Echoscopie tijdens de zwangerschap
ONDERZOEK
Echoscopie tijdens de zwangerschap Tijdens je zwangerschap kunnen we met een echo het kindje in je buik bekijken. Een echoscopie is een beeldvormende techniek die werkt met geluidsgolven: organen in het lichaam worden hierdoor zichtbaar. Ook een ongeboren baby kan dus worden gezien. Een echoscopie kan door een echoscopist, een verloskundige, arts-assistent, arts-echoscopist of een gynaecoloog worden uitgevoerd. Tijdens het onderzoek geeft de echoscopist je uitleg over wat er precies te zien is. In de praktijk en uit wetenschappelijk onderzoek zijn tot nu toe geen nadelige of schadelijke effecten bekend van echoscopie tijdens de zwangerschap. Hoewel wij echoscopisch onderzoek dan ook als ongevaarlijk voor jou en je kindje beschouwen, zien wij het wel als een medisch onderzoek waar een reden voor moet zijn Redenen voor een echo later in de zwangerschap kunnen zijn: • het controleren van de groei van het kindje; • het controleren van de hoeveelheid vruchtwater; • het bekijken van de ligging van het kindje; • het vaststellen van de plaats van de placenta.
Wanneer een echo? Waarom kan een echo vroeg in de zwangerschap nodig zijn? • Om vast te stellen dat het hartje klopt; • Om vast te stellen dat de zwangerschap in de baarmoeder zit en niet daarbuiten; • Om te zien of het een eenling- of meerlingzwangerschap is; • Om de zwangerschapsduur te controleren en de uitgerekende datum te bepalen.
1
In je zwangerschap kun je, als je dat wilt, gebruikmaken van twee extra echomomenten, namelijk van een combinatietest en/of een twintig-wekenecho. Bij een meerlingzwangerschap wordt standaard bij elke controle met de echo naar de kindjes gekeken.
De combinatietest Bij een van je eerste controles krijg je informatie over de combinatietest. Dit is een echo-onderzoek dat plaatsvindt tussen de 11 en 14 weken zwangerschap. Bij de nekplooimeting wordt het vochtschilletje in het nekje van het kindje gemeten. Samen met de waardes in het bloed dat bij de moeder wordt afgenomen en de leeftijd, wordt er een kansberekening geplaatst. Dit is een kansberekening op het krijgen van een kindje met het syndroom van Down. Ook berekenen we, als je dit wilt, de kans op het krijgen van een kindje met het syndroom van Patau (trisomie 13) en het syndroom van Edwards (trisomie 18). Vrouwen van 36 jaar of ouder in de 18e week van de zwangerschap komen in aanmerking voor deze nekplooimeting. Ook vrouwen die dan nog geen 36 jaar zijn kunnen gebruik maken van dit onderzoek. In dit geval zijn er kosten aan verbonden. Meer informatie over de combinatietest vind je in de aparte folder ‘Informatie over de screening op Downsyndroom’.
Vroege echo Allereerst bieden wij de vroege echo. Deze echo is altijd vaginaal en kan worden ingepland zodra je weet dat je zwanger bent. Je kunt ons direct bellen als je test positief is. We proberen de echo zo rond de 7 tot 8 weken zwangerschap (gerekend vanaf de 1e dag van je laatste menstruatie) in te plannen. Vaak kun je dan het hartje al zien kloppen. Ook kun je het kindje al zien. Er kan dan ook direct een eerste afspraak met de verloskundige, of als dat nodig is, met de gynaecoloog worden gepland. Na de eerste echo kan de echoscopist vertellen hoeveel weken je ongeveer zwanger bent. Het is dan nog wel te vroeg voor de definitieve bepaling van de uitgerekende datum. De echoscopist geeft aan de hand van de meting aan wanneer de 10 weken echo (termijnecho) moet plaatsvinden.
10 weken echo (termijnecho) Tijdens deze echo meten we de hoofdstuitlengte van je kindje nogmaals op. Aan de hand hiervan bepalen we de exacte zwangerschapsduur en de datum waarop je bent uitgerekend.
figuur 1: Kindje van 12 + 5 weken
2
De twintig-wekenecho
Onderzoek, GUO) en eventueel aanvullend onderzoek. Als je gebruikmaakt van de twintig-wekenecho nemen wij aan dat je alles wilt weten wat uit het onderzoek komt. Ongeveer de helft van de ernstige afwijkingen wordt herkend tijdens het echoscopisch onderzoek. Dit betekent dat ook als de echo goed is, er nog een kleine kans is dat je kindje wel een ernstige afwijking heeft. Als een echo herhaald moet worden, is dat meestal omdat de eerste keer niet alles gezien kon worden. Dat is ongeveer bij 5% van de echo’s het geval. Hierna vind je een lijst met aangeboren afwijkingen met daarbij de kans dat deze herkend worden tijdens het echoscopisch onderzoek bij twintig weken zwangerschapsduur. Meer informatie lees je in de folder ‘Informatie over de twintigwekenecho’.
Deze echo is in eerste instantie bedoeld om te kijken of het kindje geen open ruggetje of open schedel heeft. Verder kijken we of alle organen, voor zover mogelijk, goed zijn aangelegd. De meeste kinderen zijn gelukkig gezond, maar helaas hebben enkele kinderen problemen die ernstig kunnen zijn. Als je niet wilt weten of je kindje een aangeboren afwijking heeft, doe je er verstandig aan geen gebruik te maken van deze echo. Als de echo reden geeft tot zorgen, dan vertellen we je dat. Soms worden ook dingen gezien die afwijken van het normale beeld en waarvan de betekenis onduidelijk is. Dit kan veel onzekerheid geven. Ook omdat volledige informatie pas beschikbaar is na een uitgebreid echoscopisch onderzoek (Geavanceerd Ultrageluid
Afwijking Spina bifida (open ruggetje) Anencephalie Hydrocephalus * Hartafwijking Hernia diafragmatica Omphalocele/ gastroschisis Grote nierafwijkingen Afwijkende aanleg van botten van armen of benen Spasticiteit Autisme
Wat betekent het Zenuwweefsel beschadigd door niet gesloten zijn wervels Afwezig schedeldak Te veel water in het hoofdje Defect in spier die borstkas en buikholte scheidt Buikwanddefect Afwezige of abnormale nieren Afwezige of andersgevormde botten nooit te zien nooit te zien
* ontwikkelt zich soms later in de zwangerschap
3
Kans op herkenning 90%
99% 60% 25 - 50% 60% 90% 85% 90%
Liggingsecho
Pret-echo Voor uitgebreide foto- en filmopnamen van de zwangerschap in het bijzijn van familie, vrienden en/of kinderen kun je terecht bij Echolooks. Zij maken (tegen betaling) 2D, 3D en zelfs 4D pret-echo’s op de afdeling bij St. Antonius Alnatal in Nieuwegein. De echo’s worden gedaan door een goed opgeleide echoscopiste die gebruik maakt van de high-tech echo-apparatuur van St. Antonius Alnatal. Kijk voor meer informatie op www.echolooks.nl.
Rond de 36e week van je zwangerschap wordt een liggingsecho gemaakt. Dit wordt gedaan om met 100% zekerheid vast te stellen of de baby met zijn hoofd of billen naar beneden ligt.
Andere echo’s Daarnaast zijn er soms extra echomomenten waaronder:
Groeiecho’s
In- of uitwendige echo
Er zijn redenen voor het maken van extra echo’s om de groei van de baby beter te vervolgen. Bijvoorbeeld als je vorige kindje te klein of te groot was bij de geboorte of wanneer we met het voelen aan je buik (uitwendig onderzoek) onvoldoende zeker kunnen zijn van een goede groei.
Een uitwendige echo wordt door de buikwand gemaakt. De echoscopist beweegt daarbij met het echoapparaat over je buik. Vroeg in de zwangerschap kan vaak meer informatie gekregen worden via een inwendige echo. Dan wordt een dunne echogeleider in de vagina gebracht. Heb je moeite met deze vorm van inwendig onderzoek, meldt dit dan gerust bij degene die de echo maakt.
Geavanceerd Ultrageluid Onderzoek (GUO) Bij sommige vrouwen is bekend dat zij een verhoogde kans hebben op een kindje met een aangeboren afwijking. Bijvoorbeeld doordat zij medicijnen gebruiken, diabetes mellitus hebben of zelf geboren zijn met een aangeboren afwijking. Ook hun partner kan geboren zijn met een aangeboren afwijking. Bij andere vrouwen kan tijdens de twintig-wekenecho verdenking op afwijkingen ontstaan. In die situaties vindt extra uitgebreid echo onderzoek plaats (GUO). Dit onderzoek wordt verricht door een artsechoscopist of gynaecoloog. St. Antonius Alnatal verricht dit onderzoek in samenwerking met het Wilhelmina Kinderziekenhuis.
Geslacht van het kind Tijdens de echo wordt het soms, dus niet altijd, duidelijk wat het geslacht is van het kindje. Er worden geen extra echo’s gemaakt om het geslacht van het kindje te bepalen. De voorspelling van het geslacht door de echo is correct in 95% van de gevallen. Degene die bij jou de echo maakt, zal alleen maar het geslacht vertellen als je daarom vraagt. Er kunnen geen rechten worden ontleend aan de voorspelling.
4
St. Antonius Alnatal heeft een samenwerkingsverband met het WKZ/UMCU voor de non-invasieve prenatale diagnostiek.
5
St. Antonius Alnatal Telefoon 088 - 320 64 00 Telefoon spoed 088 - 320 64 11 (24 uur per dag bereikbaar)
[email protected] www.antoniusalnatal.nl
Locaties St. Antonius Alnatal St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn) St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein
6
Meer weten? Ga naar www.antoniusalnatal.nl
AN 16/01-’14
Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis
