Van taalexpert naar taalcoach Onderzoek naar de positie van de (aankomende) docent Nederlands Mieke Lafleur Johanna van der Borden Studiedag Mbo Taalcoachacademie 21 september 2012
Programma 13.15-13.20 13.20-13.30 13.30-14.10 14.10-14.20
Voorstellen en programma Aanleiding en doel onderzoek Cursus Van taalexpert naar taalcoach Uitwisseling
Aanleiding (1)
Krachtig meesterschap (2008-2011)→ Kennisbasis Nederlands tweedegraads (2009) Over de drempels met taal en rekenen (2008) → Referentiekader Taal en Rekenen (2009)
Aanleiding (2)
De praktijk op school: de docent Nederlands als expert m.b.t. taalproblemen en taalontwikkeling;
Veel onderzoek naar opvattingen en rol vakdocent, weinig naar die van docent Nederlands.
Onderzoek
Verbinding leggen tussen kennisbasis, referentiekader en praktijk met curriculum tweedegraads opleiding Nederlands HU; Visie, rol en taken van de docent Nederlands in kaart brengen; Onderzoeksvraag: Uit welke elementen moet een cursus bestaan waarin 2e graads studenten Nederlands voldoende toegerust worden voor de rol en voor de taak van taalexpert en beginnend taalcoach? 3 rondes: 2 jaar cursus, 1 jaar beroepsproduct.
Cursus Van Taalexpert naar taalcoach Taalexpert Drieslag taal (Bolle 2009): taalontwikkeling in de (vak)les, ondersteunend taalonderwijs, individuele begeleiding; Taalgerichte (vak)didactiek: interactie, taalsteun en context in de eigen les en in de vaklessen; Lesmateriaal beoordelen op taal. Taalcoach Interview met een taalcoach; Observeren en adviseren van vakstudenten.
Opname coachingsgesprek (1)
Coachingsgesprek met 4e jaars student wiskunde; N.a.v. observatie van wiskundeles 2 TL. Observatiepunten: A. het hanteren van de regels van feedback beschrijven wat je ziet, het effect van het gedrag benoemen en een tip geven. B. de drie pijlers van taalgerichte vakdidactiek interactie, taalsteun, taalcontext. Wat zie je hiervan terug?
Conclusies: opbrengst cursus
Bewustwording van belang van taal in onderwijs; Kennis en inzicht in mogelijkheden taal in vaklessen; Vertaling hiervan naar eigen lessen; Aangescherpte visie op rol en taken van taalexpert en taalcoach; Gerichte observatie van vakstudenten; Observatie vertaald naar coachingsgesprek: gebruik van begrippen ‘interactie’, ‘taalsteun’ en ‘context’ met behulp van de Kijkwijzer; Gesprekstechnieken: voeren van coachingsgesprek volgens de regels van feedback.
Aanbevelingen aanpassingen in cursus
Zelf eerst geobserveerd en gecoacht worden; Good practice van lessen en coachingsgesprekken; duidelijke criteria; Meer oefenen met observeren en analyseren; Meer oefenen met voeren van coachingsgesprekken: “Een balans vinden tussen een opbouwend, constructief en ontspannen gesprek enerzijds en het geven van kritische feedback en het benoemen van inhoudelijke verbeterpunten anderzijds”. “Hoe kan ik verbeterpunten benoemen zonder kil, bot of afstandelijk te worden.”
Aanbevelingen aanpassingen in curriculum Meer aandacht voor taalexpertise in eerdere cursussen, zodat er in de cursus meer ruimte is voor de kant van taalcoaching →
Inzicht in belang van taal; Inzicht in de rol van taal(problemen); Inzicht in de mogelijkheden van taalontwikkeling in de eigen lessen; NT2-didactiek; Taalgerichte vakdidactiek.
Aanpassingen in de cursus en het curriculum
Duidelijker onderscheid gemaakt tussen taalexpert en taalcoach; Focus is meer komen te liggen op taalcoach; taalexpert krijgt een plek eerder in het curriculum. Toetsing sluit hierbij aan; Meer aandacht voor good practices; Meer aandacht voor feedback geven: zelf ervaren om feedback te krijgen op eigen lessen en meer oefenen met zelf feedback geven.
Opname coachingsgesprek (2) Coachingsgesprek met een docent techniek; Automotive College, mbo niveau 4, leerjaar 2. Observatiepunten: Welke tips en tops je de taalcoach zou willen meegeven?
Aanbeveling voor verbreding
Taalgerichte vakdidactiek voor alle opleidingen een vaste plaats in de beroepslijn; Studenten Nederlands hier ook een rol als taalcoach in geven; Studenten Nederlands een rol als taalexpert geven in workshops taalgerichte vakdidactiek voor studenten andere vakken; Betrekken van het werkveld bij dit alles; Studenten Nederlands een rol en taak geven in taalwerkplaats voor taalzwakke HBOstudenten.
Vervolg onderzoek
Aanbevelingen invoeren; Volgen en begeleiden van studenten in de praktijk: hoe passen zij hun kennis en inzichten toe in het werkveld (beroepsproduct)? Wat betekent dat voor de inhoud van de cursus?
Uitwisseling Bespreek in hoeverre wat de Lerarenopleiding Nederlands van de HU doet een bijdrage levert aan het taalkrachtiger maken van opleidingen in het tweedegraads gebied. Heb je nog ideeën en tips?
Voor meer informatie
Artikel uit de conferentiebundel HSN 2011: http://taalunieversum.org/onderwijs/conferenti e_het_schoolvak_nederlands/bundels/25/; Kennisbasis Nederlands tweedegraads: http://www.hboraad.nl/index.php?option=com_docman&task= cat_view&gid=115&Itemid=5; Kijkwijzer tvo (2007). Enschede: SLO; Voorbeelden op de site van LEONED: www.leoned.nl.
Reacties
Mieke Lafleur:
[email protected]; Johanna van der Borden:
[email protected].
