Economisch Dossier 2012 Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
SIGMA vzw, federatie van de algemeen vertegenwoordigers van materieel voor openbare en private werken, voor de bouw en voor goederenbehandeling
Inhoud
SIGMA
Hoofdstuk 1 De algemene economische conjunctuur in 2011
Hoofdstuk 2 De conjunctuur in de bouwsector en het materieel voor burgerlijke bouwkunde / bouw 2011
Hoofdstuk 3 De interne goederenbehandeling in 2011
Hoofdstuk 4 Belang en activiteiten van SIGMA
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
3
Hoofdstuk 1 Vooruitzichten 2012
De economische conjunctuur in 2011 De Belgische economie zette in het eerste kwartaal van 2011 nog een sterke groeiprestatie neer (0,9%), maar koelde daarna sterk af in navolging van de internationale conjunctuur. In het tweede kwartaal werd nog een bescheiden groei opgetekend (0,3%), maar de economische activiteit viel licht terug in de tweede jaarhelft. Door de rem op het beschikbare inkomen zullen de gezinnen hun consumptie in 2012 verder matigen, ook in de autosector zien wij sinds maart een terugloop.
De investeringen van de ondernemingen zetten nog tot midden 2011 een sterke groeiprestatie neer. Door de stevige economische groei verbeterde de rendabiliteit van de ondernemingen en lag de industriële capaciteitsbezettingsgraad in de eerste helft van 2011 boven zijn langetermijngemiddelde. Dankzij dat sterke eerste semester kwam de jaargroei van de bedrijfsinvesteringen in 2011 uit op 8,8%, ook al stokte de investeringsactiviteit in de tweede jaarhelft door de tegenvallende afzetperspectieven.
Voor heel 2011 kwam de reële bbp-groei in ons land uit op nog een fraaie 1,9%, te danken aan de goede eerste jaarhelft. Enkel Finland (3,5%), Duitsland (3,0%) en Oostenrijk (2,0%) scoorden beter. Het verschil met de groei in de probleemlanden – vooral Griekenland (-6,1%) en Portugal (-1,5%) – illustreert nogmaals de immense divergentie waarmee de eurozone vandaag kampt. In tegenstelling tot de grote recessie van 2008-2009, die was ingegeven door de inzinking van de wereldhandel volgend op de Lehman-val, kent de recente conjunctuurverslechtering in Europa interne oorzaken. Die houden verband met de onzekerheid volgend op de overheidsschuldencrisis en de impact van zware saneringsinspanningen.
In de EMU profiteren economieën als de Duitse van de verbeterende wereldconjunctuur en de daaruit voortvloeiende vraag naar kapitaalgoederen. De perifere EMU-landen blijven evenwel gevangen in een neerwaartse spiraal. Als gevolg daarvan zal de economie in Portugal, Spanje, Italië en Griekenland in 2012 vrijwel zeker krimpen. De optelsom van het noorden en het zuiden van de EMU levert allicht eerst enkele kwartalen van negatieve groei op, met een stagnatie van de EMU-economie als geheel in 2012.
De Belgische inflatie, gemeten aan de hand van de jaar-op-jaargroei van het indexcijfer van de consumptieprijzen, liep in 2011 op tot gemiddeld 3,5%. Die inflatieversnelling was grotendeels toe te schrijven aan de prijsstijgingen voor energieproducten als gevolg van de duurdere aardolie. Bovendien hadden de hogere grondstoffenprijzen met enige vertraging een opwaarts effect op de prijzen van andere goederen en diensten, waardoor ook de onderliggende inflatie aantrok. De Belgische uitvoer nam in het eerste kwartaal van 2011 nog fors toe. Door de tegenvallende ontwikkeling van de buitenlandse afzetmarkten daalde de uitvoer in de rest van het jaar. Het reëel beschikbaar gezinsinkomen nam in 2011 toe met 1,2%. De koopkrachtontwikkeling werd ondersteund door de toename van de werkgelegenheid en de relatief beperkte stijging van het nettobedrag aan personenbelastingen (als gevolg van een versnelde inkohiering). Het aangetaste consumentenvertrouwen deed de spaarquote oplopen tot 16,5%, waardoor de groei van de particuliere consumptie beperkt bleef tot 0,8%.
4
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
Ook België zal nog een zwakke eerste jaarhelft kennen, maar vanaf de zomer zien we de groei opnieuw aantrekken. Voor het hele jaar ramen we de reële bbpgroei op 0,2%. Net als elders zijn er ook bij ons tekenen dat het ergste voor de bedrijven achter de rug ligt. De conjunctuurbarometer van de NBB steeg in januari voor de tweede maand op rij en lijkt geenszins weg te zinken zoals tijdens de grote recessie van 2008-2009. Hoewel niet vergelijkbaar met de situatie in de probleemlanden van de EMU, zal ook in België de sanering van de begroting zich stevig doen voelen in het inkomen van de gezinnen. Dat zal in 2012 in reële termen krimpen, wat de consumptie verder zal afremmen. Die ontwikkeling wordt mee geschraagd door de ommekeer op de arbeidsmarkt. De jaardaling van het aantal werklozen is al aan het vertragen en voorlopende indicatoren, zoals de aanwervingsplannen van bedrijven en de openstaande vacatures, suggereren dat de situatie verder zal verslechteren. Om uit te komen op een tekort van 2,8% van het bbp, zal de overheid bij de begrotingscontrole zo’n 2,5 miljard extra moeten besparen, waarvan bijna de helft te wijten aan de conjunctuur. De conjunctuur zal niet alleen in 2012, maar ook daarna inspanningen vereisen om in 2015 het vooropgestelde begrotingsevenwicht te bereiken. Naast de te rooskleurige inschatting van de groei in 2012 bij de begrotingsopmaak, is ook de groeiraming onderliggend aan het begrotingstraject voor 2013-2015 vrij optimistisch. Met 2,11 miljoen werknemers werd in 2011 nochtans een nieuw tewerkstellingsrecord gevestigd en was het banenverlies dat opgelopen werd tijdens de economische crisis volledig weggewerkt. Maar, terwijl in sommige sectoren de tewerkstelling is toegenomen, zien we dat in andere - vooral industriële - sectoren het tewerkstellingsverlies verder is opgelopen. Vrijwel alle sectoren kampen intussen met een toenemende demografische druk. Een probleem dat ook SIGMA ontwaart bij zijn buitenmecaniciens. Om het groeipotentieel van de economie te vrijwaren, moet de werkgelegenheid onder de 55-plussers evenwel niet alleen kwantitatief, maar ook kwalitatief worden versterkt. Een even grote uitdaging als de verhoging van de pensioenleeftijd bestaat erin om oudere werknemers te stimuleren in de juiste banen te werken, te blijven leren en zich te blijven inspannen in hun job tot aan de
pensioenleeftijd. Vandaag functioneert de arbeidsmarkt voor oudere werknemers niet goed. Naast sterke sectorale tewerkstellingsverschillen, zijn er ook gelijkenissen. Voor quasi alle sectoren geldt dat het aantal loontrekkenden in de jongere leeftijdsklassen sterk afneemt, terwijl een zeer omvangrijke groep oudere werknemers de komende jaren de arbeidsmarkt zal verlaten. Waar in 2005 ongeveer 377.000 werknemers (of 19% van het totaal aantal werknemers) 50 jaar of ouder waren, is hun aantal in 2011 – dus over een tijdsspanne van 6 jaar - opgelopen tot 510.400 werknemers, meer dan een half miljoen. Gemiddeld is vandaag in Vlaanderen bijna één vierde van de loontrekkende bevolking 50 jaar of ouder. Potentieel verlaten deze mensen de arbeidsmarkt de komende 5 à 10 jaar. De problematiek van de +55 is ook een probleem binnen de bedrijven van SIGMA en maakt deel uit van de besprekingen met de sociale partners met het oog op de volgende sociale onderhandelingen. In de loop van 2012 zouden de bedrijfsinvesteringen licht aantrekken in lijn met de economische activiteit, maar blijft hun jaargroei beperkt tot 0,9%. De koopkracht zou in 2012 afnemen (-1%), gelet op de zwakke conjunctuur en de recente begrotingsmaatregelen. Bovendien heeft de versnelde inkohiering een sterk opwaarts effect op het nettobedrag aan personenbelastingen in 2012. De daling van de particuliere consumptie blijft beperkt (-0,1%) doordat de inkomensdaling opgevangen wordt door een terugval van de spaarquote. De volumegroei van de overheidsconsumptie zou beperkt blijven tot 0,9% in 2012. De overheidsinvesteringen zouden daarentegen met bijna 12% toenemen als gevolg van de investeringen van de lokale besturen in de aanloop naar de gemeente- en provincieraadsverkiezingen van dit najaar en van de investeringen van de federale overheid. Anderzijds zou de onderliggende inflatie dit jaar aantrekken tot gemiddeld 2,2% (t.o.v. 2% in 2011) en zouden enkele begrotingsmaatregelen een opwaarts effect hebben op de inflatie van 0,2 procentpunt. Al bij al zou de consumptieprijsinflatie dit jaar licht afkoelen tot gemiddeld 2,7%.
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
5
De toename van de gezondheidsindex, die niet beïnvloed wordt door het prijsverloop van benzine en diesel, zou eveneens 2,7% bedragen. De spilindex voor de overheidswedden en sociale uitkeringen (119,62) zou overschreden worden in oktober 2012.
Voor de hele EU verwacht de EC een krimp van de economie van 0,3 procent voor 2012. Volgend jaar wordt opnieuw groei verwacht, 1,3 procent. Voor de 17 eurolanden ligt de verwachte groei in 2013 iets lager, op 1,0 procent.
Europese Commissie
In Griekenland (8,4 procent), Ierland (7,5 procent) en Spanje (6,3 procent) zijn de verwachte begrotingstekorten voor 2013 het grootst. Het verwachte gemiddelde in de EU voor 2013 ligt op 3,3 procent.
In recentere berichtgeving (Bron: VRT-nieuws) voorspelt de Europese Commissie voor ons land land een nulgroei van de economie en een begrotingstekort van 3,0 procent voor 2012. Volgend jaar zal de economie opnieuw aantrekken, klinkt het. De commissie verwacht dan een groei van 1,0 procent in de eurozone. Voor ons land verwacht de Commissie een nulgroei voor 2012. Voor volgend jaar wordt het groeicijfer op 1,2 procent geschat. Het begrotingstekort wordt dit jaar geraamd op 3,0 procent. Dat is meer dan de 2,8 procent die de regering vooropgesteld heeft. Als het beleid niet verandert, zal het tekort in 2013 3,3 procent bedragen, hoewel er toch economische groei zal zijn, klinkt het ook. Het doel van de federale regering is een tekort van 2,15 procent.
Voor Spanje zal de recessie voortduren in 2013. De Commissie verwacht een krimp van de economie van 0,3 procent. Voor Griekenland, waar de krimp dit jaar naar verwachting 4,7 procent zal bedragen, wordt een nulgroei voorspeld in 2013. De hoge werkloosheid in de EU blijft een belangrijk probleem. Het werkloosheidscijfer zal meer dan 10 procent blijven bedragen in 2013, voorspelt de Commissie, in de eurozone zelfs 11 procent.
Kerncijfers voor de Belgische economie Wijzigingspercentages in volume - tenzij anders vermeld
Consumptieve bestedingen van de particulieren
2009
2010
2011
2012
0,8
2,5
0,8
-0,1
Consumptieve bestedingen van de overheid
0,8
0,2
0,9
0,9
Bruto vaste kapitaalvorming
-8,1
-0,7
5,4
0,7
Totaal van de nationale bestedingen
-2,4
1,2
2,1
0,3
Uitvoer van goederen en diensten
-11,2
9,9
5,0
0,5
Invoer van goederen en diensten
-10,7
8,7
5,4
0,7
Netto-uitvoer (bijdrage tot de groei van het bbp)
-0,5
1,1
-0,2
-0,2
Bruto binnenlanfs product
-2,8
2,3
1,9
0,1
Nationaal indexcijfer der consumptieprijzen
-0,1
2,2
3,5
2,7
Gezondheidsindex
0,6
1,7
3,1
2,7
Reëel beschikbaar inkomen van den particulieren
2,9
-0,5
1,2
-1,0
Spaarquote van de particulieren (in % van het beschikbare inkomen)
18,4
16,2
16,5
15,7
Binnenlandse werkgelegenheid ( jaargemiddelde verandering, in duizendtallen)
-7,6
37,0
56,2
6,4
Werkloosheidsgraad (Eurostatstandaard, jaargemiddelde)
7,9
8,3
7,2
7,5
Saldo lopende rekening (betalingsbalans, in % voor 100 euro)
-1,7
1,5
-0,4
-1,0
139,3
132,7
139,2
131,5
Korte rente (Euribor, 3 maanden) (%)
Wisselkoers van de euro in dollar (aantal dollars voor 100 euro)
1,2
0,8
1,4
0,9
Lange rente (OLO, 10 jaar) (%)
3,9
3,4
4,2
3,8
Bron: FOD Economie
6
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
De algemene economie volgens de recentste prognoses van de NBB ( juni 2012) • Het BBP groeit met 2 % in 2011 maar zakt volgens de recentste prognoses naar 0,6 % in 2012 en 1,4 % in 2013 (aantrekkende economie Duitsland, begrotingsmaatregelen België, beeld België positiever op financiële markten) Hiermee doet België echter beter dan de eurozone (nog + 1,5% in 2011, tussen -0,5% en 0,3 % in 2012 en tussen 0 en 2 % in 2013) • De inflatie in 2011 stond op 3,5 % (prijstijging energieproducten = aardolie / grondstoffen) maar zakt naar 2,6 % in 2012 en naar 1,5 % in 2013 (lagere energieprijzen) • De onderliggende inflatie (zeg maar zonder energie) was 1,7 % in 2011, en wordt 1,9 % in 2012 en 1,5% in 2013 • De uitvoer goederen en diensten van + 4,4 % in 2011 stagneert op 1,8 % in 2012 om weer aan te trekken op 4,5 % in 2013 • De invoer goederen en diensten daalt van 5,1 % in 2011 naar 2 % in 2012 om opnieuw naar 4 % te evolueren in 2013 • Het arbeidsvolume neemt toe met een 0,1 % in 2012 en + 0,8 % in 2013 (goed voor netto +3300 en +27000 extra jobs) Budgetaire besparingen vanwege de overheid en in de gezondheidszorg brengen echter een stijging van de werkloosheidsgraad: van 7,2 % in 2011 naar 7,5 % in 2012 en 7,7 % in 2013 • De particuliere consumptie stagneert op 0,8 % in 2011 Het beschikbaar inkomen is gestegen met 1,2 % door toename van de werkgelegenheid maar een aangetast consumentenvertrouwen veroorzaakt een spaarquote van + 16,5 % De inflatie + de daling van de koopkracht door overheidsmaatregelen brengen de particuliere consumptie met - 0,1% op negatief in 2012 Het reëel beschikbaar inkomen daalt met 1 % en sparen komt er niet meer aan te pas De particuliere consumptie stijgt amper met 0,7 % in 2013 (ondanks een toegenomen beschikbaar inkomen met 1,7 % wordt opnieuw een spaarquote vooropgesteld van 16,4%) • De bedrijfsinvesteringen namen toe met + 8,8 % in 2011 (na 2 moeizame jaren 2009 en 2010), nog met + 1,3% in 2012 en + 3,2 % in 2013 • De overheidsinvesteringen stegen met 6,1 % in 2011 (Confederatie Bouw 11.06.12: IN 2011 6 miljard EUR aan openbare werken als aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen 2012) maar worden gelimiteerd op + 1% in 2012, zo ook in 2013
• Het begrotingstekort beloopt in 2012 2,8% BBP en 1,4 % BBP in 2013 • De kredietverlening en de kapitaalinjecties voor Zuid-Europa kost BE 10,6 miljard EUR waarvan 7 miljard naar Griekenland gaat, de rest gaat naar Ierland en Portugal; Spanje moet nog volgen
Bedrijvigheid en Werkloosheidsgraad
GRAFIEK 3
BEDRIJVIGHEID EN WERKLOOSHEIDSGRAAD
(voor seizoen- en kalenderinvloeden gezuiverde gegevens)
(voor seizoen- en kalenderinvloeden gezuiverde gegevens)
BBP IN BELGIË EN CONJUNCTUURINDICATOR
WERKLOOSHEIDSGRAAD (2)
4
10
3
5
2
0
12
10
1
8
–5 J J J
0
J
–10
J
J
J
J
J
6
J
–1
–15
–2
–20
–3
–25
–4
–30
4
2
–5
0
–35 2008
2009
2011
2010
2008
2012 r
Bbp naar volume (jaar-op-jaar veranderingen) (linkerschaal)
Brutoreeks
2010
2011
2012 r
Kwartaalvooruitzichten
België Eurogebied
Conjunctuurindicatoren (1) Afgevlakte reeks
2009
(rechterschaal)
Inflatie
Bronnen : EC, INR, NBB. (1) Seizoengezuiverde gegevens. GRAFIEK 5 INFLATIE
(2) Geharmoniseerde werkloosheidsgraad (voor 15-jarigen en ouder), in % van de beroepsbevolking. (HICP, veranderingspercentages t.o.v. de overeenstemmende periode van het voorgaande jaar)
(HICP, veranderingpercentages t.o.v. de overeenstemmende periode van het voorgaande jaar) VOLATIELE COMPONENTEN VAN DE INFLATIE IN BELGIË
INFLATIE IN BELGIË EN IN HET EUROGEBIED 8
7,5
45
5
30
2,5
15
6
4
2 0
0 0
–15
–2,5
–2
–4
–30
–5 2006
2007
2008
2009
2010
2011
2006
2012 r
2007
2008
2009
2010
België, HICP
Levensmiddelen (linkerschaal)
België, HICP ongerekend energie en levensmiddelen
Energiedragers (rechterschaal)
2011
2012 r
Eurogebied, HICP
Bronnen : EC, NBB.
GRAFIEK 1
Mondiaal conjunctuurverloop MONDIAAL CONJUNCTUURVERLOOP
VERLOOP VAN DE INTERNATIONALE HANDEL een deel toe te schrijven aan het verrekenen van de prijs-
25
In 2010 steeg de zichtbare arbeidsproductiviteit met VERTROUWEN IN DE VERWERKENDE NIJVERHEID (gestandaardiseerde gegevens)
VERLOOP VAN HET BBP (veranderingspercentages t.o.v. het voorgaande jaar)
(driemaands voortschrijdend gemiddelde veranderingspercentages t.o.v. het voorgaande jaar)
15
3
20 15
2
10
1
10 5
5
0
0 –5
–1
0
–10
–2
–15
–5 –3
–20 –25
–10 2008
2009
2010
2011
–4 2008
2009
2010
2011
2008
2009
2010
Wereld
Verenigde Staten
Verenigde Staten
Eurogebied
Eurogebied
Eurogebied
Opkomende economieën
Verenigd Koninkrijk
België
2011
China
Bronnen: BEA, CEIC, CPB, EC, Thomson Reuters Datastream, NBB, INR Seizoengezuiverde gegevens (2) Geharmoniseerde werkloosheidsgraad (voor 15-jarigen en ouder), in % van de beroepsbevolking Bronnen : BEA, CEIC, CPB, EC, Thomson Reuters Datastream, NBB.
(1)
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
7
Vooruitzichten
BBP (% op jaarbasis)
Inflatie (%)
2011
2012*
2013*
2011
2012*
2013*
Verenigde Staten
1,7
2,0
2,9
3,1
2,3
2,5
Eurozone
1,5
-0,2
0,7
2,7
2,3
1,8
Duitsland
3,1
0,9
1,6
2,3
2,0
1,7
Frankrijk
1,7
0,4
1,2
2,1
2,1
1,8
Italië
0,5
-1,6
0,2
2,8
2,9
2,2
Spanje
0,7
-1,5
-0,4
3,2
1,9
1,8
België
1,9
0,1
1,2
3,5
2,6
2,0
Verenigd Koninkrijk
0,7
0,2
1,4
4,5
2,8
2,3
Japan
-0,7
2,1
1,4
-0,3
-0,1
0,1
China
9,3
8,0
8,6
5,4
3,4
3,7
India
7,0
6,3
7,0
7,4
6,1
6,5
Brazilië
2,7
3,7
4,5
6,5
5,3
5,5
Rusland
4,0
3,5
4,0
8,5
5,7
6,0
Wereld
2,8
2,6
3,4
3,5
2,7
2,8
Conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België - Mei 2012
Seizoengezuiverde en afgevlakte reeks Bron: Belfius
8
Seizoengezuiverde reeks
Bronnen: NBB - Conjunctuuronderzoekingen - Nationale Rekeningen, Europese commissie, DG-ECFIN
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
9
Kerncijfers van de Belgische Conjunctuur I. Bedrijven
Kerncijfers van de Belgische Conjunctuur I. Bedrijven
Kerncijfers van de Belgische Conjunctuur II. Consumenten
Bronnen: NBB - Conjunctuuronderzoekingen - Nationale Rekeningen, Europese commissie, DG-ECFIN
10
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
Bronnen: NBB - Conjunctuuronderzoekingen - Nationale Rekeningen, Europese commissie, DG-ECFIN
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
11
22
APRIL APRIL 2012 2012
22 2
APRIL APRIL 2012 APRIL2012 2012
ALGEMENE ALGEMENE SYNTHETISCHE SYNTHETISCHE CURVE CURVE ALGEMENE ALGEMENE SYNTHETISCHE CURVE ALGEMENESYNTHETISCHE SYNTHETISCHECURVE CURVE
Algemene synthetische curve
20 20 20 20 20 10 10 10 10 10 00 00 0 -10 -10 -10 -10 -10 -20 -20 -20 -20 -20 -30 -30
NCS NCS
-30 -30 -30 -40 -40
NCS NCS NCS 2007 2007
-40 -40 -40
10 10
2008 2008
2009 2009
2010 2010
2007 2007 2008 2008 2009 2009 2007 2008 2009 VERWERKENDE VERWERKENDE NIJVERHEID NIJVERHEID
2010 2010 2010
VERWERKENDE VERWERKENDE NIJVERHEID NIJVERHEID VERWERKENDE NIJVERHEID Verwerkende nijverheid
15 15 55 15 1515
-10 -10 00 0
-5 -5 55 5
-20 -20 -10 -10 -10
-15 -15 -5 -5-5
2008 2008
2009 2009
2010 2010
2011 2011
2012 2012
NS975 NS975 NS975
-40 -40 -40
2007 2007 2007
2008 2008 2008
2009 2009 2009
2010 2010 2010
2011 2011 2011
2012 2012 2012
-35 -35 -25 -25 2007 -25 2007 -35 -35 -35
HANDEL HANDEL 30 30
2009 2009
2010 2010
2011 2011
2012 2012
2007 2007 2007
2008 2008 2008
2009 2009 2009
2010 2010 2010
2011 2011 2011
2012 2012 2012
DIENSTVERLENING DIENSTVERLENING AAN AAN BEDRIJVEN BEDRIJVEN DIENSTVERLENING AAN BEDRIJVEN
20 20
15 15 25 2525 55 15 1515 -5 -5 55 5 -15 -15 NS914 NS914
2007 2007 -25 -25 -25
2008 2008
2009 2009
2010 2010
2011 2011
2012 2012
NS914 NS914 NS914
-35 -35 -35
2008 2008
NS707 NS707 NS707
Dienstverlening aan bedrijven
HANDEL HANDEL HANDEL
25 25
-15 -15 -15 -35 -35
2012 2012 2012
DIENSTVERLENING DIENSTVERLENING AAN AAN BEDRIJVEN BEDRIJVEN
Handel
-5 -5-5 -25 -25
2011 2011 2011
BOUWNIJVERHEID BOUWNIJVERHEID
-25 -25 -15 -15 -15 NS707 NS707
NS975 NS975
-40 -40 -30 -30 2007 -30 2007
2012 2012
BOUWNIJVERHEID BOUWNIJVERHEID BOUWNIJVERHEID Bouwnijverheid
00 10 1010
-30 -30 -20 -20 -20
2011 2011
Seizoengezuiverde en afgevlakte reeks
2007 2007 2008 2008 2009 2010 2011 2012 Seizoengezuiverde Seizoengezuiverde en2010 afgevlakte afgevlakte reeks reeks2012 2007 2008 2009 2009en 2010 2011 2011 2012
10 10 30 3030 00 20 20 20 -10 -10 10 1010 -20 -20 00 0 -30 -30 -10 -10 -10 -40 -40 NS296 -20 -20 -20 NS296 -50 -50 -30 -30 -30 2007 2008 2007 2008 -40 -40 -40 NS296 NS296 NS296 -50 -50 -50
2009 2009
2010 2010
Seizoengezuiverde reeks
2007 2007 2008 2008 2009 2010 2010 Seizoengezuiverde Seizoengezuiverde reeks 2007 2008 2009 2009reeks 2010
2011 2011
2012 2012
2011 2011 2011
2012 2012 2012
Bron: Bron: NBB Bron:NBB NBB
Seizoengezuiverde Seizoengezuiverde en enen afgevlakte afgevlakte reeks reeks Seizoengezuiverde afgevlakte reeks Bron: Bron: NBB NBB Bron: NBB
Seizoengezuiverde Seizoengezuiverde reeks reeks Seizoengezuiverde reeks
Nationale Nationale Bank Bank van van België België n.v. n.v. de de Berlaimontlaan Berlaimontlaan 14 14 1000 1000 BRUSSEL BRUSSEL www.nbb.be www.nbb.be Communicatie Communicatie tel. tel. ++ 32 32 22 221 221 46 46 28 28 Ondernemingsnummer: Ondernemingsnummer: SIGMAtel. - Economisch 15 juni 2012Brussel Statistiek Statistiek tel. ++ 32 32 22 221 221Dossier 42 42 70 70 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 0203.201.340 0203.201.340 -- RPR RPR Brussel Nationale Nationale Bank Bank van van België België n.v. n.v. de dede Berlaimontlaan Berlaimontlaan 14 1414 1000 1000 BRUSSEL BRUSSEL www.nbb.be www.nbb.be Nationale Bank van België n.v. Berlaimontlaan 1000 BRUSSEL www.nbb.be Communicatie Communicatie tel. tel. ++ 32 22 221 46 4646 28 2828 Ondernemingsnummer: Ondernemingsnummer: Communicatie tel. +3232 2221 221 Ondernemingsnummer: Statistiek Statistiek tel. tel. ++ 32 32 22 221 221 42 42 70 70 0203.201.340 0203.201.340 -- RPR RPR Brussel Brussel
12
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
13
Hoofdstuk 2 De bouwsector in 2011 en vooruitzichten 2012
Algemeen conjunctuuroverzicht De bouw blijkt doorgaans goed voor 5 à 10 % van de toegevoegde waarde in België en maakt een van de zwaargewichten uit van de algemene economie. De bouwsector presteert ook doorgaans beter dan de Belgische economie in zijn geheel en kent in 2011 een groei van + 4 % (cf. Confederatie Bouw) tegen + 2 % voor de gehele economie. De bouw verwacht daarentegen voor 2012 een terugval met - 1,5 % (cf. Confederatie Bouw). De groeicijfers van 2011 werden ondersteund door een 3-tal factoren: 1) een vergunnings-anticipatiegolf in 2010, meer bepaald wegens de afschaffing van het verlaagde btw-tarief met effect op de woningbouw in de eerste periode van 2011 2) een relatief conjunctuurherstel in 2011 (effect nietwoningbouw) 3) de gemeenteraadsverkiezingen 2012 (effect burgerlijke bouwkunde)
Woningbouw
renovatie-aktiviteiten, daalde op jaarbasis het aantal vergunningen voor renovatie in 2011 tot 27145, een daling met – 6 % t.o.v. 2010, in een aantal gevallen mede onder invloed van de recente vrijstellingen van vergunningsplicht. De woningbouw krijgt het moeilijk in 2012. Voor de renovatiemarkt zal de terugval nog ingrijpender zijn met een daling tot - 8 % (cf. Confederatie Bouw). Overheidsmaatregelen dreigen de bouw verder in een dal te duwen: het verlies van de fiscale aftrek voor energiebesparende maatregelen en afschaffing van de groene lening, zullen mogelijk hun rol spelen. Onduidelijkheid ontstond bovendien over de toekomst van de hypothecaire fiscale aftrek. Een lichtpunt voor de bouw is niettemin de demografische evolutie: er zal meer moeten worden gebouwd en (energie)gerenoveerd vooral in goedkopere en/of kleinere woningen, rekening houdend met een verdichting van
Afgeleverde stedenbouwkundige vergunningen voor nieuwe woningen (België)
De groei van de investeringen in woongebouwen is voor 2011 quasi 0 %. Dit betekent dus een serieuze groeivertraging ten opzichte van 2010. Wegens de afschaffing van het verlaagde btw-tarief (6% btw op een schijf van 50.000 € tot 31 maart 2010) speelde in 2010 een anticipatiegolf, resulterend in een verhoogd aantal vergunningen voor 2010. De Belgische bouwsector kende mede daardoor nog een sterk eerste kwartaal in 2011. De gunstige effecten van de tijdelijke btw-verlaging – voor projecten ingediend vóór april 2010 – doofden uit, de hypothecaire tarieven stegen geleidelijk en de economische onzekerheid tastte vervolgens het vertrouwen van de gezinnen aan.
Afgeleverde stedenbouwkundige vergunningen woningen (België)
In 2011 werden op zich nog 44115 vergunningen afgeleverd. Het aantal nieuwbouwvergunningen daalde op jaarbasis met - 11 % t.o.v. 2010. Hiermee werd in 2011 ook het laagste peil in 10 jaar bereikt. De activiteit in de woningbouw zal hiermee met – 4,5 % (cf. Confederatie Bouw) verder achteruitgaan in 2012. Ondanks het inherent relatief stabiele karakter van
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
15
[email protected]
woonzones. Het aantal beschikbare woningen houdt geen gelijke tred met de groei van het aantal huishoudens. De afname van het aantal nieuwe woningen en een stijgende behoefte zorgen voor een toenemende druk op de secundaire woning- en huurmarkt.
Niet-woningbouw De niet-woningbouw hield voorlopig stand, dankzij de economische heropleving in 2011 en de toegenomen bedrijfsinvesteringen na twee mindere jaren. Het vergunde volume nieuwe gebouwen in het tweede kwartaal van 2011 lag op het hoogste niveau van de voorbije 2 jaar. Voor 2012 doen een algemene conjunctuurvertraging en het onzekere economische klimaat stilaan vragen rijzen bij dit segment. Bedrijven zien hun omzetten dalen en stellen investeringen in nieuwe bedrijfsgebouwen uit. Zij hebben de extra capaciteit niet nodig of hebben de financiële middelen niet meer. De renovatiemarkt in nietwoningbouw ontsnapt mogelijk aan deze terugloop. De niet-woningbouw zou in 2012 ondanks alles + 3 % halen (cf. Confederatie Bouw).
Burgerlijke Bouwkunde Voor de burgerlijke bouwkunde voorzag het Federaal Planbureau in september 2011 een stijging van de investeringen met 19,5% in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2012. Dit bood goede vooruitzichten tot eind 2011. Overheidsinvesteringen en vooral die van gemeenten en steden (effect Dexia &Gemeentelijke Holding, intercommunales ?) zullen terugvallen, waarmee ook infrastructuurwerken in het gedrang komen. Burgerlijke Bouwkunde zou in 2012 ondanks alles + 4 % halen (cf. Confederatie Bouw).
Toekomst Eind 2011 brachten een aantal ontwikkelingen wat soelaas: • het aantal vergunningen voor niewbouwwoningen steeg in het 4de kwartaal 2011 met + 13,5 % t.ov. 3de kwartaal 2011 • Het aantal vergunningen voor renovatie woningen steeg in het 4de kwartaal 2011 met + 2,2 % t.ov. 3de kwartaal 2011 • Het aantal vergunningen voor niet-woningbouw steeg in het 4de kwartaal 2011 met + 17,1 % t.ov. 3de kwartaal 2011 (cf. projecten Turnhout, Sint-Niklaas, Mechelen, Gent) • Het aantal vergunningen voor renovatie nietwoningen daalde daarentegen in het 4de kwartaal 2011 met – 7,3 % t.ov. 3de kwartaal 2011 • Het aantal faillissementen daalde in het 1ste kwartaal 2012 met -9,4 % t.o.v. 4de kwartaal 2011 De orderboeken stabiliseerden inmiddels op ‘werk voor 5,4 maanden’ (3-maandelijks gemiddelde april 2012; vorig jaar +/- zelfde tijdstip ook 5,50). Het vertrouwen van de aannemers taant niettemin met nog 8 % optimisten en 19 % pessimisten. Vooral bij de woningbouwers heerst pessimisme. De bouw kent nu een uitzonderlijk hoog aantal faillissementen tot + 8 % in de periode januari-april 2012 met alleen al + 25 % in april zelf in vergelijking met dezelfde periodes vorig jaar. Daarnaast en vrij uitzonderlijk voor de bouwsector is dat 1 op 5 bouwbedrijven inmiddels werknemers hebben moeten ontslaan, daar waar de bouwsector doorgaans eerder met een tekort aan arbeidskrachten te maken heeft. Consumenten zullen de aankoop van en nieuwe woning uitstellen omdat hun koopkracht afneemt en de kans op werkloosheid weer toeneemt. Een vicieuze cirkel. De bouwsector in zijn geheel gaat zo onzekere tijden tegemoet en evolueert mogelijk naar een precaire situatie, slechter dan eind 2008. De bouw lijdt mee onder de aanhoudende onzekerheid van de schuldencrisis in de eurozone. Een aantal bronnen verwachten dat de bouwproductie mogelijk tot - 5 % zal inleveren in 2012. De economie lijkt op een recessie af te stevenen en de consument heeft alsmaar minder vertrouwen. Het slechte jaarresultaat van 2012 zal hoofdzakelijk
16
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
Bouwbarometer
bepaald worden door een uitermate slecht voorjaar in opleveringen van nieuwbouw woningen. In de 2e helft van 2012 mogen we een lichte groei verwachten. Men mag verwachten dat de overheid (federaal of gewestelijk) enkele maatregelen zal nemen in 2012 om de slabakkende industrie te stimuleren. Deze maatregelen zullen hun effect hebben vanaf 2013. Voor 2013 en 2014 wordt er opnieuw groei verwacht onder invloed van een stijgende particuliere vraag (door een verbeterd vertrouwen door het hernemen van de economische groei) en een vertraging in de rentestijging. Vanaf 2015 vertraagt de groei als reactie op de hogere rente en de stabilisering van de koopkracht van de gezinnen.
Stemming van de aannemers
Bron: Confederatie Bouw
De opgeleverde vergunde renovaties van woongebouwen zullen nog een daling van – 8,7 % kennen in 2012, hoofdzakelijk verder verklaard door het wegvallen van de vergunningsplicht voor een aantal werken. Vanaf 2013 wordt er een groei verwacht. Het effect van het wegvallen van de vergunningsplicht is dan uitgewerkt. De stijging van de particuliere vraag en een vertraging van de rentestijging spelen ook hier hun rol. De hypothese van de druk om te renoveren door ecologische regelgevingen (met een impact op het aantal vergunningen) is hier meegenomen. In de niet-wonigbouw wordt voor 2012 een daling met -5,1 % verwacht. De verslechtering van het huidige economische klimaat, waarbij voorzichtigheid geboden is, leidt tot een daling van het ondernemersvertrouwen waardoor investeringen worden uitgesteld. Aangezien het huidige economische klimaat langzaam maar zeker op een recessie begint te duiden, zal het iets langer duren vooraleer de opleveringen van utiliteitsgebouwen weer een groei zullen kennen. Ramingen geven een startende groei vanaf de tweede helft van 2013 (jaargroei van + 4 %) en een groei in 2014 met + 11,3%. Prognoses vanaf 2015 houden rekening met een vertraging van de bedrijfsinvesteringen. Burgerlijke Bouwkunde: om in 2015 een begrotings evenwicht te halen zullen de investeringen terugvallen gedurende de volgende jaren. Na het debacle van de Gemeentelijke Holding zijn er geen nieuwe cijfers met betrekking tot de overheidsinvesteringen gepubliceerd. Het valt af te wachten wat de gevolgen gaan zijn voor de investeringen van Steden en Gemeenten.
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
17
Europa - de bouwmachinemarkt brokkelt verder af in 2012
Wereld - de globale bouwmachinemarkt in 2012
Het minder gunstige macro-economische klimaat, mede door striktere budgetaire maatregelen en een tanend ondernemers- en consumentenvertrouwen, leidde tot een neerwaartse herziening van de economische groeiprognoses in de eurozone tot 1,1 % in 2012 en 1,7 % in 2013. De Europese economische aktiviteit zou op korte termijn niettemin moeten kunnen bouwen op de aangehouden groei in de opkomende economieën. Op middellange termijn zou groei moeten mogelijk zijn eenmaal dat de onevenwichten in de meeste landen zijn gecorrigeerd.
Off-Highway Research voorspelt dat de globale wereldwijde verkoop van bouwmachines met 0,7 % stagneert in 2012 met een daling met 0,7% tot een volume van 773000, daar waar 2011 nog een recordaantal van 778421 eenheden realiseerde hetzij een stijging met 16,7 % t.o.v. 2010.
Divergenties tussen de individuele landen lijken evident gezien de verschillen in hun specifieke omstandigheden. Euroconstruct onderscheidt hierin 4 tendenzen. Perifere landen in moeilijkheden (Ierland, Portugal) kennen een hoge schuldgraad en zien zich verplicht drastische economische en fiscale maatregelen te nemen. In een landen als Spanje en Italië zal budgetaire austeriteit en hoge werkloosheid de economische activiteit verder inhiberen. Het hart van Europa en de Scandinavische landen vormen zeker geen homogeen blok maar zullen stagneren in 2012 om opnieuw te kunnen groeien in 2013.
belangrijkste handelspartners, de overige Europese landen. Vanaf 2013 moet hier opnieuw 2 à 4 % groei mogelijk zijn op basis van interne vraag, een robuuste kredietmarkt en herstel van de buitenlandse handel. Een direct gevolg zijn de matigere bouwvooruitzichten. De constructie-output in de Eurozone zal zijn laagste peil bereiken in 2012 (van -0,3 tot +1,3%) om in 2013 mogelijk + 1, 8 % te halen. De belangrijkste groeiprognose herzieningen, betreffen de burgerlijke bouwkunde en de niet-residentiële bouw, 2 segmenten die het meest gevoelig zijn voor de budgetaire overheidsausteriteit naar aanleiding van de schuldcrises. De Europese bouw zal pas in 2014 opnieuw het niveau van de begin 2000 bereiken. Bron: Euroconstruct
Business Climate Index
De Europese malaise consolideert zich met – 1 % op 122401. Ook Japan realiseert – 1 % tot een volume van 46597, terwijl de eerdere + 27 % t.o.v 2010 mee een gevolg was van de aardbeving en tsunami van maart 2011. Niettemin, de Japanse markt haalt slechts 65 % van zijn potentieel, ingeschat op 70000 machines. N-America herstelt verder met + 7 % op 133175 eenheden, bovenop de + 39 % groei uit 2011.
Business Climate Index
100
25
80
20
India zal de sterkste groei kennen met + 26 % in 2011, gevolgd door + 14 % in 2012, waarmee de Indische markt met een volume van 61745, de Japanse overtreft om de 3de grootste wereldmarkt te worden na China en de VS.
15
60
10
40
5
20
0
0
-5
-20
-10 -15
-40
-20
-60
-25
-80
500.000 450.000 400.000 350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0
Europe
2011
North America
Japan
China
India
2012
Off-Highway Research world equipment market 2011 back at 2007 levels 900.000 800.000 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0
2007
China
2008
Europe
2009
North America
2010
India
2011
Japan
World Sales of Construction Equipment 2000 - 2014* (Units)
-100
Bron: Off-Highway Research
Change
De centraal-Europese landen (Czeck Republic, Hongarije, Polen en Slovakije) kennen een vertraging in 2012 door de ontwikkelingen binnen hun
De wereldgrootste markt, de Chinese, zal teruglopen met 5 % mede omwille van een aantal fiscale maatregelen die hun effect sorteren, terwijl deze markt t.o.v. 2010 groeide met een verbazende + 56 % onder stimulerende overheidsmaatregelen.
Off-Highway Research world equipment market 2011–2012
Climate Index
Present
Future
Index = sum of 1) evaluation of the current business situation and 2) turnover expectation
Source: CECE Business April 2012
slide 3
Bron: CECE
Off-Highway Research voorspelt herstel maar dit blijft substantieel beneden het peil van 2007 Key Market Trends: Sales, 2000 - 2014* (Units)
Markten zijn dramatisch veranderd over de voorbije jaren. Westerse markten kenden een neerwaartse trend terwijl China en India groei aanhielden
18
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
19
Facts & Figures 2011
Aantal verkochte eenheden van 2000-2011 Som van de verkoopcijfers meegedeeld door SIGMA-leden + een schatting van de verkoopcijfers van niet-leden
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Walsen
285
229
178
168
205
250
222
283
249
151
158
209
Hydraulische graafmachines op rupsen
679
648
472
459
507
671
772
949
1.145
555
547
666
Hydraulische graafmachines op banden
315
284
188
209
244
322
376
327
377
225
198
255
Hydraulische minigraafmachines
1.193
1.135
755
909
793
1.019
1.166
1.335
1.064
839
868
1079
Graaf-laadcombinaties
183
153
105
81
106
75
50
85
53
30
28
34
Wielladers
623
649
517
510
504
465
527
660
654
318
347
469
Compactladers (skid steer)
468
435
407
362
331
437
388
368
262
204
211
241
Laders op rupsen
21
21
44
21
0
3
2
0
2
0
0
0
Bulldozers op rupsen
68
66
38
30
22
47
46
58
84
22
41
47
Verreikers
810
605
703
520
765
720
853
891
1.238
696
682
914
Alle terreinen heftrucks
89
53
57
118
41
36
22
26
7
7
9
8
Dumpers en dumptrucks
148
104
94
80
59
63
96
130
152
21
41
47
Hijskranen, zelfrijdend of gemonteerd op vrachtwagens
77
69
82
65
47
67
48
60
58
53
22
24
Kabelkranen op rupsen
11
7
4
8
11
6
10
6
25
20
15
10
215
174
113
194
204
240
233
453
432
255
314
392
Betonbreekhamers Wegschaven
9
8
5
5
12
1
4
5
8
2
2
5
Asfaltafwerkmachines
26
22
11
9
15
25
22
27
19
15
21
28
Slipform pavers
5
5
0
3
-
4
12
14
13
3
3
6
TOTAAL
5.225
4.667
3.773
3.751
3.866
4.451
4.849
5.677
5.842
3.416
3.507
4.434
Trilplaten
1.195
974
963
1.027
880
967
989
1.119
1.098
1.140
1073
1156
Trilstampers
610
409
405
443
356
329
660
566
470
561
578
775
TOTAAL
1.805
1.383
1.368
1.470
1.236
1.296
1.649
1.685
1.568
1.701
1.651
1.931
ALGEMEEN TOTAAL
7.030
6.050
5.141
5.221
5.102
5.747
6.498
7.362
7.410
5.117
5.158
6.365
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
21
1. BURGERLIJKE BOUWKUNDE / BOUW - COMMENTAAR BIJ DE SIGMA-CIJFERS 2011
Bulldozers op rupsen en dumpers, stijgen met een zo’n 15% wat de bulldozers brengt naar een normaal niveau, maar met slecht 50% van de normale aantallen nog ruimte laat voor groei bij de dumpers.
22
Ook hier dienen we op te merken dat voor de hydraulische graafmachines op rupsen het 6 jaar gemiddelde significant hoger ligt dan dat op 15 jaar, en er dus ook hier een stijgende markt is.
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
januari
375
232
160
266
329
424
215
223
267
353
2011
maart
444
334
242
413
537
2010
april
490
235
207
280
349
2009
mei
341
210
305
289
juni
399
158
269
305
juli
487
202
177
248
december
november
oktober
september
augustus
juli
juni
augustus
357
146
249
215
september
435
270
263
348
oktober
398
281
268
284
november
328
155
264
307
december
419
236
296
401
2008 2009 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0
2010
2011
januari
480
310
223
413
452
2012
februari
558
278
309
298
429
2011
maart
546
558
383
642
633
2010
april
605
354
324
373
428
2009 2008
december
2012 zal vermoedelijk eerder in de lijn van 2011 uitkomen.
Hydraulische graafmachines op rupsen en hydraulische minigravers, stijgen elk met +- 20%, en bereiken hiermee ook hun normaal niveau.
2012
Maandelijkse evolutie van de verkoopcijfers van alle machines
november
Hoewel dit effectief zo is in het 1ste kwartaal van 2012, hier zien we een stijging van +15%. Is het nog maar de vraag of de economische realiteit van deze orde is dat we ook gaan eindigen op +15%, het lijkt ons eerder onwaarschijnlijk.
Voor de verreikers dienen we er wel aan toe te voegen dat het 6 jaar gemiddelde significant hoger ligt dan dat op 15 jaar, en er dus een stijgende markt is.
0
2011
februari
100
oktober
Anderzijds, zijn de twee zwakke jaren 2009 & 2010, daarmee nog niet gecompenseerd. Hieruit zouden we kunnen afleiden dat 2012 een beter jaar zou moeten worden dan 2011.
200
2010
2012
2008
september
Verreikers, walsen en hydraulische graafmachines op banden, stijgen elk met zo’n 30%, en bereiken hiermee hun normaal niveau, verreikers gaan daar zelfs over.
300
augustus
Als we er van uitgaan dat op lange termijn de markt op zich niet meer groeit, en we dus in een vervangingsmarkt spelen, is 2011 een normaal vervangingsjaar.
400
juli
(-15%)zijn normaal niveau (het 15 jaar gemiddelde).
500
juni
2011 ligt daar met 1143 machines zo’n 6% onder.
600
mei
Daar waar wielladers in 2010 weinig waren gestegen tov 2009, zijn deze sterk gestegen in 2011. Met meer dan 38% zijn ze de sterkst stijgende groep, ondanks deze stijging zit deze groep nog steeds onder
700
mei
Kijken we per type, dan kunnen we enkele verschillende evoluties onderscheiden:
2008 2009
april
Wat betreft het algemene totaal, is er een stijging van 22% tov 2011. Stijging welke sterker was in het machines dan het segment trilplaten.
David Vandermeulen Sectievoorzitter Burgerlijke Bouwkunde / Bouw
Maandelijkse evolutie van de verkoopcijfers van de machines zonder trilmaterieel
april
Zoals u kan zien in de Grafiek “Evolutie verkoop “grote” machines > 10 ton”, met topjaren 2000 en 2008, ligt het 15 jaar gemiddelde rond de 1220 machines per jaar.
In cijfers
maart
Belangrijker is, dat we voor de twee belangrijkste subgroepen, ongeveer geëindigd zijn op het gemiddelde van de laatste 15 jaar. (een periode welke 2 cycli bevat van 7 à 8 jaar).
Ook hier kunnen we er van uitgaan dat een inhaalbeweging nog moet volgen, maar of deze zich zal realiseren in 2012 of later is moeilijk te zeggen.
Algemeen beschouwd was 2011 dus een normaal jaar, maar gezien de bizarre tijden wel een goed jaar.
In tegenstelling met de verreikers, en de Hydraulische graafmachines op rupsen, zien we hier een daling van het gemiddelde over de laatste zes jaar, wat dus een markt daling weer geeft.
maart
We zijn dan ook gekomen op een niveau tussen 2005 & 2006.
Met een totaal aantal verkochte machines van 3291, ligt dit net boven het gemiddelde van 3220.
februari
Vandaag kunnen we bevestigen dat deze stijging zich in 2011 heeft doorgezet. Weliswaar niet aan het zelfde ritme, maar globaal komen we wel uit op een stijging van 23%.
ton”,
februari
Vorig jaar rond deze tijd stelden we dat, de tweede helft van 2010 sterk aangetrokken was, en dat het begin van 2011 een stijging vertoonde van +30% tegen over 2010.
De “Evolutie verkoop kleine” machines < 10 vertoont een zeer gelijklopend patroon.
januari
Na de topjaren 2007 & 2008 en de crash van 2009, zijn de verkochte aantallen in 2011 teruggekeerd naar de lange termijn gemiddelden.
Skid steers zijn het enige segment waar een daling is vast te stellen -20%, om te komen tot een niveau ver beneden (-50%) van wat men als normaal kan beschouwen.
januari
Back to Normal!
Daling van de markt welke zich ook doorzet in de graaflaad combinaties, hoewel in 2011, er een stijging was van 20%
mei
439
288
445
423
juni
429
247
413
446
juli
497
246
209
271
augustus
501
276
379
297
september
539
447
392
543
oktober
485
397
424
404
november
399
214
358
462
december
505
342
385
644
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
23
2012
Evolutie van de verkoopcijfers van hydraulische graafmachines in België 1400
Evolutie van de verkoopcijfers in België 200
Minigravers
1200
Op banden
1000
Dumpers en dumptrucks
120
600
80
400
40
200 0
Telescoopkranen
160
Op rupsen
800
Bulldozers op rupsen
0
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Op rupsen
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
483
526
623
679
648
472
459
507
671
772
949
1145
555
547
666
Op banden
255
236
319
315
284
188
209
244
322
376
327
377
225
198
255
Minigravers
689
858
977
1.193
1.135
755
909
793
1.019
1.166
1.335
1.064
839
868
1079
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Dumpers en dumptrucks
68
90
149
148
104
94
80
59
63
96
130
152
21
41
47
Telescoopkranen
44
127
103
77
69
82
65
47
67
48
60
58
53
22
24
Bulldozers op rupsen
32
40
45
68
66
38
30
22
47
46
58
84
22
41
47
Evolutie van de verkoopcijfers van wielladers in België 1400
Evolutie van de verkoopcijfers in België Compactladers
1200
Graaf-laadcombinaties
1000
Verreikers
800
Wielladers
600
Hydr. Breekhamers
400 300
400
200
200 0
500
100
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Wielladers
551
638
606
623
649
517
510
504
465
527
660
654
318
347
469
Verreikers
692
773
818
810
605
703
520
765
720
853
891
1238
696
682
914
Graaf-laadcombinaties
187
170
172
183
153
105
81
106
75
50
85
53
30
28
34
Compactladers
465
552
435
468
435
407
362
331
437
388
368
262
204
211
241
24
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Hydr. breekhamers
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
133
213
183
215
174
113
194
204
240
233
453
432
255
314
392
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
25
Evolutie van de verkoopcijfers in België 30
Evolutie van de verkoop van “grote” machines (graafmachines op banden en rupsen en wielladers >10 ton)
Slipform-pavers
25
Wegschaven
20
Asfalt-afwerkmachines
15
2000
1500
10
1220
5
1000
0
Gemiddeld
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Asfaltafwerkmachines
9
16
19
26
22
11
9
15
25
22
26
19
15
21
28
Wegschaven
6
4
3
9
8
5
5
12
1
4
5
8
2
2
5
Slipformpavers
5
4
3
5
5
0
3
0
4
12
14
13
3
3
6
500
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
908
996
1.052
1.145
1.340
1.498
1.455
1.075
996
1.018
1.227
1.393
1.558
1.614
907
901
1.143
Evolutie van de verkoopcijfers in België
Evolutie van de verkoop van de machines< 10 T excl trilplaten
1500 1200
Walsen
4400
Trilstampers
4000
Trilplaten
900
3600
600
3220 3200
300
2800
0
2400
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Trilplaten
1.169
1.192
1.224
1.195
974
963
1.027
880
967
989
1.119
1.098
1.140
1.073
1.156
Trilstampers
474
503
602
610
409
405
443
356
329
660
566
470
561
578
775
Walsen
180
253
217
285
229
178
168
205
250
222
283
249
151
158
209
26
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
Gemiddeld
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Jaar < 10Ton excl trilp
1993
1994
1995
1996
1997
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
2553
3261
3191
2769
2811
3432
3430
3727
3212
2698
2755
2848 3224
3456
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
4119
2011
4228 2509 2606 3291
27
sectorale resultaten van de handel
Verkoop van materiaal voor de bouw en de burgerlijke bouwkunde
Toelichting bij de tabellen De oppervlakte van elke kleur binnen een vakje weerspiegelt het percentage deelnemers die eenzelfde tendens gesignaleerd hebben. De individuele antwoorden werden ‘’gewogen’’ met het jaarlijkse omzetcijfer om rekening te houden met de relatieve belangrijkheid van ieder bedrijf. Antwoorden die melding maken van een vermindering of een beoordeling ‘’lager dan normaal’’. Antwoorden die melding maken van een onveranderde toestand of een beoordeling ‘’normaal’’. Antwoorden die melding maken van een vermeerdering of een beoordeling ‘’hoger dan normaal’’. Onvoldoende antwoorden.
Mei 2012 NBB Conjunctuuronderzoeken * Voor de aangeduide referentieperiode heeft de weergegeven evolutie betrekking op de voorgaande maand. Bijvoorbeeld voor de enquêtemaand mei verwijst het verloop naar de in april opgetekende ontwikkelingen.
28
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
29
Hoofdstuk 3 De interne goederenbehandeling in 2011
Het jaar 2011 vertoont een volumestijging van + 16,6 % Totale markt - SIGMA 2005
2006
Elektrische vorkheftrucks
+5,9%
+12,6%
Thermische vorkheftrucks
+1,9%
+1,4%
Magazijntrucks
+6,4%
+10,3%
Totale markt
+5,3%
+8,7%
2007
2008
2009
2010
2011
+6,1%
-1,3%
+14,2%
-19,2%
-48,0%
+16,0%
+39,2%
-43,3%
+15,4 %
-1,8%
+53,1%
+3,9%
-35,9%
+33,3%
+2,0%
+3,1%
-2,6%
-39,8%
+26,9%
+16,6%
Totale markt - SIGMA
Magazijntrucks - SIGMA
Jaar
Eenheden
%
Jaar
Eenheden
2000
8.524
2001
7.329
-14,0%
2002
7.504
+2,4%
2003
7.595
+1,2%
2004
8.343
2005
8.784
2006 2007
%
2000
4.208
2001
4.130
-1,9%
2002
4.371
+5,8%
2003
4.345
-0,6%
+9,8%
2004
4.795
+10,4%
+5,3%
2005
5.110
+6,6%
9.547
+8,7%
2006
5.634
+10,3%
9.846
+3,1%
2007
5.530
-8,2%
2008
9.592
-2,6%
2008
5.744
+3,9%
2009
5.773
-39,8%
2009
3.684
-35,9%
2010
7.328
+26,9%
2010
4.911
33,3%
2011
8.542
16,6%
2011
5.008
+2,0%
Magazijntrucks
2006
2007
2008
2009
2010
2011
% -3,5
Reachtrucks
787
630
804
414
653
630
Pallettrucks
2.317
2.431
2.467
1.865
2.242
2.264
1,0
Stapelaars
1.369
1.391
1.415
896
1.083
1.381
27,5
Horizontale Orderpickers
841
671
591
319
671
437
-34,9
Overige
320
407
467
190
262
296
13,0
5.634
5.530
5.744
3.684
4.911
5.008
2,0
Totaal magazijntrucks
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
31
GOEDERENBEHANDELING COMMENTAAR BIJ DE SIGMA-CIJFERS 2011 EN VOORUITZICHTEN 2012 Microklimaat? Het lijkt de laatste weken weer toegelaten positief over de economie te berichten. Heel 2011 was dit echter “not done”. Zwartgalligheid en pessimisme waren troef. Vanuit SIGMA kunnen we met dit Economisch Dossier 2011 u nochtans een uitermate positieve objectieve terugblik op de activiteiten in het voorbije jaar voor de afdeling Interne Goederenbehandeling geven. Vandaar de vraag of dit goede weer een uitzondering is geweest of heeft onze sector kunnen surfen op een algemene golf van economische heropleving. De globale markt van de heftrucks en magazijntoestellen De globale markt van toestellen voor de interne goederenbehandeling is na de spectaculaire stijging met 45% in 2010, in het voorbije jaar nogmaals met 23% toegenomen. Daarmee komt de wereldwijde vraag met meer dan 975.000 machines met enkele procenten boven het niveau van het topjaar 2007. Opvallendste vaststelling hierbij is dat de bijdrage van de oude economieën - VS én Europa -in deze groei significanter was dan deze van BRIC landen. Wat niet wegneemt dat deze landen hun positie verder versterken. China heeft inmiddels 25% van de wereldmarkt. En Brazilië - dat in 2011 met een stijging van het BIP met 2.7% Groot-Brittannië voorbijsteekt
- is met meer dan 20.000 verkochte trucks de 9de markt voor intern transport is. Deze wereldwijde groei heeft voor ons twee gevolgen: 1. De meeste concerns waartoe de merken van onze leden behoren kunnen voor 2011 behoorlijke financiële resultaten noteren 2. De markttoegang voor Aziatische merken is gunstiger, met als gevolg dat we ook op onze markt een aantal nieuwe spelers zien verschijnen De Europese markt De Europese markt van interne transportmiddelen groeit voor het tweede jaar op rij met 30% naar 332.000 trucks. De West-Europese markt steeg met 26%, de Oost-Europese markt met 36%. Voor West-Europa hebben vrijwel alle landen een stijging tussen 15 en 30% gekend. Enkel in de landen die het zwaarst onder de Eurocrisis lijden, Spanje, Portugal, Griekenland, stagneerde de vraag of ging zelfs verder achteruit. Hiermee komt de markt op een niveau dat slechts nog 15% onder dat van 2007 ligt. De voor ons zeer belangrijke Duitse markt komt met een groei in 2011 van 24% en 76.423 toestellen zelfs hoger uit dan voor de crisis (76183 trucks in 2007).
Het is daarmee duidelijk dat de Belgische positieve resultaten geografisch gezien geen uitzondering zijn maar kaderen binnen een algehele opleving van de sector. De Belgische markt van de heftrucks en magazijntoestellen STIJGING VAN 17%! De Belgisch markt heeft de Europese trend dus gevolgd.
Volume
10000 8000
8524
7504
7329
7595
8343
8784
9547
9846
Heftrucks
De grafiek geeft ook aan dat een gemiddeld marktvolume van 8000 trucks per jaar een zeer realistisch toekomstperspectief is. Een volume dat een perfect leefbare markt vertegenwoordigt. Vooral doordat de verhouding tussen heftrucks en magazijntrucks terug hersteld is. (zie verder)
Onderstaande grafiek toont duidelijk dat met 3534 verkochte eenheden we een behoorlijk jaar achter de rug hebben, met goed 200 eenheden meer dan het gemiddelde van de laatste tien jaren.
Een deel van de marktgroei is zeker nog toe te schrijven aan uitgestelde vervangingsaankopen. Gezien de industriële activiteit in België veel voorzichtiger dan de distributie haar investeringsbeleid na de stop
7328
8542
5773
2000
32
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Jaar
2006
2007
2008
Het aandeel van de heftrucks in de totale markt is hierdoor met 41% terug op het historisch gemiddelde (32% in 2010). Gezien de heftrucks belangrijk grotere omzetten genereren dan magazijntoestellen, heeft dit
5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
4000
0
De markt voor heftrucks heeft zich opvallend trager hersteld dan deze van de magazijntoestellen. Met een stijging van 46,21% (!) is de achterstand in 2011 echter volledig weggewerkt . Dit zowel voor de elektrische (+39%) als voor de thermische heftrucks (+53%).
Marktevolutie heftrucks
9592
6000
Tevens positief te melden is dat naast de verkoop ook de andere activiteiten van onze sector in 2011 zich verder goed hebben ontwikkeld. Onze leden meldden ons een stijging in de verhuur korte termijn, de verkoop van wisselstukken en de serviceactiviteiten. Algemeen is er voor de diverse functies ook weer een aanwervingsbeleid gevoerd.
De grafiek toont duidelijk de steile remonte de voorbije twee jaar na de daling in de verkoop van materiaal voor intern transport in 2009 van 39,8%. Met 8542 verkochte trucks in 2011 doen we 5% of een kleine 400 trucks beter dan het 10-jaar gemiddelde. Als we het “historisch” cyclische van onze markt in acht nemen kan dit als een “normaal” marktvolume bestempeld worden.
Totale Markt Goederenbehandeling SIGMA 12000
in 2009 terug heeft bijgesteld, kan men ervan uit gaan dat een 3000 tal trucks verschoven zijn naar de tweede helft 2010 en naar 2011.
2009
2010
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
2011
Totaal Thermisch Elektrish
Jaar
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Elektrish
1,936
1,399
1,503
1,532
1,586
1,68
1,891
2,007
1,982
1,031
1,196
1,665
Thermisch
2,373
1,79
1,628
1,714
1,956
1,994
2,022
2,309
1,866
1,058
1,221
1,869
Totaal
4,309
3,189
3,131
3,246
3,542
3,674
3,913
4,316
3,848
2,089
2,417
3,534
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
33
Marktevolutie magazijntoestellen 7000
Volume
6000 5000 4000
4208
4130
4371
4346
4795
5110
5634
5530
Outlook 2012 5744
4911
5008
3664
3000 2000 1000 0
2000
2001
2002
2003
2004
gunstige gevolgen gehad op de omzet uit verkoop van onze leden. Wat betreft de verdeling elektrische tov thermische heftrucks blijft de verhouding ongeveer 50/50. Er is dus niet echt een tendens merkbaar van bewust groener investeren wat de heftrucks betreft. Waarbij het natuurlijk duidelijk is dat elektrisch in vele gevallen niet als alternatief voor diesel of LPG mag gezien worden. Magazijntrucks Een stijging in 2010 van 33,3% maakte dat vorig jaar reeds een marktvolume werd bereikt dat als “normaal” pre-crisis kon bestempeld worden. De grootdistributie en levensmiddelensector, grootste afnemers van dit type toestellen, waren minder door de crisis getroffen en hadden bijgevolg ook sneller terug hun investeringsprogramma’s opgestart. In 2011 stabiliseert deze markt zich met een stijging van 2% tot een markt van 5008 eenheden. Dit is een volume van ruim 4% boven het 10-jaar gemiddelde. Bedrijfsresultaten De in 2010 gepubliceerde jaarresultaten van 2009 hadden onze geuite vrees bevestigd : een totale omzetdaling van meer dan 25% maar vooral een problematische rendabiliteit waarbij verschillende leden met rode cijfers werden geconfronteerd.
34
2005
Jaar
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Door de relatieve marktverbetering en het feit dat al onze leden reeds in 2009 grondige herstructureringen en kostenbesparingsprogramma’s hadden doorgevoerd én in 2010 verder gebruik hebben gemaakt van de anti-crisismaatregelen hoopten we dat de jaarresultaten -en vooral dan de rendabiliteit -van onze leden zich in 2010 zou hebben verbeterd. Op basis van de gepubliceerde cijfers voor 2010 kunnen we echter nog geen grote verbeteringen vaststellen. Dit komt zeker deels doordat de verkoop pas in de tweede helft van 2010 terug op gang is gekomen. Uitlevering van deze toestellen gebeurt enkele maanden later …..en de betaling nog “een tijd” later. Veelal pas in 2011 dus.
We leven niet in een microklimaat. De Europese keuze voor een streng orthodox besparingsbeleid ofwel het toch toelaten van op groei gerichte investeringsstimuli door de overheid zal zijn invloed hebben op het totale economisch gebeuren in België. Op basis echter van de gegevens die we tot nu toe hebben is er geen objectief signaal dat er een vertraging in de investering in trucks voor intern transport in de eerste maanden van 2012 is opgetreden. Indien de trend zich doorzet dan is een markt van boven de 8000 eenheden zeker mogelijk. Alle activiteiten kennen een goede start met vacatures tot gevolg. Er is dus zeker voor 2012 een voorzichtig positivisme. Dit uiteraard onder de voorwaarde dat we gespaard blijven van nieuwe ernstige verstoringen in de markt. Jean-Paul Dubois Sectievoorzitter Goederenbehandeling / Lift-Trucks
De financiële resultaten zouden voor 2011 daarom wel degelijk een verbetering moeten aantonen zowel van omzet als van rendabiliteit. Daarbij raken we één van de veel gemelde problemen van onze leden namelijk de lange betalingstermijnen en verslechterende betalingsmoraliteit binnen de sector. Debiteurenbeheer is cruciaal geworden om de eigen financiële draagkracht te vrijwaren. Gezien het specifieke aan- en verkoopmodel van onze leden is een uitstaand vervallen debiteurensaldo van 10% van de omzet geen uitzondering. Naast de verdere implementatie van SigmaCert, deelname aan Prologistics 2012, het uitwerken van een toekomstvisie voor de aanwerving van jonge technische profielen en het op punt stellen van de statistieken wordt bovenstaande een belangrijk aandachtspunt in het nieuwe lopende werkingsjaar.
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
35
Magazijntrucks 2006-2011
Vorkheftrucks - SIGMA
6000
Reachtrucks
5000 4000
Eenheden 4.309
%
Pallettrucks
2001
3.189
-26,0%
2002
3.131
-1,8%
Stapelaars
2003
3.246
3,7%
2004
3.542
9,1%
Horizontale Orderpickers Overige
3000
Jaar 2000
2005
3.674
3,7%
2006
3.913
6,5%
2007
4.316
17,5%
2000
2008
3.848
-10,8%
2009
2.089
-45,7%
2010
2.417
15,7%
1000
2011
3.534
46,2%
Evolutie van de markt van de vorkheftrucks - SIGMA
0
2006
2007
2008
2009
2010
Elektrische trucks
2011
Vorkheftrucks 2006-2011 5000
4000
Jaar
“3-wieler”
%
2000
838
2001
712
2002
760
6,7%
2003
658
-13,4%
“4-wieler”
Totaal
%
Thermisch
-37,4%
1.399
-27,7%
1.790
-24,6%
743 874
8,2%
1.503
7,4%
1.628
-9,1%
3.131
17,6%
1.532
1,9%
1.714
5,3%
3.246
1.098 -15,0%
Benzine / LPG / Diesel
%
687
1.936
%
2.373
Totaal 4.309 3.189
2004
774
17,6%
812
-7,1%
1.586
3,5%
1.956
14,1%
3.542
Diesel
2005
750
-3,1%
930
14,5%
1.680
5,9%
1.994
1,9%
3.674
Gas / LPG
2006
937
24,9%
954
2,6%
1.891
12,6%
2.022
1,4%
3.913
2007
988
5,4%
1.019
6,8%
2.007
6,1%
2.309
14,2%
4.316
2008
944
-4,5%
1.038
1,9%
1.982
-1,2%
1.866
-19,2%
3.848
2009
467
-52,7%
564
-44,7%
1.031
-48,0%
1.058
-43,3%
2.089
2010
606
29,8%
590
4,6%
1.196
16,0%
1.221
15,4%
2.417
2011
720
18,8%
945
60,2%
1.665
39,2%
1.869
53,1%
3.534
Elektrisch
3000
2000
1000
0
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Vorkheftrucks
2006
2007
2008
2009
2010
2011
%
Elektrisch
1.891
2.007
1.982
1.031
1.196
1.665
39,21%
Gas / LPG
592
692
614
362
389
717
84,32%
Diesel
1.430
1.617
1.252
696
832
1.152
38,46%
Totaal Verbranding
2.022
2.309
1.866
1.058
1.221
1.869
53,07%
Totaal Vorkheftrucks
3.913
4.316
3.848
2.089
2.417
3.534
46,21%
36
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
37
Totaal vorkheftrucks
Marktevolutie van de vorkheftrucks 2500
2373
2309
2198
2000
1851
1973 1790
1936
1500
1578
1628
1548
1399
1307
1000
1956
1503
1994
1714
1532
2022 1891
1586
Thermisch 1982
2007
1869
Elektrisch
4500
4309
4000 3551
3500
1680
1665 1058 1031
2000
1196
1819
1500 1000
500
500
3542 3189 3131
2500
1221
3746
3158
3000
1866
1014
1722 1635
880 906
805 842
729
2007 2029
1137 1135
1845 1851
921 1307
870 894 924
4316
1973
2198
1578 1548
3674
3913
3534
3246
1936 1399
1628
1714
Thermisch Elektrisch
2373 1790
Totaal
3848
1956 1994 2022
1680 1503 1532 1586
1891
2417
2309 1982 2007
2089
1866 1058 1031
1869 1221 1665 1196
0
0
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Marktevolutie van de vorkheftrucks gaz en diesel 1800 1500
1664 1408
1440
1391
1272
1200
1358 1219
1395
Gas
1430 1252
1152
1129
832
900
907
600 300
Diesel
1617
696 709
443
533
518
585 409
598
599
592
692
717
614 362
389
0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
38
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
39
sectorale resultaten van de handel
Verkoop van lift-trucks, compactladers, enz.
Toelichting bij de tabellen De oppervlakte van elke kleur binnen een vakje weerspiegelt het percentage deelnemers die eenzelfde tendens gesignaleerd hebben. De individuele antwoorden werden ‘’gewogen’’ met het jaarlijkse omzetcijfer om rekening te houden met de relatieve belangrijkheid van ieder bedrijf. Antwoorden die melding maken van een vermindering of een beoordeling ‘’lager dan normaal’’. Antwoorden die melding maken van een onveranderde toestand of een beoordeling ‘’normaal’’. Antwoorden die melding maken van een vermeerdering of een beoordeling ‘’hoger dan normaal’’. Onvoldoende antwoorden.
Mei 2012 NBB Conjunctuuronderzoeken * Voor de aangeduide referentieperiode heeft de weergegeven evolutie betrekking op de voorgaande maand. Bijvoorbeeld voor de enquêtemaand mei verwijst het verloop naar de in april opgetekende ontwikkelingen.
40
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
41
Hoofdstuk 4 Belang en activiteiten van SIGMA De jaarlijkse enquête gehouden onder de aangesloten SIGMA-leden geeft voor het geheel van de activiteiten in burgerlijke bouwkunde, bouw (inclusief de deelsector bekisting) en goederenbehandeling, voor 2011 een totale omzet van 1.216.098.183 EUR. Ten opzichte van 2010 (1.012.730.043 EUR) betekent dit alvast een considerabele vooruitgang met + 20 %, na een relatieve stagnatie op +2,85 % in 2010 en een ingrijpend verlies van -27,10 % in 2009, dit alles t.o.v. de in omzet-termen absolute topjaren 2007 (1.260.206.951 EUR) en 2008 (ondanks een sterk tanend 4de kwartaal, toch 1.350.653.652 EUR). De subsector Burgerlijke Bouwkunde (exclusief bekisting) realiseert in 2011 713.366.211 EUR of t.o.v. 2010 een omzetstijging van + 25 %. De deelsector bekisting haalde gedurende 3 opeenvolgende jaren een stijgende omzet met resp. + 3,60 % in 2008 + 1,50% in 2009 en + 5,41 % in 2010, met nu in 2011 met 46.271.877 EUR een lichte terugslag van -2,9 %. De subsector Goederenbehandeling realiseert een omzetstijging van +15 %. Medio 2012 telt SIGMA 77 leden. Terugblikkend op de voorbije periode 2011-2012 mochten wij respectievelijk Dehaco BV en GNB Industrial Power (Exide Technologies BV) als nieuwe leden verwelkomen. Eind 2011 werd een nieuwe subsectie Generatoren gelanceerd met naast Atlas Copco Belgium, Bergerat Monnoyeur Div. Eneria, Doosan Benelux Portable Power, Matermaco en Vandaele Machinery, Hunter NV en SDMO NV als nieuwe leden. SIGMA telt hiermee vandaag 77 representatieve leden-ondernemingen waarvan 41 + 6 in Burgerlijke Bouwkunde / Bouw en 28 + 6 in Goederenbehandeling (6 leden zijn namelijk zowel lid van de sectie Burgerlijke Bouw als van de sectie Goederenbehandeling en worden hier niet dubbelgeteld) en 2 + 5 in subsectie Generatoren.
MA-leden talrijk deelnemen aan de trimestriële sectievergaderingen, wat ook wijst op de vele bekommernissen waar de SIGMA-leden mee te maken krijgen en de raad en ondersteuning die SIGMA, d.w.z. FEDERAUTO in dit verband kunnen bieden. Binnen SIGMA wordt iedere spontane vraag om lidmaatschap systematisch voorgelegd aan de desbetreffende sectievergadering respectievelijk aan de Raad van Bestuur, dewelke ook kordaat in de ene of andere zin beslist. SIGMA blijft in alle opzichten getuigen van een doorgedreven sectordynamiek. Een vast agendapunt op de dagorde van de Sectie Goederenbehandeling / Lift-Trucks vormt steeds de discrepantie tussen de SIGMA-marktcijfers en de veel hoger uitvallende World Industrial Trucks Statistics (WITS).
Ondernemingen hebben er in deze woelige economische tijden enigszins meer belang bij dan ooit het lidmaatschap van SIGMA aan te gaan of te hernieuwen. SIGMA, samen met het overkoepelende FEDERAUTO, biedt haar leden een dynamisch discussieforum en een sectorieel overlegplatform bij uitstek, stelt een aantal deskundige, kwaliteitsvolle diensten en informatiestromen ter beschikking en laat toe zowel een persoonlijke visie te formuleren als een actieve rol te spelen in de behartiging van zowel individuele als collectieve belangen. Het valt overigens op dat de SIG-
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
43
Niettemin, Voorzitter Jean-Paul Dubois toonde dd. 28.09.11 op basis van een wereldwijde marktstudie gevoerd door de KION-groep in een presentatie cijfermatig aan, dat de eeuwige verschillen (order intake versus shipments) tussen de SIGMA- en WITS-cijfers (FEM) onterecht zijn en dat de SIGMAcijfers voortaan als referentie kunnen worden aangehouden. Blijkt dat de Belgische markt op WITS-niveau doorgaans met minstens 10 % of 1000 eenheden wordt overschat, wat neerkomt op de correctheid van de SIGMA-cijfers. Vraag aan iedereen is om dezelfde boodschap dan ieder voor zich in de eigen onderneming en op alle niveaus, onderbouwd te willen neerleggen. België toont systematisch de grootste afwijking op WITS. De SIGMA-cijfers worden nu internationaal aanvaard en men ziet in dat WITS een vertekend beeld geeft, vnl. in vorkheftrucks (dubbelrapportering komt nauwelijks voor in Warehouse).
44
Er werd inmiddels beslist om de statistiekrapportering te automatiseren via sigmafederation.be en een on-line rapportering voor LT in te stellen, rekening houdend met rapporteringscomplexiteit naar model, motor, tonnage en elektrisch / verbranding etc. en waar nodig eveneens 1 op 1 verder af te stemmen op productcategorieën WITS. De SIGMA-website en in het bijzonder de onlinerapportering van de verkoopcijfers binnen de sectie Burgerlijke Bouwkunde / Bouw,vragen steeds om meer gebruiksvriendelijkheid en om een betere kwaliteit van de informatievoorziening. Met FEDERAUTO Dir. Studiedienst Philippe Decrock, Hoofdjurist Patrick Piret en Statistiekverantwoordelijke Fabienne Guns werd opnieuw nagegaan wat nu precies de mogelijkheden zijn, rekening houdend met de Europese regelgeving die het (on)willekeurig vrijgeven van detailinformatie om deontologische
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
redenen verbiedt. Met de hulp van de externe website-beheerder A Web Development Company (www.awebdevelopmentcompany.be) werd, daar waar nodig, opnieuw bijgestuurd, opdat de anonimiteit van de rapportering ook ten allen tijde gevrijwaard mag blijven, vanzelfsprekend steeds mede onder het toeziend oog van FEDERAUTOStatistiekverantwoordelijke Mevr. Fabienne Guns. De statistiek is punt N° 1 op de agenda voor SIGMA. Een onderbouwde geloofwaardigheid van de statistiekrapportering is essentieel in de discussie tussen importeur en constructeur. Zijn de verschillen tussen SIGMA en CECE verklaarbaar (quid annulatie-effect, timing-effect ?). Bij CECE gaat het doorgaans om Order Intake, bij SIGMA om Facturaties. De Off-Highway Research-cijfers wijken eveneens significant af van de SIGMA-cijfers. In een poging om de SIGMA en CECE statistiek te
gaan vergelijken, ontmoette David Vandermeulen op 12.10.11 ter gelegenheid van de CECE - CEMA Summit 2011, Sebastian Popp van het Duitse VDMA. SIGMA BB zette een eerste stap met de gevoerde productcategorieën 1 op 1 af te stemmen op deze van de CECE, met ingang van 01.01.2012. Jaarlijks en voor het eerst m.b.t. 2009, 2010 en nu 2011, werd een uitsplitsing van verkoopvolumes per provincie in kaart gebracht, dit volgens de rubrieken die we steeds hanteren. De op te geven cijfers betreffen voor Burgerlijke Bouwkunde / Bouw alleen facturaties, voor de opgave is het bepalende criterium het leveringsadres. De op te geven cijfers betreffen voor Goederenbehandeling / Lift-Trucks de order intake, voor de opgave is het bepalende criterium eveneens het leveringsadres.
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
45
SIGMACert Een SIGMACert-overeenkomst gesloten tussen KIWA Belgium NV en SIGMA liet toe de ontwikkelde platformen Normatief + Software te lanceren. Ontwikkelings- en gerelateerde recurrente kosten werden / worden gedragen door SIGMA zelf. Optimalisatie van het SIGMACert-keuringssysteem wordt op termijn gegarandeerd (keurmeesters zowel als de back-office organisatie worden systematisch professioneel geauditeerd) door een neutrale, onafhankelijke certificatie-deskundige, met name KIWA Belgium NV.
De SIGMA leden-ondernemingen gingen bij middel van een schriftelijke intentieverklaring, vrijwel unaniem het engagement aan tot implementatie van de inmiddels operationele Belgische veiligheidskeur SIGMACert: SIGMACert moet op termijn het onderhoud en de herstelling van machines helpen sturen en de arbeidsveiligheid van het machinepark optimaliseren. Arbeidsmiddelen dienen jaarlijks te worden onderworpen aan een controle, wettelijk is voor arbeidsmiddelen (andere dan hijsmiddelen) echter niet gepreciseerd hoe dit moet gebeuren en wie dit moet doen. SIGMACert lost deze lacune op en biedt meerwaarde voor de klant/afnemer van machines omdat de gebruiksveiligheid en operationaliteit van gecertificeerde machines wordt gemaximaliseerd en dit conform (inter)nationale voorschriften. Juridisch volstaat het te verwijzen naar de internationale Arbeidsmiddelenrichtlijn en haar omzetting voor België. KB van 12.08.93 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen (BS 28.09.93). SIGMACert is geen indienststellingskeuring, uitsluitend een veiligheidskeuring. SIGMACert kan niet aangewend worden voor Hijswerktuigen. SIGMACert kan uitsluitend aangewend worden voor Arbeidsmiddelen.
46
Binnen de sectie Goederenbehandeling / LiftTrucks werden in gezamelijk overleg 4 afzonderlijke checklists ontwikkeld, respectievelijk voor heftrucks, voor voorzetapparatuur, voor batterijen en voor batterijladers. Omwille van de gediversifieerdheid en complexiteit van het productengamma binnen de sectie Burgerlijke Bouwkunde / Bouw, werd hier gekozen om de ontwikkeling van SIGMACert in eerste instantie toe te spitsen op 2 checklists, 1 voor graafmachines en 1 voor wielladers, later zullen meer productcategorieën worden toegevoegd. Voor het Basismateriaal (Heftrucks, Graafmachines, Wielladers) geldt dat uitsluitend de officiële invoerder voor België zijn exclusief merk keurt of deze stelt zijn dealers aan om dit te doen - en bepaalt welke keurmeesters bevoegd zijn m.b.t. een bepaald merk; iedere gebeurlijke afwijking op deze basisregel is en blijft de exclusieve bevoegdheid en verantwoordelijkheid van diezelfde officiële importeur voor België. Voor Voorzetapparatuur geldt dat de keurmeester van de merkinvoerder van het basismateriaal steeds mee de voorzetapparatuur keurt; voor keuring komen uitsluitend in aanmerking alle merken voorzetapparatuur waarvan de invoerder lid is van SIGMA, op dit ogenblik zijn dit nog uitsluitend Kaup en Meyer ! Voor Batterijen & Batterijladers geldt dat uitsluitend de batterij-leveranciers (alleenrecht) lid van SIGMA bevoegd zijn om de batterijen en batterijladers (van het eigen exclusief merk) te keuren; voor keuring komen uitsluitend in aanmerking alle merken batterijen en batterijladers waarvan de leverancier
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
lid is van SIGMA, op dit ogenblik zijn dit voor de batterijen zelf bv. tot nu toe uitsluitend Celectric (Sunlight), Emrol (EDrive), Enersys (Hawker) en Hoppecke (Hoppecke). Streefdoel is steeds om keuring te laten samenvallen met R&M, indien niet mogelijk dient de keuring separaat te gebeuren, onafhankelijk van R&M en met voorrijkosten. Dealers I.v.m. een SIGMACert toegangs- en bevoegdheidsdelegatie vanwege importeur aan dealers zal de dealer telkens worden geïnitialiseerd als een virtueel SIGMA-lid met een eigen machinepark, eigen import van machines of keuringen en de mogelijkheid zelf keuringen te accepteren: de
importeur lid van SIGMA volgt deze dealer op, delegeert meer verantwoordelijkheid, zonder daarbij het volledige machinepark open te stellen. Motrac deed het nodige voor Van den Dorpe, Motrac Dealer en nu ook binnen SIGMACert aangemaakt als ‘virtual SIGMA member’. Operationeel is alles gestart. Per eind 2011 stuurden 17 leden-ondernemingen waarvan 14 uit Sectie LT en 3 uit Sectie BB hun SIGMACert STARTUP aanvraag door aan SIGMA en ontvingen hun respectievelijke toegangscodes tot de SIGMACert productie-omgeving www.sigmacert.twiska.com. Heden hebben 8 SIGMA-leden uit sectie LT en 2 SIGMA-leden uit sectie BB samen 5045 stickers aangeschaft.
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
47
Overzicht status opleidingen keurmeester / back-office, hoeveelheid aangekochte stickers + afgeleverde logins productie-omgeving naar SIGMA-lid. Company
Ready
Audited
Back-Office Opgeleid
1
1
20
16
100
ja
ja
3
1
100
ja
ja
CELECTRIC BV
1
0
CREPA Belgium BVBA
21
2
CROWN HANDLING NV
6
3
ja
DE BRUYCKER NV
2
1
ja
DECEUNINCK HENDRIK BVBA
3
2
EMROL BVBA
1
1
ENERSYS
4
2
HILAIRE VAN DER HAEGHE NV
5
2
HOPPECKE Belgium NV
9
1
MABO-LIFTING NV
10
1
MATERMACO NV
11
2
MERLO IMPORT BENELUX TESTCENTRUM DE LILLE
0
1
MOTRAC HANDLING & CLEANING NV SA
67
11
1850
ja
ja
291111
STILL NV SA
54
3
650
ja
ja
291111
THERMOTE & VANHALST
1
0
TMHBE NV SA
41
3
2000
ja
ja
TORFS MACHINERY NV
1
2
50
ja
ja
Van den Dorpe - Motrac dealer
5
0
ATLET
2
0
BT Europe
2
0
CC Heftrucks
2
0
Compact Machinery
1
0
Crown Int Transport
0
1
EDUCAM Service
0
3
FEDERAUTO
3
1
ACD HANDLING NV SA BARLOWORLD HANDLING NV BIA NV
Havelange
0
1
Heftruck Service Limburg HSL
1
0
KIWA Belgium
1
0
SIGMA
1
1
279
62
Aantal Stickers besteld
Login SIGMACert ontvangen
Keurmeesters Opgeleid
BB
ja BB
ja 100
30
ja
ja
ja BB ja
ja 50
ja
ja
ja 115
ja
ja
ja
LT + BB BB
BB
ja
5045
18
10
2
5
De leden-ondernemingen van SIGMA die met machinekeuring starten moeten oog hebben voor de organisatie van hun back-office en voor de opbouw van een zorgsysteem (planningstructuur, opvolging competentie keurmeesters, … ). Een standaard SIGMACert Handboek, verder uit te werken op maat van de onderneming, is beschikbaar op www.sigmacert.be. Van belang zal zijn om vooral de technische afdeling van de invoerder goed te betrekken in de operationele fase: hoe bijvoorbeeld de keur optimaal laten samenlopen met R&M, onderhoud & herstelling ? Als basisvereiste om te kunnen overgaan tot keuren dient binnen de onderneming minstens 1 persoon de EDUCAM-opleiding Keurmeester te hebben gevolgd. EDUCAM had eind mei 2012 inmiddels 279 keurmeesters en 62 back-office medewerkers opgeleid. EDUCAM-Opleidingsmodules Keurmeester (1 dag), Back-Office (1 dag) worden ‘ongoing’ ingepland (initiatief EDUCAM) sedert september 2011 + indien voldoende interesse, Sales Force (0,5 dag) vanaf medio 2012 ? Elke module legt SIGMACert als systeem uit en voorziet in eigen accenten in functie van de doelgroep. De Keurmeesteropleidingen zijn in geen enkel opzicht checklistgebonden, d.w.z. dat iedere opleiding alle checklists (heftruck, voorzetapparatuur, batterij, batterijlader, graafmachine, wiellader) toelicht (behalve mogelijk onderscheid LT / BB). Uitgaande van de professionaliteit van aan de opleidingen participerende technici, zijn de opleidingen niettechnisch van aard en volledig gefocussed op toepassing van het SIGMACert keuringssysteem zelf. SIGMACert opleidingen bestaan in Open Sessies hetzij onder de vorm van In-House sessies. EDUCAM gaf aan dat deelnemers aan de opleidingssessies doorgaans wel een meer technische opleiding verwachten. SIGMA-leden moeten hun deelnemers uitdrukkelijker briefen dat dit niet kan: de opleiding is niet merkgebonden en wil het SIGMACert systeem uitleggen, niet in de plaats treden van de professionals-technici die
merkspecifiek instaan voor een stringente ‘groenoranje-rood’-beoordeling en het toekennen van de SIGMACert zegelsticker. EDUCAM heeft eind vorig jaar alle SIGMA-leden gecontacteerd en bezocht en verwacht dat SIGMAleden spontaan contact opnemen i.v.m. gesloten (in-house) hetzij open opleidingssessies (op locatie) Keurmeester resp. Back-Office. Open sessies worden ingepland vanaf dat in totaal 8 deelnemers (uit verscheidene leden-ondernemingen) aangemeld zijn, in het andere geval blijven diegenen die zich al hebben aangekondigd op de wachtlijst. EDUCAM kijkt uit naar elke spontane vraag om opleiding (gesloten in-house opleiding af te spreken of individuele inschrijvingen op de open sessies) – Tel 02 778 63 30 • EDUCAM-Opleidingsmodules Keurmeester (1 dag) • EDUCAM-Opleidingsmodules Back-Office (1 dag) Opleidingen zijn tot nader order onbeperkt in de tijd geldig, niettemin zullen op langere termijn mogelijk updates worden voorzien, rekening houdend met de intrinsieke SIGMACert systeem-evolutie dan wel evolutie in vigerende wetgeving. SIGMA ontvangt van EDUCAM op maandbasis de update van de gerealiseerde en geplande opleidingen inclusief het overzicht van alle deelnemers. Opleidingscertificaten worden verzorgd en digitaal afgeleverd door EDUCAM: de originele certificaten worden naar de deelnemers gestuurd op hun privéadres, een copie (op papier) wordt toegestuurd aan de ondernemingen die hun medewerkers lieten deelnemen aan de opleiding. Dit met terugwerkende kracht, zodat alle bedrijven van al hun medewerkers die reeds SIGMACertopleidingen volgden , een kopie van het certificaat zullen ontvangen. De administratie rond het zgn. Opleidings-CV blijft de verantwoordelijkheid van de werkgever (cf. CAO PC 149.04).
48
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
49
Heftrucks
Voorzetapparatuur
Trend-analyse keuringsresultaten
Trend-analyse keuringsresultaten
65.000 60.000 60.000 55.000 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0
1.320 304 297 2011
Groen gescoord
74
21 21 2011
2012
Oranje gescoord
Rood gescoord
62.510 15.001
2012
Groen gescoord
Niet van toepassing
Trend-analyse scores keuringspunten 65.000 60.000 55.000 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0
Voor de heftrucks zijn er 47 keuringspunten. In 2012 werden tot nu toe 1330 keuringen uitgevoerd hetzij 62.510 keuringspunten gecontroleerd. Van die 62510 keuringspunten werden er 15001 als ‘niet van toepassing’ gescoord. Dat wordt weergegeven in lichtblauw in beide grafieken. Er blijven dan nog 47509 keuringspunten ‘wel van toepassing’.
74
75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
1.330
Keuringsresultaten – cf. www.sigmacert.twiska.com
Oranje gescoord
Rood gescoord
Niet van toepassing
Trend-analyse scores keuringspunten
4.500 4.000 3.500
3.339
3.000
Het is gelijkaardig voor de globale keurings resultaten: van de 1330 keuringen werden er 1320 globaal ‘groen’ gescoord; je kan in de grafiek nog net onderscheiden dat van de resterende 10 de meeste ‘oranje’ gescoord werden. Tom Turelinckx - Twiska
Die minderheidsaantallen zijn te klein om in de grafiek op schaal te kunnen weergeven of aflezen. Het gaat hier immers om een trend-analyse die
5.032
5.000
In de eerste grafiek wordt weergegeven dat er daarvan 47457 ‘groen’ gescoord werden. Er zijn dus 52 keuringspunten die ‘oranje’ of ‘rood’ gescoord werden. In de tweede grafiek wordt weergegeven dat voor 47.482 punten geen interventie uitgevoerd werd. Er zijn dus 27 punten waarvoor wel een interventie uitgevoerd werd.
de grote lijnen weergeeft: de punten die van toepassing zijn, worden meestal ‘groen’ gescoord, en er wordt meestal geen interventie voor uitgevoerd.
2.500 47.457
1.500
14.288 3.111
1.000
11.140
500
2011
Groen gescoord
0
2012
Oranje gescoord
Rood gescoord
62.510 15.001
1.428 1.693
1.076 352
2011
Groen gescoord
Niet van toepassing
Trend-analyse interventies keuringspunten 65.000 60.000 55.000 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0
2.000
2012
Oranje gescoord
Rood gescoord
Niet van toepassing
Trend-analyse interventies keuringspunten 5.032
5.000 4.500 4.000 3.500
3.339
3.000 2.500 47.482 14.286 3.111
1.500
1.428
1.000
11.165
500
1.076
2011
Geen interventie
50
2.000
2012
Interventie
Niet van toepassing
0
1.693
352
2011
Geen interventie
2012
Interventie
Niet van toepassing
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
51
Na de EDUCAM-opleiding volgt de verdere procedure voor opstart van SIGMACert: 1) Indienen noodzakelijke informatie betreffende uw onderneming op basis van document Aanvraag SIGMACert START-UP via SIGMA 2) Na initialisatie door SIGMA, ontvangt de door u opgegeven Access Manager per e-mail een Toegangsrecht (Access Codes) tot de zgn. SIGMACert-productie-omgeving 3) Uw Access Manager kan on-line op de SIGMACert productie-omgeving www.sigmacert.twiska.com Vervolgens kan u op basis van de stickerprocedure, labelstickers en zegelstickers bestellen bij leverancier Art-B NV. De geldigheidsperiode van een keuring is standaard 12 maanden. Geldigheid Zegelsticker 1 jaar houdt rekening met een absolute minimumfrequentie van keuring; niets belet op kortere termijn te keuren volgens de bedrijfsintensiteit van de machine: de invoerder adviseert zijn klant naargelang de machine en zal de keuringsfrequentie hiermee aligneren; de sticker is en blijft standaard telkens (dus maximaal) 1 jaar geldig vanaf de laatste keuringsdatum. Na de START-UP dient volgens de overeenkomsten binnen de 6 maanden vanaf de datum van invoering van de 1ste keuring in de productie-omgeving een SIGMACert-audit plaats te vinden (initiatief KIWA Belgium NV). Op 29.11.11 werden bij Still en Motrac Handling & Cleaning 2 proef-audits gehouden met als doel inhoud, duurtijd en frequentie van toekomstige audits in te schatten, ook in functie van een definitieve finalisering van de SIGMACert norm. Audit-kosten, rekening houdend met een verschil in audit-last van grotere t.o.v. kleinere bedrijven worden gedragen door de leden-ondernemingen. Steekproefkosten (steekproeven op gerealiseerde keuringen) blijven omwille van de neutraliteit ten laste van SIGMA. Audits zullen in eerste instantie betrekking hebben op nieuwe toestellen, vervolgens ook op occasies en toestellen voor korte-en lange-termijnverhuur. De audit wordt streng neergezet en niet vrijblijvend gelaten, naast een systeem-evaluatie wordt er met een voldoende aantal personen binnen de organisatie (planner, magazijniers, workshop manager, keurmeesters) gesproken om de praktijk
52
te toetsen. Elk SIGMA-lid ontvang vanwege KIWA vooraf de nodige instructies. De klemtoon ligt op aantoonbare betrokkenheid van de hele organisatie inclusief directie. Onmiddellijke voordelen van SIGMACert voor de importeur-leverancier: een betere opvolging van het machinepark, gebruik van originele wisselstukken, sneller opsporen van mankementen, regelmatig en geïntensifieerd klantencontact, gestructureerde informatie over het machinepark. Onmiddellijke voordelen van SIGMACert voor de klant-gebruiker: een betere opvolging van het machinepark, sneller opsporen van mankementen, gestructureerde informatie over het machinepark, machines zijn veiliger, een gedocumenteerd systeem dat machines gevolgd en onderhouden worden, keuring en herstelling in één interventie, ook voor complexere machines. Voordelen voor de gemeenschap: machines zijn veiliger, minder ongevallen, minder onnodige verplaatsingen. Heftrucks, voorzetapparaten, tractiebatterijen, laadstations voorzien van een SIGMACert© zegelsticker zijn veilig.
Ter gelegenheid van easyFairs’ PROlogistics op 26 en 27 september 2012 zal in Brussels Expo de door Blits georganiseerde National Forklift Competition de gelegenheid bieden om, in alternatie met de competities, in een aparte zone, op 3 vaste tijdstippen per dag, met name om 12u00, 14u00 n 15u30, op reserve-toestellen real-time veiligheidsinspecties uit te voeren. SIGMACert wil hiermee onder de aandacht komen van het bredere publiek, met name van de National Forklift Competition-finalisten zelf, van veiligheidschefs en van preventie-adviseurs.
representatieve leden-ondernemingen bestaande Management, Technische en ITC-Stuurgroep, mee instaan voor de verdere ontwikkeling en continue upgrading van het concept. Bedoeling is om op zo kort mogelijke termijn het zgn. SIGMACert College van Deskundigen samen te brengen voor een startvergadering (implicatie goedkeuring norm + aanzet tot bepaling van een werkingsreglement voor het College van deskundigen) , getracht wordt om de nodige representativiteit en voltalligheid van bij het begin te maximaliseren.
Een representatief College van Deskundigen zal worden samengebracht met de intentie over het systeem te waken en permanent bij te sturen waar nodig: SIGMA zal een aantal leden-ondernemingen afvaardigen, de representativiteit waarborgen, mogelijk het voorzitterschap opnemen, KIWA Belgium NV zal het secretariaat verzorgen, verder zal het College worden opengetrokken naar o.m. vertegenwoordigers van gebruikers van machines, actoren rond veiligheid en relevante overheidsinstanties. Vanuit hun expertise zullen het op te richten College van Deskundigen en de reeds uit technisch(-commerciële) specialisten uit een aantal
Graag verwijzen we m.b.t. de problematiek van CE-niet-conforme machines naar AGORIA, en har ondersteunende rol in de distributie van nieuwe CECE-folders, met de bedoeling klanten te informeren over hoe ermee om te gaan. Een en ander sluit perfect aan bij wat SIGMA met SIGMACert voor ogen heeft, zodat hier mogelijk synergieën kunnen worden ontwikkeld. I.v.m. non-compliant machinery werden aldus een aantal CECE-folders via AGORIA toebedeeld en op www.sigmafederation. be opgenomen. In het bijzonder werd nog de ‘CECE Leaflet on risk of non-compliant construction machinery’, recent toegevoegd.
Graafmachines en wielladers voorzien van een SIGMACert© zegelsticker zijn veilig. M.a.w. voor een beperkte kost (opleiding keurmeester & back-office, aankoop stickers en 1 jaarlijkse audit door KIWA), een gemaximaliseerde veiligheid en operationaliteit van arbeidsmiddelen, conform (inter)nationale voorschriften (de jaarlijkse controle is verplicht). De grotere marktspelers verspreiden de informatie rond SIGMACert al volop via hun interne huisbladen en websites. Uit de sectie Lift-Trucks staan Motrac Handling & Cleaning, Still & Toyota Material Handling Belgium als grootste marktspelers en baanbrekers open om iedereen persoonlijk wegwijs te maken, ervaring te delen en te tonen hoe zij intern SIGMACert organiseren en operationaliseren. Leden kunnen hiervoor ten allen tijde met hun resp. backoffices contact opnemen en ter plaatse het systeem gaan ontdekken, zodat zij zelf makkelijker aan de slag kunnen.
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
What do you risk when you use, buy or sell a non-compliant construction machine?
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
53
Con-Ser-T Actie ‘Construction Service Technician’.
woonplaats, vestiging van de onderneming van hun keuze, dan wel nabijheid van hun school. Construction Service Technician? Contact us. www.sigmafederation.be
SIGMA Enquête schaarste aan service-technici Construction Service Technician ? Contact Us.
Con-Ser-T is een initiatief van SIGMA en staat voor Construction Service Technician. Con-Ser-T wil jonge mensen met technische bagage en met passie voor technologie attent maken op de bijzondere aantrekkelijkheid en dynamiek van onze sector.
Bij de vorige sociale onderhandelingen werd op vraag van SIGMA en vanwege de vakbonden bij wijze van gentleman’s agreement weerhouden ‘een onderzoek te zullen voeren naar de loopbanen van service techniekers’ (in- en uitstroom).
Con-Ser-T roept dan ook alle jonge technici, maar ook hun meer ervaren collega’s op, wij roepen scholen, leerlingen, studenten uit het technisch onderwijs, alle pas afgestudeerden met technische oriëntatie, ook de jonge ingenieurs, actief op, om spontaan contact te zoeken met onze ondernemingen, die hun met alle plezier alles zullen vertellen over onze sector, hun bedrijf, hun producten en op uw vraag instaan voor machine-demonstraties waarbij de hantering van laptop, gps, diagnose-apparatuur, datatransmissie via sim-kaarten … steeds centraal staat.
Een enquête onder de SIGMA-leden naar leeftijdspiramide en naar opleidingsniveau met kwantificering van de verwachte in- en uitstroom over 5, 10 en 15 jaar in binnendienst en buitendienst leek aangewezen. Hoeveel vacatures voor service techniekers bleven openstaan per 31.12.11 ? Wat is het aantal extra service techniekers (bovenop de vacatures per 31.12.11) die de onderneming kan inschatten te zullen aanwerven louter op basis van ondernemingsgroei in de loop van 2012-2016, 2017-2022, 2023-2027 ?Wat is het aantal service techniekers dat beroep doet op een vorm van verminderd werken (thematisch verlof) per 31.12.11 ? Hoeveel service techniekers gaan de onderneming wegens (pre)pensionering definitief verlaten in de loop van de eerstvolgende 5 jaar, de 5 jaar daarop, en de 5 jaar dààrop ? In parallel: hoe dit knelpuntberoep opnieuw aantrekkelijker maken, inzonder voor jonge technici ? Buitendiensttechnici werken doorgaans in moeilijke omstandigheden, zijn hoger opgeleid op steeds complexere machines. Scholen bieden of mechanica, of elektriciteit of hydraulica opleidingen maar niet de benodigde combinatie; automechanica is als opleiding onvoldoende compleet. Hoe alternatief omgaan met vergrijzing, einde loopbaanbegeleidings-formules, de quasi onbetaalbaarheid van het tijdskrediet, de prepensioenregelingen, het aanbieden van alternatieve functies op medische gronden etc. ?
Studenten kunnen aansluitend inpikken op een afstudeer- of stagetraject in functie van hun
SIGMA en FEDERAUTO willen graag het dossier voor de volgende sociale onderhandelingen 2013
Importeurs van machines houden er doorgaans een uitgesproken performante organisatie op na en bieden dan ook alle kansen op de meest boeiende jobs en loopbanen, ook dus als Construction Service Technician, technicus in de binnen- of buitendienst. Een gedegen kennis van mechanica, elektronica, elektriciteit, hydraulica, pneumatica, liefst in combinatie met actieve talenkennis, zijn basisingrediënten om in onze branche, courante high-tech interventies te realiseren op steeds complexere machines en technologieën.
54
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
voorbereiden door deze enquête te houden. Bedoeling is de vakbonden te ontmoeten vanaf september 2012.
beschikking voor verdere vragen en ondersteuning bij het invullen van de desbetreffende Excel-file en de 40 open vragen van de Word-file.
De enquête loopt in juni 2012 en heeft 2 objectieven.
De info wordt vertrouwelijk verwerkt binnen SIGMA en FEDERAUTO. Resultaten worden van zodra verwerkt in algemene termen teruggekoppeld aan alle deelnemers.
Objectief 1 = Sociaal Overleg Objectief 2 = voeren van een sectorieel personeelsbeleid mits aansturen op maatregelen om de structurele instroom van service techniekers te verbeteren De vragen en bemerkingen in deze enquête zijn het resultaat van een brainstorming ‘loopbanen service technici’ gerealiseerd met volgende personen Human Resources & Customer Service De Bruycker Ann Sterckx, HR Manager Tel 059 70 30 05 De Bruycker Frank Baert, Hoofd Technische Dienst Tel 059 70 30 05 Bergerat Monnoyeur Karen Renaer, HR Director Tel 02 689 22 11 Motrac Handling & Cleaning Raf Wellens, HR & Purchase Manager Tel 03 360 11 11 Still Wim van Orshoven, Directeur Service-afdeling Tel 03 360 62 00 TMHBE Marina Rooms, HR Manager Tel 03 820 76 00 TMHBE Peter De Wolf, Customer Service Manager Tel 03 820 76 00
Volgende initiatieven kunnen vervolgens aansluiten op de enquête: 1) Sociaal overleg 2) Samenstelling SIGMA HR, Marketing en Customer Service + EDUCAM Werkgroep ‘imago beroep service technieker’ en ‘instroom genereren’ 3) Actie gericht op het tegengaan van een verminderende structurele instroom vanuit het technisch onderwijs 4) Uitwerking stimuli doelgroepen 5) Uitwerking (loopbaan)perspectieven jonge service techniekers
Betrokkenen wijzen graag op het belang van de enquête, het initiatief is geënt op bewaking van de continuïteit, kwaliteit en veerkracht van onze sector. In het belang van alle leden-ondernemingen wordt gehoopt op een zo hoog mogelijke kwantitatieve en kwalitatieve respons, opdat de resultaten voldoende representatief zouden zijn om conclusies te kunnen trekken en adviezen te kunnen formuleren. Hogergenoemden houden zich telefonisch ter
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
55
Beurzenbeleid
De 2-jaarlijkse vakbeurs PROlogistics, the Tradeshow for the Total Supply Chain, de vakbeurs bij uitstek voor optimalisering van bedrijfsprocessen met betrekking tot de goederen-, kosten- en informatiestromen, bundelt op 26 & 27 september 2012 in Brussels Expo opnieuw alle trends en ontwikkelingen binnen de logistieke sector en rond goederenbehandeling. Van warehousing, intern en extern transport tot datacaptatie. Dit alles volgens de inmiddels vertrouwde easyFairs formule, die voorziet in een lowcost en all-in modulair concept: machines worden tot 6m hoog gedemonstreerd op standen met een oppervlakte tot 100 m2. De professionele federatie SIGMA, die o.m. de invoerders gespecialiseerd in materieel voor goederenbehandeling groepeert, ondersteunt deze beurs ten volle. Innovatieve technologieën, een efficiënte intralogistiek en het toenemend belang van een ecologische voetafdruk worden doorgaans op deze beurs geaccentueerd. Bijzondere aandacht zal o.m. gaan naar de nationale vorkheftruckwedstrijd, waarop heftruckchauffeurs hun behendigheid en het belang van een veilige attitude kunnen onderstrepen. Blits, het adviesbureau bij uitstek dat opleidingen aanbiedt over veiligheid en preventie op het werk, organiseert het event dit jaar in Hal 4 en op 1 parcours. De 1ste beursdag 26.09.12 is voorbehouden voor reachtruck competitie en de 2de beursdag 27.09.12 voor vorkheftruck competitie. In alternatie met de competities, zullen in een aparte zone, op een 3-tal vaste tijdstippen per dag, op reserve-toestellen real time veiligheidsinspecties worden uitgevoerd. SIGMACert, de nieuwste Belgische veiligheidskeur - www.sigmacert.be – wil hiermee onder de aandacht komen van het bredere publiek, met name van de National Forklift Competition-finalisten zelf, van veiligheidschefs en van preventie-adviseurs.
56
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
Kortrijk Xpo, 07-11.09.2011 De 34ste InternationaleVakbeurs voor Bouwmachines liet meer dan 350 trouwe exposanten in enkele dagen tijd 38819 vakmensen en professionele bezoekers ontmoeten, hetzij 4,3 % meer dan ter gelegenheid van de vorige editie (37222 in 2009), toch een record wanneer we de 40190 bezoekers van 2007 even buiten beschouwing laten. Op de Matexpo-openingsplechtigheid van 6 september werd alvast en voor het eerst een Green Award toegekend aan Nanoweld BVBA voor een generator met hoge efficiëntie en laag energieverbruik van het merk Javac, een Innovation Award werd toebedeeld aan MATERMACO NV voor de Material Handler Wheel Excavator LIEBHERR type A934C ERG, een mobiele kraan met energierecuperatiecilinder en lichtgewicht arm. Vervolgens werd een Award voor ‘20 deelnames aan MATEXPO’ uitgereikt aan liefst 4 SIGMA-leden: TRAMAC, LUYCKX, BERGERAT MONNOYEUR en BIA. TransportMedia lanceerde ter gelegenheid van Matexpo opnieuw een uitzending BOUW.TV op Kanaal Z. Dries Van Haut (Van Haut NV), voorzitter van de professionele groepering van importeurs van machines voor burgerlijke bouwkunde, bouw en goederenbehandeling SIGMA, lichtte de gloednieuwe Belgische veiligheidskeur SIGMAcert (www.sigmacert.be) toe. Met het initiatief ConSer-T bracht SIGMA de bijzondere aantrekkelijkheid en dynamiek van onze sector in de aandacht met een oproep aan alle technisch gekwalificeerden om spontaan kontakt te zoeken met onze ledenondernemingen (www.sigmafederation.be).
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
57
1. Evolutie van het tewerk gesteld personeel (SIGMA-leden)
Internationale vertegenwoordiging
Opnieuw stijgende tewerkstellingscijfers in 2011
SIGMA was tot voor kort lid van ECED, the European Confederation of Equipment Distributors – www. eced-association.org. De toegevoegde waarde van het ECED-lidmaatschap werd echter danig ter discussie gesteld, eenmaal de secretariaatsfunctie werd neergelegd en nadat een nieuwe Raad van Bestuur niet werd verkozen op de Algemene Vergadering van 27.05.11. Besloten werd het SIGMA-lidmaatschap tot nader order op te schorten. ECED zou niettemin de nationale en internationale belangen vanuit een juiste invalshoek kunnen helpen verdedigen m.b.t. de problematiek van parallelle import, mededinging, distributiecontracten, verhuur, veiling (auction & e-commerce), garantievoorwaarden en end-of-life equipment, vehicles & machinery.
SIGMA was eerder eveneens aangesloten bij RF Belgium (Road Federation Belgium - www. rfbelgium.be, op haar beurt zelf lid van European Union Road Federation (ERF te Brussel - www.erf. be) en International Road Federation (IRF te Genève - www.irfnet.org).
Arbeiders
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
en
2010
2011
Verschil in % 2011 - 2010
1.440
1.538
6,81%
Bedienden
1.307
1.369
4,74%
Totaal
2.747
2.907
5,82%
2010
2011
Verschil in % 2011 - 2010
566.838.467
713.366.211
25,85%
47.653.838
46.271.877
-2,90%
2. Evolutie van de omzet (SIGMA-leden) in €
Burgerlijke bouwkunde / Bouw Bekisting Goederenbehandeling Totalen
58
omzetcijfers
398.237.738
456.460.095
14,62%
1.012.730.043
1.216.098.183
20,08%
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
59
evolutie kerncijfers sigma
De economische ontwikkeling in de markt van materieel voor Burgerlijke Bouwkunde, Bouw en Goederenbehandeling (exclusief bekisting)
Evolutie tewerkstelling Sigma-leden 3250
Jaar
Aantal
3000
in €
2750 2500 2250 2000 1750 1500
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Jaar
Evolutie omzet burgerlijke bouwkunde in €
Omzet
Omzet in de sector Goederenbehandeling
Tewerkstelling SIGMA
Jaarlijkse evolutie in %
in €
Jaarlijkse evolutie in %
Aantal
Jaarlijkse evolutie in %
Index der consumptieprijzen Basis 74/75
Jaarlijkse evolutie in %
1984
128.089.162
13,4%
65.322.993
16,4%
1.345
-0,10%
194,11
5,3%
1985
165.187.271
29,0%
79.427.019
21,6%
1.547
15,0%
201,92
4,0%
1986
149.691.373
-9,4%
91.088.823
14,7%
1.595
3,1%
203,11
0,6%
1987
186.004.130
24,3%
98.814.325
8,5%
1.465
-8,2%
206,05
1,4%
1988
225.542.750
21,3%
112.261.136
13,6%
1.512
3,2%
210,01
1,9%
1989
420.675.163
86,5%
138.926.175
23,8%
1.792
18,5%
217,59
3,6%
1990
420.088.176
-0,1%
175.866.747
26,6%
1.912
6,7%
225,18
3,5%
1991
362.762.327
-13,6%
155.304.153
-11,7%
1.752
-8,4%
231,45
2,8%
1992
352.315.772
-2,9%
161.362.398
3,9%
1.958
11,8%
237,01
2,4%
1993
344.935.238
-2,1%
131.994.452
-18,2%
1.906
-2,7%
243,53
2,8% 1,8%
1994
365.758.343
6,0%
154.994.063
17,4%
1.920
0,7%
247,90
1995
384.046.267
5,0%
167.703.564
8,2%
1.979
3,1%
251,55
1,5%
800000000
1996
365.997.338
-4,7%
174.411.687
4,0%
2.024
2,3%
257,90
2,5%
1997
387.957.159
6,0%
197.957.258
13,5%
2.125
5,0%
260,86
1,1%
600000000
1998
450.030.293
16,0%
273.827.476
38,3%
2.160
1,6%
262,38
0,6%
1999
520.868.371
15,7%
285.787.198
4,4%
2.275
5,3%
267,48
1,9%
2000
617.749.870
18,6%
318.652.723
11,5%
2.432
6,9%
274,16
2,5%
2001
599.835.126
-2,9%
307.499.895
-3,5%
2.594
6,7%
280,14
2,2%
2002
533.853.282
-11,0%
283.514.907
-7,8%
2.584
-0,4%
283,98
1,4%
2003
508.228.057
-4,8%
318.708.797
12,4%
2.556
-1,1%
288,92
1,7%
2004
548.886.289
8,0%
331.927.000
4,1%
2.572
0,6%
295,49
2,3%
1000000000
400000000 200000000
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Jaar
Evolutie omzet goederenbehandeling in € 500000000 400000000
Omzet
Omzet in de sector Burgerlijke Bouwkunde en bouw
658.663.560
20,0%
361.800.440
9,0%
2.645
2,8%
304,03
2,9%
719.128.875
8,4%
383.870.267
6,1%
2.778
5,0%
309,01
1,6%
2007
803.402.550
11,7%
413.812.140
7,8%
2.967
6,8%
318,57
3,1%
2008
819.470.600
14,0%
486.643.070
26,8%
2.968
0,0%
326,94
2,6%
2009
561.337.361
-31,5%
378.121.665
-22,3%
2.754
-7,2%
327,79
0,3%
2010
566.838.467
0,98%
398.237.388
5,32%
2.747
-0,3%
337,00
2,8%
2011
713.366.211
25,85%
456.460.095
14,62%
2.907
5,8%
349,75
3,5%
Sectie BB: doorgaans was 2011 een goed jaar, quid 2012 ? Sectie LT: voor 2012 wordt de nieuwmarkt stagnerend tot licht dalend ingeschat op 8000 à 8200 stuks (SIGMA). Objectieve cijfers duiden op stabilisatie daar waar subjectieve gevoelens enige haalbaarheid doorgaans in twijfel trekken. Op dit ogenblik loopt het niet ‘slecht’, maar voorspellingen blijven moeilijk. Zal de crisis uit-faden ?
300000000 200000000 100000000
2005 2006
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Jaar
60
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
61
SIGMA vzw asbl Algemene Vergadering – Assemblée Générale Voorzitter – Président: D. Van Haut Leden – Membres: 77 Raad van Bestuur – Conseil d’Administration Voorzitter – Président: D. Van Haut Bestuurders – Administrateurs: 10
Sectie – Section
Sectie – Section
Burgerlijke Bouwkunde / Bouw Génie Civil / Construction
Goederenbehandeling Manutention / Lift-Trucks
Voorzitter – Président: D. Vandermeulen Leden – Membres: 41+6
Raad van Bestuur 2010-2013 © Bouwkroniek De Raad van Bestuur van SIGMA 2010-2013 (v.l.n.r.): erevoorzitter Jean Vanderhaeghe, algemeen secretaris Serge Hollander, vicevoorzitter Geert De Bruycker (De Bruycker), ), Chris Mathijs (Manitou Benelux), voorzitter sectie goederenbehandeling Jean-Paul Dubois (Still), voorzitter Dries Van Haut (Van Haut), voorzitter sectie burgerlijke bouwkunde / bouw David Vandermeulen (Bergerat Monnoyeur), Luc Smeets (Toyota Material Handling Belgium), Eric Maertens (Barloworld Handling), Jean-Pierre De Coninck (Bia), Kris Vochten (VCM Belgium), René Danielsson (Motrac Handling & Cleaning). Jean-Christophe Smeets (Hilaire Van Der Haeghe) ontbreekt hier op de foto.
Raad van Bestuur 2007-2010 © Bouwkroniek De Raad van Bestuur van SIGMA 2007-2010 (v.l.n.r.): Daniel Tordeur (Matermaco), Geert De Bruycker (De Bruycker), Chris Mathijs (Manitou Benelux), René Danielsson (Motrac Handling & Cleaning), erevoorzitter Jean Vanderhaeghe, voorzitter sectie goederenbehandeling JeanPaul Dubois (Still), voorzitter Luc Smeets (Toyota Material Handling Belgium), Kris Vochten (VCM Belgium), voorzitter sectie burgerlijke -bouwkunde / bouw Dries Van Haut (Van Haut), algemeen secretaris Serge Hollander. Jean-Christophe Smeets (Hilaire Van Der Haeghe) ontbreekt op de foto.
62
SIGMA - Economisch Dossier 2012 - Algemene Vergadering & Persconferentie 15 juni 2012
Voorzitter – Président: J.-P. Dubois Leden – Membres: 28+6 Subsectie – Subsection
Generatoren Générateurs
Leden – Membres: 2+5
Eindredactie: FEDERAUTO vzw Jules Bordetlaan 164 1140 Brussel Tel +32 (0) 2 778 62 00 Fax +32 (0) 2 778 62 24 Philippe Decrock - Directeur Studiedienst Fabienne Guns - Statistiek & Studiedienst Serge Hollander - Algemeen Secretaris SIGMA Publicatie: Vanden Broele www.federauto.be www.sigmacert.be www.sigmafederation.be