Echoscopie tijdens de zwangerschap
In deze folder leest u meer over echoscopie tijdens de zwangerschap. Uw verloskundige of gynaecoloog bespreekt met u waarom u echoscopie aangeboden krijgt en wat de uitslag van het onderzoek is.
Wat is echoscopie?
Echoscopie is een techniek die organen in het lichaam zichtbaar maakt. Een andere naam is ultrageluidonderzoek. Ultrageluid bestaat uit hoogfrequente golven, uitgezonden door een echokop (transducer). Het menselijk oor kan ze niet horen. De inwendige organen kaatsen deze geluidsgolven terug, waardoor ze zichtbaar worden op een scherm. Er zijn twee soorten transducers. De ene transducer maakt afbeeldingen via de buikwand. Dit wordt uitwendige echoscopie genoemd. De andere transducer is dun en langwerpig en wordt in de vagina gebracht voor een inwendige of vaginale echo. Bij een verloskundige echo kijkt degene die het onderzoek doet naar het kind, de placenta (moederkoek) en de hoeveelheid vruchtwater.
Hoe wordt een echo gemaakt? Uitwendige echo Bij een uitwendige echo ligt u op een onderzoekbank. U kunt uw kleren aanhouden, maar maakt uw onderbuik bloot. Om de geluidsgolven goed te kunnen laten geleiden, krijgt u gel op uw buik. Voor een goed beeld in het begin van de zwangerschap moet u over het algemeen een volle blaas hebben. Dat hoeft meestal niet als de zwangerschap verder gevorderd is dan drie maanden. Een uitwendige echo is niet pijnlijk. Wel is het drukken op de volle blaas vaak onaangenaam. Als plat liggen onprettig is, vraag dan of u wat meer rechtop kunt zitten. Inwendige echo Bij een inwendige echo ligt u op de gynaecologische stoel, die u misschien al kent van het inwendig onderzoek. Een andere mogelijkheid is een onderzoekbank met een kussen onder uw billen. U doet uw onderbroek uit. Degene die het onderzoek verricht, doet een condoom om de dunne transducer. Hij of zij brengt daarop vaak een glijmiddel aan, om het inbrengen in de vagina gemakkelijker te maken. Het
1
inbrengen doet meestal geen pijn. Een volle blaas is niet nodig, een lege blaas is zelfs beter. Sommige vrouwen hebben moeite met een inwendige echo. Dat kan te maken hebben met vervelende seksuele ervaringen in het verleden of met een eerder pijnlijk gynaecologisch onderzoek. Wat ook de reden is, bespreek het van tevoren met degene die het echoscopisch onderzoek doet, zodat u samen naar een oplossing kunt zoeken. Misschien vindt u het onderzoek minder vervelend als u de transducer zelf inbrengt.
Hoe vaak wordt een echo verricht?
Als u in het Radboudumc onder controle bent, zal de arts of de verloskundige in de meeste gevallen bij elk bezoek kort met de echo kijken. Deze echo’s worden niet verricht om medische informatie te verkrijgen, maar worden gedaan in plaats van met de doptone naar het hartje te luisteren. Ze staan los van de medische echo’s. Standaard krijgt elke zwangere drie medische echo’s aangeboden: de termijnecho bij 10-12 weken de “20-wekenecho” bij 18-22 weken de groeiecho bij 30-34 weken Afhankelijk van het verloop van uw zwangerschap en de reden dat u bij ons onder controle bent, kunnen er meer medische echo’s nodig zijn.
----
Waarom wordt echoscopie verricht? In het begin van de zwangerschap In het begin van de zwangerschap kan de arts of verloskundige met echo-onderzoek: vaststellen of de zwangerschap zich in de baarmoeder bevindt vaststellen dat het een intacte zwangerschap is, dat wil zeggen dat het hartje klopt zien of het om een eenling- of een meerlingzwangerschap gaat de duur van de zwangerschap vaststellen: de afmetingen van het kind geven een vrij nauwkeurige indruk van de termijn en de uitgerekende datum vaststellen of de baarmoeder en eierstokken er normaal uitzien
------
2
Later in de zwangerschap Later in de zwangerschap kan de echo op een aantal andere vragen een antwoord geven, zoals: de groei van het kind de hoeveelheid vruchtwater de plaats van de placenta de ligging van het kind afwijkingen van het kind
------
Wie maakt de echo? Hoe krijgt u de uitslag?
De echo wordt gemaakt door een echoscopist, verloskundige, arts of gynaecoloog (- in opleiding). U kunt het echo-onderzoek zelf op het beeldscherm volgen. Degene die de echo maakt kan tijdens het onderzoek uitleg van de beelden geven. Het is daarom mogelijk dat de echoscopist al tijdens het onderzoek de uitslag met u bespreekt. Wilt u dat niet, dan kunt u dit kenbaar maken. Als uw behandelend verloskundige of arts zelf de echo maakt, bespreekt deze de uitslag direct met u. In andere gevallen geeft de echoscopist de uitslag door aan de aanvragende arts of verloskundige, die de bevindingen met u bespreekt.
Wat is niet te zien met een verloskundig echo?
Bij een echo in de zwangerschap bekijkt de arts of verloskundige de aanleg en organen van het kind. Niet alle afwijkingen zijn echter zichtbaar. Sommige aandoeningen worden pas later in het leven van uw kind duidelijk. Bovendien kan het voorkomen dat een afwijking zich later in de zwangerschap ontwikkelt en dus bij de “20-wekenecho” nog niet zichtbaar is. Ook is het altijd mogelijk dat een afwijking niet gezien wordt. Een echo is een vorm van indirect onderzoek, waarbij de arts of verloskundige via de buik van de moeder naar een (bewegend) kind kijkt. Bij moeders met fors overgewicht kunnen mogelijk niet alle organen van het kind goed in beeld gebracht worden. De kans dat een afwijking niet opgespoord wordt is dan wat groter. Een echo is daarom geen garantie voor een gezond kind of een kind zonder aangeboren afwijkingen.
3
Doppler-onderzoek
Tijdens het echo-onderzoek wordt soms een doppler-onderzoek verricht. Daarbij meet de arts of verloskundige de bloeddoorstroming in de navelstreng en sommige andere vaten. Dit onderzoek geeft informatie over het functioneren van de placenta. Het wordt alleen uitgevoerd als er een goede reden voor is, bijvoorbeeld groeivertraging van het kind of een ernstige vorm van hoge bloeddruk bij de moeder.
Risico’s van echoscopisch onderzoek
Echoscopie wordt al meer dan veertig jaar op grote schaal toegepast. Tot nu toe zijn in de praktijk en uit wetenschappelijk onderzoek geen nadelige gevolgen of schadelijke effecten naar voren gekomen. Een garantie dat onbekende ongewenste effecten nooit zullen optreden, is niet te geven. Een echo kan geen miskraam veroorzaken. Ook bij bloedverlies kan een vaginale echo geen kwaad.
De keuze voor een echo
Het laten maken van echo’s is niet verplicht. Toch zijn er goede redenen te bedenken waarom een echo voor u belangrijke informatie kan opleveren. Het is belangrijk dat u, voordat u een “20-wekenecho” laat maken, zich afvraagt welke informatie u graag wilt weten. Wilt u alles weten, ook als dat wat er gevonden wordt voor u geen reden zou zijn om de zwangerschap te beëindigen? Het kan zijn dat u de echo wilt laten maken om voorbereid te zijn op de komst van een baby met een afwijking. Ook kunt u iets zien op de echo dat van invloed is op uw keuze voor de plaats van bevallen. Een nadeel van een echo is het veroorzaken van onterechte ongerustheid: soms wordt er iets verkeerd opgemeten, of soms lijkt er een afwijking te bestaan die later niet teruggevonden wordt of die niets te betekenen heeft. Dit komt gelukkig niet vaak voor. Bespreek met uw arts, verloskundige of echoscopist wat u graag wilt weten. Bespreek het ook als er dingen zijn waarover u liever niet geïnformeerd wilt worden, bijvoorbeeld het geslacht van de baby.
4
Hebt u nog vragen?
Aarzel niet uw vragen te bespreken met uw arts of verloskundige. Hij of zij is altijd bereid een toelichting te geven. De tekst van deze folder is mede gebaseerd op een tekst van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG).
5
11-2015-7623
Adres Afdeling Verloskunde Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10, route 794 6525 GA Nijmegen Postadres Radboudumc 794 Afdeling Verloskunde Postbus 9101 6500 HB Nijmegen Postadres Radboudumc 782 Polikliniek Verloskunde & Gynaecologie Postbus 9101 6500 HB Nijmegen Contact Tijdens kantooruren: 024 - 361 47 88 ‘s Avonds en in het weekend: 024 - 361 66 77
Radboud universitair medisch centrum
