Duurzame arbeid In een klimaat van maatschappelijk verantwoord ondernemen in de bouw Carl Heyrman Directeur-generaal NAVB
Seminarie werkbaar werk in de bouwsector - 25 oktober 2011
Inhoud Het NAVB De bouw Arbeidsongevallen en beroepsziekten in de bouw Werkvermogen (Work ability) Realisaties Denkpistes Recente ontwikkelingen
p. 2
Het NAVB
p. 3
NAVB: het preventie-instituut van de bouwnijverheid Opdrachten: ■ welzijn in de bouw bevorderen (nadruk op de preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten.) ■ begeleiding en re-integratie van slachtoffers
Doelgroepen: ■ Het NAVB is er voor alle bedrijven en werknemers in België die onder het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf vallen en voor iedereen die kan bijdragen tot de voorkoming van arbeidsongevallen en beroepsziekten in de bouw.
Beheer: PC124 p. 4
NAVB: het preventie-instituut van de bouwnijverheid Actie rond 5 pijlers: ■ ■ ■ ■ ■
Advies en begeleiding op de bouwplaats en in onderneming Onderzoek en ontwikkeling Ontwikkeling en assessment van Welzijnsopleidingen Specifieke begeleiding Welzijnscampagnes
Kerncijfers: ■ ■ ■ ■ ■
23.000 werfmeldingen 8.500 bouwplaatsbezoeken 81.000 adviezen op de bouwplaatsen 7.000 onderzoeksvragen over welzijn in de bouw 8.000 examens “Basisveiligheid VCA-BeSaCC” p. 5
De bouw
p. 6
De bouw: kerncijfers De bouwsector... ■… stelt meer dan 160.000 arbeiders tewerk.* ■… telt meer dan 30.000 bouwbedrijven.* ■… realiseert een omzet van 16,30 miljard euro. ■… vertegenwoordigt 5,4% van het BBP
* Situatie eind 2009. Deze cijfers omvatten alle arbeiders, respectievelijk bouwbedrijven die onder het Paritair Comité voor het Bouwbedrijf (PC 124) vallen. p. 7
Evolutie van het aantal bouwvakarbeiders
165.000,00 160.000,00 155.000,00 150.000,00 145.000,00 140.000,00 135.000,00 2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
p. 8
Vergrijzing Share of different age groups in 1985,1995, 2005, 2015, 2025 15-24 and 50-64% of the 15-64 year age group in the European Union %
EUR 15
40 35 30 25 20 15
15-24 10
50-64
5 0 1985
1995
2005
Source: Eurostat, New Cronos 1998 (CD-ROM)
2015
2025
p. 9
45-plussers Cijfergegevens 30% van de bouwvakkers is 45-plus. De helft van de 45-plussers werkt in kleine bedrijven (tot 20 werknemers). Hoe groter een bedrijf is, hoe meer 45-plussers er verhoudingsgewijs werken. 60-plussers blijven het langst werken in de kleine tot middelgrote bedrijven. In vergelijking met de andere sectoren verlaten meer arbeiders vanaf 50 jaar de bouw p. 10
Arbeidsongevallen en beroepsziekten in de bouw
p. 11
Wijziging van de NACE-codes De code NACE-Bel, de Europese nomenclatuur van de economische activiteiten, werd in 2008 gewijzigd. Vroeger werd de volledige bouwsector ingedeeld onder NACE-code 45. Sinds 2008 is de sector onderverdeeld in drie sectoren: ■ 41 (bouw van gebouwen, ontwikkeling van bouwprojecten), ■ 42 (weg- en waterbouw) en ■ 43 (gespecialiseerde bouwwerkzaamheden, zoals sloopwerken, afwerking, dakbedekking, ...) Cijfers moeilijk vergelijkbaar : ■ Statistieken tot 2007 ■ Statistieken vanaf 2008 p. 12
Frequentiegraad (Bron : Fonds voor Arbeidsongevallen) 70
65,24 60,96
60 53,34 FG 80
47,45
50
50,27 44,52
70,96
70
40
63,04 54,15
60
52,93
51,07
51,26
50
2008 2009
49,41 FG
40
30
30 20
20
10 0 2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
10 0 41
42
43
Statistisch: Elke bouwvakker heeft elke 10 jaar een ongeval FG=aantal arbeidsongevallen/miljoen werkuren)
p. 13
Werkelijke ernstgraad (Bron : Fonds voor Arbeidsongevallen) 2,5 WEG
2
1,98
1,87
2,5 2
1,95
1,49
1,5
1,73 1,51
1,53
1,5
1,45
1,44
1,49 1,35
1,35 2008 2009
1,44 WEG
1
1 0,5
0,5
0 2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
0 41
42
43
Elke bouwvakker heeft 2,3 verloren kalenderdagen/jaar als gevolg van AO (WEG=aantal verloren kalenderdagen/1000werkuren) p. 14
Globale ernstgraad (Bron : Fonds voor Arbeidsongevallen) 9 8,16 8 7,12
GEG
6,84
7 8
7,6 6,59
7
6,35 5,73
6
6,19
6,34
6
6,4
6,1
5,96 5,89
5
2008 2009
5 GEG
4 3
4 3
2 1
2
0 2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
1 0 41
42
43
p. 15
Dodelijke arbeidsongevallen
(Bron : Fonds voor
Bestaanszekerheid van de Werklieden uit het Bouwbedrijf )
35 30 25 20
Niet gekend Ongevallen op de weg
15
Ongevallen op de bouwplaats 10 5 0 2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
p. 16
Bouwsector: totaal erkende beroepsziekten periode 2000 - 2009 Totaal aantal erkenningen BAO: 3213 (spreiding volgens risico/aandoening)
Mechanische trillingen + heffen en tillen van lasten (62%) Doofheid (lawaai) (12%) Asbest aandoeningen (14%) Silicose (0,5%) Silicatose (0,1%) Huidziekten (3,6%) Bursitis (0,9%) Carpaal tunnel syndroom (0,9%) Organisch psychosyndroom (0,8%) Astma + allergische reacties (0,8%) Polyaromatische KWS (0,6%) Sinuskanker door houtstof (1,1%) Solventen (0,6%) p. 17
Andere gezondheidskwesties: studie IDEWE 42,6% rokers onder bouwvakkers - 34,6% rokers in andere sectoren Meer overgewicht bij bouwvakkers dan in andere sectoren (BMI>=25) Sterkere evolutie van zwaarlijvigheid dan in andere sectoren naarmate bouwvakkers ouder worden (BMI>=30)
p. 18
p. 19
p. 20
p. 21
Verklaring van Brussel
p. 22
Signatories Joëlle Milquet Deputy Prime Minister Minister for Employment Dr. Sameera Maziad Al-Tuwaijri Director International Programme on Safety and Health at Work and the Environment (ILO) Dirk Cordeel President of FIEC
Domenico Pesenti President of EFBWW Gérard Ropert President of the ISSA Construction Section Klaus Wiesehügel President of BWI Erich (Pete) Stafford Executive Director of CPWR
Justin Daerden President of navb-cnac Constructiv p. 23 14/11/2011
23
Overarching Resolutions All nations should : ■Take into account that the construction industry is still a high risk industry: responsible parties must take action to ensure safe and healthy working conditions for the workers in the industry. The main focus: risk prevention, rehabilitation and proper compensation for injured workers. ■Recognize the importance of the construction workers’ working conditions and implement the necessary measures to improve those conditions so that the workers can continue until they reach their normal retirement age, without any harmful effects on their health: strive to create work tasks that are adapted to the workers’ functional capacity. ■Reaffirm their commitments to Social Security arrangements and to the prevention of accidents and diseases in the construction industry by ensuring that construction is conducted according to the highest labor standards. p. 24 14/11/2011
24
Werkvermogen (Work ability)
p. 25
Relatie functionele capaciteiten werkeisen
p. 26
Werkvermogen (Work Ability) Concept in Finland ontwikkeld door prof. Ilmarinen (FIOH) in 80er jaren Mate waarin een werknemer lichamelijk en geestelijk in staat is om zijn werk uit te voeren Resultante van de interactie tussen de individuele capaciteiten / kenmerken van een persoon enerzijds en de kenmerken van het werk anderzijds
p. 27
Werkvermogen: dimensies Individuele capaciteiten en kenmerken: lichamelijke, psychische, sociale en functionele capaciteiten van een persoon, zijn gezondheid, kwalificaties, competenties, motivatie en zijn normen en waarden Kenmerken werk: lichamelijke en psychische eisen van het werk, de werkomstandigheden en de sociale werkomgeving Ideogram= Huis van werkvermogen
p. 28
Ideogram: “Huis van werkvermogen” Geeft relatie tussen de verschillende dimensies weer
Individuele dimensie Gelijkvloers p. 29
Verbetering van het werkvermogen Door maatregelen te nemen op één of meer “verdiepingen” of in de tuin rond het huis
p. 30
Work Ability Index (WAI) Work Ability Index (WAI) is het resultaat van een vragenlijst waarin de werknemer een inschatting maakt van zijn werkvermogen Toegepast in meer dan 30 landen Instrument dat kan ingezet worden bij het voeren van een beleid gericht op duurzame inzetbaarheid van werknemers Screeningsinstrument, geen diagnoseinstrument (hiervoor verdere onderzoeken nodig)
p. 31
Gemiddelde WAI per sector Financing, insurance Telecommunication Electronics industry Health services Education Trade Other services Other industry Civil service Building industry Social services Transport Metal industry Wood industry Farming 37
38
39
40
41
42
p. 32 /
Evolutie gemiddelde WAI - leeftijd 50
45
40
35
30
25
20
15
10
64
62
60
58
56
54
52
50
48
46
44
42
40
38
36
34
32
30
28
26
24
22
20
/
18
5
p. 33
Risicofactoren gezondheid
Roken Alcoholgebruik Weinig beweging Ongezonde voeding Slaaptekort Slechte slaapkwaliteit
Musculo-sceletale aandoeningen Cardiovasculaire aandoeningen Longaandoeningen
p. 34
Risicofactoren Normen en waarden Veranderingsbereidheid Beschouwen van VGregels als overbodig Aanvaarden van VGrisico’s als “part of the job” …
p. 35
Werkgebonden Risicofactoren Manueel hanteren van lasten Repetitief werk Verkeerde werkhouding Trillingen (2/3 van beroepsziekten) Overbelasting (kwarts)Stof Lawaai Temperatuur Ongevallen Gebrek aan controle over werk Hoge werkdruk Tijdsdruk-stress Gebrek aan ondersteuning Gebrek aan respect Gebrek aan carriereontwikkelingsmogelijkheden Gebrek aan waardereing Werkonzekerheid Werkverplaatsingen Gebrekkige veiligheidsvoorzieningen Gebrek aan sociale voorzieningen
p. 36
Hoe WAI verbeteren Work Ability Index (WAI)
50
Ergonomie, HRM, managementtraining, VG-maatregelen, bijscholing...
45 40
Gezondheidspromotie
35 30
geen actie
25 20 40
45
50
55
60
65
leeftijd
Acties nodig op verschillende fronten! p. 37
Maatschappelijk bewustzijn creëren
Bewustzijn creëren
Ouder worden is een voorrecht! Iedereen moet het recht hebben om op een goede manier oud te worden, ook op het werk Het actieve leven moet afgestemd worden op het menselijke verouderingsproces en niet omgekeerd
p. 38
Noodzakelijke hervormingen Attitude tav vergrijzing Aanpassing managementstijlen en gedrag Creëren van een leeftijdsvriendelijk actief leven Meer aandacht voor welzijn op het werk, vooral ook voor wat gezondheid betreft Netwerken uitbreiden: psychologen, geriaters, HRM-deskundigen,… Werk aanpassen aan de verouderende mens: ERGONOMIE2 p. 39
Ergonomie2 ■ Verbeteringen op het gebied van ergonomie, veiligheid en vaardigheden ■ Ondersteuning van deeltijds werken en aangepaste werkuurregelingen ■ Verbetering van de arbeidsomstandigheden ■ Functiewijzigingen (minder belasting) ■ Aangepaste permanente opleiding (45+ers zijn ondervertegenwoordigd in opleidingen) ■ Aandacht voor psychosociale aspecten (stressmanagement) ■ Investeren in managementsvaardigheden leidinggevenden ■ Work-life balance bekijken over ganse loopbaan ■ … p. 40
Bestaande acties NAVB Situering Problemen waar oudere bouwvakarbeiders mee kampen Mogelijke oplossingen Het Ervaringsfonds en de realisatie van verbeteringsprojecten voor oudere bouwvakkers Voorbeelden van goede praktijk voor het Ervaringsfonds Andere financieringsmogelijkheden voor de aanpassing van werkposten
p. 41
Bestaande acties NAVB en partners Infosessies Individuele benadering bedrijven Opvolging via ervaringsfonds Mogelijke financiële tussenkomst door ervaringsfonds voor: ■ Organisatorische ■ Ergonomische ■ Opleidingsmaatregelen
p. 42
Voorbeeld betoelaagde acties door ervaringsfonds Aankoop laadkraan op wagen ■ Materiaal en materieel kan met behulp van laadkraantje gehanteerd worden. Verbeteringen: Ergonomisch ■ Vermindering van de lichamelijke letsels ■ Vermindering van ziekteverzuim p. 43
Voorbeeld betoelaagde acties
p. 44
Voorbeeld betoelaagde acties
p. 45
Recente evoluties NPR 6070: Sturen op duurzame inzetbaarheid van medewerkers (Nederlandse norm september 2010) ISO 26000: Maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen (MVO) (december 2010)
p. 46
ISO 26000: MVO
Click image to start p. 47
ISO 26000: 7 thema’s: kader voor bouwsector? Bestuur-maatschappelijke verantwoordelijkheid: ■
Strijd tegen sociale fraude
Mensenrechten: ■ ■ ■ ■
Integratie gehandicapten Aangepast werk Pestmaatregelen Scholing
■ ■
Duurzame inzetbaarheid: work-ability Anderstaligen
Consumentenaangelegenheden: ■ ■
Productinformatie Klachtenregeling
Milieu: ■ ■
Verontreinigde bodem Afvalstromen
Betrokkenheid bij gemeenschap: ■
Stageplaatsen
…
p. 48
