Een jaar met dertien maanden

Een jaar met dertien maanden Psychiatrisch Ziekenhuis Bethaniënhuis Centrum voor Beschut Wonen en Psychiatrische Zorg aan Huis De Sprong Psychiatrisch Verzorgingstehuis De Landhuizen p s yc h i at r i s c h

c e n t r u m



Be

t h a n i ë 1

Redactiecomité Gui Rusch, Marleen Geentjens, Bart Meyers, Marc De Cuyper, Lutgart Van Dongen (eindredacteur), medewerkers algemeen secretariaat Fotografen Jan Roggen, Marc Van Eyck , stewards, technische dienst Ontwerp en lay-out www.hetgeelpunt.be Verantwoordelijke uitgever Gui Rusch Het Psychiatrisch Centrum in cijfers Psychiatrisch Ziekenhuis Bethaniënhuis 621 plaatsen en bedden Aantal opnames: 1.953 Aantal ligdagen: 181.539 Psychiatrisch Verzorgingstehuis De Landhuizen: 148 plaatsen Centrum voor Beschut Wonen De Sprong: 95 plaatsen Psychiatrische Zorg aan Huis: 107 opgevolgde casussen Aantal medewerkers Psychiatrisch Ziekenhuis Bethaniënhuis Mannen: 181 Vrouwen: 695 Psychiatrisch Verzorgingstehuis De Landhuizen Mannen: 5 Vrouwen: 109 Centrum voor Beschut Wonen en Psychiatrische Zorg aan Huis De Sprong Mannen: 2 Vrouwen: 21

Het Psychiatrisch Centrum Bethanië maakt deel uit van de groep Emmaüs. Maatschappelijke zetel: Edgard Tinellaan 1c - 2800 Mechelen. 2

Er zijn 13 maanden in een jaar

Voorwoord

Voor u ligt het jaarboek 2011. Het werd een jaarboek dat loopt over 13 maanden. Het sluitstuk van 2011 lag immers op 20 januari 2012. Die dag werd in het Psychiatrisch Ziekenhuis een grote nieuwbouw geopend en samen met deze ingebruikname werd het startsein gegeven van een totale reorganisatie. Bijna alle patiënten en medewerkers verlieten hun vertrouwde plek. Nieuw samengestelde teams kregen andere verantwoordelijkheden en uitdagingen en om de continuïteit van zorg te verbeteren, werden patiëntengroepen herschikt.

Ervaringsdeskundigheid, herstel, participatie zijn meer dan modewoorden in het rehabilitatiejargon. Dit wordt aangetoond in de ontwikkelingen die het Psychiatrisch Verzorgingstehuis en Beschut Wonen doormaken. Het voorbije jaar beklommen de bewoners van ‘De Landhuizen’ met reuzenschreden de participatieladder. De betrokkenheid van bewoners vertrekt bij het individuele begeleidingsplan, maar loopt door tot op het beleidsniveau. Sinds vorig jaar immers nemen, onder begeleiding van een externe coach, 3 bewoners van het PVT als volwaardig lid deel aan de vergaderingen van het bestuurscomité.

Aan deze reorganisatie, die in functie staat van betere en meer vraaggerichte zorg, ging 2 jaar voorbereiding vooraf. Psychologen en artsen evalueerden en herschreven de bestaande zorgprogramma’s. Kernteams kregen een meer prominente rol in de sturing en kwaliteitsbewaking van de zorgverlening. Zorgmanagers worden uitgedaagd om wat in de baseline van het ziekenhuislogo verwoord staat als ‘binnen en buiten met aandacht verbonden’ in de praktijk te realiseren. Onze klanten ten slotte, patiënten, familie en vertrouwenspersonen, komen explicieter in beeld. Voor hen betekent vraaggericht werken in de eerste plaats dat zij meer betrokken zullen worden bij de behandeling en dat er ernstig rekening wordt gehouden met hun door de jaren heen opgebouwde ervaringsdeskundigheid in het omgaan met ernstig psychisch lijden.

Beschut Wonen en PVT werken al langer intensief samen. De reorganisatie van het Psychiatrisch Ziekenhuis geeft nieuwe kansen aan een nog bredere transmurale samenwerking. Zo zag in 2011 Sas (samenwerkingsinitiatief activering) het levenslicht. De Sprong, De Landhuizen en de cluster rehabilitatie van het ziekenhuis hebben deze constructie samen opgezet. Alle bestaande activeringsinitiatieven werden gebundeld en geïntegreerd onder het motto ‘samen doen we meer’. De cliënt kan een beroep doen op een ruimer aanbod onafgezien of hij/zij opgenomen is in PVT, PZ of in een begeleidingsprogramma van De Sprong. Een initiatief dat alleen maar winnaars kent. Wij laten u graag snuisteren in ons jaarboek. U zult er allicht uit opmaken dat de voorbije 13 maanden hectisch zijn verlopen. Het is dan ook passend om dit voorwoord af te sluiten met een blijk van dank aan al onze medewerkers. Zij hebben hard moeten werken in moeilijke omstandigheden. We zijn ons daarvan niet enkel bewust, we hebben er groot respect voor. Gui Rusch Algemeen directeur 3

4

Binnen en buiten met aandacht verbonden

Ontwikkelingen in het Psychiatrisch Ziekenhuis Bethaniënhuis Opname en poliklinische raadpleging

Behandeling in 8 zorgprogramma’s

Rehabilitatie

Crisisinterventie, oriëntering en indicatiestelling Open opname-eenheid OEVER Gesloten opname-eenheid STEIGER

Angst en depressie Behandeleenheid RIF Dagkliniek KORAAL

Kaap Open opname-eenheid rehabilitatie

Problematiek is duidelijk bij aanmelding Rechtstreekse opname in de gepaste behandel­eenheid binnen 1 van de 8 zorgprogramma’s

Psychose Behandeleenheid DELTA Gesloten behandeleenheid KERING

Heropname van gekende patiënt met langdurige problematiek Open opname-eenheid rehabilitatie KAAP Gesloten opname-eenheid rehabilitatie TERP

Gerontopsychiatrie Behandeleenheid GONDEL Behandeleenheid VEERPONT

Intensieve psychotherapie Centrum voor psychotherapie Elim in Kapellen

Persoonlijkheidsproblematiek IBE: WEL en STROOM Behandeleenheid MONDING Gesloten behandeleenheid ANKER Dagkliniek KORAAL

Terp Gesloten opname-eenheid rehabilitatie Vallei Rehabilitatie-eenheid ondersteunend Polder Rehabilitatie-eenheid activerend Kouter Gesloten rehabilitatie-eenheid structurerend Boomgaard Dagkliniek rehabilitatie

Verslavingszorg Behandeleenheid ARCHIPEL Dagkliniek KORAAL NAH Behandeleenheid KADANS Pre- en postnatale psychische problematiek Moeder-Baby-Eenheid Psychische problemen en licht verstandelijke beperking Behandeleenheid VLIET

5

Organisatievernieuwing Nieuw voelt onwennig De laatste sprint naar de grote verhuisoperatie en het werken volgens een nieuw organisatiemodel werd ingezet. Zorgeenheden veranderden van aard en opdracht vanaf de verhuis die in de loop van januari plaatshad. De zorgverleningsfasen komen sterker naar voren: 2 opname-eenheden, 14 behandeleenheden aansluitend bij 8 zorgprogramma’s en 6 rehabilitatie-eenheden. In de rehabilitatie ligt het accent op de uitbouw van geschikte milieus en een herstelgerichte benadering voor patiënten met langdurige zorgvragen. De rehabilitatieteams stemmen af op de diverse verwachtingen vanuit de zorgprogramma’s. De samenwerking met externe partners is eveneens een belangrijke pijler in functie van het creëren van zinvolle perspectieven na de opname. Het nieuwe organisatiemodel werd realiteit op het moment van de verhuis. In dit nieuwe model is de inhoudelijke samenwerking tussen de psychiater en psycholoog organisatorisch beter verankerd. Samen met het kernteam(s) maken de verantwoordelijken van de zorgprogramma’s uit welke zorg hun doelgroep nodig heeft en hoe ze de continuïteit in behandeling kunnen verzekeren over de grenzen van het ziekenhuis heen. De medische staf greep deze gelegenheid aan om de geneesherendiensthoofden te koppelen aan de zorgprogramma’s en niet langer aan de achterhaalde kenletters (A, T, …). Zo sluit de functie van diensthoofd maximaal aan bij de klinische realiteit. De raad van bestuur bekrachtigde hun aanstelling.

6

Nieuwe namen als uitdrukking van de nieuwe identiteit van de zorgeenheden Onder impuls van enkele artsen en medewerkers kreeg iedereen de kans om zich uit te spreken over de naamgeving. Na de verhuis ging de nieuwe naamgeving in voege. De aanpassing van alle documentatie, signalisatie en softwaretoepassingen was geen sinecure voor de talrijk betrokken medewerkers van de logistieke diensten. Meer dan 100 suggesties Op de lancering van het voorstel van de directie voor het gebruik van een nieuwe, functionele naamgeving voor de zorgeenheden, reageerde ik samen met enkele collega’s en artsen. We waren van mening dat louter functionele naambordjes aan de inkomdeuren van de zorgeenheden niet in het belang van de patiënten zijn. De toevoeging van een symbolische naam leek ons meer in overeenstemming met een respectvolle bejegening. We zochten naar een samenhangend geheel van transparante, duidelijke namen en gaven iedereen de gelegenheid suggesties te formuleren. In het totaal kregen we zo’n 70 reacties, goed voor meer dan 100 suggesties. Hieruit puurden we een definitief voorstel dat door de directie goedgekeurd werd. Het gaf een tof gevoel dat discussie mogelijk bleef tijdens deze onzekere veranderingsperiode. Het Psychiatrisch Ziekenhuis met zijn 23 zorgeenheden lijkt soms op een logge machine, maar we hebben zelf ervaren dat mensen dingen kunnen laten bewegen. Steven Beyers, hoofdverantwoordelijke Anker

Kernteams Nieuw sinds 2011 is het overleg met alle kernteams samen over het zorgorganisatorisch en voorwaardenscheppend beleid. Op 23 februari 2011 heeft de startdag voor de kernteams plaatsgehad. Het gesprek tussen de directie en de kernteams kenmerkte zich als een ideeënuitwisseling over de resultaatsgebieden van de kernteams. Wat zijn de taken en verantwoordelijkheden van een kernteam? Wat kan het kernteam zelf beslissen en wat niet? Uit de gesprekken kwam naar voren dat er behoefte is aan nog meer dialoog en uitklaring van de mandaten. De tweede kernteamdag, op 21 september 2011, stond in het teken van deze verdere ontwikkelingen. De dag voorzag in een moment van terugkoppeling over alle overleg door de directie. Daarna was er ruimte voor dialoog. In kleinere groepen is het gesprek aangegaan over de onduidelijkheden die nog restten. De meest prangende vragen kwamen tenslotte in een plenaire sessie aan de orde.

Kernteamoverleg: opstelling met popjes verheldert de standpunten

‘

Elektriciteit in de lucht

Ik moet denken aan de gewichtsloze ogenblikken die zich kunnen voordoen in de loop van een psychotherapie. Wat er dan precies gebeurt, is moeilijk uit te leggen. Het is alsof er kortstondig in de uitwisseling met een patiënt iets gevat kan worden dat wezenlijk blijkt voor deze persoon, iets dat vaak van meet af aan reeds besloten lag in ons contact. Op deze momenten hangt er heel even elektriciteit in de lucht. Een soort verschuiving vindt plaats - een verinnerlijking wellicht. Ik wil graag geloven dat het voor de patiënt belangrijke keerpunten zijn. Deze ogenblikken zijn eigenlijk altijd verrassend, al ben ik er vaak onrechtstreeks naar op zoek. In die seconden word ik nauwelijks iets anders gewaar. Ook niet de malaise waarmee de ziekenhuisreorganisatie wel eens gepaard ging. Rudy Meurs, psycholoog Koraal/Veerpont/ Gondel

7

‘

Op verhaal komen De betekenis van op verhaal komen, heeft alles vandoen met enige rust vinden in de situatie waarin iemand leeft. Even kunnen ontspannen. In staat gesteld worden om de draad van het eigen verhaal weer op te nemen. Aansluiting vinden bij of zich kunnen invoegen in het grotere samen­ levingsverhaal dat ons omgeeft. Het eigen zingevingsverhaal kunnen plaatsen in de context van de grotere verhalen uit de eigen levensbeschouwelijke traditie. Door onze manier van omgaan met de mensen die ons als patiënt of bewoner zijn toevertrouwd, dragen we bij tot de realisatie van dit doel. Er kan eventueel nog een tweede betekenis van verhaal meespelen: iets op iemand verhalen, is de gelegenheid benutten om schadeloosstelling te verkrijgen voor iets of herstel van geleden onrecht te bekomen. In deze bundel houden we het bij vertellingen van medewerkers over hun wedervaren in 2011.

8

Ontspannen sfeer tijdens het ontmoetingscafé

De kracht van een team In de zorgverlening zijn goed werkende teams absoluut onontbeerlijk. Op 26, 27, 29 april en 2 mei 2011 liepen meer dan 250 medewerkers binnen in ‘café Bethanië’ en maakten op informele wijze kennis met hun nieuwe team. In het najaar was er ruimte voor de organisatie van teamdagen. De nieuwe teamleden maakten op een meer formele wijze kennis met elkaar en kregen uitleg over de werking van de nieuwe zorgeenheid.

Enkele getuigenissen Eerst hebben we samen ontbeten. Tijdens onze teamdag kwamen we op een andere manier met elkaar in contact. Het was een voorbereiding op het werken in de nieuwe opname-eenheid rehabilitatie Terp. Het kennismakingsspel was ideaal om nieuwe collega’s te leren kennen. We vormden een binnen- en een buitencirkel en vertelden iets over onszelf dat alleen verstaanbaar was voor onze overbuur. Telkens schoven we een plaatsje op en beantwoordden dezelfde vraag: waarvan droomde je als kind? Wat wilde je later worden? We vroegen naar een aanvulling op: “Ik ben de enige die …”. Pas in de laatste ronde zeiden we hardop wat we hoorden van onze overbuurman. Verrassende elementen kwamen naar boven en braken meteen het ijs tussen de collega’s. Er was tijd om stil te staan bij dingen die doorheen het jaar minder aandacht krijgen, zoals omgaan met agressie, evaluatie van werkafspraken, feedback geven over de aanpak van collega’s … Iedereen was goed voorbereid en we kwamen tot een gezamenlijke visie waaruit nieuwe afspraken volgden. We startten met een goed gevoel en hadden zin om Terp open te doen. Stephanie en Bart, medewerkers Caras

Ik hoop dat mijn nieuwe team een goed evenwicht vindt tussen de integratie van de gekende accenten en nieuwe inbreng. Het is heel belangrijk dat we samen de werking uitbouwen. Mario Cerstiaens, hoofdverantwoordelijke Monding We zochten een insteek waarmee we het aangename aan het nuttige konden koppelen. De personeelsleden van Veerpont hielden een vriendenboekje over zichzelf bij met foto’s van zichzelf, hun familie en hun huis. De andere teamleden konden zo raden om wie het ging en elkaar beter leren kennen. Nadien werd de nieuwe visie uit de doeken gedaan door de verschillende werkgroepjes op de afdeling. Gondel organiseerde een ‘wereldcafé’ waar personeelsleden in een gezellige sfeer, met de nodige

versnaperingen, stiften en tafelkleden bij de hand, konden brainstormen over de nieuwe taakinvulling voor de verschillende disciplines. Om alvast in de sfeer te komen van hun nieuwe werkomgeving arriveerden de teamleden van Polder in hun rubberlaarzen. Het kernteam liet zich inspireren door verschillende televisieprogramma’s (De Pappenheimers en Eén jaar gratis) om nieuwe teamleden de kans te geven elkaar beter te leren kennen en om de overgang tussen behandeling en rehabilitatie te belichten. Na afloop werd de Polder-trofee uitgereikt aan de werknemer die zich de rehabilitatiegedachte het best had eigen gemaakt. Volgende teamdag stellen we de wedstrijd opnieuw open. Saskia Van der Borght, psycholoog Gondel/ Veerpont/Polder

‘

Het plezier van iets in bloei te zien komen Persoonlijk vind ik het fijn om creatief na te denken over vernieuwing en over de zorg die patiënten nodig hebben. Ik ben fan van het ‘ploegdenken’ en werk graag samen met mensen die ook goesting hebben om aan de weg te timmeren. Ik neem graag ruimte om even uit de dagelijkse praktijk te stappen om na te denken voor we doen. Natuurlijk heb ik daarbij soms het gevoel dat er meer tijd nodig is, maar patiënten en teams blijven ondertussen ook appel op me doen. In het kader van mijn betrokkenheid bij het zorgprogramma persoonlijkheidsproblemen en Vlot, ontmoet ik veel mensen van andere disciplines en zorgeenheden. Dit vind ik heel interessant. Met deze mensen had ik voor de organisatievernieuwing minder contact. Het verruimt mijn bril waarmee ik naar mijn werk en het ziekenhuis kijk. Natuurlijk waren er veel spanningen het afgelopen jaar. Je merkt dat er hier en daar cultuurverschillen zijn. Dit leidt al eens tot meningsverschillen. Er leven ook gevoeligheden in het huis. Het vraagt investering om hierop zicht te krijgen, voeling mee te krijgen, standpunten te verzoenen, … Het is voor mij ook nog een zoeken wat ik hierbij kan betekenen, waar initiatief wenselijk is of juist niet … Nu het werken volgens het nieuwe organisatiemodel start, lijkt het mij belangrijk dat er veel aandacht is voor ondersteuning van de teams. Iedereen heeft hard gewerkt en veel mensen worden geconfronteerd met nieuwe, moeilijke uitdagingen. Er is ruimte nodig voor teams om na te denken, voor teambuilding, … voor de bewaking van de draagkracht van de teams. Daarbij hoop ik op een solidaire sfeer waarbinnen we problemen met elkaar delen en open over moeilijkheden spreken. Helga Peeters, psycholoog Wel/Stroom

Informele kennismaking met het nieuwe team

9

2011 een uitzonderlijk jaar De grote organisatievernieuwing en het uitstel van de verhuis hebben ervoor gezorgd dat 2011 geen 12, maar 13 maanden heeft geduurd. Tot de verhuis einde januari 2012 bleef het jaar met al zijn gekende afspraken en toegewezen budgetten gewoon door­ lopen. In februari 2012 werd alles nieuw: vele nieuwe collega’s in de teams, nieuw samengestelde patiënten­ groepen, andere locaties, gewijzigde namen, afbouw van de sectormuren en plaats voor een procesgerichte benadering met zorgprogramma’s. Velen hebben op hun tanden moeten bijten vooraleer het uiteindelijk zover was. Het achterlaten van wat je gewoon was en je voorbereiden op het nieuwe, onbekende. Als dit jaarboek verschijnt, is de verhuis achter de rug. Met zekere fierheid kunnen we zeggen dat de voorop­gestelde planning in het verpleegkundig en paramedisch departement zeer goed is aangehouden.

te worden. Zo’n verhuisoperatie zorgt voor veel extra werk en drukte op de dienst. Heel veel overleg en rustig blijven, hebben ons doorheen het hectische 2011 geloodst. Opmerkelijk was de grote bereidheid van iedereen om zich extra in te zetten. Op zo’n cruciale momenten zijn collega’s vriendelijker voor elkaar en leeft de solidariteit op.

We zijn nog net niet op Facebook gegaan … … maar het idee van de verpleegkundig en paramedisch directeur om een forum te starten op het interne web, was een schot in de roos. Iedereen kon hier alle mogelijke problemen aankaarten en oplossingen naar voren brengen. Op de verhuisvergaderingen werd alles overlopen en knopen werden doorgehakt. De uiteindelijke beslissingen verschenen in het rood. Een waardevol instrument voor de volgende verhuis. De boventoon over het verloop van de verhuis is dan ook positief. Het geduld en de beschikbaarheid van de ondersteunende diensten waren indrukwekkend. Een elan om op verder te gaan, Bethaniënhuis op zijn best.

Peggy Vervoort, hoofdverantwoordelijke aankoop en fijndistributie

Filip De Donder, stafmedewerker verpleegkundig en paramedisch departement

Weg met de hamsterdrang

10

De verhuisvoorbereiding gaf ons de gelegenheid om alle afdelings­voorraden grondig te bekijken en uit te zuiveren. Van gedecentraliseerde voorraadplaatsen werd overgegaan naar gecentraliseerde voorraadplaatsen per gebouw. Zo zijn we bijvoorbeeld van een oude voorraad van 563 artikels voor 4 afdelingen gegaan naar 111 artikels gecentraliseerd per gebouw voor dezelfde afdelingen. Het gevolg van deze vernieuwde aanpak was dat alle scankaartjes (±10.000) aangepast en overkleefd dienden

Het verschil tussen gevoel en verstand Ik heb dit verschil aan den lijve ondervonden. Rationeel was ik samen met anderen bezig met de uitwerking van projecten, vooruitzien en plannen, maar tegelijkertijd viel het loslaten, achterlaten emotioneel zwaar. De gehechtheid aan de ploeg, de werkformule, de patiënten - de gekende, oude situatie - speelden me parten. Bij de vormgeving van de nieuwe behandeleenheid ‘angst en depressie’ Rif kreeg onrust een tijdlang iedereen in de greep. Een heel positieve ervaring voor mij is hoe deze ‘ontregeling’ op heel veel vloeren beantwoord is met overleg, met het samenleggen van diverse perspectieven. Voor de nieuwe behandeleenheid Rif is er samen werk gemaakt van vertrouwdheid, afstemming en het samen ontwikkelen van een gemeenschappelijk denken over de behandelingsaanpak van mensen met angst en depressie. Nu het nieuwe organisatiemodel een feit is, vergelijk ik de nieuwe eenheid met een nieuw samengesteld gezin. Als psycholoog kan ik mee het evenwicht vasthouden tussen achterlaten en de integratie in de nieuwe setting. De nieuwe opname-eenheid Oever, waar we de situatie en de hulpvraag van onbekende patiënten verkennen, kende eveneens een zeer goede start. Hier werd de bestaande deskundigheid en ervaring op diverse vlakken door veel overleg goed uitgelijnd in een beperkt, maar coherent aanbod rond vraagverduidelijking en oriëntatie (voor verdere interne of externe zorgtrajecten). Nu al zie ik de winst die samenwerking oplevert voor het adequaat beantwoorden van de noden van de patiënt. De zorgtrajecten voor mensen met angst en depressie verbeteren zowel voor het kortdurend, oriënterend verblijf als voor de residentiële behandeling en de dag­kliniek. Paul Bosiers, verantwoordelijke psycholoog zorgprogramma angst en depressie

Verbinden

Naast de directe en indirecte patiëntenzorg heeft de psycholoog een teamondersteunende opdracht binnen het team. Dit maakt dat de psycholoog het juiste evenwicht moet vinden voor zijn of haar plaats binnen het team: voldoende betrokken, maar toch ook met een beetje afstand. Deze plek in het team ervaren sommigen als eenzaam. Daarom is het spreken met elkaar binnen de vakgroep zo cruciaal. Voor de inzet en toewijzing van de psychologen aan de nieuwe zorgeenheden, hebben we in een open gesprek naar consensus gezocht. Dit gesprek heeft de samenhang in de groep versterkt. Er groeide meer respect voor de onderlinge verschillen. Mensen vinden elkaar voor ervaringsuitwisseling en er ontstaan daarrond spontaan subgroepen. We zoeken naar verbinding binnen de vakgroep en ook binnen de ziekenhuisorganisatie. Nieuw in de organisatievernieuwing is de aanstelling van 8 duo’s van psychiaters en psychologen als verantwoordelijken voor de 8 zorgprogramma’s. Deze ontwik­keling vergroot de kansen tot reflectie op het therapeutisch werk en op de aansluiting bij de zorgvragen van de patiënten. Deze duo’s hebben samen met de betrokken kernteamleden hard gewerkt aan het kader van het zorgprogramma waarvoor ze verantwoordelijk zijn. De uitdaging voor 2012 is deze zorgprogramma’s verder uit te werken. Natuurlijk was de spanning van de organisatievernieuwing een poos erg voelbaar binnen de groep. Gelukkig komt er weer ruimte voor gesprekken over thema’s die tot inhoudelijke verdieping leiden. De fijne, gemoedelijke sfeer binnen de groep geeft mij als vakgroepcoördinator de energie om ervoor te gaan. Chris Anthonis, vakgroepcoördinator psychologie

Op verhaal komen, dat gaat nog even niet We vlogen van de ene opdracht naar de andere en voelden ons het laatste half jaar eerder een verhuisfirma. De verhuis was door verschillende mensen heel goed voorbereid. Veel was op papier en in schema’s gezet. Daarom is de verhuis zelf ook erg vlot verlopen. Van alle kanten kregen we mailtjes met een bedankje. We waren erbij toen de patiënten op hun nieuwe zorgeenheid aankwamen. “Whaw, wat mooi”, hoorden we regelmatig van patiënten. Bij anderen klonk teleurstelling. Op 1 zorgeenheid is het werk vooraf onderschat. Dit betekende extra hinder voor de patiënten en voor ons onverwacht meer werk. Niemand heeft in deze drukke periode verlof gepland. Dat vinden alle collega’s ook doodnormaal. We zijn goed op elkaar afgestemd en lossen samen veel op. We komen met ons goesting werken en hangen goed aan elkaar. Danny Van Elsacker, meestergast technische dienst

11

‘

Ik vind het bewonderenswaardig hoe iedereen bijdraagt om er het beste van te maken ondanks het feit dat heel wat medewerkers afscheid moeten nemen van iets dat ze graag deden en waarmee ze zich sterk verbonden voelden. Het blijft een grote bekommernis om tijdens heel deze overgangsperiode voldoende oog te hebben voor directe patiëntenzorg. Omwille van de vele extra overlegmomenten is dit een belangrijk aandachtspunt. Het zal tijd vragen voordat alles opnieuw in de plooi valt en de verschillende zorgeenheden elkaar weer beter leren kennen. Het zou fijn zijn als dit kan gebeuren in een sfeer van samenwerking en openheid en met voldoende begrip voor ieders visie. Het lijkt mij logisch dat na verloop van tijd een evaluatie zal volgen en dat we voor de moeilijk­ heden en tekorten die nu stilaan aan de oppervlakte komen, constructieve oplossingen zoeken.

Centrum voor Vorming, Levensdomeinen, Ontwikkeling en Therapie: Vlot Vakgroepcoördinatoren en zorgmanagers zijn de drijvende kracht achter de opbouw van Vlot. Samen met alle therapeuten maken ze zich sterk voor de uitbouw van 120 activiteiten. In de behandellijn nemen de keuzemogelijkheden voor patiënten daardoor in belangrijke mate toe. Het versterkt de emancipatorische benadering en legt de nadruk op de mogelijkheden en groeikansen van de patiënt. Alle patiënten van de behandeleenheden die de therapeutische veiligheid van de behandeleenheid niet meer (constant) nodig hebben, kunnen er terecht voor afdelingsoverschrijdende therapieën en activiteiten. Einde november 2011 was de aanstelling van de Vlot-coördinator rond. Dit was een belangrijke stap en noodzakelijke voorwaarde voor een geslaagde start. De Vlot-coördinator neemt de coördinerende rol op, is verantwoordelijk voor de opstelling van een degelijk overzicht van de diverse uitgewerkte modules, de toewijzing van de lokalen en de boekingen. Mits hard werken was de deadline van 7 februari 2012 haalbaar.

Dr. Greet Lemmens, psychiater

12

Muziektherapie

Rakutechniek

Hoogtes en laagtes in het groeiproces van Vlot (centrum voor Vorming, Levensdomeinen, Ontwikkeling en Therapie)

Dramatherapie

Computerles

Enkele voorbeelden van Vlot-modules • Relationele en seksuele vorming voor een groep van -30-jarigen en voor een groep van +30-jarigen • Koken in 30 minuten • Gezinsactiviteit op donderdagavond: eerst samen eten en dan samen met de kinderen en de partner aan een gezellige gezinsactiviteit deelnemen • Hippotherapie • Start to walk • Mindfulness, basiscursus en onderhoudssessies • Mindfulness voor mensen met een cognitieve of lichamelijke beperking • De computer als sociaal medium. Tuinieren

Dit centrum brengt de maatschappij binnen. Vlot moet dynamisch zijn en op de trends inspelen die in de maatschappij leven. In Vlot leren patiënten hun mogelijk­ heden kennen en realiteitsgerichte keuzes maken. Ze gaan er met allerlei andere mensen om, weg van de besloten veiligheid van de zorgeenheid. De start van Vlot was best heel spannend. Samen met de stuurgroep van Vlot hebben we onder grote tijdsdruk gewerkt om alles zo goed mogelijk rond te krijgen. Het is ons gelukt om op 7 februari 2012 van start te gaan. De belangstelling van de patiënten was meteen groot. Door open communicatie met alle therapeuten en maximale toegankelijkheid hoop ik de weerstand die bij alle nieuwe initiatieven opduikt, om te zetten in positieve energie. De eerste sessies zijn voor de meeste therapeuten meegevallen. Dat doet deugd. Het is immers voor iedereen een grote uitdaging om niet alleen aan de slag te gaan met de gekende doelgroep, maar met een divers publiek. Een grote uitdaging voor mij is het blijven sleutelen aan en investeren in de inhoud en ontwikkeling van boeiende Vlot-modules. Ik wil daarom een forum geven aan patiënten, therapeuten, persoonlijk begeleiders en de teams. Ik wil goed luisteren en de vinger aan de pols houden. Lavinia Vervecken, Vlot-coördinator 13

Wie zoekt die vindt Een degelijk uitgekiend signalisatieplan zal alle patiënten en bezoekers meteen de juiste weg tonen. Cijfers geven de plaats van de gebouwen aan. De nieuwbouw  ‘gebouw 1’ geeft onderdak aan de onthaalfunctie voor heel het Psychiatrisch Ziekenhuis. Een belangrijke verbetering voor alle patiënten en bezoekers. Infrastructuur Op 6 september 2011 verhuisde Kruispunt naar de nieuwbouw en op 8 september 2011 Loriën. De afbraak van deze oude gebouwen was het startsein voor de realisatie van de laatste fase van de nieuwbouw. De eerste voorbereidingen voor de bouwwerken startten in april 2004 met de opstelling van het eisenprogramma dat als leidraad diende voor de architect. De eerste graafmachines reden in maart 2009 de werf op. Nu zijn we aan de laatste loodjes toe en die wegen zwaar. Niet in het minst voor de technische en logistieke diensten, maar eveneens voor de zorgverleners. In het nieuwe gebouw, met een oppervlakte van 8.567,4 m², zijn de gesloten acute opname-eenheid, de onthaalfunctie voor heel het ziekenhuis en 4 rehabilitatie-eenheden ondergebracht. Verhuis Loriën naar de nieuwbouw

Verhuis Kruispunt naar de nieuwbouw

Dankzij de pico bello voorbereiding verliep de verhuis vlot 14

Een hoofdstuk afsluiten Rohan was bijna 10 jaar lang een succesvol concept. In 2003 bouwden we samen met een heel nieuw gevormd team aan het ontwerp van Rohan. We boekten mooie resultaten en koesterden doorheen de jaren wat waardevol was. Groot was de teleurstelling toen we vernamen dat de huidige reorganisatie als direct gevolg had dat afdeling Rohan moest verdwijnen. Het aantal rehabilitatiebedden werd afgebouwd en dit ging ten koste van de Rohanbedden. Na een korte periode van rouw met elementen van boosheid, ontkenning en verzet hebben we dit gegeven snel herleid tot het centrale werkthema van 2011. We kozen voor de maximale ondersteuning van elk rehabilitatieplan dat leidt tot ontslag. De doelstelling was om 2011 te eindigen met een maximaal aantal lege bedden op Rohan. We hebben hierover zeer open en direct gecommuniceerd met patiënten, familie, zorgpartners, interne en externe vervolgafdelingen. Het werd duidelijk een gezamenlijk gedragen project.

laatst haar werking heeft kunnen vasthouden. Hiervan heeft iedereen de vruchten kunnen plukken. Daarnaast is Rohan erin geslaagd om meer dan de helft van de patiënten een andere evenwaardige plaats te bieden. De overige patiënten hebben binnen de nieuwe structuur een kwaliteitsvolle plaats gekregen. Ondertussen kregen alle teamleden de vraag op welke werkplek ze volgend jaar het liefst zouden willen werken. Aangezien we allemaal dit lot deelden, konden we hierover heel open en dynamisch spreken. Wat we uitdroegen naar onze patiënten, pasten we ook op ons eigen denken toe, nl. de verandering is enerzijds jammer, maar laten we de verandering ook als een kans zien. Deze ingesteldheid zorgde ervoor dat we bij de start van het nieuwe organisatiemodel, februari 2012, de Rohandeur, voor de laatste keer, met een gevoel van tevredenheid achter ons konden dichttrekken. Marc Kesters, hoofdverantwoordelijke Kering

Dit gezamenlijk project heeft ervoor gezorgd dat we als team tot op de laatste dag constructief hebben kunnen werken. Voor ons als team was dit project een buffer tegen moedeloosheid en demotivatie. We moesten ‘scherp’ en ‘alert’ blijven om het ‘doel’ te bereiken. 2011 was succesvol omdat Rohan tot op het 15

Impressies en gevoelens bij de organisatievernieuwing De eerste reacties bij het vernemen van de grote organisatie­ vernieuwing waren vooral onwetend­heid en angst. Vanaf het moment dat duidelijk werd naar welke afdeling men zou verhuizen, kwamen er vele vragen: wie wordt mijn hoofdverantwoordelijke? Wie blijft er in mijn team? Wat zal de nieuwe visie worden? Wat zal er gebeuren met de patiënten? … De onzekerheid over de antwoorden hierop boezemde onrechtstreeks angst in. We speculeerden druk over hoe de ‘nieuwe’ zorg­ eenheid er zou uitzien en in welk gebouw we zouden terechtkomen. Voor sommigen was het ook een

16

stimulans om over een nieuwe wending in hun carrière na te denken. Maar wat vooral leefde binnen het team was het afscheid nemen van Rivendel en van elkaar. Het loslaten van oude gewoontes en openstaan voor veranderingen, was een lastige zaak. We voelden allemaal al gauw dat dit zeer moeilijk zou worden. Toch werd de reorganisatie ook als uitdaging ervaren om oude werkpatronen in een nieuw jasje te steken … maar de grote vraag: “Hoe zal het zijn en wat zal het worden?” bleef altijd in ons achterhoofd zitten.

Structurele erkenning voor de Moeder-Baby-Eenheid door het Riziv Gedurende verschillende jaren ijverden we voor een structurele erkenning voor de specifieke werking van de Moeder-Baby-Eenheid. Eindelijk is het zover! Vanaf 1 april 2011 is er een samenwerkingsakkoord tussen het ziekenhuis en het Riziv om het verdere bestaan van deze eenheid in de toekomst te garanderen. In de toekomst breiden de mogelijkheden voor dagbehandeling verder uit. Hiervoor werden reeds stappen gezet om een eventuele uitbreiding van de afdeling te bekijken om aan deze verhoogde verwachtingen te kunnen voldoen.

Birgit Devaere, Rivendel

Moeder-Baby-Eenheid, expertisecentrum pre- en postnatale psychische problematiek

Met de neus op de feiten Het begin van de bouwwerken aan gebouw 1 in onze buurt drukte Rivendel letterlijk met de neus op de feiten. De organisatievernieuwing en daarmee het definitieve einde van Rivendel en Rivendel Studio in de huidige vorm, kwamen er onvermijdelijk aan. We konden het vorderen van de nieuwbouw dagelijks en van dichtbij volgen. Er leefden twijfels, onrust en er waren zeer gemengde gevoelens. Lyrische ontboezemingen over hoe goed het toch wel was om op Rivendel te kunnen zijn én de kwaliteiten van het gebouw, deden mij wel de haren lichtjes omhoog rijzen: OK, goede teams, goede sfeer, aangename werking, allemaal waar, maar architectonisch totaal passé. De onderlinge gesprekken over de toekomst en de keuze van zorgeenheid, werden door de ene met veel wantrouwen bekeken, door de andere met berusting en door nog een ander teamlid gewoon positief. De nieuwe ontwikkelingen zoals Vlot, Sas, de gekantelde organisatie, ... werden al wel eens geringschattend en smalend becommentarieerd. Het wachten op de beslissing over de toekomstige werkplek veroorzaakte frustraties en ongenoegen. Eenmaal de beslissing bekend, gaf dit gemoedsrust (gerespecteerde eigen keuze) of verdriet, kwaadheid en teleurstelling (nietgerespecteerde eigen keuze). Harde woorden en straffe uitspraken ontglipten al wel eens de

lippen. Een pijnlijke en zeer spijtige zaak was de extra besparingsronde die noodzakelijk bleek. Enkele mensen haakten op al deze gebeurtenissen af. Gelukkige en ongelukkige mensen samen in een team dat toch verder samen voor de patiëntenzorg moet instaan. Het was als hoofdverantwoordelijke niet evident om een belangrijk hoofdstuk af te sluiten te midden van een mix van positieve en negatieve gevoelens. Evengoed was het geen eenvoudige opdracht om het positief denken erin te houden. Toch denk ik dat wij er als teams in geslaagd zijn om de negatieve gevoelens te doen verdwijnen, zowel voor onszelf als voor de patiënten.

Bethaniënhuis, een veerkrachtig huis

Met de verhuis van de eerste afdelingen Loriën en Kruispunt en de daaropvolgende afbraak van de oude gebouwen, lag gebouw 1 plots confronterend en in zijn volle glorie te lonken naar Rivendel. Het onvermijdelijke kwam erg dichtbij. En dan hebben we gedaan wat wij moesten doen ... We hebben Rivendel en Rivendel Studio gesloten. We zijn vertrokken om het (nog) beter te gaan doen in de mooiere en modernere omgeving van Kaap en Delta. Ja toch ...?

In de stuurgroep ‘organisatievernieuwing’ hielden we de communicatie over de organisatievernieuwing in het oog: wat is de stand van zaken? Wat moet iedereen weten? Waarover is weerstand voelbaar? Wat vertellen we op de informatiemomenten? Ook bespraken we in dit forum welke punten verdere opvolging vereisten en waarover de directie of de medische raad nog een beslissing moest nemen. Bepaalde periodes voelde ik veel spanning en onrust. Mensen moeten elkaar vinden en wennen aan de nieuwe manieren van samenwerking. De veranderingen zijn ingrijpend. Er is verwerkingstijd nodig. Vele toffe en geëngageerde collega’s werken keihard en houden alles draaiend. Hopelijk worden hun grote inspanningen opgemerkt en naar waarde geschat. De inzet voor het Bethaniënhuis is groot. Een zaligheid. We houden het gesprek open en gaan verder.

Karel Willems, hoofdverantwoordelijke Delta

Lutgart Van Dongen, stafmedewerker 17

Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd

Leren en ontwikkelen

1 april 2011

‘Dwang en drang’ Symposium samen met PZ Duffel georganiseerd.

18

1 december 2011

16 december 2011

‘Ouders hebben kinderen:

het actieve kind in een gezin onder stress’ Avondlezing Moeder-Baby-Eenheid.

Prof. dr. Peter Rober

‘I need a dollar, over armoede en psychose’ De sector psychosezorg sneed een maatschappelijk relevant thema aan.

Annemie Van Hofstraeten

Dr. Lucas Joos

d • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd

Prof. dr. Jos Corveleyn

23 september 2011

Opleiding tot interne auditor voor verschillende functies binnen het ziekenhuis Bij de interne audits zetten we in op goed luisteren, dialoog en samen verbeteren. Mevr. Magda De Meyer

Opleidingsmoment in Elim

Werken met competenties Ontwikkelen van de juiste mix van kennis, vaardigheden en attitudes voor het goed vervullen van de functie.

Dr. Paul Jenet

Minas verzorgde een 3-daagse opleiding aan de Banaba-opleiding Geestelijke Gezondheidszorg rond de module jongeren en psychose Prof. dr. Bea Cantillon

Dit verplichtte het team om stil te staan bij de eigen werking en zorgde zo onrechtstreeks voor een verdieping van de werking.

HR-boterhammen: een ingeburgerd en gewaardeerd vormingsinitiatief

19

Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd Elektronisch patiëntendossier

De keuze voor een nieuw elektronisch patiëntendossier als opvolger van het PDP is gemaakt. Samen met 8 andere psychiatrische ziekenhuizen kozen we voor de ontwikkeling van een nieuw dossier in de Regasomgeving.

Projecten Ervaringsdeskundigheid Onze visie over wat we op dit vlak kunnen doen en hoe we het aanpakken, groeit. Een ervaringsdeskundige is lid van de werkgroep van het Psychiatrisch Centrum en denkt mee over onze acties en stuurt regelmatig bij.

Valpreventie Valpreventie met implementatie van valrisicoscreening op de gerontopsychiatrische afdelingen. Uit de registratie van de valincidenten leiden de teamleden de voornaamste omstandigheden en oorzaken van valpartijen af. Door kennis van de factoren kan preventief worden opgetreden. Het project beoogt patiënten en medewerkers te sensibiliseren.

Kwaliteitsdagen

Kwaliteitsdagen over patiëntveiligheid op 14 en 15 maart 2011. Het accent ligt steeds op informeren, ervaren en doen over de disciplinegrenzen heen.

Keukenmedewerkers mee aan tafel op de afdelingen Naar aanleiding van het laatste tevredenheidsonderzoek bij patiënten legden de keukenmedewerkers hun oor te luisteren bij patiënten en personeel: welke wensen leven er en kunnen we hiermee aan de slag?

Patiëntveiligheidscultuur Ziekenhuisbrede meting van de patiëntveiligheidscultuur. Een eerste bevraging vond plaats in 2008, in januari 2011 een tweede. De resultaten toonden dat vooral het teamwerk op afdelingsniveau en de stimulansen van leidinggevenden inzake patiënt­ veiligheid goed beoordeeld werden. Bovendien bleken de positieve scores van 2011 voor de meeste dimensies iets beter dan deze van 2008. Toch zijn er ook 2 aandachtspunten, nl. transfers en bestaffing.

20

d • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd

Art. 107

Raad van bestuur en medische raad bogen zich over engagement voor het project.

Interne energiecel Onlangs is er in het Bethaniënhuis een interne energiecel opgericht. Enkele stafmedewerkers, een ingenieur en de milieucoördinator zoeken naar manieren om de medewerkers op een bewuste en duurzame manier te laten omgaan met energie in hun werkomgeving. De cel startte met een campagne rond de werking en het juist gebruik van de thermostatische kraan. Op onze campus zijn honderden radiatoren van een thermostatische kraan voorzien. Vaak worden deze kranen verkeerd ingesteld. De cel geeft ook energiebewuste tips mee die toepasbaar zijn in de werkomgeving. Tijdens hun nachtrondes besteden de stewards extra aandacht aan volgende punten:

- Zijn de lichten gedoofd? - Zijn de ramen gesloten? t - Staat de verwarming juis ingesteld? - Zijn elektrische toestellen , zijn die niet in gebruik uitgeschakeld?

In de nagekeken ruimtes laten ze een briefje met hun bevindingen achter.

Verhuis van gebouw 5 naar een tijdelijke huisvesting

Masterplan Het laatste project van het huidige masterplan is in uitvoering. De renovatie van gebouw 5 verloopt in 2 fasen en kost 14.000.000 euro. De patiënten vinden sinds 22/23 maart 2011 een tijdelijk onderkomen in Ter Eiken. In de tweede fase zullen het (administratieve) centrale deel van gebouw 5 gelijkvloers en de eerste verdieping ondergebracht worden in het huidige gebouw Rivendel. De renovatie zal 3 jaar in beslag nemen. 21

Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genote 3 februari en 3 maart 2011

17 maart 2011

28 maart tot 21 juni 2011

Kennismakingsdagen in het Psychiatrisch Ziekenhuis

‘Ik kyoto’ 2011:

200 leerlingen van 8 secundaire scholen uit de brede regio over de vloer.

Voor de vierde opeenvolgende keer namen we deel aan deze actie voor een duurzaam woonwerkverkeer. Het aantal kg CO2-besparing is meer dan verdubbeld.

Het was fijn dat er veel afwisseling in het programma was. Natuurlijk was de tijd te kort om diepgaand op alles in te gaan. Maar ik heb veel bijgeleerd. Eén van mijn studenten zei meteen: “Ik wil morgen terug­ komen”. Leerkracht Onderzoek naar het effect van beeldvormingsacties toont aan dat acties waarbij er rechtstreeks contact is met personen met psychische problemen het meest doeltreffend zijn om mensen positievere attitudes ten opzichte van de psychiatrie te laten ontwikkelen.

Studentenavond

breng beweging in je onderneming

5 oktober 2011

Schema verdubbelde CO2-besparing Aantal effectieve deelnemers Deelnemers die vooropgesteld doel haalden Aantal duurzame pendeldagen Kg C02-besparing

2010 124 109 2.346 9.814

2011 232 199 7.525 22.135

Bezoek uit Benin Vriendelijke mensen, heel geïnteresseerd en blij met ontvangst in Franse taal. In het kader van de stedenband tussen Zoersel en Bohicon bezochten de burgemeester, een schepen en raadsleden van het Afrikaanse Bohicon in Benin het Psychiatrisch Ziekenhuis Bethaniënhuis. 22

Een gezamenlijk initiatief van het AZ Sint-Jozef en het PZ Bethaniënhuis. Deze avond zette een zestal studenten aan tot solliciteren in het Bethaniënhuis.

Hoog tijd om normaal te doen over psychisch ziek zijn Te Gek!?-Karavaan in Antwerpen - 5 oktober 2011 om 14 uur op de Groenplaats. Het PZ Bethaniënhuis ondersteunde de Te Gek!?-beeldvormingsactie die in heel Vlaanderen liep. We verspreidden affiches en flyers op alle afdelingen en op plaatsen met vele passanten. Samen met andere Antwerpse ziekenhuizen bemanden we een stand op de Te Gek!?-happening. De ergotherapeuten bakten samen met patiënten ambachtelijke koekjes voor de happening en praatten ondertussen over het initiatief.



Stap mee op en kom genieten van De Laatste Showband en tal van artiesten woe 5 okt Groenplaats Antwerpen

erd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd •

Ontspannen met collega’s Tijd maken voor babbels tijdens de herfstwandeling

Steevast veel plezier tijdens de dropping

Badminton onder collega’s

23

Januari 2011 • Psychiaters en psychologen die verantwoordelijk zijn voor de uitbouw van 8 zorgprogramma’s zijn bekend. Samen met de kernteams kunnen ze aan de slag: welke zorg heeft de doelgroep nodig en hoe verzekeren we continuïteit over de grenzen van het ziekenhuis heen?

Maart 2011 • Verhuis Amarant 1, 2 en 3 naar een tijdelijke locatie. • Lijst met technische aanpassingen aan alle gebouwen is besproken.

• Verhuisplanning 3 maanden achteruit wegens aanhoudend vriesweer en probleem met levering bouwmaterialen. Een tegenvaller.

Juni 2011 • Nieuwe naamgeving is beslist. Dank aan de ‘tijdelijke denktank’ voor de zoektocht naar een breed gedragen voorstel. Er is gekozen voor een dubbele naamgeving. De eerste naam drukt uit wat de aard en opdracht is van de zorgeenheid. De tweede naam zegt via een beeld iets over de visie en manier van werken.

• Start voorbereiding verhuis door logistieke diensten. • Beddenverdeling per zorgeenheid is rond. • Werkgroep ‘angst en depressie’ legt diverse behandelperspectieven samen en werkt aan integratie.

Februari 2011 • Stuurgroep rehabilitatie bouwt aan de geschikte rehabilitatiemilieus en stemt later af met de zorgprogramma’s. • Startdag kernteams. Ideeën over resultaatsgebieden kernteams. Wat zijn de taken en verantwoordelijkheden? Wat kan een kernteam zelf beslissen en wat niet? • Alle medewerkers van het zorgdepartement zijn, na een individueel gesprek met de verpleegkundig en para­ medisch directeur en/of zorgmanager, op de hoogte van hun toekomstige werkplek. De periode tussen het individuele gesprek en de besluitvorming was voor iedereen een moeilijke periode. 24

April 2011 • Wijziging doelgroepen gebouw 3 en 8: patiënten met persoonlijkheidsproblemen blijven in gebouw 8. April en mei 2011 • ‘Café Bethanië’, informele kennismaking met nieuwe teams.

Augustus 2011 • Daar er nog steeds geen aangepaste financiering is voor de intensieve behandeleenheden moet er met 4 FTE minder worden gewerkt in gebouw 8.

September 2011 • Tweede kernteamdag. Laatste ontwikkelingen en gesprek hierover. • Zorgprogramma’s zijn beschreven.

September en oktober 2011 • Teamdagen. Formele kennismaking, uitleg over werking zorgeenheid.

Februari 2012 • Debriefing in diverse overlegfora over het verloop van de verhuis. December 2011 • Communicatie met patiënten en familie over de veranderingen.

November 2011 • Aanstelling Vlot-coördinator. Organiseren, afspreken en in een snel tempo modules beschrijven. 16 januari 2012 tot en met 2 februari 2012 • Verhuis.

20 en 21 januari 2012 • Opening en opendeur in gebouw 1.

25

26

Ontwikkelingen in het Centrum voor Beschut Wonen en Psychiatrische Zorg aan Huis De Sprong

Begeleiding en zorg op maat in de samenleving • Woonbegeleiding • Activering • Psychiatrische Zorg aan Huis

de sprong Centrum voor Beschut Wonen en Psychiatrische Zorg aan Huis 27

Verhoogde capaciteit

Sas

Het team ‘Psychiatrische Zorg aan Huis’ (PZT) De Sprong is sinds november 2011 uitgebreid met 2 medewerkers (1,75 FTE). Dit betekent zowat een verdubbeling van de teamgrootte. In overleg met onze zorgpartners onderzoeken we hoe de verhoogde capaciteit zo divers en zo efficiënt mogelijk in de regio kan ingezet worden in functie van verdere vermaatschappelijking van zorg. Alleszins zal de wachtlijst inkorten. Het thuiszorgteam gaat ook aandacht schenken aan mensen met een langdurige en intensieve zorgvraag. In functie daarvan zetten we een samenwerking op met de rehabilitatie-eenheden van het Psychiatrisch Ziekenhuis. We bouwen aan een model dat gebaseerd is op de ‘FACT-methodiek’. In moeilijke omstandigheden kan de casemanager rekenen op gedeelde zorg door de interne en externe collega’s.

Sas is de naam van het overkoepelend samenwerkingsinitiatief ‘activering’. Beschut Wonen, PZ Bethaniënhuis en PVT De Landhuizen slaan de handen in elkaar en stemmen het activeringsaanbod op elkaar af en maken het toegankelijker voor een ruime doelgroep. Er is één toegangspoort waar de cliënten terecht kunnen voor alle informatie en verwijzingen naar één of meer activiteiten op de domeinen arbeid, vrije tijd, vorming en ontmoeting. Dit moet de optimale ondersteuning van de cliënt, de patiënt of de bewoner bij zijn eigen herstel­ proces ten goede komen.

Vrije activiteiten

Inschrijvingsactiviteiten

Vaste activiteiten

Altijd welkom

Inschrijven per activiteit

Via intake, activiteiten die wekelijks op een vast moment terugkeren

• Ontmoetingshuis De Honk Zoersel • Cafetaria Trefpunt • Ontmoetingshuis Aliado Brasschaat • Open Reva • Open Oase • Sommige andere activiteiten

28

Activering Sas

In de activeringswinkel kan je ook terecht voor kortingen voor: • Vakanties • Uitstappen • Culturele evenementen

• Uitstappen • Ontmoeting in De Honk • Workshops • Vorming • Sportactiviteiten

• Handwerk • Groendienst • Fietsenatelier • Semi-industrieel werk • Spelotheek Dobbeltje In overleg met Reva-ergo: • Houtatelier • Rietatelier • Klei-atelier • Administratief atelier • Arbeidstrajectbegeleiding

Een projectgroep bracht het activerings­ aanbod van het Psychiatrisch Ziekenhuis, het Psychiatrisch Verzorgingstehuis en van Beschut Wonen in kaart. Vele activiteiten liepen dubbel. Iedere voorziening organiseerde dagbesteding voor de eigen doelgroep. De uitdaging was om door een bundeling van de krachten tot efficiëntiewinst te komen en een breder publiek te bereiken. Het aanbod moest ook laagdrempelig zijn en betaalbaar voor de cliënt en de organisatie (zelfbedruipend). Sas is het antwoord. Sas biedt dagbesteding aan cliënten met psychosociale kwetsbaarheid op het vlak van ontspanning, ontmoeting, arbeid en vorming. Een sas dient ter overbrugging van het niveauverschil tussen 2 waterwegen met een verschillend waterpeil. Zo willen wij ook een Sas zijn voor cliënten, met een activiteitenaanbod op diverse niveaus. De verblijfplaats van de cliënt (in PZ, BW of PVT) vormt niet langer een drempel. Als de cliënt lid is, kan hij aan activiteiten deelnemen. Het team werd uitgebreid en moest zich aanpassen aan de veranderingen. Vooral het denken buiten de vakjes van de verschillende voorzieningen, is moeilijk. Sas heeft nog een lange weg voor de boeg. Een weg met hobbels en putten, maar ook een weg met prachtige vergezichten en nieuwe ontdekkingen. Geef mij maar reizen zonder een echte eindbestemming. Dorien Ooms, medewerker Sas

Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Concrete stappen op weg naar ketenzorg Samen met het PVT is er een gezamenlijk aanmeldpunt ‘[email protected]’ uitgebouwd waar kandidaten zich aanbieden voor de woonfunctie. Op het wekelijkse overleg staan de nieuwe aanmeldingen op de agenda. Op dat ogenblik wordt beslist wie (PVT of BW) de kandidaat zal uitnodigen voor een kennismakingsgesprek. Deze samenwerking leidt tot meer zorg op maat van de individuele bewoner.

Samen fietsen, één van de activiteiten van Sas

19 mei, 27 september en 8 november 2011

Samen leren in groep

Bouwwerken

Vormingsinitiatief in samenwerking met Beschut Wonen Este. Telkens tussen 30 en 40 deelnemers. Zingeving, ethische kwesties en contextueel werken zijn aan bod geweest. De medewerkers waarderen deze bijscholingsvorm vanwege de ontplooiingskansen, het grotere forum en de nieuwe perspectieven. Bovendien is het kostenbesparend en efficiënt.

De bouwwerken in de Martouginlei in Brasschaat hebben 8 maanden vertraging opgelopen. Normaal was de planning voor het beëindigen van de werken voorzien voor eind augustus/begin september 2011. Door onvoldoende capaciteit van stroomleverancier Eandis was de bouw van een extra hoogspanningscabine nodig.

Er is ook het tussenhuis gerealiseerd voor mensen die vanuit het PVT een stap verder willen zetten. Dit huis functioneert als een soort oefenhuis. Het is een woning met meer begeleiding dan in Beschut Wonen, maar minder dan in PVT.

Tussenhuis

25 januari 2011

Beleidsdag met het team

Beleidsdag van het Beschut Wonen-team Via de methodiek van het ‘worldcafé’ hebben we in groepjes nagedacht over actuele thema’s. De conclusies waren een goede voorbereiding op de ontwikkeling van een nieuw strategisch beleidsplan. In de namiddag diepten we de thema’s cliëntenparticipatie, herstel en ervaringsdeskundigheid uit aan de hand van stellingen en bedenkingen die enkele medewerkers voor­ bereidden.

29

Pv Een

30

De Landhuizen

huis vol toekomst

Ontwikkelingen in het Psychiatrisch Verzorgingstehuis De Landhuizen Nieuw!

Langdurige woonvorm in Zoersel

Onder deze naam zijn we een samenwerkingsverband gestart met Beschut Wonen De Sprong. De samenwerking leidt tot een beter zicht op alle kandidaten en de uitbouw van een meer gevarieerd woonaanbod voor mensen met een ernstige en langdurige psychiatrische aandoening. We realiseren zorg op maat voor de individuele bewoner en bevorderen de herstelprocessen omdat mensen de kans krijgen door te groeien van de ene woonvorm naar de andere. Meer hierover op blz. 29.

Klimmen op de participatieladder

We streven naar de verhoging van de participatiegraad van bewoners. Daarom werkten we aan de organisatie van inspraakmomenten op elk niveau van de werking: zowel individueel als op niveau van de woningen en overkoepelend op niveau van het PVT. Er ontbrak nog 1 link, nl. tussen de overkoepelende PVT-bewonersraad en het bestuurscomité PVT. Het bestuurscomité1, dat 3 tot 4 keer per jaar zetelt, denkt mee na over het dagelijkse leven in het PVT: wat loopt goed? Wat kan beter en hoe pakken we dit aan? Het vertrek van 1 van de leden van het bestuurscomité zette ons aan om naar vertegenwoordiging vanuit de PVT-bewonersraad te zoeken. Vanaf september 2011 zetelen de kandidaten in het bestuurscomité en vertegenwoordigen hun afdeling en het gehele PVT. Op deze manier werken we aan een langzame klim op de participatieladder van bewoners: van het krijgen van informatie, over mee praten en beslissen tot het autonoom opnemen van verantwoordelijkheid. Ter ondersteuning van dit proces trokken we Marijke Comyn aan. Als ombudspersoon in het Algemeen Ziekenhuis Sint-Jozef en zelfstandig psychotherapeute is ze goed geplaatst om bewoners en directie in dit proces te begeleiden.

Tot voor kort samengesteld uit 2 vertegenwoordigers van de bewoners (1 familielid en 1 vroegere medewerker van het PVT), de algemeen directeur en administratief directeur van het Psychiatrisch Centrum, de psychiater en directeur van het PVT.

1

31

Kort genoteerd Kort genoteerd • Kort genoteerd •

Ik ben sinds 1992 bezoekvrijwilligster van Yolande. Bij onze eerste kennismaking klikte het meteen. We waren ongeveer even oud en allebei gelovig. Als ik nu op deze 19 jaren terugkijk, moet ik zeggen dat ik altijd dankbaar ben geweest dat ik dat voor haar kon doen. Zij is ook altijd dankbaar geweest wat mij meer moed gaf om er trouw aan te blijven, niettegenstaande het voor mij soms offertjes vroeg, maar mijn geloof heeft mij daartoe de kracht en de liefde gegeven. Bij goed weer fietsen we door de mooie natuur, dan weer nemen we de bus naar Antwerpen, waar we eerst naar de Heilige Mis gaan, daarna iets eten, wat rondkijken naar de winkels, iets drinken en terug naar huis vertrekken. Ik zoek altijd een winkel waar ze haar boodschappen kan doen. Met Pasen en Kerstmis komen wij haar halen om bij ons thuis te feesten. Ik ben nog steeds bereid mij te blijven inzetten voor haar, haar trouw te blijven en voor haar een luisterend oor te zijn. Dank voor de hulp en goede medewerking van de PVT-medewerkers. Ria Brys (Gijbels), vrijwilliger Waaier

Europees jaar van het vrijwilligerswerk

Vakantiecomité? Een goed idee!

Dit jaar werd het belang van vrijwilligerswerk in de verf gezet, een belangrijke uiting van burgerparticipatie, democratie en solidariteit. Vrijwilligerswerk draagt bij tot de sociale samenhang en bevordert de vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling van mensen.

Dankzij de begeleiding door PVT-mede­ werkers en de vele vrijwilligers van Ziekenzorg Antwerpen van de Christelijke Mutualiteit konden 16 bewoners, die niet zelfstandig meekunnen met een reis­ organisatie, toch met vakantie naar zee.

Wissel huis 93 is een prachtige nieuwe woning met een grote woonzitkamer, een grote gemeenschappelijke tuin errond en veel licht en ruimte voor 9 bewoners, die samen een ‘gezin’ vormen. De keuken kon ruimer en elke donderdag barst die uit haar voegen, want dan wordt er door de bewoonsters gekookt: beetje dringen en duwen dus. Ieder om beurt kiest het menu. Ik kom als vrijwilligster helpen bij het koken. Het keukentje wordt daardoor natuurlijk steeds voller. Gelukkig is er de kingsize waterproof eettafel die dienst doet als aanrecht om alle groenten schoon te maken, te snijden, te schillen, … De meeste bewoonsters helpen met volharding, behalve de plantrekkers, maar die heb je in elk gezin. De belangstelling voor het menu neemt toe naarmate de honger groter wordt. Rond 11 uur ondernemen de tafeldekkers ‘een wring- en stootaanval’ op de kasten in het keukentje. Om 11.30 uur zitten alle bewoonsters in aanslag klaar aan tafel, ongeduldig: waar blijft de soep? Ik zie met plezier hoe er elke donderdag met smaak wordt gegeten tot de potten leeg zijn. Voor elkaar koken is een uiting van zorg en liefde denk ik, en samen rond de tafel zitten, is een oefening in samenhorigheid. De tafel als ontmoetingsplek waar het ritueel van elke dag zich afspeelt: eten. Aan tafel vormen de bewoonsters een gemeenschap, waar wordt geproefd, gelachen en gekibbeld, en waar ook de lotsverbondenheid blijkt. Ik hoop dat ik door hen te helpen met eten bereiden een beetje kan bijdragen aan hun levensvreugde. Magda Fiermans, vrijwilliger Wissel 3

32

Gezond ontbijt

Bewegen en gezonde voeding Sinds 1 februari 2011 zijn we op Wissel gestart met een energieproject met het accent op bewegen en gezonde voeding. We organiseerden vormingsmomenten en werkten samen met scholen. Kinderen zetten mensen aan tot bewegen en dat probeerden ook wij te doen. Voor iedere woning werd er een kookboekje gemaakt met gezonde recepten en enkele nuttige tips. Het is de bedoeling dat dit boekje wordt aangevuld met talrijke lekkere en toch gezonde recepten.

Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd Herstel en ervaringsdeskundigheid 6 medewerkers volgden in Nederland een tweedaagse workshop over herstel en ervaringsdeskundigheid.

Feest op Waaier 1 De leerlingen van het Hivset in Turnhout kwamen de bewoners van Waaier 1 tot tweemaal toe verwennen met een lekkere maaltijd en een feest in Trefpunt. De eerste maal was het thema carnaval, de tweede maal winterwonderland. De studenten hadden een toneel in elkaar gestoken met veel Vlaamse muziek zodat de bewoners de beentjes konden losgooien. Dit deden ze met volle overgave.

De stappen naar ervaringsdeskundigheid werden toegelicht. Eerst zet je je ervaringen om in ervarings­kennis door erover te praten met anderen. Je bent een ervaringsdeskundige als je jouw verhaal kan brengen zonder er onderdoor te gaan en anderen iets kunt bijbrengen. We gingen dieper in op de rollen die patiënten ervaren, behouden en/of verliezen. Er werd ook gepraat over de meerwaarde van een ervaringsdeskundige op de afdeling, de valkuilen en de functies die ervaringsdeskundigen kunnen vervullen.

Paasmarkt in Trefpunt De opbrengst ging naar de sponsoring van de Scherpenheuvel-uitstap.

Familiefeest Wende 100 genodigden kwamen naar het familiefeest van Wende. Net na het middageten stroomden de bewoners toe en vanaf 13.30 uur kwamen druppelsgewijs de familieleden binnen. Iedereen had een gereserveerd plaatsje en al snel vloeide de koffie rijkelijk. Er hing een goede sfeer. Enkele kleinkinderen hebben voor hun oma een liedje gezongen. Er was een kinderhoekje waar de kleinste bezoekers naar hartenlust konden spelen. Familieleden bleven met hun familielid gezellig keuvelen in Trefpunt of op het terras van Wende. Paasmarkt in Trefpunt

33

Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd Tuin Wissel

Een gezamenlijke apotheek voor Wende 2 en 3

34

Nieuwe apotheek

Nieuwe tuinomgeving voor Wissel

Studiedag ‘Mag ik u kussen?’

Enkele jaren geleden is er veel groen verdwenen in de Bethaniënlei, maar er is een prachtig gebouw in de plaats gekomen, Wissel. Er zijn nieuwe wegen, een groot inkomplein en een kunstwerk aangelegd. Dit voorjaar hebben we grote delen van het gazon omgevormd tot beplantingsvakken en haagstructuren. Voor iedere woning is een eigen stukje tuin, terras en gazon voorzien. Deze tuintjes zijn door halfhoge haagbeuk afgescheiden van de rest van de tuin. Zittend op het terras ziet men niets van de straat en omgekeerd. Elk tuintje heeft ook zijn kleurige bodembedekkende planten waaronder de penisethum, geranium, eikenbladhortensia, … Tegen de straat is er een lage haag esdoorn aangeplant zodat er een gevoel van voortuin ontstaat aan de straatkant. Aan de voorkant links en rechts is er onder de eikenbomen een bosmengeling aangeplant. Deze bestaat uit een mengeling bodembedekkende planten zoals het meiklokje, kornoelje, cotoneaster, hosta, varens, boshyacinten, tiarella en pachysandra. Dit bosmengsel komen we terug tegen als we over de nieuwe wandelweg van Waaier lopen. Aan de achterzijde van het gebouw werd er een parkachtige sfeer gecreëerd met veel gras en grote bomen (bestaande en nieuwe). Er zijn ook 2 petanquevelden aangelegd in het parkgedeelte die afgescheiden zijn met een carpinushaag (haagbeuk).

Met als teaser ‘Mag ik u kussen?’ en ‘PVT zkt. PZ, BW of WZC om samen mee te werken in zorgnetwerk en/of -circuit’ vonden 195 medewerkers hun weg naar de studiedag op vrijdag 6 mei 2011, een organisatie van de PVT’s uit de provincie Antwerpen.

Mag ik u kussen?

d • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd • Kort genoteerd

Wordt de SOAP een SOAP?

Broodje PVT: dat smaakt naar meer!

De familiekrant ‘Tekstperiment’

In het voorjaar was er een vorming over SOAP. SOAP staat voor Subjectief, Objectief, Analyse en Planning. Het is een hulpmiddel om je te doen nadenken over wat je noteert en hoe je dit formuleert. We gebruiken het voortaan bij het invullen van onze dagelijkse observaties in PDP. Metingen worden gepland om de vorderingen te peilen en doelstellingen scherp te stellen.

Tijdens de middagpauze geven we een uur informatie over verschillende onderwerpen. Er werd in eerste instantie de nadruk gelegd op psychiatrische stoor­nissen. Naarmate het jaar vorderde, kwamen er ook andere onderwerpen aan de orde zoals brandveiligheid, handhygiëne en MPG-registratie. Vanaf 2012 zal vooral het herstelconcept aan bod komen.

Tekstperiment, de familiekrant van PVT De Landhuizen, is een feit. Tekstperiment staat voor experimenteren met woorden, teksten en beeldmateriaal. Tekstperiment beantwoordt de vraag van familie en betekenisvolle anderen naar meer informatie en duiding over het reilen en zeilen in ons huis. Tekstperiment verschijnt driemaandelijks. Meer weten en lezen hierover kan via www.pvtdelandhuizen.be.

Broodje PVT

Waar moet het met De Landhuizen heen? Als leidinggevenden zich buigen over de strategie, dan is de kans groot dat er een SWOT-analyse wordt uitgevoerd. Op een beleidsdag buitenshuis dachten de leidinggevenden via de methodiek van de SWOT-analyse na over belangrijke omgevingsontwikkelingen en sterke en zwakke punten. De kwaliteitscoördinator van het Psychiatrisch Ziekenhuis leidde alles in goede banen en werkte naar een confrontatiematrix toe: welke acties zijn nodig voor het waarborgen van de langetermijncontinuïteit van De Landhuizen. Hoewel een SWOT er eenvoudig uitziet, is het een moeilijke oefening. Een SWOT-analyse omvat 2 delen: het identificeren van de opportuniteiten en de bedreigingen (omgevingsonderzoek) en het vaststellen van de sterkten en zwakten van de organisatie (intern onderzoek).

Tekstperiment 35



Website: www.pcbethanie.be

Psychiatrisch Centrum Bethanië Psychiatrisch Ziekenhuis Bethaniënhuis Andreas Vesaliuslaan 39 2980 Zoersel Tel.: 03 380 30 11 E-mail: [email protected] Website: www.pzbethanienhuis.be

Centrum voor Beschut Wonen en Psychiatrische Zorg aan Huis De Sprong Zoerselsteenweg 69A 2980 Zoersel Tel.: 03 385 45 06 E-mail: [email protected] Website: www.bwdesprong.be

Psychiatrisch Verzorgingstehuis De Landhuizen Andreas Vesaliuslaan 39 2980 Zoersel Tel.: 03 380 30 11 E-mail: [email protected] Website: www.pvtdelandhuizen.be

36