Editoriaal. Beste Orchideeenliefhebber, Met dit laatste nummer van 'Het Venllsschoen~e' werkjaar 2007 van de O.v.v. af

Editoriaal Beste Orchideeenliefhebber, Me t dit laatste nummer van 'Het werkjaar 2007 van de O.v.v. af.

Phrnglllilwdililll schlilllii (Linde n ex Rchb.f.)

Venllsschoen~e'

sluiten we het

Op bladzijde 85 vinden jullie, lezers, aile nodige informa tie om opniemv O.V.V.-lid te worden. Pas op: vanaf het \.verkjaa r 2008 betaal je 20 Euro om O .V.V.-lid te worden. Daarnaast bieden \ve, zoals reeds vele jaren, ook d e mogelijkheid aan om via de O .v.v. in te schrijven voOr abonnementen op een aan tal buitenlandse tijdschriften. Let wei: het is niet meer mogelijk om via de O.v.v. abonn ements­ geld en te betalen VOO l" het Enge lse The rchid Review'. Wie een abon­ ne ment op dit tijdschrift wil kan zich via de RHS abonneren (zie ook de RHS website) .

Rolfe

© Alm a C ompe rnoli e

gezien in reg io Oost-Vlaanderen en gefotografeerd door Alma Compernol/e

In dit nummer van 'H et Venusschoen~e' bekijken we deel 4 van de serie over het geslacht Angul oa en MaggiS is oo k weer van d e partij. We gaan w eer op bezoek in het onderlussen gekende Paphioped ilum­ hotel. We publiceren een interessant arti kel over de 'O rchidom
Lycastc xytriophom Linde n & Rchb.f. ('0 Ai m" C om pernoile ZCll d

~H l i kcl s

en nu tt igc in fo rm a lie o m in ' Hct VC!lll1 ssch ocn lje' te pu b liceren

11 {l(lr

d e red Cl c;tc ur

v()() !":

Eind lJ(>yp mhf' r \-;o u r p ubli cn ti e in hl't IlUlllmer va n h el ecrste kW'Jruw i ( \ ' e r .lp ndill ~; e ind m
De Orchideevriend vzw

Maatschappelijke zetel: K.L. Ledeganckstraat 35, 9000 Gent.

- Bankrekening 738.1120199.65 ­

hetVenusschoen~e

e en

h a rt

~

v oor

orchide e en Driemaandelijks tijdschrift van de

Orchideeen Vereniging Vlaanderen vzw 2S0 jaargang nr. 4 oktober, november. december 2007

In dit

Raad van Beheer

p. 74 p. 76 p. 77

Voorzitter Paul Noben Kempenstraat 172 3590 Diepenbeek Tel.: 01 1 32 38 00 paul. [email protected]

p. 79 p. 85 p.86

Ondervoorzltter Freddy Braet Oudenaardseheerweg 46 9810 Nazareth Tel.: 09- 3283256 [email protected]

p.88 p.90 p. 90

Secretaris Magda Fox Kat se!straat 21 3890 Gingelom Tel.: 011-883171 [email protected]

p.95

umme

Regionaal nieuws Evenementen Cultuurkalender Anguloa, deel4 Dr. H .F. Oa keJey Info Lidgelden en abonnementen Jany Renz Herbarium Dr. h .c. Samuel Sprunger MaggiS Maggi Stevelinck Boekbespreking Rik Neirynck Orchidomania Bernard Symoens Paphiopedifum-hotel Roland Schollaert

Penningmeesterl Ledenadministratie

Udgelden en abonnementen:

Luc Swennen & Alfons No~ 1 (zie p. 51)

lees aile info op p. 85.

Redacteur Rik Neirynck Konin gJng Astridlaan 159 9820 Bottelare Tel. : 09 362 7662 [email protected]

Bibliotheek Karel Otten P.J .Triesthof 25 9050 Gentbrugge Tel: 09 330 06 98 karel .otten@telenet. be

storten ten laatste v66r 31 januari 2008! Dank! Lidge1d va n de Orchideeen Vereniging Vlaanderen

m et abonnement op • 'He t Venusschnentje':

Vanaf 2008 kost het OV.V. lidgeld 20 euro.

Bestuurders Maurice Casteleyn Maggy Van Rulo Theofile Vreugde Jean De Schaever Anne Ronse Johan Vandevoorde Eric Terry Joris Van der Plaetse Noel Desmet

• ••

Werkten mee aan dit tijdschrift: Roland Scho llaert & A rna Comper­ n olle, Maggi Stevelinck, M rij ke Comille, Karel Otten, Dr. h .c. Samuel Sprun er Dr. Henry Oakeley, Bema rd Symoens en Rik Neirynck. t

Redactie: M arijke Com ille, Rik N eirynck, Karel Otten.

Leden kunnen zich ook ia de OVV abonnere n op: • 'Orchideeen ' (Nederland) • ' Die Orchidee' (Duitsland) • 'Journal fiir den Orchideen­ freund' (D uitsland) Verdere inlichtingen bij de penningmeester I ledenadministra tie.

Verantwoordelijke uitgever Paul Noben. Diepenbeek inhoud

73

Regio Antwerpen

I

Regio LeuvenJ

Verantwoordelijke:

Theo Vreugde, Wijveld 28, 3010 Wijgrnaat 016-44 49 80 De bijeenkornsten gaan door elke tweede vrijdag van de rna and bij Orchiflora Duffelsesteenweg 347 te Kontich. ledereen is welkom vanaf 20u.

Verantwoordelijke:

Dit is een nieuwe O.V.V.-regio Zie ook info op volgende pagina

Regio Brabant I

Regio Limburg I

Regio West-Vlaanderen

I

Theo Vreugde,

Wijveld 28,

3010 Wijgrnaal.

016-4449 80

Veran twoordelijke:

Anne Ronse, Kruisstraat 43, 1851 Humbeek. 02-269 66 80 De bijeenkornsten gaan door elke derde zaterdag van de rnaand in het Recreatiecentrum van Itterbeek vanaf 14u. Neem de Ring rond Brussel (west), neern uitrit 14 1 volg d rkhting N inove tot Ttterb k. Voig de richting Itterbeek entrum. Aan de v r­ keerslichten r chtsaf en na tv eehonderd meter ben je aan he t R C1' atie­ centrum.

Verantwoordelij ke:

Paul Noben, Kem penstr at 172 3590 iepenbeek. tel. 011-3238 00 De bij enkomsten gaan door e1ke derde vrijdag van d maan d in Tavern 'De S[ag 71lo[cll ' , 51 gmolenweg 76, le Genk (t J. 089-35 21 32) om 20u.

Vera ntwoordelijke:

l oris Van Der Plaetse, Oorlogsvrijwilligerslaan 2a 8200 Sint And ries (Brugge). De bijeenko msten van regio West-Vlaan eTen gaan do r in d ca td ­ ria van de porthal aan de Koning Albertstraat 6 te Ard ie Vanaf 2006 gaan d~ bijeenkomsten door op de eer t vrij da van de rnaand. Het program ma voOt de volgende bijeenkomst wordt kort na de voorbije bijeen k ms t op d e si te www.come.t% tchide g p laatst.

De O.V.v. website.

Surf naar www.orchidee-vlaanderen.be en mail al jouw tips en bemerkingen

naar onze webmaster Christel Van Cleempoel op [email protected]

Regionaal nieuws

74

•

Regio Oost-Vlaanderen]

Verantwoordelijke:

Rik Neirynck, K. Astridlaan 159, 9820 Bottelare. Tel. 09-362 76 62 De bijeenkomsten gaan door in de parochiezaal van Nazareth juist achter de kerk van Nazareth. Aanvang om 20u. De zaal is gemakkelijk te bereiken vanop de Oudenaardse steenweg (Gent­ Oudenaarde). Voig richting Eke-Nazareth tot aan de kerk van Nazareth. Er is een zeer ruime parking dichtbij de zaal. 21 december 2007

25 januari 2008 29 februari 2008 28 maart 2008 25 april 2008 30 mei 2008 20 juni 2008

28 juni 2008

Eindejaarsbijeenkomst: Gezellig samenzijn met bespreking van de te verloten planten en tombola voor wie planten ter besprekingen mee­ bracht, tombola aanwezigheden, maandelijkse tombola. Ten huize van Alma en Roland. Karel Neirynck leert ons hoe we met sphagnum en draad een epifyten­ tak kunnen maken (onder voorbehoud). Potten en verpotten. Paphiopedilum-soorten en hun kweekwijze door Philip en Roland. Europese orchideeen, een overzicht. Bezoek aan Orchidees Schmidt te Nalinnes (vertrekuur nog af te spre­ ken). Dag van de Orchjdee gevolgd door een overheerlijke barbecue. Meer info later.

8elangrijk bericht!!! Nieuwe O.V.V. Regio!!! De Orchideeenvereniging Vlaanderen richt een nieuwe regionale club op in het Leuvense.

De eerste bij enkomst zaL doorgaan op maand ag 5 no em ber 2007 om 20u. in

de Sporthal Ymeria, Past or Bellonstraat 29 te Wijgmaal.

lerdereen is welkom! Inf : 016-444 980 ~------------------------------------------------------------ -------------------------~

BELANGRIJK BERICHT! Wij vragen met aandr ng om

aIle adresveranderingen zo vlug mogelijk a n de LEDENADMIN1STRATIE mee te delen.

Ledenadministratie: Alfons Noel KeTkhofstraat 13 3670 Meeuw n-Gruitrode -mall: [email protected] Penningmeester: Luc Swennen [email protected] bankrekening O.Y. V. vzw 738-1120199-65 !BAN nr.: BE 18 7381 1201 9965 BIC KREDBEBB

Regionaal nieuws

75

Evenemente

Orchideeen

I 2008 19° World Orchid Conference van 23 tot 27 januari (Pa op : de data werden recen t erand erd!) in het Sheraton Miami Mart Convention Center. Info: www.1 9WOC.com 7 tot en met 10 feb ruari: Orchideen-Schau Krefe!der Zoo. Info: Marlis Dahlschen: 00 49 2151 39 72 66 13 tot en met 16 maart: Dresdner Orchideen-WeIt. Info: D.O.G .-Zentrale tel. 00 4 5207920607 of DOG-Zentra!e@orch idee.de 15 en 16 maart: Lond on Orchid Show. Info: [email protected] 4 tot en met 6 april: Orchidee '; 1tentoonstelling in het Vajahun yad a r (LandwirtschaHsmuseum) t Budap. t. Info (in het Engels) bij Zoltan P hinger: [email protected] ttan t.h u

2009 10, 11, 12 en 13 april 2009:

Orchideeententoonstelling in Al den Biezen, een organi atie van de

O.v.v. regio Limburg. 21 tot en met 24 mei 2009: Orchideeententoonstelling in de Plantentu in UGent, een organisatie van de O .v.v. regio 0 st-Vlaanderen.

EOCCE 2009: Dresden

zie www.orchidee.de

18 oktober 2008:

Jaarlijkse Ruilbeurs van de O.V.V. vzw ingericht door O.V.V.- regio Vlaams-Brabant in het Recreatiec ntm m van Itterbeek te DUb ek. Gratis toegang van 14.00 u to t 17.00 u.

Evenementen

76

,

Een cultuurkalender opmaken, betekent ook een aantal vaste regels en gegevens herhalen Het in de praktijk observeren en herhaaldelijk toepassen van die regels en gegevens is een must, een voorwaarde om orchideeen goed te kweken Lees daarom ook steeds weer de vorige cultuurkalenders

December en janua ri zijn de donkerste maanden van het jaar en aIleen vanu it het zuiden is er een aan­ va rdbare hoeveelhei d Jich t b eschikbaar. Venster­ bankkwekers plaatsen hun planten dus be t p nan de zuidkant gelegen !ensterbanken, want in hui is er hoe dan oak al tijd mind r licht dan in een serre. Venst rbankkwekers moe ten hun planten tijdens de donkerc maanden aIle licht geven dat beschikbaar is. Plaats de planten zo dicht mogelijk tegen het venster maa r let er op dat het dicht tegen het venster wei eens enkele grnden ko uder kan zijn dan in de huiskamer, te koud zeIfs voor som mige planten. In de huiskamer kan de luchtvoch tigheid aan de lage kant zijn. Tracht dlt op te lossen door het pot­ mengsel een keer per dag goed te benevelen. Als je bemerkt dat plan ten di h un winterrllst hebben de nei­ ging vertonen om te verschrompelen, moet je dit ook do . Als je dit te laat opmerkt kan het voor de plant zeer gevaa rlijk worden en kan de plant zeUs sterven.

Vanaf half februari Plaats de planten binnenshuis zo dat ze na half elf geen volle zon meer te verwerken krijgen en na 16 uur mag volle zan dan \·v eer weI. Maar. .. vermijdt de plan­ ten teveel schaduw te geven want dan krijgen ze weer onvoldoende licht en dat is ook niet de bedoeling. Het licht en de warmte van februari en maart, uitzonderlijk een zonnige tweede he1ft van januari, lig­ gen aan de basis van een zeer 'ambetant' verschijnsel op onze planten: de bladluizen zijn er weer. Ie kan ze

Culttlurkalenaer

gihrrij bestrijden m t een loogje van bruine zeep (zeep op basis van lij l obe) . A1s er ch ter teveel van di m on­ sters zijn (bekijk ze maar eens door een x 10 lou pe) zal aIleen een goed in ecticide h elpcn. Wie op zijn p lanten regelmatig las t h eeft van schild­ luis en / of spintmij t kan best reeds hallweg februari een eerste keer behandelen . Herhaal die behand ling am de week of toch t n minste a m de twe weken en ... d oe dit p r behandeling bij voorkeur t lk ns met een ander p rod uct. 20 ennijd t je gew ennmg (r sistentie) waard or he t onm gelijk word t om deze plagen te be -trijd en. Rook noch drink noch eet tijden het werken met chemi alien. Koop altijd be rn stingsp roducten die ' kant en kla a.r ' zijn. Kies v r in de Iente en p roduct me t een lets hoger stikstofgehaite om de groei w at te stimuleren. Voor de zomer k ie je een prod u t waa.rin de N-P-K­ 'vvaarden in evenwicht zijn en voor het najaar mag de meststof een iets hager kaEumgehal te hebben. Er zijn ele producten op de ma rkt die 'kant en kla ar ' zijn . C eraniu mme t bijvoorbeeld is ook zeer geschikt voor orchideeen omd a t d eze gemaa kt i voor planten die en moeten groeien sterk zijn en veeI moeten bloeien .

e

Ik meen da t de leze.r- ens terbankkweker best geen te j nge planten 0 pt en dat ook p a geimporte rd e plan ten te mijden zjjn. Wint ruj d ergelijke p lanten in en tombola van zijn lokale orch ide en cIub, dan kan hij deze best m eegeven aan een vri n d die en m er erva­ r ing en een serre heeft, wil h ij de hoogst mogelijke garantie voor het behoud van de planten. W tien dat na de winter alles weer tot leven geko­ men is. Oak vensterbankkwekers zu llen dit jaarlij ks terugkerend fenomcen kunnen waarnemen en ook zij beginnen best te verpotten als ze dit tot dan toe nog n ie t gedaan hebben. Verpot alIe planten die langer dan drie jaar in h et­ zelfde potmengsel staan of in een p ot die te klein geworden is. Verpot oak aIle plant n die in een ver­ teerd potmengsel staan en zeker alle planten die je sinds vorige lente gekocht of gekregen h b t en d ie in een turfmengsel opgepot staan. Als je deze laatste pIan­ ten niet verpot, is de kans zeer groot dat de wortels wegrotten. Gebruik nooit reeds gebruikt potmengsel, hoe goed dlt er ook nog uit ziet, nooit! Pas p na het verpotten met te guile watergiften. Dergelijke planten s taan best een tweetal weken in een vochtige omgeving en krijgen

Cultuurkalender

77

,

bes t iets meer s h adu w dan ze gewoonl.ijk krijgen . N twee weken zuJlen ze weI van d e 'verpotc emonie' 'bekom n zijn en mogen ook zij d e len tezorgen krijgen. Len tezorgen? Da t is oppassen voa r zonn brand, m er "vater geven of opni uw wat r ge n en natuur­ lij k a f en tot' beme ting toedienen . Orchideeen kweken is vooral (O rvoor zorg n dat de p la nten in een geschikte omgeving groei n . Er m oe t voor gep aste temperaturen gezorgd w orden, voor gep as te h eveelhed n licht n voor voldoende oe­ d ing, verl uchting en vochtigh id. Vooral bij di e laatste twee of drie in ge al van de natuurlij k in gred ien ten, zullen d e diverse potmeng cis en hoo fd rol p elen . AUe potm ngsels moeten J.;O samengesteld zijn da t ze v Idoende lucht b va tte n en een hoeveelhei.d voch­ ti gheid kunn en va thouden. Oat is he t b langrijkste principe . Sommige ingredienten houden gemakkelijk vocht op, andere zullen v ooral als gevolg van hun o rm i nstaan oor d e luchtigheid in de p t. Het k m t er dus op aan om voor een g schikt mengsel te zorgen dat voldoet aan de eisen cUe elke plant stelt. Zo zuUen de meeste terres tri ch groeiende orchjdee­ en een c nstante vochtigh id in d pot ten zeerste op p rijs steUen gecombine re! met een g ed luch ti heid. Ret potmeng el moet dus zodanig amenge teJd zijn d at aan beide eisen Id aan wore!t. And re planten z ul­ len tussen t,·v ee w atergiften d oor graa g ' droge voeten' hebben. Dit houd t in d a t h t potmengsel goed vocht m oet kunnen opnem en als net een (korte) tijd droog gestaan heeft.

Rik

eirynck, oktobeer 2007

•

Cultuurkalender

78

•

Tijdens de jaargang 2007 van ons tijdschrift bekijken we het geslacht Anguloa van dichterbij

Een revisie van het geslacht

Anguloa Ruiz & Pavon door Dr. Henry F. Oakeley

Deel4 De natuurhybriden

Anguloa X acostaei Oakeley, nat. hybr. nov. (Ang. hohenlohii X Ang. eburnea).

Type: Hort. van Noord~Coiombia, in de collectie van Jose [gnacio Acosta uit Medellin, Colombia. Het iconotype zoals mer gepubliceerd. Hybrida sylvestris inter Anguloa hohenlohii et Ang. eburnea parentes in termedia, floribus fla vis rubra-macula tis la bello tubiforme marginibus non imbricatis distinguenda. Anguloa x acostaei is genoemd naar Jose Ignacio Acosta, een bekend Colombiaans orchideeenkweker, die belangrijke verschillen herkende, In zijn collectie werd de plant geidentificeerd. De buisvormige lip staat rechtop en is niet 'geknikt' bij de aanhechting, de middenlob van de lip is ruitvormig wat eerder naar Al1guloa eburnea verwijst dan naar Anguloa llniflora als een van de ouders. De zijkanten van de lip staan wijd uiteen waardoor de lip bootvormig lijkt. De vele rode spa tjes op aile bloemde­ len maken duidelijk dat de andere ouder Anguloa hohenlohii is. De kunstmatige hybride (nagemaakte hybride) die ik van Marce l Lecoufle (Boissy St. Leger nabij Parijs) heb, is structureel iden tisch maar ze heeft cremegele sepal en en p talen zonder d rade spatjes. In de kllnstmatige hybride Anguloa ebum ea x Ang. virgil/atis zijn de sepaJen egaal rozig, ze hebben geen spatjes. Deze plant werd in Noord-Colombia gevonden wat erop wijst dat Anguloa hohenlohii daar voorkom t alsook in het naburige Venez uela. De originele Anguloa hohenlohii van M orren en Lindley's Anguloa x ruckeri zOllden aIle twee in Colombia verzameld nj n.

Anguloa

X

roltei Sander ex Rolfe in Orchid Review (1915) xxii:225.

Door ander gereg' treerd in 1915 [39]. Rolfe deponeerde ge n type in Kew. Iconotype L cen gcschlJderde afbeelding in h t Kew herbarium 'July 9 11M Smi th del.'. Angu loa x ro(fei werd naar Robert Allen Rolfe (1855 - 1921) genoemd, d stichter van The Orchid Review en orchid · een p cial ist te Ke He t is een natuurhyb rid : Ang. cliftollii x Allg. brevilabris die door de orch i­ deeenkw kerij Sanders & Co. van St. Albans tentoongesteld werd in de 'Holland House Flower Shmv' in Engeland in 1915. D planten z ijn nog steeds in Clutuur in Engeland. Het z~ n vermoedelijk afstammelingen van de typeplant die op voornoemde afbeelding van Sander's plan t te Kew staat. Deze is dezelfde als Anguloa rolfei 'Saint Thomas' AM /RHS 1993. Ze is op vandaag noch in Colombia noch in Ven zu ela gekend maar ik kon een plant van Anguloa rolfei 'Saint Thomas' AM/ fillS 1993 terugbrengen naar Colombia in 1997. Anguloa x rolfei is een forse plant die tot twaalf bloemen per pselldo­ bulbe kan maken. De laterale sepalen zijn opmerkelijk boogvormig zoals bij Anguloa cliftonii en de felle, rode netvormige tekening op de petalen vormt een sterk contrast met de gele sepalen. Afbeeldingen ver­ tonen een lip die qua vorm de overgang vormt tussen beide ouderplan­ ten. Met een smal steeltje is de bootvormige lip aangehech t en terminaal bevindt zich de wat langwerpige, op haar eindpllnt dri tandige midden lob. T,

Anguloa x roifei 'Saint Thomas' © Dr, H,F Oakeley

Anguloa deel 4

79

•

,....j C') ~

~

0 N

-

ci..

201 --­

c...

0

r'i

HORTICULTURE..

e;;­ If)

00 ~ ~

.·On CE un UN E NOll\'ELLE ET ~IAG rFIQl;E F.SPECr. D'A IY(Jil­ L OA , DEDlim A S. A. S. 1.V. P RI. c · 'F ! EDEnIC DE JJOIlENLOII£­ WAJ.DExn OUnG-SCHll.. LIXGSFITRST.

'fl

Qi

..

~ bC

'fl

Qi

"Q)

... 'fl Qi

Qi

Anguloa lIo1It'/lloltt·i. l\IOl'r. AnguloR d .llohcnlobe. -F' mille nnlul' lie. Orcludt:r;;.-

T OIBU

III. Yaod':p

r.Il 'fl

Qi

"

'fl

C

f:J

. -"1; ,;n •.A..; IHUH.

OAIlRE NO \rIm!Ij .•

r.lII, r. ~ . Ad:!" LII,\. Ilu i ~ ct p(lI". P.ri­ fI"nii ~\obQ$ o -~nnni,""nli ' ,<.IiIJ/u rJ'lor'ora hlsi in ler .••aDMI", laJeraliu Inb' " Q ul~­ pt.1 ilo. t'Ju~deln ul\go i odnaLtt ! ,nt.!riuru ",t­ " Ol'a. CU'" rn lu mRl" h 3&i conlillllUu" lonpe IInjlllielllotum, In mi n Qd'"" IIfI ~III " .,,­ IUDllIlllI'9tlO ll dll, tnTI,.iforlDl. ul'icc iIlO:'I"" ­ lilrr lriJol, • lulH> III~IIIO 51111'1115 sa.,c"lu. Cul/mlllil lire i, 1,1 ,nln . m ",,~ill"R . AII,IIn" bllqCIIIIl";~, Il' r llli lluli , ,':orno, n. Po/I.nill

'."btl/",,,

<11111. 6ulidn, IIiHI' ;lIltuw . 10 Ill.udul', d'li­ /'10 Ii rrlhonrlll ni l,c",IIIII1. 'e~'i l in. UlI rre A.IIOII£M,OIl Il . )lII.'r. [I'l'lIdo­ bull'ff O,1\li ~rnll.!; "ulowlDrreu.is, mn Imi'. floIYI,hyll/~ ; {fllii, "o;(iuMIIlilou , InlO-13I1C,,, ­ 1.lib, IItrillqnc atl
{"Ii,,/i r ·/r,.i""jr,hk ,,,lm'tuo.lb,

l)UDTC\j

"pir ll iali Intrrforil... tllllfm 011"11 1 , ~II~'II'" "piClll a li • ~tllii. ill IIlulllllll .' mpr«'II.n ~ I ri/lgrlll"lII ,·unnhrllllhil'. I"h~/I; .rtieulnli 1Is.-llInol trilubl I, h i, luICrI.liln. ("lrUII 1,1:111 - "r~eli •• "rutin"cnli o , mcd." 51ilirequall r"n(onM .•""(U, iIlIWJdilll,Inr', bilahiAI" piluso, 1.I"u ,ul'crinre 'IuoI11'l- ;'""In. l'lLw inrrriore r",elmo; ,'~IU"ltlu Intr I'll . ,,""/tl.,. ul',rl'nlo cOlTljlrc.... ,

t,4n . GbX. \ ~(a;J.o.\. n"it el '''dl. Folio/r.

ultri."r,.• ti ll J)ril'iflon~

n.,,.

or

.illurt,I"'r~

'.!, L
r"nl."

lall·I,IIt. :\ I ...J,dlj 1I"',liu .trli h,blll". 4 , Ill'~ rullllll ·M' .,1 11111. U. Jlllliinia.

inr r'f'II·. "~'lJhll.~: rClI," ,"(·

",,1/1'1'<'. Ut,II.rr r U'cc uprrmlle r.omrrinu; .

Tn.'I. :iI, rIg. I-:i, f'i: I I.rtlodli f,,,·jos SJlp",,;!>r.

clllln~

" II l. Ii.uc, It1 ~ l lIral .. po. Ct $ fiur I I.lirllll lll, ndu6 1J oan uDglJ!t, II!.< ,'Illtidtu tI jI'"~ ptlil " pfrif}""' glullul u - ' ""i ' (' 111 1..wrll'/fll cllnlioll ' I . I>H5" lie III r\lI"'I"~. InnJluruncnl ODK";/\ll l,', l/llne ","oUIIllnnlc, I'Drull.,1o j, In f(. l uIIIIC e~l ­ ' rlrt/rlUe iD"":llem~ul Irilol", nil [,0111, 1.. 1010. .111 ',Iilie" ,nll,'rol rIO ~"", rO l Ullllf eOllrl.. , "hrrifnrme t IIHlrc::inuc••t .u thtlrt ltiJI)tuhtlrr . IN'DUlude, cltarnut, pullill'" olid" .' ill(,",,~'''. 1'~'ltll1rultir., ,. lille gin/uk tlu 51o/!­ m,al~, pcnthurlrs t.l ~c_~iI ..·:> . r:.n,t rUII.I 'r"~ I fruillt, ~"Iou.',' d'tClllll,'s r~lI­ fi,'" • iUlhrl'111CI'.; 1'.fl!}'IUt 'rima('ulll, {n_ liull'.:l rJ./~J;1 tfrfl .suhIlt·rl1flltic-~" COU\ t".1r5:, ...lIh: . t,;, inlt'ru UJ'(II5 t;-OlIrt\, ulti.Dlti" ,lIcc..':; tlil ,;0 IlUIH' I -' ai~ut· . . , 'o!UJh'euh "'1 lUI h,hr COOlIWi,u': 1,1 !!ri'''~ ...''''I; l,llo,II..", ~rti~ulr oS"i1Lwt, Itilul"l ; 1,,6.. Jal~rn" I!I' (~lIh. pr 1J~1'i. IrtJil • un r II ,i::u~ It'! u,,:rlinn 5Uh­ inesnl, rror"'ltI"lIIclIl rillelUo< ,o'nn,lil.ulo ­ (urlllc, lJiI,oIM. puilu, r~ ...,· '''f'' rjo' lIr1''ltlnlfP

rtll

1'1. ;j I,

1i.'1'

..

;a

1-:i.

~ 111.1 .

t ~re 'llJl,'ricolI't du labrllUOl ::!. t" I1' ~ lntcrnfr. ,III lal,pll""" ~ 'rl'1I0'Iliu ... lIito do '01;<\111111 , t . IIprrrlll p , 0. 1',,1Ii lIit ,

<1l .......

'fl

Qi

"-

..

<1l

C :l

0

........

Qi­

'0

·z.... 0

~ :l cr'

00

vCt:l <1l

.....J

,S

.. I:: (jJ

I­

0

~ l-

e 0

"-"" 0

~

'"

-"" 0 -""

'" ..2 ::::

'>(j ~

""(

)1, J.inrll('v (HIli n 'y. tS4(j. J~t) a Ilonll~ fa rlil1;....TlfI~C' tlrR tpllttL'e ('lOperl''; rl Angllioll ('/mnlll'" I" II lin I 1:1 'Juatl'icm' ( I. IffjllUl'tlfl' 1 fle"\ .) 'sl melUl' (10111 rll~1' 111I~n' 11 11 grort·. ( f> son r It'~ A. lin 'PIII·fI • .I . CII)I'~,~i; I'Ll. n",'l '" i, RlU:. nOIlT, T. III, "27

c

.5 :~ .... u 'J)

(jJ

Ct:l

80

~.

c;

z

'" -'" > bO C2

..c;

Anguloa deel 4

-'" u

Oil

S

-0

11 of!

"

19

Anguloa x rucker; (Lindley) Oakeley in Orquideophilia (1997) 5: no 2,15-16.

Anguloa x ruckeri (Lindley) Oakeley nothospecies nov. hybr. n ov. pro specie Anguloa ruckeri Lindley Bot. Reg. (1846),32: t.4l. Het Lindley type ! is in het Lindley herbarium te Kew. Hybrida sylvestris inter parentes Anguloa clowesii Lindley E.t Anguloa hohenlohii Morren . Ab A l'lguloa clo­ wesii flo ribus luteis sanguin eo-maculatis differt. Ab Anguloa hohenlohii Morren differ t floribus luteis sangui­ neo-macula tis. Type K ! Synonym: Anguloa clowesii ar. macrantha B.S. Williams in Orchid C rowers Manual (1894) 7th ed. 103. Anguloa x rtlckeri (Li ndley) Oakeley (Ang. 11Ohen­ lolTii x Ang. clowesii) werd eerst als species beschreven do r Lindl y in 1846 en dit twee jaar na z.ijn besch r ij­ ing van A nguloa clowesii. Het iconotype toont de typi­ sche 'bolvoffi1' va n Angu loa-bloemen, de kleur is geel me t rod spatjes en de lip is donkerrood gekleurd . N u wordt deze s ort als natuurhybrid e erkend. Ze bloeide voar het erst in de collectie van Sigismund Rucker uit Wandsworth, een van de voorsteden van Londen, Engeland, ged urende d zomer van 1844. De planten werden do r Linden van uit C lombia ge'i mporteerd waar de p lanten, zoals ook voor Allguloa hohenlohii het geval is, niet meer gekend zijn. Op vandaag worden ze aIleen nog in Ven z uela ge vonden maar ze zouden in Colombia eigenlijk weI kunnen voorkomen. Anguloa hohenlohii, de Allguloa-soort met donkerro­ de bloemen die d or Morren in 1853 beschreven w as, werd door Lindley in 1854 over het hoofd g zi n t en h ij d eze p lant als A nguloa nlckeri var. sanguinea beschreef en afbeeldde. In Lindenia (1886) toonde Rolfe aan dat de var. sanguinea een synoniem was van Anguloa hohenlohii Morren en Anguloa purpurea Linden. Hij publice rde in dezelfde aflevering van Lindenia een prent van een hybride tussen Ang. hohenlohii en Ang. clowesii die een typische gele Anguloa x ruckeri wasmet rood bespatte bloemen. Toch ging hij ervan uit dat Anguloa ruckeri gele bloemen had met een rode lip en hij legde nooit ten volle het verband mar de hybriden­ status van Lindley's Anguloa ruckeri en hij noemde de plant Anguloa ruckeri var. media Rchb.f. syn. Ang. il1ter­ mediare. Lindley's geel en rode bespatte 'Anguloa ruckeri' werd in cultuur binnen Europa gedurende vele jaren niet opgemerkt en Schlechter noteerde in 1916 dat de naam verkeerdelijk gegeven was (zonder het epitheton sanguinea) aan de donkerrode Anguloa hohenlohii.

Toen ik in 1996 Venezuela bezocht sprak men mij over een kolonie in de omgeving van de Colombiaanse grens van een rode' Anguloa ruckeri' die er samen groei­ de met de gele Anguloa clowesii en er waren tussenvor­ men opgemerkt. Alhoewel we de vernoemde site niet konden bezoeken, konden we toch enkele pseudobul­ ben bekomen van de veronderstelde natuurhybriden uit die kolonie. Ze waren gelabeld: 'Anguloa nlckeri' x 'Anguloa clowesii'. Tot mijn grote vreugde bloeiden de planten op de oude pseudobulben met gele, half open bloemen, met rode spa~es en een rode lip binnenin: de originele 'Anguloa ruckeri' Lindley. De grootte en de vorm van de bloemen was een mooie 'tu senstap' tus­ sen die van Anguloa clowesii en Anguloa hohenlohii. Oit bewijst dat 'Allguloa ruckeri' Lindley een. na tullrhybride is tussen deze twee soorten. Het is dus Anguloa x rucke­ ri (Lindley) Oakeley. Donkerr de Anguloa-soorten met een bootvormige lip zal men d us Anguloa hohenlohii heten en A ng. rucke­ ri var. sanguillca Lindley en in onbrui geraakt syno­ niem . Er schijnen ac nzienlij ke, voortd mend kruisin­ gen te be taan evenals een natuurlijke t rllgkruising van de hybriden binnen de Anguloa hohenlohii / clowesii groep . Er worden oak oranje vormen van d it complex gevonden .

Postscriptum

In de coUectie van de auteur bevinden zich levende planten van aIle species en varianten m t uitzondering van A lLg. cliftonii var. alba, Ang. tognettiae, Ang. x acosta­ ei en Ang. hohel11ohii var. macroglossa (the National Collection of Lycastes and Anguloas, erkend door de U.K. National Council for the Conservation of Plants and Gardens scheme). Ze zijn ook allemaal (de pas ver­ melde uitgezonderd in zijn herbarium aanwezig (gedroogd en op alcohol), in de fotoc lIectie en met overeenkomstige tekeningen. Wie zijn/haar Anguloa­ planten willaten determineren, kan beroep doen op de auteur (gratis). Dit gebeurt het beste aan de hand van een verse, levende bloem of een bloem op alcohol (50% ethyl) vergezeld van een foto en een beschrijving van de kleuren maar oak gedroogde bloemen en goede foto's zijn aanvaardbaar. Habitatgegevens en data van de verspreiding voor elke Anguloa-bloem of herbari­ umspecimen zijn welkom. Ik dank de bibliothecarissen van Kew, de RHS Lindley Library en de Linnean Society. Mijn dank gaat ook naar Dr. Philip Cribb, Sarah Thomas, Angela Ryan

Anguloa deel 4

81

Anguloa deel 4

82

•

en Mark Griffiths voor hun constructieve hulp, naar vele anderen van overal ter wereld voor hun aanmoe­ digingen en na r de Royal Botanic Gardens Kew en the Royal Horticultural Society voor de gastvrijheid waar­ mee ik prenten uit hun verzamelingen mocht fotogra­ feren en publiceren. De auteur nam alle foto met een Olympus OM-4Ti camera, meestal met een Tamron 90mm macrolens en f32 (diafragma) met gebruik van Fujichrome Velvia of Provia Professional 35mm diafilms.

10. Lip geel of wit

11

11. Lip wit Anguloa clowesii 11 . Lip geel Anguloa clowesii var. flava 12. Bloemen van binnen rood 13 12. Ge1e blocmen met binnenin rode spa~es Anguloa x ruckeri 13. Gladde helmknoppen Anguloa hohenlohii 13. Harige helmknoppen Anguloa hohenlohii var. macroglossa

Sleutel voor de Anguloa-soorten en hun natuurlijke hybriden. Bibliografie 1. Lip m t m al steel~e aan de basis van de stempelzuil aang hecht 2 1. Lip direct aan de basis van de stempelzuil aange­ hecht 3 2. Lip lampetkanvormig 2. Lip bootvormig 3. Lip aan haar basis geknikt 3. Lip aan haar basis niet-geknikt

Anguloa cliftonii Anguloa x rolfei 4

5

4. Bloemen van binnen vooral donkerrood Anguloa brevilabris 4. Bloemen vooral wit met een \-vaas van roze of bruine spa~es Anguloa virginalis 5. Lip buj vormig 5. Lip bootvormig

Er werden tot op heden drie herzieningen van het geslacht Anguloa gepubliceerd - Schlechter in 1916 (in het Duits), Kennedy in 1976 en 1978 en Oakeley in 1999 (in het Japans, Duits, Spaans, Nederlands en Engels). De p ublicatie in d eze jaargang van 'H t Venusschoen~e' is een hervertaling voor de leden van de O.v.v. gerealiseerd in 2007.

6 9

6. Lip buisvormig met overJappende randen of bijna overJappende randen t.h.v. de middenlijn 7 6. Lip buisvormig met wijd openstaande randen Anguloa x acostaei 7. Lip, een rechtopstaande buis 8 7. Lip, een smalle buis (samengetrokken) t.h.\'. het middendeel Anguloa uniflora 8. Lip een brede buis, korte laterale lobben, aan te top teruggetrokken om een driehoek te vormen Anguloa eburnea 8. Lip een smalle buis, lange/rechte laterale lobben Anguloa tognettiae

Kennedy, G.c., 'The genus Anguloa' in Orchid Digest (1976) 40: 132-134. Kennedy, G.c., 'Further notes on the genus Anguloa' in Orchid Digest (1978a) 42: 139-140. Schlechter, K, 'Die Gattung Anguloa' in Orchis (191 6) 10: 122-145 (German). Oakeley, H .F., 'A revision 01 the genus Anguloa' in All Japan Orchid Society Orchids (Feb. 1999a) 38: 17-38 (Japanese). Oakeley, H.F., 'Revision der Gattung Anguloa' in Die Orchldee (1999b) 50(1): 21-28, (3): 34-42, (4) : 51-56 (German). Oakeley, HF., 'Revision del genera Anguloal A revi­ sion of the genus Anguloa' in Orquideologia (1999c) 159-213 (Errata p. 210, line 7 in key should be Anguloa uniflora not Anguloa x acostae) (Spanish & English). Oakeley, H.F., 'Een herzienmg van het geslacht Anguloa' in Orchideeen (1999d) 4: 63-80 (Dutch). Oakeley, H.F., 'Anguloa. The species, the hybrids and a checklist of angulocastes' in Orchid Digest (199ge) 63(4) Supp!' : 1-32. Oakeley, H.F., 'Anguloa Ruiz & Pavon, Una Historia .. .' in Orquideophilo (2004b) 9(1): 9-13.

9. Lip met drietandige middenlob 10 9. Lip met middenlob niet-drietandig Anguloa dubia

Anguloa deel 4

83

Nota De Japanese versie van de 'Revision of the genus Anguloa', met de typebeschrijvingen van Anguloa tog­ nettiae, Anguloa cliftonii var. alba en var. concolor, en Anguloa x acostae, werd het eerst gepubiiceerd.

Wij zijn Dr. H.F. Oakeley zeer dankbaar voor het beschikbaar stellen van zijn monografie om ze te verta­ len en voor de toelating om zijn tekeningen en foto's te gebruiken voor publicatie in 'Het Venusschoen~e'.

Korte vermeldingen/beschrijvingen van Anguloa kan men vinden in: Bechtel, H. , P. Cribb & E. Launert, The Manual of Cultivated Orchid Species (1981): 54-55. Dodson, C.H. Studies in Orchid Pollination. The Genus Anguloa American Orchid Society Bulletin (1966) 35: 624-626. The captions of the pictures have been transposed; fig 4 (A. unijlora) is A. ruckeri; fig 5 (A. zmijlora) is A. cliftonii; fig 6 (A. cliftollii) is A. virginalis. Hawkes, Alex D ., Encyclopaedia of Cultivated Orchids (1965): 48-50. Oakeley, H.F., 'Anguloas 1: history, culture and the red/yellow species complex' in American Orchid Society Bulletin (1991i), 60(10): 990-995. Oal<:eley, H.E, 'Anguloas 2: the white-flowered spe­ cies and descriptions of hybrids' in American Orchid Society Bulletin (1991j), 60(11): 1089-1093. Oakeley, H.F., 'The cultivation of lycastes and angu­ loas' in The Orchid Review (1993c) 101(1189): 10-14. Oakeley, H .E , 'Les Anguloa' (translated by Raphael Larizza) in Rhone-Alpes-Orchidees (1993e) 12: 61-68. Oakeley, H .F., 'The genus Anguloa, lip shape as a guide to identifications part 1 - the species' in The Orchid Review (1994f) 102(1199): 226-232. Oakeley, H.E, 'The genus Anguloa, lip shape as a guide to identifications part 2 - the hybrids' in The Orchid Review (1994g) 102(1200): 284-287. Pridgeon, A. (ed.), The Illustrated Encyclopaedia o f Orchids (1992): 31-32 . Reichenbach, H .G., in Walper's Annales Botanices Systematicae (1861a), 6: 599-600. Schlechter, R, in Die Orchideen (1914): 335. Stein, B., in Orchideenbuch (1892a): 72-74. Veitch, Hl, in Manual of Orchidaceous Plants (1893b) 9: 98-102. Williams, B.s. re is ed by Williams, H., The Orchid Grower's Manual (1894), 7th edn: 101-104. The earlier editions also contain descriptions of Anguloa species.

De originele teksten zijn onder copyright © Dr. Henry F. Oakeley, 77 Copers Cope Road, Beckenham. Kent, BR3 1NR UK - September 1998.

Anguloa deel 4

84

Dr. Henry F. Oakeley, oktober 1998 (2007)

RiJ""e

Orchideenzucht FI6Bweg 11 . Stukenbrock D-33758 Schl08 Hofte-Stukenbrock Tel. (05207) 920539 ,Fax (OS201) 92

info: + 49 5207 920 539

Op zaterdag en Zond open van 1 Qu. tot 16u. Op dinsdag tot en met vrljdag open van 1 Qu. tot 18u.

www.roellke-orchideen.

•

Stilaan stevenen we weer af op de eindejaa rsfee sten en dan zijn we er weer met ons verzoek om de

abonnementsvernieuwing

Zoals elk jaar vragen we ook nu weer eventjes aandacht te schen­ ken aan volgende p unten : 1. Het lidgeld van de O.Y.V. vzw di nt op de bankrekening

738-11 20199-65 te staan v66r 31 januari 2008 2. De abonnementsgelden voor de buitenland.se tijd ch.riften moe­ ten uiter1ijk op 15 januari 2008 op e bankrekening gestort zijn want die buitenlandse verenigingen vragen ons om de nieuwe abonnees op te geven voor 31 januari 2008. Gelieve de Ujdschrift-Keuze ::TK te vermelden. 3. lndien je &en abonnement betaalt voor iemand anders, dien je dit d uidelijk te vennelden in de medede ling. 4. De regiokeuze RK (W-Vl, O-VI, Antw, VI-Bra, Leuven, Limb) wordt wei een verwaarlo d. Indien je de regioke uze niet invult, bepaalt de postcode van je adres, de regio waarin je woreU ingedeeld. Het staat je vrij te kie7.en voor en andere r gio dan deze waarin je woont. Naast 'Het Venusschoentje' kan je ook voor een abonnement kie­ zen op volgende buitenlandse tijdschriften: Nederl.ands tijdschrift Orchideeen: 27.50 Euro (NL), Duits tijdschrift Die Orchidee: 49.00 Euro (D) Dui ts tijdschrift J oumaal fUr den Orchideenfreund: 50.00 Euro (OJ). Bijvoorbeeld: Bij de overschrijving vermeld t een lid van Gent dat het Nederlandse tijdschrift Orchideeen wenst: Lidgeld 2008 - TK 2 - RK OVL en dit lid betaalt 47,50 Euro.

Tijdschrift-Keuzes 1. Lidgeld + 'Het Venusschoentje' 2. 'Het Venusschoentje' + Orchideeen (NL) 3. 'Het Venusschoentje' + Die Orchidee (D) 4. 'Het Venusschoentje' + NL+ 0 5. 'Het Venusschoentje' + Journal Orchideenfreund (OJ) 6. ' Het Venusschoentje' + OJ + NL 7. 'Het Venusschoentje' + OJ + 0 8. 'Het Venusschoen*' + OJ + NL + 0 9. Medebetaler (geen 'Het Venusschoentje')

20.00 Euro 47.50 Euro 69.00 Euro 96.50 Euro 70.ooEuro 97.50 Euro 119.00 Euro 146.50 Euro 5.00 Euro

Met Orchidofiele groeten, Luc Swennen, Penningmeester.

Lidgelden

85

De Zwitserse Orchideeenstichting

am de honderdste verjaardag van de bekende orchidoloog Jany Renz en het zevenjarig bestaan van de Zwitserse Orchideeenstichting verbonden aan het Jany Renz Herbarium te vieren, informeren wij het publiek over de stand van zaken bij de stichting.

verbonden aan het Jany Renz Herbarium

Na de dood van Jany Renz in 1999 werd in 2001, op basis van zijn testament waarin hij zijn herbarium en zijn bibliothe k aan de Universiteit van Bazel schonk, de Zwitserse Orchideenstichting verbon­ den aan het Jany Renz Herbarium opgericht. Het doel van de stichting is om de erfenis van Jany Renz te onder­ houden en veilig te stellen en om zijn collectie openbaar te maken voor een wereldwijd publiek. Na de registratie en digitaJisering van alle herbariumspecimens, boe­ ken en separaten, zijn de grofweg 20.000 herbariumspecimens van de Renz-collectie nu online beschikbaar op http://www.orchid.unibas.ch/. In systematisch-taxonomisch onderzoek zijn herbarium s b langrijke bronnen voor herzieningen, monografieen en tegenwoordig, DNA voor fylogenetische analyses. Herbariumspecimens zijn vaak het laatst bewijs van lang verloren gegane vegetaties. De herbariumspecimens van Jany Renz zijn an uit­ stekende kwaliteit en esthetiek. Er zijn meer dan hond rd typespeci­ mens bij van zijn nieuwe classificatie. Het gedeelte van de moderne referentieliteratuur is nu compleet en vormt daarom een zeer waardevolle basis r het onderzoek van orchi­ deeen. De collectie separaten, bestaande uit grofweg 5.000 wetensch ap­ pelijke artikelen over orchideeen, is afkomstig uit andere bronnen en vertegenwoordigt een buitengewoon rijke en complete collectie van de orchideeenliteratuur. Beide collecties zijn gemtegreerd in de index van de Universiteit ­ bibliotheek van Bazel http://aleph.unibas.ch/. Nadat Jany Renz' wetenschappelijk cultureel erfgo d was gere­ gistreerd, heeft de stichting besloten om de hele collectie wereldwijd vir­ tueel toegankelijk te maken. Samen met informatieve artikelen over de stichting en over Dr. Jany Renz, biedt de website van de stich ting (http://www.orchid.unibas.chl) toegang tot de 26.000 h erbariumspecimens uit de hele wereld. De website maakt ook de collecties van Renz, van het Botanisch Instituut aan de Universit it Bazel, van de Botanische Vereniging te Bazel en van de historische orchideeencollectie van Bernoulli en Cario, toegankelijk. Tesamen met de 5.000 handgekleurde tekeningen uit R nz' biblio­ theek die nog ingescand moe ten worden en met extra grafisch materiaal aangeboden door auteurs vanuit de hele wereld, hoopt de Zwitserse Orchideeenstichting een zo compleet mogelijke Wereld Orchideeen Iconografie aan te bieden. am gemakkelijk nieuwe records met inbegrip van geo-verwijzigin g te kunnen registreren, is in 2005 een stabiel en flexibel systeem ontwor-

Jany Renz Herbarium

86

pen gebaseerd op de internet-programmeertaal PHP en het database-programma MySQL. De Wereld Orchi­ deeen Iconografie wordt onderhouden door civiel dienstplichtigen onder leiding van Dr. h.c. Samuel Sprunger.

('I. XXIX

Momenteel bevat de website van de Zwitserse Orchideeenstichting aan het Jany Renz Herbarium ongeveer 36.000 afbeeldingen met actuele nomencla­ tuur vanuit de hele wereld. Aile orchideeen uit Europa, Klein-Azie en Noord­ Afrika zijn virtueel toegankelijk als herbariumspecimens, als hand-gekleurde tekenmgen of als foto's. Deze afueel~ dingen-bibliotheek is wereldwijd een belangrijk instru­ ment voor wetenschappers, amateurs, enthousias­ telingen en kwekers om toegang te krijgen tot visuele infonnatie en nomenclatuur van orchideeen. Alle bezoekers van de website van de stichting heb­ ben vrije toegang tot BibliOrchidea, een uitgebreide database met 140.000 records, 80% van de wereldwijd beschikbare orchideeenliteratuur. Deze database wordt onderhouden door de beroem­ de orchidoloog Dr. Rudolph Jenny. Zowel de publice­ rende wetenschapper als de gelnteresseerde amateur­ ochidoloog zal publica ties niet aileen kunnen vinden op basis van titel, auteur of jaar van publicatie, maar ook via een gecombineerde onderwerpcatalogus en via eerste determinaties door gebruik te maken van een taxonbeschrijving. De resultaten van de zoekopdracht zijn tevens voor­ zien van afbeeldingen uit d d atabase van de Zwitserse Orchideeenstichtin g.

i;;r

·ff

.'.1,,,;./ .

Dr. h.c. Samuel Sprunger Vertaling: J.F. Scheepens

Nota van de redactie: Enkel voorbeeldplaten zijn in kleuren afgedrukt op de achterkant van de cover.

Lidgeld en abonnement(en) 2008 betalen?

Zie p. 85!

Jany Renz Herbarium

87

•

91 Maggi Stevelinck verzorgt samen met haar echtgenoot nu al een tijdje deze rubriek

MaggiS waarin ze enthousiast als ze is haar bevindingen met en rond orchideeen beschrijft Ook nu weer brengen ze enkele vlotte 'babbels' over haar 'orchideeen reilen en zeilen '

Verpotten Verpotten? Het is er ieder jaar opnieuw, zalig toch! Of ben ik de enige die dit echt graag doet? Ik voel mij zo ontspannen aJs ik v ot. Het werkt als Yoga. Oit is misschien een idee: orchideeen verpotten, een nieuwe vorm om te ontspannen! Ik zet eerst aile te verpotten orchideeen op de keukentafel. Dan ga ik op zoek naar de juiste nieuwe potten en ik zet er een hele hoop op tafel. Ook de 'mengeling' komt erbij en ruet te vergeten: een emmer oar de afval. En nu, beginnen maar! Het 'moment supreme' is de orchidee wt zijn pot halen en kij ken naar het oude potmengsel en de wortels. Aile oude troep haal ik eraf en maak de wortels proper. Waar nodig wordt een beetje g knipt. En dan? Ja alles opnieuw oppotten he. In het begin zou ik bij het verpotten van iedere orchideeenplant van r elke plant twee planten gemaakt hebben, scheuren dat h teen lust was. Maar ja, wat doe je met al die potten in huis? Ie hebt er dan twee in plaats van een. Ik kies er nu voor om elke plant een grot e p t te geven. Eerlijk gezegd, gebrek aan plaats zal er weI vOQr iets tussen zitten, den!< ik! Het lijkt mij ook nog ste ds heel Hjn om zaadjes te zien kiemen . Maar ik vrees dat zaaien toch heel veel werk m t z ich meebrengt. En dan heb je er ook nog eens zoveel stuks van eenzelfd s~ort . Wat m et j daar dan weer mee aanvangen? Momenteel hou ik he t toch maal" bij h et aankopen an een plant en af en toe scheur ik weI eens een plant. Maar ik zeg toch geen nee m est iemand en kele zaailingen over heb­ ben. Die zijn bij mij altijd welkom! [email protected]

Serrenverdriet Wie had ooit gedacht dat de droom om zelf over een ene te beschik­ ken een echte nachtmerrie is. Bij h et zoeken naar informatie om een serre te mogen plaat " ben ik tot de ontdekking gekomen dat de verkaveling waar wij wonen dit niet zomaar toestaat. Er dient eerst een wijziging in de verkavelingvergunning aange­ vraagd te worden. Oaarvoor client iedereen in deze verkaveling ermee akkoord te gaan (een h oop m nsen dus) dat wij een serre bomven. Als aile papieren door iedereen getekend zijn, kan ik die opsturen en dan zou het ongeveer zes maanden duren eer ik be scheid krijg. Oaama pas mag ik een bouwaanvraag indienen en wederom wach ­ ten. En dan staat er nog niets, geen serre, dus het zal verschrikkelijk lang wachten zijn eer we onze serre kunnen bouwen. Het hebben van geduld echter is nu niet mijn b ste gave. Oit vele wachten is voor mij dus een echte beproeving. Het is toch altijd wat in Belgie en dan kijken ze ervan op dat de men­ sen dingen doen zonder het aan te vragen (bij oorbeeld illegaal een

MaggiS

88

•

tuinhuisje of een serre zetten)! Maar ja, ik heb de vraag gesteld, dus ik zal moeten wachten en doorzetten. [email protected]

Serre, ja, nee, ja Oh hemel! Ik barst zowat van de spanning! Al bijna een jaar droom ik van een serre! De laatste weken lijkt het erop dat er toch eentje zal mogen komen, een kleintje! En dan nee, toch maar niet, het is vee I te duur! Ik ben bijna gek van het wachten, denken, twijfelen en ja ik wil er een en liefst nu onmiddellijk! Nu heb ik al mijn hoop gericht op die vrijdag want dan gaan ze het op de orchideeenbijeenkomst hebben over. .. jawel, h t bouwen van een serre. Ik heb hoge verwachtingen voor deze avond. Er komt zelfs iemand uitleg geven van buitenaf (een niet­ clublid), wie weet komen we ook iets over de prijzen te

weten. Ik heb echt dringend behoefte aan een serre, want in huis kunnen er geen planten meer bij, alles staat vol! Wat een probleem! Ongeveer een 100-tal orchideeen­ planten slechts en ik heb geen plaats meer! Kennen jul­ lie dat probleem? Vrijdagavond worden er dan ook nog eens orchideeen verkocht! Help! Ik ben bedrukt, ik kan ze niet meer zetten noch hangen. Zal ik toch nog wat plantjes aankopen? Ous ja, een serre zou de oplossing moeten bieden, toch in mijn geval denk ik! Niet? Serreverlangende groetjes [email protected]

•

Botanisch Orchideeen

Coendersbergl n 4 6

5709 MA Helmond

N derland

tel: 003 1(0)492 59 22 71

www. botorch.com

.. ,

:

. .'

..

.~:--/

:;~~

A~

(~k

I

...,~

...... ~

.­

""

.

'It

•.

\l

MaggiS

89

Slipper Orchids of Vietnam With an introduction to the flora of Vietnam

Deell van dit boek (p . 1 tot en met p. 53) schenkt ruime aandacht aan de geografie van Vietnam, de klimaatzones, de flora en de belangrijkste vegeta tie types. Deel II (p. 55 tot en met p. 81) behandelt de 'slipper orchi (de venusschoentjes) van Vietnam: Wat is een 'venusschoentje'? Wat is hun origine? Modologie, bestuiving, enzovoort. I

door Leonid Averyanov, Phillip Cribb Phan Ke Lac, Nguyen Tien Hiep

2003 The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew Veel kleurenfoto's en pentekeningen diverse dist ributiekaarten De kaft-aquarel is van Carol Woodin (U.S.A.)

Slipper Orchids of Vi etnam WIth an lntroduC1lon .o .h Born of VII'lnwn

Deel III bespreekt uitgebreid de taxonomie van de Vie tnamese 'venusschoentjes' (p. 83 tot en met p. 263). Een sleutel helpt bij het deter­ mineren van de 18 tot nu toe in Vietnam gekende Paphiopedilwn- oorten binnen drie subgenera (Parvisepalum, Brachypetalum en Paphiopedilllln) en de vier tot nu toe ekende natuurhybriden. Elke so Ii ord t uitgebreid besproken: beschrijving van de soort, versprei ing en eco agie, bloeiperiode in de natuur, m CN-status (in welk mate word t de rt d r de lUCN .. als bedreigd beschouwd ­ bijvoorbeeld : EN == n dan ger d/ in gevaar), verwantschappen, geschie­ denis, habitat (groe.iplaa t ), varianten Elke bespreking i e rgeze1d van kleurenfoto's, pentekeningen, een klimaatsdiagram en een d i tributiekaart. Deel IV, Cons rvation (p . 265 tot en m t p. 281), handelt over de achteruitgang en zelfs uitroeiing an de 'venus cho ntjes' in de natuur en vraagt zich af w at de toekomst zal brengen.

Het boek sluit af met dankbetuigingen, een lijst an de geciteerde literatuur en een index van de wetenschappelijk namen (p. 283 tot en met p. 308). Oit boek geeft ons een goed inzicht in de natuur, de habitat van Vietnam. De besprekingen van de 'v nusschoen tjes' zijn ze r uitgebreid en vermoedelijk volled ig. Daardoor krijgt d lezer enorm veel bruikbare informatie waardoor, in h t geva l hij/ zij Paphiopcdil wn-kw eker is en indien juist toegepast, het kweken van de Vietnamese Pl1phiopedillllll­ soorten veel eenvoudiger wordt. De kl urenfoto's z~n va n goede tot heel goede kwaliteit, de pentekeningen zijn supermooi n accuraat. Voor elke Paphiopedilum-liefuebber is dit boek een m ll ten k a111a­ teurs/verzamelaars van orchideeenboeken zullen dit b ek meer dan weten te waarderen. .. IUCN: International Union for Conser a tion of ~a ture and natural resources. Rik Neirynck, September 2007

(Nota: zie ook Viji sterren Paphiopedilum-Hotel op p. 95)

• Boekbespreking

90

•

Orct:ii omanla

• Orchidomania Oit artikel werd gepubliceerd in het tijdschrift

en

het jaarboek van 'De Vrienden van de Plantentuin Gent' TIjschrift 8 (3) : 6-10 (1989) Jaarboek uitgegeven in 2006 (zie 'Het Venusschoentje' Vol. 28. 2007, nr. 2, p. 46

Wellicht was voor sommigen onder ons de overvloed aan kleuren en vormen tijdens de voorbije Orchideeententoon tellin een ilanleiding am wat dieper op cli t ond erwerp in te gaan. N iet m eUijk, wan t er wer­ den in de laatste jar n nogal wat boeken over deze p lantenIam ilie gepu­ bliceerd. In deze werken viel het me op dat in het historisch overzicht eerder ted ps een merkwaardig fenomeen ter spra ke kwam. De ene auteur had het over 'orchid omanie', een and r over de ' rchideeen­ koorts'. Blijkbaar gaat het om een soort epidemi d ie voural in de loop van de vorige eeuw in welgest Ide middens talrijke lachtoff rs maak­ teo G en ziekte in de medische zin, maar een soort bezetenh id , verge­ lij kbaar met gOLldkoorts. Het voorwerp wa r men in dit geva l zo ver­ \- oed jacht op maakte, was de Orchid e. Het lijkt allemaal te zijn begonnen met de toevallige invoer in Enge1and van ecn Cnttleya-soort (c. lnbiatu var. nutwrmalis) . In het begin wist men weinig over de kweek cn verzorging v n orrhideeen, het was me r een kw tie van geluk dat eze schitterende orchidee in 1818 in d kas van William Cattley, kweker en plan tenimporteur, tot bloei kwam. Deze gebe.w.-tenis gaf een geweldige sensatie. Iedel-eet1 d ie ondei d b koring kwam van deze orchidee, WOll er zelf ook een bezitten. Er ontst:ond op kort tijd een en rme vraag naar nieu w(:' orchideeen. 'VI rmits men e.r a n­ yank Jjjk ruet in slaagde am deze plan ten uit zaad op te kweken, on na u­ welijks rum de \ aag worden voldaan. Er we.rden hoge bedragen neerge­ teld voor het b 11achtigen van zeldzame nieuwe soort n. Orchideeen er­ z.am len was niet alleen een modegril bij de gegoe burgerij, maar werd een statussymbool, e.n i d een die het kon betalen, bOll de grot glazen p lant nkassen om een zo groot m oge.lijke c llectie te huisvesten. Het v or­ beeld i bel< nd van William George Sp ncer Cavendish, zesdc graai van De nsh ire, die in 1833 'b zweek' bij het zien an een prachtige vlinderor·· chidee (Oncidium papilio), en voor zijn nieuwe passie een glaz n kas liet bouw ,ongeveer zo gr a t als een voetbal veld en 18m hoo . Na Engeland r akte ook de rest van Ell! pa besmet en averal ontstonden gespeci.aliseer­ de finn a's die door massale import uit d tropen op de verz.amelwoede inspeelden. Voor hen was het in de eer ' plaats een conunerciEH aangele­ genheid, \"iant er konden ze r hoge winst n worden gebockt met de invoer van nieuwe soorten. Daartoe werden door deze ondernemingen talrijke plantenjagers op pad gestuurd. Zowat overal in de tropen werd koortsachtig en op een niets ontziende manier 113ar or ideeen gezocht. Grootscheepse vemielingen bij het inzamelen en n g grotere erliezen bij het transport van de planten waren de gevolgen. HaUucinante verslagen uit die tijd beschrijven in detail deze destructieve exped ities. Uit een van deze reisverslage.n 0.0. Hooker, Himalayan Journals, 1891) komt het volgende uittreksel. In dit werk verhaalt Sir Joseph Dalton Hooker over het inzamelen van een soort epifytische orchidee met betoverende blauw bloemen (Va l1da coenden). Deze persoon was toen al een wereldberoemd botanicus en reeds vanaf 1865 directeur van de prestigieuze Royal Botanic Gardens te Kew, Richmond. H oewel deze botanische expeditie uit 1850-1851 een louter wetenschappelijke verza­ meling op het oog had, blijft het relaas van de auteur typerend voor de manier waarop men toen te werk ging:

Orchidomania

91

Orchidomania

92

serrencomplex van de familie Lind en, gravure verstuurd met d e 'Lindenia'

"We left N urtilmg on the 4th of October, and w alked to Pomrang, a very long and fatiguing day's work. The route descends north-west of the village, and turns due east along bare grassy hills of mica-schist and , lat (...). Near the village of Le rnai oak woods are passed, in which Yanda coerulea grows in profusion, waving its panicles of azm flowers in the wind (...). On the following day we turned out our Vanda to dress the specimens for travelling, and preserve th flowers for botanical purposes. Of the latter we had 360 panicles, each composed of from six to twenty-one broad pale-blue tessellated flowers, three and a half to four inehe across: and they formed three piles on the floor of the verandah, each a yard high (.. .). On the tenth of Oct ber we sent tw nty-four 'trong m oun tai­ nee to Churra, lad en w ith the collections of the p revious month".

In een va moot oegt hij er nog het v olgend aan toe: " We collected even men's loads of tills superb plant fo r the Royal Gard ens at Kew; but owing to una­

v oidable accidents and d ifficu lties few plants reached England alive. A gentleman who sent his gardener "'"ith us to be shown th locality, was more successful: he sent one man' load to En gland on c m m ission, and th u gh it arrived in a very poor state, it sold for 300 £, the individ ual plants fetching p ri e varying from 3 £ to 10 £. Had all arriv d alive, they would have cleared 1000 £. An acti e collector, with th fa ilities I posses­ sed, migh t ea il clear from 2000 £ to 3000 £, in on e sea­ son, by the sa le of Kh asia orchi s" . Terw ijl J.D. Hooker zich in d e Khasia heuv els bev nd, sch reef h ij in een brief aan zijn vad er n og het volgende: " What w ith Jenki ns's and Simon's ca ll ct rs here, twenty or thirty of Falconer 's, Lobb's, my friends R ban and C e, and Inglis's friend , the roads here are becoming stripped like the Penang jungle, a nd I assu­ re you for miles it sometimes looks as if a gale h ad stre­ wed th e road with rotten branches and Orchideae. Falconer 'S men sent down 100 baske ts th ther day...".

Orchidomania

93

Oit is eigenlijk nog niets vergeleken met de plunde­ ringen door meer 'professionele' plantenjagers elders in de wereld. Zo was er een zekere Benedict Roezl die in 1870 vanuit Panama en Colombia 10 000 orchideeen verstuurde. Enkele jaren later volgden acht ton orchi­ deeen uit Venezuela. Meestal werden alleen de mooiste exemplaren opgestuurd, de rest liet men ter plaatse rot­ ten. Soms werden de vindplaatsen na zo'n rooftocht volledig platgebrand, kwestie van de concurrentie de wind uit de zeilen te nemen. Van de op die manier ingezamelde orchideeen bereikte echter slechts een fractie het land van bestemming in goede staat.

Amazonegebied en elders zal wellicht \ ' 0 r deze plan­ ten fatale gevolgen hebben. Hierbij gaat het trouwens niet aIleen meer om orchideeen, maar om een wereld­ omva ttend milieu-probleem. Bernard Svm

1989

Jean Linden, een van de meer bekende Belgische kwekers en verzamelaars, die zelf een aantal plantenja­ gers in dienst had om zeldzame orchideeen te verza­ melen, schreef in die tijd over dit probleem het volgen­ de: "Eenmaal verzameld moesten de orchideeen naar de inschepingshaven worden gebracht over wegen die iemand die er niet over getrokken is, zich niet kan voor­ stellen. In die tijd had nog geen stoomboot de oceaan overgestoken, en de arme planten moesten op de bodem van een ruig zeilschip een zeereis doorstaan na soms meer dan een maand opgeslagen gelegen te heb­ ben voordat er een kans op vervoer was naar de haven van bestemming. Ingepakt als haringen in een ton waren zij bloot esteld aan hitte en broei, en slechts enkele overleefden dit". Als de planten onderweg niet b zweken door lech­ te omstandigheden inzake tem pera tuur of voch tigh id , dan werden ze d ikwijls aangetast door meereizende insekt n. Bij hun aankomst tenslotte werden zc door gebrek aan inzicht opgekweekt in omstandighed 'l1 d ie grondig verschilden van deze in hun streek van h [­ komst. Heel weinig planten overleefden zo'n behande­ ling. Daarom wil ik als besluit nog even J.D. Hooker aan het woord laten met de veelzeggende verklaring dat "gedurende meer dan een halve eeuw Engeland een kerkhof geweest is voor tropische orchideeen".

Botanische OrchideeEm & Tillandsia's Tolakkerweg 162 - 3739 JT Hollandsche Radlng . Nederland.

Tegenwoordig slaagt men er vlot in grote hoeveel­ heden orchideeen (zowel botanische soorten als de tal­ rijke kunstmatige kruisingen) te kweken, zodat de hui­ dige slachtoffers van orchidomanie de keuze hebben tussen duizenden soorten, de een al mooier dan de andere, en dit tegen soms heel redelijke prijzen. Maar de orchideeen zelf worden nu vanuit een heel andere hoek bedreigd. De vernieling van de wouden in het

Orchidomania

94

Tel. 31-(0)35·577 1222 Fax +31 -(0)35 • 577 2103

E-mail.orchid.wubbenWXS.nl

www.orchidwubben.com

Deuren open: van maandag tot en met vrijdag van 1 Qu. tot 12.3Qu. van 13.3Qu. tot 18u. op zaterdag

van 1Qu, tot 17u.

Paphiopeailum-tiotel

• Het vijf sterren

PaphiopediJum sangii.

PaphiopediJum-hotel Sedert enkele dagen volg ik met intense belangstelling het voor de eerste maal bloeien in mijn kasje van een Paphiopedilum-soort met name Geluk zegt men dat zijn 'momenten' in het leven Zo een moment beleef ik wanneer ik in mijn serre (lees hotel) kom en naar mijn gasten kijk

Paphiopedilum sangii. Van deze soort heb ik ook nog een andere plant maar die is zeer ver­ schillend qua uiterlijk: zowel de plant als de bloem. Braem beschrijft in zijn Paphiopedilum-boek dat deze soort zeer variabel kan zijn. Dit is waarschijnlijk te wijten aan de verschillende vindplaatsen. Volgens Braem vinden wij Paphiopedilum sangii in het noorden van Sulawesi. Hij geeft geen verdere specificatie dus dit is nogal vaag. Lance A. Birk daar­ entegen is in zijn PAPHIOPEDILUM GROWER'S MANUAL duidelijker. Hij 'spreekt over vindplaatsen in Palu - Sulawesi - Indonesie. De planten groeien in bosrijke gebergten tussen de 1000 en de 1400 meter hoogte. In deze streken regent het van oktober tot maart zeer vaa k en hevig. Soms regent het meerdere dagen aan een stuk en tij en d e namid dag overheerst altijd een zware b w Iking. De jaa rlijkse regenval bedraagt 2032 mm tot 2540 m m (80 tot 100 inch s) pe r m 2 . De zomertemperatuur b d raagt gemiddeld 28°C over lag en 20°C ' 5 nachts. In de ,;vin ter i er een dag-nach tverschil an 4 tot 8°C. De luchtvoch 'gheid is er zeer h g en het i er zeld en droog. Het mod dan niemand venvon deren d at die prachtige 'venus­ schoen' pas ontdek t werd in 1987. Loop in zo' ompigheid maar eens te zoeken . Oa t zelfde jaar werd deze Pilphiopedlililli nam elijk in Duitsland g "introduceerd . Daar brach t de orchid eenli fhebber Helmut Sang d e soort voor he t eer t in bloei. Vand aar d at d eze mo ie Pllplziopedillllll bij de be chrij rin 'angi i' (= van Sa ng) genoemd werd. L

Paphiopedilw/l sa/1gii Braem © Alma Compemolle

Cu ltuur. Voor wat de cultuur betreft, is de herkoms t belang 'ijk en ik kijk g e naar de plant: breed blad en noga l lap, al dan niet gespikkeld, d ikke lezige w rtel (niet veel). Deze p Ja n t groeit d us als 'hum us ep ifyt' en krijgt veel water. Nu zie ik voor het potmengsel twee mogelijkheden: Je hebt tijd n je heb t, wat men noemt, een n atte hand. Dan neem je best een zeer luchtig mengsel dat dus vlug uitdro gt en je geeft 2 keer per week water. Of je kiest voor een nunder luchtig, meer vochthoudend mengsel. Dit is veiliger omdat het minder rap uitdroogt. l n dit gevaJ moet je goed op dat mengsel letten (doorzichtige pot). Zie je een begin van vertering (optreden), dan moet de alarmbel gaan: Dringend VERPOTTEN! Geloof mij, die dikke vlezige wortels van P. sangii kunnen zeker niet tegen een mengsel dat niet luchtig meer is.

Paphiopedi/um-hotel

95

•

Phragmipedium schlimii. Ik heb ook 'familieleden' an Paphiopcdiltl111 in mijn 'hotel'. Soort zoekt 50o rt, zo zou je het kLmnen stellen en in d it geval is het Ph mgmipedium schlimii. 'Schlimii' i' de naam die lUj gekregen heeft ter ere van Lou is Joseph Schli m, de halfbro r van Jean Linden die deze 500rt in 1 52ontdekte. Mom nt el staat d plan t met 2 bloemsteng Is te pronken; een bloem pj om verliefd op te worden, m oi van vorm en kl ur. De soort komt voor in Zuid­ Amerika, zoals alIe Phragmipediul1I- oorten tro uwens. Je vin dt ze in Colombia, in de 00 telljk Cordill a op h ogte van 1200 tot 2000m waal' ze in humllsne t n op granietro tsen groeit in de onmidd ellijke ornge ing van wa terpoelen en riviertjes, tussen wortels van bornen en hoge grassen. De luchtvochtigheid is er 70 tot 80%. De m aximurn temperatuur in de zomel' is er 25°C. en in de winter kan de ternpel'atu ur dalen tot 8°C.

Cultuur. Bij mij stna l deze plan t, wat de tempera tu ur aan­ gaat, gematigd. 0 k h t potmengsel is hee l belangrijk. Plzmgl1lipediUlIl -planten moeten veel m er vocht krijgen dan Paph iopedilum-planten. Ik neem 40% gr ve sehol's, 40 '10 rotsvvol blokje (klein kubll.sjes), 10% Sphagnum en 10% hOlltskool met als res ultaat een zeer vochthou­ d end meng el dat nog goed luch tig is. Geen toev ging van ka lk wan t deze plant n groeiel op granietrotsen. Water geven behoeft 'peciaJe aandacht. E n vuistregel is: Giet evenveel water in de pot als de inllOud van d e pot: door een pot met een inhoud an 1 liter giet je 1 liter wa ter. Da t is inderdaad een 'ferme klets' w ater maar zo is de inhoud an d e p ot goed nat en wa t oak belangrijk is, zo zijn de overtollige zouten (mes tstoffen) uit de pot gespoeld! Voila, d at is het zo onge ee r. Als je een n deze twee soorten vindt: k pen, je zal er veel plezjer aan b I ven!

De hotelmanager, Schollaert Roland, ktober 2007 Nota van de redactie:

Lees 0 k de boekb spreking 'Slipper Orchjds of Vi hlarn' op p . 90 van d it 'Het Y, nusschoen tje' en 'The Paphiopedilum Grower's Manua l, Second edition ­ Revised' die in 'Het Venusschoen tje' jaargang 26 (2005) or. 3, p. 67 gepubliceerd werd .

•

Paphiopedilum-hotel

96

aile foto's op deze bladzijde: © Alma Compernolle

111l/'liiIlJ",dJiulII 'tlll.'ii

dl' loll 'Clll' \ all I (11m 1 Sdhlll.lerl

g...· lllllIgr.ltc('rJ 111