Drechtsteden jeugd in cijfers. Hoe staat het ervoor met de kinderen en jongeren in de Drechtsteden? partner voor beleid

Drechtsteden jeugd in cijfers

Hoe staat het ervoor met de kinderen en jongeren in de Drechtsteden?

partner voor beleid

Samenvatting

‘De jeugd heeft de toekomst!’. Een bekend en aloud gezegde. De Drechtsteden hechten veel waarde aan de aanwezigheid van jongeren in de regio. Voor beleidsmedewerkers op verschillende terreinen is het van belang goed inzicht te hebben in de jeugdigen in de regio Drechtsteden en hun eigen gemeente. Jongeren zijn namelijk belangrijk voor de vitaliteit en levendigheid van de regio. Deze factsheet geeft informatie over een groot aantal kerncijfers over de jeugd in de Drechtsteden. Hoeveel jeugdigen wonen er in de Drechtsteden? Hoe staat het ervoor met de jeugdigen in de regio? Hoeveel jeugdigen groeien op in kwetsbare situaties? Hoeveel jeugdigen zijn lid van een sportvereniging? En wat is, op hoofdlijnen, het gebruik van jeugdhulp? Op deze vragen en meer, wordt antwoord gegeven in deze factsheet.

We brengen in deze factsheet zowel de huidige stand van zaken als ontwikkelingen in beeld

De regio Drechtsteden is een jeugdige regio; de groene druk is er hoger dan in Nederland. Voor de toekomst wordt een lichte toename van het aantal jeugdigen verwacht in de regio. Terwijl landelijk het aantal af zal nemen. Hoe staat het ervoor met de jeugdigen in de regio? De gezondheid van de jeugdigen in de Drechtsteden en de mate van participatie in hun vrije tijd is over het algemeen goed. De jeugd in de Drechtsteden is niet heel anders dan die in heel Nederland. De arbeidsparticipatie is wel wat hoger in de regio en het aandeel jeugdigen dat opgroeit met kans op armoede lager. Daarentegen is het aandeel voortijdig schoolverlaters wat hoger. Het aantal jeugdigen dat gebruik maakt van begrotingsgefinancierde jeugdhulp, tweede lijnszorg via de Zorgverzekeringswet en AWBZ jeugdhulp is lager in de regio dan in Nederland. Van tweede lijnszorg via de Zorgverzekeringswet wordt juist verhoudingsgewijs meer gebruik gemaakt. Over de langere termijn zien we vooral wat negatieve ontwikkelingen. Zo neemt het aantal eenoudergezinnen toe. Dat de economische crisis voor jeugdigen in de regio goed merkbaar is geweest, zien we aan het afnemen van de netto arbeidsparticipatie en het toenemen van het aantal jeugdigen dat opgroeit met kans op armoede en/of een uitkering ontvangt en/of als niet-werkende werkzoekende staat ingeschreven. De positieve ontwikkeling is dat het aantal tienermoeders afneemt. Overigens zien we al deze ontwikkelingen (in meer of minder sterke mate) ook landelijk terug.

Zederik

Molenwaard

Leerdam Giessenlanden

Alblasserdam

Hendrik-IdoAmbacht

OudBeijerland

Papendrecht

Zwijndrecht

Sliedrecht

Gorinchem

In deze factsheet staat de jeugd in de zes Drechtsteden gemeenten centraal. Voor de analyse is gebruik gemaakt van de meest recent beschikbare bronnen. Meer recente cijfers zijn (nog) niet beschikbaar. De gehanteerde leeftijdsgrenzen variëren en zijn ook afhankelijk van de beschikbare bron.

HardinxveldGiessendam

Binnenmaas Dordrecht

Korendijk

Cromstrijen


Strijen


1. De jeugd: nu en in de toekomst

Figuur 1. Aandeel jeugdigen naar leeftijd op 1 januari 2014

Huidige cijfers Op 1 januari 2014 telde de regio Drechtsteden ruim 57.000 jeugdigen van 0 t/m 17 jaar. Dat betekent dat 21,3% van het totaal aantal inwoners onder de 18 jaar is. Men spreekt dan ook wel van groene druk; het percentage jeugd tot 18 jaar ten opzichte van de totale bevolking. De groene druk in de Drechtsteden is hoger dan in Nederland (20,5%). Het aantal jong volwassenen in de leeftijd 18 tot 23 jaar, bedraagt 15.512.

DS

Tabel 1. Aantal jeugdigen op 1 januari 2014

ZHZ

21,3 NL

21,7

20,5

0-17

18-22

groene druk

Drechtsteden

Zuid-Holland Zuid

Nederland

15.512

28.152

1.037.344

57.088 21,3

104.920 21,7

Drechtsteden

4,7%

ZHZ

4,5%

NL

4,2%

9,3%

7,3%

9,6%

7,6%

9,1%

0% 4-11 jaar

5,8% 6,2%

7,2%

10% 0-3 jaar

5,8%

20% 12-17 jaar

30%

18-22 jaar

Bron: CBS

Drie kwart van de jeugdigen in de Drechtsteden is autochtoon en een kwart is van allochtone afkomst. Dezelfde verdeling als landelijk.

3.442.802 20,5

Tabel 2. Aantal en aandeel jeugdigen naar etniciteit op 1 januari 2014 (0-22 jaar) Drechtsteden

Bron: CBS autochtoon

aandeel (%)

aandeel (%)

18.291

26

25

54.287

allochtoon westers

Nederland

aantal

74

4.795

75

7

8

niet-westers

13.496

19

17

totaal

72.578

100

100

Toelichting: cijfers van Hendrik-Ido-Ambacht per 1.1.2014 zijn nog niet beschikbaar. Het betreft hier daarom een gemiddelde van de jaren 2012 en 2013. Het cijfer voor Nederland betreft 0-26 jaar. Bron: BRP (Drechtsteden) en CBS (Nederland)

De toekomst Het Tympaan Instituut, het kennisinstituut op het gebied van sociale en culturele vraagstukken, stelt op basis van berekeningen dat het aantal jeugdigen in de Drechtsteden de komende 15 jaar zal toenemen met 2,1%. De regio wijkt hiermee af van de dalende trend die regionaal en landelijk verwacht wordt.

Tabel 3. Bevolkingsprognose jeugd 0 t/m 17 jaar

Drechtsteden

Zuid-Holland Zuid Nederland

2015

2020

2025

2030

55.680

54.720

55.230

56.870

3.448.240

3.360.450

3.340.090

3.382.920

102.690

98.230

93.310

97.450

verschil 2015-2030

2,1%

-5,1%

-1,9%

Toelichting: cijfers zijn afgerond op tientallen. Bron: Tympaan Instituut



150

2. Kwetsbare jeugd

Figuur 2. Ontwikkeling aantal eenoudergezinnen met kinderen van 0-25 jaar (index, 2011=100)

125

150 125

Eenoudergezinnen Het aantal eenoudergezinnen is de laatste jaren licht gegroeid in de Drechtsteden. In 2013 bedroeg het 7.225. Dat is een groei van 5% ten opzichte van 2011.

100

100

75

Op 1 januari 2013 groeiden 11.528 jeugdigen (15%) op in een eenoudergezin in de Drechtsteden. In de regio Zuid-Holland Zuid is dit aandeel 12% en landelijk 14%. Meer dan de helft van de eenoudergezinnen (4.136) heeft één kind.

75

Tabel 4. Eenoudergezinnen met kinderen van 0-25 jaar, per 1 januari 2013 1 kind

2 kinderen

2011

3 of meer kinderen totaal

aandeel (%)a

Drechtsteden

Zuid-Holland Zuid

Nederland

2.339 750

3.651

1.132

137.347

7.225

11.013

424.780

4.136

15

6.230

Betreft het aandeel kinderen van 0-25 jaar dat in een eenoudergezin woont Bron: CBS

a

12

Index Drechtsteden

244.419 43.014

14

47

Index Drechtsteden

2013

Index Zuid-Holland Zuid

Index Nederland

Bron: CBS

DS

Tienermoederschap In 2013 waren er 47 tienermoeders (moeders jonger dan 20 jaar) in de Drechtsteden. Zowel in de regio als landelijk is er sprake van een dalende trend.

2012

2013

Tabel 5. Aantal tienermoeders (jonger dan 20 jaar), 2013

ZHZ 74 Index Zuid-Holland Zuid NL

2012

2011

aantal

2.688

Index Nederland Drechtsteden

47

Zuid-Holland Zuid

Nederland

74

2.688

Bron: CBS

Figuur 3. Ontwikkeling aantal tienermoeders jonger dan 20 jaar (index, 2007=100) 150 125 100 75 50 25 0 2007

2008

2009

Index Drechtsteden

2010

Index Zuid-Holland Zuid

2011

2012

2013

Index Nederland

Bron: CBS



1 Spruijt, E (2010). Handboek scheiden en kinderen. Via www.nji.nl

Fischer et al. (2001). Ouderlijke echtscheiding en de levensloop van kinderen; negatieve gevolgen of schijnverbanden. Via www.nji.nl 2

Echtscheidingen Een ouderlijke echtscheiding brengt voor jeugdigen veel veranderingen met zich mee. Dit kan een gevoel van verlies en rouw- en schuldgevoelens oproepen.1 Wanneer de ouders ernstige conflicten hebben en het kind wordt ingezet in de onderlinge strijd tussen de ouders, spreekt men van een vechtscheiding. Deze conflicten leiden bij jeugdigen vooral tot gedragsproblemen en een lager opleidingsniveau.2 Er zijn alleen gegevens bekend over het aantal echtscheidingen. Niet over het verloop van deze scheidingen. Het aantal echtscheidingen waar minderjarigen bij betrokken zijn laat een fluctuerend beeld zien. Na een korte daling van twee jaar, nam het aantal in 2012 weer toe in de Drechtsteden. In 2012 vonden 324 echtscheidingen in de regio. Hierbij waren 586 kinderen van 0-18 jaar betrokken (1,0%). In de regio Zuid-Holland Zuid en landelijk is dit aandeel hetzelfde.

Tabel 6. Echtscheidingen met kinderen van 0-18 jaar, 2012 aantal aantal betrokken kinderen

aandeel (%)

Drechtsteden

Zuid-Holland Zuid

Nederland

586

1.022

33.834

324

558

1,0

1,0

18.814

1,0

Bron: CBS

DS ZHZ

6.200

10,9%

Kans op armoede Er wordt gesproken over kans op armoede wanneer het inkomen in een meerpersoonshuishouden tot 120 procent van het sociaal minimum is. Het Centraal Bureau voor de Statistiek schat het aantal jeugdigen in 2011 met kans op armoede in de Drechtsteden op ongeveer 6.200. Hiermee is het aandeel hoger dan gemiddeld in Zuid-Holland Zuid, maar lager dan in Nederland. Sinds 2009 zien we een lichte stijging in het aantal jeugdigen dat kans heeft op armoede.

Tabel 7. Kinderen van 0-17 jaar met kans op armoede, 2011 aantal

9.400

9,0% 407.500

NL 11,8% 11,8%


aandeel (%)

Drechtsteden

Zuid-Holland Zuid

Nederland

10,9

9,0

11,8

6.200

9.400

407.500

Toelichting: aantallen zijn afgerond op veelvouden van 100. Het aandeel is hierdoor indicatief en er zit een nog grotere onzekerheidsmarge rond de cijfers op gebiedsniveau. Bron: CBS


3. Arbeidsmarkt Jongeren met een baan Uit de Enquête Beroepsbevolking (EBB) van het CBS blijkt dat er in 2013 in de Drechtsteden zo’n 12.200 jeugdigen van 15 tot 25 jaar tot de werkzame beroepsbevolking behoren. De netto arbeidsparticipatie, het aandeel van de werkzame beroepsbevolking in de potentiële beroepsbevolking, neemt de laatste jaren wat af en bedraagt momenteel 40,8%. Het aandeel ligt hiermee duidelijk boven het landelijk niveau. Ook landelijk is de netto arbeidsparticipatie van jongeren afgenomen.

Tabel 8. Netto arbeidsparticipatie, 15 tot 25 jaar Drechtsteden

2010

2011

2012

2013

Bron: CBS, bewerking door OCD

Nederland

aantal

aandeel (%)

aandeel (%)

13.600

43,7

38,0

40,8

35,6

11.800

12.300

12.200

39,7

42,6

37,7

37,2

Jongeren met een uitkering en werkzoekenden Op 1 januari 2014 stonden 1.018 jeugdigen onder de 27 in de Drechtsteden als niet-werkende werkzoekende (Nww) ingeschreven. Niet-werkende werkzoekenden zijn mensen die als werkzoekende bij het UWV WERKbedrijf staan ingeschreven. In 2011 was sprake van een sterke daling, maar sinds 2012 is het aantal weer flink gestegen. Ook landelijk stijgt het aandeel nietwerkende werkzoekende jeugdigen sinds 2012. Zo’n 330 jeugdigen onder de 25 jaar ontvingen op 1 januari 2014 een WW-uitkering. Ruim 1.200 jongeren onder de 25 jaar ontvingen een Wajong-uitkering. Het aantal jeugdigen met een WW- of Wajong-uitkering neemt sterk toe, zowel in de regio als landelijk. Het aantal jeugdigen met een WW-uitkering stijgt landelijk harder dan in de regio. Het aantal Wajongers stijgt juist in de regio harder. Het aantal jeugdigen met een bijstandsuitkering en/of WIJ-uitkering daalt daarentegen in de Drechtsteden en in Nederland, behalve in het afgelopen jaar. Bijna ruim 330 jeugdigen onder de 27 jaar ontvingen op 1 januari 2014 een bijstandsuitkering en/of WIJ-uitkering.

Tabel 9. Ontwikkeling aantal werkloze jongeren en jongeren met een uitkering in de Drechtsteden Nww-ersa < 27 jaar

index Drechtsteden

index Nederland WW-ersb < 25 jaar

index Drechtsteden

index Nederland Wajong-ersa < 25 jaar

index Drechtsteden

index Nederland Wwb/WIJ-ersb < 27 jaar

index Drechtsteden

index Nederland a b


1.1.2010 805

1.1.2011

1.1.2012

853

618

1.1.2014

859

1.018

116

141

100

106 89

90

220

150

170

100

75

83

128

162

956

1.095

1.162

1.208

117

124

128

133

672

436

298

335

127

123

104

112

100

100

821

100

100

495

100

100

68

116

136

77

1.1.2013

77

133

88

107

230

105

141

60

126

332

151

147

67

Bron: UWV WERKbedrijf, bewerkt door OCD Bron: SDD en CBS, bewerkt door OCD


4. Onderwijs

Sinds 2010 neemt het aantal kinderen op het speciaal basisonderwijs af. In 2013 gingen 651 kinderen naar speciaal basisonderwijs; in 2010 waren dit er nog 795. Landelijk zien we eenzelfde beweging.

Kinderopvang en basisonderwijs In 2011 maakte iets minder dan de helft van de 2- en 3-jarigen in de Drechtsteden gebruik van kinderdagopvang. Dit aandeel ligt onder het landelijke cijfer. Het aantal leerlingen op het basisonderwijs neemt gestaag af.

2010

kinderdagopvang

46

2011

indexcijfer Nederland

Nederland 2011

46

Figuur 4. Aantal leerlingen op een basisschool in de Drechtsteden, per 1 oktober 25.000 20.000 25.388

25.153

24.608

24.694

2009

2010

2011

2012

2013

100

99

109

100

96

89

732

100

726

795

98

734

97

95

700

91

651

87

Bron: DUO

Voortgezet en beroepsonderwijs In het schooljaar 2011/2012 volgden 8.809 jeugdigen voortgezet onderwijs en 16.390 hoger onderwijs. Leerlingen in het voortgezet onderwijs in de Drechtsteden hebben ongeveer hetzelfde onderwijsniveau als landelijk. Meer dan de helft van de leerlingen woonachtig in de Drechtsteden volgt havo of vwo en vier op de tien volgen een vmbo-opleiding. De overige groep volgt praktijkonderwijs.

30.000

25.381

2008

55

Bron: CBS

15.000

Drechtsteden indexcijfer Drechtsteden

Tabel 10. Deelname kinderdagopvang, 2010-2011 (% van 2- en 3-jarigen) Drechtsteden

Tabel 11. Aantal leerlingen speciaal basisonderwijs, per 1 oktober

24.461

Vergeleken met Nederland gaan jongeren die in de Drechtsteden wonen relatief meer naar het mbo en minder naar het wo. Dit heeft uiteraard te maken met het aanbod aan onderwijs in de regio.

10.000 5.000 0

Tabel 12. Aantal leerlingen per onderwijstype, 2011/2012 2008

2009

2010

2011

2012

2013*

* Voorlopig cijfer Bron: DUO

voortgezet onderwijs praktijkonderwijs

aantal 431

Drechtsteden

aandeel (%) 5

Nederland

aandeel (%) 5

vmbo bk 3-4

1.675

19

18

havo

2.521

29

28

vmbo t-gl 3-4 vwo

hoger onderwijs

1.773 2.409

20 27

19 30

mbo

9.131

55

46

wo

1.917

12

20

hbo

5.342

33

34

Toelichting: uitsplitsing op basis van woongemeente Bron: CBS

Per 1 augustus 2014 is de wet Passend onderwijs ingevoerd. Passend onderwijs houdt in dat reguliere en speciale scholen samenwerken in regionale samenwerkingsverbanden en samen verantwoordelijk zijn voor het realiseren van een passende onderwijsplek, waar een jeugdige het meest tot zijn recht komt, voor alle jeugdigen die woonachtig zijn binnen de grenzen van de samenwerkingsverbanden. De wet legt de volledige zorgplicht bij scholen.



In onderstaande tabel staat de ontwikkeling van het aantal leerlingen in vier onderwijsrichtingen weergegeven: techniek, gezondheid, economie en landbouw. Het aantal leerlingen is redelijk stabiel. Alleen het aantal landbouwleerlingen (zowel vmbo als mbo) en het aantal techniekleerlingen (mbo) neemt sinds 2010 af.

Tabel 13. Aantal leerlingen naar onderwijsrichting, per 1 oktober vmbo

2009

2010

2011

2012

2013a

b

techniek

gezondheid

economie

landbouw mboc

techniek

gezondheid

economie

landbouw

637

597

526

586

520

437

409

306

2.591

2.625

2.884

2.571

233

2.445

2.388

2.703

2.782

443

399

221

2.776

2.852

401

521

429

268

2.709

627

511

423

314

2.681

583

539

2.730

2.841

418

2.845

349

307

Voorlopige cijfers Uitsplitsing op basis van schoolgemeente c Uitsplitsing op basis van woongemeente Bron: DUO a

b

Voortijdig schoolverlaters Voortijdig schoolverlaters zijn jeugdigen van 12 tot 23 jaar die het onderwijs verlaten zonder een startkwalificatie behaald te hebben. Een startkwalificatie is een diploma op minimaal havo- of vwo-niveau of een diploma op mbo-2 niveau of hoger. In het schooljaar 2012-2013 verlieten 584 leerlingen in de Drechtsteden voortijdig hun opleiding aan het voortgezet onderwijs of mbo. Dat is 2,7% van het totaal aantal leerlingen in de regio. Op landelijk en Zuid/Holland Zuid niveau ligt dit percentage lager. Uitval vindt vooral plaats onder leerlingen op het mbo.

Voortijdige schoolverlaters

584

Tabel 14. Voortijdig schoolverlaters, schooljaar 2012-2013

Drechtsteden

Zuid-Holland Zuid Nederland

vo

91

169

5.153

aantal

mbo

totaal

788

957

493

22.109

vo

584

0,6

27.262

0,6

0,6

aandeel (%) mbo

totaal

6,4

2,3

7,5

5,7

2,7

2,1

Toelichting: aandeel is gepercenteerd op het totaal aantal leerlingen op het vo en mbo. Met ingang van schooljaar 2012-2013 is de meetmethode waarmee het aantal voortijdig schoolverlaters wordt, aangepast. Hierdoor is een trendbreuk ontstaan en is het niet mogelijk een ontwikkeling weer te geven. Bron: DUO

493 91

VO

MBO



5. Vrije tijd en gezondheid Sporten Uit onderzoek van de Dienst Gezondheid & Jeugd Zuid-Holland Zuid blijkt dat een ruime meerderheid van de jeugdigen in de Drechtsteden lid is van een sportvereniging. Het aandeel dat meer dan één keer per week sport bij een verenging ligt wat lager. Logischerwijs vooral bij jonge kinderen. De Drechtsteden cijfers zijn stabiel en goed vergelijkbaar met de regio ZuidHolland Zuid.

Gezondheid Erg veel jeugdigen beoordelen hun gezondheid als (heel) goed. Op de basisschool bedraagt dit aandeel zo’n 95%. Op het voortgezet onderwijs neemt het aandeel wat af naar zo’n 85%. De jeugdigen in de Drechtsteden zijn hierin niet anders dan hun leeftijdsgenoten elders in Zuid-Holland Zuid.

Tabel 16. Beoordeling gezondheid, naar schooljaar (% (heel) goed) ‘10/’11

5-jarigen

10-jarigen

Tabel 15. Lidmaatschap van en sporten bij een sportvereniging, naar schooljaar

lidmaatschap 5-jarigen

10-jarigen

13-jarigen

sporten (> 1x pw) bij vereniging 5-jarigen

10-jarigen

13-jarigen

‘10/’11 59

78

69

27

57

55

Drechtsteden ‘11/’12 61

78

71

28

59

57

‘12/’13 62

76

68

28

56

55

61

77

70

28

57

54

95

13-jarigen

Zuid-Holland Zuid

‘10/’11

95

‘11/’12

‘12/’13

62

76

70

27

57

54

Bron: Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ

62

77

69

27

55

55

85

Drechtsteden

Zuid-Holland Zuid

‘11/’12

‘12/’13

‘10/’11

‘11/’12

‘12/’13

96

96

95

96

96

95

85

95

85

95

85

95

86

95

85


Het aandeel jeugdigen dat volgens hun Body Mass Index (BMI) ondergewicht heeft, is in de Drechtsteden niet anders dan in de regio Zuid-Holland Zuid. Ongeveer één op de vijftien jeugdigen heeft ondergewicht. Overgewicht komt duidelijk vaker voor dan ondergewicht en is onder te verdelen in matig en ernstig overgewicht. Naarmate de leeftijd toeneemt, neemt het aandeel jeugdigen met overgewicht ook toe. In groep 2 op de basisschool heeft iets minder dan één op de zeven kinderen overgewicht. In groep 7 en in klas 2 op het voortgezet onderwijs is dit één op de vijf. Het aandeel jeugdigen met overgewicht ligt in de regio Drechtsteden op hetzelfde niveau als in de regio Zuid-Holland Zuid.

Tabel 17. Onder- en overgewicht, naar schooljaar (%) ‘10/’11

ondergewicht 5-jarigen

8

10-jarigen

5

13-jarigen

5

matig/ernstig overgewicht 5-jarigen

10-jarigen

16

24

13-jarigen

22

Drechtsteden ‘11/’12 7

7

6

18

22

23

‘12/’13 8

7

6

14

21

22

Zuid-Holland Zuid

‘10/’11 7

6

6

15

22

21

‘11/’12 6

7

6

17

22

21

‘12/’13 7

6

6

15

20

20

Toelichting: categorieën BMI Bron: Dienst Gezondheid & Jeugd ZHZ

Voor de cijfers op het gebied van vrije tijd en gezondheid kan (vrijwel) geen vergelijking gemaakt worden met landelijke cijfers. Op Zuid-Holland Zuid niveau wel. De Dienst Gezondheid & Jeugd Zuid-Holland Zuid, voorheen GGD ZHZ, verzamelt veel informatie op drie vaste meetmomenten: • Basisonderwijs: 5-jarigen (groep 2) en 10-jarigen (groep 7) • voortgezet onderwijs: 13-jarigen (klas 2)

Genotsmiddelen Het gebruik van genotsmiddelen onder 13-jarigen in klas 2 van het voortgezet onderwijs is in de Drechtsteden niet anders dan in de regio Zuid-Holland Zuid. Het gebruik van alcohol is het grootst, gevolgd door roken.

Tabel 18. Gebruik van alcohol, tabak en softdrugs in klas 2, naar schooljaar (% wel eens) ‘10/’11

alcohol

44

tabak

23

softdrugs

4

Drechtsteden

Zuid-Holland Zuid

‘11/’12

‘12/’13

‘10/’11

‘11/’12

‘12/’13

20

19

24

21

19

40 3

36 3

46 4

43 3

37 3




6. Jeugdzorg

Tabel 19. Jeugdhulpcliënten, gebruik in begrotingsgefinancierde jeugdhulp in 2012 provincie aantal

Het aantal jeugdigen dat gebruik maakt van jeugdhulp is, op hoofdlijnen, bekend. Cijfers van de Jeugdmonitor van het CBS, waar ook de meicirculaire op is gebaseerd, zijn de meest betrouwbare cijfers. Het CBS rapporteert over jeugdhulp op basis van de drie huidige financieringsbronnen: 1. begrotingsgefinancierde jeugdhulp; 2. jeugdhulp gefinancierd via de Zorgverzekeringswet; 3. jeugdhulp gefinancierd via de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ).

Begrotingsgefinancierde jeugdhulp Begrotingsgefinancierde jeugdhulp omvat rijksgefinancierde jeugdhulp en provinciaal gefinancierde jeugdhulp. In 2012 zijn in de Drechtsteden 25 nieuwe jeugdigen in een JeugdzorgPlus-instelling, ofwel rijksgefinancierde zorg, geplaatst. JeugzorgPlus is een zeer intensieve vorm van gespecialiseerde jeugdhulp waarbij de vrijheden van de jeugdige kunnen worden ingeperkt zodat de jeugdige de hulp krijgt die hij/zij nodig heeft. JeugdzorgPlusinstellingen in deze regio zijn bijvoorbeeld Schakenbosch, Horizon en De Hoenderloo Groep. Ongeveer 1.600 jeugdigen maken gebruik van provinciaalgefinancierde jeugdhulp, die mogelijk gebruik maken van meerdere vormen van provinciale jeugdhulp tegelijkertijd. Dat is 2,8% van het totaal aantal jeugdigen in de regio. Het aandeel ligt daarmee wat hoger dan gemiddeld in de regio Zuid-Holland Zuid en wat lager dan in het land. Onder de provinciale jeugdhulp valt: ambulante jeugdhulp, daghulp, pleegzorg, residentiële jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering. Voorbeelden van instellingen zijn, naast Bureau Jeugdzorg, Trivium en Horizon.

aandeel (%) rijk

aantala

aandeel (%)

Drechtsteden

Zuid-Holland Zuid

Nederland

1.600

2.650

103.450

35

1.555

2,8

2,5

25

0,04

0,03

3,0

0,05

Betreft alleen instroom. Kinderen die al in 2011 deze zorgvorm ontvingen en dit ook in (een deel van) 2012 ontvingen zijn hierbij niet meegeteld. Toelichting: zorg zoals bedoeld en beschreven is in de Wet op de Jeugdzorg (2005). De cijfers zijn naar boven afgerond. De weergegeven waarde ‘5’ heeft daarmee de betekenis ‘zeven of minder, maar niet nul’. Hierdoor zit er een nog grotere onzekerheidsmarge rond de cijfers op gebiedsniveau. Het aandeel (op de totale groep 0-17 jarigen) is berekend op basis van een afgerond aantal en daarom indicatief. Bron: CBS, 7 maart 2014 (laatste levering tot nu toe voor provinciale jeugdhulp), verdeling provinciale jeugdhulp op basis van de stapelingsmonitor, tabel 140523

a

Ter verdieping van de begrotingsgefinancierde jeugdhulp, kijken we ook naar kindermishandeling en Bureau Halt.

Kindermishandeling Kindermishandeling speelt zich vaak achter gesloten deuren af en is daarom lastig in kaart te brengen. Om toch een goed beeld te krijgen van de situatie, is gekeken naar het aantal onderzoeken dat is uitgevoerd na een melding in het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Door een goede aanpak van kindermishandeling kan uiteindelijk het aantal onder-toezicht-stellingen (OTS-en) en het aantal voogdijmaatregelen afnemen. Meldingen bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) kunnen door kinderen zelf worden gedaan, of kunnen over mishandelde kinderen gaan. De politie is de belangrijkste melder van kindermishandeling bij het AMK. In de Drechtsteden is het aandeel jeugdigen dat betrokken is bij een onderzoek naar aanleiding van een melding bij het AMK groter dan in Zuid-Holland Zuid.

Tabel 20. Onderzoeken en daarbij betrokken jeugdigen, 2013 aantal onderzoeken aantal jeugdigen

Handleiding bij de cijfers: • De aantallen jeugdigen per vorm kunnen niet opgeteld worden omdat er overlap is. Een jeugdige kan bijvoorbeeld tegelijkertijd een vorm van AWBZ-jeugdhulp èn een vorm van begrotingsgefinancierde jeugdhulp ontvangen. Deze overlap kan op basis van de huidige cijfers niet in beeld gebracht worden. • De cijfers die gepresenteerd worden, bestrijken één jaar. Terwijl gebruik van jeugdhulp per jaar sterk kan fluctueren: een gemeente kan in het ene jaar weinig jeugdigen in zware zorg hebben en het jaar erop een stuk meer.


aandeel (%)

Drechtsteden

Zuid-Holland Zuid

1.996

2.973

1.154

3,5

1.720

2,8

Toelichting: het betreft het aantal onderzoeken dat in 2013 heeft plaatsgevonden na een melding bij het AMK (Advies- en Meldpunt Kindermishandeling). Het aandeel is gepercenteerd op de totale groep 0-17 jarigen. Bron: Bureau Jeugdzorg, Factsheet ‘AMK Regio Zuid-Holland Zuid 2013’


Bureau Halt Halt staat letterlijk voor ‘Het ALTernatief’. Bureau Halt zorgt, op het snijvlak van repressie en preventie van jeugdcriminaliteit, voor bewustwording en gedragsbeïnvloeding van jeugdigen en hun ouder/opvoeder(s). Als rechtspersoon met een wettelijke taak levert Halt kortlopende, laagdrempelige interventies ter voorkoming, bestrijding en bestraffing van jeugdcriminaliteit. Jeugdigen van 12 tot 18 jaar krijgen de mogelijkheid om recht te zetten wat zij fout deden, zonder dat zij meteen een strafblad krijgen. Hiertoe voeren zij een leer- en/of werkstraf uit, bieden excuses aan en vergoeden de schade aan de benadeelde. Het doel is het terugdringen van jeugdcriminaliteit en zo een bijdrage leveren aan een veilige en leefbare samenleving (bron: www.halt.nl). Bureau Halt werkt veelvuldig samen met ouders/opvoeders, docenten, politie en andere professionals die een grote invloed hebben op de ontwikkeling van het normbesef en gedragsbewustzijn bij jeugdigen. Bij een vermoeden van achterliggende problemen verwijst Halt door naar de jeugdhulpverlening. In 2013 zijn in de Drechtsteden 498 jeugdigen door de politie verwezen naar Bureau Halt. In de regio Zuid-Holland Zuid waren dit er 845. Daarmee is het aandeel in de Drechtsteden gelijk aan dat in Zuid-Holland Zuid.

Eerstelijns zorg is de rechtstreeks toegankelijke hulp, zoals een huisarts, apotheek, tandarts en consultatiebureau. Tweedelijns zorg wordt gevormd door hulpverleners die slechts na verwijzing kunnen worden geconsulteerd. Bijvoorbeeld een gespecialiseerd arts waarnaar de huisarts verwijst of een therapeut-psycholoog waarnaar een consultatiebureau doorverwijst.

Tabel 21. Verwijzingen naar Bureau Halt, 2013 aantal

aandeel (%)

Drechtsteden

Zuid-Holland Zuid

0,9

0,8

498

845

Toelichting: het aandeel is gepercenteerd op de totale groep 0-17 jarigen Bron: Bureau Halt (verkregen via Tympaan Instituut)

3

www.voordejeugd.nl

Jeugdhulp via Zorgverzekeringswet De meeste jeugdigen in de Drechtsteden, die een beroep doen op jeugdhulp, krijgen hulp via de Zorgverzekeringswet. Het gaat hierbij om geestelijke gezondheidszorg (jeugd-ggz) waarbij de psychische aandoening van jeugdigen zo ernstig kan zijn, dat zij hierdoor in hun ontwikkeling worden bedreigd. De psychische aandoeningen die behandeld worden in de jeugd-ggz zijn zeer divers en kunnen sterk variëren in duur. Duurt een behandeling met verblijf langer dan een jaar, dan valt deze zorg onder de AWBZ.3 In de Drechtsteden is het beroep op eerste lijnsjeugdhulp via de Zorgverzekeringswet hoger (2,1%) dan landelijk (1,8%). Wat betreft het beroep op de tweede lijn ligt het percentage in de regio (5,9%) juist lager dan in Nederland (6,2%).

Tabel 22. Jeugdhulpcliënten, gebruik van zorg via Zorgverzekeringswet in 2011 eerste lijn

aandeel eerste lijn (%) tweede lijn

aandeel tweede lijn (%)

Drechtsteden

Zuid-Holland Zuid

Nederland

2,1

2,0

1,8

1.205

3.350 5,9

2.115

6.145 5,9

60.540

212.395 6,2

Toelichting: de cijfers zijn naar boven afgerond. De weergegeven waarde ‘5’ heeft daarmee de betekenis ‘zeven of minder, maar niet nul’. Hierdoor zit er een nog grotere onzekerheidsmarge rond de cijfers op gebiedsniveau. Het aandeel (op de totale groep 0-17 jarigen) is berekend op basis van een afgerond aantal en daarom indicatief. Bron: voor eerste lijn: CBS 15 januari 2014, voor tweede lijn: CBS 5 juni 2013 (laatste levering jeugdhulp via ZVW)



4 Het andere deel zal vallen onder de Wet langdurige zorg. Alleen de meest kwetsbare kinderen en jongeren met (zeer) ernstige verstandelijke of ernstige meervoudige beperkingen krijgen straks zorg uit de nieuwe Wet langdurige zorg (Wlz, voorheen aangeduid met ‘kernAWBZ’). Zij hebben ‘levensbreed’ en ‘levenslang’ zorg en ondersteuning nodig.

AWBZ gefinancierde jeugdhulp Wanneer een jeugdige zorg nodig heeft vanwege een beperking, kan die zorg verkregen worden op grond van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Nu de AWBZ verdwijnt, komt een deel van deze zeer diverse groep per 1 januari 2015 onder de Jeugdwet te vallen. 4 De groep jeugdigen met een beperking is zeer divers, zowel in omvang als wat betreft de soort aandoening. Het gaat om kinderen en jongeren met een (licht) verstandelijke beperking, zintuiglijke beperking, lichamelijke beperking (ook niet-aangeboren hersenletsel), een chronische ziekte en een psychiatrische aandoening. ‘Jeugdigen met een beperking’ maken gebruik van verschillende soorten AWBZ-hulp en -ondersteuning, zoals begeleiding, persoonlijke verzorging, kortdurend verblijf (logeren) en behandeling. Circa 1.170 jeugdigen in Dordrecht maken gebruik van zorg via AWBZ in 2011. Dat is een percentage van 2,0%. Dat betekent dat in de regio Drechtsteden evenveel gebruik wordt gemaakt van AWBZ gefinancierde jeugdhulp dan gemiddeld in Zuid-Holland Zuid. Landelijk ligt het gebruik wat hoger.

Tabel 23. Jeugdhulpcliënten, gebruik van zorg via AWBZ in 2011 zonder verblijf

met verblijf totaal

aandeel (%)

Drechtsteden

Zuid-Holland Zuid

Nederland

95

175

7.360

1.075

1.170 2,0

1.930

2.110 2,0

75.040

82.400 2,4

Toelichting: de cijfers zijn naar boven afgerond. De weergegeven waarde ‘5’ heeft daarmee de betekenis ‘zeven of minder, maar niet nul’. Hierdoor zit er een nog grotere onzekerheidsmarge rond de cijfers op gebiedsniveau. Het aandeel (op de totale groep 0-17 jarigen) is berekend op basis van een afgerond aantal en daarom indicatief. Bron: CBS, 15 januari 2014 (laatste uitgebreide levering met uitsplitsing naar met en zonder verblijf)

Colofon drs. S.A.W. (Susan) van Oostrom-van der Meijden drs. D.M. (Dorrit) Verkade november 2014



Raadhuisplein 3 3331 BT Zwijndrecht

Postbus 619 3300 AP Dordrecht

Telefoon 078 – 770 3905

www.onderzoekcentrumdrechtsteden.nl

partner voor beleid

Drechtsteden jeugd in cijfers. Hoe staat het ervoor met de kinderen en jongeren in de Drechtsteden? partner voor beleid

Recommend Documents