Duaal of deeltijd? Een onderzoek naar de duale en de deeltijdopleidingsvariant tot docent. Arjan Woord (08WO2009L)

 

 

   

 

  Duaal  of  deeltijd?   Een  onderzoek  naar  de  duale  en  de   deeltijdopleidingsvariant  tot  docent   Arjan  Woord  (08WO2009L)   Minor  Leidinggeven  (cursusjaar  2011/2012)   Begeleider:  Chris  Flikweert     juni,  2012  

 

       

                                              Arjan  Woord  (08WO2009L)   Minor  Leidinggeven  (cursusjaar  2011/2012)   Begeleider:  Chris  Flikweert   juni,  2012  

Duaal  of  deeltijd?  

   

1  

   

Duaal  of  deeltijd?  

   

Een  onderzoek  naar  de  duale  en  de  deeltijdopleidingsvariant  tot  docent    

Een   nieuwe   start.   Ik   ga   studeren!   Ik   heb   de   keuze   gemaakt   om   naar   Groningen   te   gaan.   Zoals   zoveel   van   mijn   oude   klasgenoten.   Studeren   aan   de   Rijksuniversiteit.   Een   mond   vol.   Welke   studie?   Economie   &   Management,   een   mix   van   bedrijfseconomie   en   algemene   economie.   Ik   heb  er  zin  aan.  Een  nieuwe  uitdaging!   Met   deze   woorden   begon   mijn   eerste   column   die   ik   schreef   voor   de   schoolkrant   van   de   Pieter   Zandt.   Na   6   jaar   VWO   had   ik   de   keuze   gemaakt   om   te   gaan   studeren   op   de   universiteit.   Naast   mijn   studie   aan   de   universiteit   ben   ik   het   nieuwe,   duale   traject   gaan   volgen  ‘Meester  in  je  vak!’.   Na  enkele  maanden  bleek  dat  ik  de  combinatie  niet  kon  volhouden.  Echter,  mijn  hart  ligt  tot   op  de  dag  van  vandaag  in  het  onderwijs.  De  keuze  was  snel  gemaakt.  Zonder  enige  moeite   kon   ik   doorstromen   naar   het   reguliere   duale   traject   aan   de   Driestar   Educatief.   Het   duale   leertraject   bleek   voor   mij   de   ideale   combinatie.   Heerlijk   praktisch   bezig   zijn   in   het   onderwijs.     Je  wordt  gelukkig  niet  gelijk  in  het  diepe  gegooid,  maar  langzaam  groei  je  naar  het  lesgeven   toe.  Uiteindelijk  behaal  je  een  tweedegraadsbevoegdheid.  Daarmee  mag  je  lesgeven  in  alle   onderbouwklassen  en  het  hele  vmbo.  De  route  sprak  mij  erg  aan  en  op  de  school  is  er  veel   vrijheid.  Je  doet  onderzoeken  voor  de  school,  bereid  lesonderdelen  voor,  helpt  de  vakgroep   bij  problemen  en  ondersteunt  leerlingen.   Nu   ben   ik   aan   het   einde   gekomen   van   mijn   studie.   De   minor   Leidinggeven   sprak   mij   het   meest   aan.   Ik   mag   graag   organiseren   en   op   organisatorisch   vlak   bezig   zijn.   Ik   heb   van   deze   minor  veel  kunnen  leren  voor  de  praktijk  van  het  lesgeven.   Het  duale  opleidingstraject  heeft  mij  altijd  enorm  geboeid.  Ik  was  dan  ook  benieuwd  of  dit   een   meerwaarde   heeft   ten   opzichte   van   een   deeltijdopleiding.   Levert   het   volgen   van   het   duale  opleidingstraject   een   betere   docent  op  dan  een  deeltijdopleiding?  Die  vraag  hield   mij   bezig  en  resulteerde  in  een  onderzoeksvoorstel.   Mijn   begeleider,   Chris   Flikweert   (Gomarus   College),   was   meteen   enthousiast   over   het   onderzoeksvoorstel.   Ook   mijn   docentopleider   Arie   Trouwborst   (Pieter   Zandt   Scholengemeenschap)  en  opleidingscoördinator  Johan  Strijbis  (Driestar  Educatief)  juichten   dit   initiatief   van   harte   toe!   Na   enkele   aanpassingen   aan   mijn   onderzoeksvoorstel   kon   ik   beginnen.   Duaal  of  deeltijd?  

   

2  

    Het  afnemen  van  de  enquêtes  duurde  langer  dan  verwacht.  Het  schrijven  van  het  rapport     heb   ik   met   heel   veel   plezier   gedaan.   Met   de   aanbevelingen   en   de   conclusies   hoop   ik   een    bijdrage   te   kunnen   leveren   aan   de   verdere   verbetering   van   de   opleidingen   tot   docent.   Wellicht  dat  dit  onderzoek  in  de  toekomst  nog  eens  een  vervolg  kan  krijgen.   Mijn   dank   is   verschuldigd   aan   Chris   Flikweert   die   mij   op   een   uitstekende   wijze   heeft   geholpen   tijdens   mijn   onderzoek.   Ook   gaat   mijn   dank   uit   naar   mijn   docentopleider   Arie   Trouwborst   die   mij   van   de   nodige   feedback   heeft   voorzien   en   tijdens   het   onderzoek   meerdere  malen  zijn  bijdrage  heeft  geleverd.     Arjan  Woord     Urk,  juni  2012    

 

                           

Duaal  of  deeltijd?  

   

3  

    Probleemschets     In  het  cursusjaar  2010/2011  is  de  Pieter  Zandt  Scholengemeenschap  geaccrediteerd  door    een   visitatiecommissie   van   de   Driestar   Educatief   uit   Gouda.   De   Pieter   Zandt   heeft   het   keurmerk  in  ontvangst  mogen  nemen  en  mag  in  de  eigen  opleidingsschool  duale  studenten   en   onbevoegde   docenten   opleiden   tot   start   bekwame   docenten.   Ook   op   diverse   andere   reformatorische  scholen  kan  de  duale  opleidingsvariant,  zoals  die  door  Driestar  Educatief   wordt  aangeboden,  gevolgd  worden.   In  dit  onderzoek  ga  ik  op  zoek  naar  de  verschillen  in  de  opleiding  van  duale  studenten  en   docenten  die  een  deeltijdopleiding  hebben  gevolgd.   Dit  onderzoek  zal  bijdragen  aan  de  verdere  ontwikkeling  van  de  duale  opleidingsvariant  en   inzicht   geven   in   de   verschillen   tussen   de   duale   opleidingsvariant   en   een   reguliere   opleiding.   Doel  van  het  onderzoek   Ik   maak   bij   mij   onderzoek   gebruik   van   de   SBL-­‐competenties   en   toets   in   hoeverre   docenten/duale   studenten   hieraan   voldoen.   Door   dit   te   toetsen   aan   het   einde   van   de   opleiding   bij   een   populatie   van   ongeveer   25   duale   studenten   en   25   reguliere   studenten   (praktijkervaring  tussen  1  en  3  jaar)  wil  ik  deze  resultaten  in  beeld  brengen.  Het  doel  is  om   een   kwalitatief   onderzoek   te   verrichten.   Door   een   enquête   uit   te   zetten   onder   deze   50   afgestudeerden   verzamel   ik   kwantitatieve   gegevens.   Het   is   daardoor   een   combinatie   van   een  kwalitatief  en  kwantitatief  onderzoek.   Onderzoeksvragen   Voordat   ik   met   mijn   onderzoek   begon   heb   ik   een   aantal   onderzoeksvragen   opgesteld.   Ik   heb  een  hoofdvraag  geformuleerd  die  ik  graag  wil  beantwoorden  door  mijn  onderzoek  te   verrichten.  De  hoofdvraag  wordt  ondersteund  door  vijf  deelvragen.   Hoofdvraag:   Wat   zijn   de   verschillen   tussen   een   docent   die   het   duale   opleidingstraject   heeft   gevolgd  in  de  praktijk  van  het  lesgeven  t.o.v.  een  docent  die  een  deeltijdopleiding  heeft  gevolgd?                

Duaal  of  deeltijd?  

   

4  

        Deelvragen:  

 

1. Welke  competenties  dienen  startbekwame  docenten  te  beheersen?   2. Waarin  onderscheidt  de  duale  opleidingsvariant  zich  van  een  reguliere  deeltijdopleiding?   3. Welke  criteria  hanteren  docentopleiders  en  teamleiders  bij  de  beoordeling  van  hun   docenten?   4. Welke  onderzoeksresultaten  zijn  er  in  de  literatuur  te  vinden  over  het  verschil  tussen  de   opleiding  in  de  praktijk  (duaal)  en  een  reguliere  opleiding  op  school?   5. Zijn  er  uit  het  onderzoek  significante  verschillen  te  ontdekken  in  de  beoordeling  van   docenten  over  hun  eigen  functioneren?  

Afbakening   Om  mijn  onderzoek  af  te  bakenen  heb  ik  gekozen  om  een  aantal  criteria  op  te  stellen   waarbinnen  mijn  onderzoek  heeft  plaats  gevonden:   1. De  vragenlijst  voor  duale  docenten  is  afgenomen  onder  een  groep  duale  studenten  die   inmiddels  hun  opleiding  hebben  afgerond  of  in  het  4e  jaar  van  hun  opleiding  zitten  en   minimaal  12  uur  of  meer  voor  de  klas  staan.   2. De  vragenlijst  voor  deeltijd  docenten  is  verspreid  onder  een  groep  willekeurige  docenten   die  inmiddels  hun  reguliere  opleiding  hebben  afgerond  of  studerend  zijn  maar  wel  voor  de   klas  staan.   3. De  ingevulde  vragenlijsten  zijn  anoniem  verwerkt  om  de  betrouwbaarheid  van  mijn   onderzoek  te  waarborgen.   4. De  SBL-­‐competenties  die  door  het  ministerie  van  Onderwijs,  Cultuur  en  Wetenschappen   zijn  opgesteld  zijn  gebruikt  in  dit  onderzoek.   5. Het  onderzoek  beperkt  zicht  tot  de  reformatorische  scholen  voor  voortgezet  onderwijs.   6. De  deeltijdgroep  heeft  gestudeerd  aan  verschillende  opleidingen  en  hogescholen.   7. De  duale  groep  respondenten  hebben  allemaal  hun  opleiding  gevolgd  aan  de  Driestar   Educatief.  

Onderzoeksaanpak   Ik   heb  gebruik   gemaakt   van  kwalitatieve  en  kwantitatieve  gegevens  die  ik  door  middel   van   een   enquête   heb   verzameld.   Ook   heb   ik   diverse   literatuurbronnen   geraadpleegd   in   het   kader  van  deze  studie.  

Duaal  of  deeltijd?  

   

5  

       

Welke  competenties  dienen  startbekwame   docenten  te  beheersen?   Deelvraag  1  

Vanuit   overheidswege   dient   de   startbekwame   docent   te   voldoen   aan   een   zevental   competenties.  Deze  competenties  worden  gehanteerd  in  alle  lerarenopleiding.  Een  docent   in  opleiding  moet  zichzelf  regelmatig  toetsen  aan  deze  competenties.  Iedere  opleiding  geeft   er  zijn  eigen  invulling  aan  en  verwerkt  de  competenties  zodanig  in  het  curriculum  dat  aan   het  einde  van  de  opleiding  alle  competenties  voldoende  worden  beheerst  worden.   In  deze  eerste  deelvraag  wil  ik  graag  de  competenties  die  startbekwame  docenten  dienen   te  beheersen  kort  uiteenzetten.   1) Interpersoonlijke  competentie  

  Afbeelding  1  -­‐  Interpersoonlijk  competent  (bron:  www.zevencompetenties.nl)  

Een   startbekwame   leraar   wil   graag   een   vriendelijke   en   goede   sfeer   scheppen   binnen   de   klas.  Hij  heeft  daarvoor  oog  voor  de  individuele  leerling.  Dat  vraagt  investering.  De  docent   dient  daadwerkelijk  aandacht  te  schenken  aan  de  klas.  De  houding  waarmee  hij  zich  opstelt   voor  de  klas  is  hierbij  van  werkelijk  belang.  De  startbekwame  docent  dient  leerlingen  niet   alleen  te  kennen,  maar  ook  te  herkennen.   Duaal  of  deeltijd?  

   

6  

    De  leraar  die  voldoet  aan  deze  competentie  bevordert  de  zelfstandigheid  van  leerlingen  te     bevorderen   en   stimuleert   samenwerking   onder   de   leerlingen.   Hij   probeert   op   een   goede    manier   interactie   te   krijgen   met   de   klas   en   is   op   zoek   naar   een   goede   balans   tussen   het   geven  van  leiding,  het  begeleiden  van  leerlingen,  het  corrigeren  maar  ook  het  stimuleren.   Leraren   moeten   zich   op   school   niet   anders   gedragen   dan   thuis.   Ook   op   school   dienen   ze   mens  te  zijn,  ruimte  te  scheppen  voor  persoonlijke  gesprekken  en  ook  grenzen  te  stellen.   Uit   diverse   onderzoeken   blijkt   dat   leerlingen,   docenten   die   streng   zijn   maar   ook   rechtvaardig  als  een  goede  docent  beoordelen.   Bij  de  interpersoonlijke  competentie  hoort  ook  dat  de  docent  zich  verdiept  in  de  leefwereld   van   jongeren.   Dat   betekent   niet   meteen   dat   alle   muziek   beluistert   moet   worden   die   jongeren  mooi  vinden  of  dat  de  docent  leerlingen  moet  gaan  volgen  op  Twitter  maar  dat  de   docent  wel  op  de  hoogte  is  van  de  ontwikkelingen  in  de  leefwereld  van  jongeren.  Dan  kun   je  ook  het  gesprek  aangaan  met  leerlingen.   2) Pedagogische  competentie  

  Afbeelding  2  -­‐  Pedagogische  competentie  (bron:  www.zevencompetenties.nl)  

Bij   het   leren   op   school   is   een   veilige   leer-­‐   en   werkomgeving   van   cruciaal   belang.   Als   er   sprake  is  van  een  veilige  leeromgeving  dat  hebben  leerlingen  en  docenten  alle  ruimte  om   zich  te  ontwikkelen.  Als  leerlingen  zich  veilig  voelen  op  school  kunnen  ze  in  alle  rust  leren   en  gaan  ze  ook  graag  naar  school.  Geen  pesterijen  of  andere  problemen.  Voorkom  onrust  

Duaal  of  deeltijd?  

   

7  

    op  school  en  zorg  dat  er  een  vriendelijke  en  uitnodigende  sfeer  hangt.  Dat  moet  merkbaar     zijn  voor  docenten  en  leerlingen.     De  docent  heeft  een  sleutelrol  in  het  creëren  van  een  veilige  leeromgeving.  Hij  moet  ervoor   zorgen   dat   leerlingen   zich   veilig   en   vertrouwd   voelen   in   de   klas.   Hij   zorgt   ervoor   dat   leerlingen  weten  dat  ze  erbij  horen,  welkom  zijn  in  de  klas  en  gewaardeerd  worden  door   zowel   de   docent   als   door   klasgenoten.   Dit   kan   de   startbekwame   docent   bereiken   door   leerlingen  op  een  respectvolle  manier  met  elkaar  om  te  laten  gaan.  Ook  het  geven  van  een   stuk   eigen   verantwoordelijkheid   hoort   hierbij.   Dit   kan   deels   bereikt   worden   door   het   opstellen  van  goede  leef-­‐  en  gedragsregels  binnen  de  school  en  de  klas.   Maak  regels  bespreekbaar  met  je  leerlingen.  De  leerlingen  hebben  vaak  een  eigen  mening   en  visie  en  door  samen  na  te  denken  over  deze  regels  bereik  je  veel  meer  vertrouwen  en   medewerking.  Leerlingen  voelen  zich  verantwoordelijk  voor  hun  eigen  gedrag  en  kunnen   de  consequenties  zelf  benoemen.  Door  duidelijke  grenzen  te  stellen  weten  leerlingen  waar   ze  aan  toe  zijn.     De   docent   leert   tijdens   zijn   opleiding   voldoende   vaardigheden   om   een   goed   pedagogisch   klimaat  te  laten  ontstaan  in  de  klas.  Als  leerlingen  ervaren  daadwerkelijk  gezien  te  worden,   een  bijdrage  mogen  leveren  aan  de  les,  ze  gewaardeerd  worden  en  ook  weten  waarom  ze   ergens   voor   leren,   dan   kunnen   ze   zich   ontwikkelen   tot   zelfstandige   en   verantwoordelijke   personen.  

Duaal  of  deeltijd?  

   

8  

     

3) Vakinhoudelijke-­‐  en  didactische  competentie  

 

  Afbeelding  3  -­‐  Vakinhoudelijke-­‐  en  didactische  competentie  (bron:  www.zevencompetenties.nl)  

De  docent  staat  voor  de  klas  om  de  leerling  kennis  bij  te  brengen  van  zijn  vak.  Het  vak  dat   de  docent  doceert  bevat  veel  praktische  lessen  voor  de  maatschappij.  De  leerling  dient  zich   deze  praktische  lessen  eigen  te  maken.  Het  kunnen  bepaalde  vaardigheden  zijn,  het  leren   spreken   van   een   andere   taal   of   bepaalde   verbanden   leren   kennen   en   waar   te   nemen.   De   docent  helpt  de  leerling  om  vertrouwd  te  raken  met  de  leerstof  en  de  manier  waarop  deze   in  het  dagelijkse  leven  en  in  het  werk  een  plek  innemen.   Er  zijn  daarbij  verschillende  leervormen  mogelijk.  Van  klassikale  instructie  tot  groepswerk,   van   individueel   zelfstandig   werken   tot   het   werken   met   de   PC.   De   docent   gebruikt   de   lesmethode  als  inspiratiebron  voor  zijn  lessen  en  vanuit  daar  begeleidt  hij  de  leerling  in  het   leerproces.  Hij  maakt  daarbij  gebruik  van  de  leermiddelen  die  voorhanden  zijn.  Hij  wisselt   regelmatig   manier   van   werken   met   elkaar   af   om   op   die   manier   een   afwisselende   en   krachtige  leeromgeving  te  creëren.     Kennis  bij  leerlingen  kan  getoetst  worden  door  de  juiste  vragen  te  stellen.  Ook  dit  hoort  bij   de   vakinhoudelijke-­‐   en   didactische   competentie.   Een   goede   docent   kan   niet   zonder   de   Duaal  of  deeltijd?  

   

9  

    juiste   manier   van   vragen   stellen.   Dit   is   van   belang   tijdens   de   lessen   maar   ook   bij   het     opstellen   van   toetsen.   De   startbekwame   docent   houdt   hierbij   ook   rekening   met   verschillen    tussen  zijn  leerlingen.     4) Organisatorische  competentie  

  Afbeelding  4  -­‐  Organisatorische  competentie  (bron:  www.zevencompetenties.nl)  

Het   leerproces   op   school   staat   of   valt   met   een   goede   voorbereiding.   De   omgeving   waarin   het   leren   plaatsvindt   dient   uitnodigend   en   overzichtelijk   te   zijn.   Dit   is   merkbaar   aan   de   indeling  in  de  klas,  de  voorbereiding  van  de  lessen  en  de  wijze  waarop  leerlingen  instructie   ontvangen.  Juist  in  het  onderwijs  is  een  goede  organisatie  het  halve  werk.  En  mocht  het  dan   een   keer   misgaan   dan   is   improvisatievermogen   nodig   om   het   leerproces   toch   in   goede   banen  te  leiden.   Door  gebruik  te  maken  van  verschillende  werkvormen  toont  de  startbekwame  docent  die   aan   deze   competentie   voldoet   aan   dat   hij   in   staat   is   een   krachtige   leeromgeving   te   laten   ontstaan.   In   zo’n   leeromgeving   kunnen   leerlingen   van   elkaar   leren,   hen   helpen   en   ondersteunen.  Ze  krijgen  daarbij  van  de  docent  een  stuk  eigen  verantwoordelijkheid.     In   het   onderwijs   moet   ook   veel   gepland   worden.   Allerhande   plannen   moeten   worden   beheerd.   Hierbij   kan   gedacht   worden   aan   planningen   in   de   leerstof,   het   plannen   van   buitenschoolse   activiteiten,   scholingsdagen   en   toetsmomenten.   Er   moet   wel   een   zekere   mate  van  flexibiliteit  inzitten.  In  het  onderwijs  kan  er  dagelijks  iets  veranderen  waarop  je   als  docent  dient  in  te  spelen.  

Duaal  of  deeltijd?  

   

10  

    Juist   het   plannen   en   het   organiseren   maakt   de   docent   een   professional.   Voor   leerlingen,     collega’s   en   voor   zichzelf   zorgt   het   voor   structuur   en   planmatig   werken.   Dat   komt   het    onderwijs  ten  goede.   5) Samenwerken  met  collega’s  

  Afbeelding  5  –  Competent  in  het  samenwerken  met  collega's  (bron:  www.zevencompetenties.nl)  

Als   docent   ben   je   niet   alleen   in   de   schoolorganisatie.   Dagelijks   heb   je   te   maken   met   collega’s,   ouders   en   derden   van   buiten   de   school.   De   startbekwame   docent   dient   er   dus   voor  te  zorgen  dat  zijn  werk  goed  is  afgestemd  op  het  werk  van  zijn  collega’s.  Er  dient  dus   regelmatig   overleg   plaats   te   vinden   onderling.   Samen   met   collega’s   geef   je   het   onderwijs   een  gezicht.  Dat  betekent  veel  samenwerken  en  openstaan  voor  ideeën  van  collega’s.   De  startbekwame  docent  levert  zelf  ook  een  inhoudelijke  bijdrage  aan  de  organisatie  door   zijn   eigen   opvattingen   en   ideeën   te   delen   met   elkaar.   Samen   met   collega’s   kun   je   dan   heldere,   gemeenschappelijke   verwachtingen   uitspreken.   Ook   het   evalueren   op   het   onderwijsbeleid  hoort  hierbij.     In  een  organisatie  is  er  veel  van  elkaar  te  leren.  Je  moet  als  startbekwame  docent  daarom   wel   openstaan   voor   feedback.   Collega’s   mogen   bij   je   in   de   les   komen   observeren   en   feedback  geven.  Een  vorm  van  intervisie  is  een  goed  hulpmiddel  om  jezelf  en  collega’s  een   spiegel  voor  te  houden.    

Duaal  of  deeltijd?  

   

11  

     

6) Samenwerken  met  de  omgeving  

 

  Afbeelding  6  –  Competent  in  samenwerken  met  de  omgeving  (bron:  www.zevencompetenties.nl)  

Leerlingen   hebben   niet   alleen   hun   contacten   op   school.   Na   schooltijd   werken   de   meeste   leerlingen   bij   bedrijven,   doen   vrijwilligerswerk   of   zijn   naast   hun   opleiding   met   hun   stage   bezig.   Het   onderwijs   is   veel   breder   dan   alleen   de   schoolorganisatie.   Het   is   daarom   van   belang  dat  de  docent  veel  externe  contacten  onderhoud.  Weet  wat  leerlingen  doen  en  bezig   houdt  en  sluit  hierbij  op  aan  tijdens  de  lessen.  Ook  ‘uitstapjes’  naar  de  omgeving  behoren   tot   de   mogelijkheden.   Als   er   goede   contacten   zijn   met   bedrijven   kan   er   bijvoorbeeld   een   excursie   worden   gepland.   Hoe   groter   het   netwerk   van   de   docent,   des   te   meer   mogelijkheden  zijn  er.  Netwerk  daarom  actief.   De   startbekwame   docent   heeft   ook   heel   veel   contact   met   ouders.   De   leerlingen   van   de   docent   brengen   immers   veel   tijd   door   op   school.   De   ouders   vertrouwen   daarom   een   deel   van  hun  opvoeding  toe  aan  docenten.  Het  is  dus  niet  alleen  een  kwestie  van  het  overdragen   van  vakinhoudelijke  kennis  maar  ook  dienen  de  leerlingen  een  persoonlijke  ontwikkeling   door  te  maken.  Het  is  daardoor  verstandig  om  regelmatig  contact  te  onderhouden  met  het   thuisfront.     Docenten  signaleren  vaak  problemen  op  school.  Deze  kunnen  van  verschillende  aard  zijn.   Een  docent  dient  als  professional  de  ouders  hiervan  op  de  hoogte  te  stellen  en  indien  nodig   contacten   buiten   school   in   te   schakelen   voor   hulpverlening.   De   docent   heeft   daarom   voldoende   kennis   in   huis   om   leer-­‐   en   gedragsproblemen   tijdig   te   signaleren   en   hiervoor   de   verantwoordelijkheid  te  kunnen  dragen.  

Duaal  of  deeltijd?  

   

12  

     

7) Reflectie  en  ontwikkeling  

 

  Afbeelding  7  –  Competent  in  reflectie  en  ontwikkeling  (bron:  www.zevencompetenties.nl)  

Een   professionele   docent   vertoont   alle   zeven   competenties,   heeft   een   gedegen   vakinhoudelijke   kennis   en   laat   verantwoordelijkheid   zien   voor   zijn   taken.   Hij   reflecteert   regelmatig   op   zijn   eigen   handelen   en   functioneren.   De   startbekwame   docent   blijft   zich   voortdurend  ontwikkelen.  Hij  zal  een  leven  lang  blijven  leren.   De  docent  reflecteert  op  zijn  verworven  competenties,  stelt  zijn  verwachtingen  bij  en  toont   zijn   sterke   en   zwakke   punten   en   bespreekt   deze   regelmatig   met   zijn   leidinggevende.   Hij   legt   deze   ontwikkeling   ook   vast   in   een   portfolio   en   houdt   daardoor   zicht   op   zijn   eigen   leerproces.  De  kansen  die  de  school  hem  biedt  voor  bij-­‐  en  nascholing  benut  hij  zeker.   De   startbekwame   docent   is   ook   in   deze   competentie   een   professional.   Hij   staat   op   voor   feedback  en  is  bereid  te  luisteren  naar  collega’s.  Hij  neemt  verantwoordelijkheid  voor  zijn   eigen  functioneren  binnen  de  school.        

Duaal  of  deeltijd?  

   

13  

   

Waarin  onderscheidt  de  duale  opleidingsvariant     zich  van  een  reguliere  deeltijdopleiding?    

Deelvraag  2   De   duale   opleidingsvariant   voor   leraar   in   het   voortgezet   onderwijs   wordt   in   Nederland   alleen  aangeboden  door  de   Driestar  Educatief  in  Gouda.  De  overige  lerarenopleidingen  in   Nederland   voor   voortgezet   onderwijs   kunnen   alleen   als   deeltijd-­‐   of   voltijdopleiding   gevolgd   worden.   Dat   maakt   het   duale   opleidingstraject   bijzonder   en   uniek.   Er   is   dan   ook   een  sterk  netwerk  ontstaan  van  reformatorische  scholen  die  zich  verbonden  weten  aan  het   duale   opleidingstraject.   Studenten   kunnen   op   een   van   deze   scholen   terecht   om   hun   opleiding  hier  te  gaan  volgen.   Wat  is  een  duale  studieroute?   Duaal   betekent   dat   je   leren   en   werken   kan   combineren   met   elkaar.   In   het   geval   van   de   Driestar  Educatief  betekent  dit  concreet  dat  een  deel  van  de  opleiding  gevolgd  wordt  op  de   hogeschool   en   een   deel   op   de   opleidingsschool.   Op   de   opleidingsschool   leer   in   je   met   beide   benen  in  de  modder.  Je  staat  heel  dicht  bij  de  praktijk  van  het  lesgeven.  Zo  doe  je  tijdens  de   studie   heel   veel   ervaring   op   en   ben   je   praktijkgericht   bezig.   De   begeleiding   op   de   opleidingsschool  is  in  handen  van  een  docentopleider  en  vakcoach.     De   opleidingsscholen   waar   de   Driestar   mee   samenwerkt   voor   de   duale   lerarenopleiding   zijn:   •

Calvijn  College  (Goes)  

•

Driestar  College  (Gouda)  

•

Jacobus  Fruytier  Scholengemeenschap  (Apeldoorn)  

•

Gomarus  Scholengemeenschap  (Gorinchem)  

•

Van  Lodensteincollege  (Amersfoort)  

•

De  Passie  (Utrecht)  

•

Pieter  Zandt  scholengemeenschap  (Kampen)  

•

Wartburg  College  (Rotterdam)  

Duaal  of  deeltijd?  

   

14  

    Wie  kiezen  er  voor  een  duale  opleidingsroute?     De  meeste  studenten  die  kiezen  voor  een  duale  opleidingsroute  bestaan  uit  schoolverlaters    die  na  MBO  niveau  4,  havo  of  het  vwo  kiezen  voor  een  baan  in  het  onderwijs.  De  leeftijd  ligt   hier   dus   ook   vaak   lager   dan   bij   deeltijdopleidingen.   Studenten   die   kiezen   voor   deze   opleidingsvariant   zijn   echt   betrokken   op   het   onderwijs.   Daarnaast   hebben   ze   vaak   een   passie   voor   jongeren   en   ook   voor   het   vak   dat   ze   graag   willen   gaan   geven   zijn   ze   dolenthousiast.   Om   de   opleiding   te   volgen   bij   de   Driestar   en   een   van   de   reformatorische   scholen   voor   voortgezet   onderwijs,   is   het   belangrijk   dat   je   betrokken   bent   op   het   christelijke  onderwijs.  Een  extra  reden  om  te  kiezen  voor  deze  route  is  het  feit  dat  je  heel   praktisch  bezig  kan  zijn  en  zelfstandig  kan  en  mag  werken  aan  je  studie.   Hoe  zit  de  route  in  elkaar?   De   duale   lerarenopleiding   bestaat   uit   een   vakinhoudelijk   en   een   pedagogisch-­‐didactisch   deel.  In  het  vakinhoudelijke  deel  verdiep  je  je  in  het  vak  dat  je  wilt  geven.  Hiervoor  volg  je   op  de  donderdagavonden  colleges  op  de  hogeschool  in  Gouda.       In   het   pedagogisch-­‐didactische   deel   leer   je   hoe   je   als   een   goede   en   christelijke   docent   lesgeeft.  Twee  dagen  per  week  ben  je  hiermee  bezig  op  je  opleidingsschool:  op  dinsdag  en   een   in   overleg   te   bepalen   andere   dag.   Je   krijgt   je   opdrachten   vanuit   de   praktijk.   Je   bent   zelf   ‘eigenaar’  van  je  leerproces  en  studeert  zelfstandig  (onder  begeleiding).  Via  het  opbouwen   van  een  portfolio  bewijs  je  dat  je  bepaalde  vaardigheden  beheerst.  Het  betekent  dus  dat  je   de   hele   week   bezig   bent   met   de   opleiding,   en   de   duale   opleiding  in   die   zin   volledig   vergelijkbaar  is  met  de  voltijdopleiding.   De  duale  opleiding  duurt  vier  jaar.   De   eerste   twee   jaar   ben   je   als   student   jezelf   aan   het   voorbereiden   op   het   zelfstandig   voor   de   klas   staan.   In   het   tweede   jaar   ‘oefen’   je   dit   twee   keer  een  week  op  je  opleidingsschool.  Ook  loop  je  stage  in  het  buitenland.  Daarnaast  doe  je   een  dag  per  week  maatschappelijke  ervaring  op  een  (soms  betaalde)  baan.       Het  derde  en  vierde  jaar  loop  je  stages  in  het  (niet-­‐reformatorisch)  voortgezet  onderwijs  en   basisonderwijs.  Je  leert  het  leraarschap  van  meer  kanten  kennen  en  doet  veel  ervaring  op.   Daarnaast   werk   je   parttime   als   leraar   in   opleiding   (LIO)   of   als   onbevoegd   docent   op   je   opleidingsschool.  Dan  geef  je  les  aan  je  ‘eigen’  klassen  en  word  je  ook  betaald  voor  je  werk.   De  duale  opleiding  wordt  afgesloten  met  een  afstudeergesprek.  Aan  het  einde  van  de  vier   jaren  ben  je  gevormd  tot  een  volwaardig  docent.   Hoe  ziet  de  deeltijdopleiding  eruit?   Deeltijdopleidingen  leiden  op  voor  hetzelfde  diploma  als  voltijdopleidingen.  De  studielast  is   ook  hetzelfde  als  bij  een  voltijdopleiding,  maar  er  zijn  minder  contactmomenten.   Duaal  of  deeltijd?  

   

15  

    De   colleges   vinden   op   de   meeste   hogescholen   ’s   avonds   plaats.   Op   deze   manier   is   het     mogelijk  om  de  studie  naast  het  werk  te  doen.  Bij  ieder  cursusjaar  hoort  een  stage.  Als  je  al    voldoende   uren   werkt   in   het   werkveld   waarvoor   je   wordt   opgeleid,   kun   je   je   stageopdrachten  in  werktijd  doen.   Ook   bij   deeltijdopleidingen   is   er   sprake   van   een   vakinhoudelijk   en   een   pedagogisch-­‐ didactisch  deel.  In  het  vakinhoudelijke  deel  verdiep  je  je  in  het  vak  dat  je  wilt  geven.  Bij  het   pedagogisch-­‐didactisch   deel   doe   je   allerlei   tools   en   kennis   op   om   voor   de   klas   te   kunnen   staan.                        

Duaal  of  deeltijd?  

   

16  

       

Welke  criteria  hanteren  docentopleiders  en   teamleiders  bij  de  beoordeling  van  hun   docenten?   Deelvraag  3  

Navraag   bij   diverse   docentopleiders   in   het   land   en   een   gesprek   met   mijn   docentopleider   Arie   Trouwborst   leert   dat   er   een   onuitputtelijke   lijst   kan   worden   opgesteld   van   criteria   waaraan   een   docent   moet   voldoen.   Er   gebeurt   zoveel   in   een   les   waaraan   een   docent   getoetst  kan  worden.  De  criteria  die  opgesteld  kunnen  worden  geven  slechts  een  handvat   waaraan  een  docent  getoetst  kan  worden.  Wel  dienen  deze  criteria  eraan  bij  te  dragen  om   de  zeven  competenties  van  de  docent  in  beeld  te  krijgen.  Aan  de  eerder  beschreven  zeven   competenties  dient  een  startbekwame  docent  te  voldoen.   Verreweg  de  meeste  opleidingen  en  scholen  gebruiken  tools  waaraan  een  docent  getoetst   kan   worden   om   er   voldaan   is   aan   de   competenties.   Op   de   opleidingsschool   Pieter   Zandt   waar   ik   werkzaam   ben   wordt   gebruikt   gemaakt   van   een   competentieformulier.   Deze   is   ontwikkeld  door  docentopleider  Arie  Trouwborst  en  wordt  effectief  ingezet  om  resultaten   te   meten.   Op   verschillende   momenten   tijdens   de   opleiding   wordt   de   voortgang   in   ontwikkeling   van   de   duale   studenten   gemeten.   De   docentopleider   en   de   opleidingscoördinator   hebben   hierin   een   cruciale   rol.   Om   deze   ontwikkeling   in   beeld   te   brengen  is  dit  competentiescoreformulier  ontwikkeld.     Deze  compententielijst  bevat  een  aantal  indicatoren  die  onderverdeeld  zijn  naar  niveau’s.   Deze  niveau’s  zijn  te  onderscheiden  in  het  1e  jaar  voor  de  klas  en  het  2e  jaar  voor  de  klas.   Aan   het   einde   van   het   tweede   jaar   dienen   alle   competenties   beheerst   te   worden   in   voldoende  mate.  Het  kan  zijn  dat  aan  enkele  indicatoren  nog  gewerkt  kan  worden.   Naast   de   vereiste   voor   elke   docent   om   competent   te   zijn   op   de   terreinen   zoals   die   vastgesteld   zijn   voor   het   onderwijs   is   voor   onze   scholen   het   identiteitsaspect   van   groot   belang.  Identiteit  is  echter  geen  competentie  maar  veel  meer  ‘een  zuurdesem  dat  het  hele   brood   doorzuurd’.   Daarom   is   het   identiteitsaspect   niet   vast   gelegd   in   een   score.   Er   vindt   daarom  een  gesprek  plaats  tussen  de  student  en  de  docentopleider.  Uitgangspunt  voor  dit   gesprek   is   het   identiteitsprofiel,   zoals   dit   ontwikkeld   is   door   het   VGS   (Vereniging   voor   Gereformeerd  Schoolonderwijs).    

Duaal  of  deeltijd?  

   

17  

    In  de  bijlage  III  vindt  u  een  leeg  competentieformulier.  Om  een  docent  te  toetsen  aan  deze     competenties  kan  onder  andere  onderstaande  lijst1  met  criteria  worden  opgesteld.       Criteriumlijst  startbekwame  docent  (observatielijst)   1.

Houding/ Gebaren/ Contact De docent straalt een zelfverzekerde indruk uit Neemt uitnodigende houding aan Straalt autoriteit uit Straalt uit boven de leerstof te staan Zoekt oogcontact met leerlingen Houdt overzicht over de hele groep

• • • • • • 2.

Stemgebruik/ Spreken/ Taalgebruik Voldoende stemvolume Levendige spreektoon Maakt functioneel gebruik van variatie in stemgebruik Heeft voldoende articulatie Spreektempo is normaal Maakt gebruik van pauzes in zijn betoog Accentueert kernpunten dmv stemgebruik Accentueert kernpunten door deze te herhalen

• • • • • • • • 3.

Beginsituatie peilen Stelt vragen om aanwezige kennis over het onderwerp te peilen Spreekt verwachtingen uit omtrent veronderstelde voorkennis Roept vroeger opgedane kennis in herinnering

• • • 4.

Motiveren Legt het belang het onderwerp/ de leerstof uit Legt relatie met de belevingswereld van de leerlingen Vertaalt de inhoud van het thema tot een voor de leerlingen reëel te ervaren probleem. Actualiseert daar waar het maar enigszins mogelijk is Legt relatie met (toekomstige) werkveld van de leerlingen Kiest een verrassende, interesse opwekkende aanloop tot het thema Formuleert elkaar tegensprekende stellingen n.a.v. het thema om de leerlingen te activeren Straalt enthousiasme over het onderwerp/ vak uit Probeert in zijn gedrag zijn interesse en enthousiasme voor het thema over te brengen Gebruikt humor Stelt een beloning in het vooruitzicht Brengt een spel- en competitie-element in

• • • • • • • • • • • • 5.

Interactie Maakt oogcontact met leerlingen Stelt duidelijke vragen Gebruikt vragen om een nieuw onderwerp te introduceren Stelt vragen aan individuele leerlingen Stelt vragen aan de groep als geheel Moedigt leerlingen aan om antwoord te geven Laat de leerlingen brainstormen

• • • • • • •

                                                                                                                1  Ontleend  aan  http://home.orange.nl/onderwijs/Observatie.htm     Duaal  of  deeltijd?  

   

18  

       

6.

• • • • • • •

Geeft leerlingen tijd om na te denken en antwoord te geven Geeft hints/ aanwijzingen om leerlingen naar het goede antwoord te leiden Herhaalt goede antwoorden Speelt op de juiste wijze in op (onverwachte) reacties van de leerlingen Moedigt aan om vragen te stellen Nodigt de leerlingen uit tot het stellen van vragen over het thema tijdens de introductie Checkt of uitleg van een onderdeel begrepen is

Leerstofbehandeling Maakt de doelstellingen van de les duidelijk Geeft een korte omschrijving van de leerinhoud Geeft de stuctuur van de les aan Legt de leerstof begrijpelijk uit Hanteert een systematische opbouw Maakt onderscheid tussen hoofd- en bijzaken Legt relaties met eerder behandelde leerstof Legt relatie met andere vakken/ leergebieden Vat elk onderdeel samen Gebruikt afwisselende werkvormen

• • • • • • • • • • 7.

Differentiatie Biedt daar waar noodzakelijk individuele hulp Geeft de leerlingen naar hun aard en kunnen verschillende opdrachten Houdt bij het samenstellen van subgroepen rekening met samenwerkingsvaardigheden Houdt bij het samenstellen van subgroepen rekening met kennis- en vaardigheidsniveau van de leerlingen • Maakt aantekeningen van vragen, leerresultaten en observaties van individuele leerlingen

• • • •

8.

Media Controleert voor de les of media in orde zijn Schrijft belangrijke termen op bord Doet werkwijze, procesvolgorde, rekenmethode etc. voor op het bord Laat leerlingen voorbeelden op het bord uitwerken Schrijft duidelijk Gebruikt overzichtelijke bordindeling Maakt duidelijk of aantekeningen op het bord moeten worden overgenomen Maakt duidelijk wannéér aantekeningen van het bord kunnen worden overgenomen Ziet er op toe dat leerlingen aantekeningen overnemen van het bord Geeft leerlingen tijd om aantekeningen over te nemen Vraagt alvorens het bord te wissen

• • • • • • • • • • •

9. Begin van de les • Heeft alle leermiddelen klaarstaan • Begroet de leerlingen • Zorgt dat hij eerst de aandacht van alle leerlingen heeft • Krijgt gemakkelijk de aandacht van de leerlingen • Reageert op leerlingen die te laat binnenkomen/ lesaanvang belemmeren 10.

• • • •

Klassenmanagement Zorgt dat het klaslokaal voor de les in de juiste opstelling staat Zorgt dat voldoende leerlingmaterialen beschikbaar zijn Bespreekt met de leerlingen de gang van zaken tijdens de les(sen) Maakt regels duidelijk

Duaal  of  deeltijd?  

   

19  

       

• • • • • • • •

Ziet toe op naleving van regels Is consequent in toepassing van de regels Is alert op eerste signalen van ordeverstoring Reageert adequaat op eerste signalen van ordeverstoring Kent de namen van de leerlingen Gebruikt hulpmiddelen om de namen van leerlingen te memoriseren Noemt de leerlingen bij naam Beheert de lestijd op een juiste en efficiente wijze

De   teamleider   gebruikt   tijdens   het   functioneringsgesprek   in   de   meeste   gevallen   een   360-­‐ graden   feedback   die   de   docent   zelf   in   dient   te   vullen.   Hieruit   ontstaat   een   meer   dan   compleet  beeld  van  de  ontwikkeling  van  de  docent  en  de  plek  waar  hij  zich  bevindt  in  de   schoolorganisatie.   Aan   de   hand   van   deze   cirkelanalyse   kan   het   gesprek   plaatsvinden.   De   cirkelanalyse   wordt   ingevuld   door   diverse   collega’s.   Directe   en   indirecte   collega’s   geven   hun  feedback  over  het  functioneren.                        

Duaal  of  deeltijd?  

   

20  

   

Welke  onderzoeksresultaten  zijn  er  in  de     literatuur  te  vinden  over  het  verschil  tussen  de   opleiding  in  de  praktijk  (duaal)  en  een   deeltijdopleiding?    

Deelvraag  4   Uitgangspunt  voor  mijn  literatuuronderzoek  is  een  publicatie  van  het  Sociaal  en  Cultureel   Planbureau  uit  2006.  Deze  instantie  heeft  een  metastudie  verricht  onder  de  titel  Duaal   als   ideaal?  Leren  en  werken  in  het  beroeps-­‐  en  hoger  onderwijs.   Uit   deze   literatuur   heb   ik   een   aantal  korte  onderzoeksresultaten  gehaald  die  van  belang  zijn  voor  dit  onderzoek.    

Duaal  of  deeltijd?  

   

21  

     

 

 

      Zijn  er  uit  het  onderzoek  significante  verschillen   te  ontdekken  in  de  beoordeling  van  docenten   over  hun  eigen  functioneren?   Deelvraag  5   Ik   heb   mijn   onderzoek   afgenomen   in   de   periode   van   29   maart   tot   9   mei   2012.   Ik   heb   daarvoor   diverse   collega’s   uit   het   land   om   medewerking   gevraagd.   Deze   gegevens   heb   ik   ontvangen   van   diverse   reformatorische   scholen.   Van   de   deeltijd   heb   ik   25   complete   ingevulde   onderzoeken   ontvangen   en   van   de   duaal   22   complete   onderzoeken.   Met   deze   gegevens  (zie   bijlage   I   &   II)  wil  ik  de  verschillen  met  elkaar  gaan  vergelijken.  Ik  doe  dat   allereerst  aan  de  hand  van  kenmerken  en  daarna  ga  ik  de  verschillende  SLB-­‐competenties   met  elkaar  vergelijken  bij  beide  groepen.   Kenmerken   Bij   het   analyseren   van   de   enquêtes   is   het   meteen   opvallend   dat   er   procentueel   meer   vrouwen   een   duale   opleiding   volgen   tegenover   procentueel   meer   mannen   die   de   deeltijdvariant   hebben.   Wellicht   heeft   dit   te   maken   met   het   feit   dat   er   meer   mannen   werkzaam   zijn   in   het   voortgezet   onderwijs   en   deze   pas   later   in   hun   carrière   in   het   Duaal  of  deeltijd?  

   

22  

    onderwijs   terecht   komen   vanuit   een   baan   in   het   bedrijfsleven.   Het   volgen   van   een     deeltijdopleiding  is  dan  het  meest  voor  de  hand  liggend.      Op   de   vraag   in   welke   onderwijssector   de   ondervraagden   werkzaam   zijn   blijkt   dat   van   de   duaal   opgeleiden   verreweg   de   meeste   werkzaam   zijn   in   de   onderbouw   van   het   VMBO   en   HAVO/VWO,  namelijk  91%.  Bij  de  deeltijders  is  44%  van  de  ondervraagden  werkzaam  in   de  bovenbouw  van  het  VMBO.  Dit  komt  overeen  met  de  structuur  van  de  duale  opleiding   die   duidelijke   eisen   stelt   aan   een   opleidingsschool   en   de   studenten.   Zij   mogen   alleen   lesgeven  in  de  onderbouw.  Uit  het  onderzoek  blijkt  dat  dit  ook  gebeurd.   Tabel  1  -­‐  Onderwijssector  voor  deeltijd   4.In welke onderwijssector bent u het grootste deel van uw tijd werkzaam? 0

25

50

75

100

%

f

n 25

Onderbouw VMBO

20

5

Bovenbouw VMBO

44

11

Onderbouw HAVO/VWO

32

8

Bovenbouw HAVO/VWO

4

1

  Tabel  2  -­‐  Onderwijssector  voor  duaal   4.In welke onderwijssector bent u het grootste deel van uw tijd werkzaam? 0

25

50

75

100

%

f

n 23

Onderbouw VMBO

48

11

Bovenbouw VMBO

9

2

Onderbouw HAVO/VWO

43

10

Bovenbouw HAVO/VWO

0

0

  Opvallend  is  dat  de  duaal  opgeleiden  weinig  ervaring  hebben  met  de  bekwaamheidseisen   in  het  onderwijs.  39%  van  de  ondervraagden  geeft  aan  er  wel  eens  van  gehoord  te  hebben   maar  niet  bekend  ermee  te  zijn.  Bij  de  deeltijders  blijkt  dit  maar  28%  te  zijn.  Er  blijkt  van   deze  groep  ook  een  meerderheid  (52%)  een  bekwaamheidsdossier  te  hebben  tegen  slechts   26%  van  de  duaal  opgeleiden.     Interpersoonlijk  competent  in  het  werken  met  leerlingen   Bij   de   analyse   van   de   onderzoeksresultaten   kan   opgemerkt   worden   dat   er   over   het   algemeen   weinig   opvallende   verschillen   zijn   waar   te   nemen   tussen   beide   groepen   respondenten.   Enkele   opvallende   verschillen   die   in   het   belang   zijn   voor   het   opleiden   van   docenten  wil  ik  nader  uitwerken.     Het  blijkt  uit  de  onderzoeksresultaten  dat  de  duale  groep  meer  kennis  in  huis  heeft  van  de   mogelijke   zorgproblematiek   waarmee     een   leerling   te   maken   kan   krijgen.   De   duale   groep   Duaal  of  deeltijd?  

   

23  

    geeft   op   een   schaal   van   4   punten   hun   kennis   van   de   zorgproblematiek   een   3.   Hier   staat     tegenover  dat  de  deeltijders  0,2  punt  lager  zitten,  namelijk  een  2,8.  Een  mogelijke  conclusie    kan   zijn   dat   in   het   duale   opleidingstraject   meer   aandacht   wordt   besteedt   aan   zorgproblematiek  en  het  herkennen  hiervan.   Tabel  3  -­‐  Kennis  van  zorgproblematiek  bij  deeltijd  opgeleiden   10.Ik heb voldoende kennis van de mogelijke zorgproblematiek die een leerling kan hebben 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,8

0,7

25

  Tabel  4  -­‐  Kennis  van  zorgproblematiek  bij  duaal  opgeleiden   10.Ik heb voldoende kennis van de mogelijke zorgproblematiek die een leerling kan hebben 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,7

23

  In  de  benadering  van  leerlingen  en  de  omgang  met  hem  zijn  weinig  opvallende  verschillen   waar   te   nemen   tussen   beide   groepen   respondenten.   Wanneer   echter   de   vraag   wordt   gesteld   of   de   docent   positieve   verwachtingen   heeft   van   de   leerlingen,   blijkt   er   een   opvallend  verschil  waar  te  nemen.  Het  blijkt  dat  de  groep  die  een  deeltijd  opleiding  hebben   gevolgd   veel   positievere   verwachtingen   hebben   van   hun   leerlingen   dan   de   duale   groep.   Waar  de  deeltijd  zichzelf  beoordeeld  met  een  3,4  op  dit  kenmerk  staat  een  3,1  bij  duaal.     Als  het  gaat  om  het  stimuleren  van  een  klimaat  waarin  leerlingen  goed  met  elkaar  kunnen   samenwerken   is   er   ook   een   significant   verschil   waar   te   nemen.   Waar   de   duale   respondenten  een  gemiddelde  score  behalen  van  2,9  is  dat  bij  deeltijd  een  3,2.  Dat  is  een   verschil   van   0,3.   Het   zou   goed   zijn   als   er   tijdens   de   opleiding   van   duale   studenten   meer   aandacht  besteedt  zou  gaan  worden  aan  dit  onderwerp.   Tabel  5  -­‐  Stimuleren  van  samenwerking  onder  leerlingen  (deeltijd)   14.Ik stimuleer een klimaat waarin leerlingen goed met elkaar samenwerken 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

3,2

0,6

25

 

Duaal  of  deeltijd?  

   

24  

    Tabel  6  -­‐  Stimuleren  van  samenwerking  onder  leerlingen  (duaal)  

 

14.Ik stimuleer een klimaat waarin leerlingen goed met elkaar samenwerken

 

1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,9

0,5

23

  Pedagogisch  competent   Op  het  pedagogisch  vlak  blijken  er  heel  veel  overeenkomsten  te  zijn.  Beide  groepen  geven   aan  dat  ze  leerlingen  voldoende  persoonlijke  aandacht  geven  tijdens  en  na  de  lessen  en  de   leerlingen  hebben  ook  het  gevoel  dat  ze  meetellen.  De  sfeer  in  de  klas  is  bij  beide  groepen   docenten   bespreekbaar   te   maken.   Ook   zorgen   beide   groepen   docenten   voor   duidelijke   gedragsregels   in   de   klas.   Op   het   naleven   van   deze   regels   worden   leerlingen   consequent   aangesproken.  Opvallend  is  hierbij  te  noemen  dat  het  stellen  van  regels  makkelijker  is  dan   het  naleven  hiervan.   Het   vaststellen   van   duidelijke   gedragsregels   blijkt   in   de   praktijk   niet   moeilijk.   De   respondenten   geven   zichzelf   hier   gemiddeld   meer   dan   een   3   voor.   (respectievelijk   3,2   (deeltijd)   en   3,3   (duaal))   Als   het   echter   aankomt   op   het   aanspreken   van   leerlingen   op   de   naleving   van   deze   regels   schort   het   in   de   praktijk.   Veel   docenten   vinden   dit   moeilijk   zo   blijkt  uit  een  gemiddelde  van  respectievelijk  een  2,9  (deeltijd)  en  een  2,8  (duaal).   Een   opmerkelijk   verschil   blijkt   uit   de   analyse   van   vraag   18   uit   het   onderzoek.   De   stelling   luidt  als  volgt;  “Ik  leer  mijn  leerlingen  op  te  staan  voor  elkaars  mening.”  De  respondenten   uit   de   deeltijdgroep   blijken   hier   geen   enkele   moeite   mee   te   hebben.   Met   een   gemiddelde   beoordeling  van  een  3,2  is  dit  voor  hun  niet  moeilijk.  Bij  de  duale  groep  blijkt  echter  een   gemiddelde  van  2,9  te  zijn.  De  duale  docenten  kunnen  hier  blijkbaar  slechter  mee  omgaan   in  de  praktijk  van  het  lesgeven.     Tabel  7  -­‐  Leerlingen  open  laten  staan  voor  elkaars  mening  (deeltijd)   18.Ik leer mijn leerlingen open te staan voor elkaars mening 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,2

0,5

25

  Tabel  8  -­‐  Leerlingen  open  laten  staan  voor  elkaars  mening  (duaal)   18.Ik leer mijn leerlingen open te staan voor elkaars mening 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

2,9

0,6

23

 

Duaal  of  deeltijd?  

   

25  

    Een  laatste  verschil  op  de  pedagogische  competentie  blijkt  te  zitten  in  het  aanmoedigen  van     leerlingen   om   van   elkaar   te   leren.   Bij   vraag   23   in   mijn   onderzoek   blijken   de   deeltijd   respondenten  een  score  van  3,1  te  hebben  en  daar  tegenover  de  duale  respondenten  een     gemiddelde  van  2,8.  Dit  is  0,3  punt  verschil.  Duaal  opgeleide  docenten  blijken  dus  kennelijk   moeite  te  hebben  met  het  aanmoedigen  van  leerlingen  om  van  elkaar  te  leren.  Dit  gegeven   komt   sterk   overeen   met   een   eerdere   bevinding   bij   de   competentie   ‘interpersoonlijk   competent  in  het  werken  met  leerlingen.’  Toen  bleek  dat  ook  de  duale  groep  moeite  had  om   samenwerking   onder   leerlingen   te   stimuleren.   Deze   cijfers   vertonen   daarbij   hetzelfde   beeld.  Een  punt  van  aandacht  voor  de  duale  opleidingen.   Tabel  9  -­‐  Stimuleren  om  van  elkaar  te  leren  (deeltijd)   23.Ik moedig de leerlingen aan om van elkaar te leren 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,1

0,6

25

  Tabel  10  -­‐  Stimuleren  om  van  elkaar  te  leren  (duaal)   23.Ik moedig de leerlingen aan om van elkaar te leren 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

2,8

0,6

23

  Vakinhoudelijk-­‐  en  didactisch  competent   Met   deze   competentie   kunnen   beide   groepen   goed   uit   de   voeten.   De   gemiddelde   scores   liggen   meestal   rond   de   3,0   op   de   gestelde   vragen.   Er   zijn   ook   bij   deze   competentie   een   aantal  belangrijke  verschillen  op  te  merken  tussen  beide  groepen.   De   uitslag   van   de   stelling   “Ik   heb   vanuit   mijn   opleiding   voldoende   handvatten   ontvangen   om  leerlingen  te  ondersteunen  bij  leerproblemen”    (vraag  30)  geeft  reden  tot  zorg.  Beide   groepen   respondenten   geven   een   score   weer   die   lager   is   dan   3,0.   Dat   betekent   dat   de   meeste   het   niet   eens   zijn   met   deze   stelling.   Bij   de   deeltijd   blijkt   dit   een   gemiddelde   van   2,7   op   te   leveren   en   bij   de   duale   een   gemiddelde   score   van   2,4.   Uit   deze   scores   kan   geconcludeerd   worden   dat   er   vanuit   de   opleidingen   weinig   aandacht   besteedt   wordt   aan   mogelijke   leerproblemen   bij   leerlingen.   De   beide   groepen   docenten   hebben   te   weinig   handvatten   in   huis   om   deze   leerproblemen   te   signaleren/voorkomen   of   op   zoek   te   gaan   naar  mogelijke  oplossingen.  In  mijn  aanbevelingen  kom  ik  hier  op  terug.  

Duaal  of  deeltijd?  

   

26  

    Tabel  11  -­‐  Ondersteuning  bij  leerproblemen  (deeltijd)  

   

30.Ik heb vanuit mijn opleiding voldoende handvatten ontvangen om leerlingen te ondersteunen bij leerproblemen 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,7

0,7

25

  Tabel  12  -­‐  Ondersteuning  bij  leerproblemen  (duaal)   30.Ik heb vanuit mijn opleiding voldoende handvatten ontvangen om leerlingen te ondersteunen bij leerproblemen 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,4

0,9

22

  Op   het   gebied   van   evaluatie   van   de   eigen   lessen   blijken   goede   scores   te   liggen   van   een   gemiddelde   rond   de   3,0.   Wellicht   dat   hier   nog   enige   winst   gehaald   kan   worden   door   de   opleidingen.   Organisatorisch  competent   De   organisatorische   competentie   blijkt   ruim   voldoende   te   zijn.   De   onderzoeksresultaten   laten  bij  alle  vragen  een  gemiddelde  zien  die  rond  de  3,0  of  zelfs  hoger  ligt.  Dat  betekent  dat   docenten   (zowel   deeltijd   als   duaal)   voldoende   toegerust   worden   op   organisatorisch   vlak.   De  docenten  werken  met  een  duidelijke  planning  en  zorgen  steeds  voor  een  overzichtelijke   tijd-­‐  en  lesplanning.     De  orde  in  de  lessen  is  ook  ruim  voldoende  beoordeeld  door  beide  groepen  respondenten,   voor   beide   groepen   is   het   gemiddelde   een   3,3.   Ook   groepsprocessen   worden   voldoende   onderkent  en  waar  nodig  aangestuurd.     In   onverwachte   situaties   kunnen   de   docenten   op   een   professionele   wijze   improviseren.   Ook   kunnen   er   in   dergelijke   situaties   duidelijke   prioriteiten   worden   gesteld.   Er   is   vaak   extra   lesmateriaal   achter   de   hand.   Bij   de   deeltijd   is   dit   een   gemiddelde   van   3,2   en   bij   duaal   een  gemiddelde  van  3,0.   Uit  de  resultaten  blijkt  echter  wel  dat  docenten  die  een  deeltijdopleiding  hebben  genoten   wel   beter   hun   activiteiten   kunnen   aanpassen   of   vervangen   als   dit   nodig   blijkt   te   zijn.   Ze   komen  hier  0,3  punt  hoger  mee  uit  dan  het  gemiddelde  van  de  duale  groep  respondenten.     Tabel  13  -­‐  Aanpassen  en/of  vervangen  van  een  activiteit  (deeltijd)   45.Ik pas een activiteit aan of vervang deze als dit naar eigen waarneming nodig is 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

3,5

0,5

25

  Duaal  of  deeltijd?  

   

27  

    Tabel  14  -­‐  Aanpassen  en/of  vervangen  van  een  activiteit  (duaal)  

 

45.Ik pas een activiteit aan of vervang deze als dit naar eigen waarneming nodig is

 

1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,2

0,4

22

  Competent  in  het  samenwerken  met  collega’s   Uit   het   onderzoek   is   meteen   duidelijk   te   zien   dat   docenten   die   deeltijd   hebben   gedaan   veel   meer   samenwerken   met   collega’s   dan   duale   docenten.   Bij   alle   vragen   ligt   de   gemiddelde   score  0,1  –  0,3  punt  hoger.  De  docenten  die  een  deeltijdopleiding  hebben  gevolgd  zijn  meer   betrokken   op   de   onderwijsverbetering   en   de   belangen   van   de   school   dan   duale   collega’s.   Het  zijn  echter  maar  hele  kleine  verschillen  maar  desondanks  wel  opvallend.  Een  mogelijke   verklaring  hiervoor  zou  zijn  dat  de  leeftijd  van  de  deeltijdgroep  hoger  zou  liggen  en  meer   arbeidservaring  hebben.   De   meeste   afwijking   in   gemiddelde   scores   is   de   stelling   dat   de   docent   in   redelijkheid   zijn   aandeel  in  taken  binnen  de  organisatie  neemt.  (vraag  47)  Het  blijkt  dat  bij  de  respondenten   uit  de  deeltijdgroep  hier  een  gemiddelde  van  3,4  punten  scoren  tegenover  een  gemiddelde   score   van   3,1   bij   de   duale   groep   respondenten.   Dit   is   zeker   wel   opvallend   te   noemen.   Docenten  die  een  duale  opleiding  hebben  gevolgd  zetten  zich  kennelijk  minder  in  voor  de   taken   binnen   de   organisatie.   Opnieuw   kan   hier   het   leeftijdsverschil   meespelen   en   de   opgedane  arbeidservaring  in  beide  groepen.   Tabel  15  -­‐  Aandeel  in  taken  van  de  organisatie  (deeltijd)   47.Ik neem in redelijkheid mijn aandeel in taken binnen de organisatie 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,4

0,6

25

  Tabel  16  -­‐  Aandeel  in  taken  van  de  organisatie  (duaal)   47.Ik neem in redelijkheid mijn aandeel in taken binnen de organisatie 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

3,1

0,5

22

  Competent  in  het  samenwerken  met  de  omgeving   Het   samenwerken   met   de   omgeving   levert   weinig   problemen   op   voor   de   meeste   docenten.   Ook   bij   deze   competentie   liggen   de   gemiddelde   scores   boven   de   3,0.   De   relevantie   informatie   van   ouders   wordt   benut   en   de   docenten   laten   de   ouders   merken   dat   ze  

Duaal  of  deeltijd?  

   

28  

    vertrouwen   in   hen   hebben.   Ook   zijn   de   docenten   goed   aanspreekbaar   in   professionele     contacten  met  instellingen  buiten  de  school.     Mogelijke   vormen   van   zorgproblematiek   bij   leerlingen   worden   goed   onderkend.   De   deeltijdgroep  scoort  hier  een  gemiddelde  van  3,0  tegenover  de  duale  groep  die  hierbij  een   3,1   als   gemiddelde   score   heeft.   Met   deze   cijfers   kunnen   de   opleidingen   dan   ook   tevreden   zijn.   Competent  in  reflectie  en  ontwikkeling   De  onderzoeksresultaten  tonen  een  positief  beeld  bij  de  deeltijd  respondenten.  Hier  liggen   de  gemiddelde  scores  per  vraag  boven  de  3,0.  Alleen  bij  vraag  56  (“Ik  bespreek  regelmatig   met   collega’s   wat   de   sterke   en   zwakke   punten   in   mijn   professionele   functioneren   zijn”)   blijkt   een   gemiddelde   score   van   2,6   uit   te   komen.   De   meeste   docenten   zullen   het   lastig   vinden  zich  kwetsbaar  op  te  stellen  t.o.v.  hun  leidinggevende  en/of  collega’s.  Hier  zou  in  het   onderwijs   nog   een   verdiepingsslag   te   maken   zijn.   Ondanks   dat   er   voldoende   tools   beschikbaar   zijn   om   op   jezelf   te   reflecteren   (gemiddelde   scores   van   3,2   (deeltijd)   en   3,1   (duaal))  blijkt  de  praktijk  weerbarstiger.   Bij   de   duale   groep   respondenten   liggen   de   gemiddelde   scores   lager   dan   3,0   bij   bijna   alle   vragen.   Hieruit   kan   de   conclusie   worden   getrokken   dat   docenten   die   een   duale   opleiding   hebben  gevolgd  minder  op  zich  zelf  reflecteren  en  hun  ontwikkeling  minder  goed  in  beeld   brengen  dan  docenten  die  deeltijd  hebben  gedaan.   Tabel  17  -­‐  Ontwikkelingsactiviteiten  docenten  (deeltijd)   55.Ik stem mijn ontwikkelingsactiviteiten af met mijn collega’s en met mijn leidinggevende(n) 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,1

0,5

25

  Tabel  18  -­‐  Ontwikkelingsactiviteiten  docenten  (duaal)   55.Ik stem mijn ontwikkelingsactiviteiten af met mijn collega’s en met mijn leidinggevende(n) 1 2 3 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

4

gem.

sd

n

2,7

0,7

22

  Uit   bovenstaande   tabellen   is   te   concluderen   dat   de   duale   respondenten   0,4   punt   lager   scoren  op  de  persoonlijke  ontwikkelingsactiviteiten  dan  de  deeltijd  respondenten.  Dit  blijkt   ook  wel  uit  vraag  58  van  mijn  onderzoek.  Zie  tabel  19  en  tabel  20.  

Duaal  of  deeltijd?  

   

29  

    Tabel  19  -­‐  Sterke  en  zwakke  punten  (deeltijd)  

   

58.Ik maak zo nu en dan de balans op van mijn sterke en zwakke punten en van daaruit beslis ik wat ik ga doen om mij verder te ontwikkelen 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,1

0,8

25

  Tabel  20  -­‐  Sterke  en  zwakke  punten  (duaal)   58.Ik maak zo nu en dan de balans op van mijn sterke en zwakke punten en van daaruit beslis ik wat ik ga doen om mij verder te ontwikkelen 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,7

0,5

22

  Geconcludeerd   kan   worden   dat   docenten   die   een   duale   opleiding   hebben   gevolgd   minder   sterk   kunnen   reflecteren   op   hun   eigen   functioneren   en   het   ook   moeilijk   vinden   om   hun   eigen  ontwikkeling  als  docent  bij  te  houden.    

Duaal  of  deeltijd?  

   

30  

       

Conclusie  

In   de   voorafgaande   analyse   van   de   onderzoeksresultaten   is   een   beeld   geschetst   van   een   aantal  belangrijke  significante  verschillen  van  docenten  die  enerzijds  een  deeltijdopleiding   hebben  genoten  en  anderzijds  het  duale  opleidingstraject  hebben  gevolgd.   In   deze   conclusie   zal   ik   proberen   om   op   basis   van   de   bevindingen   een   antwoord   te   formuleren   op   de   eerder   gestelde   hoofdvraag.   Allereerst   komen   de   belangrijkste   bevindingen  over  de  verschillende  opleidingen  aan  de  orde.  Vervolgens  zal  ik  proberen  de   hoofdvraag  te  beantwoorden  en  tot  slot  zal  ik  proberen  een  aantal  aanbevelingen  te  doen   voor  de  Driestar  Educatief  in  Gouda.   Op  voorhand  moet  worden  opgemerkt  dat  het  beeld  verre  van  compleet  is.  Dat  hangt  samen   met   de   werkwijze:   er   is   uitgegaan   van   een   relatief   kleine   groep   respondenten.   Ook   is   hun   achtergrond   niet   bekend   bij   het   afnemen   van   dit   onderzoek.   Ik   weet   niet   in   welke   mate   er   praktijkervaring  aanwezig  was  bij  deze  respondenten.  Ook  is  er  sprake  van  docenten  die  op   verschillende  hogescholen  hebben  gestudeerd.  Het  beeld  kan  namelijk  per  onderwijsinstelling,   opleiding,  leeftijd  en  vakgebied  sterk  verschillen.  Dat  laat  onverlet  dat  er  toch  wel  een  aantal   algemene  conclusies  te  formuleren  zijn.   Bevindingen   Uit   de   voorgaande   onderzoeksresultaten   blijkt   dat   er   een   aantal   bevindingen   opgesteld   kunnen  worden.     Onderbouw   Een   eerste   bevinding   vinden   we   bij   de   kenmerken   van   de   respondenten   voordat   het   daadwerkelijke   onderzoek   begint.   We   zien   dat   de   meeste   docenten   die   een   opleiding   hebben   gevolgd   in   de   onderbouw   van   het   VMBO   en   de   onderbouw   van   HAVO/VWO   lesgeven.  Dit  is  geheel  volgens  de  verwachting.  Gezien  de  opleidingsstructuur  van  het  duale   opleidingstraject   is   dit   ook   logisch.   Duale   studenten   mogen   in   het   3e   en   4e   leerjaar   van   hun   opleiding   alleen   nog   maar   lesgeven   in   de   onderbouw.   Je   ziet   dit   heel   duidelijk   terug   uit   het   onderzoek.   De   meeste   docenten   die   een   deeltijdopleiding   hebben   gevolgd   zitten   in   de   bovenbouw  van  het  VMBO.  Meestal  zijn  dit  wat  oudere  docenten  die  op  een  later  moment   in   hun   carrière   het   onderwijs   zijn   ingegaan.   De   verwachting   is   dat   de   leeftijdscategorie   van   duale   studenten   een   stuk   lager   ligt   omdat   dit   vaak   een   vervolgopleiding   is   die   gekozen   wordt  na  het  voortgezet  onderwijs.  

Duaal  of  deeltijd?  

   

31  

    Tevens   zijn   beide   groepen   docenten   actief   op   het   2e   graads   gebied.   Er   zijn   maar   enkele     docenten  die  lesgeven  in  het  1e  graads  gebied.  Hiervoor  is  nog  niet  de  juiste  bevoegdheid    gehaald.   Zorgproblematiek   Een  tweede  bevinding  die  uit  dit  onderzoek  naar  voren  komt  is  dat  de  groep  die  een  duale   opleiding  heeft  gevolgd  meer  kennis  in  huis  heeft  van  de  mogelijke  zorgproblematiek  onder   leerlingen.   Uit   de   onderzoeksresultaten   komt   duidelijk   naar   voren   dat   hier   beter   op   gescoord   wordt.   Een   mogelijke   oorzaak   hiervan   kan   zijn   dat   er   in   het   duale   opleidingstraject   meer   aandacht   wordt   besteed   aan   dit   onderwerp.   De   module   waarin   zorgproblematiek   een   plaats   heeft   wordt   wellicht   dieper   uitgewerkt.   De   duale   studenten   dienen  zich  tijdens  hun  opleiding  zich  hier  in  te  verdiepen.   Positieve  verwachtingen  van  leerlingen   De   derde   bevinding   naar   aanleiding   van   de   onderzoeksresultaten   is   dat   de   groep   docenten   die   een   deeltijdopleiding   hebben   gevolgd   een   hogere   score   hebben   als   het   gaat   om  een  positieve  verwachting  van  een  leerling.  Ik  vind  het  lastig  om  hier  een  conclusie  uit   te   trekken.   De   oorzaak   van   dit   grote   verschil   is   niet   te   achterhalen.   Wellicht   heeft   het   te   maken   met   het   leeftijdsverschil   tussen   beide   groepen   of   op   de   opgedane   ervaring   door   een   eigen  gezin.   Leerlingen  leren  van  elkaar   Een   vierde   bevinding   die   kan   worden   geconstateerd   ligt   in   het   stimuleren   van   een   samenwerkingsklimaat.   Dit   is   een   leef-­‐   en   leerklimaat   waarin   de   leerlingen   van   elkaar   kunnen   leren.   Het   blijkt   dat   de   duale   groep   respondenten   meer   moeite   heeft   om   een   dergelijk   samenwerkingsklimaat   te   creëren   dan   de   deeltijd   respondenten.   Het   blijkt   dat   docenten   die   een   duale   opleiding   hebben   gevolgd   moeite   hebben   met   het   stimuleren   van   een  zogenaamd  samenwerkingsklimaat.     Dit  blijkt  ook  het  feit  dat  de  duale  groep  lager  scoort  bij  het  aanmoedigen  van  leerlingen  om   van  elkaar  te  leren.  Dit  is  de  vijfde   bevinding  die  uit  het  onderzoek  naar  voren  komt.  Het  is   daarom  ook  aan  te  bevelen  deze  aspecten  van  de  duale  opleiding  nog  eens  tegen  het  licht  te   houden.  Docenten  ervaren  dus  kennelijk  moeite  om  leerlingen  te  stimuleren  van  elkaar  te   leren.   Een   mogelijke   oorzaak   hiervan   zou   kunnen   zijn   dat   in   de   duale   opleiding   teveel   wordt   gericht   op   het   klassikaal   lesgeven   (frontaal)   en   nog   te   weinig   van   de   didactische   werkvormen.      

Duaal  of  deeltijd?  

   

32  

    Gedragsregels     Uit   het   onderzoek   komt   heel   duidelijk   naar   voren   dat   beide   groepen   docenten   er   geen    enkele  moeite  mee  hebben  om  de  juiste  gedragsregels  te  stellen  in  de  klas.  Maar  zodra  deze   regels   nageleefd   dienen   te   worden   en   leerlingen   hierop   aangesproken   moeten   worden,   blijkt  dit  opeens  een  stuk  lastiger.  Docenten  hebben  blijkbaar  moeite  met  het  consequent   naleven  van  hun  eigen  regels.  Dit  geldt  in  sterke  mate  voor  beide  groepen  docenten.  Dit  is   dan  ook  de  zesde  bevinding  die  uit  dit  onderzoek  naar  voren  komt.  Een  mogelijke  oorzaak   hiervan   kan   zijn   dat   docenten   het   moeilijk   vinden   zich   ‘consequent’     op   te   stellen   ten   opzichte   van   hun   eigen   regels.   Ze   willen   zich   als   persoon   graag   handhaven   tegenover   leerlingen  maar  niet  de  ‘strenge’  docent  zijn.   Open  staan  voor  elkaars  mening   De   groep   duale   respondenten   heeft   er   zichtbaar   moeite   mee   om   leerlingen   open   te   laten   staan   voor   elkaars   mening.   Dit   blijkt   duidelijk   vanuit   het   onderzoek.   We   kunnen   hier   een   zevende   bevinding   uit   concluderen.   De   duale   groep   durft   minder   goed   zijn   leerlingen   open  te  laten  staan  voor  elkaars  mening.  Dit  ligt  in  het  verlengde  van  onze  vijfde  bevinding   waarin   docenten   het   lastig   vinden   om   een   samenwerkingsklimaat   te   creëren   in   de   klas.   Dit   is  aan  elkaar  gelieerd.  Een  mogelijke  conclusie  zou  kunnen  zijn  dat  docenten  die  een  duale   opleiding  hebben  gevolgd  zich  niet  zo  kwetsbaar  durven  op  te  stellen  voor  de  groep.   Signaleren  van  leerproblemen   Een   opmerkelijke   achtste   bevinding   die   uit   dit   onderzoek   geconcludeerd   kan   worden   is   dat  beide  groepen  docenten,  zowel  deeltijd  als  duaal  afgestudeerden,  grote  moeite  hebben   met   het   signaleren   van   leerproblemen   bij   leerlingen.   Doordat   ze   deze   leerproblemen   moeilijk  kunnen  signaleren  kan  er  ook  geen  professionele  hulp  aangeboden  worden.  Voor   beide   groepen   liggen   de   scores   erg   laag.   Hieruit   kan   worden   geconcludeerd   dat   vanuit   beide  opleidingen  te  weinig  aandacht  wordt  besteed  aan  het  signaleren  van  leerproblemen.   Organisatorisch  competent   Een   negende   bevinding   die   naar   voren   komt   is   dat   docenten   allemaal   ruim   voldoende   organisatorisch   competent   zijn.   Op   deze   competentie   worden   de   hoogste   gemiddelde   scores   behaald.   Geconcludeerd   kan   worden   dat   beide   opleidingen   meer   dan   voldoende   aandacht  besteden  aan  het  organisatorische  deel.  Docenten  blijken  hun  lessen  op  de  juiste   manier   in   te   delen,   gebruik   te   maken   van   een   lesplanning   en   deze   ook   op   een   transparante   wijze  te  communiceren  met  leerlingen.   Aandeel  taken  in  de  schoolorganisatie   Een   opvallend   gegeven   vanuit   dit   onderzoek   is   het   feit   dat   de   duale   groep   respondenten   veel   minder   betrokken   is   op   de   schoolorganisatie   dan   de   deeltijders.   Dit   is   dan   ook   onze   tiende  bevinding.   Docenten   die   een   duale   opleiding   hebben   gevolgd   zetten   zich   minder   in   Duaal  of  deeltijd?  

   

33  

    voor   de   ontwikkeling   van   het   onderwijs,   blijken   meer   moeite   te   hebben   om   samen   te     werken   met   collega’s   en   denken   dat   hun   aandeel   in   de   schoolorganisatie   nog   wel   wat    omhoog   kan.   Een   mogelijke   conclusie   is   dat   tijdens   de   duale   opleiding   veel   portfolio   opdrachten   alleen   gemaakt   moeten   worden   door   de   student.   Wellicht   is   het   goed   om   de   duale   studenten   meer   te   betrekken   in   de   schoolorganisatie.   Geef   hen   ook   een   bepaalde   verantwoordelijkheid,  dan  zullen  ze  die  later  voor  de  klas  ook  nemen.   Reflectie  en  ontwikkeling   Een   laatste   en   elfde  bevinding  die   kan   worden   geconcludeerd   vanuit   het   onderzoek   is   dat   er   voldoende   tools   voorhanden   zijn   om   op   je   eigen   functioneren   te   reflecteren.   Ondanks   deze   tools   vinden   beide   groepen   docenten   het   moeilijk   om   daadwerkelijk   hun   eigen   functioneren   te   beoordelen.   Ook   het   delen   van   deze   bevindingen   met   collega’s   blijkt   moeilijk   te   zijn.   Een   mogelijke   conclusie   is   dat   docenten   zich   niet   kwetsbaar   willen   opstellen.   Ook   zijn   veel   docenten   niet   gewend   op   zichzelf   te   reflecteren   als   ze   vanuit   het   bedrijfsleven  in  het  onderwijs  terecht  komen.  Er  is  op  dit  gebied  een  zekere  verlegenheid.   Duale  studenten  blijken  nog  lager  dan  deeltijders  te  scoren  in  de  competentie  reflectie  en   ontwikkeling.  Ze  ervaren  moeite  om  op  zichzelf  te  reflecteren.   Beantwoording  hoofdvraag   Hoofdvraag:   Wat   zijn   de   verschillen   tussen   een   docent   die   het   duale   opleidingstraject   heeft   gevolgd  in  de  praktijk  van  het  lesgeven  t.o.v.  een  docent  die  een  deeltijdopleiding  heeft  gevolgd?    

Door   de   toegenomen   aandacht   voor   leren   in   de   beroepspraktijk   (duaal)   is   de   aantrekkelijkheid   van   het   onderwijs   voor   scholieren   en   studenten   duidelijk   vergroot.   Uit   dit   onderzoek   blijkt   dat   docenten   over   het   algemeen   tevreden   zijn   over   hun   eigen   functioneren   en   hun   genoten   opleiding.   Duaal   is   echter   nog   lang   niet   het   ideaal.   Deze   onderzoeksresultaten  vragen  om  een  verdere  verbetering  van  deze  opleidingsvariant.   In   de   praktijk   van   het   lesgeven   blijken   er   toch   nog   enkele   verschillen   te   bestaan   tussen   docenten  die  het  duale  opleidingstraject  hebben  gevolgd  en  docenten  die  een  deeltijdstudie   hebben   genoten.   Om   het   niveau   van   beide   opleidingen   te   kunnen   handhaven   en/of   te   verbeteren  is  intensivering  van  het  onderwijs  noodzakelijk.    

Duaal  of  deeltijd?  

   

34  

     

Aanbevelingen  

 

Uit  het  voorafgaande  onderzoek  en  de  gestelde  bevindingen  blijkt  dat  het  volgen  van  een   duale   opleiding   helemaal   geen   betere   docent   oplevert   dan   het   volgen   van   een   deeltijdopleiding.   De   verschillen   zijn   niet   dramatisch   groot   maar   wel   voldoende   om   een   aantal  aanbevelingen  te  doen  naar  aanleiding  van  dit  onderzoek.  Duaal  blijkt  toch  minder   het  ideaal  te  zijn  dan  in  eerste  instantie  werd  aangenomen.   De  respondenten  die  een  deeltijdstudie  hebben  gevolgd  zijn  afgestudeerd  aan  verschillende   hogescholen   in   Nederland.   De   respondenten   die   een   duaal   opleidingstraject   hebben   gevolgd  zijn  echter  allemaal  afgestudeerd  aan  de  Driestar  Educatief  te  Gouda.  Daarom  wil   ik   mij   in   dit   rapport   beperken   tot   enkele   aanbevelingen   om   de   duale   opleiding   op   de   Driestar  te  verbeteren.   1. Het  blijkt  dat  docenten  die  een  duale  opleiding  hebben  gevolgd  moeite  hebben  om   positieve   verwachtingen   te   hebben   van   hun   leerlingen.   Het   is   goed   om   dit   op   te   nemen  in  een  van  de  modules  van  het  pedagogisch-­‐didactisch  programma.  Ik  denk   dat   het   goed   is   dit   op   te   nemen   in   de   module   Relatie   en   gezag.   Wellicht   dat   hier   literatuur   van   is   waardoor   een   duale   studenten   een   andere   mindset   krijgen   tegenover   leerlingen   en   hen   positiever   tegemoet   gaan   treden.   Ik   ben   ook   van   mening   dat   het   boekje   Essenties  van  christelijk  leraarschap  een   plaats   moet   krijgen   in  het  programma.  De  opleidingsscholen  kunnen  hier  een  bijeenkomst  aan  wijdden.   Samen   met   studenten   en   docenten   nadenken   op   welke   wijze   je   positieve   verwachtingen   uit   kan   spreken   van   leerlingen.   Hiervoor   is   verdieping   in   hun   leefwereld   van   essentieel   belang.   Jongeren   willen   zich   ook   begrepen   voelen.   Het   boekje   van   Els   van   Dijk   De   hunkerende   generatie   zou   hiervoor   een   plek   kunnen   krijgen  in  het  programma.   2. Afgestudeerde   docenten   die   een   duale   opleiding   hebben   genoten   blijken   moeite   te   hebben   met   het   stimuleren   om   leerlingen   van   elkaar   te   laten   leren.   Ik   ben   van   mening   dat   tijdens   vakdidactiek   voldoende   didactische   werkvormen   worden   aangeboden   om   een   samenwerkingsklimaat   op   te   zetten   in   de   klas.   In   het   pedagogisch-­‐didactisch   programma   kan   dit   wellicht   een   nog   grotere   plek   gaan   krijgen.   Hoe   stimuleer   ik   leerlingen   om   van   elkaar   te   leren?   Deze   vraag   zou   prima   een   plek   kunnen   krijgen   in   de   module   Leeromgeving  en  organisatie.  Een   belangrijk   aandachtspunt  hierbij  is  om  leerlingen  ook  een  eigen  verantwoordelijkheid  te  geven   in  de  lessen.  Leer  duale  studenten  ook  om  die  verantwoordelijkheid  te  geven  aan  de   leerlingen.   Blijf   niet   krampachtig   voor   de   klas   staan   maar   verdeel   rollen   en   taken   in   Duaal  of  deeltijd?  

   

35  

       

de  klas.  Moedig  leerlingen  aan  om  met  elkaar  bezig  te  zijn.  Dit  kan  bereikt  worden   door  meer  opdrachten  samen  te  laten  maken  door  de  leerlingen.   3. Het   naleven   van   gedragsregels   en   het   consequent   hierop   toezien   en   optreden   bij   overtreding  van  deze  regels,  blijkt  voor  veel  docenten  moeilijk  te  zijn  in  de  praktijk   van   het   lesgeven.   Het   nadenken   en   het   opstellen   van   deze   regels   levert   geen   problemen  op.  Leerlingen  aanspreken  op  deze  regels  blijkt  wel  een  probleem.  Ik  ben   van   mening   dat   er   heel   veel   angst   is   op   dit   gebied.   (Jonge)   docenten   durven   leerlingen  niet  goed  aan  te  spreken  op  hun  houding  en  gedrag.  Ze  willen  graag  een   fijne  en  spontane  docent  zijn.  Maar  een  spontane  docent  en  tevens  het  consequent   naleven  van  de  regels  kan  hand  in  hand  gaan.  Het  moet  echter  wel  rechtvaardig  zijn.   Dan  alleen  zal  een  leerling  het  ook  begrijpen  en  juist  waarderen  dat  hij  of  zij  op  deze   regels   wordt   aangesproken.   Ik   denk   dat   het   goed   is   om   hier   extra   aandacht   aan   te   besteden  tijdens  de  opleiding.  Waar  liggen  mijn  grenzen?  Hoe  spreek  ik  leerlingen   aan  op  het  juiste  gedrag?  En  hoe  voorkom  ik  dat  ik  de  ‘boeman’  wordt?  Vragen  die   prima   verwerkt   kunnen   worden   in   de   literatuur   en   het   portfolio   van   de   module   Relatie   en   gezag.   Ook   tijdens   opleidingsbijeenkomsten   op   de   opleidingsschool   kan   hier   bij   stil   gestaan   worden   omdat   ook   door   ervaren   docenten   hier   tegenaan   gelopen  wordt.  De  essentiële  vraag  hierbij  kan  gesteld  worden  is  als  volgt.  Hoe  kan   ik  het  gesprek  aangaan  met  leerlingen  zonder  een  zeur  te  zijn?   4. Uit   het   onderzoek   blijkt   dat   docenten   moeite   hebben   met   het   signaleren   van   leerproblemen   van   leerlingen.   De   docenten   zijn   heel   goed   op   de   hoogte   van   mogelijke  vormen  van  zorgproblematiek  en  hoe  zij  dit  deskundig  kunnen  oplossen   maar   bij   leerproblemen   blijkt   er   nog   een   verlegenheid   te   zijn.   Toch   is   het   belangrijk   om  vroegtijdig  deze  problemen  bij  leerlingen  te  signaleren  en  actie  te  ondernemen   indien   nodig.   Rust   docenten   toe   om   ook   deze   problemen   te   signaleren.   Deze   toerusting  en  vorming  zou  een  plaats  kunnen  krijgen  in  het  pedagogisch-­‐didactische   gedeelte.   Bij   de   module   Ontwikkeling  en  Uniciteit  kan   hier   meer   plek   voor   worden   ingeruimd.   5. Een  vijfde  aanbeveling  voor  de  verbetering  van  de  duale  opleiding  wil  ik  graag  doen   op  het  gebied  van  de  plek  van  de  duale  student  in  de  school.  Geef  de  duale  student   een   eigen   verantwoordelijkheid.   Biedt   hem   of   haar   ook   taken   aan   binnen   de   schoolorganisatie  zodat  de  student  zich  betrokken  voelt  op  de  schoolorganisatie.  Ik   heb   zelf   ervaren   tijdens   mijn   eigen   duale   traject   dat   vooral   de   eerste   twee   jaar   pionieren  is.  Je  bent  onbekend  in  het  onderwijs  en  je  bent  druk  bezig  met  het  eigen   portfolio.   Ik   moest   zelf   initiatieven   tonen   om   mijn   bijdrage   te   leveren   aan   de   schoolorganisatie.  Deze  inbreng  en  actieve  opstelling  werd  zeer  gewaardeerd.  Maar   vraag  duale  studenten  ook  eens  mee  te  denken,  laat  ze  teamvergaderingen  bijwonen  

Duaal  of  deeltijd?  

   

36  

       

en   luister   ook   naar   hun   mening.   Maak   hen   mede   verantwoordelijk   voor   bepaalde   taken.  Laat  ze  volop  deel  uitmaken  van  het  team.  Dan  zullen  ze  zich  ook  meer  binden   aan  de  school  en  meer  betrokken  zijn  op  het  vormgeven  van  het  onderwijs.   6. Een   laatste   aanbeveling   is   het   doorvoeren   van   een   verbetering   op   het   gebied   van   reflectie   en   ontwikkeling.   Het   schrijven   van   een   dag-­‐   en   of   weekverslag   voor   het   portfolio  in  het  1e  en  het  2e  jaar  van  de  duale  opleiding  blijkt  onvoldoende  om  op  de   juiste  wijze  te  reflecteren  op  de  eigen  ontwikkeling  als  docent.  Ik  zie  hier  persoonlijk   ook  niet  het  nut  van  in.  Het  wordt  meer  een  dagboek  dan  een  reflectiedocument.  Ik   zou   als   aanbeveling   willen   meegeven   dat   een   aantal   keren   per   jaar   een   gesprek   meer   oplevert   dan   een   reflectieverslag.   Laat   ook   duale   studenten   eens   een   functioneringsgesprek   voeren   met   hun   teamleider.   Ook   ben   ik   van   mening   dat   er   vaker   en   intensiever   contact   moet   zijn   met   de   opleidingscoördinator   van   de   hogeschool.  Slechts  1x  per  jaar  is  onvoldoende  om  de  ontwikkeling  van  de  student   te  volgen.  Ik  heb  het  zelf  heel  waardevol  gevonden  dat  wij  wekelijks  begonnen  met   onze   docentopleider.   Dat   waren   hele   waardevolle   momenten   waarin   persoonlijke   reflectie  en  ontwikkeling  een  plaats  had.  Ik  zou  dit  in  deze  aanbeveling  mee  willen   geven.   Laat   docentopleiders   iedere   week   (op   de   verplichte   dinsdag)   beginnen   met   hun  studenten.    

Tot   slot   zijn   er   heel   veel   positieve   punten   naar   voren   gekomen   uit   dit   onderzoek.   De   kwaliteit  van  de  duale  opleidingen  ligt  dicht  naast  die  van  de  deeltijdopleidingen.  Ook  zijn   de   gemiddelde   scores   voldoende.   Hier   en   daar   kunnen   met   bovenstaande   aanbevelingen   nog  wat  verbeteringen  worden  aangebracht  in  het  curriculum.   Een   combinatie   van   werken   en   leren   in   de   beroepspraktijk   (duaal)   biedt   mogelijkheden   voor   jongeren   en   studenten   om   op   een   praktijkgerichte   en   aantrekkelijke   wijze   opgeleid   te   worden   tot   volwaardige   docenten.   Zo   worden   ze   gemotiveerd   om   een   baan   in   het   onderwijs  te  ambiëren  en  wordt  er  een  basis  gelegd  voor  een  leven  lang  leren.  

Duaal  of  deeltijd?  

   

37  

       

Literatuur  

Sociaal  en  Cultureel  Planbureau  (2006)  Duaal  als  ideaal?.  Den  Haag:  SCP-­‐publicatie.   http://www.zestor.nl/fileadmin/zestor/data/publicaties/startende-­‐docenten-­‐in-­‐het-­‐ hbo.pdf   http://www.driestar-­‐hogeschool.nl/duaal   http://www.driestar-­‐hogeschool.nl/deeltijd   http://www.zevencompetenties.nl/                                

Duaal  of  deeltijd?  

   

38  

       

Bijlage  1  –  resultaten  onderzoek   Label  deeltijd  

Duaal  of  deeltijd?  

   

39  

    Algemeen. pagina 1

 

Algemeen  

Eigenschappen Enquête

Nummer ENQ87033 Naam Duaal of deeltijd? Instelling SG Pieter Zandt Datum Gemaakt 23-2-2012 Datum Start 29-3-2012 Datum Einde 9-5-2012 Filter Opleidingsvorm deeltijd Groepen 1 Populatie 34 Respondenten 34 Enquêtes Compleet 25

Duaal of deeltijd?. pagina 1

Duaal  of  deeltijd?  

   

40  

    Leeswijzer. pagina 2

 

Leeswijzer

  Weergave Items

Vraag Nummer

Standaard Deviatie Gemiddelde Score

1.Het rapport is helder.

1

2

3

4

5

5p: oneens - eens Vraag Tekst

gem.

sd

n

3,6

0,9

100

Gemiddelde Score Omschrijving Schaal

Standaard Deviatie Aantal Antwoorden

Weergave Kenmerken

Vraag Nummer Score

1.Bent u man of vrouw? 0

Vraag Tekst

%

f

n

Man

48

120

250

Vrouw

52

130

Optie tekst

25

50

75

100

Percentage Aantal per Optie Totaal Aantal

Duaal of deeltijd?. pagina 2

Duaal  of  deeltijd?  

   

41  

    Kenmerken. pagina 3

 

Kenmerken   Algemeen

1.Wat is uw geslacht? 0

25

50

75

100

%

f

n

Man

63

17

27

Vrouw

37

10

2.Welke opleiding heeft u gevolgd om uw 2e graads bevoegdheid voor docent te behalen? %

f

n

Deeltijd

0

25

50

75

100

92

23

25

Duaal

8

2

%

f

n 25

4.In welke onderwijssector bent u het grootste deel van uw tijd werkzaam? 0

25

50

75

100

Onderbouw VMBO

20

5

Bovenbouw VMBO

44

11

Onderbouw HAVO/VWO

32

8

Bovenbouw HAVO/VWO

4

1

%

f

n 25

5.Welke onderwijsbevoegdheid heeft u? 0

Duaal  of  deeltijd?  

   

25

50

75

100

1e graads

4

1

2e graads

96

24

42  

      7.Hoe bekend bent u met de bekwaamheidseisen in het onderwijs?

 

%

f

n

Nooit van gehoord

0

25

50

75

100

4

1

25

Wel van gehoord, maar niet mee bekend

28

7

Wel bekend, maar niet mee gewerkt

28

7

Mee bekend en mee gewerkt

40

10

%

f

n 25

8.Is er op uw school van u een bekwaamheidsdossier aangelegd? 0

25

50

75

100

Ja

52

13

Nee

8

2

Weet ik niet

40

10

Duaal of deeltijd?. pagina 3

Duaal  of  deeltijd?  

   

43  

    Items. pagina 4

 

Items

  Interpersoonlijk competent in het werken met leerlingen 9.Leerlingen komen gemakkelijk naar mij toe, bijvoorbeeld ook als ze problemen hebben 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,7

25

10.Ik heb voldoende kennis van de mogelijke zorgproblematiek die een leerling kan hebben 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,8

0,7

25

11.Ik toon interesse in de leerlingen 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,6

0,6

25

12.Ik laat leerlingen merken dat ik mij kan verplaatsen in de leefwereld van hun 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,3

0,4

25

gem.

sd

n

3,4

0,6

25

gem.

sd

n

3,2

0,6

25

13.Ik laat merken dat ik positieve verwachtingen heb van leerlingen 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

14.Ik stimuleer een klimaat waarin leerlingen goed met elkaar samenwerken 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

Duaal  of  deeltijd?  

   

2

3

4

44  

       

15.Ik communiceer eenduidig, afgestemd op het (begrips)niveau van de leerling 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,1

0,3

25

gem.

sd

n

2,8

0,6

25

Pedagogisch competent 16.Ik geef alle leerlingen persoonlijk aandacht 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

17.Mijn leerlingen merken dat ze allemaal meetellen 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

3,1

0,5

25

Duaal of deeltijd?. pagina 4

Duaal  of  deeltijd?  

   

45  

    Items. pagina 5

   

18.Ik leer mijn leerlingen open te staan voor elkaars mening 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,2

0,5

25

gem.

sd

n

3,3

0,4

25

19.Ik maak de sfeer in de klas bespreekbaar 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

20.Ik zorg voor duidelijke gedragsregels in de klas 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,2

0,5

25

21.Ik ben consequent in het aanspreken van leerlingen op het naleven van de regels 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,9

0,7

25

22.Ik ben zelf een voorbeeld in het omgaan met afspraken en regels 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,1

0,5

25

gem.

sd

n

3,1

0,6

25

gem.

sd

n

3,2

0,5

25

23.Ik moedig de leerlingen aan om van elkaar te leren 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

24.Ik geef leerlingen eigen verantwoordelijkheid binnen de gestelde kaders 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

Duaal  of  deeltijd?  

   

2

3

4

46  

       

25.Ik begeleid leerlingen bij het reflecteren op hun resultaten en hun leerproces 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

2,8

0,4

25

Duaal of deeltijd?. pagina 5

Duaal  of  deeltijd?  

   

47  

    Items. pagina 6

  Vakinhoudelijk- en didactisch competent   26.Ik maak vlot een alternatieve aanpak als een leerling dreigt vast te lopen bij het leren 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,8

0,6

25

gem.

sd

n

3,0

0,3

25

27.Ik zorg dat mijn leerlingen goed snappen waar ze mee bezig zijn en wat daarvan de bedoeling is 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

28.Ik help mijn leerlingen om inzicht te krijgen in hun sterke en zwakke kanten en hoe ze daar effectief mee om kunnen gaan 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,8

0,6

25

29.Ik zorg voor voldoende afwisseling in leer- en werkvormen 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,1

0,6

25

30.Ik heb vanuit mijn opleiding voldoende handvatten ontvangen om leerlingen te ondersteunen bij leerproblemen 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,7

0,7

25

gem.

sd

n

3,0

0,6

25

31.Ik ben voldoende toegerust op didactisch gebied 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

Duaal  of  deeltijd?  

   

2

3

4

48  

       

32.Ik evalueer de lessen 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,1

0,6

25

gem.

sd

n

3,2

0,6

25

33.Ik pas de lessen na evaluatie, indien nodig, aan 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

34.Ik leg duidelijk aan de leerlingen uit welke leerdoelen zij bij welke activiteit moeten behalen 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,7

0,7

25

35.Ik draag de leerinhoud op een duidelijke wijze over 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

3,2

0,5

25

Duaal of deeltijd?. pagina 6

Duaal  of  deeltijd?  

   

49  

    Items. pagina 7

  Organisatorisch competent   36.Ik werk met een duidelijke planning zodat ook mijn leerlingen overzicht hebben over het werk 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,7

25

gem.

sd

n

3,1

0,3

25

37.Mijn uitleg en instructies bij de leertaken geven mijn leerlingen voldoende houvast 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

38.Ik zorg steeds voor een overzichtelijke tijd- en lesplanning 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,7

25

39.Ik zorg voor orde in de les 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,3

0,6

25

40.Ik onderken groepsprocessen en stuur deze indien nodig 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,5

25

gem.

sd

n

3,2

0,6

25

41.Ik kan in onverwachte situaties op een professionele wijze improviseren 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

Duaal  of  deeltijd?  

   

2

3

4

50  

       

42.Ik weet duidelijke prioriteiten te stellen bij het inspelen op onverwachte situaties 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

43.Ik biedt voldoende organisatievormen en leermiddelen aan die de leeractiviteiten ondersteunen 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,2

0,6

25

gem.

sd

n

3,0

0,5

25

44.Ik heb extra lesmateriaal achter de hand 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,2

0,6

25

45.Ik pas een activiteit aan of vervang deze als dit naar eigen waarneming nodig is 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

3,5

0,5

25

Duaal of deeltijd?. pagina 7

Duaal  of  deeltijd?  

   

51  

    Items. pagina 8

  Competent in het samenwerken met collega’s   46.Ik vind de inbreng van mijn collega’s belangrijk en maak gebruik van die inbreng 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,4

0,5

25

gem.

sd

n

3,4

0,6

25

47.Ik neem in redelijkheid mijn aandeel in taken binnen de organisatie 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

48.Ik doe mee aan onderwijsverbetering in mijn school 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,2

0,6

25

49.Ik sta open voor hulpvragen van collega’s 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,4

0,5

25

50.Ik hou rekening met de belangen van collega’s en de gehele schoolorganisatie 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,2

0,4

25

gem.

sd

n

3,3

0,5

25

Competent in het samenwerken met de omgeving 51.Ik laat ouders merken dat ik vertrouwen heb in de samenwerking met hen 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

Duaal  of  deeltijd?  

   

2

3

4

52  

       

52.Ik ben goed aanspreekbaar in professionele contacten met instellingen buiten mijn school 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,4

25

gem.

sd

n

3,2

0,4

25

53.Ik benut relevante informatie van ouders 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

54.Ik ben op de hoogte van mogelijke vormen van zorgproblematiek 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

3,0

0,5

25

Duaal of deeltijd?. pagina 8

Duaal  of  deeltijd?  

   

53  

    Items. pagina 9

  Competent in reflectie en ontwikkeling   55.Ik stem mijn ontwikkelingsactiviteiten af met mijn collega’s en met mijn leidinggevende(n) 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,1

0,5

25

gem.

sd

n

2,6

0,7

25

56.Ik bespreek regelmatig met collega’s wat de sterke en zwakke punten zijn in mijn professionele functioneren 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

57.Ik maak er regelmatig tijd voor om de ontwikkelingen op mijn vakgebied(en) en in mijn werk als leraar goed bij te houden 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

58.Ik maak zo nu en dan de balans op van mijn sterke en zwakke punten en van daaruit beslis ik wat ik ga doen om mij verder te ontwikkelen 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,6

25

gem.

sd

n

3,1

0,8

25

59.Ik heb voldoende tools in handen om op mijzelf te kunnen reflecteren 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

60.Ik maak voor mijn professionele ontwikkeling gebruik van de mogelijkheden die de school biedt 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

Duaal  of  deeltijd?  

   

gem.

sd

n

3,2

0,6

25

gem.

sd

n

3,2

0,6

25

54  

       

61.Ik reflecteer op eigen normen, waarden en opvatting en stel die bij indien nodig 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

3,3

0,6

25

Duaal of deeltijd?. pagina 9

                                   

Duaal  of  deeltijd?  

   

55  

       

Bijlage  2  –  resultaten  onderzoek   Label  duaal  

Duaal  of  deeltijd?  

   

56  

    Algemeen. pagina 1

 

Algemeen  

Eigenschappen Enquête

Nummer ENQ87033 Naam Duaal of deeltijd? Instelling SG Pieter Zandt Datum Gemaakt 23-2-2012 Datum Start 29-3-2012 Datum Einde 9-5-2012 Filter Opleidingsvorm duaal Groepen 2 Populatie 31 Respondenten 31 Enquêtes Compleet 22

Duaal of deeltijd?. pagina 1

Duaal  of  deeltijd?  

   

57  

    Leeswijzer. pagina 2

 

Leeswijzer

  Weergave Items

Vraag Nummer

Standaard Deviatie Gemiddelde Score

1.Het rapport is helder.

1

2

3

4

5

5p: oneens - eens Vraag Tekst

gem.

sd

n

3,6

0,9

100

Gemiddelde Score Omschrijving Schaal

Standaard Deviatie Aantal Antwoorden

Weergave Kenmerken

Vraag Nummer Score

1.Bent u man of vrouw? 0

Vraag Tekst

%

f

n

Man

48

120

250

Vrouw

52

130

Optie tekst

25

50

75

100

Percentage Aantal per Optie Totaal Aantal

Duaal of deeltijd?. pagina 2

Duaal  of  deeltijd?  

   

58  

    Kenmerken. pagina 3

 

Kenmerken   Algemeen

1.Wat is uw geslacht? 0

25

50

75

100

%

f

n

Man

42

10

24

Vrouw

58

14

2.Welke opleiding heeft u gevolgd om uw 2e graads bevoegdheid voor docent te behalen? %

f

n

Deeltijd

0

25

50

75

100

0

0

24

Duaal

100

24

%

f

n 23

4.In welke onderwijssector bent u het grootste deel van uw tijd werkzaam? 0

25

50

75

100

Onderbouw VMBO

48

11

Bovenbouw VMBO

9

2

Onderbouw HAVO/VWO

43

10

Bovenbouw HAVO/VWO

0

0

%

f

n 23

5.Welke onderwijsbevoegdheid heeft u? 0

Duaal  of  deeltijd?  

   

25

50

75

100

1e graads

0

0

2e graads

100

23

59  

      7.Hoe bekend bent u met de bekwaamheidseisen in het onderwijs?

 

%

f

n

Nooit van gehoord

0

25

50

75

100

4

1

23

Wel van gehoord, maar niet mee bekend

39

9

Wel bekend, maar niet mee gewerkt

22

5

Mee bekend en mee gewerkt

35

8

%

f

n 23

8.Is er op uw school van u een bekwaamheidsdossier aangelegd? 0

25

50

75

100

Ja

26

6

Nee

17

4

Weet ik niet

57

13

Duaal of deeltijd?. pagina 3

Duaal  of  deeltijd?  

   

60  

    Items. pagina 4

 

Items

  Interpersoonlijk competent in het werken met leerlingen 9.Leerlingen komen gemakkelijk naar mij toe, bijvoorbeeld ook als ze problemen hebben 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,2

0,6

23

10.Ik heb voldoende kennis van de mogelijke zorgproblematiek die een leerling kan hebben 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,7

23

11.Ik toon interesse in de leerlingen 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,5

0,5

23

12.Ik laat leerlingen merken dat ik mij kan verplaatsen in de leefwereld van hun 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,3

0,4

23

gem.

sd

n

3,1

0,4

23

gem.

sd

n

2,9

0,5

23

13.Ik laat merken dat ik positieve verwachtingen heb van leerlingen 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

14.Ik stimuleer een klimaat waarin leerlingen goed met elkaar samenwerken 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

Duaal  of  deeltijd?  

   

2

3

4

61  

       

15.Ik communiceer eenduidig, afgestemd op het (begrips)niveau van de leerling 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,2

0,7

23

gem.

sd

n

2,9

0,5

23

Pedagogisch competent 16.Ik geef alle leerlingen persoonlijk aandacht 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

17.Mijn leerlingen merken dat ze allemaal meetellen 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

3,0

0,5

23

Duaal of deeltijd?. pagina 4

Duaal  of  deeltijd?  

   

62  

    Items. pagina 5

   

18.Ik leer mijn leerlingen open te staan voor elkaars mening 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,9

0,6

23

gem.

sd

n

3,2

0,5

23

19.Ik maak de sfeer in de klas bespreekbaar 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

20.Ik zorg voor duidelijke gedragsregels in de klas 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,3

0,7

23

21.Ik ben consequent in het aanspreken van leerlingen op het naleven van de regels 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,8

0,7

23

22.Ik ben zelf een voorbeeld in het omgaan met afspraken en regels 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,1

0,5

23

gem.

sd

n

2,8

0,6

23

gem.

sd

n

3,1

0,5

22

23.Ik moedig de leerlingen aan om van elkaar te leren 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

24.Ik geef leerlingen eigen verantwoordelijkheid binnen de gestelde kaders 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

Duaal  of  deeltijd?  

   

2

3

4

63  

       

25.Ik begeleid leerlingen bij het reflecteren op hun resultaten en hun leerproces 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

2,8

0,7

22

Duaal of deeltijd?. pagina 5

Duaal  of  deeltijd?  

   

64  

    Items. pagina 6

  Vakinhoudelijk- en didactisch competent   26.Ik maak vlot een alternatieve aanpak als een leerling dreigt vast te lopen bij het leren 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,8

0,6

22

gem.

sd

n

3,1

0,5

22

27.Ik zorg dat mijn leerlingen goed snappen waar ze mee bezig zijn en wat daarvan de bedoeling is 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

28.Ik help mijn leerlingen om inzicht te krijgen in hun sterke en zwakke kanten en hoe ze daar effectief mee om kunnen gaan 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,6

0,5

22

29.Ik zorg voor voldoende afwisseling in leer- en werkvormen 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,7

22

30.Ik heb vanuit mijn opleiding voldoende handvatten ontvangen om leerlingen te ondersteunen bij leerproblemen 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,4

0,9

22

gem.

sd

n

2,9

0,8

22

31.Ik ben voldoende toegerust op didactisch gebied 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

Duaal  of  deeltijd?  

   

2

3

4

65  

       

32.Ik evalueer de lessen 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,9

0,6

22

gem.

sd

n

3,1

0,6

22

33.Ik pas de lessen na evaluatie, indien nodig, aan 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

34.Ik leg duidelijk aan de leerlingen uit welke leerdoelen zij bij welke activiteit moeten behalen 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,8

0,8

22

35.Ik draag de leerinhoud op een duidelijke wijze over 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

3,3

0,4

22

Duaal of deeltijd?. pagina 6

Duaal  of  deeltijd?  

   

66  

    Items. pagina 7

  Organisatorisch competent   36.Ik werk met een duidelijke planning zodat ook mijn leerlingen overzicht hebben over het werk 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,9

22

gem.

sd

n

3,2

0,4

22

37.Mijn uitleg en instructies bij de leertaken geven mijn leerlingen voldoende houvast 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

38.Ik zorg steeds voor een overzichtelijke tijd- en lesplanning 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,7

22

39.Ik zorg voor orde in de les 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,3

0,6

22

40.Ik onderken groepsprocessen en stuur deze indien nodig 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,6

22

gem.

sd

n

3,1

0,5

22

41.Ik kan in onverwachte situaties op een professionele wijze improviseren 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

Duaal  of  deeltijd?  

   

2

3

4

67  

       

42.Ik weet duidelijke prioriteiten te stellen bij het inspelen op onverwachte situaties 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

43.Ik biedt voldoende organisatievormen en leermiddelen aan die de leeractiviteiten ondersteunen 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,6

22

gem.

sd

n

3,1

0,5

22

44.Ik heb extra lesmateriaal achter de hand 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,6

22

45.Ik pas een activiteit aan of vervang deze als dit naar eigen waarneming nodig is 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

3,2

0,4

22

Duaal of deeltijd?. pagina 7

Duaal  of  deeltijd?  

   

68  

    Items. pagina 8

  Competent in het samenwerken met collega’s   46.Ik vind de inbreng van mijn collega’s belangrijk en maak gebruik van die inbreng 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,3

0,5

22

gem.

sd

n

3,1

0,5

22

47.Ik neem in redelijkheid mijn aandeel in taken binnen de organisatie 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

48.Ik doe mee aan onderwijsverbetering in mijn school 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,6

22

49.Ik sta open voor hulpvragen van collega’s 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,3

0,4

22

50.Ik hou rekening met de belangen van collega’s en de gehele schoolorganisatie 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,1

0,3

22

gem.

sd

n

3,1

0,6

22

Competent in het samenwerken met de omgeving 51.Ik laat ouders merken dat ik vertrouwen heb in de samenwerking met hen 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

Duaal  of  deeltijd?  

   

2

3

4

69  

       

52.Ik ben goed aanspreekbaar in professionele contacten met instellingen buiten mijn school 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

3,0

0,6

22

gem.

sd

n

3,3

0,5

22

53.Ik benut relevante informatie van ouders 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

54.Ik ben op de hoogte van mogelijke vormen van zorgproblematiek 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

3,1

0,5

22

Duaal of deeltijd?. pagina 8

Duaal  of  deeltijd?  

   

70  

    Items. pagina 9

  Competent in reflectie en ontwikkeling   55.Ik stem mijn ontwikkelingsactiviteiten af met mijn collega’s en met mijn leidinggevende(n) 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,7

0,7

22

gem.

sd

n

2,8

0,7

22

56.Ik bespreek regelmatig met collega’s wat de sterke en zwakke punten zijn in mijn professionele functioneren 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

57.Ik maak er regelmatig tijd voor om de ontwikkelingen op mijn vakgebied(en) en in mijn werk als leraar goed bij te houden 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

58.Ik maak zo nu en dan de balans op van mijn sterke en zwakke punten en van daaruit beslis ik wat ik ga doen om mij verder te ontwikkelen 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

gem.

sd

n

2,7

0,6

22

gem.

sd

n

2,7

0,5

22

59.Ik heb voldoende tools in handen om op mijzelf te kunnen reflecteren 1

2

3

4

4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

60.Ik maak voor mijn professionele ontwikkeling gebruik van de mogelijkheden die de school biedt 1 2 3 4 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

Duaal  of  deeltijd?  

   

gem.

sd

n

3,1

0,5

22

gem.

sd

n

3,0

0,6

22

71  

       

61.Ik reflecteer op eigen normen, waarden en opvatting en stel die bij indien nodig 1 4p: Helemaal mee oneens- Helemaal mee eens

2

3

4

gem.

sd

n

3,2

0,4

22

Duaal of deeltijd?. pagina 9

                           

Duaal  of  deeltijd?  

   

72