NUMMER
2
juni 2008
8e jaargang verschijnt 4 maal per jaar De DO-Koerier is een uitgave van de Commissie Duurzame Ontwikkeling van de Nederlandse Vrouwen Raad
van de redactie Landbouw en plattelandsontwikkeling is het thema van deze DO Koerier. Minister Verburg van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit was zo vriendelijk om een aantal brandende vragen van de Commissie Duurzame Ontwikkeling en enkele lidorganisaties van de NVR, te beantwoorden. De minister pleit voor goed rentmeesterschap. Dat vergt investeringen in duurzame landbouw, niet alleen in Nederland, maar ook in Afrika. Het thema stond ook op de agenda van de 16e vergadering van de Commission on Sustainable Development, die in de eerste helft van mei in New York plaatsvond. Vrouwenvertegenwoordiger Marian Stuiver die deelnam in de Regeringsdelegatie doet verslag van de CSD, samen met Lesha Witmer, voorzitter van de NVR Commissie Duurzame Ontwikkeling. Tijdens deze CSD-conferentie is minister Verburg gekozen tot voorzitter voor volgend jaar. Daarmee
Minister Verburg:
Investeren in duurzame landbouw In een DO Koerier over landbouw en plattelandsontwikkeling hoort een interview met de minister van Landbouw. Dat vond minister Gerda Verburg ook, maar in de periode waarin het interview plaats moest vinden was ze zo weinig op kantoor, dat besloten werd tot een schriftelijke vragenbeantwoording. De NVR verzamelde vragen bij lidorganisaties en bij de eigen Commissie Duurzame Ontwikkeling. Hoewel papier geduldig is, was de lijst van vragen te uitgebreid om ze allemaal voor deze DO Koerier af te handelen. Gelukkig waren minister, vrouwenvertegenwoordiger en NVR-vertegenwoordiger tegelijkertijd in New York voor de CSD-vergadering. In de wandelgangen van het VN-gebouw werd gezamenlijk een nadere selectie gemaakt. Het resultaat treft u hieronder aan.
willen we haar van harte feliciteren. ‘The CSD goes female and Dutch’, daar moet een mooi resultaat
Welke rol speelt duurzame ontwikkeling in uw beleid? Kunt u aangeven hoe u aankijkt
uitkomen!
tegen duurzame ontwikkeling en het belang van de drie P’s hierin (people, planet en
Een aantal van onze lidorganisaties is actief op
profit). Welke consequenties heeft de huidige discussie over voedselveiligheid en voed-
het thema landbouw en plattelandsontwikkeling.
selzekerheid voor uw beleid? Hoe verhouden deze discussie en uw standpunt zich tot
De redactie is blij met hun bijdragen aan deze DO
behoud van biodiversiteit?
Koerier.
Het gaat erom de balans te vinden tussen People, Planet en Profit. Op al die aspec-
Verduurzamen van het platteland is een proces
ten van duurzaamheid betekent dat een flinke inspanning, voor iedereen, ook voor
van lange adem. Maar het loont wel. Vrouwennet-
mijn ministerie. Ik kies daarom voor gezamenlijke verantwoordelijkheid en voor
werken spelen een belangrijke rol in dit proces.
verbinding tussen mensen onderling. Noodzakelijke voorwaarden zijn volgens mij ten eerste optimisme als levenshouding. Maar daarnaast ook durf, doorzettings-
Wist u dat Duurzame Dinsdag dit jaar z’n 10e ver-
vermogen én lef en leiderschap van alle partners. En goede voorbeelden. Men-
jaardag viert? In dit nummer van de DO Koerier is
sen die inspireren. Creatieve mensen, denkers, filmmakers, politici en alle andere
er daarom weer een oproep voor inzendingen.
vervolg op pagina 2
In de serie Water zoekt vrouw is er weer een
Dit is het laatste nummer van de DO Koerier.
interview met een waterschapsbestuurder. De
Althans, de DO Koerier in z’n huidige vorm verdwijnt, maar de inhoud blijven
kandidaatstelling voor de Waterschapsbesturen
wij voor u verzorgen. Na de zomer start de NVR een Inforeeks waarin niet al-
is inmiddels goeddeels gesloten. Wij hopen dat er
leen thema’s op het gebied van duurzame ontwikkeling worden belicht, maar
veel vrouwen op de kandidatenlijsten staan. Laat
ook andere thema’s die binnen de NVR spelen op het terrein van de rechten
dit interview u nu vast inspireren om straks op één
van de vrouw en maatschappelijke participatie. Ook voor de themanummers
van die vrouwen te gaan stemmen.
in de nieuwe Inforeeks kunt u uw redactionele bijdragen blijven insturen.
Benoordenhoutseweg 23 | 2596 BA Den Haag | T + 31 (0)70 3469304 | F + 31 (0)70 3459346 | E
[email protected] | www.nederlandsevrouwenraad.nl
vervolg van pagina 1
vrouwen en mannen die hun toekomstvisioenen omzetten
biobrandstoffen? Welke bijdrage levert het ministerie aan de
in daden.
implementatie van de “guiding principles” in Nederland en
Ik geef twee voorbeelden hoe we duurzaamheid kunnen be-
Europa?
reiken. Meer mensen moeten het belangrijk gaan vinden om zorgvuldig met onze soortenrijkdom om te gaan. Dit heb ik
We worden op dit moment met onze neus op de feiten
samen met mijn collega-ministers van Milieu en van Ontwik-
gedrukt: voedselschaarste, voedselrellen en het dilemma:
kelingssamenwerking opgenomen in een nieuw beleids-
produceren we voor de mond of voor de motor? Enkele
programma ‘Biodiversiteit werkt: voor natuur, voor mensen,
getallen; 75% van de 900 miljoen armen in de wereld leeft
voor altijd’. Het stoppen van de achteruitgang is niet ons
op het platteland, 2,3 miljard mensen zijn afhankelijk van de
enige doel. Het gaat er ook om dat we daar draagvlak voor
landbouw. In Afrika is 65% van de beroepsbevolking werk-
creëren. Zowel de mensen, als de planeet als de economie
zaam in de landbouw; zij zorgen voor 32% van het Bruto Na-
staan centraal.
tionaal Product. Slechts 4% van de grofweg 60 miljard dollar
Een ander voorbeeld. Nederlandse bedrijven moeten zich
ontwikkelingsgeld gaat naar het platteland, en tenslotte
meer inspannen voor duurzame productie- en handelske-
800 miljoen mensen hebben honger en een miljard mensen
tens. Nederland importeert veel natuurlijke grondstoffen
heeft minder dan 1 dollar per dag te besteden.
uit verre landen: hout voor in de bouw, soja voor veevoer,
Dan is er mijns inziens maar één conclusie: investeringen in
palmolie voor de industrie. De productie daarvan drukt,
de landbouw moeten omhoog! Studies van de Wereldbank
zoals u weet, op het tropische regenwoud. Dichter bij huis
en anderen tonen aan dat groei in landbouwproductiviteit
importeren we veen voor potgrond, waardoor in EU-landen
enorm bijdraagt aan het verminderen van armoede op het
als Letland, Estland en Litouwen maanlandschappen dreigen
platteland. We zitten al jaren met dalende investeringen in
te ontstaan. Door bedrijven te stimuleren duurzaam in te
de landbouw.
kopen, willen we daar verandering in krijgen.
Voedselschaarste is maar voor een klein deel te wijten aan
Het beschermen van biodiversiteit is geen ver-van-ons-bed
biobrandstoffen. We hebben te maken met slechte oogsten,
show. Zorgvuldig omgaan met wat ons is toevertrouwd, vind
meer vraag naar voedsel door de economische voorspoed
ik een kwestie van beschaving. Daarbij moeten we ook de
van India en China, afname van de aandacht voor landbouw
kwaliteit van de leefomgeving in een verstedelijkte delta
in het internationale beleid.
blijven bewaken. Ik noem dat ‘goed rentmeesterschap’. Juist
Om deze trend te keren presenteerden mijn collega Koen-
in een land als Nederland, een dichtbevolkt land met per
ders voor Ontwikkelingssamenwerking en ik recentelijk de
hectare een hoge agrarische productie. Dat geldt ook als
nota ‘Landbouw, rurale bedrijvigheid en voedselzekerheid’.
je kijkt naar voeding en voedsel. Hier ligt de sleutel bij de
Speerpunt is dat investeringen in de landbouw omhoog
consument. Het is goed als consumenten zich er bewust van
moeten. En dat tegelijkertijd het platteland zich economisch
zijn, dat zij met hun keuzes invloed uitoefenen. Zij kunnen
ontwikkelt. Dat vraagt niet alleen om private inzet, maar ook
besluiten alleen nog koffie te kopen van producenten die de
om hernieuwde en verbeterde inzet van overheidsinveste-
boeren een eerlijke prijs geven. En ze kunnen besluiten al-
ringen.
leen nog vlees te kopen van dieren die tijdens hun leven een
Nederland kan daaraan een belangrijke bijdrage leveren.
beetje prettig hebben kunnen rondscharrelen.
Een bijdrage waar het gaat om de innovatiekracht van onze agro-sector en kennis op het gebied van de landbouw en
2
Investeringen moeten omhoog
rurale ontwikkeling. Die kennis is uitermate geschikt om
Hoe kijkt u aan tegen de standpunten van uw collega-ministers
landbouwontwikkeling te stimuleren. En om de aanpak van
Cramer en Koenders als het gaat over biomassa productie en
honger in ontwikkelingslanden aan te pakken. Door maatre-
DO-Koerier
gelen als onderzoek en innovatie, door hulp aan overheden,
iedereen, of je nu vrouw bent of van allochtone afkomst, het
door het verbeteren van de duurzame keten, door regionale
advies: ga uit van je eigen kracht. Kijk wat je kunt doen, ook
markten en markttoegang te versterken en door aandacht
dicht bij huis.
voor kwetsbare groepen. Voor dit hele pakket gaat het om een extra inzet van tussen de 50 en 70 miljoen euro. Dat geld is er; collega Koenders neemt hiervan het leeuwendeel voor zijn rekening. En dan de keuze tussen ‘mond of motor’. Ik zeg: àls de keuze gemaakt moet worden, dan ga ik voor voedselproductie. Je ziet aan de onrust in andere landen hoe belangrijk voedsel is voor de stabiliteit van landen. Aan de andere kant moeten we de invloed van de productie van biobrandstoffen op het voedselvraagstuk niet overdrijven. Slechts één procent van het landbouwareaal wordt gebruikt voor biobrandstoffen. Niettemin is het belangrijk dat ook biobrandstoffen op een duurzame wijze worden geproduceerd. We moeten daar goede duurzaamheidcriteria voor ontwikkelen. Daarbij moeten we zo snel mogelijk naar tweede generatie biobrandstoffen die niet worden gemaakt van landbouwgewassen die voor menselijke consumptie geschikt zijn. Dit om te voorkomen dat er tegengestelde belangen ontstaan.
Word lid van een partij, of bemoei je met de lokale en
Wat zijn uw belangrijkste prioriteiten bij uw benoeming tot
leidsterreinen waar actieve burgerparticipatie bij voorkomt.
Chair van het CSD-bureau 2009 van de Verenigde Naties?
Ook mijn ministerie heeft vele projecten waarbij burgers
Hoe garandeert u (nog meer) mogelijkheden voor een actieve
meedenken en meedoen. We hebben bijvoorbeeld een
inbreng van vrouwen en major groups in de CSD?
Consumentenplatform en onlangs kon iedereen via internet
provinciale politiek. Veel gemeenten hebben allerlei be-
zijn mening geven over het toekomstige Europese landDe Commision on Sustainable Development (CSD) van de
bouwbeleid. In onderdelen van onderzoek en projecten is
Verenigde Naties heeft een groot aantal uitdagingen aan
ook aandacht voor de positie van vrouwen, bijvoorbeeld
te gaan. Energieconsumptie, klimaatverandering, voed-
de vrouwelijke ondernemers op het platteland. Zo is er een
selschaarste. Ik vind dat we meer moeten investeren in
onderzoek naar vrouwen en ondernemerschap op het plat-
duurzame landbouw, vooral in Afrika. We hebben te lang
teland dat ingaat op de (on)toegankelijkheid voor vrouwen.
de ontwikkeling van de landbouw en het positieve effect
Verder ga ik in mijn rol als voorzitter van de Commission on
daarvan op sociale en economische stabiliteit verwaarloosd.
Sustainable Development het wereldwijde initiatief voor een
We moeten met kennis, samen met alle partijen, in de lokale
netwerk van vrouwelijke ministers en leiders in de landbouw
en regionale markten investeren. Ik mag als voorzitter voor
ondersteunen.
het komende jaar daar inhoud aan geven.
Welke rol ziet u weggelegd voor de NVR en lidorganisaties om de aanbevelingen van de visitatiecommissie emancipatie te
Burgerparticipatie
implementeren?
Welke mogelijkheden ziet u voor actieve inbreng van vrouwen
Hoe kunt u garanderen dat dit daad-werkelijk gebeurt?
en andere major groups in de samenleving op het gebied van beleidsontwikkeling en implementatie?
Op rijksniveau hanteren we een strategie van diversiteit-
Hoe kunt u garanderen dat deze mogelijkheden ten volle wor-
en gendermainstreaming. Binnen LNV verankeren we de
den benut?
diversiteitaspecten binnen beleid, projecten en instrumentarium. Dat kan onder andere door het instellen van een
Het kabinetsmotto is niet voor niets ‘samen werken, samen
Community of Practices en het geven van gendertrainingen.
leven’. En met ‘samen’ bedoelen we ook écht iedereen die
Op die manier wil LNV bewerkstelligen dat medewerkers in
wil. Ik vind het heel belangrijk dat bij beleidsontwikkeling
beleidsontwikkeling volop rekening houden met beleid voor
draagvlak in de hele samenleving wordt gezocht. Van jonge-
vrouwen en ‘major groups’.
re tot allochtoon, van stedeling tot forens. Wij werken voor
Tegen de Nederlandse Vrouwen Raad zou ik willen zeggen:
zestien miljoen Nederlanders: jong, oud, zwart, wit en rood.
ontwikkel uw eigen strategie op basis van heldere doelen,
Dat vraagt dat wij ze allemaal kunnen begrijpen. Ik geef
zodat iedereen een eigen steen kan bijdragen. DO-Koerier
3
Platteland verduurzamen Verduurzamen van het platteland is een proces van lange adem Het Overijsselse platteland is al jaren een toonbeeld van mooie initiatieven en kleinschalige projecten met als doel de economie en leefbaarheid van de regio te versterken. Maar een project waarin dit alles samenkomt, was er tot voor kort nog niet. Mede daarom ontstond “Oons Ambacht, naar een duurzaam platteland van Overijssel”. Met een startsubsidie van VROM en ondersteuning van vrouwen- en milieu-organisatie WECF werkte Oons Ambacht aan het verduurzamen van het Overijsselse platteland. Inspiratie kwam van een andere WECF partner, “Unser Land” in Beieren, een samenwerkingsverband waarin bewoners van zowel stad als platteland, elkaar gevonden hebben in hun gezamenlijk streven hun platteland te verduurzamen.
Presentatie biomarkt
meegemaakt. Maar wat me altijd op-
ken en detailhandel vormen de basis.
Een gelukkige samenloop van omstan-
valt, is dat er zoveel langs elkaar heen
Unser Land gelooft in behoud en ver-
digheden lag aan de basis van het ont-
wordt gewerkt, zowel op individueel
steviging van de landelijke, culturele,
staan van Oons Ambacht. Rosemarie
niveau als op het niveau van samen-
sociale en economische waarden van
Oude Luttikhuis, boerin en voorzitter
werkingsverbanden. Daarom sprak de
de eigen regio”, stelt Sabin Brückmann,
van de werkgroep Vrouw & Bedrijf
opzet van Unser Land mij zo aan.”
coördinator Landbouw van WECF
Overijssel van LTO Noord en van het onderschepte een mailtje van Marie
Samenloop van omstandigheden
ceerd voedsel onder de naam Unser
Kranendonk, voorzitter van WECF.
13 jaar geleden tilden agrarische
Land. Die aanpak is geïnspireerd door
Marie Kranendonk beschreef in haar
vrouwen Unser Land van de grond in
de gedachten om producent en consu-
mail het werk van Unser Land en Ro-
Beieren op het platteland rond Mün-
ment, stad en platteland, en landbouw
semarie was onder de indruk. “Ik heb
chen. “Een groot aantal maatschap-
en milieu bij elkaar te brengen. Dit alles
ervaring met de landbouw in mijn
pelijke organisaties die actief zijn op
krijgt meerwaarde door de samenwer-
eigen regio en ook buiten de provinci-
het gebied van onder meer landbouw,
king te vertalen in gezamenlijke afzet
ale grenzen en heb al veel initiatieven
natuur, milieu, kerken, consumentenza-
van streekproducten.” Ruim 600 super-
Agrarisch Vrouwen Overleg Overijssel
4
Duitsland. “Dit idee uit zich onder meer
DO-Koerier
in de afzet van duurzaam geprodu-
markten en speciaalzaken verkopen
we willen is die krachten bundelen en
niet alleen in de Tweede Kamer maar
inmiddels Unser Land-voedingsmid-
zorgen voor een kruisbestuiving tussen
ook in heel Europa.
delen, variërend van zuivel tot brood
verschillende groepen. Daarom moe-
Tijdens het symposium waren alle
en van honing tot appelsap. Onder het
ten we ook zoeken naar iets typisch
aanwezigen het erover eens dat het
Unser Land-label werken zowel biolo-
eigens van onze streken dat de moeite
platteland van Overijssel een pracht-
gische als gangbare boeren.
waard is te behouden en uit te bou-
plek is om te wonen, te werken en te
wen. Zoals ze in Beieren door middel
ontspannen. Het gezamenlijk belang is
Oons Ambacht
van de Streuobstsaften een bijdrage
een duurzaam, mooi en gezond plat-
Eenzelfde idee had Rosemarie Oude
leveren aan het behoud van de hoog-
teland. En dat geldt niet alleen voor
Luttikhuis ook voor ogen voor de pro-
stamfruitboomgaarden. En we kunnen
boeren, maar ook voor consumenten
vincie Overijssel. Zij en haar man waren
diverse heemkundegroepen, plaatse-
en voor vrouwen-, natuur- en milieuor-
zelf al jaren bezig met het verduurza-
lijke VVV’s en zelfstandige plattelands-
ganisaties. Streekproducten zitten nu
men van hun eigen melkveebedrijf.
vrouwengroepen benaderen.”
nog vooral in het luxe marktsegment.
WECF vroeg bij VROM een opstartsub-
En het is voor iedereen van belang dat
sidie aan en er werd een initiatiefgroep
Symposium
gevormd met enkele enthousiaste
Op 11 april jongstleden organiseerden
agrarische vrouwen uit Overijssel. Ze
Oons Ambacht en WECF een speciale
Vallen en opstaan
begonnen met het organiseren van
bijeenkomst voor alle belanghebben-
Uiteindelijk heeft het project nog niet
bijeenkomsten ter verkenning van de
den onder dagvoorzitterschap van An-
opgeleverd wat Rosemarie bij aanvang
bestaande markt voor streekproduc-
nie Schreijer-Pierik. Zij is naast Tweede
had gehoopt, al heeft het bij haar zelf
ten: in hoeverre het introduceren van
Kamerlid voor het CDA en voorzitter
persoonlijk heel wat losgemaakt en
duurzame agrarische productketens in
van de Tweede Kamercommissie voor
zijn er toch nieuwe samenwerkingen
Overijssel te realiseren? Oons Ambacht
Landbouw ook zelf boerin. Zij stelde
ontstaan. Rosemarie: “Om een project
was een feit. Daarnaast bezocht een
dat de bijeenkomst van Oons Ambacht
als Unser Land of in ons geval Oons
afvaardiging uit Overijssel het Beierse
en WECF op een heel bijzonder en
Ambacht te laten slagen is het van
Unser Land om te kijken in hoeverre
belangrijk moment plaatsvond. Toen
belang besef te krijgen en te houden
het Overijsselse platteland van de
zij tien jaar geleden werd gekozen tot
dat het een lopend proces is. Het moet
Duitse ervaring zou kunnen profiteren
Tweede Kamerlid, werd tijdens haar
met vallen en opstaan gebeuren. Maar
en of ook in Overijssel een vruchtbare
afscheidsvergadering van de boeren-
vooral is belangrijk dat er een men-
samenwerking mogelijk zou zijn m.b.t.
organisaties haar toekomstvisie voor
taliteitsverandering op gang komt;
verschillende bestaande streekproduc-
het platteland besproken: meer doen
het besef dat je het met elkaar moet
ten.
met de regio’s, boeren op een voor de
doen, dat je respect moet hebben voor
“In Overijssel hebben we al veel succes-
regio herkenbare manier actief laten
elkaars positie én standpunten.” Wat
ze daar uit komen.
volle voorbeelden van streekproduc-
zijn en het toerisme erbij betrekken. Dit
ze wil benadrukken is dat voor een
ten die hun weg naar de markt weten
verhaal werd toen gezien als illusie. Nu
initiatief als Oons Ambacht, vooral tijd
te vinden”, vertelt Rosemarie. “Wat
is het hét thema voor de landbouw en
nodig is, “je moet niets willen dwingen of overhaasten. Dat past ook niet bij de mentaliteit van de Overijsselaar. Het is een ingrijpend proces om tot elkaar te komen. Maar ik ben optimistisch gestemd over de toekomst en de gezondheid en vitaliteit van deze regio.” Chantal van den Bossche, WECF WECF (Woman in Europe for a Common Future) is een netwerk van zo’n 95 organisaties in West en Oost Europa, de Kaukasus en Centraal-Azië die gezamenlijk werken aan duurzame ontwikkeling, bescherming van gezondheid en milieu en armoedebestrijding. WECF helpt vrouwen om hun woonomgeving gezonder en duurzamer te maken. WECF is lid van de NVR.
DO-Koerier
5
V WI t h e m a g r o e p p lat telan d
Elkaar leren kennen in het landelijk gebied Het Vrouwennetwerk Wageningse Ingenieurs (VWI) biedt ruim-
We delen met elkaar dat we in Wageningen gestudeerd
te voor nieuwe activiteiten en initiatieven van leden. Als dat
hebben en die sfeer kennen. Benieuwd zijn we naar hoe het
energie geeft, dan is dit een bepaalde tijd goed te combineren
ieder na de studie is vergaan. Een aantal van ons heeft werk-
met werk en/of gezin. Zo is het gegaan met de start en ontwik-
ervaring in de derde wereld en zoekt aansluiting bij wat
keling van de VWI themagroep platteland.
er in Nederland gebeurt. Zelfstandige adviseurs zijn gaan samenwerken bij het ontwikkelen van projecten, het geven
Hoe zijn we begonnen?
van workshops. Ook zijn er opdrachten uit voortgekomen.
Een discussie in 2003 over veranderingen in de landelijke
Je attendeert elkaar op vacatures zoals procesbegeleider bij
ondersteuningsstructuur rond emancipatie leidde tot de
de Vereniging voor Kleine Kernen of vervolgcontacten voor
vraag: wat doen we in VWI verband op het gebied van
studie, stage of werk.
ondersteuning van initiatieven van vrouwen op het platte-
Door de relatie met de NVR hebben we inbreng op lan-
land? Is dit onderwerp te koppelen aan de jaarlijkse Interna-
delijk niveau geleverd. Bijv. als extern deskundige tijdens
tionale Dag van Vrouwen op het Platteland? Dat lukte niet,
workshops van de visitatiecommissie Emancipatie in 2005,
maar waarom niet een themagroep platteland geprobeerd
de Ronde Tafel Bijeenkomst Gender van het ministerie
naar het voorbeeld van de bestaande themagroep water?
van VROM in 2006. Aan de stedenbanduitwisseling tussen
Tijdens enkele klankbordbesprekingen over de relatie VWI
gemeente Wageningen en Gödöllö, Hongarije hebben we
en NVR bleken ook anderen geïnteresseerd. Tijdens de eer-
meegewerkt. We komen elkaar tegen bij activiteiten in de
ste bespreking in september 2004 concludeerden we, dat
provincie zoals bij Oons Ambacht in Overijssel (zie pagina 4
er behoefte is aan netwerken, informatie uitwisselen, en
en 5 in deze DO Koerier), bijeenkomsten van het Vrouwen-
beeldvorming over ontwikkelingen op het platteland. We
netwerk Landelijk Gebied in Gelderland en Overijssel, net-
stelden ons een flexibele werkwijze voor die weinig voor-
werk plattelandsontwikkeling.
bereidingstijd kost: ‘rondetafel’-bijeenkomsten van 17.00 – 21.00 uur op een werkplek van één van ons, of op een
Wat doen we in 2008?
andere aantrekkelijke locatie met een eenvoudige maaltijd.
Bijdragen aan duurzaamheid is actueel en daar hebben
We inventariseerden onderwerpen, en noteerden de namen
velen van ons mee te maken. Daarnaast heeft ieder een vol
van hen die de bijeenkomst gingen voorbereiden. Zo zijn
leven. Wie weet welke verrassende uitwisselingsmogelijk-
we op interessante locaties geweest waar collega’s werkten
heden hieruit ontstaan?
zoals het Centrum voor Landbouw en Milieu, Dienst Lan-
Ir. Jeanne van Poppel
delijk Gebied. Een aantal leden is werkzaam als adviseur,
Initiatiefnemer, contactpersoon VWI themagroep Platteland
dat bindt, en we zijn bij elkaar op bezoek gegaan zoals in
(2004 t/m 2007)
de Hanenhof en het Punt te Wageningen. We spraken over onderwerpen als Agenda Vitaal Platteland, Nieuwe functies voor agrarische bedrijfsgebouwen, Dorpsplannen opstellen t.b.v leefbaarheid op het platteland met inleiders die één van ons uit haar eigen netwerk kende. De thema’s financiering van plattelandsontwikkeling, Relaties Stad en Land, Agrarisch natuurbeheer, Bedrijvigheid met Hart voor landschap deden we zelf.
Het Vrouwennetwerk Wageningse Ingenieurs (VWI) bestaat 19 jaar en
We werken met een maillijst. In het eerste jaar verdubbelde
verenigt bijna 500 vrouwen die een opleiding aan de Wageningen
het aantal geïnteresseerden en nu staat de stand op 57.
Universiteit hebben gevolgd. Het netwerk biedt mogelijkheden voor
Sinds 2004 zijn er 9 bijeenkomsten geweest, ongeveer 3 x
uitwisseling en ontmoeting. Inhoudelijk staan onderwerpen centraal die
per jaar, met 8 à 13 deelnemers. Inderdaad geen grote aan-
met persoonlijke ontwikkeling en vaardigheden te maken hebben. Belangrij-
tallen, maar het aantal is voldoende voor goede gesprekken
ke activiteiten zijn een jaarlijks symposium, intervisiegroepen, deelnetwerken
na een drukke werk- en/of gezinsdag.
in verschillende regio’s en themagroepen. Met een website, een maandelijkse nieuwsflits houden we elkaar op de hoogte van studiedagen, vacatures en de
Wat betekent dit netwerk voor ons? We hebben elkaar op de eerste plaats beter leren kennen.
6
DO-Koerier
activiteiten. Informatie: www.klv.nl/vwi.
Netwerken op het platteland Het platteland van Nederland is
van mensen om een netwerk te laten
In complexe netwerken waarin de
voortdurend aan het veranderen.
functioneren rondom een specifiek
diversiteit aan actoren en organisaties
Naast natuurontwikkeling ontstaan
belang of interesse. Dit belang, of ook
groot is, is er geen sprake van conti-
er nieuwe diensten op het platteland.
wel de focus, brengt de mensen sa-
nue gelijkwaardigheid. Rollen wisse-
Deze dynamiek is zichtbaar in de roep
men, en draagt bij aan de herkenbaar-
len: soms ben je expert, soms ben je
om ondernemerschap, afschaffing van
heid en de reden van bestaan. Het
student, ook als expert.
landbouwsubsidies en een toename
motiveert en zorgt voor een invulling
Om een netwerk daadwerkelijk dyna-
van eigen verantwoordelijkheid in deze
van de activiteiten die het netwerk
misch te houden is het van belang dat
transitie. Het werken, ondernemen en
organiseert.
het netwerk voor iedere deelnemer
leren via netwerken heeft de potentie
In het functioneren gaat het om vrij-
een meerwaarde heeft. Zo niet dan is
om goed aan te sluiten bij deze nieuwe
willig geven en nemen; al is het maar
het tijd om te stoppen. Een reactie is
dynamiek. Hieronder een korte reflectie
klein. Grote netwerken hebben sneller
om er dan nog meer middelen in te
over netwerken.
te kampen met passieve leden.
zetten. Nog een trekker, nog een pro-
Als lid van een netwerk van groene
ject om nieuwe activiteiten op te zet-
Netwerken zijn op zichzelf geen nieuw
werkvormen stel ik mijn kantoor be-
ten. Maar daarmee gaat de dynamiek
fenomeen, in de landbouwsector
schikbaar en organiseer regelmatig
verloren. Bij deze multifunctionele
kennen we studiegroepen als kennis-
de inhoud van een bijeenkomst. Wil
netwerken bestaat er een risico op in-
netwerken en verschillende vormen
ik meer uit het netwerk halen, dan zal
stitutionalisering. Tussen deze partijen
van boerennetwerken; marktspelers
ik zelf meer initiatief moeten nemen
is sprake van een extra spanningsveld
en coöperaties. Een tweede type
of aansluiten bij het initiatief van een
om te werken aan vertrouwen, gelijk-
zijn de adviseurnetwerken, met als
ander. Hoe actiever je bent hoe meer
waardigheid en leiderschap. Hoe je
invalshoek een specifieke expertise
je er uit kunt halen, ook al is die relatie
daar invulling aan kunt geven is de uit-
of interesse zoals Landnet. Een derde
niet één op één. In een klein netwerk
daging van ieder netwerk op zich.
vorm heeft een meerwaarde door de
is de balans tussen geven en nemen
Aankomende tijd zal blijken hoe net-
combinatie van leden van verschil-
direct merkbaar en transparant; ver-
werken functioneren en hoe we de
lende sectoren en achtergronden. Het
antwoordelijkheid is voelbaar.
dynamiek kunnen behouden en of er
programma Netwerken in de veehou-
daadwerkelijk transities ontstaan met
derij bijvoorbeeld: een ondernemers-
Wederkerig
nieuwe onderlinge verhoudingen. Dit
netwerk werkt samen op een gemeen-
Gelijkwaardigheid is een tweede
is een belangrijke stap in de ontwik-
schappelijk thema ten behoeve van
hieraan gerelateerde voorwaarde. Je
keling van het platteland. Innovaties
kennisdoorstroom. Een adviseur dient
kunt niet alleen maar komen halen.
kunnen niet meer op zich zelf staan;
als schakel om het netwerk in bewe-
Ook moet je de kans krijgen een bij-
wil dit een stap zijn in de plattelands-
ging te krijgen en contacten aan te
drage aan het netwerk te leveren. Dit
vernieuwing dan zal er meteen al een
gaan met onderzoekers, adviseurs of
bepaalt de potentiële kracht van een
inbedding moeten zijn in de netwer-
overheden gericht op hun specifieke
netwerk.
ken er om heen.
vraag. Zo ontstaat co-creatie en de
Hoeveel sturing en open ruimte heeft
ontwikkeling van toegepaste kennis
een netwerk nodig? Onze ervaring is
Neem voor vragen of opmerkingen
voor het netwerk. Andere voorbeel-
dat met name in een beginfase een
naar aanleiding van dit artikel con-
den zijn het plattelandsnetwerk om
trekker nodig is om een basis van ver-
tact op met
[email protected] of
alle initiatieven en initiatiefnemers
trouwen op te bouwen. Daarna loopt
[email protected].
actief voor een sterk platteland te ver-
het vanzelf zolang de interesse leeft.
binden. Tegelijkertijd onderzoekt het
De mate en vorm van vertrouwen
ministerie van Landbouw de behoefte
die nodig zijn, wisselen per netwerk.
aan een nieuw netwerk rondom plat-
Herkenning in de referentiekaders
telandsontwikkeling.
en gedeelde belangen vormen een
Keete Voerman Contactpersoon VWI themagroep Platteland (2008)
basis waarop mensen meer of minder Een netwerk ontstaat door een geza-
bereid zijn risico te nemen, ofwel te
menlijk belang of interesse, gedragen
investeren zowel relationeel als finan-
door de leden. Het bestaat door de wil
cieel. DO-Koerier
7
Teamwork tijdens de CSD “Nothing about us, without us!” Net twee dagen terug uit New York,
in het proces van de CSD, het belang
of Women in Africa’ wordt benadrukt,
blikken Marian Stuiver en Lesha Witmer
van duurzame consumptie door con-
gaat de realiteit langzaam. Vrouwen
terug op een geslaagde Commissie
sumenten en overheden en als laatste:
halen 60% van de agrarische productie
Duurzame Ontwikkeling (CSD) van de
duurzame biobrandstoffenproductie.
wereldwijd, maar bezitten slechts 5%
Verenigde Naties van 5 tot 16 mei 2008.
Harde successen en zachte successen:
van het land. Dit fundamentele recht
Sinds de Conferentie van de Verenigde
een overzicht van inhoud en proces.
is tijdens de CSD op de agenda gezet gatie en stond in de samenvatting van
de agenda. Tijdens de wereldtop voor
De cruciale rol van ’major groups’ in het proces van de CSD
duurzame ontwikkeling in Johan-
Al vanaf dag 1 was duidelijk dat het
nesburg in 2002 maakten regeringen
maatschappelijk middenveld, verte-
Naties over Milieu en Ontwikkeling in 1992 in Rio de Janeiro, staat duurzame ontwikkeling internationaal op
ondermeer door de Nederlandse delede voorzitter van CSD 16.
verdere afspraken. De CSD is verant-
genwoordigd via major groups (onder-
De rol van vrouwen als watermanagers en het recht op water voor iedereen
woordelijk voor de uitwerking van die
meer vrouwen, NGO’s en jongeren) een
Dat vrouwen een cruciale rol hebben
afspraken.
cruciale rol heeft in het proces. Neder-
in waterbeheer en management van
land, maar ook Noorwegen, Zweden en
water en andere natuurlijke hulpbron-
Met een tas vol opdrachten vanuit de
later de Verenigde Staten benadrukten
nen bleef keer op keer een onderwerp
NVR vertrokken we naar New York.
deze rol tijdens de vergadering. De
dat de major group vrouwen moet
Marian als kersverse vrouwenverte-
interactieve discussies waren voor de
agenderen. Tijdens de water en sanita-
genwoordiger in de Nederlandse re-
major groups een platform om hun
tie ‘review’ benadrukte Nederland deze
geringsdelegatie. Lesha als oude rot in
meningen over de onderwerpen te
rol van vrouwen als watermanagers en
het vak. Doel: de gelijkheid van vrou-
laten horen. Verder was er een actieve
dat deze rol zichtbaar moet worden in
wen in landbouw, platteland, water,
lobby om onderwerpen uit het maat-
beleid en plannen.
droogte, verwoestijning en het conti-
schappelijk middenveld in de rege-
nent Afrika te realiseren. Vanaf dag 1
ringsverklaringen te krijgen.
keihard aan de slag om op alle fronten met mensen samen te werken en dit doel dichterbij te brengen.
Verder heeft Nederland samen met de major group vrouwen en de major
Toegang tot land door vrouwen
group vakbonden een oproep gedaan om het recht op water en sanitatie
Het recht op land en het zeker maken
voor iedereen te erkennen. Hierbij is
Wat waren de hoogtepunten van de
van het gebruik van land door vrouwen
het belangrijk manieren van imple-
CSD? Toegang tot land door vrouwen,
stond hoog op onze prioriteiten lijst.
mentatie en monitoring op nationaal
het recht op water en sanitatie voor
Hoewel het recht in Agenda 21, Johan-
niveau te ontwikkelen. De lobby van
iedereen, de erkenning van de rol
nesburg en het Beijing Platform maar
de major group vrouwen samen met
van vrouwen als watermanagers, de
ook in de CEDAW Conventie, artikel 14
andere NGO’s om water en sanitatie
belangrijke rol van de ‘major groups’
en de ‘African Charter on the Rights
ook geagendeerd te krijgen voor 2009, lijkt gelukt. Ook riep Nederland op tot ratificatie van de UN Water Courses Convention, waarin landen afspraken hebben gemaakt rond o.a. watergrensgebieden.
Het belang van duurzame consumptie door consumenten en overheden Samen met Maayke Damen en Don Gerritsen (de beide jongerenvertegenwoordigers in de Nederlandse delegatie) ging Marian aan de lobby om het
8
DO-Koerier
belang van duurzame consumptie te
productieplaatsen, deze criteria moet
met al haar ‘doortastendheid’, ‘bottom
promoten. Niet alleen voor consumen-
bewaken.
up’ ervaring en kennis op het gebied
ten maar zeker ook voor de overheid.
van water en sanitatie. Marian met haar
Nederland nam het initiatief tot een
Verkiezing minister Verburg
deskundigheid op het gebied van land-
‘statement’ om het duurzaam inkopen
De CSD sloot af met de verkiezing
bouw en rurale ontwikkeling en haar
door overheden te promoten met de
van minister Verburg als voorzitter
gedegen en onvermoeibare inbreng
wens dat andere landen maar zeker
voor volgend jaar, waar veel vreugde
in de delegatie. Het was een eer en
ook de Verenigde Naties dit opnemen
en drie keer applaus bij kwam. Haar
een genoegen om twee gelijkluidende
in hun eigen ‘huis’.
bezoek aan de CSD tijdens het High
stemmen te zijn namens de vrouwen
Level Segment was vreugdevol en vol
die streven naar een duurzame wereld.
Biobrandstoffen
inspiratie en bezieling. Zo deed ze de
Voor verslagen van dag tot dag (in het
Net als vorig jaar, organiseerde de NVR
openingstoespraak bij de oprichting
Engels): csd-women.blogspot.com.
in samenwerking met VROM en dit keer
van het netwerk van landbouw minis-
ANPED, een side event over standaar-
ters, samen met minister Lulana uit
disatie van biomassa productie voor
Zuid Afrika.
Marian Stuiver en Lesha Witmer
biofuels. Opnieuw slaagden we er in de aandacht te trekken met een zeer
Tenslotte
geanimeerde discussie en het samen
Lesha en Marian waren het erover eens,
brengen van potentieel tegengestelde
dat de CSD een plek is, waar demo-
meningen. De insteek van Neder-
cratie wordt gemaakt, waar duurzaam
land en de major group vrouwen is:
ondernemerschap wordt ontwikkeld
productie van biobrandstoffen moet
en uitgevoerd, waar partnerschap-
duurzaam met bindende internationale
pen worden aangegaan en waar stem
criteria. De NGO’s en de major group
wordt gegeven aan wat de wereld
vrouwen benadrukten dat een onaf-
samenbindt. De samenwerking tussen
hankelijk instituut, met toegang tot de
de vrouwen ging fantastisch, Lesha
DUURZAME DINSDAG:
feest
Dit jaar is er feest ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van
Duurzame lintjesregen
Duurzame Dinsdag op 2 september 2008.
Graag willen we personen die iets betekenen voor de ontwikkeling van duurzaamheid, in het zonnetje zetten. In dit feestjaar
Op de eerste dinsdag van september 2008 vindt de tiende
gaan we dat doen door het uitreiken van een duurzaam lintje aan
Duurzame Dinsdag plaats. Dan wordt het kabinet de duurzaam-
bijzondere personen. Kent u mensen die zich op sociaal, ecolo-
heidkoffer aangeboden, een koffer vol initiatieven en idee_n om
gisch en/of economisch vlak duurzaam onderscheiden, en die u
duurzaamheid te bevorderen en de idee_n te verspreiden. Dit jaar
graag wilt belonen, meld ze aan! Dat kan via www.duurzamedins-
staan de prijswinnaars van de afgelopen 10 jaar extra in het zon-
dag.nl., voor 1 augustus 2008. Iedereen kan iemand nomineren.
netje. Opvallend is dat veel initiatieven tot uitvoering zijn geko-
Bij de nominatie moet een korte motivatie, een verklaring van on-
men, meestal zonder hulp van de overheid. De moeite waard om
berispelijk gedrag, controleerbare referenties en controleerbare
in dit jubileumjaar hieraan aandacht aan te besteden.
inspanning en het eventuele resultaat daarvan gegeven worden. De uitreiking van de lintjes vindt plaats op Duurzame Dinsdag,
Thema 2008: Water en Mobiliteit
2 september 2008.
De deelnemende partijen roepen u weer op om de geest vaardig te laten zijn en met voorstellen te komen over het thema van dit
Voor meer info: www.duur-
jaar: Water en mobiliteit. Graag doet de NVR op deze plaats de
zamedinsdag.nl.
oproep om het idee in uw achterban te promoten en uit te zetten. Een vakkundige jury kiest een winnaar uit de inzendingen en
Mea J. van Ravesteyn-Kramer,
maakt deze bekend op 2 september tijdens Duurzame Dinsdag.
namens NVR lid van de
De winnaar krijgt een geldprijs als beloning. Het feest zal plaats
stuurgroep Duurzame
vinden in de oude vergaderzaal van de Tweede Kamer.
Dinsdag DO-Koerier
9
Meer vrouwen in Waterschapsbesturen Diversiteit is belangrijk voor een bestuur.
het project ’Water zoekt vrouw’ krijgt u
Oud en jong, man en vrouw, autochtoon
hulp om deze vraag te beantwoorden,
en allochtoon. De Nederlandse Vrou-
bijvoorbeeld door te praten met vrou-
wen Raad (NVR) zet zich in voor meer
wen die nu al waterschapsbestuurder
vrouwen in besturen. In 2008 zijn dat de
zijn en hun ervaringen te horen. Ook is
waterschapsbesturen.
er ondersteuning bij de kandidaatstelling en daarna.
Het project ’Water zoekt vrouw’ is
Laat u inspireren door vrouwen die nu
een initiatief van de NVR, VeM, centrum
al in waterschapsbesturen een rol spe-
Vrouw en Milieu, en De Waterlelie en
len, zoals Maria Rosendal, lid Dagelijks
wordt uitgevoerd in samenwerking met
Bestuur Hoogheemraadschap Rijnland.
PJ Partners en de Provinciale Vrouwenraden van Overijssel, Noord Brabant,
waterschapsbesturen. De NVR moedigt
Meer informatie:
Zeeland en Limburg.
vrouwen aan zich kandidaat te stel-
www.nederlandsevrouwenraad.nl >
Van 13 tot en met 25 november 2008
len voor deze verkiezingen. Vrouwen
Meer vrouwen in waterschapsbesturen.
zijn de verkiezingen voor de nieuwe
denken soms te snel: kan ik dat wel? In
Een passie voor landkaarten Oorspronkelijk wilde Maria Rosendal, sinds 2006 DB-lid van
lijk met de meeste stemmen gekozen, “hoewel een andere,
hoogheemraadschap Rijnland, als ontwikkelingswerker naar
mannelijke, kandidaat was voorgedragen”.
de tropen. Zij koos daarom voor de studie tropische cultuurtechniek. Dan kon ze net als haar vader, die technisch tekenaar was,
Vormgeving van Nederland
met grote landkaarten en tekeningen aan de slag. “Zijn teken-
“Boeiend aan het bestuurswerk vind ik dat je invloed kunt
tafels en grote ladenkasten met kaarten maakten als kind veel
uitoefenen. Ook is het leuk om naar de toekomst te kijken.
indruk op mij.”
Je bent bezig met de vormgeving van Nederland.” Het werk past natuurlijk ook goed bij haar opleiding. “Cultuurtechniek
Haar studie bracht haar naar Sri Lanka, Tunesië, en later ook Brazilië. In 1992 bezocht Maria Rosendal Suriname en is ze met de pastoor en een jeep de jungle in gegaan. Drie tantes van haar zijn non geworden en een daarvan verrichtte missiewerk in Suriname. Werk vinden in de tropen lukte haar helaas niet. Tussen 1990 en 1997 heeft ze bij het Instituut voor Natuur- en Milieueducatie allerlei onderwijsprojecten over waterkwaliteit, natuur en milieu op basisscholen in Zuid-Holland gedaan. Toch bleef techniek haar trekken en daarom besloot ze een ICT-omscholingscursus te volgen. Na gewerkt te hebben als programmeur en applicatiebeheerder, is Rosendal in 2004 een tijdje gestopt met werken om te zorgen voor de twee kleine kinderen. Haar partner werkt fulltime. Maar het ging al snel weer kriebelen en toen ze in de krant een oproep zag voor de waterschapsverkiezingen besloot ze zich, evenals een buurman, kandidaat te stellen voor het algemeen bestuur. En ze werd gekozen. Dat smaakte naar meer, “want het was veel leuker dan ze eerst dacht”. Toen in 2006 een plaats vrij kwam in het dagelijks bestuur, hoefde ze niet lang na te denken. Ze werd uiteinde-
10
DO-Koerier
gaat over hoe je land in cultuur kunt brengen. Over draina-
Nieuws
Cursus ‘De toekomst is aan jou’ ‘De toekomst is aan jou!’ is een cursus die de KVO organiseert op vier plaatsen in Noord-Brabant. De KVO bespeurde binnen haar achterban een nieuwe ontwikkeling: steeds meer vrouwen willen zich bezinnen op hun toekomst, zowel thuis als buiten de deur. Als belangenbehartiger van vrouwen op het platteland en in de verstedelijkte gebieden, voelde de KVO zich aangesproken en ging aan de slag om een doeltreffende cursus te ontwikkelen. De cursus is gericht om inzicht te geven in de, vaak verborgen,
Ir. Maria Rosendal is in 1965 geboren in Zwolle. Woonplaats: Gouda
talenten van vrouwen en om deelnemers te laten zien hoe je
Is: lid Dagelijks Bestuur (DB) Hoogheemraadschap Rijnland
deze vaardigheden kunt inzetten: voor je familie, als vrijwilli-
Opleiding: Tropische cultuurtechniek aan de Landbouwuniversiteit
ger, als werknemer of als ondernemer. Ook al zoek je niet di-
Wageningen
rect (vrijwilligers)werk, dan nog is de cursus een goed middel
Carrière: projectmedewerker Instituut voor Natuur- en Milieueducatie;
om de balans voor jezelf op te maken. Bij zelfstandige onder-
programmeur en applicatiebeheerder
nemers zijn de laatste jaren immers veel bedrijven gesloten of
Persoonlijk: getrouwd, twee dochters van zes en negen
aangepast aan nieuwe situaties, waardoor de rol van de vrouw
Lid vrouwenorganisatie: vrouwenvolleybal Motto: “Doe alles wat je
binnen het bedrijf is uitgespeeld of veranderd.
doet met hart en ziel” (Trôckener Kecks)
De deelnemers aan de cursussen zijn enthousiast en een groot aantal van hen heeft intussen het ‘gedroomde’ resultaat bereikt. Nieuwe werkgever, eigen onderneming, ander vrijwilli-
getechnieken, over de aanleg van sloten, dijkjes en wegen.”
gerswerk, meer zelfbewustzijn. Geen kleine ‘resultaatjes’, maar
Als dagelijks bestuurder heeft Rosendal een convenant
echte wezenlijke veranderingen.
getekend met een boomkwekerij in Boskoop over terug-
De cursus haalt talenten naar boven en laat zien hoe je die kunt
dringing van mestgebruik, want er komen nu teveel mest-
inzetten om richting te geven aan je eigen toekomst. Thuis, in
stoffen in het water terecht. Ook heeft ze zich ingezet voor
het bedrijfsleven of als vrijwilliger. In tien avonden worden de
de aanleg van een bubbelinstallatie in de Zegerplas, die de
mogelijkheden onderzocht en krijgen ze richting.
groei van blauw-algen moet voorkomen.
De eerste vier avonden gaan vooral uit van de bestaande situatie. In de laatste zes bijeenkomsten gaan de deelnemers hun
Verscheidenheid
keuze concreet maken. Wie bijvoorbeeld kiest voor zelfstandig
In het dagelijks bestuur van Rijnland is Rosendal de enige
ondernemen, leert een boekhouding opzetten, een onderne-
vrouw. Maar ze heeft er geen last van. De sfeer is goed. Het
mingsplan schrijven en wordt gewezen op de mogelijkheden
algemeen bestuur bestaat uit 30% vrouwen en in de amb-
van de Kamer van Koophandel. Cursisten die inzetten op een
telijke organisatie zitten vooral in de beleidsfuncties ook
(nieuwe) baan, gaan aan de slag met het schrijven van sol-
aardig wat vrouwen. “Ik zie geen enkele belemmering voor
licitatiebrieven, leren waar ze vacatures kunnen vinden en
vrouwen.” In het DB is ze de jongste. In het AB zitten wel
oefenen in het voeren van
jongeren. De jongste is ongeveer 35 jaar en de oudste 75
netwerk- en sollicitatiege-
jaar. Gemiddeld ligt de leeftijd rond 50-55 jaar.
sprekken. Uiteindelijk leidt
Inhoudelijke kennis is natuurlijk altijd meegenomen, “zeker
plan van aanpak waar de
dit alles tot een persoonlijk
ook voor alle vaktermen en de bergen informatie die je
cursisten vervolgens mee
moet doorwerken”. Daaruit moet je snel de hoofdlijnen
aan de slag kunnen om hun
kunnen halen. Rosendal noemt als belangrijkste voor-
toekomst vorm te geven.
waarde voor potentiële kandidaten dat het waterschapsbestuur je echt moet aantrekken. Daarnaast kan bestuur-
Meer informatie: op www.
lijke ervaring in het openbare bestuur als de gemeente-
kvo.nu of vraag de brochure
raad, je goed van pas komen. Je moet contacten kunnen
op bij de KVO (013-5324050/
leggen en onderhouden, alsook kunnen zorgen voor een
[email protected]).
achterban. vervolg op pagina 12
DO-Koerier
11
vervolg van pagina 11
Het dagelijkse bestuur vergt gemiddeld twee à drie dagen
worden gemaakt. Wie echt interesse heeft, moet zich zeker
per week. Het is een betaalde functie. Als je eraan begint,
kandidaat stellen, vindt Rosendal. “Wees niet bang dat je
moet je er dus echt tijd in willen en kunnen steken, waar-
het niet kunt. Gewoon doen. Zelfvertrouwen is essentieel.
schuwt ze. De dagen dat ze niet werkt haalt en brengt zij
Als je overtuigd bent van je kwaliteiten zijn er geen belem-
de kinderen, ook in de lunchpauze, van en naar school. De
meringen. Je moet wel je ambitie tónen, ook al zijn er drie
andere dagen blijven ze op school.
mannelijke kandidaten.” Het waterschapsbestuur geeft haar in ieder geval energie.
Ambitie tónen
“Bovendien...macht uitoefenen is leuk”
Een evenwichtige m/v-samenstelling van een bestuur geeft
Margriet Rutgers
meer kwaliteit. Soms kunnen daardoor andere afwegingen
Leren voor Duurzame Ontwikkeling Van Denken naar Doen Op de jaarconferentie van Senter No-
confronteerde het theaterduo Martin en
van maquettes om de nieuwe uitbreiding
vem op donderdag 17 april 2008 in de
Mildred van Laere het publiek.
van Almere vorm te geven. Bij dit proces
Schouwburg van Almere werd gedacht en
Professor Louise Vet hield een vurig plei-
van samenwerking kwamen de vele valkui-
gedaan, met aandacht voor ‘de beren’ op
dooi om de kennis die we nu hebben over
len en dilemma’s vanzelf boven drijven.
de weg van denken naar doen.
ecologische kringlopen en ‘Cradle2Cradle’ toe te passen. Dat we niet alles meteen
Dagvoorzitter, Theo van Bruggen opende
voor elkaar hebben, moge duidelijk zijn,
met de boodschap dat het gelukt was om
maar het heeft de hoogste prioriteit dat
Duurzame beslissingen in eigen werk:
mensen bij elkaar te krijgen uit de verschil-
we aan de slag gaan met de dingen die we
In de middagsessie werd in de subgroepen
lende werkvelden. Hij benadrukte het
nu al wel kunnen, aldus Louise Vet.
gesproken over de (on)mogelijkheden om
belang daarvan omdat voor het realiseren
Adri Duyvestein, wethouder in Almere,
duurzame beslissingen te nemen in de ei-
van plannen al deze werkvelden gezamen-
sprak over de Almere-principes. Almere
gen werkkring. Over motiverende factoren
lijk aan de slag moeten. Maar hoe geraken
gaat in de komende 25 jaar een schaal-
en over het belang te weten welke zaken
we door het doolhof van duurzame dilem-
sprong maken, waardoor de stad zal ver-
wel en welke zaken niet te be_nvloeden
ma’s?
dubbelen. Bij die schaalsprong zal Almere
zijn. Het is zinloos energie te investeren in
“Durven wij het oude los te laten? Al snel
in de ontwerpen uitgaan van zeven princi-
factoren waar wij geen invloed op hebben.
neigen we naar uitstel. Waarom eigenlijk
pes, gebaseerd op duurzaamheid: Koester
niet. We hebben wel dromen over de
diversiteit, verbind plaats en context,
toekomst, ook over een meer duurzame
combineer stad en natuur, anticipeer op
rap. Zie voor de tekst: www.vandenken-
toekomst, maar wie weet komt er nog
verandering, blijf innoveren, ontwerp
naardoen.nu. Op deze website komt
een beter idee. En het is ook lastig en het
gezonde systemen en ga uit van de ge-
tevens een uitgebreid verslag van deze
maakt ons ook onzeker. En we weten ook
dachte: mensen maken de stad.
vruchtbare dag. Meer informatie over het
niet of het wel zal lukken en of het zo veel
principe Cradle2Cradle is te vinden op:
blijven idee_n maar al te vaak hangen bij
Maquettebouwen op basis van deze principes
idee_n. Om in te zetten op veranderin-
Op basis van deze zeven principes werkten
gen is lef nodig. Met deze overwegingen
gemengde subgroepen aan het bouwen
beter zal zijn als we het proberen.” Zo
Ali B vatte de dag tot slot samen in een
www.duurzaamheid.nl/c2c. Francine Thielen-Tonnaer, NVR Commissie Duurzame Ontwikkeling
Redactie Sandra Boes, Edith van der Meulen, Pauline Fransen, Rianne Meester-Broertjes Redactiesecretariaat Bep den Ouden Redactieadres NVR Commissie Duurzame Ontwikkeling , Benoordenhoutseweg 23 2596 BA Den Haag T 070 346 93 04 F 070 345 93 46 E
[email protected] W www.genderenduurzaamheid.nl www.nederlandsevrouwenraad.nl De DO-Koerier verschijnt vier maal per jaar. Aanmelding voor gratis abonnement: zie redactieadres. Sponsor Ministerie van VROM Teksten Redactie en Commissie Duurzame Ontwikkeling, tenzij anders vermeld. Standpunten via ingezonden artikelen vallen buiten de verantwoordelijkheid van de Commissie. Overname van artikelen is toegestaan, mits met bronvermelding en melding aan de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor om kopij in te korten, te bewerken of niet op te nemen. Lay-out Buro voor design, Den Haag Druk Drukkerij Aktief, Den Haag.
12
DO-Koerier
