Werkbaar werk Rondetafel 11 maart 2013
Carl Heyrman Directeur-generaal navb
Vergrijzing Share of different age groups in 1985,1995, 2005, 2015, 2025 15-24 and 50-64% of the 15-64 year age group in the European Union %
EUR 15
40 35 30 25 20 15
15-24 10
50-64
5 0 1985
1995
2005
Source: Eurostat, New Cronos 1998 (CD-ROM)
2015
2025
Uitstroom bij bouwvakarbeiders 14,00%
13,00% 12,00%
12,50%
9,95%
10,00%
9,56% 8,00%
Er werken meer 45- tot 55-jarigen in de bouwsector dan in andere sectoren. Bouwvakkers vanaf 50 jaar verlaten hun sector sneller dan werknemers in andere sectoren. De vertegenwoordiging van 55-plussers ligt lager in de bouwsector dan in andere sectoren.
privé
5,69%
6,00%
5,70% 4,00%
1,95%
2,00%
1,25% 0,00%
45 - 49
50 - 54
55 - 59
60 - 64 en ouder
totaal
12,50%
9,56%
5,70%
1,95%
bouwsector arbeiders
13,00%
9,95%
5,69%
1,25%
privé
totaal
bouwsector arbeiders
Bouwsector: totaal erkende beroepsziekten periode 2000 - 2009 Totaal aantal erkenningen BAO: 3213 (spreiding volgens risico/aandoening)
Mechanische trillingen + heffen en tillen van lasten (62%) Mechanische trillingen + heffen Doofheid (lawaai) (12%) en tillen van lasten (62%) Asbest aandoeningen (14%) Doofheid (lawaai) (12%) Silicose (0,5%) Asbest aandoeningen (14%) Silicatose (0,1%) Silicose (0,5%)(3,6%) Huidziekten
Bursitis (0,1%) (0,9%) Silicatose Carpaal tunnel syndroom (0,9%) Huidziekten (3,6%) Organisch psychosyndroom (0,8%) Bursitis (0,9%) Astma + allergische reacties (0,8%)
Polyaromatische KWS(0,9%) (0,6%) Carpaal tunnel syndroom Sinuskanker door houtstof (1,1%) Organisch psychosyndroom (0,8%) Solventen (0,6%) Astma + allergische reacties (0,8%)
Werkvermogen (Work ability)
Relatie functionele capaciteiten werkeisen
Werkvermogen (Work Ability) Concept in Finland ontwikkeld door prof. Ilmarinen (FIOH) in 80er jaren Mate waarin een werknemer lichamelijk en geestelijk in staat is om zijn werk uit te voeren Resultante van de interactie tussen de individuele capaciteiten / kenmerken van een persoon enerzijds en de kenmerken van het werk anderzijds
Werkvermogen: dimensies Individuele capaciteiten en kenmerken: lichamelijke, psychische, sociale en functionele capaciteiten van een persoon, zijn gezondheid, kwalificaties, competenties, motivatie en zijn normen en waarden Kenmerken werk: lichamelijke en psychische eisen van het werk, de werkomstandigheden en de sociale werkomgeving Ideogram= Huis van werkvermogen
Ideogram: “Huis van werkvermogen” Geeft relatie tussen de verschillende dimensies weer
Individuele dimensie Gelijkvloers
Verbetering van het werkvermogen Door maatregelen te nemen op één of meer “verdiepingen” of in de tuin rond het huis
Work Ability Index (WAI) Work Ability Index (WAI) is het resultaat van een vragenlijst waarin de werknemer een inschatting maakt van zijn werkvermogen (Mate waarin een werknemer lichamelijk en geestelijk in staat is om zijn werk uit te voeren) Toegepast in meer dan 30 landen Instrument dat kan ingezet worden bij het voeren van een beleid gericht op duurzame inzetbaarheid van werknemers Screeningsinstrument, geen diagnose-instrument (hiervoor verdere onderzoeken nodig)
Gemiddelde WAI per sector Financing, insurance Telecommunication Electronics industry Health services Education Trade Other services Other industry Civil service Building industry Social services Transport Metal industry Wood industry Farming 37
/
38
39
40
41
42
Evolutie gemiddelde WAI - leeftijd 50
45
40
35
30
25
20
15
10
64
62
60
58
56
54
52
50
48
46
44
42
40
38
36
34
32
30
28
26
24
22
20
/
18
5
Risicofactoren gezondheid
Roken Alcoholgebruik Weinig beweging Ongezonde voeding Slaaptekort Slechte slaapkwaliteit
Musculo-sceletale aandoeningen Cardiovasculaire aandoeningen Longaandoeningen
Risicofactoren Normen en waarden Veranderingsbereidheid Beschouwen van VGregels als overbodig Aanvaarden van VGrisico’s als “part of the job” …
Werkgebonden Risicofactoren Manueel hanteren van lasten Repetitief werk Verkeerde werkhouding Trillingen (2/3 van beroepsziekten) Overbelasting (kwarts)Stof Lawaai Temperatuur Ongevallen Gebrek aan controle over werk Hoge werkdruk Tijdsdruk-stress Gebrek aan ondersteuning Gebrek aan respect Gebrek aan carriereontwikkelingsmogelijkheden Gebrek aan waardereing Werkonzekerheid Werkverplaatsingen Gebrekkige veiligheidsvoorzieningen Gebrek aan sociale voorzieningen
Hoe WAI verbeteren Work Ability Index (WAI)
50
Ergonomie, HRM, managementtraining, VG-maatregelen, bijscholing...
45 40
Gezondheidspromotie
35 30
geen actie
25 20 40
45
50
55
60
65
leeftijd
Acties nodig op verschillende fronten!
Actie nodig op verschillende fronten ■ Verbeteringen op het gebied van ergonomie, veiligheid en vaardigheden ■ Ondersteuning van deeltijds werken en aangepaste werkuurregelingen ■ Verbetering van de arbeidsomstandigheden ■ Functiewijzigingen (minder belasting) ■ Aangepaste permanente opleiding (45+ers zijn ondervertegenwoordigd in opleidingen) ■ Aandacht voor psychosociale aspecten (stressmanagement) ■ Investeren in managementsvaardigheden leidinggevenden ■ Work-life balance bekijken over ganse loopbaan ■ …
Arbeidsorganisatie Langer werkzaam via aangepaste werkregeling … ■ Overstap van nacht- naar dagploeg, of beter ploegregime ■ Flexibele uurroosters ■ Vaste dienstploegen; voorspelbare uurroosters ■ Organisatieuitbreiding; creatie bijkomende functie ■ Organisatieverbetering, eliminatie overbodige processen ■ Aangepaste verlofregeling
Human Resources Langer werkzaam via aangepast en verbeterd personeelsbeleid ■ Overstap van te zware naar lichtere, comfortabele functie ■ Functie creëren op maat van de werknemer zijn kwaliteiten ■ Reële competenties toetsen aan benodigde competenties ■ Competenties verbeteren via omscholing en bijscholing ■ Coachen en ervaring doorgeven, kennisborging ■ Opzetten motivatieprogramma’s ■ …..
Opleidingen Ergonomische begeleiding op de werkvloer, hef- en tiltechnieken, draaghouding… Aangepaste basis PC en internet opleidingen, Industriële ICT opleidingen Nieuwe technologieën (digitaal, ...) Vaktechnische en job-inhoudelijke omscholingen Hedendaagse managementvaardigheden, projectmanagement, timemanagement Stressbestendigheidsopleiding ; …
Veiligheid en preventie Langer werkzaam via ergonomische verbetering ■ Vermindering van veiligheidsrisico’s ■ (Verdere) automatisering van het productieapparaat ■ Hulpmiddelen die de fysische belasting op de werkvloer en/of op de baan/werf tegengaan ■ …
Maatschappelijk bewustzijn creëren
Bewustzijn creëren
Ouder worden is een voorrecht! Iedereen moet het recht hebben om op een goede manier oud te worden, ook op het werk Het actieve leven moet afgestemd worden op het menselijke verouderingsproces en niet omgekeerd
Noodzakelijke hervormingen Attitude tav vergrijzing Aanpassing managementstijlen en gedrag Creëren van een leeftijdsvriendelijk actief leven Meer aandacht voor welzijn op het werk, vooral ook voor wat gezondheid betreft Netwerken uitbreiden: psychologen, geriaters, HRM-deskundigen,… Werk aanpassen aan de verouderende mens: ERGONOMIE2
Bestaande acties navb Situering Problemen waar oudere bouwvakarbeiders mee kampen Mogelijke oplossingen Het Ervaringsfonds en de realisatie van verbeteringsprojecten voor oudere bouwvakkers Voorbeelden van goede praktijk voor het Ervaringsfonds Andere financieringsmogelijkheden voor de aanpassing van werkposten
Voorbeeld betoelaagde acties
Voorbeeld betoelaagde acties
Recente evoluties CAO 104 ISO 26000: Maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen (MVO) (december 2010)
Cao nr.104 Cao nr.104 (NAR) - inwerking op 1 januari 2013 Cao betreft de uitvoering van een werkgelegenheidsplan voor oudere werknemers Doel werkgelegenheidsplan: aantal werknemers van 45 jaar of meer behouden of verhogen in de onderneming Cao geldt voor alle ondernemingen die meer dan 20 werknemers tewerkstellen Plan wordt jaarlijks opgesteld of plan bevat meerjarenmaatregelen
Cao nr.104 Maatregelen zijn ondernemingsspecifiek Maatregelen betreffen volgende actiegebieden: ■ Selectie en indienstneming nieuwe werknemers ■ Ontwikkeling van competenties en kwalificaties met inbegrip van toegang tot opleidingen ■ Loopbaanontwikkeling en loopbaanbegeleiding ■ Mogelijkheden van interne mutatie ■ Mogelijkheden voor aanpassing van de arbeidstijd en de arbeidsomstandigheden ■ Gezondheid, preventie en wegwerken fysieke en psychosociale belemmeringen ■ Systemen van erkenning van verworven competenties
Cao nr.104 Lijst van actiegebieden is niet-limitatief Elke sector (bouwsector) kan lijst met actiegebieden aanvullen Ontwerp van werkgelegenheidsplan wordt voor advies voorgelegd aan ondernemingsraad (OR) ■ Geen OR : voorgelegd aan vakbondsafvaardiging ■ Geen OR of vakbondsafvaardiging: aan Comité PBW ■ Geen OR, vakbondsafvaardiging of Comité PBW: aan werknemers zelf
Advies van OR met aanvullende of alternatieve voorstellen binnen de 2 maanden
Cao nr.104 Na afloop van het plan informeert de werkgever de OR over de resultaten Plan bevat meerjarenmaatregelen: jaarlijks een verslag aan OR omtrent voortgang werkgelegenheidsplan Cao voorziet in model van werkgelegenheidsplan Bijlage bij plan: ■ Voorstellen van de werknemersvertegenwoordigers waarmee werkgever geen rekening heeft gehouden ■ Toelichting door de werkgever als hij advies werknemersvertegenwoordigers niet heeft gevolgd
ISO 26000: MVO
ISO 26000: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 7 thema’s: kader voor bouwsector? Bestuur-maatschappelijke verantwoordelijkheid: ■
Strijd tegen sociale fraude
Mensenrechten: ■ ■ ■ ■
Integratie gehandicapten Aangepast werk Pestmaatregelen Scholing
■ ■
Duurzame inzetbaarheid: Anderstaligen
work-ability
Consumentenaangelegenheden: ■ ■
Productinformatie Klachtenregeling
Milieu: ■ ■
Verontreinigde bodem Afvalstromen
Betrokkenheid bij gemeenschap: ■
…
Stageplaatsen
