Actiehandleiding:
Druk je stempel op de gemeenteraadsverkiezingen Zes stappen om te wegen op het lokale beleid en de verkiezingen
Is jouw vereniging klaar voor de lokale verkiezingen van 14 oktober en de nieuwe legislatuur? De Vlaamse overheid heeft immers een aantal beslissingen genomen die het gemeentelijk beleid grondig dooreen zullen schudden. Zo werken de gemeentebesturen na de lokale verkiezingen van 2012 met strategische meerjarenplannen en -begrotingen, verankerd in een zesjarige beleidscyclus. Gedaan dus met sectorale plannen en budgetten voor milieu en natuur. Door de financiële crisis zetten de gemeenten ook de tering naar de nering. En zullen ze duidelijke beleid- en budgetkeuzes moeten maken, ook op vlak van milieu en natuur. Genoeg redenen dus om als vereniging niet aan de zijkant te staan en jouw stempel te drukken op de komende gemeenteraadsverkiezingen. Maak van milieu en natuur nu en de komende zes jaren een prioriteit. Beïnvloed rechtstreeks de partijprogramma’s en voed het verkiezingsdebat met publieke acties. Maar zorg er ook voor dat jouw prioriteiten na de verkiezingen in het bestuursakkoord komen. En volg tenslotte actief de meerjarenplannen en -begrotingen op. Om je hierbij te helpen werkten Bond Beter Leefmilieu, Natuurpunt en Velt deze actiehandleiding uit met zes stappen om te wegen op het lokale beleid en verkiezingen. Ondersteuningspakket -
Een actiehandleiding met 6-stappenplan voor positieve beleidsbeïnvloeding voor, tijdens en na de verkiezingen
-
memorandum voor de gemeenteraadsverkiezingen met krachtige inhoudelijke en strategische beleidsprioriteiten van de milieubeweging
-
Tandem-ideeënboek met een staalkaart van 35 succesvoorstellen op maat van elke gemeente en hoe je deze in lokale partijprogramma’s en bestuursakkoorden kan laten inschrijven.
Alle info op: www.bblv.be/ledenpagina
1
Druk in zes stappen je stempel op het lokaal beleid en verkiezingen Wat verwacht jouw vereniging en leden van de gemeente? Elke belangenorganisatie of vereniging stelt zich in een verkiezingsjaar deze vraag en maakt een verlanglijstje op voor de politieke partijen. Zij krijgen op hun beurt ook richtlijnen en verkiezingsprogramma’s van hun nationale partijsecretariaten die ze moeten aanpassen op maat van hun gemeente. In de komende maanden zal het debat over het toekomstige beleid, ook dat van natuur en milieu, losbarsten in je gemeente. Bepaal daarom de proiriteiten van je organisatie voor de lokale verkiezingen. Ga hierover in dialoog met lokale partijen en beïnvloed hun lokale verkiezingsprogramma’s. Communiceer met acties en debatten over jouw prioriteiten naar het brede publiek en meng je zo in het publieke verkiezingsdebat. Beïnvloed tenslotte het nieuwe bestuur en zorg ervoor dat jouw prioriteiten in het bestuursakkoord, meerjarenplannnen en – begroting staan. In deze actiehandleiding bieden we je een zes-stappenplan en tijdlijn met de belangrijkste beïnvloedingsmomenten voor de lokale verkiezingen en het lokale beleid.
6-stappenplan en timing •
STAP 1 - Evalueer de afgelopen gemeentelijke legislatuur: stand van zaken lokaal natuur- en milieubeleid (najaar 2011)
•
STAP 2 – Werk een eigen memorandum of project uit: prioriteiten voor de komende legislatuur (najaar 2011 – begin 2012)
•
STAP 3 – Druk jouw stempel op de verkiezingsprogramma’s: beïnvloeding van de lokale partijen en hun programma’s (voorjaar 2012)
•
STAP 4 – Organiseer publieke acties en debatten: verspreid jouw verkiezingsboodschap (september – oktober 2012)
•
STAP 5 – Geef stemadvies of organiseer een stemtest in de weken voor de verkiezingen: betrek de kiezers (oktober 2012)
•
STAP 6 – Druk jouw stempel op het nieuwe bestuur: beïnvloeding bestuursakkoord, meerjarenplan en – begroting (vanaf 14 oktober 2012 – 2018)
Stap 1 - Evalueer de afgelopen gemeentelijke legislatuur: stand van zaken lokaal natuur- en milieubeleid (najaar 2011) Zorg dat je een duidelijke visie hebt over het huidige lokaal natuur- en milieubeleid vooraleer je de politieke partijen benadert. Inventariseer en evalueer daarom het lokale natuur- en milieubeleid. Waar staan we vandaag? Wat willen we prioritair aanpakken? Daarnaast zijn de gemeenteraadsverkiezingen voor je vereniging het uitgelezen moment om je beleidswerking en de impact ervan op het gevoerde beleid te evalueren. Richtvragen evaluatie •
Neem het bestuursakkoord 2006-2012 er bij. o Welke uitdagingen schoof het gemeentebestuur naar voor?
2
•
• •
o Heeft ze de uitdagingen kunnen uitvoeren tijdens de bestuursperiode? o Wat was de impact hiervan op de algemene natuur- en milieukwaliteit? o Heeft de gemeente een prioriteit gemaakt van milieu- en natuurthema’s? Neem het memorandum dat jouw organisatie opstelde voor de vorige verkiezingen er bij. o Welke voorstellen van jouw vereniging werden gerealiseerd? Zo niet, welke factoren/actoren speelden hier een rol in? o Zijn er verenigingen/organisaties die onze voorstellen steunden? o Welke beleidsacties werden uitgevoerd door het gemeentebestuur? Zo niet, welke factoren/actoren speelden hier een rol in? o Wat zijn de sterke punten en pijnpunten van het gemeentelijk beleid geweest? Hoe zitten de politieke machtsverhoudingen in elkaar? Met welke partijen hebben we al contacten uitgebouwd en hoe verliepen deze? Welke behoeftes leven er bij de inwoners en verenigingen/organisaties uit je gemeente?
Andere evaluatie-instrumenten •
•
•
•
Heeft jouw organisatie de biodiversiteitsbevraging van Natuurpunt al ingevuld? Deze bevraging geeft je in 100 vragen een goed beeld van het natuur- en milieubeleid van de gemeente. Heeft de gemeente ondertussen werk gemaakt van bepaalde acties? Detecteer successen en pijnpunten. Meer info: www.natuurpunt.be/biodiversiteitsbevraging Heeft jouw gemeente het Charter voor Biodiversiteit ondertekent en een biodiversiteitsactieplan opgemaakt? Maak een stand van zaken op. Waar kan de gemeente nog een tandje bijsteken? Welke acties heeft ze al met verve gerealiseerd? Meer info: www.natuurpunt.be/charter Heeft jouw gemeente het lokaal kyoto protocol ondertekent en een klimaatactieplan opgemaakt? Ga na of de gemeente de vooropgezette doelstellingen en acties ook gerealiseerd heeft. Meer info: www.lokaalkyotoprotocol.be Heeft jouw gemeente een pesticidenreductieplan opgemaakt? Zet ze ook burgers aan om pesticiden te mijden en te kiezen voor een gezond, gifvrij beheer van de eigen tuin? Meer info: www.durftuinierenzonder.be
STAP 2 – Werk een eigen memorandum of project uit: prioriteiten voor de komende legislatuur (najaar 2011 – begin 2012) Op basis van je evaluatieoefening en met hulp van het memorandum van de milieu- en natuurbeweging en het Tandem-ideeënboek formuleer je een eigen lokaal memorandum of project(en) voor de volgende legislatuur. •
Welke prioriteiten/projecten willen we de komende legislatuur zeker gerealiseerd zien? o Baseer je op de gemaakte evaluatie. o Betrek op een open denkvergadering maximaal jouw leden en andere geïnteresseerden. Tip: gebruik de methodiek van de open milieuraad http://tandemweb.be/downloads/Beter_adviseren_open_milieuraad.pdf
3
Gebruik het memorandum en Tandem-ideeënboek. Je kan op basis hiervan een eigen memorandum of loka(a)le project(en) op maat van je gemeente opmaken. Overhandig dus niet zomaar het volledige modelmemorandum of ideeënboek aan lokale partijen (zie stap 3) Koppel jouw prioriteiten of projecten rond milieu en natuur aan het globale gemeentelijk beleid. In een gewijzigd beleidskader van strategische meerjarenplannen maken innovatieve en geïntegreerde voorstellen meer kans. Bijvoorbeeld. Zijn er plannen voor een lokale KMO-zone? Stel dan als project een duurzame KMO-zone voor, met kansen voor natuur, bufferzones voor water en een goede fietsontsluiting voor de werknemers. Is de oude sporthal aan renovatie toe? Pleit dan prioritair voor een slimme e-novatie. Welke verenigingen/organisaties (kunnen) onze prioriteiten/projecten steunen? Wat zal de vermoedelijke politieke kaart zijn na de verkiezingen? o Welke partijen moeten we zeker contacteren met onze ideeën/voorstellen?
o
•
• •
Gebruikswijzer memorandum en Tandem-ideeënboek •
Het memorandum van de milieubeweging bevat onze inhoudelijke en strategische beleidsprioriteiten voor de gemeenteraadsverkiezingen. Het geeft jouw organisatie een raamkader met visie en voorstellen voor een duurzamer lokaal beleid rond vier thema’s: o o o o
•
Het Tandem-ideeënboek is een staalkaart van 35 geslaagde praktijkvoorbeelden rond diezelfde thema’s en duurzaam productgebruik. De projectfiches van deze praktijkvoorbeelden volgen een vast stramien: o o o o o o o
•
•
Ruimtelijke ordening Natuur en biodiversiteit Water Klimaat en energie
Voorstel verkiezingsprogramma: tekstvoorstel om op te laten nemen in het verkiezingsprogramma van lokale partijen. Huidige situatie: probleemstelling en ruimer kader van het project Wat kan de gemeente doen: de gemeentelijke bevoegdheid om het probleem aan te pakken Voorstellen voor acties: stappenplan en partners om het project uit te voeren Wat levert dit onze gemeente op: voordelen van het project voor de gemeente Deze gemeente doet het zo: de bestaande praktijkvoorbeelden Meer info: overzicht van websites en andere achtergrondinformatie over de praktijkvoorbeelden
Ga je voor 1 of meerdere lokale projecten. Kijk in het ideeënboek hoe ze gelijkaardige projecten elders in Vlaanderen hebben aangepakt en vertaal dit naar je eigen gemeente. En leg jouw projectvoorstel(len) voor aan de lokale partijen. Ga je voor een memorandum. Kies 5 tot maximum 10 prioriteiten. Gebruik de info uit het Tandem-ideeënboek om bij contacten met lokale partijen je voorstellen te onderbouwen.
4
STAP 3 – Druk jouw stempel op de verkiezings-programma’s: beïnvloeding van de lokale partijen en hun programma’s (voorjaar 2012) In een verkiezingsjaar moeten lokale politici naar je stem hengelen, dus ze zijn gemakkelijk ‘aanspreekbaar’. Vergroot jouw draagvlak en steun, door ook jouw voorstellen voor te leggen aan andere verenigingen/organisaties. Er zijn tal van momenten en manieren waarop je met lokale partijen jouw voorstellen of memorandum kan bespreken. • • • •
individueel gesprek met partijvoorzitter of auteurs van het verkiezingsprogramma werkgroepvergaderingen of open visiedagen van de lokale partijen n.a.v. de verkiezingen informeel tijdens de traditionele nieuwjaarsrecepties je kan kiezen tussen een gesprek achter gesloten deuren of een openbaar moment, alleen of met meerdere verenigingen. o Lokale milieu- en natuurverenigingen kunnen samen of apart hun verlanglijstje opmaken. Door ze dan gezamenlijk te overhandigen geef je een sterker signaal. o Een memorandum met andere en meerdere organisaties uit je gemeente opmaken is niet evident. Veel gemakkelijker is het om samen een project uit te werken en gezamenlijk aan democratische partijen voor te stellen. o Door je eisen voor te leggen aan andere organisaties/verenigingen
Inhoud en sfeer is belangrijk bij een (eerste) contact met politieke partijen: • • •
Stel jouw voorstellen bondig voor en argumenteer waarom jouw vereniging, andere organisaties en kiezers (van de politieke partij) dit belangrijk zouden vinden. Aandacht hebben voor het kostenplaatje, de voordelen en de bevoegdheden van de gemeente bij jouw projectvoorstellen. De projectfiches uit het Tandemideeënboek gaan dieper in op deze aspecten. Humor, een pluimpje voor bepaalde realisaties - ook al waren er misschien in het verleden tegengestelde opvattingen, ja zelfs conflicten – zorgen voor een goede sfeer en luisterbereidheid.
STAP 4 – Organiseer publieke acties en debatten: verspreid jouw verkiezingsboodschap (september – oktober 2012) Tijdens een verkiezingsjaar stijgt heel snel de verkiezingskoorts in je gemeente. Oorzaken: heibel bij de samenstelling van de verkiezingslijsten, stemmingmakerij rond al dan niet afgesloten bestuursakkoorden en onenigheid binnen de huidige bestuursploeg om nog belangrijke beleidsmaatregelen vóór de verkiezingen te nemen. In zo’n politiek klimaat is het moeilijk om jouw voorstellen op de verkiezingsagenda en media te krijgen. Zet daarom vroeg genoeg in het jaar jouw prioriteiten in de kijkeren. En organiseer vanaf september publieke acties en debatten. Jouw vereniging zal dus – net zoals de verkiezingskandidaten – campagne moeten voeren voor haar ideeën en voorstellen. En aan politici en inwoners tonen dat hiervoor een draagvlak bestaat in de gemeente.
5
Enkele belangrijke aandachtspunten: • • • •
• •
Informeer het publiek op een plezante en positieve manier (visueel!) over jouw prioriteiten/projecten Werk zoveel mogelijk samen met andere verenigingen/organisaties Toon met je actie het draagvlak en steun voor jouw prioriteiten/projecten Nodig altijd de lokale verkiezingskandidaten en zet hen tot een actie door de publieke ondertekening van jouw prioriteit/project (bijv. lokaal biodiversiteitscharter, convenant of mayors, pesticidenreductieplan, …) of vraag hen om een reactie (interview, …) Probeer met zo’n klein mogelijke inspanning een zo’n groot mogelijk publiek te bereiken met je boodschap Kortom, kies de juiste actie- en communicatiestrategie
We zetten hieronder enkele geschikte actieformules voor een positieve beïnvloeding van publiek en politici op een rij. En gaan telkens ook kort in waarom je deze acties inzet om jouw prioriteit/project onder de aandacht te brengen. Positieve actieformules •
Filmavond
Velt: filmvoorstelling ‘Smakelijk eten’ gekoppeld aan een debat/interview met verkiezingskandidaten
Natuur.koepel: Klimaatfilm gekoppeld aan de ondertekening van lokale biodiversiteitcharters
6
Waarom gebruiken: • publiek (visueel!) informeren • draagvlak tonen • media-aandacht
•
Publieksevenementen, wandelingen, fietstochten, … in en langs jouw projecten op het terrein
Natuurpunt Oost-Brabant en hun jaarlijkse wandeling met duizenden deelnemers voor meer natuur in de regio. Velt: geleide bezoeken voor publiek en verkiezingskandidaten aan groepstuinen. Meer info: www.samentuinen.org
Velt: publieke wandeling met gids langs goede en knelpunten pesticidenreductiebeleid op het openbare domein. Ook de verkiezingskandidaten worden uitgenodigd.
Waarom gebruiken: • publiek (visueel!) informeren • draagvlak tonen • Media-aandacht
7
•
Verkiezingsdebat Waarom gebruiken: • • •
publiek informeren over de verschillende standpunten van de politieke partijen draagvlak tonen media-aandacht
Debat Buitensporig over werken stationsomgeving Gent-Sint-Pieters (2006)
•
Straatacties Waarom gebruiken: • • • • •
publiek op ludieke manier informeren draagvlak tonen publiek actief betrekken (petitie/enquête of andere interactieve actie over jouw prioriteit/project) activiteit (bijv. verkiezingsdebat) promoten media-aandacht
Wanneer je op straat aandacht wil vragen voor jouw prioriteit/project of activiteit, moet je goed en duidelijk zichtbaar zijn. Aan een ludieke infostand met ballonen deel je flyers, of goedkope gadgets zoals ballonnen of snoepjes uit. Dit trekt veel aandacht en oogt sympathiek. Bijkomend voordeel is dat je ook direct in gesprek kan gaan met mensen. En hen ook een petitie of enquête kan voorleggen. Of met een andere interactieve actie (bijv. tekensessie – zie foto) op een plezante en positieve manier in dialoog kan gaan over jouw prioriteit of project.
Campagne Leuven Overmorgen (2011) Tekensessie over toekomstbeelden
8
•
verkiezingsbord of affichecampagne
Zet een alternatieve verkiezingsbord- of affichecampagne op om jouw prioriteit/project op een originele manier in de kijker te zetten. Je kunt best het bord op de grond van een particulier zetten, anders bestaat het risico dat het wordt verwijderd, al levert dit vaak ook publiciteit op.
Protestbordenactie (Milieudefensie – 2006)
Andere mogelijkheid is om raamposters of spandoeken (te laten) maken en deze op cruciale plaatsen bij medestanders op te hangen. Je kan ook de raamposters bij iedereen in de bus gooien en zorgen dat zoveel mogelijk mensen hem voor hun raam hangen.
Waarom gebruiken: • • Affichecampagne referendum BAM-tracé (Ademloos - 2010)
•
publiek op ludieke en langdurige manier informeren over jouw prioriteit/project draagvlak tonen voor jouw prioriteit/project media-aandacht
Op de verkiezingspagina van BBL vind je tal van infofiches met tips voor het organiseren van dergelijke publieke acties. En daarnaast zijn er ook allerlei infofiches rond communicatie en media. Meer info: www.bblv.be/ledenpagina
STAP 5 – Geef stemadvies of organiseer een stemtest in de weken voor de verkiezingen: betrek de kiezers (oktober 2012) Stemadvies en –testen zijn heel populair (op het net). Toets het eigen memorandum of voorstellen aan de lokale partijprogramma’s en plaats een soort van stemadvies in je tijdschrift of website. Zo kan je gemakkelijk nog net voor de verkiezingen jouw leden en sympathisanten informeren en hun stemgedrag bepalen. Naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen 2006 maakte Natuurpunt Gent een omvangrijke analyse voor zijn leden over natuur en groen in de lokale partijprogramma’s. Een gewaarschuwd lid is er twee waard! Net na de verkiezingen moet je proberen over jouw voorstellen in dialoog te gaan met de nieuwe (nog niet geïnstalleerde) beleidsploeg. En zo het nieuwe bestuursakkoord trachten te beïnvloeden.
9
STAP 6 – Druk jouw stempel op het nieuwe bestuur: beïnvloeding bestuursakkoord, meerjarenplan en – begroting (vanaf 14 oktober 2012 – 2018) Ook na de verkiezingen zijn er beslissende beïnvloedingsmomenten voor het lokale milieu- en natuurbeleid (opmaak meerjarenplan- en begroting, …) En blijft het dus noodzakelijk om het lokale beleidsproces als vereniging goed in de gaten te houden. En de contacten met of zelfs beloftes van politici over jouw voorstellen goed op te volgen. • • • • •
Na de verkiezingen onderhoud je de politieke contacten – in het bijzonder met de meerderheidspartijen voor de opvolging van het bestuursakkoord en later opmaak meerjarenplanning/begroting. Opvolging beleid via de milieuraad en andere adviesraden Jaarlijkse begrotingen opvolgen Maak ook gebruik van nieuwe inspraak en participatiemogelijkheden van het gemeentedecreet (bijv. vragenuurtje op de gemeenteraad, … Laat jouw gemeente het Charter voor Biodiversiteit, Convenant of Mayors of pesticidenreductieplan ondertekenen en werk samen met hen een actieplan uit.
10
