Leefstijlen in de Drechtsteden Biedt de regio voldoende vrijetijdsmogelijkheden? Leefstijlen worden steeds belangrijker. Door ontwikkelingen zoals het verdwijnen van traditionele structuren en de individualisering van relaties worden mensen steeds meer verbonden door hun manier van leven. Oude scheidslijnen naar religie en klasse vervagen en nieuwe indelingen naar leefstijl ontstaan.
Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Conclusies Drechtsteden Sport Recreatie Uitgaan Kunst en cultuur Evenementen
Inzicht in de leefstijlen van haar inwoners biedt een gemeente de mogelijkheid om nog beter in te spelen op het gedrag en de wensen van haar burgers. Wil een gemeente een bepaalde leefstijl juist naar zich toehalen, dan loont het om het aanbod van vrijetijdsbesteding op deze leefstijlgroep af te stemmen. Zo wordt een onderscheidend cultureel aanbod steeds meer gezien als een belangrijke vestigingsfactor. Leefstijlen worden op deze manier benaderd als klantgroepen. Hoe groot zijn de verschillende leefstijlgroepen in de regio Drechtsteden? Welke vormen van vrijetijdsbesteding houden de verschillende leefstijlen erop na? En worden de leefstijlen in de Drechtsteden voldoende bediend?
Het leefstijlenonderzoek maakte onderdeel uit van het regionale Omnibusonderzoek van het voorjaar 2012. Aan deze vragenlijst (met voornamelijk vragen over de vrijetijdsbesteding van mensen) hebben we een drietal vragen toegevoegd over karakterkenmerken, hobby’s/interesses en waarden. Op basis van deze drie vragen is de leefstijl van iedere respondent bepaald.
In deze factsheet maken we een onderscheid tussen vier leefstijlen van SmartAgent.
Figuur 1 Leefstijlen extravert vitaliteit
harmonie
groepsgeoriënteerd
ego georiënteerd
SmartAgent werkt met het BSR (Brand Strategy Research) model. Dit psychografische model bestaat uit een sociologische (ego-groep) en een psychologische (introvertextravert) dimensie.
controle
bescherming introvert
Groene leefstijl: groepsgericht en introvert; wordt gekenmerkt door geborgenheid, zekerheid en rust; leidt een rustig leven; familie en buren zijn belangrijk. Overkoepelend begrip: bescherming Gele leefstijl: groepsgericht en extravert; wordt gekenmerkt door betrokkenheid, harmonie, knus en traditioneel; gezin en goede sociale contacten staan centraal. Overkoepelend begrip: harmonie Rode leefstijl: egogericht en extravert; wordt gekenmerkt door vrijheid, flexibiliteit en actieve leefstijl; ontplooiing en genieten zijn belangrijk. Overkoepelend begrip: vitaliteit Blauwe leefstijl: egogericht en introvert; wordt gekenmerkt door ambitie, erkenning en controle; werk, status en luxe zijn belangrijk. Overkoepelend begrip: controle 1
1
Conclusies
In de Drechtsteden wonen relatief veel mensen met een groene leefstijl. Van de vier leefstijlen onderneemt deze leefstijl het minst in de vrije tijd. Groene mensen houden het meest van rustige activiteiten. De wens van mensen met een groene leefstijl om meer in de vrije tijd te gaan doen, is niet heel groot. Ook is de groep het meest tevreden over de vrijetijdsvoorzieningen in hun gemeente. Het aanbod in de regio Drechtsteden sluit het beste aan bij deze groep. Drechtstedelingen met een rode leefstijl vormen de kleinste groep en zijn in deze regio ondervertegenwoordigd. Deze leefstijl is het meest actief in hun vrije tijd. Zij sporten het meest, gaan het meest uit en ook op het terrein van kunst en cultuur zijn zij het meest actief. Zij zouden graag nog vaker dingen willen ondernemen en (veel) meer vrijetijdsaanbod willen zien in hun gemeente. Zij missen, net als de overige leefstijlen, uitgaansgelegenheden het meest, maar ruim een kwart mist ook aanbod op het terrein van kunst en cultuur. Het huidige aanbod in de Drechtsteden matcht nu het minst met de rode leefstijl. Drechtstedelingen met een gele leefstijl vormen de een-na-grootste groep en op de derde plaats staan mensen met een blauwe leefstijl. Deze laatste groep is ook licht ondervertegenwoordigd. Gele mensen recreëren ná de rode leefstijl het meest. Zij missen vooral wat in het aanbod van uitgaan en recreatie. Drechtstedelingen met een blauwe leefstijl sporten wat actiever dan mensen met een gele leefstijl. Zij missen, naast uitgaansgelegenheden, voornamelijk wat in het aanbod van sportvoorzieningen. Mensen met een rode leefstijl zijn belangrijk voor de vitaliteit van een gebied. De Drechtsteden weten deze groep minder goed te binden. Dat geldt, in mindere mate, ook voor de blauwe groep. Wil men deze groepen beter bedienen, dan is het belangrijk het vrijetijdsaanbod beter op hen af te stemmen. Met het Energiehuis, de geplande cinema The Movies en Wolff bioscoop en met de renovatie van Kunstmin, wordt – met een goede programmering - in een deel van de behoefte voorzien. En met de ontwikkeling van de Nieuwe Dordtse Biesbosch komt er meer ruimte om te recreëren en sporten. Hiermee krijgt het vrijetijdsaanbod in de Drechtsteden een forse impuls. Aandacht blijft echter nodig voor het duidelijk achterblijvende horeca-aanbod in de Drechtsteden. 1 Hiervoor zouden de Drechtsteden gemeenten zich, voor zover zij daar mogelijkheden voor hebben, moeten inzetten. Een aantrekkelijk vestigingsklimaat en een goed bereik zijn daarbij belangrijke randvoorwaarden.
2
De Drechtsteden
Groene gemeenten De meeste inwoners in de Drechtsteden hebben een groene leefstijl, gevolgd door een gele leefstijl (figuur 2). De meerderheid van de inwoners is dus groepsgeoriënteerd. De egogerichte leefstijlen zijn minder aanwezig, met name de rode leefstijl. Er zijn geen verschillen tussen de gemeenten. In vergelijking met heel Nederland hebben de Drechtsteden gemeenten relatief meer inwoners met een groene leefstijl en (wat) minder met een rode of blauwe leefstijl. De regio heeft meer te bieden op het gebied van geborgenheid en rust (wat groene mensen trekt) dan op het gebied van actieve of wat luxere uitstapjes (wat rode en blauwe mensen trekt).
1
http://www.hinc.databank.nl/ 2
Figuur 2 Verdeling vier leefstijlen per gemeente
Hendrik-Ido-Ambacht Papendrecht Sliedrecht
Drechtsteden
30%
35%
Nederland
12%
22%
13%
20%
40%
leefstijl groen
18%
25%
30%
27% 0%
23%
32%
33%
Zwijndrecht
12%
16%
27%
45%
12%
20%
35%
33%
8%
25%
31%
36%
15%
23%
29%
33%
Dordrecht
13%
19%
28%
40%
Alblasserdam
60%
leefstijl geel
80%
leefstijl blauw
100%
leefstijl rood
In figuur 3 hebben we de verdeling van leefstijlen per leeftijdsgroep weergegeven. Het aandeel groene mensen neemt toe naarmate de leeftijd toeneemt. Voor de andere drie leefstijlen is dit precies andersom. De rode leefstijl komt duidelijk het meest voor bij de groep tussen de 18 en 35 jaar.
Figuur 3 Verdeling leefstijlen per leeftijdsgroep
18-34 jaar 35-54 jaar 55-64 jaar 65-74 jaar
20% leefstijl groen
Conditiegerichte fitness is de populairste sport in bijna alle leefstijlen.
15% 13%
22%
59% 0%
Sport Mensen met een rode leefstijl zijn het sportiefst. Mensen met een blauwe leefstijl missen het vaakst sportvoorzieningen.
24%
54%
75 jaar e.o.
16%
29%
46%
11%
24%
30%
35%
20%
26%
35%
19%
40% leefstijl geel
60% leefstijl blauw
9% 7% 6%
80%
100%
leefstijl rood
Kijken we naar verschillen tussen mannen en vrouwen dan valt op dat onder vrouwen het aandeel met een gele leefstijl veel groter is dan onder mannen (41% versus 14%). Bij de blauwe leefstijl is het juist andersom (13% onder vrouwen versus 35% onder mannen). Vrouwen zijn meer gericht op het gezin en sociale contacten, mannen zijn meer gericht op ambitie en controle. In de volgende paragrafen gaan we in op de vrijetijdsbesteding van de vier leefstijlen. Welke leefstijl is het sportiefst? Wie bezoeken er vooral evenementen en hoe verschillend recreëren de leefstijlen?
3
Sport
Sportdeelname De leefstijlen verschillen duidelijk in sportfrequentie. Mensen met een rode leefstijl zijn het sportiefst en groene mensen het minst (figuur 4).
3
Figuur 4 Sportfrequentie afgelopen jaar leefstijl groen
leefstijl geel
8%
12%
13% 35% 20%
52% 22% 7%
5%
26%
leefstijl blauw
leefstijl rood 18%
21%
28% 36% 7%
16% 5%
21%
26%
22%
0 kee r per ma and
<1 ke er per maa nd
1- 5 ke er pe r m aand
5-10 k eer per maa nd
>10 ke er pe r m aand
In tabel 1 hebben we de top-3 van meest beoefende sporten per leefstijl weergegeven. Fitness gericht op het verbeteren van de conditie is in drie van de vier leefstijlen veruit het populairst. Alleen de rode leefstijl heeft een andere nummer 1, namelijk hardlopen.
Tabel 1 Top 3 populairste sporten (%) leefstijl sport 1 groen fitness, conditie geel fitness, conditie blauw fitness, conditie rood hardlopen
sport 2 zwemsport aerobics hardlopen fitness, conditie
sport 3 wielrennen zwemsport wandelsport fitness, kracht
Onvervulde sportbehoefte De meeste Drechtstedelingen zijn tevreden over de sportvoorzieningen in hun gemeente (tabel 2). Over het geheel genomen zijn rode mensen in de Drechtsteden het sportiefst ingesteld, gevolgd door de blauwe mensen. Van beide groepen zou drie kwart (misschien) nog meer willen sporten. De blauwe inwoners geven het vaakst aan iets te missen in het aanbod van sportvoorzieningen. Mensen met een groene leefstijl sporten het minst, hebben ook weinig intentie om dat meer te gaan doen en missen niet vaak sportvoorzieningen.
Tabel 2 Sportbehoefte (%) leefstijl missen van voorzieningen ja groen 9 geel 13 blauw 23 rood 17
wens om meer te sporten ja, misschien ja, zeker 30 15 35 21 25 50 32 44
4
4
Recreatie
Recreëren De top-4 op het gebied van recreatie is gelijk voor de vier leefstijlen. Winkelen staat duidelijk op nummer één, gevolgd door het bezoeken van een braderie, markt of kermis, naar het park gaan en wandelen en fietsen. Waar de leefstijlen in verschillen, is de frequentie. Ook op het gebied van recreatie is de rode leefstijl het actiefst, maar nu gevolgd door de gele leefstijl.
Figuur 5 Recreatie per leefstijl
leefstijl gro e n 100% 80% 60%
81% 65% 57%
51%
40% 20%
28% 12%
20%
11%
23%
11%
19%
0%
leefstijl geel 100% 91%
80% 79% 60% 56%
40%
55% 41%
16%
31%
20%
20%
34%
33%
15%
0%
leefstijl blauw 100% 80% 60%
83% 68%
20%
Recreatie
54%
51%
40%
27%
20%
28%
20%
32%
0%
Winkelen is het populairst in alle leefstijlen. De rode en gele leefstijl zijn het actiefst en missen het meest in het aanbod.
20%
34%
leefstijl rood 100% 80% 60%
87% 69%
70%
65%
40% 20%
31% 22%
28%
21% 22%
38% 29%
0% braderie/markt/kermis sauna/zonnebank wandelen/fietsen zwemmen
park sportwedstrijd winkelen attractiepark/dierentuin
speeltuin/kinderboerderij toertocht auto/motor varen/zeilen
5
Onvervulde recreatiebehoeften Het aandeel mensen dat iets mist in het aanbod van recreatieve voorzieningen varieert van 15% tot 30% (tabel 3). Van alle leefstijlen geeft vooral de rode leefstijl aan iets te missen, gevolgd door de gele leefstijl. Zoals verwacht zijn mensen met een groene leefstijl het meest tevreden met hun huidige recreatieve activiteiten en hebben zij weinig behoefte aan meer of andere uitstapjes.
Uitgaan
Tabel 3 Recreatiebehoefte (%) leefstijl missen van voorzieningen ja groen 14 geel 27 blauw 20 rood 29
wens om meer te recreëren ja, misschien ja, zeker 29 12 37 18 30 20 35 19
Restaurants zijn het populairst. Mensen met een rode of gele leefstijl zijn het actiefst.
5
Alle leefstijlen missen in het vrijetijdsaanbod het meest op het gebied van uitgaan.
Uitgaansgedrag Net als bij de recreatieve voorzieningen is het patroon in uitgaansgedrag redelijk gelijk voor de verschillende leefstijlen. De voorkeuren zijn hetzelfde, alleen het aandeel verschilt. De basis uitgaansgelegenheden (restaurant, café en bioscoop) zijn het populairst. Drechtstedelingen met een groene leefstijl gaan vrijwel niet naar de discotheek.
Uitgaan
Figuur 6 Top-4 bezoek uitgaansgelegenheden per leefstijl 73% 51%
leefstijl groen
29% 4% 86% 72%
leefstijl geel
55%
restaurant
21%
café/grandcafé/terras 86%
bioscoop/filmhuis
73%
leefstijl blauw
discotheek/houseparty/feest
47% 20% 87% 84%
leefstijl rood
59% 32% 0%
20%
40%
60%
80%
100%
Onvervulde uitgaansbehoefte Vergeleken met de andere vrijetijdsbestedingen vinden Drechtstedelingen het aanbod van uitgaansvoorzieningen in de eigen gemeente het meest tegenvallen. Meer dan de helft van de rode mensen geeft aan uitgaansvoorzieningen te missen, gevolgd door een grote groep gele en blauwe mensen. Groene mensen zijn het vaakst tevreden, maar nog altijd een kwart van deze groep mist voorzieningen. Op het moment van onderzoek voldoet het uitgaansaanbod dus het minst aan de behoefte. Dat geldt voor alle leefstijlen.
Tabel 4 Uitgaansbehoefte (%) leefstijl missen van voorzieningen ja groen 25 geel 43 blauw 40 rood 55
wens om meer uit te gaan ja, misschien ja, zeker 27 9 25 29 33 26 28 32
6
6
Kunst en cultuur
Voorstellingen en culturele voorzieningen Musicals en muziektheater zijn in bijna alle leefstijlgroepen het populairst. Alleen rode mensen hebben een andere voorkeur, namelijk popconcerten en cabaret. De rode leefstijl is het actiefst, gevolgd door de blauwe leefstijl.
Figuur 7 Top-4 bezoek kunst- en cultuurvoorstellingen per leefstijl 12% 17%
leefstijl groen
17%
Culturele voorzieningen
10%
Musicals en muziektheater worden het vaakst bezocht.
15% 19%
leefstijl geel
25%
De rode en blauwe leefstijl zijn het actiefst op het gebied van cultuur.
toneel
17%
cabaret
16%
musical/muziektheater 22%
leefstijl blauw
concert populaire muziek
24% 21% 21% 30%
leefstijl rood
25% 30% 0%
10%
20%
30%
40%
50%
Kunstzinnige activiteiten Over het geheel genomen genieten mensen meer passief dan actief van cultuur. Ze bezoeken meer culturele activiteiten dan dat ze zelf kunstzinnige activiteiten doen. In figuur 8 hebben we verschillende kunstzinnige hobby’s op een rij gezet, al dan niet in georganiseerd verband. Fotografie en film is in alle leefstijlen het populairst, gevolgd door zingen/rappen en schilderen/tekenen. Alle leefstijlen maken ook zelf veel muziek, met name de rode mensen. Groene mensen doen niet veel minder aan kunstzinnige activiteiten dan de andere drie leefstijlen. Dit was bij de vorige thema’s anders. Kunst en cultuur passen ook beter bij de rustige, bedachtzame groene leefstijl.
Kunstzinnige activiteiten
Figuur 8 Deelname kunstinnige activiteiten per leefstijl leefstijl gro e n
Fotografie en film is in alle leefstijlen het populairst. Mensen met een rode leefstijl doen het meest aan kunstzinnige activiteiten en missen het vaakst voorzieningen.
25% 20% 15% 10% 5%
12% 8%
8% 3%
1%
5%
1%
3%
0%
7
leefstijl geel 25% 20% 15% 10% 10%
10%
10%
8%
5%
6% 1%
1%
3%
0%
leefstijl bl a uw 25% 20% 15% 10% 10%
10%
10%
8%
5%
6% 1%
1%
3%
0%
leefstijl rood 25% 20%
21% 18%
15%
17%
15% 10% 4%
5% 5%
4%
1%
0%
Evenementen De rode en gele leefstijl zijn het actiefst. De kerstmarkt is in alle leefstijlen het populairst.
zingen/rappen
muziek maken
dansen/ballet
to neelspelen
schilderen/tekenen
beeldho uwen
weven/werken met textiel
fo to grafie/film
Onvervulde behoefte aan cultuur Net als bij de vorige thema’s, is ook bij cultuurbehoefte te zien dat rode mensen graag meer aanbod zouden willen en zelf meer zouden willen ondernemen. In tegenstelling tot de vorige thema’s zijn naast de groene, ook de blauwe en gele mensen tevreden met het aanbod in hun gemeente en hebben weinig behoefte om meer aan kunst en cultuur te doen.
Tabel 5 Behoefte kunst en cultuur (%) leefstijl missen van wens meer culturele voorzieningen voorzieningen te bezoeken ja ja, misschien ja, zeker groen 9 28 11 geel 12 29 15 blauw 8 27 15 rood 28 40 23
7
wens meer kunstzinnige activiteiten te ondernemen ja, misschien ja, zeker 20 5 22 7 19 7 27 20
Evenementen
Regiobrede evenementen Een zestal evenementen is aangemerkt als regiobrede evenementen omdat zij jaarlijks uit de hele regio bezoekers trekken. Over het geheel genomen bezoeken mensen met een rode en gele leefstijl vaker een evenement dan de twee andere leefstijlen. De Kerstmarkt in Dordrecht is bij alle vier leefstijlen het populairst. Het Big Rivers Festival wordt het meest bezocht door mensen met een rode leefstijl. 8
Figuur 9 Bezoek evenementen per leefstijl leefstijl gro e n 100% 80% 60% 40%
48%
43%
20% 4%
18%
17%
13%
0%
leefstijl ge e l 100% 80% 60% 60% 40% 20%
45% 28%
23%
4%
15%
0%
leefstijl bla uw 100% 80% 60% 40%
48%
43%
20%
23%
17%
5%
14%
0%
leefstijl rood 100% 80% 60% 40%
55% 42%
20%
41% 28%
9%
11%
0%
G. van Rije, MSc & drs. S.A.W. van Oostrom-van der Meijden juni 2013
Big Rivers Festival
Dordt in Stoom
Intocht Sinterklaas
Kerstmarkt Dordrecht
Drechtstedenloop
Havenfestival Alblasserdam
Postbus 619 3300 AP Dordrecht (078) 770 39 05
[email protected] www.onderzoekcentrumdrechtsteden.nl
9
