Raad van Commissarissen dankt de heer Van Dalen hartelijk voor al datgene dat hij voor de onderneming heeft gedaan, met name voor de sleutelrol die hij heeft gespeeld in het transformatieproces van DSM, zowel bij de uitvoering van Vision 2005 in de afgelopen vijf jaar als bij het uitzetten van de nieuwe strategische koers van DSM zoals vastgelegd in het programma Vision 2010 – Building on Strengths.

In februari was in de Audit-commissie met name de vaststelling van de jaarrekening aan de orde en werden de opmerkingen van de externe accountants en hun oordeel over de jaarstukken en de systemen voor internal control besproken. Daarnaast werden verschillende aspecten van de overgang naar IFRS besproken. Voorts werd vastgesteld dat de externe accountant ten opzichte van DSM onafhankelijk is. Tijdens de vergadering in juni werd voornamelijk gesproken over het werk van de afdeling Corporate Operational Audit, enkele technische zaken betreffende IFRS, de aansprakelijkheid van bestuurders en functionarissen en de stand van zaken met betrekking tot het True Blue-project, dat gericht is op verdere verbetering van het De Raad van Commissarissen vergaderde systeem van internal control en risicoin het verslagjaar zesmaal met de Raad van beheersing. Ook werd de mogelijkheid van Bestuur. Elk van deze vergaderingen werd een aandelensplitsing besproken. De voorafgegaan door een besloten vergadering voornaamste agendapunten tijdens de van de Raad van Commissarissen. De commissievergadering in december waren de te verwerken voorzieningen en bijzondere Raad van Commissarissen wijdde een afzonderlijke vergadering aan de bespreking afwaarderingen in 2005, een tussentijdse van zijn profiel, samenstelling en rapportage van de externe accountant en functioneren. Tijdens deze vergadering het Corporate Operational Audit-plan voor 2006. Ook liet de commissie zich informeren werden ook de samenstelling en het over DSM’s risicomanagementsysteem. functioneren van de Raad van Bestuur besproken. Vastgesteld werd dat alle Ook de Commissie Benoeming en leden van de Raad van Commissarissen Remuneratie veranderde van samenstelling. onafhankelijk zijn in de zin zoals bedoeld De heer Kist werd benoemd tot lid van deze in de Nederlandse corporate governance commissie. Hij volgde de heer Bodt op. De code en dat de Raad qua profiel en commissie, die dus bestond uit de heren competenties van de afzonderlijke leden Herkströter (voorzitter), Van Woudenberg in lijn is met de gewenste situatie. In 2005 en Kist, kwam in het verslagjaar vijfmaal was de Raad bij vrijwel alle vergaderingen bijeen. De activiteiten van de commissie voltallig aanwezig. Een van de op het gebied van remuneratie worden vergaderingen werd in China gehouden; nader vermeld op bladzijde 64 (hoofdstuk de Raad van Commisssarissen bezocht beloningsbeleid). De Commissie deed bij deze gelegenheid verscheidene voorstellen over hoe om te gaan met DSM-locaties (in Peking, Nanjing, Wuxi toekomstige veranderingen in de samenen Sjanghai) en besprak de situatie in stelling van de Raad van Commissarissen. China op economisch, financieel, politiek De Commissie bracht advies uit over de en businessgebied. beloning van leden van de Raad van Bestuur. Dit advies werd overgenomen door de Raad De samenstelling van de Audit-commissie van Commissarissen. Het beloningsbeleid veranderde in 2005. De heer Van van de onderneming is opgenomen in het Woudenberg trad af als lid van de Auditjaarverslag vanaf pagina 62. commissie en werd opgevolgd door de heer Herkströter. De Audit-commissie, die dus bestond uit de heren Bodt (voorzitter), Müller en Herkströter, vergaderde in 2005 driemaal. Hierbij was tevens de externe accountant aanwezig, en doorgaans ook de interne (operationele) auditor.

www.dsm.com

58

Bericht van de Raad van Commissarissen aan de aandeelhouders

De Raad van Commissarissen besprak in het verslagjaar regelmatig in het overleg met de Raad van Bestuur de gang van zaken bij het concern. De Raad besprak en verleende zijn goedkeuring aan het Investeringen- en Financieringsplan 2005. De Raad gaf zijn goedkeuring aan de herfinanciering van de bestaande obligatielening die ultimo 2005 werd afgelost. In iedere vergadering werd aandacht besteed aan de financiële resultaten en de ontwikkelingen bij diverse bedrijfsonderdelen. Bijzondere aandacht werd gegeven aan bedrijfsonderdelen met minder goede resultaten of vooruitzichten. In diverse vergaderingen werd de voortgang van de implementering van de in 2000 vastgestelde ondernemingsstrategie Vision 2005: Focus and Value besproken. Verder hield de Raad diepgaande besprekingen met de Raad van Bestuur over het nieuwe strategische programma voor de komende vijf jaar. De Raad gaf zijn goedkeuring aan het nieuwe strategische programma, dat de naam Vision 2010 – Building on Strengths heeft gekregen en dat gericht is op versnelde winstgevende en innovatieve groei van DSM’s specialties portfolio. De Raad ondersteunt de ambitieuze doelstellingen en zal toezien op de uitvoering van deze strategie.

De Raad gaf zijn goedkeuring aan de acquisitie van verfharsproducent Syntech, gevestigd in de regio Guangdong (China). De Raad gaf eveneens zijn goedkeuring aan twee grote investeringsprojecten in Greenville (North Carolina, VS) voor de bouw van extra capaciteit voor de productie van Dyneema® vezels. De Raad gaf zijn goedkeuring aan het Heureka project, dat betrekking heeft op ingrijpende herstructureringsmaatregelen op de locatie Linz (Oostenrijk). De Raad stemde in met de stroomlijning van de productiefaciliteiten van de businessgroep DSM Pharmaceutical Products, uitmondend in de sluiting van de locatie in South Haven (VS) in 2007 en het stilleggen van de locatie in Montreal (Canada).

De jaarrekening is door Ernst & Young gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien. Deze verklaring is te vinden op pagina 133 van dit verslag. De Raad legt de jaarrekening voor aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en stelt voor deze vast te stellen en kwijting te verlenen aan de Raad van Bestuur en aan de Raad van Commissarissen. De winstbestemming, waaraan de Raad van Commissarissen zijn goedkeuring heeft gehecht, treft U aan op pagina 134 van dit verslag.

DSM behaalde in 2005 een bedrijfsresultaat dat het resultaat van het voorgaande jaar aanzienlijk overtrof, en wist tevens verbeteringen te bewerkstelligen op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu. De Raad gaf zijn goedkeuring aan de DSM heeft vrijwel alle strategische doelvervanging van twee bestaande stand-by stellingen van Vision 2005: Focus and Value kredietfaciliteiten door één nieuwe faciliteit. verwezenlijkt en heeft het concern met succes getransformeerd tot een specialtyDe Raad stemde in met een aan een onderneming met stabielere en hogere buitengewone Algemene Vergadering van winstcijfers. Dankzij dit stevige fundament Aandeelhouders voor te leggen voorstel kan de onderneming met vertrouwen betreffende een wijziging van de statuten in beginnen met de uitvoering van het verband met een aandelensplitsing in de programma Vision 2010 – Building on verhouding 2:1 (twee nieuwe aandelen voor Strengths. De Raad van Commissarissen één oud aandeel). is van mening dat DSM grote vooruitgang heeft geboekt en heeft grote waardering De Raad hield toezicht op de voortgang van De Raad besprak het dividendbeleid in voor de prestaties van de onderneming. het transformatie- en integratieproces bij relatie tot de implementatie van IFRS en gaf De Raad bedankt de Raad van Bestuur en DSM Nutritional Products (voorheen de zijn goedkeuring aan de voortzetting van alle medewerkers voor het vele goede werk Roche-divisie Vitamins & Fine Chemicals, het bestaande beleid. De Raad gaf zijn dat is verricht. door DSM in 2003 overgenomen) en een goedkeuring aan het over 2005 uit te keren soortgelijk programma voor de integratie interimdividend en aan het aan de van het begin 2005 overgenomen Algemene Vergadering van NeoResins. De Raad ondersteunde de Aandeelhouders voor te leggen voorstel voortzetting van de samenwerking met aangaande het over 2005 uit te keren North China Pharmaceutical Group slotdividend. Corporation (NCPC) in Shijlazhuang, China, Heerlen, 8 februari 2006 betreffende de vorming van een Evenals in voorgaande jaren liet de Raad strategische alliantie en de mogelijke zich door het management van een aantal oprichting van joint ventures voor de DSM-businessgroepen en concernstaven productie van vitaminen en antibiotica. De persoonlijk voorlichten omtrent de gang van De Raad van Commissarissen Raad gaf zijn goedkeuring aan de verkoop zaken in de betreffende bedrijfsonderdelen. C.A.J. Herkströter, voorzitter van DSM Bakery Ingredients (exclusief H. Bodt, vice-voorzitter Baking Enzymes) en de verkoop van het Met de externe accountant, Ernst & Young P. Hochuli DSM-aandeel in de Zuidafrikaanse joint Accountants, is de jaarrekening over 2005 E. Kist venture Rymco. De Raad gaf ook zijn en de financiële rapportage besproken. O.H.O. Müller goedkeuring aan de verkoop van de Het verslag van de Raad van Bestuur en C. Sonder Styreen-Butadieen-Rubber-activiteiten en de jaarrekening over 2005 zijn door de C. van Woudenberg de verkoop van de jodium-activiteiten van Raad van Bestuur voorgelegd aan de Raad DSM Minera in Chili. van Commissarissen conform artikel 30 van de statuten, en vervolgens door de Raad van Commissarissen goedgekeurd in zijn vergadering van 8 februari 2006.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

59

Personalia

Mr. E. Kist (1944, m) Eerste benoeming: 2004. Einde huidige Prof. Drs. C.A.J. Herkströter RA (1937, m), termijn: 2008. voorzitter Functie: gepensioneerd; laatste functie: Eerste benoeming: 2000. Einde huidige voorzitter Raad van Bestuur ING Groep. termijn: 2008. Nationaliteit: Nederlandse. Functie: gepensioneerd; laatste functie: Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad President van de Koninklijke Nederlandsche van Commissarissen De Nederlandsche Petroleum Maatschappij N.V. en Voorzitter Bank N.V., Philips Electronics N.V. en van het Comité van Directeuren van de Moody’s Investor Services, lid Raad van Koninklijke/Shell Groep. Bestuur Vredespaleis te Den Haag. Nationaliteit: Nederlandse. Dr. O.H.O. Müller (1936, m) Commissariaten/nevenfuncties: voorzitter Eerste benoeming: 1994. Einde huidige Raad van Commissarissen ING Groep, termijn: 2007. voorzitter Adviescommissie FondsenFunctie: gepensioneerd; laatste functie: reglement van Euronext Amsterdam, trustee International Accounting Standards lid Raad van Bestuur Unilever N.V. en Committee Foundation (IASCF), hoogleraar Unilever PLC. Nationaliteit: Duitse. Internationaal Management aan de Commissariaten/nevenfuncties: voorzitter Universiteit van Amsterdam, voorzitter Raad van Commissarissen Unilever maatschappelijke Adviesraad van het Tinbergen Instituut, lid Raad van Advies van Deutschland Holding GmbH (tot 9 december 2005). Robert Bosch. Raad van Commissarissen

Ir. H. Bodt (1938, m), plaatsvervangend voorzitter Eerste benoeming: 1996. Einde huidige termijn: 2008. Functie: gepensioneerd; laatste functie: Executive Vice President Philips Electronics N.V. Nationaliteit: Nederlandse. Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen ASM Lithography N.V., Neopost SA en Delft Instruments N.V. P. Hochuli (1947, m) Eerste benoeming: 2005. Einde huidige termijn: 2009. Functie: Voorzitter Raad van Bestuur Devgen N.V., voorzitter Executive Committee en lid Raad van Bestuur Unibioscreen S.A. en lid Raad van Bestuur Oncomethylome S.A. Nationaliteit: Zwitserse. Commissariaten/nevenfuncties: Venture Partner Polytechnos Venture-Partners GmbH.

Jaarverslag 2005

Raad van Bestuur Mr. P.A.F.W. Elverding (1948, m), voorzitter Functie: sinds juli 1999 voorzitter Raad van Bestuur DSM, sinds oktober 1995 lid Raad van Bestuur. Nationaliteit: Nederlandse. Commissariaten/nevenfuncties: voorzitter CEFIC (the European Chemical Industry Council), bestuurslid ACC (American Chemical Council), lid Raad van Commissarissen en voorzitter College van Gedelegeerd Commissarissen N.V. Nederlandse Gasunie tot 1 januari 2006, vice-voorzitter Raad van Commissarissen De Nederlandsche Bank N.V., lid Raad van Commissarissen VNU N.V., lid Algemeen Bestuur Vereniging VNO-NCW, voorzitter Bestuur Stichting Management Studies tot januari 2006, lid Raad van Toezicht Universiteit Maastricht en Transnationale Universiteit Limburg. e-mail: [email protected]

C. Sonder (1942, m) Eerste benoeming: 2005. Einde huidige termijn: 2009. Functie: gepensioneerd; laatste functie: Voorzitter Raad van Bestuur Celanese. Nationaliteit: Braziliaanse en Duitse. Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen Companhia Suzano de Papel e Celulose S.A. (Brazilië), Suzano Petroquimica S.A. (Brazilië), RBS-Media Group (Brazilië), Cyrela Brazil Reatty S.A. (Brazilië), Hospital Albert Einstein (Brazilië) en lid Raad van Bestuur Ibero-America Association, Hamburg (Duitsland).

Ir. J. Zuidam (1948, m), plaatsvervangend voorzitter Functie: sinds januari 2001 plaatsvervangend voorzitter Raad van Bestuur DSM, sinds januari 1998 lid Raad van Bestuur. Nationaliteit: Nederlandse. Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen en lid College van Gedelegeerd Commissarissen N.V. Nederlandse Gasunie (tot 1 januari 2006), lid Raad van Commissarissen Gamma Holding N.V., vice-voorzitter Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI), voorzitter Raad van Toezicht ORBIS Mr. C. van Woudenberg (1948, m) medisch en zorgconcern, voorzitter Eerste benoeming: 1998. Einde huidige Nederlands Forum voor Techniek en termijn: 2006. Wetenschap, lid Raad van Toezicht Functie: lid Executive Committee Air France. Bonnefanten Museum Maastricht, voorzitter Nationaliteit: Nederlandse. Technologiecommissie VNO-NCW. Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad e-mail: [email protected] van Commissarissen Transavia CV, Mercurius Group Wormerveer B.V. en Coöperatieve Vereniging Verenigde Bloemenveiling Aalsmeer B.A., lid Dagelijks Bestuur Vereniging VNO-NCW, voorzitter Nederlandse werkgeversorganisatie AWVN.

www.dsm.com

60

Personalia

Drs. C.H. van Dalen (1952, m) Functie: sinds januari 2000 lid Raad van Bestuur DSM. Nationaliteit: Nederlandse. Commissariaten/nevenfuncties: lid Raad van Commissarissen Macintosh Retail Group N.V. en NIB Capital Group, lid Raad van Commissarissen Stichting Verpakking en Milieu Pact (SVM) (namens de Nederlandse kunststofsector), bestuurslid Stichting Verantwoord Ondernemen (SVA), lid Board of Advisors AIESEC Nederland, lid ‘Ambassadeursnetwerk’, een netwerk opgezet door de Nederlandse overheid ter bevordering van doorstroming van vrouwen naar hogere managementfuncties, lid Adviesraad ADL Benelux. e-mail: [email protected]

Overige topfunctionarissen (status op 31 december 2005) Secretaris van de Vennootschap Mr. P.H. Fuchs (1946) Directie businessgroepen

DSM Fine Chemicals Dr. H. Numan (1949) DSM Pharmaceutical Products Dr. L. Staal (1953) DSM Anti-Infectives Ir. N.H. Gerardu (1951) DSM Food Specialties Dr. R.W. van Leen (1957) DSM Elastomers Ir. B.A. van Kooten (1951) DSM Engineering Plastics Drs. F. Sijbesma (1959, m) Ir. J.H.M. Goessens (1951) Functie: sinds juli 2000 lid Raad van DSM Coating Resins Bestuur DSM. Ir. J.D.M. Verstegen (1944) Nationaliteit: Nederlandse. DSM Composite Resins Commissariaten/nevenfuncties: lid Drs. J.P. de Vries (1958) algemeen bestuur EuropaBio (de Europese DSM Fibre Intermediates Associatie voor de Biotechnologische B. Price (1944) Industrie), lid algemeen bestuur BIO DSM Melamine (Biotechnology Industry Organization, H.A.L.M. Dijkman (1948) USA), lid algemeen bestuur Topinstituut DSM Agro Voeding (Wageningen Centre for Food R.J.M. Zwiers (1955) Sciences – WCFS), lid Raad van Toezicht DSM Energy Universiteit Utrecht, lid Raad van Toezicht Ir. F.R. Choufoer (1951) Nationaal Regie Orgaan Genomics, DSM Venturing & Business Development bestuurslid Stichting Duurzame Voedingsmiddelenketen (DuVo), lid algemeen bestuur Dr. H. Numan (1949) Schweizerische Gesellschaft für Chemische Industrie (SGCI), lid adviesraad RSM Erasmus Universiteit en lid adviesraad ECP.NL. e-mail: [email protected]

Directie concernstaven en -diensten Financiën & Economie Drs. A.H.P. Gratama van Andel (1946) Human resources Drs. B.W. van Dijk (1951) Planning & Development Prof. dr. H. Schreuder (1951) Chief Innovation Officer (per 01/01/2006) Dr. R.W. van Leen (1957) Safety, Health, Environment & Manufacturing Ir. J.J. Prooi (1946) DSM Nederland B.V. / DSM Industrial Services Mr. J.J. Fransen van de Putte (1943) Chief Information Officer Ir. J.G. van den Hanenberg (1947) Communications Ir. B.P.M. van Schaik (1951) President DSM China S. Sommer Dipl.-KFM (1959) Chief Purchasing Officer T. Trommelen (1950) Legal Affairs Mr. drs. P. de Haan (1954) Operational Audit Ir. R.T. Mulder (1946) Strategic Projects Dr. J.C. van Suijdam (1950) Strategic Projects F.J.A.M. Pistorius RA (1948)

C.G. Goppelsroeder (1959, m) Functie: sinds april 2005 lid Raad van Bestuur DSM. Nationaliteit: Zwitserse. Commissariaten/nevenfuncties: Geen. e-mail: [email protected]

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

61

Beloningsbeleid Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen Beloningsbeleid vanaf 2005

Dit hoofdstuk bestaat uit twee delen. Het eerste deel is een beschrijving van het beloningsbeleid in 2005 en de daaropvolgende jaren zoals goedgekeurd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 6 april 2005. Het tweede deel bevat gegevens over de ontvangen vergoedingen in 2005 Beloningsbeleid vanaf 2005 Doelstellingen beloningsbeleid 2005 en daarna Het beloningsbeleid van DSM is gericht op het aantrekken, motiveren en vasthouden van hooggekwalificeerde en deskundige functionarissen die nodig zijn voor het realiseren van de strategische en operationele doelstellingen van DSM. Het beloningsbeleid bestaat uit de volgende elementen: – DSM streeft naar goede prestaties op het gebied van duurzaamheid/Triple P, waarbij wordt gezocht naar een evenwicht tussen economische winst, respect voor mensen en zorg voor het milieu. Het beloningsbeleid dient een afspiegeling te zijn van een balans tussen de belangen van de belangrijkste stakeholders van DSM en van een balans tussen de korte- en langetermijnstrategie van DSM. In het licht van het beloningsbeleid is de beloningsstructuur voor de Raad van Bestuur zodanig ontworpen dat er een evenwicht bestaat tussen de operationele resultaten op de korte termijn en de doelstelling voor het creëren van duurzame waarde binnen het concern op de lange termijn, waarbij rekening wordt gehouden met de belangen van alle stakeholders. – Om hooggekwalificeerde topfunctionarissen te kunnen aantrekken en behouden streeft DSM naar een beloningsniveau dat vergelijkbaar is met dat van andere Nederlandse multinationals van soortgelijke omvang en complexiteit als DSM. Daarbij wordt gebruikgemaakt van externe referentiegegevens. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de samenstelling van de arbeidsmarktreferentiegroep. – Het beloningsbeleid voor de leden van de Raad van Bestuur sluit aan op de beloning van andere topfunctionarissen van DSM.

Jaarverslag 2005

– Bij het bespreken en vaststellen van de beloning van de leden van de Raad van Bestuur houdt de Raad van Commissarissen ook rekening met de relevante wettelijke bepalingen, richtlijnen voor behoorlijk ondernemingsbestuur en andere best practices die van toepassing zijn op DSM. Referentiegroep arbeidsmarkt Om het juiste kaliber mensen voor de Raad van Bestuur te kunnen werven en om de huidige leden van de Raad van Bestuur voor langere tijd te kunnen behouden, houdt DSM bij het bepalen van een geschikt beloningsniveau rekening met externe referentiegegevens. In dit verband is een speciale referentiegroep gedefinieerd bestaande uit Nederlandse concerns die, tot op zekere hoogte, aan de volgende criteria voldoen: hoofdkantoor gevestigd in Nederland en wat betreft omvang, internationaal bereik en complexiteit van de industriële activiteiten min of meer vergelijkbaar met DSM. De referentiegroep voor de arbeidsmarkt bestaat uit de volgende tien Nederlandse concerns: – Aegon – Akzo Nobel – Getronics – Heineken – KPN

– Numico – Nutreco – Océ – TNT – Wolters Kluwer

Met behulp van een statistisch-empirisch model heeft een groep onafhankelijke beloningsdeskundigen de ruwe gegevens van de concerns in de referentiegroep zodanig bewerkt dat ze vergelijkbaar zijn met die van een concern met de omvang van DSM en met de bijbehorende verantwoordelijkheden van de Raad van Bestuur. De gegevens van de referentiegroep worden jaarlijks bijgewerkt.

De gegevens van de sectorspecifieke Europese referentiegroep worden beïnvloed door onder andere het type organisatie en de topstructuur van deze concerns. Om die reden is het belangrijk dat deze gegevens altijd met beleid worden gebruikt als het gaat om het beoordelen van de beloningsniveaus bij DSM. De organisatiestructuur van deze concerns is immers niet vergelijkbaar met de specifieke structuur van DSM. Hieronder volgt een beschrijving van de afzonderlijke elementen van het beloningspakket. Basissalaris Bij hun aantreden ontvangen de leden van de Raad van Bestuur een basissalaris dat vergelijkbaar is met de mediaan van de Nederlandse referentiegroep. Elk jaar wordt het basissalaris herzien. De Raad van Commissarissen heeft de discretionaire bevoegdheid het basissalaris aan te passen, hierbij rekening houdend met externe en interne ontwikkelingen. Bonus De bonus die de leden van de Raad van Bestuur kunnen verwerven bedraagt 50% van het basissalaris indien de gestelde doelstellingen volgens plan worden bereikt. Volgens de regeling voor bonussen is het deel van de bonus dat aan financiële doelstellingen is gerelateerd gelijk aan 35% van het basissalaris met een uitloopmogelijkheid naar 52,5% van het basissalaris bij uitzonderlijk goede financiële resultaten. Het deel van de bonus dat gerelateerd is aan niet-financiële doelstellingen is gelijk aan 15% van het basissalaris. Voor de nietfinanciële doelstellingen bestaat geen mogelijkheid voor extra bonusvergoedingen.

DSM opereert in een concurrerende internationale markt. Daarom wordt ook goed gekeken naar sectorspecifieke internationale ontwikkelingen wat betreft de beloning bij de volgende concerns: CIBA, Clariant, Degussa, Lonza en Solvay.

www.dsm.com

62

Beloningsbeleid Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen Beloningsbeleid vanaf 2005 Beloningen in 2005

Aan financiële doelstellingen gerelateerd deel van de bonus Het aan financiële doelstellingen gerelateerde deel van de bonus omvat elementen die gerelateerd zijn aan de bedrijfsprestaties, dat wil zeggen het bedrijfsresultaat en de vrije kasstroom, die samen een weergave vormen van de financiële resultaten op de korte termijn, naast de CFROI. De aan financiële doelstellingen gerelateerde elementen van de bonus zijn als volgt verdeeld: CFROI 17,5%, bedrijfsresultaat 10% en vrije kasstroom 7,5% van het basissalaris bij verwezenlijking van de gestelde doelstellingen volgens plan. Uitkering bij realisatie gestelde doelstellingen volgens plan (% van basissalaris)

Maximale uitkering bij realisatie gestelde doelstellingen (% van basissalaris)

Financiële doelstellingen: - CFROI

17,50

26,25

- Bedrijfsresultaat

10,00

15,00

- Vrije kasstroom

7,50

11,25

Niet-financiële doelstellingen

15,00

15,00

TOTAAL

50,00

67,50

CFROI De CFROI is zodanig gedefinieerd dat de realisatie kan worden afgeleid van de financiële rapportage in de jaarrekening. De definitie is als volgt4: EBITDA excl. bijzondere posten – belasting hierover – economische afschrijving (1%) totale activa (incl. werkkapitaal) De CFROI is gericht op waarderealisatie en waardecreatie vergeleken met de voor DSM gewogen gemiddelde kapitaalkosten (Weighted Average Cost of Capital, WACC).

4 EBITDA exclusief bijzondere posten is gedefinieerd als EBIT exclusief bijzondere posten plus afschrijvingen, zoals vermeld in de winsten verliesrekening. De belasting hierover is gedefinieerd als het totale belastingbedrag minus het effect van bijzondere posten, zoals vermeld in de winsten verliesrekening. Economische afschrijving is 1% van de historische waarde van immateriële en materiële activa zoals vermeld in de balans (zie toelichting 9 en 10 van de geconsolideerde jaarrekening). Bedrijfskapitaal is gedefinieerd als voorraden plus vorderingen minus overige kortlopende schulden zoals gerapporteerd in de balans. Deze 1% komt overeen met een te vormen fonds om de gemiddelde activa-mix te kunnen vervangen aan het eind van de economische levensduur. Totale activa is gedefinieerd als de historische kosten van de immateriële en materiële vaste activa plus het gemiddelde werkkapitaal op jaarbasis.

Jaarverslag 2005

Operationele prestaties Er zijn twee elementen van de aan financiële doelstellingen gerelateerde bonus waarbij de nadruk ligt op de operationele doelstellingen op de korte termijn: het bedrijfsresultaat en de vrije kasstroom. Deze kunnen worden afgeleid uit de jaarrekening en worden als volgt gedefinieerd: – Bedrijfsresultaat: EBIT exclusief bijzondere posten. – Vrije kasstroom: de kasstroom uit bedrijfsactiviteiten minus investeringen in im materiële en materiële vaste activa (zoals weergegeven in het cashflowoverzicht) en minus het gemiddelde dividend dat in de drie voorgaande jaren is uitgekeerd. DSM is van mening dat de combinatie van CFROI (waarderealisatie en -creatie), bedrijfsresultaat en vrije kasstroom een getrouwe weergave geeft van de financiële resultaten van DSM. De doelstellingen worden elk jaar vastgesteld door de Raad van Commissarissen op basis van onder andere de resultaten in voorgaande jaren, de operationele en strategische vooruitzichten voor DSM op de korte termijn en de verwachtingen van het management en de stakeholders van DSM. De doelstellingen dragen bij aan de realisatie van de waardecreatie op de lange termijn. Om de mate van realisatie van het ten doel gestelde bedrijfsresultaat te kunnen bepalen, wordt gebruikgemaakt van een mechanisme waarmee (gedeeltelijk) kan worden gecorrigeerd voor dollarkoerseffecten. Vanwege het concurrentiegevoelige karakter van de gegevens maakt DSM de prestatiedoelstellingen niet openbaar. Naast het bonusdeel voor financiële doelstellingen is er een bonusdeel van 15% van het basissalaris dat is gerelateerd aan niet-financiële doelstellingen. De nietfinanciële doelstellingen waaraan deze bonus is gerelateerd betreffen onder andere de strategische ontwikkeling van DSM en Triple P.

gelijke verdeling tussen stock opties en prestatiegebonden aandelen in termen van economische waarde (berekend door onafhankelijke specialisten op basis van het Black-Scholes model en het weighted probability-model). Voor zowel de stock opties als de prestatiegebonden aandelen geldt dezelfde prestatie-afhankelijkheid. De daadwerkelijke verwerving van stock opties en prestatiegebonden aandelen hangt af van de daadwerkelijke realisatie van de Total Shareholder Return (TSR)doelstellingen ten opzichte van de TSR van de referentiegroep in de periode van drie jaar na de toekenningdatum. De Bestuursvoorzitter ontvangt 10.000 prestatiegebonden aandelen en 37.500 prestatiegebonden opties. De overige leden van de Raad van Bestuur ontvangen 8.000 prestatiegebonden aandelen en 30.000 prestatiegebonden opties. Uitoefenprijs/toekenningsprijs De opties en aandelen worden toegekend op de dag van de eerste notering ex dividend na de Algemene Vergadering van Aandeelhouders waarop de jaarrekening van DSM wordt vastgesteld. De uitoefenprijs/toekenningsprijs is gelijk aan de openingskoers van het aandeel op de datum van toekenning. TSR als prestatiemaatstaf De TSR van DSM wordt vergeleken met de gemiddelde TSR van concerns in een vooraf bepaalde referentiegroep. De TSR is een maat voor het totale rendement voor de aandeelhouder, waarbij zowel de ontwikkeling van de koers van het aandeel als de hoogte van het dividend in aanmerking worden genomen. Hiermee kan de waardecreatie van DSM op de lange termijn worden vastgesteld. Voor 2005 bestaat de referentiegroep waarvan de prestaties worden vergeleken met die van DSM uit de volgende concerns: – Akzo Nobel – BASF – Bayer – CIBA Spezialitätenchemie – Clariant – Degussa

– EMS Chemie Holding – ICI – Lanxess – Lonza Group – Rhodia – Solvay

Stock opties De regeling voor stock opties is met ingang van 2005 aangepast. De nietDe referentiegroep voor de TSR-vergelijking prestatiegebonden opties en een deel van de prestatiegebonden opties zijn vervangen heeft een andere samenstelling dan de door prestatiegebonden aandelen met een referentiegroep voor het vaststellen van de

www.dsm.com

63

Beloningsbeleid Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen Beloningsbeleid vanaf 2005 – Beloningen in 2005

beloningsniveaus. De referentiegroep voor de beloningsniveaus vormt een afspiegeling van de arbeidsmarkt. In vergelijking met de referentiegroep voor 2004 is Lanxess na de afsplitsing van Bayer aan deze groep toegevoegd. De referentiegroep voor de TSR vormt een afspiegeling van de concurrentie-omgeving waarin DSM strijdt om de gunst van aandeelhouders. Dit betekent dat de TSR-referentiegroep bestaat uit sectorspecifieke concurrenten die, naar het oordeel van de Raad van Commissarissen, kunnen fungeren als benchmark voor de prestaties van DSM. De referentiegroep wordt jaarlijks door de Raad van Commissarissen beoordeeld op basis van marktontwikkelingen (fusies, overnames) die van invloed zijn op de geschiktheid van de samenstelling van de groep. Met het oog op de evolutie van DSM, de ontwikkeling van de portfolio van de onderneming en de industriële context heeft de Raad van Commissarissen de samenstelling van de referentiegroep voor 2006 opnieuw bekeken. Bayer wordt uit de groep verwijderd, terwijl Danisco/Genencor en Novozymes erin worden opgenomen. De performance met betrekking tot TSR blijft het criterium voor het verwerven van stock opties en prestatiegebonden aandelen. De relatieve TSR van DSM is bepalend voor het aantal opties dat uitoefenbaar wordt en het aantal aandelen dat onvoorwaardelijk wordt toegekend aan de leden van de Raad van Bestuur. De opties worden toegekend voor een periode van maximaal acht jaar (inclusief de periode van drie jaar waarin ze niet uitoefenbaar zijn). De aandelen dienen minimaal vijf jaar (volgend op de bovengenoemde drie jaar), of tenminste tot de beëindiging van de arbeidsovereenkomst als deze korter is, te worden vastgehouden. De relatieve prestaties van DSM worden aan het einde van de desbetreffende periode vastgesteld en gevalideerd door een bank en gecontroleerd door de externe accountant. Toekenningsschema Het aantal opties en aandelen dat na drie jaar wordt omgezet naar onvoorwaardelijk wordt bepaald op basis van de prestaties van DSM in vergelijking met de gemiddelde TSR van de referentiegroep. Het verschil tussen DSM’s prestaties en die van de referentiegroep (in percentpunten) is bepalend voor de toekenning.

Jaarverslag 2005

De volgende tabel geeft een overzicht van de toekenningsvoorwaarden. Verschil tussen DSM’s prestaties en die van referentiegroep in %-punten

≥ 20

Percentage prestatiegebonden stock opties dat uitoefenbaar wordt en toegekende aandelen

100 %

≥ 10 en < 20

75 %

≥ -10 en < 10 (Target)

50 %

≥ -20 en < -10

25 %

< -20

Benoemingsperiode De vóór 1 januari 2005 benoemde leden van de Raad van Bestuur zijn voor onbepaalde tijd benoemd. Nieuwe leden van de Raad van Bestuur (na 1 januari 2005 benoemd) worden benoemd voor een periode van vier jaar. Na een periode van vier jaar beslissen de aandeelhouders over herbenoeming van nieuw benoemde leden.

0%

Opzegtermijn Voor de leden van de Raad van Bestuur Pensioenen geldt een opzegtermijn van drie maanden De leden van de Raad van Bestuur zijn bij beëindiging van de overeenkomst door deelnemer in Stichting Pensioenfonds DSM het bestuurslid zelf. Bij beëindiging van de Chemie (PDC). PDC beheert overeenkomst door DSM geldt een pensioenregelingen voor verschillende wettelijke opzegtermijn van zes maanden. DSM-ondernemingen. De pensioenregeling voor de leden van de Raad van Bestuur is Ontslagvergoeding gelijk aan de regeling voor de medewerkers De arbeidsovereenkomsten van de vóór van DSM Limburg BV en voor de 1 januari 2005 benoemde leden van de executives die in Limburg werkzaam zijn. Raad van Bestuur van DSM bevatten geen bepaling voor een vergoeding ingeval van Vanwege veranderingen in de wetgeving ontslag door DSM. Indien zich een situatie met betrekking tot het prepensioen zijn de voordoet waarin een pensioenregelingen van PDC per 1 januari ontslagvergoedingsregeling toepasselijk is 2006 aangepast. Aangezien de leden van voor deze leden van de Raad van Bestuur, de Raad van Bestuur deelnemen aan de doet de Commissie Benoeming en pensioenregelingen van PDC, gelden deze Remuneratie aanbevelingen ten aanzien veranderingen ook voor de Raad van van de voorwaarden. Vervolgens neemt de Bestuur. Raad van Commissarissen hierover een besluit, rekening houdend met zowel de Ook de regeling voor vervroegde heersende praktijk als toepasselijke pensionering en de tijdelijke individuele wetgeving en de eisen van behoorlijk pensioenregeling zullen aangepast worden. ondernemingsbestuur. Voor de leden van de Raad van Bestuur die geboren zijn voor 1 januari 1950 (de heren Elverding en Zuidam) zal voortzetting van de huidige pensioenregelingen mogelijk zijn. Voor de andere leden van de Raad is dit niet mogelijk. Voor de heren Van Dalen en Sijbesma geldt een overgangsregeling waardoor het mogelijk blijft om vóór de leeftijd van 65 is bereikt met pensioen te gaan. Alleen voor de heer Goppelsroeder geldt een pensioenleeftijd van 65.

In de arbeidsovereenkomsten van nieuw (na 1 januari 2005) benoemde leden van de Raad van Bestuur wordt in overeenstemming met Best Practicebepaling II.2.7 van de code-Tabaksblat wel een bepaling opgenomen voor een afvloeiingsregeling (dat wil zeggen éénmaal het basis jaarsalaris of, indien dit evident onredelijk is voor ontslag tijdens de eerste termijn, tweemaal het basis jaarsalaris).

Arbeidsovereenkomsten Duur van de overeenkomst De arbeidsovereenkomsten van de vóór 1 januari 2005 benoemde leden van de Raad van Bestuur zijn voor onbepaalde tijd. Nieuw benoemde leden van de Raad van Bestuur krijgen ook een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd aangeboden. De arbeidsovereenkomst eindigt op de datum van pensionering of door opzegging van een van de beide partijen.

Beloningen in 2005

www.dsm.com

Commissie Benoeming en Remuneratie De Commissie Benoeming en Remuneratie (hierna ‘de Commissie’ genoemd) beoordeelt periodiek het beloningsbeleid en doet voorstellen voor wijziging van dit beleid aan de Raad van Commissarissen. De Commissie bestaat uitsluitend uit leden van de Raad van Commissarissen. De leden zijn de heren Herkströter (voorzitter), Kist en Van Woudenberg. De directeur Corporate Human Resources treedt op als secretaris van de Commissie. 64


De Commissie kwam in 2005 vijf keer bijeen. Tijdens deze vergaderingen werd de beloning voor 2005 voor de leden van de Raad van Bestuur besproken. Verder werden de doelstellingen als onderdeel van de bonusregeling vastgesteld en werd beoordeeld in hoeverre de leden van de Raad van Bestuur de doelstellingen van het voorgaande jaar hadden verwezenlijkt. De Commissie deed tevens aanbevelingen voor de aan de Raad van Bestuur toe te kennen optierechten en prestatiegebonden aandelen. Verder besprak de Commissie voorstellen voor herziening van de pensioenregeling voor de Raad van Bestuur. Tenslotte besprak de Commissie de veranderingen in de Raad van Bestuur (de heren Dopper en Goppelsroeder). Beloning 2005 Het beloningspakket voor de leden van de Raad van Bestuur wordt jaarlijks herzien. Uit concurrentieoverwegingen is het pakket voor 2005 herzien op basis van een vergelijking met de referentiegroep voor de Nederlandse arbeidsmarkt. De hieronder vermelde gegevens betreffen de beloningsniveaus per juli 2005. Alle bedragen zijn in euro’s. De bonus voor verwezenlijking van de doelstellingen en de opties zijn uitgedrukt in percentages van het basissalaris. De beloningsgegevens van de referentiegroep zijn teruggerekend naar de omvang en het bereik van DSM zodat ze onderling vergelijkbaar zijn. De waarde van de opties wordt bepaald op basis van het BlackScholes model. De cijfers van DSM worden vergeleken met de mediaan van de referentiegroep. Benchmark referentiegroep Nederlandse arbeidsmarkt 2005 Voorzitter Raad van Bestuur Basissalaris

Mediaan DSM referentiegroep 612.000

750.000

50%

65%

Totale vergoedingen in contanten at target 918.000

1.237.500

Bonus at target (%)

Waarde opties op jaarbasis (%) Totaal directe vergoedingen

Lid Raad van Bestuur Basissalaris

34%

65%

1.126.080

1.725.000

Mediaan DSM referentiegroep 470.000

470.000

50%

60%

Totale vergoedingen in contanten at target 705.000

752.000

Bonus at target (%)

Waarde opties op jaarbasis (%) Totaal directe vergoedingen

Jaarverslag 2005

36%

50%

874.200

987.000

Basissalaris in 2005 De Commissie heeft bekeken of de omstandigheden een aanpassing van de niveaus van het basissalaris rechtvaardigden. Op basis van de benchmark met de referentiegroep voor 2005 is vastgesteld dat het basissalaris voor de voorzitter in het laagste kwartiel ligt, terwijl dat van de andere leden van de Raad van Bestuur rond het mediaanniveau ligt. Hoewel het beleid voorziet in een geleidelijke stijging tot het mediaanniveau van de externe benchmark, is er per 1 januari 2005 geen verhoging doorgevoerd. De externe en interne omstandigheden rechtvaardigden echter wel een bescheiden algemene verhoging van het basissalaris per 1 juli 2005 ter compensatie van de inflatie en de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. De verhoging van het basissalaris per 1 juli 2005 bedroeg 2%.

doelstellingen met betrekking tot de financiële prestaties van het concern werden alle gehaald en gedeeltelijk zelfs overtroffen. Ook de andere, niet-financiële doelstellingen werden volledig gerealiseerd. Het gemiddelde realisatiepercentage was 62,5%. Zie pagina 68 voor overzichten in tabelvorm van de in 2005 uitbetaalde bonussen per individueel lid van de Raad van Bestuur. Om het mediaanniveau van de benchmark dichter te benaderen zal het percentage van de bonus at target voor alle leden van de Raad van Bestuur per 1 januari 2006 van 50% naar 60% verhoogd worden. Na deze verhoging bestaat er voor de voorzitter nog wel een verschil, maar voor de andere leden van de Raad zal het niveau dan op de mediaan van de benchmark voor 2005 liggen.

Om het basissalaris van de voorzitter dichter bij het mediaanniveau van de benchmark te brengen zal dit per 1 januari 2006 met 5% verhoogd worden. Na deze verhoging is er nog altijd een aanzienlijk verschil met de mediaan van de markt.

Stock opties en (prestatiegebonden) aandelen in 2005 Stock opties toegekend in 2005 In 2005 zijn er prestatiegebonden stock opties en prestatiegebonden aandelen toegekend aan de Raad van Bestuur. Dat Bonus voor 2005 gebeurde op 8 april 2005 tegen een De doelstellingen voor het verwerven van uitoefenprijs (na de splitsing van het een bonus worden jaarlijks herzien om aandeel) van € 29,05. De volgende tabel ervoor te zorgen dat ze uitdagend maar ook geeft de aantallen opties en aandelen die realistisch zijn. De doelstellingen ten aan de individuele leden van de Raad zijn aanzien van de prestaties worden bepaald toegekend: aan de hand van de operationele en strategische koers van DSM en zijn Toegekend* rechtstreeks verbonden met de ambities PrestatieStock gebonden van de onderneming. opties aandelen De doelstellingen worden aan het begin van P.A.F.W. Elverding 37.500 10.000 het jaar voor elk lid van de Raad van J. Zuidam 30.000 8.000 Bestuur vastgesteld. Niveau prestatiegebonden bonus en uitbetaling Indien zij al hun doelstellingen realiseren ontvangen de leden van de Raad van Bestuur een bonus van 50% van hun jaarlijkse basissalaris. Bij uitzonderlijk goede financiële prestaties kan het niveau van de bonus oplopen tot 67,5% van het jaarlijkse basissalaris. In het jaarverslag voor 2005 wordt informatie verschaft over de bonussen die zijn verdiend op basis van de in 2005 bereikte resultaten. Deze bonussen worden uitbetaald in 2006. De Raad van Commissarissen heeft vastgesteld in hoeverre de doelstellingen voor 2005 zijn verwezenlijkt. De www.dsm.com

C.H. van Dalen

30.000

F. Sijbesma

30.000

8.000 8.000

C.G. Goppelsroeder

30.000

8.000

* Na splitsing aandeel.

Verwerving van stock opties in 2005 Naast de reguliere verwerving van nietprestatiegebonden opties werden in 2005 alle in 2002 toegekende prestatiegebonden opties onvoorwaardelijk op basis van DSM’s prestaties vergeleken met de eerder genoemde referentiegroep (> 20%). Uitstaande en uitgeoefende stock opties in 2005 De tabellen hierna geven een overzicht van de opties die de leden van de Raad van Bestuur in hun bezit hebben en van de in 2005 uitgeoefende optierechten.

65

Beloningsbeleid Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen Beloningen in 2005

Overzicht opties / Stock Appreciation Rights (SAR's) * P.A.F.W. Elverding Uitoefenbare opties(1):

Niet-uitoefenbare opties:

uitstaand per 31 december 2004

75.000

2002

0

75.000

2002

75.000

-75.000

2003

75.000

2004

75.000

75.000

17,895

37.500

29,050

37.500 381.000

toegekend

-36.000

0

in 2005 uitgeoefend uitoefenbaar

19,990 23,505

0

23,505

75.000

18,195

0

382.500

vervallen


uitoefenprijs

gemiddelde prijs aandeel bij uitoefening

0

13,005

31,445

36.000

18,240

36.000

2000

36.000

2001

60.000

2002

0

60.000

2002

60.000

-60.000

2003

60.000

2004

60.000

60.000

17,895

30.000

29,050

C.H. van Dalen

-36.000

30.000 312.000

30.000


toegekend

-36.000

60.000

19,990

60.000

23,505

0

23,505

60.000

18,195

0

0

306.000


vervallen


uitoefenprijs


1999

22.500

-22.500

0

13,005

26,595

2000

36.000

-36.000

0

18,240

30,672

2001

60.000

60.000

19,990 23,505

2002

0

60.000

60.000

2002

60.000

-60.000

0

23,505

2003

60.000

60.000

18,195

2004

60.000

2005(2) Totaal

F. Sijbesma

30.000 298.500

30.000


toegekend

-58.500

60.000

17,895

30.000

29,050

0

0

270.000


vervallen


uitoefenprijs


1999

15.000

-15.000

0

13,005

31,000

2000

22.500

-22.500

0

18,240

31,000

2001

60.000

60.000

19,990

2002

0

60.000

60.000

23,505

2002

60.000

-60.000

0

23,505

2003

60.000

60.000

18,195

2004

60.000

2005(2) Totaal

Jaarverslag 2005

37.500

75.000 75.000

1999

Totaal


31,445

18,240

2001

2005(2)

Uitoefenbare opties(1):

13,005

45.000

45.000



0

2000

J. Zuidam


uitoefenprijs


36.000

Totaal


vervallen

-36.000


1999

2005(2)


toegekend


30.000 277.500

www.dsm.com

30.000

-37.500

0

0

66

60.000

17,895

30.000

29,050

270.000


C.G. Goppelsroeder Uitoefenbare opties(1): Niet-uitoefenbare opties:

uitstaand per 31 december 2004 59.000

59.000

2004

59.000

59.000

17,895

30.000

29,050

2005(2)

J.G. Dopper

Niet-uitoefenbare opties(3):

* (1) (2) (3)

gemiddelde prijs aandeel uitoefenprijs bij uitoefening

2003

Totaal


toegekend

uitstaand per 31 december vervallem 2005


30.000 118.000

uitgaand per 31 december 2004

30.000

toegekend

0

0

0

1999

27.000

2000

36.000

2001

60.000

2002

0

40.000

2003

0

2004

148.000

uitstaand per 31 december vervallen 2005


gemiddelde prijs aandeel exercise bij uitoefening

0

13,005

36.000

18,240

60.000

19,990

40.000

23,505

40.000

40.000

18,195

0

40.000

40.000

17,895

2002

60.000

-40.000

-20.000

0

23,505

2003

60.000

-40.000

-20.000

0

18,195

-40.000

-20.000

0

17,895

0

-60.000

216.000

2004

60.000

Totaal

303.000

-27.000

19,770

0

-27.000

26,750

Na splitsing aandeel. Alle opties (prestatiegebonden en niet-prestatiegebonden) worden pas drie jaar na toekenning uitoefenbaar. Voor alle opties die vanaf 2005 zijn toegekend geldt dat hun uitoefenbaarheid prestatie-afhankelijk is. Op de pensioneringsdatum wordt 2/3 van alle niet-uitoefenbare opties uitoefenbaar en vervalt 1/3.

Restricted Shares P.A.F.W. Elverding Niet-uitoefenbaar(1):

2005

Total

J. Zuidam Niet-uitoefenbaar(1):

toegekend

0

10.000

0

10.000

29,050

10.000

10.000

toegekend

0

Totaal

0

2005 Totaal

in 2005 uitoefenbaar

vervallen

uitstaand op 31 december 2005

prijs aandeel op datum toekenning

8.000

8.000

29,050

8.000

8.000


toegekend

0 0

8.000 8.000



vervallen

vervallen


8.000 8.000

29,050


prijs aandeel op datum toekenning 29,050

toegekend

2005

0

8.000

8.000

Totaal

0

8.000

8.000


toegekend

2005

0

Totaal

0


vervallen



8.000

8.000

29,050

8.000

8.000


vervallen

(1) Voor alle aandelenbeloningen vanaf 2005 geldt dat uitoefening prestatiegebonden is.

Jaarverslag 2005



C.G. Goppelsroeder Niet-uitoefenbaar(1):


2005

F. Sijbesma Niet-uitoefenbaar(1):



C.H. van Dalen Niet-uitoefenbaar(1):


www.dsm.com

67

Beloningsbeleid Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen Beloningen in 2005

Aandelen Op 31 december 2005 bezaten de leden van de Raad van Bestuur samen 1.836 aandelen in Koninklijke DSM N.V.

het basissalaris. Uitgedrukt als percentage van de totale beloning (inclusief bonussen en opties) is het pensioen in feite nog veel lager.

verrekend met de uitkering van de prepensioenregeling van PDC. Er worden geen vroegpensioenuitkeringsrechten opgebouwd en de uitkeringen zijn ook niet opeisbaar. De regeling voor vroegpensioen is premievrij.

Vervroegde pensionering Naast de hierboven beschreven pensioenregelingen kent DSM ook een speciale regeling voor vervroegde Leningen pensionering voor leden van de Raad van DSM verstrekt geen leningen aan leden van Bestuur. Vervroegde pensionering is de Raad van Bestuur. Er zijn derhalve geen De pensioenleeftijd is vastgesteld op 65. mogelijk vanaf 60-jarige leeftijd indien de uitstaande leningen. PDC heeft twee verschillende regelingen: Raad van Commissarissen zulks bepaalt. een prepensioneringsregeling voor De uitkering bedraagt 80% van het Totale beloning medewerkers tussen 62 en 65 en een basissalaris tijdens het eerste half jaar en De totale beloning (inclusief pensioenlasten ouderdomspensioen vanaf het 65ste vervolgens 75%. Deze uitkering stopt bij het en verwante kosten) voor leden van de levensjaar. De regeling voor het ouderdoms- bereiken van de 65-jarige leeftijd. Het totale Raad van Bestuur bedroeg in 2005 € 3,9 pensioen is eindloongerelateerd. Het inkomen voor vroegpensioen wordt miljoen (2004: € 3,4 miljoen). De toename ouderdomspensioen wordt opgebouwd op basis van het aantal dienstjaren. Hierbij wordt alleen uitgegaan van het basissalaris, Overzicht beloning Raad van Bestuur 2005 na aftrek van een franchise. In 2005 De volgende tabellen geven een overzicht van de in 2005 aan de Raad van Bestuur bedroeg die franchise € 20.231. betaalde beloning. De opbouw van pensioenrechten tussen de franchise en € 50.810 bedraagt 1,75% per 01.07.2004 01.07.2005 jaar; boven € 50.810 is dat 1,55% per jaar. Basisjaarsalaris in € P.A.F.W. Elverding 599.760 612.000 De regeling voor het ouderdomspensioen omvat aanspraak op een pensioen en J. Zuidam 461.040 470.000 ontheffing van pensioenbijdragen in geval J.G. Dopper (tot 01.04.05) 461.040 nvt van arbeidsongeschiktheid, evenals een C.H. van Dalen 461.040 470.000 nabestaandenpensioen. Voor het ouderdomspensioen wordt een vast F. Sijbesma 461.040 470.000 percentage van het pensioengevend salaris C.G. Goppelsroeder (vanaf 01.04.05) nvt 470.000 ingehouden. Deelnemers aan de regeling betalen zelf 4% pensioenpremie van het basissalaris boven € 50.810. 1 2 Pensioenen in 2005 De leden van de Raad van Bestuur zijn deelnemer in Stichting Pensioenfonds DSM Chemie (PDC).

Bonus in €

De prepensioenregeling (PPS) is in feite een toegezegde-bijdrageregeling waarbij de hoogte van de uitkering afhankelijk is van de bijdrage van de deelnemer. Bij betaling van de volledige premie ontvangt de deelnemer een gegarandeerde prepensioenuitkering van 75% van het basissalaris op 62-jarige leeftijd. Sinds juli 1999 geldt een (tijdelijke) individuele regeling voor leden van de Raad van Bestuur gericht op het opbouwen van additionele pensioenrechten (vanaf de 65-jarige leeftijd). DSM betaalt een premie van 4,5% van het vaste maandsalaris. Deze regeling dient ter compensatie voor het feit dat pas na een dienstverband van 40 jaar een ouderdomspensioen van maximaal 60% van het pensioengevend salaris is opgebouwd. De opbouw van het ouderdomspensioen is immers afhankelijk van het aantal dienstjaren. In de praktijk bereiken de meeste huidige leden van de Raad van Bestuur geen 40-jarig dienstverband, waardoor hun ouderdomspensioen lager is dan 60% van Jaarverslag 2005

2005

P.A.F.W. Elverding J. Zuidam J.G. Dopper (tot 01.04.05) C.H. van Dalen F. Sijbesma C.G. Goppelsroeder (vanaf 01.04.05) 1 2 3 4

378.675 290.950 31.3803 290.950 290.950 218.9134

2004

215.914 165.974 165.974 165.974 165.974 nvt

Bonus op basis van de resultaten in 2005 en dus betaalbaar in 2006. In 2005 uitgekeerde bonus op basis van de resultaten in 2004. In 2005 uitgekeerde bonus op basis van geschatte resultaten in Q1 2005. Bonus pro rata op basis van behaalde resultaten in 2005.

Pensioen Pensioenlasten (werkgever)

in €

P.A.F.W. Elverding J. Zuidam J.G. Dopper (tot 01.04.05) C.H. van Dalen F. Sijbesma C.G. Goppelsroeder (vanaf 01.04.05) www.dsm.com

2005

2004

111.482 86.148 21.401 86.148 86.148 48.304

110.289 85.250 85.250 85.250 85.250 nvt

68

Waarde opgebouwde pensioenaanspraak op 65-jarige leeftijd 31-12-2005 31-12-2004

283.206 225.192 nvt 200.490 140.745 48.830

274.162 218.298 190.149 193.596 133.851 nvt


met € 0,5 miljoen heeft voornamelijk betrekking op een hogere bonusuitbetaling in 2005 (over de resultaten van 2004).

per lidmaatschap van een commissie is voor de leden € 5.000 per jaar en voor de voorzitter € 7.500.

Overzicht beloning Raad van Commissarissen 2005 Het beloningspakket van de Raad van Commissarissen bestaat uit een vaste jaarlijkse vergoeding en een jaarlijkse vergoeding per lidmaatschap van een commissie.

Geheel volgens de regels van behoorlijk bestuur is de beloning van de leden van de Raad van Commissarissen niet afhankelijk van de prestaties van DSM. Om die reden worden aan leden van de Raad van Commissarissen ook geen opties of aandelen toegekend als beloning. Voor zover leden van de Raad van De vaste vergoeding voor de voorzitter van Commissarissen aandelen DSM bezitten, de Raad van Commissarissen bedraagt dienen deze als langetermijnbeleggingen in € 50.000. De leden van de Raad van de vennootschap. De leden van de Raad Commissarissen ontvangen ieder een vaste van Commissarissen hielden ultimo 2005 vergoeding van € 35.000. De vergoeding gezamenlijk 8.084 aandelen Koninklijke DSM N.V.

DSM verstrekt geen leningen aan leden van de Raad van Commissarissen. DSM beschikt over regels inzake het bezit van en de handel in effecten (dat wil zeggen effecten anders dan die van DSM) door leden van de Raad van Commissarissen.

De onderstaande tabel geeft een overzicht van de beloning van de leden van de Raad van Commissarissen in 2005. Overzicht beloning Raad van Commissarissen 2005 Vergoeding Vaste jaarlijkse lidmaatschap vergoeding commissies

in €

C.A.J. Herkströter, voorzitter H. Bodt, plv. voorzitter O.H.O. Müller E. Sosa ** C. van Woudenberg E. Kist C. Sonder * P. Hochuli * totaal

50.000 35.000 35.000 8.750 35.000 35.000 26.250 26.250 251.250

11.250 8.750 5.000 0 6.250 3.750 0 0 35.000

totaal

61.250 43.750 40.000 8.750 41.250 38.750 26.250 26.250 286.250

* Lid Raad van Commissarissen vanaf 06.04.05. ** Lid Raad van Commissarissen tot 06.04.05.

De volgende tabel geeft een overzicht van de samenstelling van de commissies van de Raad van Commissarissen in 2005. De heer Herkströter is voorzitter van de Commissie Benoeming en Remuneratie, terwijl de heer Bodt voorzitter is van de Auditcommissie. Samenstelling commissies Commissie Benoeming Audit en commissie Remuneratie

C.A.J. Herkströter H. Bodt O.H.O. Müller E. Sosa C. van Woudenberg E. Kist C. Sonder P. Hochuli

X* X X

X X**

X**

X X*

* Vanaf 06.04.05. ** Tot 06.04.05 .

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

69

Corporate governance, risicomanagement en internal control Organisatie - Corporate governance code - Besturingskader

In het jaarverslag over 2004 werd uitgebreid ingegaan op de manier waarop DSM het bestuur van de onderneming en het systeem voor risicomanagement en interne controle inricht. Dit hoofdstuk bevat een rapportage van de voornaamste elementen, een beschrijving van het algehele besturingskader en uitleg over het systeem voor risicomanagement en interne controle.

‰ 8

Web link Uitgebreide informatie over Corporate governance is ook te vinden op www.dsm.nl

Organisatie Koninklijke DSM N.V. is een naamloze vennootschap met een Raad van Bestuur en een onafhankelijke Raad van Commissarissen. De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de strategie, het porfoliobeleid, de inzet van mensen en middelen en de daaruit voortvloeiende resultatenontwikkeling. De Raad van Commissarissen houdt toezicht op het beleid en het bestuur van de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken in de onderneming en weegt de belangen van allen die bij de onderneming betrokken zijn. De jaarrekening wordt goedgekeurd door de Raad van Commissarissen en vervolgens ter vaststelling aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voorgelegd. De Raad van Commissarissen geeft daarbij een toelichting op het in het voorafgaande jaar uitgeoefende toezicht. Leden van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen worden benoemd (en eventueel ontslagen) door de Aandeelhoudersvergadering. DSM verschaft zijn stakeholders op transparante wijze informatie over de doelstellingen, de besturing en de prestaties van de onderneming en streeft daarbij naar een open dialoog met aandeelhouders en andere belanghebbenden. DSM heeft een decentrale organisatie, bestaande uit businessgroepen die binnen hun eigen werkgebied verantwoordelijk zijn voor alle bedrijfsfuncties. Dit waarborgt dat DSM flexibel, efficiënt en snel reageert op veranderende marktomstandigheden. DSM Nutritional Products is vooralsnog een separate entiteit. Op concernniveau worden de Raad van Bestuur en de businessgroepen ondersteund door een aantal stafafdelingen. De diensten van een aantal gemeenschappelijke serviceafdelingen, DSM Research en onderlinge productleveringen worden door de businessgroepen gecontracteerd tegen marktconforme tarieven. DSM meet en stuurt zijn financiële prestaties intern in termen van waardecreatie.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

70

Corporate Governance, risico management en internal control Organisatie Corporate governance code Besturingskader Risicomanagementsysteem Financieel beleid Risico’s

Corporate governance code

vastgesteld en waaraan de bedrijfsonderdelen zich dienen te houden.

DSM ondersteunt de Nederlandse corporate goverance code (Code Tabaksblat) en past alle 113 bepalingen toe, op één bepaling na. Enige uitzondering betreft Best Practice III.5.11, welke stipuleert dat het voorzitterschap van de remuneratiecommissie niet vervuld wordt door de voorzitter van de Raad van Commissarissen. Deze uitzondering is besproken door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, waarbij geen bezwaren naar voren werden gebracht. Alle documenten in relatie tot de implementatie van de Nederlandse corporate governance code zijn te vinden op DSM’s website (www.dsm.com).

De belangrijkste besturingselementen binnen dit kader zijn de volgende: – De DSM Values, waaraan zowel de Raad van Bestuur als de bedrijfsonderdelen zich dienen te houden. – Het besturingsmodel, inclusief de charters van de verschillende functionele bestuurslichamen, dat de basisorganisatiestructuur en de verdeling van verantwoordelijkheden tussen de Raad van Bestuur en de operationele onderdelen beschrijft. – De Corporate Strategy Dialog (CSD), waarin de strategische richting en de doelstellingen van de onderneming worden bepaald, en de Business Strategy Dialogs (BSD), waarin de Besturingskader strategie en de doelstellingen van afzonderlijke bedrijfsonderdelen worden Ondergaande figuur geeft een overzicht van bepaald. het besturingskader van DSM, waarin te – Beleidsplannen en Meerjarenplannen in zien is hoe de verantwoordelijkheden zijn verschillende functionele gebieden. verdeeld over de verschillende niveaus van – De Corporate Requirements. de onderneming. Tevens zijn per niveau enkele van de belangrijkste elementen en Met inachtneming van de besturingsregels aangegeven. verantwoordelijkheden zoals gedefinieerd door het besturingskader en in het kader De relatie tussen de Raad van Bestuur en van de strategie en het beleid van de de bedrijfsonderdelen (businessgroepen, onderneming hebben de concernstaven en centrale diensten) wordt bedrijfsonderdelen de vrijheid om te beschreven in het reguleringskader voor opereren binnen de grenzen die worden bestuur, risicomanagement en interne gedefinieerd door de Corporate controle dat door de Raad van Bestuur is Requirements (waarbij uiteraard nationale

Aandeelhouders

Raad van Commissarissen

Raad van Bestuur

Management van bedrijfsonderdeel

en internationale weten regelgeving moet worden nageleefd). Deze Corporate Requirements vormen de basis voor systematisch risicomanagement en interne controle op operationeel niveau. Indien de situatie zulks vereist kunnen de Corporate Requirements worden uitgebreid met zogeheten Management Directives (bijvoorbeeld een reisverbod om veiligheidsredenen). De Raad van Bestuur voert regelmatig overleg met de bedrijfsonderdelen over de naleving van de Corporate Requirements en de effectiviteit van het systeem voor risicomanagement en interne controle. Bovendien worden de bedrijfsonderdelen gemiddeld eens per drie jaar onderworpen aan een audit door de afdeling Corporate Operational Audit (COA). De directeur van COA rapporteert aan de Voorzitter van de Raad van Bestuur en heeft de bevoegdheid om te overleggen met de voorzitter van de Auditcommissie. Bovendien fungeert de directeur van COA als compliance officer met betrekking tot misbruik van voorkennis en is hij voorzitter van het DSM Alert Committee dat verantwoordelijk is voor de uitvoering van de klokkenluidersregeling.

Statuten

– Reglement voor de Raad van Commissarissen – Charter van de Audit Commissie – Charter van de Beloningscommissie

– Werkt volgens de DSM Values en het Reglement voor de Raad van Bestuur – Schept kader voor besturing en risicomanagement voor BG’s/CS/CSU’s, en houdt dit in stand

BG’s/CS/CSU’s opereren binnen het door de Raad van Bestuur vastgestelde kader voor besturing en risicomanagement

Opmerking: Alle interne regels zijn van toepassing naast de toepasselijke nationale en internationale weten regelgeving. Bij strijdigheid prevaleren de laatste.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

71

Corporate governance, risicomanagement en internal control Risicomanagementsysteem

Risicomanagementsysteem Op het niveau van de Raad van Bestuur Het systeem dat DSM hanteert voor risicomanagement en interne controle is gebaseerd op het Enterprise Risk Management (ERM) model van het Committee of Sponsoring Organisations of the Treadway Commission (COSO) en omvat de acht elementen van risicomanagement die in dit model worden genoemd.

pagina 74), human resources, veiligheid, gezondheid en milieu (VGM), beveiliging en juridische zaken zetten de toon voor de rest van de onderneming met betrekking tot ethisch gedrag en wijze van zakendoen.

Toepassing van de Corporate Requirements leidt tot systematisch risicomanagement en interne controle.

De Unit Risk Management (URM) Requirements zijn bepalend voor het totale systeem en vormen de ruggengraat van de De Corporate Strategy Dialog, die om de interne omgeving voor risicomanagement drie tot vijf jaar plaatsvindt, bevat onder meer een uitgebreid proces waarbij risico’s in de operationele bedrijfsonderdelen. Zij omvatten de volgende eisen: worden geïnventariseerd en ingeschat en – invoeren van een de beheersmaatregelen op risicomanagementsysteem. ondernemingsniveau worden bepaald. Deze worden jaarlijks bijgesteld door middel – inventarisatie en inschatting van risico’s en vaststellen van van een Corporate Risk Assessment. De elementen van risicomanagement Voor ieder bedrijfsonderdeel worden risicobeheersmaatregelen. volgens COSO ERM – controle op naleving van wetgeving en strategieën vastgesteld en vertaald naar Corporate Requirements en correctie bij duidelijke doelstellingen, onder andere met – interne omgeving niet-naleving. betrekking tot de bedrijfsvoering, markten, – bepaling van doelstellingen – stimuleren van rapportage van tekortinnovatie, financieel resultaat, VGM en – identificatie van de risico’s komingen op het gebied van controle en maatschappelijke aspecten. De – beoordeling van de geïdentificeerde onmiddellijke rapportage van materiële doelstellingen worden jaarlijks op risico’s risico’s die zijn vastgesteld. strategisch niveau beoordeeld, zowel voor – risicobeheersmaatregelen – beoordelen van en rapporteren over de de onderneming als geheel als voor de – controleactiviteiten effectiviteit van het risicomanagementindividuele bedrijfsonderdelen. – informatie & communicatie systeem en de situatie omtrent naleving – monitoring van de Requirements, in een jaarlijkse In besprekingen tussen het verantwoordeLetter of Representation. lijke management en de Raad van Bestuur wordt systematisch aandacht besteed aan Door het op de vorige pagina’s beschreven het functioneren van de systemen en de Volgens de Corporate Requirements dient besturingskader in te stellen en door de corporate beleid vertaald te worden naar naleving van de Requirements. operationele bedrijfsonderdelen een kader beleid voor de bedrijfsonderdelen. Ook te verschaffen voor risicomanagement en wordt gesteld dat het management hierin Op het niveau van de bedrijfsonderdelen interne controle heeft de Raad van Bestuur De Corporate Requirements vormen de een voorbeeldfunctie heeft en werknemers de interne omgeving geschapen die basis voor systematisch risicomanagement aan moet spreken op naleving. Aldus dringt risicomanagement binnen de onderneming en interne controle op operationeel niveau. de ‘toon’ die aan de top wordt gezet ondersteunt. De DSM Values en Deze zijn in de volgende structuur te vatten: geleidelijk door naar alle lagen van de Requirements, evenals beleid op het gebied ondernemingen. van financiën en economie (voor details zie Ieder bedrijfsonderdeel voert regelmatig een Business Strategy Dialog (BSD) uit. De uitkomsten van dit strategische proces worden vertaald naar heldere DSM Values doelstellingen, niet alleen op financieel gebied maar ook op andere functionele en bedrijfsmatige gebieden. Binnen de BSD Introduction to the DSM Corporate Requirements worden situaties benoemd die van invloed kunnen zijn op het risicoprofiel van het Unit Risk Management Requirements bedrijfsonderdeel. Functional Requirements

Business Process Requirements

Strategy Legal Finance and Economics Safety, Health and Environment External Communications Security Information and Communication Technology Research, Technology and Development Project Management Pensions

Order to Cash Purchase to Pay Demand Supply Chain Management Manufacturing

Jaarverslag 2005

Een belangrijk aspect van het systeem voor risicomanagement en interne controle van DSM is dat het op tweeërlei wijze zorgt voor het inschatten, beheersen en volgen van risico’s, namelijk: – Generieke risico’s en algemene beheersmaatregelen In een onderneming zoals DSM hebben veel identificeerbare risico’s rechtstreeks te maken met de aard van de activiteiten. DSM heeft ervoor gekozen om deze

www.dsm.com

72


generieke risico’s te inventariseren en in te schatten en algemene beheersmaatregelen daartegen te ontwikkelen. Deze verplichte maatregelen vormen onderdeel van de Corporate Requirements en beslaan alle functionele terreinen. Vooral met betrekking tot de primaire goederenen productstromen en de bijbehorende financiële controleprocessen, maar ook bij een aantal ondersteunende processen, wordt bij de implementering van deze beheersmaatregelen gebruik gemaakt van standaard ICT-oplossingen. De beheersmaatregelen zijn daarbij ingebed in de standaard bedrijfsprocessen. De bewaking van de effectiviteit van een aantal belangrijke controles in deze bedrijfsprocessen wordt ondersteund door speciale software (DSM i2i).

maatregelen voor ieder niet volledig uit te sluiten risico dat ernstige gevolgen kan hebben, ook al is de kans daarop erg klein. Een verplichte training geldt voor de concernbeleidsmaatregelen en Corporate Requirements en de invoering daarvan in de bedrijfsonderdelen. Daarbij wordt specifiek aandacht geschonken aan communicatie omtrent risico’s, onder andere bij overdracht van taken in de hogere functies. Ter ondersteuning van de bedrijfsonderdelen bij de implementatie van de systemen voor risicomanagement en interne controle is de DSM Business System Portal ontwikkeld (zie figuur).

Dit portal is toegankelijk via het DSM Intranet. Alle relevante beleidsrichtlijnen, requirements, praktijken en standaard bedrijfsprocessen zijn te vinden onder de diverse knoppen. De bedrijfsonderdelen dienen de portal voor eigen gebruik te – Bedrijfsspecifieke risico’s en bijbehorende kopiëren. Eigen beleidsrichtlijnen, beheersmaatregelen requirements en praktijken kunnen aldus Volgens de Unit Risk Management worden toegevoegd. Ook kunnen links Requirements zijn de bedrijfsonderdelen worden gemaakt naar gearchiveerde verplicht om na iedere BSD risico-evaluaties documenten, bijvoorbeeld naar standaard uit te voeren. Deze zijn bedoeld om werkprocedures. adequate beheersmaatregelen te Toepassing van het systeem ontwikkelen tegen risico’s die niet met de Een risicomanagementsysteem leidt hierboven beschreven algemene uiteraard alleen tot de gewenste mate van beheersmaatregelen kunnen worden beheersing wanneer het effectief wordt bestreden. In dit soort gevallen moeten toegepast. Hieronder volgt, voor ieder van specifieke beheersmaatregelen worden de vier COSO ERM categorieën – strategie, gedefinieerd en controles worden bedrijfsvoering, rapportage en naleving – ingevoerd en gevolgd. een beschrijving van de wijze waarop het Een bedrijfscontinuïteitsplan moet worden systeem is geïmplementeerd en hoe de opgesteld met daarin effectieve effectiviteit van de implementatie wordt gevolgd. Via dit concept van generieke risico’s en algemene beheersmaatregelen wordt een groot aantal risico’s efficiënt en effectief beheerst of verlaagd.

DSM Values Corporate Requirements Strategy

BG Requirements

BG Organization

BG Policies

Performance

Risk & Control Assessments CSD

People RT&D QESH, Security Project Business Dev. & Regulatory management

HRM

BSD

PtP

Manufacturing

PtO

OtC

Planet

Demand Supply Chain Management VBBS

BIM & ICT security

Asset management

Legal Affairs

Finance & control

Monitoring and continuous improvement

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

Profit

Strategie In het systeem voor risicomanagement en interne controle van DSM wordt veel aandacht geschonken aan het te allen tijde verschaffen van volledige duidelijkheid over de strategische richting waarvoor de onderneming kiest. Op concernniveau worden strategische keuzes gemaakt via een uitgebreid proces, de Corporate Strategy Dialog (CSD). Deze strategie wordt vertaald naar concrete financiële en andere doelstellingen, waarbij de mate waarin deze worden gehaald wordt gecontroleerd tijdens jaarlijks strategische evaluaties. Een soortgelijk proces (BSD) vindt plaats in de bedrijfsonderdelen. Op deze manier tracht DSM inzicht te krijgen in de mate waarin de strategische doelen worden bereikt. Bedrijfsvoering Operationele risico’s worden vastgesteld via Process Risk Assessments en geclassificeerd naar bedrijfsspecifieke en generieke risico’s. In het laatste geval gelden de beheersmaatregelen die zijn voorgeschreven in de Corporate Requirements; indien van toepassing worden die geïmplementeerd door middel van een standaard bedrijfsproces. Op basis van de gekozen strategie worden voor ieder relevant operationeel terrein een beleid en een plan opgesteld. De uitvoering van deze plannen wordt gevolgd, en tenminste eenmaal per kwartaal wordt hierover gerapporteerd met aanpassing van prognoses. Op deze manier kunnen verrassingen met betrekking tot het bedrijfsresultaat worden vermeden. De bedrijfsprocessen zelf dienen echter ook betrouwbaar te zijn. Iedere stap in een proces en alle bijbehorende risico’s moeten worden vastgelegd en er moeten beheersmaatregelen worden genomen. DSM heeft standaard bedrijfsprocessen ontwikkeld en ingevoerd. De vereiste interne controles zijn daarin ‘ingebouwd’. Voor bedrijfsonderdelen waar de standaard bedrijfsprocessen nog niet zijn ingevoerd schrijven de Corporate Requirements voor welke beheersmaatregelen minimaal aanwezig moeten zijn. Rapportage Om de betrouwbaarheid van de financiële rapportage te garanderen, zijn gedetailleerde Requirements opgesteld voor de boekhouding en rapportage en bijbehorende toelichting. Deze Requirements omvatten onder andere het

73

Corporate governance, risicomanagement en internal control Financieel beleid – Risico's

rapportagerooster en formulieren, de DSM Chart of Accounts, de boekhoudregels van DSM (conform IFRS) en de opzet voor een attest dat ieder kwartaal door de financieel directeur van ieder bedrijfsonderdeel moet worden ondertekend. Het financiële controleproces is ook vertaald naar een standaard bedrijfsproces, met ingebouwde interne controles zoals autorisaties, functiescheidingen, verplichte controlerapportages en vastgelegde procedures.

capital (WACC). Daarnaast streeft DSM naar een nettoschuldpositie tussen 30% en 40% van het vermogen plus nettoschuld en een bedrijfsresultaat vóór afschrijvingen (EBITDA) van tenminste 8,5 keer het saldo van financiële baten en lasten. Dit onderstreept het streven van de onderneming om zijn kredietwaardigheidsrating ‘A’ voor de lange termijn te behouden.

Een belangrijk onderdeel van de financiële strategie is de aanwending van de kasstroom. Deze wordt primair gebruikt voor investeringen gericht op het versterken Naleving van bestaande businessposities en het In de Corporate Requirements benadrukt uitkeren van dividend aan de DSM het belang van naleving van de interne aandeelhouders en vervolgens voor het regels evenals van relevante weten versterken van de posities in Nutrition en regelgeving. De paragraaf ‘Management Performance Materials door middel van Leadership’ in het hoofdstuk Human selectieve acquisities. Incidenteel kan de Resources van de Requirements zegt het onderneming ervoor kiezen om aandelen volgende: terug te kopen. Dit kan gebeuren indien blijkt, op grond van een analyse voor de “Het management zet zich zichtbaar in en middellange termijn van de primaire vervult een voorbeeldfunctie met betrekking behoefte aan kasstroomgelden en bij een tot volledige naleving van de DSM Values blijvend solide A-rating voor de and Requirements en lokale wetgeving. kredietwaardigheid, dat een deel van de Om naleving mogelijk te maken zorgt het liquide middelen beschikbaar is. management ervoor dat medewerkers toegang hebben tot systemen, specifieke Het dividendbeleid van DSM is uiteengezet informatie en expertise. Het houdt de op pagina 34 van dit verslag. Om medewerkers verantwoordelijk voor verwatering van de winst per aandeel als naleving van de regels. Ter ondersteuning gevolg van uitoefening van opties door hiervan zijn regels opgesteld met betrekking management en personeel te voorkomen, tot de consequenties van overtreding.” koopt DSM aandelen terug in zoverre dit wenselijk is en tegen een redelijke prijs De naleving van de interne en externe gerealiseerd kan worden. regelgeving wordt voortdurend gevolgd. Er is een speciaal programma voor de Een belangrijk criterium voor acquisities is beoordeling van en rapportage over VGMdat het betreffende bedrijf binnen DSM past maatregelen. Met betrekking tot de wat technologische en/of concurrentiewetgeving is er een marktcompetenties betreft. Geactiveerde bewustwordingsprogramma en betrokken goodwill in verband met acquisities wordt medewerkers dienen de naleving van de jaarlijks getoetst op waardevermindering. Requirements op dit gebied schriftelijk te Ieder overgenomen bedrijf dient in principe bevestigen. direct bij te dragen aan de cash earnings per aandeel van DSM en te voldoen aan de rendementseisen van de onderneming. In Financieel beleid sommige gevallen, bijvoorbeeld bij kleine acquisities van innovatieve groeibedrijven, Als basis voor en bijdrage aan effectief kan deze eis niet gehanteerd worden. risicomanagement, en tevens om ervoor te zorgen dat de onderneming ook in DSM’s beleid op de verschillende economisch mindere tijden zijn strategieën deelgebieden in de financiële functie is sterk kan uitvoeren, hanteert DSM een degelijk gericht op soliditeit, betrouwbaarheid en financieel beleid. optimale bescherming van de kasstromen. De financiële functie heeft ook een Een belangrijke doelstelling binnen Vision belangrijke taak bij de sturing van de 2010 is het behalen van een cash flow onderneming. return on investment (CFROI, zie definitie op pagina 63) die tenminste 50 basispunten De accounting en control-functie zorgt voor hoger is dan de weighted average cost of de administratieve verwerking van Jaarverslag 2005

www.dsm.com

bedrijfsprocessen, de financiële verslaglegging en het beoordelen en adviseren met betrekking tot de bedrijfsprocessen gericht op de financiële doelstellingen van de onderneming. Het beleid in deze functie richt zich op het verkrijgen van betrouwbare financiële informatie die voldoet aan de wettelijke eisen en die adequaat is voor de sturing van de onderneming. De treasury-functie heeft als taak zorg te dragen voor de financiering van het concern en zijn onderdelen, de liquiditeiten te beheren en de valutarisico’s en renterisico’s te managen. Voor de juiste uitvoering van dit beleid en de optimalisatie van de resultaten hanteert DSM stringente richtlijnen, interne procedures, organisatorische maatregelen en marktgerelateerde benchmarks. Het treasurybeleid richt zich met name op het optimaliseren van de financiële risico’s waaraan het concern en zijn onderdelen blootstaan, respectievelijk het optimaliseren van het saldo van financiële baten en lasten. De fiscale functie heeft als taak om de positie van de onderneming met betrekking tot belastingen, invoeren uitvoerrechten en accijnzen te optimaliseren. Deze taak omvat het verzorgen van belastingaangiften en het beoordelen van acquisities, desinvesteringen en liquidatie van bedrijfsonderdelen en/of joint ventures en van herstructureringsprogramma’s en reorganisaties. Verdere taken van deze afdeling zijn het beoordelen van de fiscale consequenties van grensoverschrijdende activiteiten tussen bedrijfsonderdelen zoals bijvoorbeeld interne verrekenprijzen, grensoverschrijdende activiteiten die leiden tot het op enigerlei wijze vestigen in het buitenland en wijzigingen in het aandeelhoudersbelang van juridische entiteiten. Het beleid in de fiscale functie richt zich op het realiseren en op lange termijn waarborgen van een optimale positie op het gebied van belastingen, in- en uitvoerrechten en accijnzen. De investor relations-functie heeft als primaire taak het onderhouden van de contacten met (potentiële) aandeelhouders van DSM en de analisten die aandeelhouders adviseren. Het beleid in deze functie richt zich op een goede voorlichting van (potentiële) aandeelhouders en analisten over de ontwikkelingen bij DSM, waarbij er op wordt 74


gelet dat relevante informatie gelijkelijk voor alle belanghebbenden beschikbaar en toegankelijk is.

Verder kunnen er lopende risico’s zijn die de onderneming nog niet volledig heeft kunnen beoordelen of die momenteel van ondergeschikt belang worden geacht, maar De insurance-functie heeft tot taak zorg te die later van wezenlijk belang kunnen zijn dragen voor een afgewogen balans tussen voor de resultaten van de onderneming. het zelf financieren van hazardous risks, dan De systemen voor risicomanagement en wel het overdragen daarvan aan externe interne controle van de onderneming zijn verzekeraars, waarbij cost efficiency als zodanig ingericht dat dit soort leidraad geldt. Uitgangspunt is dat een ontwikkelingen wordt onderkend en verzekering gezien moet worden als het aangepakt, maar dit kan vanzelfsprekend sluitstuk van de risicomanagementfilosofie, nimmer met totale zekerheid gebeuren. waarbij risk awareness er concernbreed toe leidt dat het accent ligt op het verkrijgen van Generieke risico’s inzicht in, c.q. het beheersen, voorkomen Macro-economische ontwikkelingen en beperken van al die risico’s waarmee Als wereldwijd opererende onderneming een onderneming als DSM kan worden staat DSM bloot aan de gebruikelijke geconfronteerd. Een verzekeringspolis bedrijfsrisico’s die inherent zijn aan macrowordt gezien als het sluitstuk van dat economishe ontwikkelingen en grootrisicomanagementproces. De beleidskeuze schalige gebeurtenissen. De prognoses om wel of niet extern te verzekeren wordt volgens de bedrijfsstrategie Vision 2010 zijn mede bepaald door de omvang van de risk gevoelig voor afwijkingen van het exposure in relatie tot de gangbare economische scenario waar deze strategie financiële parameters die voor een vanuit gaat. beursgenoteerde vennootschap relevant zijn en die tevens maatgevend zijn voor de Algemene marktontwikkelingen hoogte van het eigen behoud dat de DSM is actief op vele verschillende terreinen onderneming blijft dragen. met bijkomende risicoprofielen die een weerspiegeling zijn van de diverse Alle DSM-onderdelen moeten hun bedrijfsomgevingen, de diversiteit van de resultaten periodiek rapporteren en voldoen bedrijfsactiviteiten en de aan de Corporate Requirements op het concurrentieposities waar deze activiteiten gebied van Financiën & Economie. Naleving op zijn gericht. Met behulp van Vision 2010 van de eisen met betrekking tot financiële streeft DSM ernaar om de cyclische administratie en rapportage wordt iedere gevoeligheid verder te verminderen. Toch drie maanden bevestigd door middel van kan een aanzienlijk deel van de een schriftelijke verklaring ondertekend bedrijfsactiviteiten nog onderhevig zijn aan door het management. Voordat het grote schommelingen in omzet en resultaat jaarverslag wordt gepubliceerd, wordt dit als gevolg van veranderingen in algemene eerst besproken door de Raad van Bestuur marktomstandigheden, aanbodgedreven met de Auditcommissie van de Raad van overcapaciteit, de algemene economie, Commissarissen, met de externe valutaschommelingen of andere factoren. accountant en daarna met de Raad van Commissarissen. Kwartaalcijfers worden Concurrentie uit lagekostenlanden besproken door de Raad van Bestuur, met Het tegengaan van de invloed van de voorzitter van de Auditcommissie en de concurrenten uit lagekostenlanden en het externe accountant. De onderneming grijpen van kansen in dit soort landen hanteert een vast rooster voor de publicatie (vooral China) vormt een van de kernpunten van de financiële resultaten. van de nieuwe DSM-strategie. Het risico dat zulke concurrenten doordringen tot de belangrijke markten van DSM blijft echter Risico’s bestaan. De hierna volgende paragraaf bevat een selectie van wezenlijke risico’s die de onderneming heeft geïnventariseerd en waarvoor strategieën zijn bepaald en controlemaatregelen zijn getroffen als onderdeel van het risicomanagement. Niettemin houden deze risico’s een mate van onzekerheid in waardoor de werkelijke resultaten kunnen afwijken van prognoses. Jaarverslag 2005

Valutarisico De omzet van DSM in valuta’s anders dan de euro is onderhevig aan economische, transactie- en/of omrekeningsrisico’s die de financiële resultaten significant kunnen beïnvloeden, aangezien DSM in euro’s rapporteert. DSM streeft ernaar om zijn valutarisico’s te verlagen door omzet te ontwikkelen in bepaalde regio’s, door de productmix te verbeteren, door productieactiviteiten te focussen en door meer in te kopen in Amerikaanse dollars. Deze natuurlijke hedges leiden echter nooit tot een volledig evenwicht. De beweeglijkheid van de dollar ten opzichte van de euro en de Zwitserse frank kan forse invloed hebben op het bedrijfsresultaat. Terwijl het zwaartepunt van de productie nog steeds in Europa ligt, wordt van de verkopen van DSM een groot deel in Amerikaanse dollars gefactureerd en/of zijn de verkopen gebaseerd op prijzen op de wereldmarkt, die worden uitgedrukt in dollars. Vanuit het oogpunt van valuta’s leidt dit tot een verstoring van de verhouding tussen omzet en kosten. In de activiteitenmix van 2005 heeft een mutatie van 1% in de euro-USD en de USD-CHF wisselkoers een totaal effect van € 8 -10 miljoen op het niveau van de brutomarge (=omzet minus variabele kosten). Schommelingen in de relatieve waarden van andere valuta’s, zoals de Japanse yen of het Britse pond, hebben slechts beperkte gevolgen voor de resultaten van DSM. DSM-onderdelen zijn verplicht hun open valutaposities af te dekken via de DSM InHouse Bank om het bedrijfsresultaat te beschermen tegen de effecten van valutaschommelingen. Alleen onder strenge voorwaarden mogen DSMonderdelen vaststaande toezeggingen afdekken om de kasstroom van de contractwaarde te beschermen tegen valutaschommelingen. Afdekking van toekomstige transacties is alleen toegestaan na goedkeuring van de Raad van Bestuur.

Politiek risico DSM heeft dochterondernemingen in meer dan 35 landen. Deze bedrijven kunnen blootstaan aan veranderingen in regelgeving en aan potentieel ongunstige politieke ontwikkelingen die het moeilijk maken om bepaalde kansen te benutten of die de waarde van plaatselijke bedrijven negatief kunnen beïnvloeden.

Risico’s van derivaten die voor afdekkingsdoeleinden worden gebruikt DSM maakt gebruik van derivaten om verschillende valutarisico’s en renterisico’s af te dekken. Volgens IFRS worden alle derivaten ófwel als activa ófwel as passiva verwerkt. In lijn met IAS 39 worden derivaten opgenomen tegen de reële waarde. Veranderingen in de reële waarde worden opgenomen in de resultatenrekening, ofwel meteen, ofwel

www.dsm.com

75

Corporate governance, risicomanagement en internal control Risico's

(indien hedge accounting wordt toegepast) op het moment dat de afgedekte post van invloed wordt op de resultatenrekening. Deze veranderingen bestaan meestal uit een valutacomponent en een rentecomponent. Om de schommelingen die samenhangen met het gebruik van derivaten te beperken, wordt in bepaalde gevallen hedge accounting toegepast. Hedge accounting mag alleen onder strenge voorwaarden worden toegepast, en deze voorwaarden verschillen per hedge-type.

ervoor gekozen het renterisico en het valutarisico met aparte derivaten af te dekken en geen combinatie van derivaten te gebruiken om beide risico’s af te dekken.

Innovatierisico De nieuwe strategie van DSM legt extra nadruk op innovatie. Er worden veel acties ondernomen om het succes van de activiteiten op het gebied van R&D en Indien de afdekkingen niet effectief blijken, marktontwikkeling te verzekeren. Toch komt dit direct tot uiting in het resultaat. bestaat het risico dat doelstellingen niet DSM streeft ernaar deze risico’s te worden gehaald en dat de onderneming verkleinen door de effectiviteit van de een project moet staken waaraan al grote afdekkingen nauwgezet te controleren door bedragen zijn besteed. Er kan een situatie middel van een effectiviteitstoets. Een ontstaan waarop de totale omzet van DSM afdekking verliest zijn effectiviteit pas de betreffende R&D-uitgaven op langere wanneer de veranderingen in de reële termijn niet langer rechtvaardigt. waarde van het hedging-instrument ten DSM maakt gebruik van de volgende opzichte van de veranderingen in de reële Het financiële resultaat van de onderneming hedge accounting-modellen: fair value waarde van het afgedekte risico buiten een is voor een deel gebaseerd op wettelijk hedge accounting, cash flow hedge bandbreedte 80-125 % liggen. Alle beschermde intellectuele eigendommen. accounting en net investment hedge afdekkingen in 2005 zijn effectief gebleken. Wanneer deze bescherming afloopt en de accounting. Een fair value hedge (reëleonderneming er niet in slaagt om aan deze waardeafdekking) is bedoeld om de waarde Strategische risico’s situatie een adequaat vervolg te geven, van een actief of passief (de afgedekte post) Acquisities, desinvesteringen en bijvoorbeeld door middel van nieuwe vast te leggen. Veranderingen in de reële samenwerkingsverbanden waardevolle octrooien, ontstaat het risico waarde van een als afdekking aangemerkt Het succes van de DSM-strategie is voor van verslechtering van het financiële derivaat dat zeer effectief is als fair value een deel afhankelijk van het opsporen en resultaat. hedge, worden rechtstreeks in de winst benutten van kansen tot acquisitie of verwerkt, samen met de verandering in de afstoten van bedrijven en het aangaan van Personeelsrisico reële waarde van het betreffende actief, de samenwerkingsverbanden. Risico’s op dit Het behoud van in hoge mate betreffende verplichting of de betreffende terrein kunnen eruit bestaan dat potentiële gespecialiseerd en betrokken technisch vaststaande toezegging die toe te rekenen acquisities of samenwerkingsverbanden de personeel en van getalenteerde is aan het afgedekte risico. Beide onderneming ontgaan of te laat worden medewerkers op het gebied van verkoop, veranderingen in reële waarde vallen in de onderkend, of dat overnamepogingen of de R&D, productie, financiële administratie, resultatenrekening dus tegen elkaar weg. integratie van overgenomen bedrijven om algemeen management en personeelsEen cash flow hedge (kasstroomafdekking) het groeipad veilig te stellen mislukken. zaken is van essentieel belang voor het heeft tot doel om in kasstromen die zich in DSM maakt gebruik van joint ventures en succes van de onderneming. De nieuwe de toekomst zeer waarschijnlijk zullen andere strategische strategie van de onderneming vraagt om voordoen de variabiliteit die het gevolg is samenwerkingsverbanden wanneer deze een grote en permanente inspanning om de van valuta- of renteschommelingen te waardevol zijn (bijvoorbeeld om krachten te bijbehorende processen te managen. beperken. Veranderingen in de reële bundelen en investeringen en bijbehorende Mogelijkerwijs zal DSM zijn groeipad waarde van een als afdekking aangemerkt risico’s te delen). Hoewel joint ventures en moeten aanpassen vanwege beperkingen derivaat dat zeer effectief is als cash flow strategische samenwerkingsverbanden en kansen op dit terrein. hedge, worden in het eigen vermogen altijd de bedoeling hebben om meerwaarde verwerkt en geherrubriceerd naar te scheppen, kunnen er altijd situaties Specifieke risico’s inkomsten in dezelfde periode als die ontstaan die potentieel schadelijk zijn voor Reputatierisico waarin de afgedekte voorspelde kasstroom de business. Een situatie waarin een bedrijfsonderdeel de winst beïnvloedt. Op die manier worden zich niet houdt aan normen voor schommelingen in de resultatenrekening Nieuwe markten, producten en productieveiligheid en milieubescherming of vermeden. technologieën aan maatschappelijke of ethische normen Het doel van een net investment hedge In zijn strategie Vision 2010 schenkt DSM kan schadelijk zijn voor de goede naam van (netto-investeringsafdekking) is de waarde extra aandacht aan innovatie voor de DSM en daardoor nadelige gevolgen van een investering in een buitenlandse ontwikkeling van nieuwe technologieën en hebben voor de bedrijfsresultaten. DSMentiteit vast te leggen. Veranderingen in de producten en penetratie van nieuwe waarden zoals maatschappelijk reële waarde van een als afdekking markten. Marktkennis wordt versterkt en de verantwoord ondernemen, open aangemerkt derivaat dat zeer effectief is als oriëntatie op de markt en de klant vergroot. communicatie en transparantie moeten een net investment hedge worden in het eigen Niettemin vertegenwoordigen feitelijke redelijke mate van zekerheid bieden dat vermogen opgenomen. Daarmee wordt de ontwikkelingen in de beoogde markten, de werknemers zich op de juiste wijze beweeglijkheid van het afgedekte deel van snelheid waarmee nieuwe producten en gedragen. Verder vermindert de de netto-investering gecompenseerd in het technologieën worden aanvaard en de onderneming de reputatierisico’s door eigen vermogen. opkomst van nieuwe concurrenten altijd maatregelen te nemen die de kans op nietrisico’s voor het succes van de strategie naleving van interne eisen en externe wetVolgens IFRS is hedge accounting door waarvoor gekozen is. en regelgeving door alle organisatorische middel van een combinatie van derivaten eenheden verminderen (zie de algemene niet toegestaan. Om deze reden heeft DSM paragraaf over risicomanagement). Jaarverslag 2005

www.dsm.com

76


In 2005 behaalde DSM voor het tweede achtereenvolgende jaar de eerste plaats in de wereldwijde chemiesector van de Dow Jones Sustainability Index, wat onder andere het resultaat is van de grote en aanhoudende inspanningen van de onderneming met betrekking tot haar productieprocessen en de potentiële gevolgen daarvan voor het milieu en voor de veiligheid en het welzijn van het personeel.

DSM spant zich voortdurend sterk in voor naleving door alle bedrijfsonderdelen van zowel interne als externe regelgeving, waaronder die van de Amerikaanse Food & Drug Administration (FDA). Het risico van niet-naleving is verder verlaagd door middel van de recente herziening en aanscherping van de Corporate Requirements.

ICT-risico Om potentiële risico’s op het gebied van informatie- en communicatietechnologie te Klantenrisico beperken, maakt DSM gebruik van de DSM getroost zich aanzienlijke meest recente hardware- en softwareinspanningen om zijn klanten tevreden te oplossingen die zichzelf hebben bewezen. stellen. De mate waarin afspraken en Binnen het gehele concern werkt DSM met toezeggingen aan klanten worden geïntegreerde standaardinfrastructuren, nageleefd wordt regelmatig gemeten. backup-, codeer- en encryptiesystemen, Adequate controles met betrekking tot de gerepliceerde databases, virus- en kwaliteit van processen en producten zijn in toegangsbeveiliging, en een volledig het leven geroepen om het risico te compatibel wereldwijd netwerk en intranet. verminderen dat verkoopvoorwaarden van Regelmatige plaatselijke evaluaties van de klanten en van DSM niet worden nageleefd. ICT-beveiliging moeten zorgen voor Geen enkele klant vertegenwoordigt meer adequate lokale toepassingen. Er zijn dan 3% van de totale omzet van DSM. contracten afgesloten met externe dienstverleners op het gebied van ICT en Risico met betrekking tot deze zijn verplicht om regelmatig melding te productieprocessen maken van de maatregelen die zij hebben DSM tracht de risico’s met betrekking tot genomen om storingen aan ICT-processen productieprocessen te beperken door waar te voorkomen. mogelijk de productie te spreiden, maar om schaalvoordelen te behalen is concentratie Hoewel DSM stringente voorzorgsnodig. Bij het ontwerpen van nieuwe maatregelen heeft genomen op het gebied installaties en productieprocessen dient van de beveiliging en betrouwbaarheid van gebruik te worden gemaakt van de zijn IT-systemen, kunnen incidenten met modernste voorzieningen op het gebied betrekking tot backup recovery, hot failovervan veiligheid en beveiliging. Fabrieken systemen, virussen en internationale worden regelmatig en planmatig netwerkverbindingen plaatsvinden die grote geïnspecteerd op basis van vastgestelde gevolgen kunnen hebben voor de normen ten aanzien van de risico’s en de bedrijfsactiviteiten. technische uitvoering. Toch kan het voorkomen dat bepaalde risico’s en de Project risico mate waarin bepaalde VGM-elementen Bij DSM loopt momenteel een aantal grote worden beheerst niet voldoende onderkend projecten waarvan het succes van wezenlijk zijn. belang is voor het totale bedrijfsresultaat en de risico’s die de onderneming loopt. In het Juridisch risico algemeen gaat het hier om projecten met De huidige strategie en richting van DSM betrekking tot prijsverbeteringen, heeft de productenportfolio aanzienlijk reorganisaties en ICT. Apollo is een project gewijzigd. Vanuit het oogpunt van dat moet zorgen voor uniforme toepassing productaansprakelijkheid wijkt de life binnen DSM wereldwijd van sciences business sterk af van andere gestandaardiseerde bedrijfsprocessen in bedrijfsactiviteiten. Sommige risico’s, SAP-R3. Het project True Blue is gericht op bijvoorbeeld met betrekking tot reductie van het risico van niet-naleving van farmaceutische producten, zijn niet te interne en externe regelgeving en op verzekeren of alleen tegen zeer hoge verdere versterking van premies. Dit geldt vooral voor de beheersmaatregelen. Amerikaanse farma-business. Door hoge eisen te stellen aan de kwaliteit van DSM heeft uitgebreide ervaring op het processen en producten probeert de gebied van projectmanagement. De beste onderneming het productaansprakelijkmedewerkers worden ingezet voor kritieke heidrisico zoveel mogelijk te beperken. Jaarverslag 2005

www.dsm.com

projecten. Verder is er directe betrokkenheid van en toezicht door de Raad van Bestuur om het risico dat een project mislukt te verminderen. Financieel risico Verdere financiële risico’s zijn die met betrekking tot grondstoffen, kredietwaardigheid, rente, belastingen en pensioenen en het landenrisico. De ratingbureaus kunnen hun inschatting van de kredietwaardigheid van DSM aanpassen, hetgeen directe invloed heeft op de mogelijkheid om leningen aan te trekken en op de financieringskosten daarvan. De onderneming streeft ernaar om zijn A-rating voor kredietwaardigheid te behouden. Het risico van renteschommelingen wordt in de toelichting op de jaarrekening besproken (zie pagina 114 van dit jaarverslag). Het lage effectieve tarief voor vennootschapsbelasting kan onder druk komen te staan als gevolg van de harmonisatie van de Europese en de Nederlandse fiscale wetgeving. Verder kunnen de resultaten van lopende geschillen met de fiscus met terugwerkende kracht van invloed zijn op de fiscale positie. Hoewel belastingvorderingen tegen reële waarde zijn opgenomen, zijn toekomstige winsten mogelijk niet voldoende om alle verliescompensaties te realiseren. Verzekerbaar risico Er zijn wereldwijde verzekeringspolissen afgesloten ter beperking van het risico van schade aan eigendommen, bedrijfsschade en algemene aansprakelijkheid. De nietverzekerde schade is gelimiteerd tot circa € 30 miljoen per gebeurtenis in 2006, met een jaarlijks maximum van € 45 miljoen. Falen van beheersmaatregelen Het Triple P-Rapport beschrijft enkele gevallen waarbij de beheersmaatregelen niet hebben gewerkt ondanks de inspanningen op het gebied van risicomanagement. Deze zijn te lezen in de paragraaf “Waar het toch nog mis ging”. Ieder geval waarin zaken misgaan wordt uitgebreid geanalyseerd zodat lessen daaruit kunnen worden getrokken.

77

Informatie over het aandeel DSM

Aandelen en beursnoteringen

Naast gewone aandelen zijn door DSM 44,04 miljoen cumulatief preferente De gewone aandelen Koninklijke DSM N.V. aandelen A geplaatst, die niet aan de beurs zijn genoteerd aan de Euronext genoteerd zijn. Deze zijn geplaatst bij aandelenbeurs in Amsterdam (aandeelcode Nederlandse institutionele beleggers. De 00981, ISIN code NL0000009819). Op cumprefs A hebben hetzelfde stemrecht als 31 december 2005 beëindigde DSM de gewone aandelen, aangezien hun nominale notering aan de elektronische beurs in waarde van € 1,50 per aandeel dezelfde is Zwitserland (SWX). als de nominale waarde van de gewone aandelen. Het dividend op cumprefs A Opties op gewone aandelen DSM worden bedroeg 6,8% over de uitgifteprijs van verhandeld op de Europese Optiebeurs te € 5,295 per aandeel tot de contractueel Amsterdam (Euronext.liffe). overeengekomen dividendherzieningsdatum (1 januari 2006). In de Verenigde Staten loopt een sponsored Per die datum is het dividend gewijzigd in unlisted American Depositary Receipts 4,348%. (ADR) programma via Citibank NA (Cusip 23332H 202), waarbij vier ADR’s de waarde Het aantal uitstaande gewone aandelen van één gewoon aandeel DSM DSM nam in 2005 per saldo af met vertegenwoordigen. 1.033.931 en bedroeg ultimo 2005 190.922.965. Per 5 september 2005 zijn de gewone aandelen DSM en de ADR’s gesplitst in de volgende verhouding: twee nieuwe Aandelenspreiding aandelen/ADR’s voor één oud(e). Met deze splitsing beoogde DSM de In het kader van de (Nederlandse) Wet verhandelbaarheid van de DSM-aandelen Melding Zeggenschap waren ultimo 2005 te bevorderen. Deze dreigde in het gedrang vier meldingen actueel van belangen van 5te komen door de gunstige ontwikkeling 10% in het totale kapitaal van Koninklijke van de prijs van het aandeel. Doordat de DSM N.V.: prijs was opgelopen tot meer dan € 60 per - ABN AMRO Holding N.V. gewoon aandeel (een verdubbeling van de - Delta Lloyd Levensverzekering N.V. aandeelprijs sinds DSM in september 2000 - ING Investment Management B.V. van start ging met zijn strategie Vision - Rabobank Nederland 2005), was DSM een van de duurste Participatiemaatschappij B.V aandelen binnen de AEX geworden. Ontwikkeling aantal gewone aandelen DSM* stand 31 december 2004 mutaties: - uitgifte aandelen in verband met optierechten - ingekocht stand 31 december 2005

geplaatst

ingekocht

uitstaand

201.953.008

-/- 9.996.112

191.956.896

201.953.008

5.108.069 -/- 6.142.000 -/- 11.030.043

5.108.069 -/- 6.142.000 190.922.965

gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen

190.783.006

koers - hoogste - laagste - ultimo jaar

€ 35,22 € 23,07 € 34,50

* In dit overzicht is, voor zover van toepassing, de aandelensplitsing retroactief verwerkt in de cijfers.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

78

Informatie over het aandeel DSM

Omzet aandelen 2005 (op maandbasis)

Koersontwikkeling 2004-2005, in vergelijking met AEX en DJ Euro Stoxx Chemical Index DSM AEX Index DJ Euro Stoxx Chemical Index

x miljoen Januari 35

Februari Maart

30

April Mei Juni

25

Juli Augustus

20

September Oktober

15

November December

10

0

10

20

30

40

1/04

2/04

3/04

4/04

5/04

6/04

7/04

8/04

9/04 10/04 11/04 12/04 1/05

2/05

3/05

4/05

5/05

6/05

7/05

8/05

9/05 10/05 11/05 12/05

Geografische spreiding aandelen DSM 2004-2005 Nederland Noord-Amerika België/Luxemburg Verenigd Koninkrijk Duitsland Zwitserland Overige landen

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

79

2005

2004

35% 14% 16% 24% 2% 3% 6%

32% 14% 16% 19% 5% 5% 9%

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

80

Jaarrekening 2005 Koninklijke DSM N.V.

Aandelensplitsing Op 5 september 2005 splitste DSM het aandeel DSM in de verhouding 2:1 (twee aandelen voor één oud aandeel) om de verhandelbaarheid van het aandeel te vergroten. De splitsing betreft zowel de gewone aandelen als de preferente aandelen A en B. In de Jaarrekening wordt de splitsing geacht te hebben plaatsgevonden per 1 januari 2004. Tenzij anders aangegeven worden alle relevante gegevens per aandeel in de Jaarrekening gepresenteerd op basis van het aantal uitstaande aandelen na de aandelensplitsing.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

81

Jaarrekening 2005 Geconsolideerde jaarrekening

Overzicht van de belangrijkste grondslagen voor de jaarrekening Uitgangspunten De geconsolideerde jaarrekening van DSM is opgesteld in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (IFRS) zoals aanvaard voor gebruik binnen de Europese Unie. De door DSM toegepaste waarderingsgrondslagen zijn in overeenstemming met de in december 2005 van kracht zijnde IFRS, het zogeheten stabiele platform van de International Accounting Standards Board (IASB) voor 2005. Voor details over de eerste toepassing van IFRS door DSM zie toelichting 35. Consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening worden de financiële gegevens opgenomen van de moedermaatschappij, Koninklijke DSM N. V., en haar dochterondernemingen alsmede het aandeel van DSM in joint ventures (samen ‘DSM’ of ’Groep’). Een dochteronderneming is een entiteit waarover DSM de zeggenschap heeft. Zeggenschap is de macht om het financiële en operationele beleid van de entiteit te sturen teneinde voordelen te verkrijgen uit haar activiteiten. De financiële gegevens van dochterondernemingen worden voor 100% in de consolidatie opgenomen. Minderheidsbelangen in het groepsvermogen en het groeps-resul-taat worden afzonderlijk vermeld. Een joint venture is een entiteit waarin DSM een belang houdt en waarover DSM gezamenlijk met derden op basis van een contractuele afspraak de zeggenschap ten aanzien van het financiële en operationele beleid uitoefent. De financiële gegevens van joint ventures worden in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen volgens de methode van de proportionele consolidatie.

aanduiding zijn van een bijzondere waardevermindering van het overgedragen actief. In dat geval wordt een bijzondere waardevermindering op het actief toegepast. Segmentatie De informatie wordt gesegmenteerd naar de activiteiten van de Groep en de geografische gebieden waarin de Groep actief is. De primaire segmentatiebasis, activiteitsegmenten, weerspiegelt de managementstructuur van de Groep. De transactieprijzen voor leveringen tussen segmenten worden bepaald op zakelijke basis. De resultaten, activa en passiva van een segment omvatten zowel posten die rechtstreeks tot dat segment behoren als posten die redelijkerwijs aan dat segment kunnen worden toegerekend.

deze het valutarisico in verband met de netto-investering afdekken. Bij verkoop van een entiteit met een andere functionele valuta dan de euro worden de cumulatieve koersverschillen uit hoofde van de omrekening van de netto-investering in het resultaat verwerkt. DSM heeft gebruikgemaakt van de uitzonderingsmogelijkheid van IFRS 1, volgens welke de cumulatieve omrekeningsverschillen op het moment van de overgang op IFRS (1 januari 2004) op nihil worden gesteld. Onderscheid tussen vlottend en nietvlottend Een actief (passief) wordt als vlottend geclassificeerd als het naar verwachting binnen 12 maanden na balansdatum wordt gerealiseerd (afgewikkeld).

Omrekening vreemde valuta’s De presentatievaluta van de Groep is de euro.

Emissierechten DSM is onderworpen aan wetgeving die tot doel heeft de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen te bevorderen. Er zijn Elke entiteit van de Groep legt transacties aan de Groep in een aantal landen en balansposten in de administratie vast in emissierechten toegekend, vooral voor haar eigen functionele valuta. Commerciële emissies van CO2. Emissierechten worden gereserveerd om te voldoen aan transacties die in een andere dan de eigen leveringsverplichtingen en worden niet functionele valuta worden uitgedrukt, opgenomen in de balans. Er wordt een bate worden opgenomen tegen de contante wisselkoersen die gelden op de dag van de opgenomen wanneer overtollige emissierechten worden verkocht aan transacties. Monetaire balansposten derden. Indien de feitelijke emissies hoger uitgedrukt in een andere dan de eigen zijn dan de emissierechten waarover DSM functionele valuta worden omgerekend tegen de contante koers per balans-datum. beschikt, wordt een voorziening opgenomen voor de uitgaven die nodig zijn Koersverschillen die voortvloeien uit de om de additionele rechten te verkrijgen. afwikkeling van deze transacties en uit de omrekening van monetaire posten worden Immateriële activa in het resultaat verwerkt. Goodwill is het overschot van de Bij de consolidatie worden de balansen van verkrijgingsprijs van een acquisitie boven DSM’s aandeel in de netto reële waarde van dochterondernemingen en joint ventures de identificeerbare activa, verplichtingen en waarvan de functionele valuta niet de euro voorwaardelijke verplichtingen van een is, omgerekend in euro tegen de contante overgenomen dochteronderneming, joint koers. De winst-en-verliesrekeningen van deze entiteiten worden in euro omgerekend venture of geassocieerde deelneming. Dochterondernemingen en joint ventures tegen de gemiddelde wisselkoersen van de Goodwill betaald bij de acquisitie van worden geconsolideerd vanaf de betreffende periode. Goodwill die betaald is dochterondernemingen en joint ventures wordt opgenomen onder de immateriële overnamedatum en gedeconsolideerd bij overname wordt uitgedrukt in de activa. Goodwill betaald bij de acquisitie van vanaf het moment waarop DSM niet langer functionele valuta van de overgenomen geassocieerde deelnemingen wordt beschikt over de zeggenschap, resp. de entiteit. De valutakoersverschillen die begrepen in de boekwaarde van deze gezamenlijke zeggenschap met derden. Bij voortvloeien uit de omrekening van de geassocieerde deelnemingen. DSM heeft de consolidatie worden alle intercompany- netto-investering in entiteiten met een gebruikgemaakt van de uitzondering van verhoudingen, intercompany-transacties en andere functionele valuta dan de euro, IFRS 1, volgens welke IFRS 3, Business niet-gerealiseerde winsten en verliezen uit worden verwerkt in het eigen vermogen Combinations, niet met terugwerkende intercompany-leveringen geëlimineerd. (Translatiereserve). Dit geldt ook voor kracht hoeft te worden toegepast. Een Ongerealiseerde verliezen worden niet valutakoersverschillen op leningen en bijzondere waardevermindering wordt ten geëlimineerd als deze verliezen een andere financiële instrumenten voorzover

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

82

Sectie 4 Jaarrekening 2005 Geconsolideerde jaarrekening Jaarrekening Koninklijke DSM N.V. Overige gegevens Vijf jaar DSM Toelichting op enkele financiële begrippen en kencijfers

laste van het resultaat gebracht. In het resultaat op de verkoop van een entiteit wordt met de boekwaarde van de goodwill van deze entiteit rekening gehouden. Tot en met 1999 heeft DSM betaalde goodwill onmiddellijk ten laste van het eigen vermogen afgeboekt. In overeenstemming met IFRS 1 wordt deze goodwill niet opgenomen in de openingsbalans maar blijft deze een aftrekpost in het eigen vermogen. Vanaf 2000 tot en met 2003 werd goodwill geactiveerd en afgeschreven over de verwachte gebruiksduur. Jaarlijks, en als er aanwijzingen zijn dat de boekwaarde niet realiseerbaar is, wordt goodwill getoetst op de noodzaak van een eventuele bijzondere waardevermindering. De boekwaarde van de goodwill per 31 december 2003 volgens de in Nederland gebruikelijke grondslagen is gebruikt als veronderstelde kostprijs van de goodwill op het moment van de overgang op IFRS (1 januari 2004). Aangekochte licenties, octrooien en applicatiesoftware worden gewaardeerd tegen de aanschaffingswaarde verminderd met afschrijvingen op lineaire basis en verminderd met eventuele bijzondere waardeverminderingen. De verwachte gebruiksduur ligt tussen 4 en 10 jaar. De uitgaven voor onderhoud en nieuwe releases van software worden meteen als kosten genomen. Investeringen die direct verbonden zijn met de ontwikkeling van applicatiesoftware worden opgenomen onder immateriële activa en afgeschreven over de verwachte gebruiksduur (5 tot 8 jaar). Researchkosten worden meteen ten laste van het resultaat gebracht. Indien aan de voorwaarden voor opneming in de balans wordt voldaan, worden ontwikkelingskosten geactiveerd en afgeschreven over de gebruiksduur vanaf het moment waarop het product op commerciële basis wordt gelanceerd. De boekwaarde van als immaterieel actief opgenomen ontwikkelingskosten wordt op iedere balansdatum – of eerder als daartoe aanleiding is – getoetst op een eventuele bijzondere waardevermindering. Eventuele bijzondere waardeverminderingen worden ten laste van het resultaat gebracht.

Jaarverslag 2005

Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de aanschaffingskosten verminderd met afschrijvingen op lineaire basis, en verminderd met eventuele bijzondere waardeverminderingen. Bouwrente wordt geactiveerd. Uitgaven in verband met groot, periodiek onderhoud worden geactiveerd en afgeschreven over de periode tot de volgende onderhoudsstop.

Wanneer het aandeel van DSM in het verlies van de geassocieerde deelneming de boekwaarde van een geassocieerde deelneming – inclusief eventuele andere vorderingen – overtreft, wordt de boekwaarde tot nihil teruggebracht. Er worden geen verdere verliezen verantwoord, tenzij DSM verplichtingen van de geassocieerde deelneming op zich heeft genomen uit hoofde van een garantie of een andere verplichting.

De bestanddelen van materiële vaste activa worden systematisch afgeschreven over de verwachte gebruiksduur. Jaarlijks wordt de geschatte resterende gebruiksduur van de belangrijkste individuele productiemiddelen getoetst, rekening houdende met economische en technologische veroudering, en met normale slijtage. In de regel wordt initieel uitgegaan van de volgende verwachte gebruiksduur: voor gebouwen 10-50 jaar; voor machines en installaties: 5-15 jaar; voor overige bedrijfsmiddelen: 4-10 jaar. Op bedrijfsterreinen wordt niet afgeschreven.

Ongerealiseerde winsten en verliezen uit transacties met geassocieerde deelnemingen worden geëlimineerd naar verhouding van DSM’s aandeel in deze entiteiten.

www.dsm.com

83

Effecten betreffen kapitaalbelangen in entiteiten waarin DSM geen invloed van betekenis heeft en die worden verantwoord als beleggingen die voor verkoop beschikbaar zijn. Deze effecten worden gewaardeerd tegen de reële waarde, waarbij wijzigingen in de reële waarde worden opgenomen in het eigen vermogen (Reële-waarde-reserve). Indien geen betrouwbare reële waarde kan worden Een materieel vast actief wordt niet langer in vastgesteld, worden de effecten tegen de kostprijs gewaardeerd. Effecten die de balans opgenomen wanneer het wordt afgestoten of wanneer er geen toekomstige beschikbaar zijn voor verkoop worden getoetst op waardevermindering, waarbij economische voordelen meer worden waardeverminderingen die niet van tijdelijke verwacht uit de verdere aanwending of aard zijn ten laste van het resultaat worden verkoop van het actief. Een eventuele bate of verlies die voortvloeit uit het niet langer in gebracht. Bij verkoop wordt het de balans opnemen van het actief, wordt in cumulatieve herwaarderingsverschil van de betreffende effecten uit het eigen vermogen het resultaat verwerkt. geëlimineerd en verwerkt in het resultaat. Geassocieerde deelnemingen en financiële De opbrengsten van overige effecten die tegen kostprijs worden gewaardeerd activa worden in het resultaat verantwoord bij Een geassocieerde deelneming is een verkoop (Netto financiële lasten). belang in een entiteit waarin DSM invloed van betekenis maar geen beslissende Leningen en langlopende vorderingen zeggenschap heeft. Gewoonlijk wordt in worden gewaardeerd tegen deze entiteiten een aandeel gehouden dat geamortiseerde kostprijs, eventueel DSM tussen 20% en 50% van de verminderd met een waardecorrectie in stemrechten geeft. Geassocieerde verband met oninbaarheid. De opbrengsten deelnemingen worden verwerkt op basis worden in het resultaat verantwoord onder van de ‘equity’- methode, die inhoudt dat Netto financiële lasten. het aandeel van DSM in de winst of het verlies van de geassocieerde deelneming wordt opgenomen in het resultaat. Het belang van DSM in de geassocieerde deelneming wordt bepaald op het DSMaandeel in de nettoactiva van de geassocieerde deelneming, samen met de bij overname betaalde goodwill, en verminderd met een eventuele bijzondere waardevermindering.


Bijzondere waardeverminderingen Wanneer er aanwijzingen zijn dat de boekwaarde van een vast actief (een immaterieel, materieel of financieel vast actief) boven de realiseerbare waarde (de hoogste van indirecte en directe opbrengstwaarde) ligt, wordt de noodzaak van een bijzondere waardevermindering nagegaan. Voor een actief dat niet in ruime mate zelfstandig een instroom van kasmiddelen genereert, wordt de realiseerbare waarde bepaald voor de kasgenererende eenheid waartoe het actief behoort. Bij de bepaling van de indirecte opbrengstwaarde worden de geschatte toekomstige kasstromen contant gemaakt tegen een disconteringsvoet vóór belastingen, gebaseerd op de marktrente plus een opslag voor de specifieke risico’s van het actief. Wanneer de realiseerbare waarde van een actief lager is dan de boekwaarde, wordt de boekwaarde afgeboekt tot de realiseerbare waarde. Een bijzondere waardevermindering wordt teruggedraaid wanneer er een wijziging heeft plaatsgevonden in de schatting die van belang is voor de bepaling van de realiseerbare waarde. Bijzondere waardeverminderingen van goodwill worden nimmer teruggenomen.

Kortlopende beleggingen Deposito’s bij banken met een resterende looptijd van meer dan 3 maar minder dan 12 maanden, worden verantwoord als kortlopende belegging. Zij worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. De opbrengsten uit deze deposito’s worden in het resultaat verantwoord onder Netto financiële lasten. Liquide middelen Liquide middelen betreffen kasmiddelen, banktegoeden en deposito’s bij banken met een resterende looptijd van minder dan 3 maanden. Bankschulden worden opgenomen onder de kortlopende schulden. De liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Voor verkoop aangehouden activa Vaste activa of activa en passiva die betrekking hebben op een te verkopen onderdeel worden apart gerapporteerd als voor verkoop aangehouden activa en/of passiva indien deze activa beschikbaar zijn voor onmiddellijke verkoop en indien verkoop zeer waarschijnlijk is. Aan deze voorwaarden is meestal voldaan vanaf de datum waarop de eerste conceptversie van een verkoopovereenkomst gereed is voor bespreking. Voor verkoop aangehouden activa en passiva worden gewaardeerd Voorraden tegen boekwaarde of lagere reële waarde Voorraden worden gewaardeerd tegen verminderd met de verkoopkosten. Voor verkrijgingsprijs of lagere opbrengstwaarde. vaste activa die worden geclassificeerd als Hierbij wordt de FIFO-methode van ‘aangehouden voor verkoop’ wordt de waarderen (first-in, first-out) toegepast. De afschrijving beëindigd. kostprijs van gereed product en halffabrikaten bevat de direct toerekenbare Eigen vermogen kosten en de indirecte productiekosten. De DSM’s gewone aandelen en cumulatief opbrengstwaarde wordt bepaald als de preferente aandelen worden aangemerkt geschatte verkoopprijs in het kader van de als eigen vermogen. De aankoopprijs van normale bedrijfsvoering, verminderd met de ingekochte eigen aandelen wordt op het geschatte kosten van voltooiing en de eigen vermogen in mindering gebracht geschatte kosten die nodig zijn om de totdat zij worden ingetrokken of herplaatst. verkoop te realiseren. Producten waarvan Het aan houders van cumulatief preferente ten gevolge van het optreden van aandelen uit te keren dividend wordt als gemeenschappelijke kosten geen verplichting opgenomen in de periode vervaardigingprijs kan worden bepaald, waarin de Raad van Commissarissen het worden gewaardeerd tegen de voorstel voor winstbestemming goedkeurt. opbrengstprijs onder aftrek van een marge. Het aan houders van gewone aandelen uit te keren dividend wordt als verplichting Kortlopende vorderingen opgenomen in de periode waarin de Kortlopende vorderingen worden Algemene Vergadering van opgenomen tegen nominale waarde Aandeelhouders het dividendvoorstel verminderd met een waardecorrectie in goedkeurt. verband met dubieuze vorderingen.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

Opgenomen leningen Opgenomen leningen worden initieel verantwoord tegen kostprijs, zijnde de reële waarde van de ontvangen bedragen na aftrek van transactiekosten. Vervolgens worden opgenomen leningen verwerkt tegen de geamortiseerde kostprijs met toepassing van de effectieverentemethode. De geamortiseerde kostprijs wordt berekend door rekening te houden met eventuele disagio of agio. De interestlasten worden toegerekend aan het resultaat van de periode waarop zij betrekking hebben. Indien een renterisico met betrekking tot een opgenomen langlopende lening wordt afgedekt, en de afdekking als effectief wordt aangemerkt, wordt de boekwaarde van de langlopende lening aangepast voor wijzigingen in de reële waarde van de rentecomponent van de lening. Voorzieningen Voorzieningen worden in de balans opgenomen wanneer aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: 1) er is een juridische of feitelijke verplichting als gevolg van een gebeurtenis uit het verleden, en 2) het is waarschijnlijk dat middelen aan de onderneming zullen worden onttrokken om aan de verplichting te voldoen, en 3) er kan een betrouwbare schatting worden gemaakt van het bedrag van de verplichting. Indien het effect van de tijdswaarde van geld materieel is, worden voorzieningen bepaald door de verwachte kasstromen contant te maken tegen een rentevoet vóór belastingen. Als een contante waarde is berekend, wordt de toename van de voorziening door het verloop van de tijd beschouwd als rentelasten. De interestkosten in verband met pensioenverplichtingen worden echter opgenomen in de pensioenkosten. Een voorziening voor de kosten die verbonden zijn aan terreinherstel in de toekomst wordt gevormd wanneer het betreffende investeringsproject in bedrijf wordt genomen. De kosten van de voorziening worden, samen met de historische kosten van het betreffende actief, begrepen onder Materiële vaste activa en afgeschreven over de gebruiksduur van het actief.

84


Belastinglasten Winstbelasting wordt verantwoord volgens de ‘balansmethode’. Belastinglasten worden opgenomen in de winsten verliesrekening behalve voorzover zij betrekking hebben op een post die rechtstreeks is opgenomen in het eigen vermogen. Actuele belastingen zijn de naar verwachting te betalen belastingen over de fiscale winst over het jaar, op basis van de belastingtarieven per balansdatum, en eventuele aanpassingen in de te betalen belastingen over voorgaande jaren. Latente belastingvorderingen en -schulden worden opgenomen op basis van de verwachte fiscale consequenties van tijdelijke verschillen tussen de basiswaarde en de gerapporteerde waarde van de vorderingen en schulden. De berekening van de uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen geschiedt tegen de per balansdatum geldende of materieel vastgestelde belastingtarieven en -wetten die naar verwachting van toepassing zijn wanneer de betreffende uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen worden afgewikkeld. Latente belastingvorderingen worden in de balans opgenomen voorzover het waarschijnlijk is dat er toekomstige fiscale winsten beschikbaar zullen zijn waarmee tijdelijke verrekenbare verschillen en nietgecompenseerde fiscale verliezen kunnen worden verrekend. Indien nodig wordt een waardecorrectie toegepast. Latente belastingvorderingen en -schulden worden opgenomen tegen nominale waarde.

Pensioenen en andere vergoedingen na uitdiensttreding De Groep heeft een aantal toegezegdpensioen- en toegezegdebijdragenregelingen over de gehele wereld. De middelen daarvoor worden in het algemeen ondergebracht in afzonderlijk beheerde pensioenfondsen. De pensioenregelingen worden in het algemeen gefinancierd uit betalingen door werknemers en de betreffende Groepsentiteiten. De Groep kent bovendien bepaalde aanvullende beloningen in de vorm van ziektekostenverzekeringen voor gepensioneerde werknemers in de Verenigde Staten. Hiervoor zijn geen middelen afgezonderd. Voor toegezegd-pensioenregelingen wordt voor de bepaling van de pensioenkosten gebruikgemaakt van de ‘projected unit credit’- methode. Actuariële baten en lasten worden in het resultaat opgenomen, gespreid over de gemiddelde resterende diensttijd van de werknemers, met gebruikmaking van de ‘corridor’-benadering. Vooruitbetaalde pensioenlasten in verband met toegezegdpensioenregelingen worden alleen in de balans opgenomen als deze leiden tot een terugbetaling uit de regeling aan de werkgever of tot een verlaging van toekomstige bijdragen door de werkgever. Bijdragen aan toegezegdebijdrageregelingen komen ten laste van het resultaat zodra zij verschuldigd worden.

Op aandelen gebaseerde beloningen De kosten van optieplannen worden bepaald op basis van de reële waarde van Latente belastingverplichtingen inzake de opties op de datum waarop de opties bronheffing worden alleen opgenomen worden toegekend. De reële waarde wordt indien en voor zover het voornemen bestaat bepaald met gebruikmaking van het Blackom de door dochterondernemingen Scholes prijsbepalingsmodel voor opties, behaalde winst in de nabije toekomst als rekening houdende met marktvoorwaarden dividend uit te keren. die gerelateerd zijn aan het DSM-aandeel. De kosten van deze opties worden verwerkt in het resultaat (Loonkosten), met het Eigen vermogen (Reserve voor op aandelen gebaseerde beloningen) als tegenpost, voorzover het gaat om in aandelen af te wikkelen opties. Voor in contanten af te wikkelen opties is Overige schulden de tegenpost. Er worden geen lasten opgenomen voor opties die uiteindelijk niet onvoorwaardelijk worden, met eventuele uitzondering van opties waarvan het onvoorwaardelijk worden mede afhankelijk is van een marktvoorwaarde. Deze opties worden behandeld als onvoorwaardelijk,

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

ongeacht of voldaan is aan de marktvoorwaarde, indien wel aan alle andere prestatiegerelateerde voorwaarden is voldaan. Leases Financiële leases, waarbij nagenoeg alle risico’s en voordelen verbonden aan de eigendom van het geleasde actief aan de Groep worden overgedragen, worden geactiveerd bij het aangaan van de lease tegen de reële waarde van het geleasde actief of, indien lager, tegen de contante waarde van de minimale leasebetalingen. Alle overige leases zijn operationele leases. De leasebetalingen voor financiële leases worden zodanig uitgesplitst in financieringslasten en een vermindering van de leaseverplichting dat een constante rentevoet over het resterende saldo van de verplichting wordt bereikt. De financieringskosten worden direct ten laste van het resultaat gebracht. Geactiveerde geleasde bedrijfsmiddelen worden afgeschreven over de leaseperiode of over de geschatte gebruiksduur indien deze laatste korter is. Betalingen uit hoofde van operationele leases worden op tijdsevenredige basis als last verantwoord. Opbrengsten De opbrengst uit de verkoop van goederen wordt verantwoord op het moment waarop de wezenlijke risico’s en voordelen van de goederen worden overgedragen aan de koper. De netto-omzet is gelijk aan de factuurwaarde verminderd met geschatte rabatten en kortingen, na aftrek van over de omzet geheven belastingen. Opbrengsten uit royalty’s worden in het bedrijfsresultaat (Overige bedrijfsopbrengsten) verantwoord op tijdsevenredige basis, in overeenstemming met de economische realiteit van de desbetreffende overeenkomsten. Rentebaten worden opgenomen op tijdsevenredige basis volgens de effectieverentemethode. Dividendopbrengsten worden opgenomen op het moment dat het recht om de betaling te ontvangen is verkregen.

85


Subsidies Subsidies worden in de balans opgenomen tegen hun reële waarde wanneer er redelijke zekerheid is dat de subsidie zal worden ontvangen en dat aan alle bijbehorende voorwaarden zal worden voldaan. Kostensubsidies worden systematisch als bate verantwoord in het resultaat van de perioden waarin de kosten vallen, waarvoor de subsidies als compensatie bedoeld zijn. Investeringssubsidies worden in eerste instantie voor de reële waarde in de balans opgenomen als een vooruitontvangen bate (Overige langlopende schulden) en vervolgens in gelijke jaarlijkse bedragen ten gunste van het resultaat (Overige bedrijfsopbrengsten) verantwoord naar rato van de verwachte gebruiksduur van het betrokken actief. Onderzoek en ontwikkeling Researchuitgaven worden ten laste van het resultaat gebracht in de periode waarin zij worden gemaakt. Interne ontwikkelingskosten worden ten laste van het resultaat gebracht in de periode waarin zij worden gemaakt, tenzij zij voldoen aan de criteria voor verantwoording als immateriële activa. Financiële derivaten De Groep gebruikt afgeleide financiële instrumenten (‘derivaten’) zoals valutatermijncontracten en renteswaps om de risico’s van koersverschillen en rentevoeten af te dekken. Financiële derivaten worden initieel in de balans opgenomen tegen hun reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen hun reële waarde op iedere balansdatum. De wijze van verantwoording van daaruit voortvloeiende baten of lasten hangt af van de aard van de post die afgedekt wordt. Bij het aangaan van contracten voor derivaten legt de Groep het doel daarvan vast: afdekking van de reële waarde van in de balans opgenomen activa of verplichtingen, afdekking van vaststaande verplichtingen of toekomstige transacties of afdekking van netto-investeringen in entiteiten met een andere functionele valuta dan de euro.

Jaarverslag 2005

Wijzigingen in de reële waarde van derivaten die zijn aangemerkt als reëlewaarde-afdekking worden onmiddellijk in het resultaat verantwoord, samen met iedere verandering in de reële waarde van de afgedekte activa of verplichtingen, die toe te rekenen is aan het afgedekte risico. Wijzigingen in de reële waarde van derivaten die zijn aangemerkt als kasstroomafdekking worden in het eigen vermogen (‘Hedging’ reserve) opgenomen. Bij opneming in de balans van het betreffende actief of de betreffende verplichting wordt de cumulatieve bate of last overgeboekt van de ‘Hedging’ reserve en begrepen in de boekwaarde of in het resultaat. Wijzigingen in de reële waarde van derivaten die zijn aangemerkt als afdekking van een netto-investering worden verantwoord in het eigen vermogen (Translatiereserve). De cumulatieve baten en lasten in de Translatiereserve worden opgenomen in het resultaat wanneer de netto-investering wordt afgestoten. De baten of lasten die betrekking hebben op het niet-effectieve deel van reëlewaardeafdekkingen, kasstroomafdekkingen en afdekkingen van netto-investeringen worden onmiddellijk in het resultaat verwerkt.

Effect van nieuwe boekhoudstandaarden DSM heeft niet gekozen voor een vroege invoering van de volgende nieuwe standaarden, aanpassingen van standaarden en nieuwe IFRIC-interpretaties waarvan de toepassing verplicht is voor boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2006 of latere jaren: - IFRS 6 Exploration for and Evaluation of Mineral Resources - IFRS 7 Financial Instruments: Disclosures - Amendment to IAS 1: Capital Disclosures - Amendment to IAS 19: Actuarial Gains and Losses, Group Plans and Disclosures - Amendment to IAS 21: Net Investment in a Foreign Operation - Amendment to IAS 39: Cash Flow Hedge Accounting of Forecast Intragroup Transactions - Amendment to IAS 39: The Fair Value Option - Amendment to IAS 39 and IFRS 4: Financial Guarantee Contracts - IFRIC 4 Determining whether an Arrangement contains a Lease - IFRIC 5 Rights to Interests arising from Decommissioning, Restoration and Environmental Rehabilitation Funds - IFRIC 6 Liabilities arising from Participating in a Specific Market – Waste Electrical and Electronic Equipment - IFRIC 7 Applying the Restatement Approach under IAS 29 Financial Reporting in Hyperinflationary Economies

Bijzondere posten Bijzondere posten zijn belangrijke eenmalige inkomsten en uitgaven die voortkomen uit bijvoorbeeld: - afwaarderingen op voorraden naar realiseerbare waarde of op materiële vaste activa naar realiseerbare waarde, alsmede het terugnemen van dergelijke afwaarderingen; - herstructureringen van de activiteiten van een entiteit en vrijval van eventuele voorzieningen voor de kosten van herstructureringen; - verkopen van materiële vaste activa; - verkopen van financiële activa; - beëindigde activiteiten; - schikkingen; - overige vrijval van voorzieningen. Bijzondere posten worden separaat gerapporteerd om een beter inzicht te geven in de onderliggende resultaten over de betreffende periode.

DSM verwacht dat de toepassing van deze nieuwe standaarden, aanpassingen van standaarden en nieuwe IFRC-interpretaties in toekomstige boekjaren geen materiële gevolgen zullen hebben voor de Jaarrekening van de onderneming.

www.dsm.com

86


Geconsolideerde winsten verliesrekening x € miljoen resultaat voor bijzondere posten

2005 bijzondere posten (8)

totaal

resultaat voor bijzondere posten

2004 bijzondere posten (8)

totaal

netto-omzet, doorlopende activiteiten netto-omzet, beëindigde activiteiten

8.012 183

-

8.012 183

7.434 398

-

7.434 398

totaal netto-omzet andere bedrijfsopbrengsten (4)

8.195 223

59

8.195 282

7.832 197

19

7.832 216

8.418 47 251 -4.338 -1.501 -1.352 -496 -46 -175

59 -64 -31 -

8.477 47 251 -4.338 -1.501 -1.352 -560 -77 -175

8.029 38 -126 -3.574 -1.503 -1.342 -490 -83 -387

19 -108 -110 -

8.048 38 -126 -3.574 -1.503 -1.342 -598 -193 -387

bedrijfsresultaat (inclusief beëindigde activiteiten) minus bedrijfsresultaat beëindigde activiteiten

808 -9

-36 -

772 -9

562 -16

-199 -

363 -16

bedrijfsresultaat, doorlopende activiteiten netto financieringslasten (6) aandeel in resultaat geassocieerde deelnemingen

799 -70 -2

-36 -8 -15

763 -78 -17

546 -56 9

-199 -

347 -56 9

727 -173

-59 23

668 -150

499 -95

-199 57

300 -38

554

-36

518

404

-142

262

2

-

2

8

-

8

556

-36

520

412

-142

270

7

-

7

11

12

23

nettowinst toekomend aan aandeelhouders van Koninklijke DSM N.V.

563

-36

527

423

-130

293

winst per aandeel in euro (7) - uitstaande aandelen - na verwatering

2.87 2.85

2.68 2.66

2.09 2.09

geactiveerde productie voor eigen bedrijf wijziging in voorraden halffabrikaten en gereed product kosten van grond- en hulpstoffen kosten uitbesteed werk en andere externe kosten loonkosten (5) afschrijvingen (5) andere bedrijfslasten (5) kosten beëindigde activiteiten

winst voor belastingen belastinglasten (25) nettowinst uit doorlopende activiteiten nettowinst uit beëindigde activiteiten resultaat boekjaar belang van derden

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

87

1.41 1.41

Jaarrekening 2005 Geconsolideerde jaarrekening Geconsolideerde balans activa x € miljoen

vaste activa immateriële activa (9) materiële vaste activa (10) latente belastingvorderingen (11) geassocieerde deelnemingen (12) vooruitbetaalde pensioenkosten (13) overige financiële activa (14) vlottende activa voorraden (15) vorderingen (16) financiële derivaten (26) effecten liquide middelen voor verkoop aangehouden activa (17)

totaal

ultimo

ultimo

ultimo

2005

2004*

2004**

1.003 3.750 517 43 405 189 5.907

453 3.811 432 78 355 82 5.211

453 3.811 427 78 355 82 5.206

1.535 1.597 36 5 902 4.075 43 4.118

1.348 1.556 244 6 1.261 4.415 4.415

1.348 1.566 6 1.274 4.194 4.194

10.025

9.626

9.400

5.474 67 5.541

4.835 22 4.857

5.053 22 5.075

198 363 145 1.381 53 2.140

147 345 266 1.497 60 2.315

142 345 266 1.118 60 1.931

25 218 329 65 1.699 2.336 8 2.344

40 218 527 59 1.610 2.454 2.454

40 218 524 1.612 2.394 2.394

10.025

9.626

9.400

passiva x € miljoen

vermogen (18) eigen vermogen belangen van derden langlopende schulden latente belastingverplichtingen (11) verplichtingen inzake personeelsbeloningen (19) voorzieningen (20) opgenomen leningen (21) overige langlopende schulden (22) kortlopende schulden verplichtingen inzake personeelsbeloningen (19) voorzieningen (20) opgenomen leningen (21) financiële derivaten (26) overige kortlopende schulden (23) voor verkoop aangehouden passiva (17)

totaal * Pro forma: na invoering IAS 32 en IAS 39. ** Voor invoering IAS 32 en IAS 39.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

88


Geconsolideerd mutatieoverzicht Vermogen x € miljoen

stand 1 januari 2004 omrekeningsverschillen belastinglasten totale baten en lasten voor het jaar, rechtstreeks verwerkt in vermogen resultaat boekjaar totale baten en lasten voor het boekjaar dividend managementopties inkoop eigen aandelen opbrengst heruitgegeven aandelen kapitaalstorting invoering IAS 32 en IAS 39 stand 31 december 2004 na invoering IAS 32 en 39 omrekeningsverschillen belastinglasten kapitaalbelasting mutatie ‘hedging’ reserve totale baten en lasten voor het jaar, rechtstreeks verwerkt in vermogen resultaat boekjaar totale baten en lasten voor het boekjaar herrubricering cumulatief preferente aandelen A dividend managementopties inkoop eigen aandelen opbrengst heruitgegeven aandelen wijziging in belang dochterondernemingen stand 31 december 2005

Jaarverslag 2005

aandelenkapitaal

agio

ingekochte eigen aandelen

overige reserves (18)

ingehouden winst

totaal eigen vermogen

belang van derden

totaal vermogen

370

548

-179

1

4.380

5.120

44

5.164

-

-

-

-46 -6

-10 -

-56 -6

-4 -

-60 -6

-

-

-

-52 -52

-10 293 283

-62 293 231

-4 -23 -27

-66 270 204

370 -66

548 -167

-119 10 -288 -

4 -47 -1

-194 1 4.470 16

-194 4 -119 11 5.053 -218

-1 6 22 -

-195 4 -119 11 6 5.075 -218

304

381

-288

-48

4.486

4.835

22

4.857

-

-3 -

-

121 7 -2

-

121 7 -3 -2

7 -

128 7 -3 -2

-

-3 -3

-

126 126

527 527

123 527 650

7 -7 -

130 520 650

66 -

167 -

-170 82 -

7 -

-183 20 -

233 -183 7 -170 102 -

-3 48

233 -186 7 -170 102 48

370

545

-376

85

4.850

5.474

67

5.541

www.dsm.com

89

Jaarrekening 2005 Geconsolideerde jaarrekening Geconsolideerd kasstroomoverzicht (29) x € miljoen

operationele activiteiten nettowinst aanpassingen voor: - afschrijvingen en afwaarderingen - resultaat van desinvesteringen - resultaat van geassocieerde deelnemingen - dividend ontvangen van geassocieerde deelnemingen - mutatie voorzieningen - rente: . ontvangen . betaald . ten laste van resultaat gebracht

2005

2004

527

293

567 -20 23 3 -131

613 -18 -9 7 -57

24 -95 78

30 -96 56 7

- belastinglasten:

. betaald . ten laste van resultaat gebracht

-133 150

- pensioenkosten:

. betaald . ten laste van resultaat gebracht

-104 33

-10 -77 38

17

-71 -28 894

- overige mutaties operationele cashflow vóór mutaties in bedrijfskapitaal mutatie bedrijfskapitaal: - voorraden - vorderingen - overige kortlopende schulden

-140 -59 -2

69 -53 193 209 898

-23 -370 28 -564 192

-12 -337 28 -

-3 -107 2

-12 10 -845

133 348 -487 42 -183 -170 102 -2 -3

stand geldmiddelen begin jaar koersverschillen op geldmiddelen en consolidatieveranderingen stand geldmiddelen ultimo jaar www.dsm.com

-96 5 689

-201 693

middelen uit operationele activiteiten investeringsactiviteiten investeringen in: - immateriële activa - materiële vaste activa opbrengst van verkoop materiële vaste activa acquisitie van dochterondernemingen opbrengst verkoop dochterondernemingen financiële activa: - kapitaalstortingen - mutatie leningen u/g - opbrengst verkopen middelen aangewend voor investeringsactiviteiten financieringsactiviteiten verkoop derivaten opgenomen leningen aflossing opgenomen leningen mutatie schuld aan kredietinstellingen uitgekeerd dividend inkoop eigen aandelen opbrengst heruitgegeven aandelen mutatie belang van derden kapitaalbelasting middelen aangewend voor financieringsactiviteiten netto mutatie liquide middelen verandering IAS 32/39

Jaarverslag 2005

-39 -120 24

90

-323 64 -197 -103 -194 -119 11 5 -

-220 -372 -

-533 42 17

1.261 13 902

1.209 -7 1.261


(1) Algemene informatie Alle bedragen luiden in € miljoen, tenzij anders vermeld. Om de transparantie en leesbaarheid van de toelichtingen op de jaarrekening te vergroten, zijn de balansposten ultimo 2004 gepresenteerd na toepassing van IAS 32 en 39. Deze standaarden zijn per 1 januari 2005 ingevoerd en waren het gehele jaar van toepassing. Door deze wijze van presenteren zijn de afzonderlijke balansposten beter vergelijkbaar en zijn de veranderingen die gedurende het jaar hebben plaatsgevonden inzichtelijker. Onder toepassing van artikel 402, boek 2 BW, is in de vennootschappelijke jaarrekening van Koninklijke DSM N.V. een beknopte winsten verliesrekening opgenomen. Een lijst met DSM-deelnemingen is gepubliceerd bij de Kamer van Koophandel voor Zuid-Limburg in Maastricht en wordt op verzoek door de onderneming verstrekt. De lijst is ook te vinden op de website van de onderneming, www.dsm.com. Op 5 september 2005 splitste DSM het aandeel DSM in de verhouding 2:1 (twee aandelen voor één oud aandeel) om de verhandelbaarheid van het aandeel te vergroten. De splitsing betreft zowel de gewone aandelen als de preferente aandelen A en B. In de Jaarrekening wordt de splitsing geacht te hebben plaatsgevonden per 1 januari 2004. Tenzij anders aangegeven, worden alle relevante gegevens per aandeel in de Jaarrekening gepresenteerd op basis van het aantal uitstaande aandelen na de aandelensplitsing. Voor het opstellen van de Jaarrekening moeten schattingen en beoordelingen worden gemaakt die consequenties hebben voor de gerapporteerde bedragen voor activa en passiva, inkomsten en uitgaven en de daaraan gerelateerde rapportage van voorwaardelijke activa en passiva op de datum van de Jaarrekening. De grondslagen die, naar het oordeel van het management, niet alleen het belangrijkst zijn voor de rapportage van de financiële toestand en de resultaten van activiteiten, maar ook de hoogste eisen stellen aan het vermogen van het management om zaken die intrinsiek onzeker zijn te beoordelen en in te schatten, worden besproken in de toelichtingen op de resultaten die worden beïnvloed door dergelijke inschattingen en beoordelingen. Het management waarschuwt dat toekomstige gebeurtenissen vaak afwijken van de voorspellingen en dat schattingen regelmatig moeten worden bijgesteld. Valutakoersen Voor de belangrijkste valuta’s volgen hierna de valutakoersen die gebruikt zijn bij het opstellen van de geconsolideerde overzichten. 1 euro =

contante koers per balansdatum 2005 2004

Amerikaanse dollar Zwitserse frank Brits pond 100 Japanse yen

Jaarverslag 2005

1,18 1,56 0,69 1,39

www.dsm.com

91

1,36 1,54 0,71 1,41

gemiddelde koers 2005 2004

1,25 1,55 0,68 1,37

1,24 1,54 0,68 1,34


(2) Omvang consolidatie Acquisities Op 2 februari 2005 verkreeg DSM een 100% aandeel in NeoResins (het huidige DSM NeoResins), de coatingharsenactiviteiten van Avecia. Vanaf de acquisitiedatum bedroeg de netto-omzet van NeoResins € 238 miljoen. Het effect van deze acquisitie op de geconsolideerde balans van DSM, op de datum van de acquisitie, is als volgt: activa immateriële activa materiële vaste activa latente belastingvorderingen voorraden vorderingen liquide middelen totaal activa

151 82 16 25 49 6 329

passiva voorzieningen latente belastingverplichtingen overige schulden totaal passiva reële waarde van netto-activa verkrijgingsprijs (in contanten) verkrijgingskosten goodwill

36 48 80 164 165 516 7 358

De goodwill heeft betrekking op posten, anders dan materiële activa, die niet voldoen aan de criteria voor opneming als immateriële activa, omdat zij niet voldoen aan het identificeerbaarheidscriterium (bijvoorbeeld klantencontacten) of omdat de onderneming er geen controle over heeft (bijvoorbeeld personeel). Op 30 mei 2005 vergrootte DSM zijn aandeel in Roche Vitamins (Shanghai) Ltd. (inmiddels omgedoopt tot DSM Vitamins (Shanghai) Ltd.) van 64% naar 100% en op 13 juli 2005 vergrootte DSM zijn aandeel in DSM Biologics Holding, Inc. van 60% naar 100%. Op 16 oktober 2005 nam DSM het Chinese harsenbedrijf Syntech over.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

92


Desinvesteringen Beëindigde activiteiten Op 30 juni 2005 verkocht DSM de activiteiten van DSM Bakery Ingredients (exclusief de joint venture Rymco Pty. Ltd. in Zuid-Afrika) aan Gilde Investment Management. Rymco werd op 30 september 2005 verkocht aan de joint venture partner Daniel Mills & Sons. Het effect van de deconsolidatie van deze activiteiten op de geconsolideerde balans van DSM is als volgt: activa immateriële activa materiële vaste activa latente belastingvorderingen overige financiële activa voorraden vorderingen liquide middelen totaal activa

-4 -96 -7 -7 -27 -93 -32 -266

passiva voorzieningen leningen overige schulden totaal passiva nettowaarde activa verkoopprijs na aftrek van verkoopkosten winst (voor belastingen)

-22 -2 -56 -80 -186 200 14

Het effect van de verkoop van DSM Bakery Ingredients op het kasstroomoverzicht wordt in de volgende tabel verduidelijkt.

middelen uit operationele activiteiten middelen aangewend voor investeringsactiviteiten middelen aangewend voor financieringsactiviteiten netto mutatie liquide middelen

2005

2004

10 -1 0 9

36 -3 0 33

Overige desinvesteringen Op 31 oktober 2005 verkocht DSM zijn activiteiten op het gebied van Styreen-Butadieen Rubber (SBR) aan Lion Chemical Capital LLC door middel van een activatransactie.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

93


(3) Segmentinformatie Segmenten 2005 doorlopende activiteiten Life Science Products

financiële resultaten netto-omzet leveringen aan andere clusters leveringen bedrijfsresultaat (exclusief bijzondere posten) bijzondere posten bedrijfsresultaat afschrijvingen toevoegingen aan voorzieningen aandeel in resultaat geassocieerde deelnemingen R&D-kosten loonkosten*** financiële positie totaal activa totaal passiva geïnvesteerd vermogen einde jaar investeringen aandeel in vermogen van geassocieerde deelnemingen financiële ratio’s in % EBITDA / netto-omzet R&D-kosten / netto-omzet personeel* gemiddeld ultimo jaar

DSM Performance Nutritional Materials Products


Other activities**

eliminaties

totaal doorlopende activiteiten

beëindigde activiteiten

totaal

1.479 52 1.531

1.914 32 1.946

2.447 12 2.459

1.687 212 1.899

485 13 498

-321 -321

8.012 8.012

183 183

8.195 8.195

126 -91 35

252 9 261

305 4 309

165 165

-49 42 -7

-

799 -36 763

9 9

808 -36 772

-140 -42

-124 -20

-105 -1

-81 -2

-46 -24

-

-496 -89

-7 -

-503 -89

-93 -329

1 -80 -379

-94 -258

-1 -14 -103

-2 -8 -236

-

-2 -289 -1.305

-1 -32

-2 -290 -1.337

2.330 2.082 1.753 97

3.246 1.492 1.830 97

2.504 1.418 1.737 667

1.403 889 728 85

10.166 3.465 173 26

-9.624 -4.862 -

10.025 4.484 6.221 972

2

10.025 4.484 6.221 974

2

7

-

27

7

-

43

-

43

18,0 6,3

19,6 4,2

16,8 3,8

14,6 0,8

1,6

-

3,6

0,5

3,5

6.403 6.239

6.285 6.119

4.302 4.441

2.312 2.234

2.758 2.787

-

22.060 21.820

779 -

22.839 21.820

* Het aantal werknemers in dienst van joint ventures is proportioneel opgenomen. ** Other activities omvat ook kosten voor toegezegd-pensioenregelingen, concernoverhead en op aandelen gebaseerde beloningen. Een betrouwbare toerekening van de kosten van toegezegd-pensioenregelingen aan de afzonderlijke clusters is niet beschikbaar aangezien deze kosten betrekking hebben op zowel actieve als inactieve personeelsleden. *** Lonen, salarissen en sociale lasten.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

94


Segmenten 2004 doorlopende activiteiten Life Science Products

financiële resultaten netto-omzet leveringen aan andere clusters leveringen bedrijfsresultaat (exclusief bijzondere posten) bijzondere posten bedrijfsresultaat afschrijvingen toevoegingen aan voorzieningen aandeel in resultaat geassocieerde deelnemingen R&D-kosten loonkosten*** financiële positie totaal activa totaal passiva geïnvesteerd vermogen einde jaar investeringen aandeel in vermogen van geassocieerde deelnemingen financiële ratio’s in % EBITDA / netto-omzet R&D-kosten / netto-omzet personeel* gemiddeld ultimo jaar

DSM Performance Nutritional Materials Products


Other activities**

eliminaties

totaal doorlopende activiteiten


totaal

1.484 98 1.582

1.899 11 1.910

2.007 6 2.013

1.570 177 1.747

474 11 485

-303 -303

7.434 7.434

398 398

7.832 7.832

79 -168 -89

202 202

165 19 184

120 120

-20 -50 -70

-

546 -199 347

16 16

562 -199 363

-147 -62

-128 -56

-84 -11

-87 -4

-44 -50

-

-490 -183

-15 -

-505 -183

0 -98 -365

1 -75 -403

-2 -78 -218

2 -16 -113

8 -11 -215

-

9 -278 -1.314

0 -8 -68

9 -286 -1.382

2.421 1.992 1.704 124

2.907 1.324 1.694 55

1.701 1.195 988 64

1.224 776 673 75

9.199 4.155 331 26

-8.083 -4.826 -

9.369 4.616 5.390 344

257 153 168 4

9.626 4.769 5.558 348

2

3

1

34

29

-

69

7

76

15,2 6,6

17,4 3,9

12,4 3,9

13,2 1,0

2,3

-

3,7

2,0

3,7

6.950 6.836

6.868 6.607

3.687 3.735

2.581 2.566

2.891 2.953

-

22.977 22.697

1.526 1.507

24.503 24.204

* Het aantal werknemers in dienst van joint ventures is proportioneel opgenomen. ** Other activities omvat ook kosten voor toegezegd-pensioenregelingen, concernoverhead en op aandelen gebaseerde beloningen. Een betrouwbare toerekening van de kosten van toegezegd-pensioenregelingen aan de afzonderlijke clusters is niet beschikbaar aangezien deze kosten betrekking hebben op zowel actieve als inactieve personeelsleden. *** Lonen, salarissen en sociale lasten.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

95


Geografische gebieden 2005

Nederland

overig Europa

NoordAmerika

China

rest AsiaPacific

rest wereld

eliminaties

totaal

3.549 44

2.240 28

1.304 16

300 4

333 4

286 4

-

8.012 100

867 11

3.220 40

1.707 21

498 6

1.068 14

652 8

-

8.012 100

totaal activa investeringen in materiële vaste activa boekwaarde materiële vaste activa

8.967 119 1.405

3.580 82 1.377

1.708 105 523

585 62 332

373 4 59

455 6 54

-5.643 -

10.025 378 3.750

personeel** einde jaar

7.258

6.948

2.764

2.581

1.156

1.113

-

21.820

Nederland

overig Europa

NoordAmerika

China

rest AsiaPacific

rest wereld

eliminaties

totaal

3.200 43

2.162 29

1.258 17

275 4

305 4

234 3

-

7.434 100

836 11

2.941 39

1.619 22

427 6

876 12

735 10

-

7.434 100

totaal activa investeringen in materiële vaste activa boekwaarde materiële vaste activa

8.516 118 1.436

3.617 74 1.517

1.427 72 474

430 34 233

323 2 68

444 4 83

-5.131 -

9.626 304 3.811

personeel** einde jaar

7.553

8.126

3.291

2.439

1.121

1.674

-

24.204

2005

2004

41 25 18 20 6 10 101 221 59 280 2 282

35 13 22 16 13 96 195 19 214 2 216

netto-omzet* naar herkomst in € mln in % netto-omzet* naar bestemming in € mln in %

2004

netto-omzet* naar herkomst in € mln in % netto-omzet* naar bestemming in € mln in %

* Alleen doorlopende activiteiten. ** Het aantal werknemers in dienst van joint ventures is proportioneel opgenomen.

(4) Andere bedrijfsopbrengsten doorlopende activiteiten vrijval van voorzieningen afwikkelingen subsidies boekwinst op verkochte activa en emissierechten verzekeringsclaims opbrengst van de verkoop van schroot, afvalmaterialen etc. diversen totaal andere bedrijfsopbrengsten, vóór bijzondere posten bijzondere posten (zie toelichting 8) doorlopende activiteiten totaal beëindigde activiteiten totaal In de subsidies is een bedrag van € 6 miljoen (2004: € 5 miljoen) aan investeringssubsidies begrepen.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

96


(5) Specificatie van Loonkosten, Afschrijvingen en Overige bedrijfslasten 2005

loonkosten: in doorlopende activiteiten - lonen en salarissen - sociale lasten - vergoedingen na uitdiensttreding (zie ook toelichting 27) totaal doorlopende activiteiten totaal beëindigde activiteiten totaal

1.119 186 47

2004

1.117 197 28 1.352 33 1.385

afschrijvingen in doorlopende activiteiten - afschrijving van immateriële activa - afschrijving van materiële vaste activa - afwaarderingen totale afschrijvingen, vóór bijzondere posten - bijzondere posten (zie toelichting 8) totaal doorlopende activiteiten totaal beëindigde activiteiten totaal

34 440 22 496 64

1.342 69 1.411

21 455 14 490 108 560 7 567

overige bedrijfslasten in doorlopende activiteiten - toevoegingen aan voorzieningen - koersverschillen - diversen totaal overige bedrijfsopbrengsten, vóór bijzondere posten - bijzondere posten (zie toelichting 8) totaal doorlopende activiteiten totaal beëindigde activiteiten totaal

31 3 12 46 31

598 15 613

60 23 0 83 110 77 77

193 -7 186

(6) Netto financiële lasten rentebaten rentelasten geactiveerde bouwrente netto rentelasten koersverschillen baten uit overige effecten rentelast op contant gemaakte voorzieningen diversen totaal netto financieringslasten, vóór bijzondere posten rentelasten bijzondere posten (zie toelichting 8) totaal doorlopende activiteiten In 2005 bedroeg het rentepercentage voor het activeren van bouwrente 5% (2004: 5%). Jaarverslag 2005

www.dsm.com

97

2005

2004

19 -92 6 -67 -7 1 -2 5 -70 -8 -78

22 -88 6 -60 3 1 -56 -56


(7) Winst per gewoon aandeel doorlopende activiteiten voor bijzondere posten


resultaat voor bijzondere posten

bijzondere posten

totaal

561 -16 545

2 2

563 -16 547

-36 -36

527 -16 511

190.783

-

190.783

-

190.783

1.066 191.849

-

1.066 191.849

-

1.066 191.849

2,86 2,84

0,01 0,01

2,87 2,85

-0,19 -0,19

2,68 2,66

0,875

-

0,875

-

0,875

415 -22 393

8 8

423 -22 401

-130 -130

293 -22 271

191.617

-

191.617

-

191.617

375 14 192.006

-

375 14 192.006

-

375 14 192.006

2,05 2,05

0,04 0,04

2,09 2,09

-0,68 -0,68

1,41 1,41

0,875

-

0,875

-

0,875

2005

nettowinst toekomend aan aandeelhouders van Koninklijke DSM N.V. dividend op cumulatief preferente aandelen nettowinst gebruikt voor berekening winst per aandeel gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen (x 1.000) effect van verwatering: - aandelenopties gecorrigeerd gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen winst per aandeel in euro: - uitstaande aandelen - na verwatering in 2005 betaald dividend per aandeel in euro

2004

nettowinst toekomend aan aandeelhouders van Koninklijke DSM N.V. dividend op cumulatief preferente aandelen nettowinst gebruikt voor berekening winst per aandeel gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen (x 1.000) effect van verwatering: - aandelenopties - converteerbare obligatielening gecorrigeerd gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen winst per aandeel in euro: - uitstaande aandelen - na verwatering in 2004 betaald dividend per aandeel in euro

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

98


(8) Bijzondere posten 2005

bijzondere baten: - boekwinst op desinvesteringen - vrijval voorziening milieukosten totaal bijzondere baten

23 36

2004

19 59

bijzondere lasten: - verlies op de verkoop van activiteiten - toevoegingen aan voorzieningen voor reorganisatieen afvloeiingskosten - toevoegingen aan overige voorzieningen - afwaardering van immateriële activa en materiële vaste activa - afwaardering overige activa totaal bijzondere lasten

-3

-

-28 -64 -

-94 -15 -108 -1 -95 -36 -8 -15 -59 23 -36 -36

netto financieringslasten aandeel in resultaat geassocieerde deelnemingen (netto) totaal bijzondere posten (voor belastingen) belastingen totaal bijzondere posten (na belastingen) belang van derden nettoresultaat bijzondere posten

19

-218 -199 -199 57 -142 12 -130

2005 De baten uit de verkoop van activiteiten betreffen boekwinsten op de verkoop van DSM Bakery Ingredients en de verkoop van land (DSM Nutritional Products). Uit jurisprudentie bleek dat een voorziening voor milieukosten kon vrijvallen. Het verlies op de verkoop van activiteiten heeft betrekking op de verkoop van de SBR-activiteiten. De toevoeging aan voorzieningen voor reorganisatieen afvloeiingskosten is voornamelijk het saldo van herstructurerings- en reorganisatiekosten op de locatie Linz (€ 15 miljoen) en lasten als gevolg van de sluiting van de locatie South Haven (VS) van DSM Pharmaceutical Products (€ 11 miljoen). De afwaardering van immateriële activa en materiële vaste activa heeft betrekking op afwaardering van materiële vaste activa op de locatie Linz (€ 6 miljoen), de locatie South Haven (€ 27 miljoen) en de locatie Montreal in Canada (€ 31 miljoen). De netto financieringslasten hebben betrekking op heffingsrente in verband met de vaststelling van de definitieve belastingaanslag in Nederland over de jaren 1997 en 1998. Het aandeel in de winst van geassocieerde deelnemingen (netto) houdt verband met een afwaardering van het aandeel van DSM in de activa van Methanor. In de belastingen over bijzondere posten zijn ook de vorderingen inzake bronbelastingen over voorgaande jaren en de afwikkeling van definitieve belastingaanslagen in Nederland over voorgaande jaren begrepen. 2004 De bijzondere baten in 2004 betreffen boekwinst op de verkoop van land (Performance Materials). De toevoeging aan voorzieningen voor reorganisatieen afvloeiingskosten is het saldo van herstructurerings- en reorganisatiekosten bij DSM Anti-Infectives (€ 44 miljoen) en bij de productie-activiteiten op de locatie Geleen (€ 50 miljoen, Other activities). De toevoeging aan de overige voorzieningen betreft een verlieslatend inkoopcontract op het gebied van anti-infectiva. De afwaardering van activa hangt geheel samen met de herstructureringen en reorganisaties in het cluster Life Science Products.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

99


(9) Immateriële activa stand 31 december 2003 aanschafwaarde afschrijvingen boekwaarde veranderingen in boekwaarde: - investeringen - afschrijvingen - afwaarderingen - koersverschillen - herrubriceringen - overig stand 31 december 2004 aanschafwaarde afschrijvingen boekwaarde veranderingen in boekwaarde: - investeringen - acquisities - verkopen - afschrijvingen - koersverschillen - geclassificeerd als ‘voor verkoop aangehouden’ - herrubriceringen - overig stand 31 december 2005 aanschafwaarde afschrijvingen boekwaarde

totaal

goodwill

licenties en octrooien

overige

515 64 451

355 355

72 38 34

88 26 62

44 -22 -1 -32 14 -1 2

-29 -29

17 -10 -1 -2 13 -1 16

27 -12 -1 1 0 15

545 92 453

326 326

102 52 50

117 40 77

24 526 -4 -35 54 -13 -2 0 550

368 48 0 416

19 7 -7 5 -13 0 -6 5

5 151 -4 -28 1 -2 6 129

1.110 107 1.003

742 742

93 38 55

275 69 206

DSM heeft bij fusies en overnames verscheidene entiteiten verworven die worden verantwoord volgens de ‘purchase’ methode, als gevolg waarvan goodwill en andere immateriële activa in de balans zijn opgenomen. De aan de verworven activa en passiva toegeschreven bedragen zijn gebaseerd op aannames en schattingen betreffende hun reële waarde. Bij het maken van deze schattingen overlegt het management waar nodig met onafhankelijke gekwalificeerde taxateurs. Een verandering in aannames en schattingen kan leiden tot wijzigingen in de waarde die aan bepaalde activa wordt toegekend of in de geschatte economische levensduur. Dit kan gevolgen hebben voor de hoogte van de bedragen die in de winsten verliesrekening worden verwerkt of het tijdstip waarop deze worden verwerkt, bijvoorbeeld de afschrijving van immateriële activa. In de boekwaarde van de goodwill ultimo 2005 is een bedrag van € 366 miljoen begrepen dat betrekking heeft op de acquisitie van Catalytica in 2001 en een bedrag van € 358 miljoen betreffende de acquisitie van NeoResins in 2005. De goodwill van Catalytica wordt toegerekend aan DSM Pharmaceuticals Inc.als kasstroomgenererende eenheid en wordt jaarlijks getoetst op de noodzaak van een eventuele waardevermindering op basis van de Annual Strategic Review (ASR) voor de business. De goodwill van DSM NeoResins wordt getoetst op het niveau van de businessgroepen DSM Coating Resins en DSM Composite Resins (die momenteel worden samengevoegd tot het nieuwe DSM Resins). In alle gevallen wordt de boekwaarde getoetst aan de reële waarde van de activiteit. De reële waarde wordt gebaseerd op parameters die binnen de industrie veelvuldig worden toegepast bij acquisities van soortgelijke activiteiten. Hierbij horen onder meer een kasstroom over een periode van 10 jaar en een restwaarde zonder groei. De toegepaste disconteringsvoeten liggen tussen 6 en 8%.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

100


De overige immateriële activa omvatten: aanschafwaarde

afschrijvingen

boekwaarde

waarvan acquisitiegerelateerd

100 11 3 154 7 275

44 3 2 19 1 69

56 8 1 135 6 206

8 7 126 141

applicatiesoftware marketing-gerelateerd gerelateerd aan klanten technologie-gerelateerd overige totaal

(10) Materiële vaste activa

stand 31 december 2003 aanschafwaarde afschrijvingen boekwaarde veranderingen in boekwaarde: - investeringen - inbedrijfstellingen - verkopen - afschrijvingen - afwaarderingen - koersverschillen - herrubriceringen - overig stand 31 december 2004 aanschafwaarde afschrijvingen boekwaarde veranderingen in boekwaarde: - investeringen - inbedrijfstellingen - acquisities - verkopen - afschrijvingen - afwaarderingen - koersverschillen - geclassificeerd als ‘voor verkoop aangehouden’ - overig stand 31 december 2005 aanschafwaarde afschrijvingen boekwaarde Jaarverslag 2005

www.dsm.com

totaal

land en gebouwen

fabrieken en en installaties

overige apparatuur

in aanleg

niet in gebruik voor bedrijfsactiviteiten

8.843 4.644 4.199

1.629 595 1.034

6.284 3.794 2.490

306 246 60

611 6 605

13 3 10

304 -10 -469 -147 -56 -14 4 -388

19 34 -3 -55 -14 -12 -13 8 -36

86 393 -5 -392 -93 -35 -1 -4 -51

5 14 -1 -22 -1 -5

194 -441 -40 -8 -3 -298

-1 3 2

8.838 5.027 3.811

1.635 637 998

6.566 4.127 2.439

299 244 55

323 16 307

15 3 12

378 88 -126 -446 -86 140 -6 -3 -61

16 39 48 -44 -57 -26 34 -1 8 17

94 218 30 -63 -372 -33 85 -5 -8 -54

4 7 1 -15 -17 -1 1 -3 -23

264 -264 9 -4 -26 20 -1

-

8.804 5.054 3.750

1.664 649 1.015

6.483 4.098 2.385

284 252 32

343 37 306

30 18 12

101


Onder de materiële vaste activa zijn activa begrepen met een boekwaarde van € 34 miljoen (ultimo 2004: € 49 miljoen) die verkregen zijn op grond van finance lease-overeenkomsten. De hiermee samenhangende verplichtingen zijn opgenomen onder Opgenomen leningen en bedragen € 22 miljoen (ultimo 2004: € 40 miljoen). Het totaal van de minimale leasebetalingen bedroeg op de balansdatum € 25 miljoen en hun contante waarde bedroeg € 24 miljoen. Overzicht minimale leasebetalingen in de tijd: lease 14 6 5 25

2006 2007 - 2010 na 2010 totaal

(11) Latente belastingen latente belastingvorderingen latente belastingverplichtingen netto latente belastingvorderingen

2005

2004

517 198 319

432 147 285

De netto latente belastingvorderingen namen per saldo met € 34 miljoen toe als gevolg van de volgende mutaties: stand ultimo 2004

285

uitgestelde belastingen belastingen verwerkt in eigen vermogen acquisities en verkopen koersverschillen overig stand ultimo 2005

-14 7 -37 21 57 319

De mutaties onder de noemer “overig” bestaan voor het grootste deel uit herrubriceringen.

(12) Geassocieerde deelnemingen stand begin jaar mutaties: - aandeel in resultaat - dividend - kapitaalstortingen - acquisities - verkopen - overige waardeveranderingen - overboekingen - overig stand einde jaar waarvan verstrekte leningen

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

102

2005

2004

78

76

-2 -3 2 2 -9 -21 -2 -2 43 -

9 -7 6 -6 78 2


(13) Vooruitbetaalde pensioenkosten 2005

2004

stand begin jaar

355

286

mutaties: - ten laste van het resultaat gebracht - werkgeverspremies - herrubriceringen stand einde jaar

13 35 2 405

10 59 355

Zie voor meer details toelichting 27.

(14) Overige financiële activa totaal

overige effecten

overige vorderingen

overige vooruitbetalingen

stand 31 december 2003

92

41

15

36

mutaties: - ten laste van het resultaat gebracht - kapitaalstortingen - verstrekte leningen - aflossingen - koersverschillen - overboekingen naar vlottende activa - overige stand 31 december 2004

-3 6 1 -5 1 -6 -4 82

6 -1 46

1 -5 1 -1 11

-3 -6 -2 25

mutaties: - ten laste van het resultaat gebracht - kapitaalstortingen - verkopen - verstrekkingen - verstrekte leningen - aflossingen - koersverschillen - overboekingen naar vlottende activa stand 31 december 2005

-3 4 -3 3 111 -5 4 -4 189

4 -2 1 49

-1 3 111 -5 3 1 123

-3 1 -6 17

Overige effecten hebben betrekking op belangen in ondernemingen met activiteiten die de activiteiten van DSM ondersteunen, zoals venturefondsen. Onder Overige effecten is een bedrag van € 45 miljoen begrepen dat betrekking heeft op niet aan de beurs genoteerde belangen in ondernemingen waarvan de reële waarde niet op betrouwbare wijze kan worden vastgesteld omdat voor deze belangen in ondernemingen geen prijsnotering op de actieve markt beschikbaar is. Deze effecten worden daarom gewaardeerd tegen kostprijs. De toename van de verstrekte leningen heeft voor het grootste deel betrekking op een lening aan het Gist-brocades pensioenfonds.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

103


(15) Voorraden grond- en hulpstoffen, tegen kostprijs halffabrikaten en gereed product, tegen kostprijs afwaardering naar netto opbrengstwaarde totaal

2005

2004

442 1.120 1.562 -27 1.535

540 850 1.390 -42 1.348

De boekwaarde van de voorraden afgewaardeerd naar netto opbrengstwaarde is € 78 miljoen; de waarde-aanpassingen van voorraden die ten laste van de winsten verliesrekening zijn gebracht bedragen in totaal € 4 miljoen.

(16) Vorderingen handelsdebiteuren vorderingen op geassocieerde deelnemingen te vorderen vennootschapsbelasting overige belastingen en premies sociale verzekeringen subsidies overige vorderingen overlopende posten waardecorrecties in verband met oninbaarheid totaal

2005

2004

1.350 13 58 92 3 59 48 1.623 -26 1.597

1.261 25 68 89 7 63 66 1.579 -23 1.556

In de subsidies is een bedrag van € 2 miljoen (2004: € 3 miljoen) aan investeringssubsidies en een bedrag van € 1 miljoen (2004: € 4 miljoen) aan kostensubsidies begrepen.

(17) Voor verkoop aangehouden activa en passiva Voor verkoop aangehouden activa en passiva hebben betrekking op de verwachte verkoop van de businessunit DSM Minera en omvatten: activa immateriële activa materiële vaste activa voorraden vorderingen totaal activa

13 6 13 11 43

passiva overige kortlopende schulden totaal passiva

8 8

De overeenkomst voor de verkoop van DSM Minera werd ondertekend en bekrachtigd op 19 januari 2006. De verkoop heeft officieel per 1 januari 2006 plaatsgevonden.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

104


(18) Vermogen 2005

2004

stand begin jaar

4.857

5.164

resultaat boekjaar herrubricering cumulatief preferente aandelen A koersverschillen na belastingen uitgekeerd dividend inkoop gewone aandelen opbrengst heruitgegeven gewone aandelen overige mutaties stand einde jaar

520 233 135 -186 -170 102 50 5.541

270 -233 -66 -195 -119 11 25 4.857

Onder overige mutaties 2005 is de mutatie in het belang in dochterondernemingen van € 48 miljoen begrepen. Op 1 januari 2005, de datum waarop DSM overging op IAS 32/39, was niet zonder meer duidelijk dat de cumulatief preferente aandelen A voldeden aan alle eisen die aan een eigen-vermogen instrument worden gesteld volgens IAS 32 paragraaf 16. Hierover werd in de loop van het eerste kwartaal duidelijkheid verschaft door aanpassing van het contract met de houders van deze aandelen. Om deze reden zijn de cumulatief preferente aandelen in de openingsbalans van 2005 (waarbij IAS 32/39 is toegepast) opgenomen als schuld, die in de loop van het eerste kwartaal is teruggenomen. Voor details over de gevolgen van IFRS voor het vermogen zie toelichting 35: eerste toepassing van IFRS door DSM. Na balansdatum werden door de Raad van Bestuur de volgende dividenden vastgesteld: € 0,36 per cumulatief preferent aandeel A (2004: € 0,36) € -,- per cumulatief preferent aandeel C (2004: € 0,16) € 1,00 per gewoon aandeel (2004: € 0,875) totaal

2005

2004

16 191 207

16 6 168 190

Het voorgestelde dividend op gewone aandelen moet nog worden goedgekeurd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en is niet in mindering gebracht op het eigen vermogen. Aandelenkapitaal Per 31 december 2005 bedroeg het maatschappelijk kapitaal € 1.125 miljoen, verdeeld over 306.960.000 gewone aandelen, 44.040.000 cumulatief preferente aandelen A en 375.000.000 cumulatief preferente aandelen B, elk met een nominale waarde van € 1,50, en 1.200.000.000 cumulatief preferente aandelen C, met een nominale waarde van € 0,03. Het verloop van het aantal aandelen in 2005 is weergegeven in onderstaande tabel.

stand 31 december 2004* uitgifte aandelen i.v.m. uitoefening optierechten inkoop eigen aandelen stand 31 december 2005 aantal ingekochte aandelen per 31 december 2005 aantal uitstaande aandelen per 31 december 2005

gewoon

geplaatste aandelen cumprefs A

cumprefs C

ingekochte eigen aandelen gewoon cumprefs C

201.953.008

44.040.000

37.500.000

9.996.112

37.500.000

201.953.008

44.040.000

37.500.000

-5.108.069 6.142.000 11.030.043

37.500.000

11.030.043

-

37.500.000

190.922.965

44.040.000

-

* In dit overzicht wordt de splitsing van het DSM-aandeel geacht te hebben plaatsgevonden per 31 december 2004.

Het gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen over 2005 bedroeg 190.783.006 stuks. Alle uitstaande aandelen zijn volgestort.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

105


Agio Van het agio ad € 545 miljoen kan € 139 miljoen als geheel belastingvrij worden aangemerkt. Ingekochte gewone eigen aandelen Ultimo 2004 had DSM de beschikking over 9.996.112 ingekochte gewone aandelen (nominaal bedrag € 15 miljoen, dit is 4,1% van het aandelenkapitaal). In 2005 gebruikte DSM 5.108.069 gewone aandelen voor het afdekken van optierechten. De onderneming kocht 6.142.000 gewone eigen aandelen in. Ultimo 2005 had DSM de beschikking over 11.030.043 ingekochte gewone aandelen (nominaal bedrag € 17 miljoen, dit is 4,5% van het aandelenkapitaal). De gemiddelde verkrijgingsprijs van de ingekochte gewone aandelen was € 23,82. De ingekochte gewone eigen aandelen zijn bestemd voor het afdekken van management- en personeelsopties. Overige reserves translatiereserve

‘hedging’ reserve

reële waarde reserve

reserve voor op aandelen gebaseerde beloningen

totaal


-51

-1

-

4

-48

veranderingen in reële waarde van kasstroomafdekkingen netto wijziging valutakoersen toegekende opties stand 31 december 2005

128 77

-2 -3

0 0

7 11

-2 128 7 85

(19) Verplichtingen inzake personeelsbeloningen 2005

2004

stand begin jaar

385

425

lasten acquisities verkopen werkgeversbijdrage wijziging valutakoersen overige mutaties stand einde jaar waarvan kortlopend

46 34 -31 -69 13 10 388 25

34 -61 -8 -5 385 40

De Verplichtingen inzake personeelsbeloningen ad € 388 miljoen (2004: € 385 miljoen) omvatten onder meer een bedrag van € 321 miljoen (2004: € 314 miljoen) dat betrekking heeft op verplichtingen ten aanzien van toegezegd-pensioenregelingen en regelingen voor vergoeding van medische kosten, overige personeelsbeloningen op lange termijn zoals jubileumuitkeringen en langdurig verzuim met doorbetaling van salaris voor een bedrag van € 21 miljoen (2004: € 17 miljoen) en € 46 miljoen (2004: € 54 miljoen) voor andere regelingen. De verplichting voor vergoedingen na beëindiging dienstverband wordt tevens in detail besproken in toelichting 27.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

106


(20) Voorzieningen 2005

kosten van herstructureringen en afvloeiingsregelingen milieukosten overige voorzieningen totaal

2004

totaal

waarvan kortlopend

totaal

waarvan kortlopend

207 54 102 363

156 24 38 218

306 91 87 484

175 21 22 218

Indien het effect van de tijdswaarde van geld materieel is, worden voorzieningen bepaald op basis van de contante waarde van de verwachte kasstromen die nodig zijn om aan de verplichting te voldoen. De gebruikte disconteringsvoet is gebaseerd op swap rates voor verschillende termijnen, vermeerderd met 75 tot 100 basispunten afhankelijk van die termijnen. De Voorziening voor kosten van herstructureringen en afvloeiingsregelingen heeft vooral betrekking op de kosten van afvloeiingsregelingen die verband houden met het ontslag en de overplaatsing van medewerkers, de kosten van het beëindigen van contracten en adviseurskosten. Deze voorzieningen hebben een gemiddelde looptijd van 1 tot 3 jaar. Onder de Voorziening voor milieukosten zijn onder andere verplichtingen ten aanzien van bodemsanering opgenomen. Deze voorzieningen hebben een gemiddelde looptijd van meer dan 10 jaar. Onder Overige voorzieningen is een aantal posten samengevoegd. Deze betreffen onder andere verplichtingen voor het opruimen van buitengebruikgestelde productieplatformen voor olie- en gaswinning en voor locatieherstel, uitgaven in verband met claims en voorzieningen voor verliesgevende contracten. Deze voorzieningen hebben een gemiddelde looptijd van 5 tot 10 jaar. Het totaal van langlopende en kortlopende voorzieningen nam af met € 121 miljoen. Dit is het saldo van de volgende mutaties:

kosten van herstructureringen en afvloeiingsregelingen milieukosten overige voorzieningen totaal

stand op 1 januari 2005

toevoegingen

vrijval

gebruikt

koersverschillen

overige mutaties

stand ultimo 2005

306 91 87 484

45 11 33 89

-7 -36 -2 -45

-145 -12 -18 -175

5 2 1 8

3 -2 1 2

207 54 102 363

De overige mutaties hebben onder meer betrekking op overboekingen van en naar andere balansposten. De toevoeging aan de Voorziening voor kosten van herstructureringen en afvloeiingsregelingen heeft vooral betrekking op het cluster Life Science Products (€ 28 miljoen) en DSM Nutritional Products (€ 15 miljoen). De onttrekking aan deze voorziening betreft uitgaven in verband met herstructureringen bij DSM Pharmaceutical Products, DSM Food Specialties, DSM Anti-Infectives, DSM Nutritional Products, DSM Elastomers en DSM Industrial Services (Copernicus-project).

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

107


(21) Opgenomen leningen 2005

obligatieleningen onderhandse leningen verplichtingen m.b.t. financial lease kredietinstellingen cumulatief preferente aandelen A totaal

totaal

waarvan kortlopend

totaal

2004 waarvan kortlopend

1.057 492 22 139 1.710 1.710

140 37 13 139 329 329

1.131 538 40 82 1.791 233 2.024

383 46 16 82 527 527

Voor meer informatie over de herrubricering van cumulatief preferente aandelen A zie toelichting 18. In overeenkomsten betreffende leningen met een schuldrest ultimo 2005 van € 1.322 miljoen, waarvan € 147 miljoen kortlopend (ultimo 2004: € 1.392 miljoen, waarvan € 400 miljoen kortlopend), zijn clausules opgenomen die het stellen van zekerheden beperken. De documentatie bij de obligatielening van € 300 miljoen die in november 2005 is uitgegeven bevat een “change of control”-clausule. Deze geeft investeerders in de obligaties het recht om terugbetaling tegen nominale waarde te eisen indien 50% of meer van de DSM-aandelen in handen zijn van een derde en indien de kredietwaardigheidsrating van de onderneming daalt tot minder dan “investment grade” (< BBB-). Voor onderhandse leningen zijn geen zekerheden van hypothecaire aard gesteld (ultimo 2004: eveneens nihil). De opgenomen leningen hadden ultimo 2005 voor een bedrag van € 630 miljoen een resterende looptijd van meer dan 5 jaar. Op de langlopende schulden exclusief kredietinstellingen zal worden afgelost in: - 2006 - 2007 - 2008 - 2009 en 2010 - 2011 t/m 2015 - na 2015 totaal

190 462 36 253 630 0 1.571

In de volgende tabel zijn de leningen (exclusief schulden aan kredietinstellingen en cumulatief preferente aandelen) onderverdeeld naar valuta: EUR USD CNY CAD ZAR overig totaal

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

108

2005

2004

986 459 124 2 1.571

1.117 407 107 56 16 6 1.709


De balanspost Opgenomen leningen daalde per saldo met € 314 miljoen. De mutaties zijn als volgt te specificeren: stand 31 december 2004

2.024

opgenomen leningen aflossingen mutaties in de reële waarde: mutatie schulden aan kredietinstellingen wijziging valutakoersen herrubricering cumulatief preferente aandelen A overboeking overige mutaties stand 31 december 2005

348 -487 -27 42 100 -233 -1 -56 1.710

De mutaties in de reële waarde van de externe leningen worden gecompenseerd door de mutaties in de reële waarde van de gerelateerde financiële derivaten (zie ook toelichting 26). De overige mutaties hadden betrekking op de vergroting van het DSM-aandeel in DSM Biologics Holdings, Inc. Het gemiddelde effectieve interestpercentage op de in 2005 uitstaande leningenportfolio inclusief de aan de leningen gekoppelde financiële instrumenten, bedroeg over 2005 4,1% (2004: 4,2%). Onderstaande tabel geeft een overzicht van de obligatieleningen: 4.75% 6.25% 6.75% 6.38% 4.00% totaal

DEM-lening NLG-lening USD-lening EUR-lening EUR-lening

1998-2005 1996-2006 1999-2009 2000-2007 2005-2015

2005

2004

140 204 413 300 1.057

383 143 182 423 1.131

Alle obligatieleningen zijn vastrentend. De vaste rentetarieven van de 6,25% NLG-lening 1996-2006, de 6,75% USD-lening 1999-2009 en de 6,38% EUR-lening 2000-2007 zijn omgezet in variabele tarieven door middel van renteswaps (reële-waarde-afdekkingen). De 6,38% EUR-lening 2000-2007 werd in 2000 omgezet naar dollars als afdekking van het valutarisico in verband met de nettoinvesteringen in dochterondernemingen in US-dollars. Deze netto-investeringsafdekking werd in 2005 opgeheven. In 2005 werd deze EUR-lening omgezet naar Zwitserse franken om het valutarisico in verband met netto-investeringen in dochterondernemingen in Zwitserse franken af te dekken. De 4.00% EUR-lening 2005-2015 werd in 2005 “geprehedged” (kasstroomafdekking) als toekomstige transactie, wat resulteerde in een lagere effectieve vaste rente van 3,66%.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

109


Onderstaande tabel geeft een overzicht van de onderhandse leningen: 9,22% 9,3% 4,34% variabel (6 maanden) variabel 12,9% variabel (onbepaald) 5,51% 5,61% 3,67%

NLG-lening NLG-lening NLG-lening NLG-lening CNY-lening ZAR-lening CNY-lening USD-lening USD-lening CAD-leningen overige leningen

1990-2005 1991-2006 1998-2008 2000-2014 2002-2005 2002-2006 2002-2010 2003-2013 2003-2015

totaal

2005

2004

7 11 69 123 128 127 27 492

12 7 15 67 20 16 87 115 110 46 43 538

De vaste rente van de 5,51% USD-lening 2003-2013 is omgezet in een variabele rente door middel van een renteswap (reële-waardeafdekking). In de loop van 2005 werd deze renteswap beëindigd. De hieruit voortvloeiende bate zal worden afgeschreven tot het einde van de looptijd, hetgeen resulteert in een effectief vast US-dollar rentepercentage van 4,29% voor de lening. De valutacomponent van de 5,61% USD-lening 2003-2015 werd omgezet naar euro’s (kasstroomafdekking). De resulterende EURverplichting werd omgezet naar Zwitserse franken om het valutarisico in verband met netto-investeringen in dochterondernemingen in Zwitserse franken af te dekken. DSM’s beleid ten aanzien van het beheersen van financiële risico’s staat beschreven in toelichting 26.

(22) Overige langlopende schulden subsidies andere overlopende posten totaal

2005

2004

37 16 53

38 22 60

2005

2004

8 960 3 14 57 64 4 205 384 1.699

3 845 6 38 29 65 0 210 414 1.610

In de subsidies is een bedrag van € 37 miljoen (2004: € 38 miljoen) aan investeringssubsidies begrepen.

(23) Overige vlottende passiva vooruitontvangen handelscrediteuren te betalen wissels en cheques verschuldigd aan geassocieerde deelnemingen te betalen vennootschapsbelasting overige belastingen en premies sociale verzekeringen pensioenen overige passiva overlopende posten totaal In de ‘overlopende posten’ is een bedrag van € 1 miljoen (2004: € 1 miljoen) aan kostensubsidies begrepen.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

110


(24) Voorwaardelijke activa en voorwaardelijke passiva Voorwaardelijke passiva operationele leases garantieverplichtingen ten behoeve van geassocieerde deelnemingen en derden bestellingen op projecten in uitvoering overige totaal

2005

2004

34 28 8 17 87

23 19 11 6 59

De bestellingen op projecten in uitvoering worden grotendeels in 2006 afgewikkeld. Van de verplichtingen voor operationele lease heeft betrekking op: - 2006 - 2007 - 2008 - 2009 en 2010 - na 2010 totaal

9 6 4 5 10 34

Rechtsvervolging Er loopt sinds eind 2002 een onderzoek door de Europese Commissie en het Amerikaanse Department of Justice naar eventuele mededingingsbeperkende overeenkomsten en/of onderling afgestemde feitelijke gedragingen door een aantal EPDM-producenten, waaronder DSM. DSM heeft hieraan alle medewerking verleend en zal dit zo lang als nodig blijven doen. Naar aanleiding van de vermelde onderzoeken heeft een aantal afnemers civiele schadevergoedingsacties ingesteld tegen een aantal EPDM-producenten, waaronder DSM, waaronder een zogenaamde class action bij de United States District Court in Connecticut. DSM beschikt over een procedure voor het periodiek en systematisch monitoren van rechtsclaims.

(25) Belastinglasten Bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening moet DSM een schatting maken van de belastinglasten in elk van de landen waar de onderneming actief is. Dit proces houdt in dat een schatting wordt gemaakt van de feitelijke actuele belastingen en tijdelijke verschillen tussen de fiscale en de commerciële rapportage. Tijdelijke verschillen resulteren in latente belastingvorderingen en -verplichtingen die in de geconsolideerde balans worden opgenomen. De onderneming moet een inschatting maken van de waarschijnlijkheid dat latente belastingvorderingen kunnen worden gerealiseerd uit toekomstige belastbare winsten. Indien niet waarschijnlijk is dat (een gedeelte van) de latente belastingvorderingen zullen worden gerealiseerd, worden de latente belastingvorderingen gereduceerd. Afhankelijk van de mate waarin in toekomstige boekjaren de feitelijke resultaten verschillen van de schattingen, en afhankelijk van de belastingstrategieën die DSM eventueel zou kunnen implementeren, kunnen veranderingen in de waardering van latente belastingvorderingen noodzakelijk zijn, en deze kunnen de financiële positie en de winst van de onderneming beïnvloeden. De belastinglast over het totale resultaat bedroeg € 150 miljoen (2004: € 38 miljoen). In 2005 was in de bijzondere posten een belastingbate van € 23 miljoen begrepen, tegenover een bate van € 57 miljoen in 2004. .

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

111


De belastinglast kan als volgt worden onderverdeeld: 2005

2004

-173 23 -150

-95 57 -38

-82 -54 -136

14 38 52

-93 69 -3 13 -14

-163 -23 30 66 -90

-150

-38

2005

2004

nominaal belastingtarief Nederland

31,5

34,5

belastingeffect van: - afwijkende tarieven - niet-belastbare baten en niet-aftrekbare lasten - overige effecten effectieve belastingdruk exclusief bijzondere posten effectieve belastingdruk inclusief bijzondere posten

-9,9 -0,9 3,0 23,7 21,9

-14,5 -0,6 19,4 13,1

totale belastinglast op resultaat uit doorlopende activiteiten vóór bijzondere posten belastinglast over bijzondere posten totale belastinglast op doorlopende activiteiten waarvan: actuele belastingen - lopend jaar - aanpassingen uit voorgaande jaren uitgestelde belastingen - afkomstig van tijdelijke verschillen en het tenietdoen daarvan - aanpassingen uit voorgaande jaren - wijziging belastingtarief - bate uit mutaties in verliescompensaties en belastingvorderingen

totale belastinglast De aansluiting tussen het belastingtarief in Nederland en het effectieve belastingpercentage is als volgt: in %

Het verschil tussen de effectieve belastingdruk inclusief bijzondere posten en de effectieve belastingdruk exclusief bijzondere posten werd in 2005 veroorzaakt door het feit dat in de bijzondere posten een aparte (positieve) belastingpost was begrepen. In 2004 werd het verschil veroorzaakt door de relatief hoge belastingdruk over het bijzondere verlies. Voor een bedrag van € 115 miljoen (2004: € 121 miljoen) aan compensabele verliezen werden geen latente belastingvorderingen opgenomen.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

112


De latente belastingvorderingen en -verplichtingen betreffen de volgende balanscategorieën: ultimo 2005 latente latente belasting belasting vordering verplichting

immateriële activa materiële vaste activa financiële activa overige vaste activa voorraden vorderingen overige vlottende activa vermogen overige langlopende schulden langlopende voorzieningen langlopende leningen overige kortlopende schulden te verrekenen belastingen

25 72 35 2 52 3 3 0 29 69 9 57 520 876 -359 517

compensatie totaal

47 295 15 123 35 1 0 10 7 11 6 7 557 -359 198

latente belasting vordering

ultimo 2004 latente belasting verplichting

11 55 60 2 42 34 0 1 27 133 37 27 391 820 -388 432

1 229 74 122 35 3 7 12 3 9 12 28 535 -388 147

(26) Financiële instrumenten Beleid ten aanzien van financiële risico’s Algemeen DSM is onderhevig aan verschillende financiële risico’s: liquiteitsrisico, valutarisico, renterisico en kredietrisico. Het financiële risicobeleid is erop gericht om op de korte termijn de effecten van koersen renteschommelingen op het resultaat te beperken en om op lange termijn de vigerende marktwisselkoersen en marktrentes te volgen. Binnen DSM is het financiële risicomanagement gecentraliseerd. DSM maakt gebruik van financiële derivaten om de financiële risico’s met betrekking tot zijn activiteiten te beheersen. DSM houdt geen financiële derivaten met het doel deze te verhandelen. Liquiditeitsrisico Het liquiditeitenbeheer van DSM vindt zoveel mogelijk gecentraliseerd via een In-House Bank plaats. Hiertoe wordt in de belangrijkste landen gebruik gemaakt van cash-pools die hoofdzakelijk werken op basis van zero-balancing overeenkomsten. De onderneming beschikt over twee geconfirmeerde kredietfaciliteiten van resp. € 400 miljoen en € 500 miljoen, in totaal € 900 miljoen (2004: drie kredietfaciliteiten), en twee Commercial Paper programma’s, een van € 900 miljoen (2004: € 900 miljoen) en een van $ 400 miljoen (2004: $ 400 miljoen). Er zal in totaal voor niet meer dan € 900 miljoen gebruik gemaakt worden van beide Commercial Paper Programma’s (2004: € 900 miljoen). Valutarisico Het valutarisico vloeit voort uit in de balans opgenomen activa en passiva, vaststaande toezeggingen en toekomstige transacties in andere valuta dan de euro. De voornaamste valuta’s die dit risico veroorzaken zijn de Amerikaanse dollar, het Britse pond en de Zwitserse frank. Termijncontracten, spottransacties en in beperkte mate valuta-opties worden gebruikt om de invloed van schommelingen in wisselkoersen te beperken. Over het algemeen hebben de termijncontracten en valuta-opties een looptijd van minder dan een jaar. DSM’s beleid is om de valutarisico’s die voortvloeien uit verkopen en inkopen volledig af te dekken op het moment waarop de handelsvorderingen of handelsverplichtingen in de balans worden opgenomen. Daarnaast kunnen werkmaatschappijen ervoor kiezen om – onder strenge voorwaarden – de valutarisico’s die voortvloeien uit vaststaande toezeggingen af te dekken. Valutarisico’s op basis van toekomstige transacties in Amerikaanse dollars worden incidenteel afgedekt, na een besluit daartoe van de Raad van Bestuur. Dit soort afdekkingen wordt behandeld als kasstroomafdekkingen. Het valutarisico dat voortvloeit uit de omrekening van DSM’s netto-investeringen in entiteiten die in andere valuta luiden dan in de euro wordt gedeeltelijk afgedekt. Netto activa die luiden in Zwitserse franken zijn tot op zekere hoogte afgedekt door middel van valutaswaps (CHF 826 miljoen). Netto activa die luiden in Amerikaanse dollars zijn tot op zekere hoogte afgedekt door middel van USD-leningen (USD 400 miljoen). Dit wordt gedaan in verband met de relatief hoge netto-investeringen in vreemde valuta. Jaarverslag 2005

www.dsm.com

113


Renterisico Het renterisicobeleid heeft tot doel de renterisico’s, die voortkomen uit de financiering van de onderneming, te beperken en daarmee tevens de netto-financieringskosten. Rente-instrumenten zullen alleen worden toegepast op basis van onderliggende posities. Het beleid vertaalt zich uiteindelijk in een gewenst profiel van vast-rentende en variabel-rentende posities, waarbij de variabel-rentende positie in principe niet groter is dan 60% van de nettoschuld. Voor het beheersen van het renterisico wordt gebruik gemaakt van renteswaps en in beperkte mate van rente-opties. Marktwaarde Financiële activa en financiële passiva worden initieel verantwoord tegen kostprijs, zijnde de reële waarde van de ontvangen bedragen na aftrek van transactiekosten. De reële waarde van financiële instrumenten wordt vervolgens geschat op basis van de beschikbare marktinformatie en geschikte waarderingsmethoden. De reële waarde van derivaten en opgenomen leningen is berekend door de verwachte kasstromen contant te maken tegen de geldende rentevoet. Voor de leningen die vallen onder de niet-vlottende financiële activa, handelscredieteuren, liquiditeiten en handelsdebiteuren benadert de boekwaarde de reële waarde. Opgenomen leningen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, met uitzondering van de leningen die betrekking hebben op reële-waardeafdekkingen. Hedge accounting DSM maakt gebruik van de volgende hedge accounting-modellen: fair value hedge accounting, cash flow hedge accounting en net investment hedge accounting om de bovengenoemde risico’s te beheersen. Een fair value hedge (reële-waardeafdekking) is bedoeld om de waarde van een actief of passief (de afgedekte post) vast te leggen. Veranderingen in de reële waarde van een als afdekking aangemerkt derivaat dat zeer effectief is als fair value hedge worden rechtstreeks in het resultaat verwerkt, samen met de verandering in de reële waarde van het betreffende actief, de betreffende verplichting of de betreffende vaststaande toezegging dat/die toe te rekenen is aan het afgedekte risico. Beide veranderingen in reële waarde vallen in de resultatenrekening dus tegen elkaar weg. Een cash flow hedge (kasstroomafdekking) heeft tot doel om voor kasstromen die zich in de toekomst zeer waarschijnlijk zullen voordoen de variabiliteit die het gevolg is van valuta- of renteschommelingen te beperken. Veranderingen in de reële waarde van een als afdekking aangemerkt derivaat dat zeer effectief is als cash flow hedge worden in het eigen vermogen verwerkt en geherrubriceerd naar het resultaat in dezelfde periode als die waarin de afgedekte voorspelde kasstroom het resultaat beïnvloedt. Op die manier worden schommelingen in de resultatenrekening vermeden. Het doel van een net investment hedge (netto-investeringsafdekking) is de waarde van een investering in een buitenlandse entiteit vast te leggen. Veranderingen in de reële waarde van een als afdekking aangemerkt derivaat dat zeer effectief is als net investment hedge worden in het eigen vermogen opgenomen. Daarmee wordt de beweeglijkheid van het afgedekte deel van de netto-investering gecompenseerd in het eigen vermogen. Indien de afdekkingen niet effectief blijken, komt dit direct tot uiting in het resultaat. DSM streeft ernaar deze risico’s te verkleinen door de effectiviteit van de afdekkingen nauwgezet te controleren door middel van een effectiviteitstoets. Een afdekking verliest zijn effectiviteit pas wanneer de veranderingen in de reële waarde van het hedging-instrument ten opzichte van de veranderingen in de reële waarde van het afgedekte risico buiten een bandbreedte 80-125% liggen. Alle afdekkingen in 2005 zijn effectief gebleken. Kredietrisico DSM beperkt het kredietrisico door gebruik te maken van kredietlimieten per financiële instelling en door uitsluitend zaken te doen met financiële instellingen met een hoge kredietwaardigheid. Op balansdatum waren er geen significante concentraties van kredietrisico.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

114


Financiële derivaten totaal

vlottende activa

vlottende passiva

renteswaps valutaswaps totaal financiële derivaten gerelateerd aan externe leningen

41 129 170

43 158 201

-2 -29 -31

valutatermijncontracten valuta-opties stand 31 december 2004

29 -14 185

38 5 244

-9 -19 -59

14 -7 7

22 11 33

-8 -18 -26

-36 -29

3 36

-39 -65

overige

renteswaps valutaswaps totaal financiële derivaten gerelateerd aan externe leningen valutatermijncontracten valuta-opties stand 31 december 2005 Mutaties in de waarde van externe leningen en daaraan gerelateerde derivaten in 2005 ten opzichte van 2004: afdekkingen op externe leningen

reële-waardeafdekkingen (renteswaps) kasstroomafdekkingen (valutaswaps) netto-investeringsafdekkingen (valutaswaps) totaal

externe leningen

derivaten

totaal

vermogen

W&V

27 -17 26 36

-27 11 -147 -163

-6 -121 -127

-6 -6

-2 -2

-119* -119

*Positief effect op de kasstroom van de beëindiging van de valutaswap van EUR naar USD op de 6,38% EUR-lening 2000-2007.

Renteswaps Renteswaps worden gebruikt om een goede mix van vastrentende en variabel-rentende externe leningen te bereiken. Deze swaps worden verantwoord als reële-waardeafdekkingen. De looptijd van de swaps komt overeen met die van de betreffende leningen. De hoofdsom van de voor reële-waardeafdekking van langlopende leningen gebruikte renteswaps bedroeg ultimo 2005 € 748 miljoen (2004: € 830 miljoen). Renteswaps worden incidenteel gebruikt om het vaste rentepercentage (exclusief de DSM-risico-opslag) van een nieuwe externe lening af te dekken vanaf de toekomstige uitgiftedatum. DSM bereikt daarmee dat voor een groot deel van zijn langlopende schulden in euro’s de rentekosten vanaf het begin vaststaan. Volgens IFRS worden deze swaps verantwoord als kasstroomafdekkingen. De 4,00% EUR-lening 2005-2015 (€ 300 miljoen) werd in 2005 “geprehedged” (kasstroomafdekking) als zeer waarschijnlijke toekomstige transactie, wat resulteerde in een lagere effectieve vaste rente van 3,66% (inclusief de DSM-risico-opslag). In 2005 vond een tweede renteswap van € 200 miljoen plaats voor de zeer waarschijnlijke herfinanciering van de 6,38% EUR 400 miljoen lening 20002007 die in 2007 afloopt. De hoofdsom van de voor kasstroomafdekking van toekomstige langlopende leningen gebruikte renteswaps bedroeg ultimo 2005 € 200 miljoen (2004: nihil). Valutaswaps Met valutaswaps wordt het valutarisico van leningen en netto-investeringen in dochterondernemingen in vreemde valuta afgedekt. Deze valutaswaps worden verantwoord als netto-investeringsafdekkingen. DSM maakt gebruik van valutaswaps om een deel van de nettoinvesteringen in activa in Zwitserse franken (CHF 826 miljoen) af te dekken. De hoofdsom van de voor netto-investeringsafdekking gebruikte valutaswaps bedroeg ultimo 2005 € 538 miljoen (2004: € 538 miljoen).

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

115


Valutaswaps die het valutarisico afdekken dat voortvloeit uit in de balans opgenomen activa en passiva, vaststaande toezeggingen en toekomstige transacties worden verantwoord als kasstroomafdekkingen. De hoofdsom van de op langlopende leningen betrekking hebbende valutaswaps die als kasstroomafdekking zijn aangemerkt bedroeg € 141 million (2004: € 141 miljoen). Valutatermijncontracten Om intercompany leningen en vorderingen/verplichtingen in de niet-functionele valuta van de dochterondernemingen af te dekken, maakt DSM gebruik van valutatermijncontracten. Deze afdekkingen zijn gebaseerd op onderliggende posities. Er wordt geen hedge accounting toegepast. De hoofdsom van de valutatermijncontracten bedroeg ultimo 2005 € 1.567 miljoen (2004: € 1.891 miljoen). DSM dekte zijn geschatte netto cashflow in USD voor 2006 (USD 306 miljoen) af door middel van valutatermijncontracten, meer specifiek termijncontracten op de gemiddelde dollarkoers, bij een gemiddelde dollarkoers over de vier kwartalen van USD 1,22 per euro. Door deze afdekking is een deel van de ‘netto USD-exposure’ van DSM vastgelegd op deze wisselkoers. De effecten van deze afdekkingen zullen worden verwerkt in het bedrijfsresultaat van de betrokken clusters. Valuta-opties Valuta-opties, meer specifiek average-rate options, worden gebruikt om bepaalde valutarisico’s met betrekking tot voorspelde transacties en vaststaande toezeggingen van werkmaatschappijen af te dekken. Deze opties bieden bescherming tegen verzwakking van de Amerikaanse dollar en stellen DSM tegelijkertijd in staat om te profiteren van versterking van de dollar. De premies voor deze instrumenten worden vooraf betaald en beïnvloeden het bedrijfsresultaat van de betrokken dochteronderneming. In 2004 dekte DSM twee contracten voor 2005 en 2006 op basis van vaststaande toezeggingen af door average-rate opties te kopen met een totale onderliggende waarde van USD 34,6 miljoen (2005) en USD 37,2 miljoen (2006). Daarnaast werden average-rate opties met een onderliggende waarde van USD 160 miljoen gebruikt om een deel van de verwachte netto-kasstroom in USD in de tweede helft van 2005 af te dekken tegen een wisselkoers van USD 1,20 per euro. De kosten van deze opties bedroegen € 2,3 miljoen. (27) Vergoedingen na uitdiensttreding De in de resultatenrekening verwerkte lasten voor vergoedingen na beëindiging dienstverband (toelichting 5) bestaan uit de volgende onderdelen: netto kosten gerelateerd aan toegezegd-pensioenregelingen netto kosten gerelateerd aan regelingen voor medische zorg netto kosten gerelateerd aan overige werknemersvergoedingen op lange termijn totaal doorlopende activiteiten beëindigde activiteiten totaal

2005

2004

22 5 20 47 1 48

21 -2 9 28 1 29

Voor 2006 zullen de kosten van toegezegd-pensioenregelingen en regelingen voor medische hulp die van 2005 benaderen. Pensioenen De groepsmaatschappijen van DSM kennen verschillende pensioenregelingen, die zijn afgestemd op de lokale regelgeving en praktijk in de landen waarin zij actief zijn. Aangezien deze pensioenregelingen zijn aangepast aan de wettelijke kaders, belastingwetgeving, lokale gewoonten en economische situatie in de betreffende landen, varieert de aard van de regelingen van land tot land. Toegezegd-pensioenregelingen (defined benefit plans) zijn van toepassing op de meerderheid van de werknemers in Nederland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en de Verenigde Staten. De rechten die aan deze regelingen kunnen worden ontleend zijn in de eerste plaats gebaseerd op het aantal dienstjaren en het (gemiddelde) eindloon. De meeste van deze verplichtingen zijn afgefinancierd en zijn overgedragen aan onafhankelijke pensioenfondsen en levensverzekeringsmaatschappijen. Verplichtingen inzake personeelsbeloningen zijn verplichtingen die in de toekomst zullen worden afgewikkeld en waarvoor bepaalde aannames moeten worden gedaan ten aanzien van de hoogte van de verplichtingen en de reële waarde van de fondsactiva. De betrokken lasten dienen toegerekend te worden aan het bij benadering geschatte dienstverband van de medewerkers in overeenstemming met de reglementen van de regelingen en de genomen investerings- en financieringsbeslissingen. Voor de administratieve verantwoording moet het management aannames doen ten aanzien van variabelen als de disconteringsvoet, toekomstige salarisverhogingen, rendement op fondsbeleggingen en toekomstige medische kosten. Het management voert voor belangrijke regelingen tenminste een keer per jaar overleg met externe actuarissen over deze aannames. Veranderingen in deze belangrijke aannames kunnen een significante invloed hebben op de verwachte uitkeringsverplichtingen, financieringsbehoefte en periodieke kosten.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

116


In de balans zijn voor toegezegd-pensioenregelingen de volgende bedragen opgenomen: contante waarde van uitkeringsverplichting uitkeringsverplichting op 1 januari mutaties: - servicekosten - interestkosten - werknemerspremies - regelingswijzigingen - netto actuariele bate (-) of verlies (+) - koersverschillen - acquisities - desinvesteringen - ‘curtailments’ - betaalde vergoedingen - overig uitkeringsverplichting ultimo jaar reële waarde van de fondsactiva fondsactiva op 1 januari mutaties: - feitelijk rendement fondsbeleggingen - werkgeverspremies - werknemerspremies - koersverschillen - betaalde vergoedingen - overig fondsactiva op 31 december netto activa contante waarde van uitkeringsverplichtingen reële waarde van de fondsactiva financieringsstatus niet opgenomen actuariele baten (-) of verliezen (+) niet verwerkte lasten over verstreken diensttijd effect van ‘asset ceiling’ netto activa in balans bedragen in de balans: - schulden (voorziening voor vergoedingen na uitdiensttreding - activa (vooruitbetaalde pensioenkosten) netto activa in balans

2005

2004

4.756

4.247

112 210 12 4 149 20 81 -62 -5 -233 5.044

90 215 12 0 407 -10 -230 25 4.756

2005

4.616

2004 4.253

734 88 12 14 -233 0 5.231

458 99 12 -7 -230 31 4.616

2005

5.044 5.231 187 -49 -1 137

2004 4.756 4.616 -140 228 0 88

268 405 137

267 355 88

2005

2004

112 210 -305 4 1 22

89 215 -283 0 0 21

In de winsten verliesrekening zijn de volgende bedragen opgenomen: aan het dienstjaar toegerekende servicekosten rentekosten verwacht rendement fondsbeleggingen lasten over verstreken diensttijd effect van ‘asset ceiling’ netto kosten gerelateerd aan toegezegd-pensioenregelingen Jaarverslag 2005

www.dsm.com

117


De mutaties in de in de balans verwerkte netto-activa zijn als volgt: netto activa op 1 januari netto uitgaven verwerkt in de winsten verliesrekening werkgeverspremies wijziging valutakoersen overige netto activa op 31 december

2005

2004

88 -22 88 -7 -10 137

7 -21 99 3 88

De voornaamste actuariële veronderstellingen (uitgedrukt als percentagegebieden) zijn de volgende: 2005

disconteringsvoet prijsinflatie salarisstijging pensioenstijging beleggingsrendement

2,6% - 6,1% 1,5% - 3,0% 1,8% - 4,0% 0% - 2,8% 4,5% - 8,5%

2004

3,3% - 6,1% 1,5% - 3,0% 1,8% - 4,0% 0% - 2,8% 4,8% - 8,5%

Medische en andere kosten na beëindiging dienstverband In sommige landen, met name in de Verenigde Staten, bieden groepsmaatschappijen gepensioneerde medewerkers en hun nabestaanden naast pensioenen ook andere vergoedingen na uitdiensttreding aan. Het gaat daarbij voornamelijk om vergoedingen voor de kosten van medische en tandheelkundige hulp en levensverzekeringspremies. Sommige daarvan zijn niet afgefinancierd; in die gevallen worden goedgekeurde declaraties betaald uit de financiële middelen van de betreffende groepsmaatschappijen. In de balans zijn de volgende bedragen opgenomen: contante waarde van verplichtingen reële waarde van de fondsactiva contante waarde van verplichtingen niet opgenomen actuariele baten (-) of verliezen (+) niet verwerkte lasten over verstreken diensttijd netto passiva in balans (voorziening voor vergoedingen na uitdiensttreding)

2005

2004

67 13 54 -3 2 53

54 11 43 0 4 47

2005

2004

2 4 -1 5

2 3 -1 -6 -2

In de winsten verliesrekening zijn de volgende bedragen opgenomen: aan het dienstjaar toegerekende pensioenlasten rentekosten verwacht rendement fondsbeleggingen lasten over verstreken diensttijd netto kosten gerelateerd aan regelingen voor medische zorg

De (netto) mutaties in het passief voor medische en andere kosten na beëindiging dienstverband die in de balans zijn verwerkt (Voorziening voor vergoedingen na beëindiging dienstverband) kunnen als volgt worden samengevat: netto passief op 1 januari netto uitgaven verwerkt in de winsten verliesrekening betaalde vergoedingen koersverschillen op buitenlandse regelingen overige netto passief op 31 december

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

118

2005

2004

47 5 -3 7 -3 53

61 -2 -6 -4 -2 47


De voornaamste actuariële aannames betreffende de kosten van medische zorg na beëindiging dienstverband voor het gehele jaar zijn de volgende: onderliggende inflatie inflatie medische declaraties salarisstijging disconteringsvoet

2005

2004

3,0% 7,0% 6,0% 4,0%

3,0% 7,25% 6,12% 4,0%

(28) nettoschuld 2005

leningen: - langlopende leningen - kortlopende leningen totaal leningen effecten liquide middelen saldo van financiële derivaten (zie ook toelichting 26) nettoschuld

1.381 329

2004

1.264 527 1.710 -5 -902 29 832

1.791 -6 -1.261 -185 339

Bij de berekening van de nettoschuld is geen rekening gehouden met de tijdelijke herrubricering naar schuld per ultimo 2004 van de cumulatief preferente aandelen A, met een effect van € 233 miljoen. Een bedrag van € 13 miljoen (2004: € 20 miljoen) aan liquide middelen was niet vrij beschikbaar en had voornamelijk betrekking op toegezegde liquide middelen in verband met de ontbinding van de joint venture met BASF op het gebied van diervoederenzymen als uitvloeisel van de overname van de Roche-divisie Vitamins & Fine Chemicals in 2003.

(29) Toelichting bij het Overzicht van kasstromen Het overzicht van kasstromen geeft een toelichting op de mutaties in geldmiddelen. Bij het opstellen van dit overzicht wordt uitgegaan van een vergelijking van beginbalans en eindbalans. Vervolgens worden die mutaties die niet tot een kasstroom hebben geleid, zoals koersverschillen, afwaarderingen en overboekingen tussen balansrekeningen, geëlimineerd. Mutaties in het bedrijfskapitaal als gevolg van de verwerving of de verkoop van geconsolideerde deelnemingen worden opgenomen onder Investeringsactiviteiten. De mutaties in het overzicht van kasstromen kunnen grotendeels worden ontleend aan de mutatie-overzichten van de betreffende balansposten. Voor die balansposten waarvoor geen mutatie-overzicht wordt verstrekt, volgt hierna de aansluiting tussen de balansmutatie en de mutatie volgens het overzicht van kasstromen: bedrijfskapitaal

voorzieningen

leningen

1.294 1.433 139

484 363 -121

2.024 1.710 -314

aanpassingen: - koersverschillen - veranderingen in de consolidatie - overboekingen - herrubriceringen herleide balansmutatie

-103 87 62 16 201

-8 -2 -131

-100 55 29 233 -97

kasstroommutatie

-201

-131

-97

stand 1 januari 2005 stand 31 december 2005 balansmutatie

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

119


(30) Managementopties Onder de huidige regeling worden prestatiegebonden en niet-prestatiegebonden optierechten of Stock Appreciation Rights (SAR’s) toegekend aan topmanagers. Toekenning vindt plaats op de dag van de eerste notering ex dividend van het aandeel DSM na de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De uitoefenprijs van de opties/SAR’s is gelijk aan de openingskoers van het aandeel op de datum van toekenning. De opties/SAR’s worden toegekend voor een periode van acht jaar, inclusief de periode van drie jaar waarin ze niet uitoefenbaar zijn. Na deze periode van 3 jaar wordt 1/3 van de niet-prestatiegebonden opties/SAR’s uitoefenbaar en wordt 2/3 van de prestatiegebonden opties/SAR’s geheel, gedeeltelijk of in het geheel niet uitoefenbaar, afhankelijk van de door DSM gerealiseerde Total Shareholder Return (TSR) in vergelijking met een referentiegroep. Opties/SAR’s die niet uitoefenbaar worden, vervallen. Het uitoefenen van opties/SAR’s is gereguleerd en is in ieder geval verboden indien de deelnemer aan de regeling beschikt over voorkennis. Een aantal topmanagers en een aantal functionarissen die betrokken zijn bij de verwerking van de kwartaal- of jaarcijfers mogen hun opties/ SAR’s niet uitoefenen gedurende vooraf gedefinieerde gesloten perioden voorafgaand aan de publicatie van kwartaalberichten of jaarverslagen. Bovendien moeten topmanagers de uitoefening door het naast hogere managementniveau laten goedkeuren. Topmanagers die niet behoren tot voornoemde groepen zijn niet gebonden aan enige gesloten perioden en mogen hun opties op ieder gewenst tijdstip uitoefenen zolang zij niet over voorkennis beschikken. Onder bepaalde omstandigheden kan de Compliance Officer op individuele basis of voor groepen bijzondere gesloten perioden vaststellen. Betrokkenen mogen in een dergelijke periode geen transacties in DSM-effecten verrichten. Totaaloverzicht Managementopties uitstaand op 31 dec. 2004

in 2005 toegekend uitoefenbaar (a)

uitgeoefend

vervallen / verlopen

uitstaand op 31 dec. 2005

uitoefenprijs (€ )

uitoefenperiode

stock opties: - uitoefenbaar

1999

393.500

-393.500

-

13,005

tot 14 jan. 2007

2000

765.000

-643.500

121.500

18,240

tot 31 mrt. 2008

2001

2.039.250

-1.405.859

633.391

19,990

tot 30 mrt. 2009

2002

479.100

1.779.450

-1.104.300

1.154.250

23,505

tot 4 apr. 2010

2003

140.000

71.000

-102.500

108.500

18,195

tot 4 apr. 2011

11.300

14.150

-11.300

14.150

19,770

tot 3 nov. 2011

2004

6.000

119.150

-43.500

81.650

17,895

tot 2 apr. 2012

2005

0

65.200

-5.000

60.200

29,050

tot 8 apr. 2013

2002

1.801.950

-1.779.450

-22.500

-

23,505

2003

2.098.126

-71.000

-98.500

1.928.626

18,195

192.050

-14.150

-5.250

172.650

19,770

2004

2.634.076

-119.150

-101.250

2.413.676

17,895

2005

0

-65.200

-47.600

2.467.678

29,050

1999

72.000

-58.000

14.000

13,005

tot 14 jan. 2007

2000

72.000

-57.000

15.000

18,240

tot 31 mrt. 2008

2001

31.500

-31.500

-

19,990

tot 30 mrt. 2009

2002

18.000

213.750

-133.750

98.000

23,505

tot 4 apr. 2010

2003

8.000

8.000

-8.000

8.000

18,195

tot 4 apr. 2011

2003(b)

1.000

8.450

9.450

19,770

tot 3 nov. 2011

2004

8.000

16.450

16.450

17,895

tot 2 apr. 2012

2005

0

8.000

8.000

29,050

tot 8 apr. 2013

2002

225.750

-213.750

-12.000

-

23,505

2003

264.750

-8.000

-16.000

240.750

18,195

2003(b)

342.200

-8.450

2004

633.900

-16.450

2003(b)

- niet uitoefenbaar

2003(b)

2.580.478

stock appreciation rights - uitoefenbaar

- niet uitoefenbaar

mutaties 2004

-8.000

-16.000

333.750

19,770

601.450

17,895 29,050

2005

0

447.750

-8.000

-4.000

435.750

totaal

12.237.452

3.028.228

-

-4.005.709

-323.100

10.936.871

3.341.726

-

-356.150

-482.750

totaal

(a) Stock opties / SAR’s worden gedeeltelijk uitoefenbaar en mogen daarom direct worden uitgeoefend bij de beëindiging van het dienstverband in verband met (vroeg-)pensioen. (b) Op 3 november 2003 ontving een selecte groep medewerkers van DSM Nutritional Products een eenmalige toekenning van opties.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

120


Totaaloverzicht personeelsopties uitstaand op 31 dec. 2004

toegekend

in 2005 uitgeoefend

verlopen


uitoefenprijs (€ )

met betrekking tot 1999

289.686

-

-252.348

-480

36.858

19,80

tot feb. 2006


477.418

-

-413.542

-1.320

62.556

19,99

tot mrt. 2006


410.334

-

-239.310

-6.356

164.668

23,11

tot apr. 2007


278.262

-

-198.010

-2.370

77.882

18,19

tot apr. 2008


0

-

-

-

0

0

256.100

-11.650

-8.956

235.494

29,05

tot apr. 2010

1.455.700

256.100

-1.114.860

-19.482

577.458

-

-272.552

-30.088

met betrekking tot 2004 totaal mutaties 2004

uitoefenperiode

In 2005 zijn op basis van het resultaat in 2004 256.100 personeelsopties toegekend. In 2004 zijn geen personeelsopties toegekend.

Restricted shares Restricted shares worden alleen toegekend aan de Raad van Bestuur; voor een toelichting zie pagina 67. uitstaand op 31 dec. 2004

niet uitoefenbaar

2005

-

gedurende 2005 toegekend uitoefenbaar

42.000

-

verlopen / vervallen


aandeelprijs op datum toekenning (€ )

-

42.000

29,050

Vóór 2005 zijn geen restricted shares toegekend.

Op aandelen gebaseerde beloningen De kosten van optieplannen worden bepaald op basis van de reële waarde van de opties op de datum waarop de opties worden toegekend. De reële waarde wordt bepaald met gebruikmaking van het Black-Scholes prijsbepalingsmodel voor opties, rekening houdende met marktvoorwaarden die gerelateerd zijn aan het DSM-aandeel. De kosten van deze opties worden in het resultaat verantwoord in de winsten verliesrekening (onder Loonkosten). Vóór 2004 werden op aandelen gebaseerde beloningen verantwoord met behulp van de intrinsieke waarde-methode. De volgende aannamen werden gehanteerd in het Black-Scholes prijsbepalingsmodel voor opties: risicovrije rente (6 jaar risicovrij) verwachte looptijd managementopties nominale looptijd managementopties verwachte looptijd personeelsopties nominale looptijd personeelsopties verwachte volatiliteit van de aandeelprijs

2005

2004

3,15% 6 jaar 8 jaar 2,5 jaar 5 jaar 26%

3,24% 6 jaar 8 jaar 2,5 jaar 5 jaar 26%

In de loonkosten is een bedrag van € 22 miljoen begrepen voor op aandelen gebaseerde beloningen (2004: € 8 miljoen).

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

121


(31) Belangen in Joint Ventures DSM heeft de volgende belangen in onderstaande belangrijkste joint ventures: onderneming

plaats

DEX-Plastomers VoF Holland Sweetener Company VoF Noordgastransport BV Fersina Gb SA de CV Zhang Jia Kou Gist-Brocades Pharmaceutical Company Ltd. EdeA VoF

Heerlen Geleen Zoetermeer Ramos Arizpe Zhang Jia Kou Geleen

DSM-belang

NL NL NL MX CN NL

50% 50% 40% 50% 50% 50%

De financiële gegevens van joint ventures worden in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen volgens de methode van de proportionele consolidatie. DSM’s aandeel in de activa, passiva, baten en lasten van deze joint ventures is als volgt: 2005

2004

vaste activa vlottende activa langlopende schulden kortlopende schulden netto activa

187 134 -116 -66 139

208 146 -127 -68 159

netto-omzet lasten nettowinst

374 -339 35

391 -356 35

(32) Investeringen in geassocieerde deelnemingen DSM heeft de volgende belangen in onderstaande belangrijkste geassocieerde deelnemingen: onderneming

plaats

American Melamine Industries, Inc. Methanor VoF Nippon Dyneema Co. Ltd. Nylon Polymer Company, LLC Triferto BV Xinhui Meida - DSM Nylon Chips Co. Ltd.

Fortier Amersfoort Osaka Augusta Doetinchem Guangzhou

DSM-belang

US NL JP US NL CN

50% 30% 50% 25% 40% 25%

Geassocieerde deelnemingen worden verwerkt op basis van de ‘equity’- methode. De volgende tabel geeft een samenvatting van financiële informatie over geassocieerde deelnemingen op 100%-basis. 2005

2004

vaste activa vlottende activa langlopende schulden kortlopende schulden netto activa

126 65 -17 -62 112

218 64 -48 -147 87

netto-omzet resultaat

358 -2

542 34

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

122


(33) Verbonden partijen De toelichting op verbonden partijen heeft geheel betrekking op het hoogste management van DSM. Beloning bestuurders en commissarissen van Koninklijke DSM N.V. De beloning van bestuurders en commissarissen maakt deel uit van de personeelsbeloningen. Aan beloningen van bestuurders die in 2005 deel uitmaakten van de Raad van Bestuur van Koninklijke DSM N.V. is in het boekjaar in totaal € 3,9 miljoen (2003: € 3,4 miljoen) ten laste van het DSM-concern gekomen. Daarin is begrepen een bedrag van € 2,5 miljoen (2004: € 2,4 miljoen) aan vaste jaarsalarissen, € 0,9 miljoen (€ 2004: 0,5 miljoen) aan bonussen, € 0,3 miljoen (2004: € 0,3 miljoen) aan pensioenkosten en € 0,2 miljoen (2004: € 0,2 miljoen) aan overige kosten. In 2005 waren gemiddeld 5 bestuurders in dienst van Koninklijke DSM N.V. (2004: 5 bestuurders). Aan beloning van oud-bestuurders is in 2005 niets ten laste van het DSM-concern gekomen (2004: eveneens nihil). Commissarissen ontvingen een vaste beloning (begrepen in Andere bedrijfslasten) van in totaal € 0,3 miljoen (2004: € 0,2 miljoen). Vanaf pagina 64 van het Bestuursverslag is verdere informatie opgenomen met betrekking tot de beloning van bestuurders en commissarissen en hun optierechten.

(34) Servicekosten vergoed aan externe accountants De servicekosten van Ernst & Young Accountants verantwoord onder ‘Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten’ bedroegen in 2005 € 5,2 miljoen voor auditservices (2004: € 5,8 miljoen), € 1,6 miljoen voor belastingservices (2004: € 1,6 miljoen) en € 0,4 miljoen voor overige services (2004: € 0,5 miljoen).

(35) Eerste toepassing IFRS door DSM Inleiding Tot en met 2004 stelde DSM zijn geconsolideerde jaarrekening op volgens de in Nederland algemene aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving (NL GAAP). Vanaf 2005 is DSM verplicht om zijn geconsolideerde jaarrekening op te stellen in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (IFRS) die door de Europese Unie (EU) zijn aanvaard. In het Jaarverslag 2004 nam DSM een bijlage op waarin een toelichting werd gegeven op de voornaamste gevolgen van de overgang van NL GAAP naar IFRS. Alle informatie in die bijlage was door DSM naar beste weten en vermogen opgesteld. Toentertijd was er in de financiële wereld op een aantal punten nog discussie gaande met betrekking tot de algemene interpretatie van bepaalde standaarden (met name IAS 19, IAS 32 en IAS 39). Om deze reden wijken de aansluitingsgegeven in het Jaarverslag 2005 af van de cijfers die in de bijlage van het Jaarverslag 2004 werden gepresenteerd. Aangezien DSM in zijn jaarverslag vergelijkende cijfers publiceert voor het voorgaande jaar dient 1 januari 2004, de startdatum van de eerste periode van de vergelijkende cijfers, als overgangsdatum naar IFRS. De financiële gegevens van DSM conform IFRS zijn opgesteld op grond van die IFRS-richtlijnen die per ultimo 2005 van kracht zijn geworden.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

123


Overzicht van gevolgen van overgang naar IFRS De gevolgen van de overgang voor het eigen vermogen en de nettowinst kunnen als volgt worden samengevat: EIGEN VERMOGEN 1 januari 31 december 2004 2004

volgens NL GAAP veranderingen als gevolg van de toepassing van: - IFRS 2 Op aandelen gebaseerde beloningen - IFRS 3 Fusies en overnames - IAS 19 Personeelsbeloningen - IAS 28 Investeringen in geassocieerde deelnemingen - IAS 31 Belangen in Joint Ventures - IAS 37 Voorzieningen toevoeging dividend op cumprefs, vastgesteld na balansdatum maar onder NL GAAP al in mindering gebracht op vermogen herrubriceringen volgens IFRS (exclusief IAS 32 en IAS 39) IAS 32 en IAS 39 Financiële instrumenten volgens IFRS (inclusief IAS 32 en IAS 39)

1 januari 2005

4.918

4.812

-1 22 83 7 -3 35

-3 20 163 8 -4 1

15 44 5.120

11 45 5.053

2004 resultaat voor bijzondere posten

2004

2004

bijzondere posten

totaal

348

-109

239

5.053 -218 4.835

NETTOWINST

winst Groep volgens NL GAAP veranderingen als gevolg van de toepassing van: - IFRS 2 Op aandelen gebaseerde beloningen - IFRS 3 Fusies en overnames - het tenietdoen van afschrijving goodwill - latente kosten met betrekking tot DSM Nutritional Products - IAS 19 Personeelsbeloningen - IAS 28 Investeringen in geassocieerde deelnemingen - IAS 31 Belangen in Joint Ventures - IAS 37 Voorzieningen belastinglasten resultaat boekjaar

-8

-

-8

21 -29 86 1 -1 -1 -5 412

-50 17 -142

21 -29 86 1 -1 -51 12 270

verschil waarvan: bedrijfsresultaat netto financiële lasten belastinglasten aandeel in resultaat geassocieerde deelnemingen

64 73 -5 -5 1

-33 -50 17 -

31 23 -5 12 1

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

124


De effecten op de netto-omzet en de kasstromen (beide effecten als gevolg van de toepassing van IAS 31 Investeringen in Joint Ventures) en het effect op de winst per aandeel waren als volgt: 2004

netto-omzet (€ miljoen) middelen uit operationele activiteiten middelen aangewend voor investeringsactiviteiten middelen aangewend voor financieringsactiviteiten

per gewoon aandeel in euro: - nettowinst exclusief bijzondere posten - nettowinst - nettowinst, na verwatering

NL GAAP

IFRS

Delta

7.752

7.832

+80

911 -308 -561 42

898 -323 -533 42

-13 -15 +28 0

1,76 1,25 1,25

2,13 1,45 1,45

+0,37 +0,20 +0,20

Overgangsregeling DSM heeft gebruik gemaakt van de volgende uitzonderingsmogelijkheden die door IFRS 1 Eerste toepassing van International Financial Reporting Standards zijn toegestaan bij de toepassing met terugwerkende kracht van de IFRS-richtlijnen: - Fusies en overnames vóór de overgangsdatum van 1 januari 2004 zijn niet aangepast aan de eisen van IFRS 3 Fusies en overnames. - Cumulatieve resultaten met betrekking tot pensioenregelingen zijn verwerkt in het eigen vermogen per de overgangsdatum. - Cumulatieve omrekeningsverschillen met betrekking tot buitenlandse activiteiten zijn op nul gesteld per de overgangsdatum. - De voorziening voor locatieherstel is herberekend zonder rekening te houden met veranderingen in dergelijke verplichtingen die voor de overgangsdatum hebben plaatsgevonden. - De vergelijkende gegevens over 2004 voor financiële instrumenten gaan uit van de huidige NL GAAP. IAS 32 Financiële instrumenten: toelichting en presentatie en IAS 39 Financiële instrumenten: verwerking en waardering zijn in 2004 niet toegepast maar zijn vanaf 1 januari 2005 volledig toegepast. Belangrijkste wijzigingen in waarderingsgrondslagen van DSM per 1 januari 2004 Op pagina 82 vindt u een samenvatting van de belangrijkste waarderingsgrondslagen die in dit jaarverslag zijn toegepast. De belangrijkste wijzigingen in waarderingsgrondslagen van DSM en gevolgen voor resultaat en vermogen worden hieronder samengevat. IFRS 2 Op aandelen gebaseerde beloningen Ingevolge IFRS 2 moet de reële waarde van personeelsopties en stock appreciation rights geboekt worden als kosten. De reële waarde, te berekenen aan de hand van de Black-Scholes optiewaarderingsmethode, wordt verwerkt in de winsten verliesrekening over de diverse uitoefeningsperiodes van de opties. De kostenpost van € 8 miljoen voor op aandelen gebaseerde beloningen in 2004 had betrekking op: - personeelsopties die op of na 7 november 2002 zijn verstrekt (de datum waarop IFRS 2 van kracht werd) en op 1 januari 2005 nog niet kunnen worden uitgeoefend, en - uitstaande stock appreciation rights per 1 januari 2004. Het effect op het vermogen per 1 januari 2004 en 31 december 2004 was verwaarloosbaar. Opties aan bestuurders kunnen bij DSM meestal pas na drie jaar worden uitgeoefend. De volledige gevolgen van IFRS 2 zullen daarom pas in 2006 bekend zijn. IFRS 3 Fusies en overnames Op goodwill wordt niet langer afgeschreven. In plaats daarvan vindt tenminste jaarlijks een impairment-toets plaats. De goodwill is getoetst op impairment per 1 januari 2004 en 31 december 2004. De gevolgen voor DSM zijn als volgt: - afschrijving op goodwill is afgeschaft per de overgangsdatum van 1 januari 2004; en - de boekwaarde van de goodwill per 31 december 2003 volgens de in Nederland gebruikelijke grondslagen, ten bedrage van € 355 miljoen, is gebruikt als veronderstelde kostprijs van de goodwill op het moment van de overgang op IFRS (1 januari 2004). Het gevolg hiervan voor het bedrijfsresultaat over 2004 was een verlaging van de afschrijvingskosten met € 21 miljoen, met name als gevolg van de beëindiging van afschrijving van goodwill met betrekking tot de overname van Catalytica in 2000. Dit had geen gevolgen voor de belastingen naar de winst, aangezien deze goodwill niet aftrekbaar is. Een bedrag van € 29 miljoen aan negatieve goodwill (voor latente kosten betreffende DSM Nutritional Products), werd verwerkt als kortlopende schuld. Volgens IFRS 3 mag negatieve goodwill niet in de balans worden opgenomen. Het gevolg hiervan voor de openingsbalans volgens IFRS is een verhoging van het eigen vermogen met € 22 miljoen, een afname van latente belastingvorderingen met € 7 miljoen en een verlaging van de nettowinst over 2004 met € 22 miljoen. Jaarverslag 2005

www.dsm.com

125


IAS 19 Personeelsbeloningen Met betrekking tot regelingen gebaseerd op vaste aanspraken (pensioenen en overige uitkeringen na beëindiging dienstverband) vereist IAS 19 opname in de balans van de bijbehorende verplichting. Deze is het saldo van: - de contante waarde van de verplichting tot vaste uitkering; - latente actuariële resultaten en latente kosten betreffende het dienstverband; en - de reële waarde van activa van het fonds per balansdatum. Deze berekening kan resulteren in een actief. DSM hanteert de bandbreedtebenadering bij de verwerking van actuariële resultaten. Het gevolg voor de balans van de invoering van IAS 19 was een actiefpost voor pensioenen van € 282 miljoen en een additionele pensioenschuld van € 160 miljoen in de openingsbalans van DSM volgens IFRS per 1 januari 2004. Per saldo leidde de invoering van IAS 19 tot een verhoging van het eigen vermogen per 1 januari 2004 met € 83 miljoen en met € 163 miljoen per 31 december 2004, na belastingen. De pensioenlast volgens IFRS voor het jaar 2004 bedroeg € 28 miljoen, tegenover een bedrag van € 114 miljoen dat volgens NL GAAP werd geboekt. Dit betekent dat de overgang op IFRS voor het bedrijfsresultaat 2004 leidde tot een additionele winst van € 86 miljoen, met bijbehorende belastingen voor een bedrag van € 15 miljoen. IAS 28 Investeringen in geassocieerde deelnemingen Deze standaard heeft betrekking op deelnemingen waarover de investeerder belangrijke zeggenschap heeft. Aangenomen wordt dat er sprake is van belangrijke zeggenschap bij eigendom van tenminste 20% van de stemrechten van de deelneming, tenzij het tegendeel blijkt. Geassocieerde deelnemingen worden in de geconsolideerde jaarrekening verantwoord volgens de ‘equity’-methode. DSM heeft niet-geconsolideerde deelnemingen geherrubriceerd als geassocieerde deelnemingen of als overige effecten. Overige effecten zijn belangen in ondernemingen waarin DSM geen belangrijke zeggenschap heeft. Deze overige effecten worden verantwoord tegen reële waarde of, wanneer reële waarde niet op betrouwbare wijze kan worden vastgesteld, tegen kostprijs. De toepassing van IFRS leidde tot een toename van het vermogen met € 7 miljoen per 1 januari 2004 en met € 8 miljoen per 31 december 2004. Het positieve effect op de nettowinst volgens IFRS was € 1 miljoen. IAS 31 Belangen in Joint Ventures Met betrekking tot joint ventures heeft DSM gekozen voor proportionele consolidatie. Onder NL GAAP beperkte DSM deze methode tot joint ventures die voor DSM van belang waren in termen van omzet aan derden. Deze beperking is echter niet toegestaan onder IFRS. Als gevolg hiervan wordt één additionele joint venture, namelijk EdeA VoF, proportioneel geconsolideerd. De uitbreiding van het aantal joint ventures in de proportionele consolidatie had slechts een beperkt gevolg voor het vermogen (een afname met € 3 miljoen) en het nettoresultaat. De gevolgen voor afzonderlijke regels binnen de balans en de winsten verliesrekening waren echter groter. In het kasstroomoverzicht stegen de middelen uit operationele activiteiten met € 13 miljoen, de middelen gebruikt voor investeringsactiviteiten stegen met € 15 miljoen, en de middelen uit financieringsactiviteiten daalden met € 5 miljoen. IAS 37 Voorzieningen Volgens IAS 37 mag een voorziening pas worden gevormd wanneer een gebeurtenis die reeds heeft plaatsgevonden een wettelijke of daarmee gelijk te stellen verplichting tot gevolg heeft, de uitstroom van geldmiddelen waarschijnlijk is en het bedrag van de verplichting redelijkerwijs geschat kan worden. Onder NL GAAP boekte DSM een voorziening in 2003 van in totaal € 50 miljoen voor de kosten van herstructurering en reorganisatie van de productieactiviteiten in Geleen (project Copernicus). Onder IFRS zou die in 2004 zijn geboekt. Het gevolg van deze wijziging was een verhoging van het eigen vermogen per 1 januari 2004 met € 33 miljoen, een daling in latente belastingvorderingen met € 17 miljoen en een daling van de nettowinst over 2004 met € 33 miljoen. DSM heeft verder de huidige voorzieningen voor locatieherstel met betrekking tot DSM Energy aangepast naar het niveau dat volgens IAS 37 is vereist. Het effect hiervan op de openingsbalans per 1 januari 2004 (31 december 2004) was een verhoging van de voorzieningen met € 11 miljoen (verhoging met € 8 miljoen), een verhoging van de waarde van materiële vaste activa met € 14 miljoen (verhoging met € 11 miljoen) en een daling van het eigen vermogen met € 2 miljoen (stijging met € 1 miljoen). Het effect op de nettowinst over 2004 was verwaarloosbaar. Herrubriceringen Bij de overgang naar IFRS heeft DSM enkele wijzigingen doorgevoerd in de opstelling van de jaarrekening en in de terminologie. De herrubriceringen in de openingsbalans per 1 januari 2004 betreffen: - de herrubricering van applicatiesoftware (€ 45 miljoen) van Materiële vaste activa naar Immateriële activa; - de introductie van een aparte categorie Latente belastingvorderingen (€ 234 miljoen) die voorheen onder Financiële activa werden gerubriceerd. - de overbrenging van vooruitbetalingen (€ 37 miljoen) van Materiële vaste activa naar Overige vaste activa (€ 30 miljoen) en naar Vorderingen (€ 7 miljoen) voor het kortlopende gedeelte van vooruitbetalingen aan leveranciers. - vooruitbetaalde kosten (€ 10 miljoen) zijn overgebracht van Vorderingen naar Overige vaste activa. - bedragen die binnen twaalf maanden aan de Voorzieningen zullen worden onttrokken en gebruikt voor het beoogde doel (€ 282 miljoen) worden verantwoord in de Voorzieningen onder Kortlopende schulden; - een bedrag van € 66 miljoen aan uitgestelde baten (zoals overheidssubsidies) verantwoord onder Kortlopende schulden is overgebracht naar Overige langlopende schulden.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

126


Wijzigingen in waarderingsgrondslagen van DSM per 1 januari 2005 IAS 32 en IAS 39 Financiële instrumenten IAS 32 en IAS 39 behandelen de boekhoudkundige verwerking en financiële rapportage van financiële instrumenten. IAS 32 behandelt de toelichting en presentatie terwijl IAS 39 over de verwerking en waardering gaat. Het algemene principe van IAS 39 is dat alle financiële activa en passiva, inclusief alle derivaten, opgenomen moeten worden in de balans. Leningen dienen te worden gewaardeerd tegen kostprijs min afschrijvingen, en de meeste andere financiële activa en passiva (inclusief derivaten) tegen reële waarde. DSM heeft ervoor gekozen deze richtlijnen in te voeren vanaf het begin van het boekjaar 2005. De hiermee gepaard gaande veranderingen hebben betrekking op het volgende: - verwerking in de balans van alle afgeleide financiële instrumenten die in voorgaande jaren niet in de balans werden opgenomen; - waardering van alle financiële derivaten tegen reële waarde; - het apart verantwoorden van afgeleide financiële instrumenten als niet-vlottende of vlottende activa en passiva, in plaats van deze te salderen met de overeenkomstige afgedekte posities. Toepassing van IAS 32 en IAS 39 resulteerde in een afname van het vermogen per 1 januari 2005 van € 218 miljoen. De voornaamste reden daarvoor is een tijdelijke herrubricering van cumulatief preferente aandelen voor een bedrag van € 233 mijoen. Het effect op de nettowinst voor 2005 was verwaarloosbaar.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

127

Jaarrekening 2005 Jaarrekening Koninklijke DSM N.V.

Balans activa x € miljoen

ultimo 2005

vaste activa immateriële activa (2) materiële vaste activa (3) financiële vaste activa (4) vlottende activa vorderingen (5) financiële derivaten liquide middelen totaal

ultimo 2004*

ultimo 2004**

359 21 7.989 8.369

20 7.459 7.479

20 7.455 7.475

309 33 1 343 8.712

228 200 3 431 7.910

226 3 229 7.704

passiva x € miljoen

ultimo 2005

eigen vermogen (6) langlopende schulden latente belastingverplichtingen voorzieningen (7) opgenomen leningen (8) kortlopende schulden voorzieningen (7) opgenomen leningen (8) financiële derivaten overige vlottende passiva (9) totaal

ultimo 2004*

ultimo 2004**

5.474

4.835

5.053

24 12 1.175 1.211

13 17 1.216 1.246

13 17 819 849

14 147 25 1.841 2,027 8,712

8 400 31 1.390 1,829 7,910

8 400 1.394 1,802 7,704

* Pro forma: na invoering IAS 32 en 39. ** Voor invoering IAS 32 en IAS 39.

Winst- en verliesrekening x € miljoen

2005

2004

aandeel in resultaat dochterondernemingen, joint ventures en geassocieerde deelnemingen (na belastingen) overige baten en lasten nettowinst toekomend aan aandeelhouders van Koninklijke DSM N.V.

471 56 527

359 -66 293

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

128


Toelichting op de balans van Koninklijke DSM N.V. (1) Algemeen Alle bedragen luiden in € miljoen, tenzij anders vermeld. Om de transparantie en leesbaarheid van de toelichtingen op de jaarrekening te vergroten, zijn de balansposten ultimo 2004 gepresenteerd na toepassing van IAS 32 en 39. Deze standaarden zijn per 1 januari 2005 ingevoerd en waren voor het gehele jaar van toepassing. Door deze wijze van presenteren, zijn de afzonderlijke balansposten beter vergelijkbaar en zijn de veranderingen die gedurende het jaar hebben plaatsgevonden inzichtelijker. DSM stelt zijn geconsolideerde jaarrekening op volgens de in Nederland algemene aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving (NL GAAP). De gebruikte waarderingsgrondslagen zijn grotendeels dezelfde als die welke gebruikt worden voor de geconsolideerde jaarrekening volgens de bepalingen van artikel 362-8, Boek 2 BW, met uitzondering van investeringen in dochterondernemingen, die worden verantwoord tegen de nettowaarde van de activa volgense de intrinsieke-waardemethode (equity-methode). Onder toepassing van artikel 402, boek 2 BW, is in de vennootschappelijke jaarrekening van Koninklijke DSM N.V. een beknopte winsten verliesrekening opgenomen. Een lijst met DSM-deelnemingen is gepubliceerd bij de Kamer van Koophandel voor Zuid-Limburg in Maastricht en wordt op verzoek door de onderneming verstrekt. De lijst is ook te vinden op de internetwebsite van de onderneming, www.dsm.com (2) Immateriële activa De immateriële activa bestaan geheel uit de goodwill die betrekking heeft op de acquisitie van NeoResins (nu DSM NeoResins) op 2 februari 2005. (3) Materiële vaste activa De onder dit hoofd opgenomen post heeft voornamelijk betrekking op bedrijfsgebouwen, terreinen en corporate automatiseringsprojecten. De investeringen in 2005 bedroegen € 5 miljoen, terwijl de afschrijvingslast in 2005 € 3 miljoen bedroeg. Ultimo 2005 bedroeg de historische kostprijs van materiële vaste activa € 52 miljoen en het cumulatieve bedrag van de afschrijvingen € 31 miljoen.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

129

Jaarrekening 2005 Jaarrekening Koninklijke DSM N.V.

(4) Financiële vaste activa totaal

dochterondernemingen aandeel in leningen vermogen

overige effecten

overige leningen


7.022

6.954

63

4

1

mutaties: - aandeel in resultaat - dividend - kapitaalstortingen - verstrekkingen - interne overdrachten - waarde-aanpassingen - koersverschillen - overig stand 31 december 2004

262 -505 899 318 -498 55 -102 8 7.459

262 -505 899 -498 55 -102 -22 7.043

318 33 414

-2 2

-1 0

mutaties: - aandeel in resultaat - dividend - kapitaalstortingen - goodwill - verstrekkingen - interne overdrachten - waarde-aanpassingen - koersverschillen - overig stand 31 december 2005

450 -422 728 -358 108 -211 107 136 -8 7.989

450 -422 727 -358 -211 107 136 -11 7.461

-

1

-

3 417

3

108 108

2005

2004

228 81 309

142 86 228

(5) Vorderingen vorderingen op dochterondernemingen overige vorderingen totaal (6) Eigen vermogen 2005

2004

stand 31 december

4.835

5.120

nettowinst herrubricering cumulatief preferente aandelen A netto omrekeningsverschillen managementopties dividend inkoop eigen aandelen invoering IAS 32 en IAS 39 overige stand op 31 december, na invoering IAS 32 en IAS 39

527 233 128 7 -183 -68 -5 5.474

293 -233 -62 4 -194 -108 15 4.835

Voor details zie geconsolideerd mutatieoverzicht van het vermogen op pagina 89. Jaarverslag 2005

www.dsm.com

130


Wettelijke reserve Aangezien de door deelnemingen van Koninklijke DSM N.V. ingehouden winsten zonder beperking kunnen worden uitgekeerd en in Nederland ontvangen, behoeft geen wettelijke reserve ingehouden winst deelnemingen te worden aangehouden. In het eigen vermogen is voor omrekeningsreserve een bedrag van € 77 miljoen begrepen en voor 'Hedging' reserve een bedrag van € 3 miljoen negatief. (7) Voorzieningen 2005

milieukosten overige voorzieningen totaal

2004

totaal

waarvan kortlopend

totaal

waarvan kortlopend

8 18 26

3 11 14

12 13 25

6 2 8

Het totaal van langlopende en kortlopende voorzieningen nam toe met € 1 miljoen. De mutaties zijn als volgt te specificeren. stand op toevoegingen 31 december 2004

milieukosten overige voorzieningen totaal

gebruikt

stand op 31 december 2005

8 18 26

12 13 25

12 12

-4 -7 -11

totaal

2005 waarvan kortlopend

totaal

waarvan kortlopend

1.057 265 1.322 1.322

139 8 147 147

1.383 1.383 233 1.616

400 400 400

(8) Opgenomen leningen

obligatieleningen onderhandse leningen cumulatief preferente aandelen A totaal

2004

Van het totaalbedrag van de leningen ultimo 2005 heeft een bedrag van € 558 miljoen een resterende looptijd van meer dan 5 jaar. Op de langlopende leningen zal worden afgelost in: - 2006 - 2007 - 2008 - 2009 en 2010 - 2011 t/m 2015

147 413 204 558 1.322

De in 2006 te verrichten aflossingen hebben betrekking op obligatieleningen en onderhandse leningen. In overeenkomsten betreffende leningen met een schuldrest ultimo 2005 van € 1.175 miljoen, waarvan € 147 miljoen kortlopend, (ultimo 2004: € 1.392 miljoen, waarvan € 400 miljoen kortlopend), zijn clausules opgenomen die het stellen van zekerheden beperken.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

131

Jaarrekening 2005 Jaarrekening Koninklijke DSM N.V. – Overige gegevens

(9) Overige vlottende passiva verschuldigd aan dochterondernemingen overige passiva overlopende posten totaal

2005

2004

1.769 70 2 1.841

1.343 44 3 1.390

Voorwaardelijke passiva De garantieverplichtingen ten behoeve van deelnemingen en derden beliepen € 300 miljoen (ultimo 2004: € 300 miljoen). Overige niet uit de balans blijkende verplichtingen waren nihil (2004: eveneens nihil). Ten behoeve van een aantal geconsolideerde deelnemingen zijn door Koninklijke DSM N.V. verklaringen van hoofdelijke aansprakelijkheid afgegeven voor schulden die voortvloeien uit rechtshandelingen. Deze schulden zijn in de geconsolideerde balans opgenomen. Personeel Aan beloningen van bestuurders zijn in 2005 de volgende bedragen ten laste van het DSM-concern gekomen: P. Elverding, jaarsalaris € 612.000 (2004: € 599.760), bonus € 378.675 (2004: € 215.914 ), pensioen € 111.482 (2004: € 110.289); J. Zuidam, H. van Dalen en F. Sijbesma, jaarsalaris € 470.000 (2004: € 461.040), bonus € 290.950 (2004: € 165.974), pensioen € 86.148 (2004: € 85.250) en C. Goppelsroeder jaarsalaris € 470.000 (2004: n.v.t.), bonus € 218.913 (2004: n.v.t.), pensioen € 48.304 (2004: n.v.t.). Verdere details staan vermeld in de Beloningsparagraaf op pagina’s 64-69.

Heerlen, 6 februari 2006

Heerlen, 8 februari 2006

RAAD VAN BESTUUR, P. Elverding J. Zuidam H. van Dalen F. Sijbesma C. Goppelsroeder

RAAD VAN COMMISSARISSEN, C. Herkströter H. Bodt P. Hochuli E. Kist O. Müller C. Sonder C. van Woudenberg

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

132


Accountantsverklaring Opdracht Wij hebben de Jaarrekening 2005 van Koninklijke DSM N.V. te Heerlen gecontroleerd. De jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening. De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de leiding van de onderneming. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken. Werkzaamheden Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controleopdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die de leiding van de onderneming daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel. Oordeel met betrekking tot de geconsolideerde jaarrekening Wij zijn van oordeel dat de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van het vermogen op 31 december 2005 en van het resultaat en de kasstromen over 2005 in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en voldoet aan de wettelijke bepalingen inzake de geconsolideerde jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9 Boek 2 BW voorzover van toepassing. Tevens zijn wij nagegaan dat het jaarverslag voorzover wij dat kunnen beoordelen verenigbaar is met de geconsolideerde jaarrekening. Oordeel met betrekking tot de enkelvoudige jaarrekening Wij zijn van oordeel dat de enkelvoudige jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van het vermogen op 31 december 2005 en van het resultaat over 2005 in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving en voldoet aan de wettelijke bepalingen inzake de enkelvoudige jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9 Boek 2 BW. Tevens zijn wij nagegaan dat het jaarverslag voorzover wij dat kunnen beoordelen verenigbaar is met de enkelvoudige jaarrekening.

Maastricht, 8 februari 2006 Ernst & Young Accountants

W.J. Spijker

Jaarverslag 2005

Chr. J. Westerman

www.dsm.com

133

Jaarrekening 2005 Overige gegevens

Winstbestemming Ingevolge artikel 32 van de Statuten van de Vennootschap wordt jaarlijks door de Raad van Bestuur onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen vastgesteld welk deel van de winst wordt gereserveerd. Over het jaar 2005 bedraagt de nettowinst € 527 miljoen en is de reservering bepaald op € 320 miljoen. Uit de winst na deze reservering (€ 207 miljoen) wordt eerst een dividend uitgekeerd op de cumulatief preferente aandelen B. Ultimo 2005 waren geen cumulatief preferente aandelen B geplaatst. Vervolgens wordt op de cumulatief preferente aandelen A een dividend uitgekeerd dat gebaseerd is op een dividendgrondslag van € 5,30 en een dividendpercentage van 6,78%. Over 2005 bedraagt dit dividend € 0,36 per aandeel, in totaal € 16 miljoen. Aangezien in augustus 2005 een interimdividend van € 0,12 per cumulatief preferent aandeel A is uitgekeerd, bedraagt het slotdividend € 0,24 per cumulatief preferent aandeel A. De cumulatief preferente aandelen C werden op 28 november 2004 ingekocht. Daarom is over deze aandelen in 2005 geen dividend uitgekeerd. Het daarna overblijvende (€ 191 miljoen) staat ter beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders overeenkomstig artikel 32 lid 6 van de statuten. Gezien het bovenstaande zou het voorgestelde dividend op gewone aandelen voor het jaar 2005 € 1.00 per aandeel bedragen. Dit dividend komt overeen met 18% van de nettowinst exclusief bijzondere posten (€ 563 miljoen) plus afschrijvingen (€ 503 miljoen) minus het dividend uitbetaald aan houders van preferente aandelen (€ 16 miljoen). Rekening houdend met het in augustus 2005 uitgekeerde interim-dividend van € 0,29 per gewoon aandeel, zou het slotdividend € 0,71 per gewoon aandeel bedragen. Indien de Algemene Vergadering van Aandeelhouders besluit conform het voorstel, krijgt de nettowinst de volgende bestemming: x € miljoen

2005

2004

nettowinst

527

300

winstbestemming: - toe te voegen aan / te onttrekken aan de reserves - dividend op cumprefs en C - interimdividend op gewone aandelen - betaalbaar gesteld slotdividend op gewone aandelen

320 16 55 136

110 22 56 112

Bijzondere statutaire rechten Stichting Preferente Aandelen DSM In 1989 is de Stichting Preferente Aandelen DSM opgericht. Krachtens de statuten van DSM kunnen 375.000.000 stuks cumulatief preferente aandelen B worden uitgegeven. De uit te geven aandelen kunnen bij de Stichting worden geplaatst teneinde bescherming te bieden tegen een overval. Tussen de Stichting en DSM zijn overeenkomsten gesloten inzake plaatsing van en optie op preferente aandelen B. Deze overeenkomsten verplichten de Stichting, respectievelijk geven de Stichting het recht, preferente aandelen B in het kapitaal van DSM te nemen respectievelijk te verkrijgen tot een maximum dat overeenkomt met 100% van het anders dan in de vorm van preferente aandelen B geplaatste kapitaal, verminderd met één. Door de Stichting werden in het verslagjaar geen preferente aandelen B verworven. Het Bestuur is per 31 december 2005 als volgt samengesteld: Prof. Drs. F.A. Maljers, voorzitter Ir. M.C. van Veen, plaatsvervangend voorzitter Prof. Mr. S.C.J.J. Kortmann Bestuur Stichting Preferente Aandelen DSM

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

134


Onafhankelijkheidsverklaring De Raad van Bestuur van DSM en het Bestuur van de Stichting verklaren hiermede dat naar hun gezamenlijk oordeel is voldaan aan de ten aanzien van de onafhankelijkheid van de bestuurders van de Stichting Preferente Aandelen DSM gestelde eisen als bedoeld in bijlage X van het Fondsenreglement van Euronext Amsterdam N.V. Raad van Bestuur Koninklijke DSM N.V. Bestuur Stichting Preferente Aandelen DSM

DSM Vision 2005 BV en Stichting Prioriteit DSM Vision 2005 In 2002 zijn DSM Vision 2005 BV en de Stichting Prioriteit DSM Vision 2005 opgericht. DSM heeft de opbrengst van de verkoop van DSM’s petrochemische activiteiten toevertrouwd aan zijn dochtermaatschappij DSM Vision 2005 BV. Dit geldt ook voor de in 2001 ter beschikking gekomen middelen uit de opbrengst van het DSM-belang in Energie Beheer Nederland BV. Doel van deze vennootschap is het beheren van voornoemde opbrengsten en de aanwending daarvan voor de realisatie van de DSM-strategie Vision 2005. Voor een aantal besluiten van de vennootschap, waaronder de besteding van de in de vennootschap ondergebrachte middelen, is de goedkeuring van de Stichting Prioriteit vereist. De Stichting Prioriteit zal de voorgelegde besluiten enkel toetsen op verenigbaarheid met de strategie Vision 2005: Focus and Value. De financiële middelen zijn voornamelijk gebruikt voor de acquisitie van Roche Vitamins & Fine Chemicals (het huidige DSM Nutritional Products) en NeoResins (nu DSM NeoResins). Aangezien DSM Vision 2005 BV zijn doelstelling (ondersteuning van de implementering van de Vision 2005-strategie) heeft verwezenlijkt, is de Prioriteitsstichting in de loop van het jaar geliquideerd en ontbonden en zal DSM Vision 2005 BV te zijner tijd de resterende middelen (ongeveer € 30 miljoen) overdragen aan de Vennootschap.

Algemene Vergadering van Aandeelhouders De jaarvergadering zal plaatsvinden op woensdag 29 maart 2006 in het hoofdkantoor van de vennootschap te Heerlen, aanvang 14.00 uur. Relevante data Notering ex dividend Bericht over het eerste kwartaal Bericht over het tweede kwartaal Bericht over het derde kwartaal Jaarverslag 2006 Algemene Vergadering van Aandeelhouders

vrijdag 31 maart 2006 vrijdag 28 april 2006 donderdag 27 juli 2006 donderdag 26 oktober 2006 donderdag 8 februari 2007* woensdag 28 maart 2007*

* Onder voorbehoud.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

135

Jaarrekening 2005 Overige gegevens – Vijf jaar DSM

Balans x € miljoen

2004

2003

2002

2001

1.003 3.750 517 43 405 189 5.907

2005*

453 3.811 432 78 355 82 5.211

369 3.809 491 4.669

405 4.188 371 4.964

462 2.885 292 3.639

594 3.607 241 4.442

1.535 1.597 36 5 902 4.075 43 4.118 10.025

1.348 1.556 244 6 1.261 4.415 4.415 9.626

1.347 1.669 4 1.247 4.267 4.267 8.936

1.474 1.746 4 1.212 4.436 4.436 9.400

944 1.439 2.014 960 5.357 5.357 8.996

1.171 1.814 1.148 4.133 4.133 8.575

eigen vermogen belang van derden vermogen

5.474 67 5.541

4.835 22 4.857

4.812 22 4.834

4.918 43 4.961

5.142 44 5.186

4.239 59 4.298

latente belastingverplichtingen verplichtingen inzake personeelsbeloningen voorzieningen leningen overige langlopende schulden langlopende schulden

198 363 145 1.381 53 2.140

147 345 266 1.497 60 2.315

874 1.045 1.919

901 1.505 2.406

682 1.337 2.019

809 1.533 2.342

verplichtingen inzake personeelsbeloningen voorzieningen leningen financiële derivaten overige kortlopende schulden

25 218 329 65 2.336 8 2.344 10.025

40 218 527 59 1.610 2.454 2.454 9.626

543 1.640 2.183 2.183 8.936

382 1.651 2.033 2.033 9.400

599 1.192 1.791 1.791 8.996

482 1.453 1.935 1.935 8.575

6.221

5.558

5.554

6.162

4.538

5.763

401 573 222 496 832

348 0 28 490 339

334 0 28 524 337

433 1.561 17 429 671

503 33 2.037 442 -1.038

652 1.465 521 867

1,34

1,34 1,80 0,53 0,06

1,32 1,95 0,54 0,07

1,21 2,18 0,53 0,12

1,29 2,99 0,58 -0,25

1,41 2,14 0,50 0,17

immateriële activa materiële vaste activa latente belastingvorderingen geassocieerde deelnemingen vooruitbetaalde pensioenkosten overige financiële activa vaste activa voorraden vorderingen financiële derivaten effecten liquide middelen voor verkoop aangehouden activa vlottende activa

totaal activa

1.699

passiva geclassificeerd als ‘voor verkoop aangehouden’ kortlopende schulden totaal passiva geïnvesteerd vermogen investeringen: - immateriële activa en materiële vaste activa - deelnemingen** en overige effecten desinvesteringen afschrijvingen, doorlopende activiteiten nettoschuld*** ratios***: netto-omzet / gemiddeld geïnvesteerd vermogen vlottende activa / vlottende passiva vermogen / balanstotaal nettoschuld / vermogen plus nettoschuld

1,76 0,55 0,13

2004*

* Cijfers volgens IFRS, inclusief IAS 32 en IAS 39. De cijfers voor voorgaande perioden werden opgesteld volgens NL GAAP. ** Inclusief goodwill. *** Om redenen van vergelijkbaarheid is in de nettoschuld en de ratio’s voor 2004 niet het effect van de tijdelijke herrubricering van cumulatief preferente aandelen A verwerkt (zie ook toelichting 8).

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

136


Winst- en verliesrekening x € miljoen

2005*

2004*

2004

2003

2002

2001

netto-omzet mutatie t.o.v. voorgaande jaar (%)

8.195 5

7.832 1

7.752 28

6.050 -9

6.665 -16

7.970 -1

bedrijfsresultaat plus afschrijvingen (EBITDA)

1.311

1.067

1.013

723

892

1.042

808 -70 -180 -2 556 -36 520 7

562 -56 -103 9 412 -142 270 23

489 -51 -98 8 348 -97 251 11

294 -31 -49 5 219 -94 125 14

450 -14 -84 -3 349 840 1.189 -1

521 -97 -69 14 369 1.045 1.414 1

527

293

262

139

1.188

1.415

-16

-22

-22

-22

-22

-22

511

271

240

117

1.166

1.393

22

24

24

26

18

22

1.385

1.411

1.487

1.215

1.217

1.251

bedrijfsresultaat (EBIT) netto financiële lasten belastingen aandeel in resultaat geassocieerde deelnemingen nettowinst voor bijzondere posten nettoresultaat bijzondere posten resultaat boekjaar belang van derden nettowinst toekomend aan aandeelhouders van Koninklijke DSM N.V. nettowinst toekomend aan houders van cumulatief preferente aandelen nettowinst gebruikt voor berekening van de winst per aandeel personeel ultimo jaar (x 1.000) loonkosten (x € miljoen) ratios (in %): - EBIT / netto-omzet - CFROI -nettowinst / gemiddeld eigen vermogen toekomend aan houders van gewone aandelen

9,9 9,1

7,2 8,1

6,3 7,6

4,9 5,8

6,8 7,0

6,5 7,7

10,5

6,2

5,7

2,5

26,8

42,3

EBITDA / netto financiële lasten

18,7

19,1

19,9

23,3

63,7

10,7

dividend (x € miljoen)

207

190

190

188

199

199

* Cijfers volgens IFRS, inclusief beëindigde activiteiten.. De cijfers voor voorgaande perioden werden opgesteld volgens NL GAAP.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

137

Jaarrekening 2005 Vijf jaar DSM – Toelichting op enkele financiële begrippen en kencijfers

Informatie over gewone DSM-aandelen* Op 5 september 2005 splitste DSM het aandeel DSM in de verhouding 2:1 (twee aandelen voor één oud aandeel) om de verhandelbaarheid van het aandeel te vergroten. In onderstaand overzicht zijn de gegevens met betrekking tot het aantal aandelen en de winst per aandeel voor alle perioden omgerekend tot de situatie na splitsing van de gewone aandelen. per gewoon aandeel in € :

2005**

nettowinst voor bijzondere posten nettowinst cashflow eigen vermogen

2004**

2004

2003

2002

2001

2,87 2,68 5,65 27,45

2,09 1,41 4,52 25,19

1,76 1,25 3,99 23,86

1,11 0,62 2,88 23,86

1,69 6,04 8,34 24,82

1,81 7,25 9,96 20,24

dividend: - interimdividend - slotdividend

1,00 0,29 0,71

0,875 0,290 0,585

0,875 0,290 0,585

0,875 0,290 0,585

0,875 0,290 0,585

0,875 0,290 0,585

pay-out als % van nettowinst voor bijzondere posten pay-out inclusief dividend op cumulatief preferente aandelen als % van nettowinst voor bijzondere posten pay-out als % van nettowinst dividendrendement (op basis van gemiddelde prijs van een gewoon DSM-aandeel)

32%

42%

50%

79%

54%

51%

34% 37%

45% 62%

53% 70%

81% 143%

57% 15%

54% 13%

3,4%

4,3%

4,3%

4,5%

3,9%

4,5%

koersen Euronext Amsterdam: - hoogste - laagste - ultimo jaar

35,22 23,07 34,50

23,85 17,88 23,81

23,85 17,88 23,81

22,50 15,65 19,52

25,63 18,95 21,69

22,58 14,40 20,51

190.923 190.783

191.957 191.617

191.957 191.617

191.537 189.430

193.179 192.935

192.293 192.180

1.063 238 6.563

1.014 26 6.494

1.014 26 6.494

1.126 130 6.540

1.034 140 3.864

1.086 47 5.538

(x 1.000)

aantal uitstaande gewone aandelen: - ultimo jaar - gemiddeld dagomzet Euronext Amsterdam: - gemiddeld - laagste - hoogste * Het overzicht is opgesteld op basis van de indertijd gepubliceerde jaarcijfers. ** Cijfers conform IFRS. De cijfers voor voorgaande perioden werden opgesteld volgens NL GAAP.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

138


Algemeen

Definities

Bij de berekening van rendementsratio’s wordt voor de balansposten uitgegaan van het gemiddelde van de beginstand en de eindstand in het betreffende jaar.

Cashflow Cashflow is nettowinst plus afschrijvingen.

De kencijfers per gewoon aandeel worden berekend op basis van het gemiddelde aantal uitstaande gewone aandelen (bepaald op dagbasis), met uitzondering van het eigen vermogen per gewoon aandeel, waarvoor het aantal uitstaande aandelen ultimo jaar wordt genomen. Bij het berekenen van de cijfers per gewoon aandeel en de “nettowinst als percentage van gemiddeld eigen vermogen toekomend aan houders van gewone aandelen” zijn de bedragen die toekomen aan de houders van cumulatief preferente aandelen in mindering gebracht op het resultaat en op het eigen vermogen.

CFROI (Cash Flow Return On Investment) Cash Flow Return On Investment is de sustainable cash flow (EBITDA minus normatieve jaarlijkse belasting en minus 1% afschrijving op het gewogen gemiddelde van de historische kostprijs van de activa) gedeeld door het gewogen gemiddelde van de waarde van de activa plus het gemiddelde bedrijfskapitaal. Desinvesteringen Deze omvatten de desinvesteringen in immateriële en materiële vaste activa, alsmede de verkoop van deelnemingen en overige effecten. EBITDA (Earnings Before Interest, Tax, Depreciation and Amortization) EBITDA is de som van bedrijfsresultaat plus afschrijvingen. Geïnvesteerd vermogen Het totaal van de boekwaarde van immateriële en materiële vaste activa, voorraden en vorderingen, verminderd met de overige kortlopende schulden. Investeringen Deze omvatten de investeringen in immateriële en materiële vaste activa, alsmede de verwerving van deelnemingen en overige effecten. Total Shareholder Return (TSR) Total Shareholder Return is koersontwikkeling plus dividend. Winst per gewoon aandeel -Nettowinst toekomend aan aandeelhouders van Koninklijke DSM N.V. minus dividend op cumulatief preferente aandelen, gedeeld door het gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen. -Nettowinst toekomend aan aandeelhouders van Koninklijke DSM N.V. exclusief bijzondere posten minus dividend op cumulatief preferente aandelen, gedeeld door het gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen.

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

139

Index-Jaarrekening

A aandelenkapitaal ________________________________ 105 aandelensplitsing _________________________________ 81 accountantsverklaring ____________________________ 133 acquisitie________________________________________ 92 afschrijvingen ____________________________________ 97 agio ___________________________________________ 106 andere bedrijfsopbrengsten ________________________ 96 B belastinglasten __________________________________ 111 beloning bestuurders en commissarissen ____________ 123 beloningsbeleid __________________________________ 62 bijzondere posten ________________________________ 99 bijzondere statutaire rechten _______________________ 134 D definities _______________________________________ 139 desinvesteringen _________________________________ 93 E eerste toepassing IFRS door DSM __________________ 123 eigen vermogen _________________________________ 130 F fabrieken en installaties ___________________________ 101 financial lease ___________________________________ 102 financiële derivaten ______________________________ 115 financiële instrumenten ___________________________ 113 financiële risico's ________________________________ 113 financiële vaste activa ________________________128, 130 G garantieverplichtingen ____________________________ 111 geassocieerde deelnemingen__________________102, 112 geconsolideerde balans ___________________________ 88 geconsolideerde jaarrekening _______________________ 82 geconsolideerde kasstroomoverzicht ________________ 90 geconsolideerde mutatieoverzicht eigen vermogen _____ 89 geconsolideerde winsten verliesrekening ____________ 87 goodwill ______________________________________ 100 groepsresultaat _________________________________ 124 grondslagen voor de jaarrekening ___________________ 82 H handelscrediteuren ______________________________ 110 handelsdebiteuren _______________________________ 104 hedge accounting _______________________________ 114 hedging reserve _________________________________ 106 I immateriële activa _______________________________ 100 informatie over gewone DSM-aandelen _____________ 138 ingekochte gewone eigen aandelen_________________ 106 J jaarrekening Koninklijke DSM N.V. __________________ 128 joint ventures ___________________________________ 122 K kasstroomoverzicht ______________________________ 119 kredietfaciliteiten ________________________________ 113 kredietrisico ____________________________________ 114 L land en gebouwen _______________________________ 101 latente belastingen _______________________________ 102 licenties ________________________________________ 100 liquiditeitsrisico __________________________________ 113 loonkosten ______________________________________ 97

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

M managementopties ______________________________ 120 marktwaarde ___________________________________ 114 materiële vaste activa ____________________________ 101 medische en andere kosten na uitdiensttreding _______ 118 middelen aangewend voor financieringsactiviteiten _____ 90 middelen aangewend voor investeringsactiviteiten______ 90 middelen uit operationele activiteiten _________________ 90 N netto financiële lasten _____________________________ 97 nettoschuld ____________________________________ 119 O obligatieleningen ________________________________ 108 octrooien_______________________________________ 100 onderhandse leningen ____________________________ 110 op aandelen gebaseerde beloningen ________________ 121 operationele lease _______________________________ 111 opgenomen leningen_________________________108, 131 overige bedrijfslasten ______________________________ 97 overige financiële activa ___________________________ 103 overige langlopende schulden _____________________ 110 overige reserves _________________________________ 106 overige vlottende activa ______________________110, 132 P pensioenen_____________________________________ 116 R rechtsvervolging_________________________________ 111 relevante data ___________________________________ 135 rentebaten ______________________________________ 97 rentelasten ______________________________________ 97 renterisico ______________________________________ 114 renteswaps_____________________________________ 115 reserve voor op aandelen gebaseerde beloningen _____ 106 S segmentinformatie ________________________________ 94 servicekosten vergoed aan externe accountants ______ 123 subsidies________________________________________ 96 T translatie reserve ________________________________ 106 V valutakoersen ____________________________________ 91 valuta-opties____________________________________ 116 valutarisico _____________________________________ 114 valutaswaps ____________________________________ 115 valutatermijncontracten___________________________ 116 verbonden partijen _______________________________ 123 vergoedingen na uitdiensttreding ___________________ 116 vermogen ______________________________________ 105 verplichtingen inzake personeelsbeloningen __________ 106 vijf jaar DSM ____________________________________ 136 voor verkoop aangehouden activa en passiva ________ 104 voorraden ______________________________________ 104 vooruitbetaalde pensioenkosten ___________________ 103 voorwaardelijke passiva ______________________111, 132 voorzieningen _______________________________107, 131 vorderingen ________________________________104, 130 W wettelijke reserve ingehouden winst deelnemingen ____ 131 winst per gewoon aandeel _________________________ 98 winstbestemming _______________________________ 134

140

Index

Jaarverslag Het jaarverslag is ook in het Engels beschikbaar. Exemplaren van het jaarverslag 2005 kunnen telefonisch (0800-0233480) of per e-mail ([email protected]) worden aangevraagd. Internet De informatie uit dit jaarverslag is ook te vinden op de website: www.dsm.com. U kunt het jaarverslag online bekijken en tevens in delen downloaden en afdrukken. Informatie Overige publicaties en informatie: - Internet: www.dsm.com - Triple P Report 2005 - Brochure: The Unlimited World of DSM Adressen Institutionele en particuliere beleggers en financiële analisten kunnen contact opnemen met: DSM, Investor Relations, Postbus 6500, 6401 JH Heerlen tel. 045-5782864 fax. 045-5782595 e-mail: [email protected]

Andere geïnteresseerden kunnen contact opnemen met: DSM, Corporate Communications, Postbus 6500, 6401 JH Heerlen tel. 045-5782421 fax. 045-5740680 e-mail: [email protected] Colofon Productie: DSM, Corporate Communications

Jaarverslag 2005

www.dsm.com

141


DSM Profiel

Jaarverslag 2005



www.dsm.com



‰

8


Jaarverslag 2005

www.dsm.com

Een prestatievol jaar

Recommend Documents