Duitsland streeft naar duurzame, transparante en betrouwbare logistieke ketens

Duitsland streeft naar duurzame, transparante en betrouwbare logistieke ketens Goederenvervoer en logistiek zijn van groot belang voor de co concurrentiepositie ncurrentiepositie van Duitsland. Zonder onder een effectieve en efficiënte logistiek ligt het economische leven snel plat. Duitsland heeft een goede uitgangspositie op het terrein van logistiek. Het land staat boven Nederland op de ladder van de 2012 World Bank Global Logistics Performance Index1. Nederland zal slim op de uitgangspositie en ontwikkelingen in Duitsland in moeten spelen om zijn doelstelling te halen om in 2020 Europese leider in de logistiek te zijn. Duitsland en Nederland staan voor grotendeels grot voor dezelfde fde uitdagingen in de logi logistiek. stiek. Daarnaast zijn de landen infrastructureel direct verbonden en zien ze elkaar als belangrijke handelspartner. Er liggen daardoor kansen voor nog intensievere samenwerking met Duitsland. Uitgangspositie Duitsland Logistieke dienstverleners zien Duit Duitsland sland als een aantrekkelijk investeringsland voor Europese distributiecentra. Dit komt door het investeringsklimaat en de gunstige geografische ligging van Duitsland. Deze eigenschappen winnen aan belang door de toenemende globalisering. Naast de koopkrachtsterke htsterke economische centra in West West-Europa Europa is er de opkomende markt in OostOost Europa. Het is dus niet verwonderlijk dat in Duitsland de grotere logistieke dienstverleners zijn gevestigd. De aanwezigheid van industrie, een goede infrastructuur en de aanwezigheid aanwezigh van logistieke know-how how spelen hierbij een rol. Tegelijkertijd zijn de investeringen in infrastructuur de afgelopen jaren achter gebleven bij de verwachte toekomstige groei van het goederenverkeer. In Duitsland liggen een groot aantal internationale hubs. De haven van Hamburg is de 3e grootste haven van Europa en heeft goede verbindingen naar OostOost en Centraal-Europa. Ook Bremen en Wilhelmshaven (JadeWesserPort)) zijn belangrijke zeehavens van Duitsland. Daarnaast is Duisburg isburg de grootste binnenhaven van Europa. De Duitse vliegvelden Frankfurt, Keulen/Bonn en Leipzig zijn leidend in Duitsland voor wat betreft aircargo (bulk) capaciteit

Bron: Financial Times, Germany Trade & Invest 1

Logistics Performance Index is een wereldwijde logistieke benchmark, uitgevoerd door de Wereldbank. Nederland staat eind 2012 op plek 5. Duitsland neemt de 4e plaats in. Trends en uitdagingen Ondanks de goede conncurrentiepositie en de aanwezigheid van internationale hubs kampt ook Duitsland met enkele uitdagingen. Deze uitdagingen zijn opgedeeld in globalisering, veiligheid, klimaat- en milieuveranderingen en demografische veranderingen. Het accent in Duitsland ligt voornamelijk op het duurzamer, transparanter en betrouwbaarder maken van logistieke ketens. Toenemende handel en productie leggen een grote druk op het bestaande Duitse logistieke systeem. Ten opzichte van 2010 zal naar verwachting het Duitse vrachtvervoer in 2025 met ongeveer 40% toenemen. Daarnaast zullen volumestromen in het goederenvervoer met zo’n 50% toenemen tegen het jaar 2050 tot 5,5 miljard ton en het vrachtvervoer zal in 2050 verdubbeld zijn naar 1.200 miljard tonkilometer ten opzichte van het jaar 2010. Door de toenemende globalisering groeit de markt en daarmee neemt ook de concurrentie toe. Ook Duitse consumenten stellen zodoende steeds hogere eisen aan goederenvervoer. Nog efficiëntere, duurzamere en transparantere logistiek is daardoor steeds belangrijker. Daarnaast vindt door de specialisatie van naties steeds meer transport van goederen over grotere afstanden plaats, omdat internationale handel toeneemt. Deze uitdagingen vragen om innovatieve, slimme oplossingen. Door de groei van de logistieke sector neemt werkgelegenheid toe. Echter, het Duitse verkeersministerie voorspelt een tekort aan passende werknemers. Dit komt doordat starters en studenten werken in de logistieke sector niet als aantrekkelijk zien en er tegelijkertijd een tekort is aan mensen met de juiste opleiding. Ook heeft Duitsland net als Nederland te maken met demografische veranderingen die resulteren in een tekort aan vakkrachten. De vergrijzing, verstedelijking en individualisering brengen echter ook kansen met zich mee voor het

ontwikkelen van nieuwe concepten met betrekking tot bezorging van producten bij de consument. Terreur, natuurrampen en de steeds toenemende eisen op het gebied van kwaliteit hebben de sector ervan doordrongen hoe kwetsbaar de logistieke keten is. De recente overstroming van de Elbe en de gevolgen van de kernramp in Fukushima hebben de Duitse auto-industrie met de neus op de feiten gedrukt. De uitdaging is om veiligheid binnen het internationale verkeer te waarborgen en tegelijkertijd niets af te doen aan effectiviteit en efficiëntie van ketens. De logistieke sector is voor een substantieel deel verantwoordelijk voor de totale CO2-uitstoot en het verbruik van aardolie. Het goederenverkeer moet een flinke bijdrage gaan leveren aan de Duitse ambitie om in het verkeer 40% aan energie te besparen in 2050 (met als uitgangspositie 2005). Met de verwachte groei van het goederenverkeer is verkeersvermijding niet altijd (economisch) haalbaar. Slimme stadslogistiek en het verplaatsen van het vervoer van weg naar spoor- en waterwegen zijn uitdagingen om overlast zoveel mogelijk te reduceren. Deze maatregelen zijn dan ook in lijn met het beleid van de ‘Energiewende’ in Duitsland. Duurzaamheid speelt in Duitsland een grote rol en daarom moet ook de logistiek hun steentje bijdragen aan een duurzamer Duitsland. Bovengenoemde uitdagingen en trends gelden niet enkel voor Duitsland, maar spelen wereldwijd in een groot aantal landen. Bestuurders, onderzoekers en bedrijven in Duitsland reageren vooral op deze megatrends door te focussen op het duurzamer, transparanter en betrouwbaarder maken van logistieke ketens. Beleid De Duitse overheid heeft in 2008 een visie ontwikkeld voor de sector transport en logistiek tot 2025. Deze visie staat beschreven in het zogenaamde ‘Masterplan Güterverkehr und Logistik’. Hierin is beschreven dat de overheid de positie van Duitsland in de logistiek wil uitbreiden, maar wel op een ecologisch en economisch duurzame manier. De regering ziet oplossingen in verbetering van de effectiviteit en integratie van bestaande vervoersmodaliteiten. Daarnaast heeft de bondsregering hoge verwachtingen van intelligente technologieën die de efficiëntie binnen de keten moeten verbeteren. Bij het verbeteren van de efficiëntie van alle verkeersmodaliteiten zet de regering echter voornamelijk in op Intelligent Transport Systems en mobiliteit. Met het masterplan pakte de Duitse regering logistieke vraagstukken voor het eerst gezamenlijk op met bedrijven, wetenschappers, belangengroepen en bestuurders. Het bedrijfsleven en beleidsmakers merkten op dat het in het plan ontbrak aan concrete praktijkinvulling. In 2010 is daarom een groot rapport over “Logistikstandort Deutschland” geschreven met een overzicht van uitgevoerde, lopende en toekomstige logistieke projecten. Daarna was men toe aan een helder en kort plan wat resulteerde in “Aktionsplan Güterverkehr und Logisitik”. In dit actieplan staan 30 concrete maatregelen waarmee het bedrijfsleven aan de slag kan. De Nationaal coördinator goederenvervoer en logistiek, Dr. Andreas Scheuer (CSU) coördineert het actieplan. Inter- en synchromodaliteit De maatregelen in het ‘Aktionsplan’ die het thema Smart Logistics raken zijn de volgende. • Allereerst zullen havens als knooppunt gaan functioneren met andere verkeersmodaliteiten (spoor en weg) en met de industrie. Dit betekent dat

capaciteitsproblemen in de bestaande havens moeten worden opgelost en er in slimme ICT-oplossingen geïnvesteerd wordt voor een hogere efficiëntie. • Ook investeert de overheid om intermodaliteit van vliegvelden met spoor-, water- en verkeerswegen te verbeteren. Zo ondersteunt de regering bijvoorbeeld de koppeling van luchthavens met diverse vervoerswijzen. • De overheid begint met een evaluatie van de bestaande manieren van verladen tussen verschillende modaliteiten. Daardoor kan de overslag van weg op spoor en water in de toekomst efficiënter verlopen en daarmee aantrekkelijker worden. Synchromodaliteit moet gestimuleerd worden om beschikbare capaciteit te verbeteren door vervoersmodaliteiten optimaal te benutten en op elkaar af te stemmen. • Dit probeert de regering te bereiken door een subsidiekader voor gecombineerd vervoer te herzien (momenteel is er 94,2 miljoen euro beschikbaar per jaar). • Maar ook door subsidies of subsidiemiddelen voor innovaties beschikbaar te stellen om bij te dragen aan dit doel. Hierbij ligt specifiek de focus op het verplaatsen van goederen van weg naar spoor en schip. • Daarnaast laat het verkeersministerie een studie uitvoeren om verborgen potentieel van gecombineerd vervoer zichtbaar te maken. Vervolgens kijkt men welk deel van het transport geschikt is voor multimodaal verkeer. Veiligheid en betrouwbaarheid • Men wil werken aan het afschaffen van regels gericht op het bereiken van een (schijn)veiligheid binnen de luchtvaart. Het gaat hier zowel om veiligheid van de verkeersstromen als de bedreigingen van buiten. Zo zijn na de aanslagen van 11 september veiligheidsregels flink aangescherpt. • Veiligheidsrisico’s worden voor de gehele sector in kaart gebracht en bijbehorende maatregelen worden hieraan gekoppeld. De opzet is om oplossingen op een flexibele manier t.a.v. wetgeving te beoordelen. • Het ministerie zal eerst een risicoanalyse uitvoeren waarbij ze de belangrijkste risico’s voor de betrouwbaarheid van leverketens inventariseren. Vervolgens stelt de overheid een flexibel pakket aan maatregelen op om de risico’s te beperken. Milieu en klimaat • Om de milieudoelstellingen te behalen stimuleert de overheid het ontwikkelen van nieuwe concepten voor stadsdistributie met subsidies. • Ook komt er een standaardisering ten behoeve van de CO2-emissieberekening zodat bedrijven eenvoudiger wordt een bijdrage aan groene logistiek kunnen leveren. Het verkeersministerie heeft hiertoe geïnventariseerd welke systemen er zijn en probeert deze te verenigen in een rekenmethode waarmee ook MKB’ers hun CO2-uitstoot kunnen vatten. Naast de beleidsrapporten vanuit het verkeersministerie stimuleerde het ministerie van economische zaken concrete projecten. Van 2006 tot 2011 heeft het ministerie van economische zaken meer dan 20 concrete projecten gesubsidieerd in het kader van het project ‘Intelligente Logistik’. De projecten hebben het doel minimaal tien procent van de goederenstroom van de weg te verplaatsen naar het spoor of waterwegen of een minstens tien procent betere beladingsgraad te creëren naar gewicht of volume. Naar verwachting zal de nieuwe regering na de verkiezingen in september 2013 het huidige beleid in grote lijnen voortzetten. Daarnaast wil de Duitse overheid graag een netwerk

ontwikkelen waar actoren uit de politiek en de sector gemeenschappelijk werken aan een betere logistieke sector. Kennis en kunde in Duitsland Veel kennis en kunde rondom logistiek concentreert zich rond de automotive sector en in magazijnen. Dit komt doordat Lean Management steeds meer aan populariteit wint, ook binnen de sterke Duitse automobielindustrie. Deze industrietak is verantwoordelijk voor 40% van het alle Duitse R&D uitgaven. Door deze ontwikkeling is het van groot belang om magazijnen goed in te richten om zo goede service te kunnen verlenen aan klanten en kosten te reduceren. Hierdoor nemen automotive bedrijven zoals Opel en BMW een belangrijke plek in wanneer het aankomt op ontwikkelingen in de logistiek. Duitsland houdt zich in dit kader dan ook veel bezig met RFID (Radio frequency identification) technologie. Het artikel ‘Logistiek met techniek’ gaat dieper in op RFID-techniek.

Smart truck van DHL, Kay Herschelmann, DHL, DB Schenker en Kühne + Nagel zijn de belangrijkste logistieke bedrijven. Belangrijke expediteurs zijn ook DSW, UPS, UTI, Agility, Hellmann, Fiege, Rhenus en Panalpina. Middelgrote firma’s in de contractlogistiek zijn onder meer Stute en Ricek cargo. Andere belangrijke bedrijven in de logistiek zijn SCI (ontwikkelen logistieke parameters) en DVZ (Deutsche Verkehr Zeitung), het belangrijkste vakblad binnen de logistiek in Duitsland. Belangrijke bedrijven in verslogistiek zijn Dachser en Kraftverkehr Nagel. Zij bedienen als enige nationale netwerken nu DHL uit deze markt is gestapt. Hier ligt dan ook een kans om een nationaal netwerk in verslogistiek voor Duitsland in te gaan nemen, aangezien hier nog plek is voor nieuwkomers. Tegelijkertijd neemt in het zuiden van Duitsland de vraag naar hoogwaardige versproducten toe en liggen er dus kansen voor grote Nederlandse bedrijven om in de verslogistiek in Duitsland meerwaarde te creëren. Onderzoek naar logistiek is veelal toegepast van aard en is daardoor voornamelijk geconcentreerd in de Fraunhofer instituten. Dit zijn instituten die toegepast onderzoek doen veelal in samenwerking en medegefinancierd door het bedrijfsleven. Het onderzoek naar Smart Logistics vindt vooral plaats in de instituten SCS (Supply chain systems) in Nürnberg en IML (Material flow and logistics) in Dortmund. Daarnaast doen ook de Fraunhoferinstituten ITWM (Industrial Mathematics), IPA (Manufacturing Engineering and Automation) en IFF (Factory Operation and Automation) onderzoek naar logistiek.

Andere belangrijke kennisinstellingen naast de Fraunhofer instituten in Duitsland zijn onder andere het Bremer Institut für Produktion und Logistik (BIBA), Otto-von-Guericke-Universität Magdeburg, Karlsruhe Institute of Technology (KIT), Institut für Fördertechnik und Logistik, Universiteit Stuttgart, Deutsche Zentrum für Luft und Raumfahrt (DLR), TU Dortmund, TU Dresden, TU Berlin, TU München, FIR (Institute for Industrial Management) an der RWTH Aachen, Dortmund's initiative for computer-integrated manufacturing (RIF) (Robotics), Kompetenzzentrum Produktion und Logistik Landshut, Hochschule Landshut en Kühne Logistics University. Vanuit de regio’s wordt er volop geprobeerd om innovatieve logistieke activiteiten op te zetten en deze te binden aan de regio. Hierdoor zijn er diverse logistieke clusters in Duitsland verspreid. Logistikinitiativdeutschland is een netwerk waar de belangrijke logistieke clusters van Duitsland samenwerken. Daarnaast is er het platform BVL (Bundesvereinigung Logistik) waarin de top van bedrijven, kennisinstellingen en bestuurders een netwerk vormen. Een van de meest toonaangevende clusters is het 'Effizienzcluster LogistikRuhr'. Dit cluster is 3 jaar oud en sindsdien vinden hier veel PPS plaats medegefinancierd door het ministerie van onderwijs en onderzoek (40 van de 100 miljoen euro onderzoeksbudget van het cluster) en onder leiding van het Fraunhofer instituut IML in Dortmund. Met 120 partnerbedrijven en 11 onderwijs- en onderzoeksinstituten is dit cluster het grootste Europese onderzoeksproject binnen de logistiek. Daarnaast is recentelijk een Logistik Campus gerealiseerd waar Fraunhofer IML en TU Dortmund gevestigd zijn. Deze campus lijkt in de basis op DINALOG, maar is meer gericht op Supply Chain Management vanuit de productielogistiek.

Logistik Campus Dortmund, Schuster Architekten Düsseldorf Kansen voor Nederland De Nederlandse logistieke sector kan profiteren van de alom aanwezige industrie in Duitsland. Daarnaast is er plek voor een nieuw bedrijf binnen de verslogistiek van Duitsland volgens Carsten Stelter (Supply Chain Director Duitsland & Zwitserland, Danone) en tegelijkertijd een grote afzetmarkt voor landbouwproducten. Door veelvuldig gensoverschrijdend samen te werken met Duitsland kan Nederland haar logistieke sector versterken. Bedrijven en onderzoekers kunnen Cross Chain Control Centers verder ontwikkelen door meer internationaal samen te werken met verladers en vervoerders. Daarnaast kan de Nederlandse overheid, logistieke bedrijven en onderzoekers zich laten inspireren door en inspelen op het actieplan

goederenvervoer en logistiek van de Duitse overheid. Ten slotte is het interessant om te kijken of een intensievere samenwerking tussen Logistik Campus in Dortmund en DINALOG mogelijk is. Bronnen: http://www.bmwi.de http://www.bmvbs.de http://www.frischkoepfe.de/medien/dokumente/logistikstudie_europahub_endbericht.pdf http://www logistikcampus.com http://www.intelligente-logistik.org/ http://www.logistikkonferenz-deutschland.de http://www www.abendblatt.de Logistik heute, juni 2013 http://www.eba.bund.de http://www.fraunhofer.de http://www.mm-logistik.vogel.de Meer informatie Carlijn Aalbers E-mail: [email protected]