Draaiboek Leerkracht MKK Inhoud

Draaiboek Leerkracht MKK 2014 Inhoud Introductie ................................................................................................................................................................................................................................. 2 Begrippen en uitgangspunten: ................................................................................................................................................................................................ 3 Avontuurlijk Leren................................................................................................................................................................................................................... 3 Dubbelrol van de leerkracht ................................................................................................................................................................................................ 3 Werksite zie <Werksite Snelgids_MKK> ............................................................................................................................................................................... 3 TESTschool op de werksite ..................................................................................................................................................................................................... 3 Reconstructie ......................................................................................................................................................................................................................... 3 De 5 sleutelmomenten ............................................................................................................................................................................................................. 3 Activiteiten. ................................................................................................................................................................................................................................ 4 Vooraf ..................................................................................................................................................................................................................................... 4 Start van het onderzoekavontuur: Envelop in de klas ........................................................................................................................................................ 4 1. Persoonlijke inlogcode aanmaken .................................................................................................................................................................................. 4 2. Dossiers & Informatie.......................................................................................................................................................................................................... 5 Historisch Onderzoek. ............................................................................................................................................................................................................ 5 Facultatief: deskundige in de klas en/of andere activiteit ................................................................................................................................................ 6 3. Personage kiezen, Werken in Teams en de kleermaker ................................................................................................................................................. 6 De kleermaker........................................................................................................................................................................................................................ 7 4. Reconstructie & Scenario schrijven .................................................................................................................................................................................. 7 5. Filmopname (indien van toepassing) .............................................................................................................................................................................. 7 Alle instructie is terug te vinden op www.huisvanhetverleden.nl/instructie/ Afspraken. Alle actuele afspraken met data en tijden op een rij. Draaiboek. In de tekst wordt er op <deze manier> verwezen naar aanvullende informatie in de map ‘Instructie’. Verbeterideeën. <MKK_Verbeterideeën_LOG> om te downloaden en al werkend ervaringen en verbeterideeën in bij te houden. Na afloop kun je het als evaluatieformulier insturen. Instructie. Instructiemateriaal op maat,ingedeeld als volgt: Enveloppe of drinkwaterfles. De documenten die bij de start in de klas worden gebracht. Hoe werkt het. Instructiekaarten en Instructieclips bij de functionaliteiten per werkruimte. Activiteiten. Draaiboeken en Instructiekaarten bij de activiteiten & excursies.

Introductie

“Mysterie van de Koppige Kogel – najaar 2014” Het Huis van het Verleden Het Huis van het Verleden is een educatief ontwerp van Stichting Tijdgeest. Stichting Tijdgeest ontwikkelt erfgoed- en kunstprojecten rond een archeologische vondst in de buurt van deelnemende scholen. Het Huis van het Verleden is de afgelopen 6 jaar ontwikkeld en beproefd in de regio rond Hoorn. In vijf verschillende onderzoekavonturen is het in samenwerking met tientallen scholen door honderden kinderen uitgekristalliseerd en doorontwikkeld tot een goed lopend concept. Het is zo ontworpen dat het voor elk dorp en elke stadswijk in Nederland kan worden aangepast, waardoor naast de generieke inhoud over de landelijke geschiedenis ook heel specifieke elementen uit de lokale en regionale canon kunnen worden verwerkt. Dat is maatwerk in nauw overleg met alle betrokkenen, waarbij de leerkracht de regie heeft. Het Mysterie van de Koppige Kogel De aanleiding voor het project ‘Het Mysterie van het Koppige Kogel’ is de vondst van een kogel. Het brengt de kinderen terug in de tijd van de 80-jarige Grote Opstand. Wat kan die kogel ons vertellen over de gebeurtenissen in de tijd? Wie waren erbij betrokken, welk verhaal kan daar achter schuil gaan en welke rol speelt het water.

Vragen over de planning: Danielle Jaspers 06-22 16 10 06 [email protected] Vragen algemeen: Monique van Zelst 06-11 32 11 82 [email protected]

Huis van het Verleden Draaiboek Leerkracht MKK © Stichting Tijdgeest

Pagina 2

Begrippen en uitgangspunten: Avontuurlijk Leren o Er is een uitdaging of uitnodiging van een partij buiten de school. De leerkracht ‘weet ook niet precies’ wat er aan de hand is. o Het is spannend, de route ligt niet bij voorbaat vast en de uitkomst is ongewis. o Leerlingen nemen initiatief en krijgen verantwoordelijkheid. o Elk kind krijgt de ruimte om eigen aardigheden, mogelijkheden en kwaliteiten effectief te benutten. o Leerlingen worden serieus genomen en leren wat ze waard zijn. o Bij Avontuurlijk Leren gaan leerlingen zelf deel uitmaken van een verhaal. Ineens zitten ze midden in situatie zoals je dat normaal alleen in films of boeken ziet. Dubbelrol van de leerkracht Je kunt je als leerkracht in de klas onwetend opstellen en het avontuur met de leerlingen mee beleven. Achter de schermen ben je de Geheim Agent en regisseur. Als de leerlingen een bericht sturen naar het Genootschap, krijg jij dat binnen in je controlekamer . Jouw adequate reacties als Geheim Agent maken het spannend en geloofwaardig voor de leerlingen. Werksite zie <Werksite Snelgids_MKK> Het online Huis van het Verleden, waar leerlingen hun eigen werkkamer hebben en de leerkracht zijn/haar eigen Geheime Controlekamer. . TESTschool op de werksite Bij elk onderzoekavontuur maken we een fictieve school aan. Daar kun je als leerling inloggen op de werksite om te ervaren hoe ‘het werkt’. Je kunt daarna ook als leerkracht naar binnen om te ontdekken welke mogelijkheden je achter de schermen hebt. Alle berichten en filmpjes staan er in één keer op, zodat je weet waar je met je lesvoorbereidingen op kunt anticiperen. Reconstructie De essentie van het avontuur. In de huid kruipen van je voorouders, reconstrueren en naspelen hoe dat vroeger is geweest.

De 5 sleutelmomenten Het onderzoekavontuur, dus ook dit draaiboek, is opgebouwd rond

Huis van het Verleden Draaiboek Leerkracht MKK © Stichting Tijdgeest

Pagina 3

Activiteiten. Vooraf wordt een envelop naar school gestuurd met daarin de volgende inhoud:  Een replica van de gevonden Kogel  Brief van Professor B. met de algemene hulpvraag van het Genootschap. Start van het onderzoekavontuur: Envelop in de klas Een paar dagen voor de Zoektraining in de Bibliotheek wordt de envelop in de klas bezorgd. Zorg zelf voor een goed moment en laat de envelop in de klas brengen door directeur of conciërge, alsof hij zojuist is bezorgd door een onbekend personage. Hier kun je de rol als leerkracht die van niets weet mooi neerzetten, en samen met de klas aan het avontuur beginnen. Hier speelt je eigen fantasie en plezier een belangrijke rol. Je kunt er bij verzinnen wat je leuk vindt. Een beetje tegenstribbelen en ‘moeilijk doen’ om de gretigheid van de leerlingen aan te wakkeren. Vooral in dat spel kun je je dubbelrol ten volle uitleven. Het is aan jou zelf hoe je dat verder wel of niet invult. Zoektraining in de Bibliotheek Tijdens de zoektraining in de bibliotheek, worden o.a. 4 fragmenten van een historische prent gevonden. Die leiden tot het webadres waar ze hun eigen werkkamer kunnen inrichten. Tijdens de training in de bibliotheek vinden ze het webadres, krijgen ze korte uitleg over het gebruik van wachtwoorden en zien ze gezamenlijk de introductievideo. Na deze training zijn ze klaar om lid te worden van het Genootschap en krijgen ze een tweede envelop met instructies mee. 1. Persoonlijke inlogcode aanmaken In deze tweede envelop zitten:  Een historische prent met een gebeurtenis uit de omgeving van de school rond het jaar 1600.  <MKK_INLOG-instructies>  Ga naar www.kogelmysterie.nl o Volg klassikaal de aanwijzingen de aanwijzingen in <MKK_INLOG-instructies> met één leerling of jezelf in de rol van leerling als voorbeeld. o Laat elke leerling een eigen Geheugenkaartje invullen met speciale aandacht voor het kiezen van een wijs wachtwoord Vervolgens kan elke leerling zelf inloggen op school of thuis. Ieder kind kan nu werken en instructies van het genootschap ontvangen in zijn/haar eigen werkkamer. Bijna dagelijks sturen de assistenten en deskundigen van het genootschap rond Prof. B. de kinderen opdrachten en informatie toe. Huis van het Verleden Draaiboek Leerkracht MKK © Stichting Tijdgeest

Pagina 4

2. Dossiers & Informatie Het Plan van aanpak zoals geschetst door Assistent S(joerd Kuyper): o Verzamelen.Verzamel vrij informatie om een beeld te krijgen van de tijd rond 1600. o Ordenen.Maak een woordspin rond jullie oude foto. Welke associaties heb je. Welk kanten kan je onderzoek op. o Kiezen. Maak keuzes, verdeel de taken en ga op pad. o Onderzoeken. Bedenk wat je weten wilt en zoek gericht in boeken, op internet, maar ook in een museum, of bij een historische vereniging, een oude fabriek, bij je opa misschien. Misschien kun je uitzoeken hoe jou familie daar ooit bij betrokken is geweest. Stel vragen: Wie, wat, waar, wanneer, hoe en waarom. Noteer en vooral ‘Verzamel beelden’. Maak foto’s, filmpjes en zoek plaatjes waar je tekst bij schrijft. o Verwerken. Neem je informatie mee de klas in. Bekijk ‘t, bespreek ’t en structureer ‘t. Daarbij kun je gebruik maken van een CSIbord.(Cultural Scene Investigation ;) Of van de dossiers op je tafel. Of op een andere manier die jullie praktisch vinden. Daar komen weer nieuwe onderzoekvragen uit voort, kies, verdeel de taken en op pad voor de volgende ronde. Het uiteindelijk doel is dat jullie zoveel weten van het leven op en om jullie foto heen, dat je een reconstructie kunt maken. Dat jullie in de huid kunt kruipen van jullie voorouders en dat we in een stukje film naspelen wat het verhaal is achter jullie foto. We zetten gefaseerd een aantal dozen/dossiers op tafel. Leerlingen kunnen daar hun plaatjes & praatjes in opslaan. In de reconstructiefase komt dat op hun teambord en kunnen ze digitaal samenwerken. Je kunt dat gebruiken, maar ’t hoeft niet. Je kunt ook kiezen voor een bord aan de muur, een tafel, papieren werkstukken of wat verder maar past bij jullie manier van werken. Historisch Onderzoek. De leerlingen krijgen een uitnodiging voor een Historisch Onderzoek op locatie. De locatie en tijd zijn door jullie zelf met ons afgestemd. Wij zorgen voor de uitnodiging via de werkkamer en we stemmen af met de deskundigen hoe dit onderzoekavontuur werkt. Evt. bijzonderheden worden via het scherm in de werkkamer met de leerlingen gedeeld. Zorg voor  Voldoende begeleiding.  Duidelijke afspraken over veiligheid en onderzoekergedrag.  Voorbereiding met o.a. anticiperen op wat je kunt verwachten met bijpassende onderzoekvragen.  Kleding die vies mag worden  Camera’s en notitiemateriaal Zie Huis van het Verleden Draaiboek Leerkracht MKK © Stichting Tijdgeest

Pagina 5

Facultatief: VELDonderzoek, deskundige in de klas en/of andere activiteit In een aantal gevallen is er ook een VELDonderzoek, waarbij de leerlingen een tweede keer op pad gaan. Zie daarvoor het betreffende draaiboek in de instructiemap. Je kunt uiteraard in overleg met ons meer excursies organiseren. Of een deskundige in de klas uitnodigen. Wij zorgen dat de leerlingen daarvoor triggers ontvangen. Maar je kunt die triggers ook zelf versturen via het berichtenscherm in je controlekamer. Dat geeft je de vrijheid om op het laatste moment: o Een nieuw activiteit aan te kondigen. o Een vondst op een ludieke manier binnen te brengen. o Bepaalde leerlingen te stimuleren of een speciale opdracht te geven. o Eigen lesmateriaal in te voegen of leerlingen attent te maken op informatie. Kortom, alles wat je maar kunt bedenken om het rendement van en het plezier in dit project zo groot mogelijk te maken. 3. Personage kiezen, Werken in Teams en de kleermaker Dit is een belangrijk moment in het proces. Door zich met een voorouder te identificeren wordt het onderzoek persoonlijk en neemt de betrokkenheid toe. Ze gaan nadenken over hun eigen personage: ‘Hoe heet ik, wie ben ik, wat heb ik aan, wat kan ik, wat maak ik mee enz.’ Teams kunnen gegroepeerd worden rond bevolkingsgroepen, zodat ze samen informatie over kleding, vaardigheden etc. kunnen delen. In de triggers die de leerlingen toegestuurd krijgen staan tips en mogelijkheden. Facultatief: Als de teams zijn samengesteld kun je de leerlingen ook digitaal in teams laten werken. Laat daarvoor door één van de leerlingen een lijstje van de teamnamen met de bijbehorende teamleden doorsturen naar het Genootschap. Jij krijgt ’t dan zelf binnen en kunt de teams indelen in je Controlekamer. Zodra leerlingen digitaal zijn ingedeeld in teams, gaat voor hen de reconstructiekamer open en kunnen ze daar als team met hun eigen dossiermateriaal samenwerken. Zie:InstructieClip_MKN_Dubbelrol in de Controlekamer (https://vimeo.com/88749540 ) Let op: Om te voorkomen dat leerlingen ‘m vinden is deze clip beveiligd met het wachtwoord Huis van het Verleden Draaiboek Leerkracht MKK © Stichting Tijdgeest

controlekamer Pagina 6

De kleermaker Als iedereen weet welke rol zij/hij wil spelen, is het tijd voor de kleermaker in de klas. Haar komst geeft een flinke impuls aan het hele proces. Vooraf krijgen de kinderen al opdracht om materiaal, stoffen, naaimachines en kundige (groot)ouders te mobiliseren. Op de dag zelf wordt er kort geschetst wat de werkwijze is, welke mogelijkheden je hebt en hoe je snel en effectief aan de slag kunt. En daarna is het actie. Zorg voor zoveel mogelijk materiaal en liefst meerdere naaimachines. Veel helpende handen maakt ’t een stuk gemakkelijker en geeft ook de mogelijkheid om het later in de week nog met deze naaideskundigen af te maken. De Kleermaker neemt vooraf contact op om af te stemmen over materiaal, mensen en tijd. 4. Reconstructie & Scenario schrijven Dan moet er toegewerkt worden naar een verhaal. Wat is het verhaal achter jullie historische foto. Dat kan op heel verschillende manieren gaan. Het ontstaat al werkend al tijdens het onderzoek of het wordt een klassikaal scheppingsproces. Je gebruikt het als een aanleiding voor een stelopdracht en maakt er een schrijfwedstrijd met verschillende scenario’s van of een opdracht voor een enkeling. Dat is aan jou als leerkracht Doel is dat er uiteindelijk een Storyboard ligt met een verhaal in max. 6 scènes, waarbij iedere leerling een keer in beeld komt. Dat mag als figurant in groepsscènes. Niet iedereen hoeft tekst. Je kunt ook werken met een Voice-Over. De scènes geef je aan met een eenvoudige tekening of in het kort als tekst. Verder zoeken jullie een geschikte locatie voor de opnames. 5. Filmopname (indien van toepassing) Jullie maken zelf de filmopname. Vooraf Het is wijs om daarvoor een filmmentor te benoemen. Dat kun je zelf zijn, of een collega, of een ouder, die in staat is om de gemaakte beelden in te laden en te monteren. Bepaal met de filmmentor met welke apparatuur je gaat opnemen (denk aan een goede microfoon) en monteren. Huis van het Verleden Draaiboek Leerkracht MKK © Stichting Tijdgeest

Pagina 7

Het is ook wijs om de leerlingen al zoveel mogelijk te laten filmen met hun eigen apparatuur. Dat mogen mobieljtes, IPads, fototoestelletjes en filmcamera’s zijn. Zo doen ze ervaring op en wordt ook duidelijk wie het meeste talent heeft om wellicht zelf uiteindelijk de reconstructie te filmen. Proefopnamedag Voorafgaand aan jullie eigen definitieve filmopname, komt de cameraman om jullie te begeleiden bij de proefopnamen. Dan leert iedereen hoe een filmopname in z’n werk gaat Uiterlijk 3 dagen daaraan voorafgaand verstuur je jullie scenario/storyboard naar [email protected] komt de cameraman op de afgesproken locatie. Zorg dat iedereen weet wat hem/haar te doen staat. Kinderen hebben hun rol geoefend en zijn al omgekleed. De cameraman geeft instructies over de opnames. Tijdens de proefopnames legt hij steeds duidelijk uit wat er gebeurt, waar je op moet letten en welke begrippen en termen worden gebruikt. Het is aan jullie wie de camera gaat hanteren. Alle kinderen zijn actief betrokken. Tijdens een proefscène staan alle leerlingen als figuranten op de achtergrond, terwijl op de voorgrond de betreffende scène wordt uitgespeeld. De leerkracht heeft de rol van regisseur. Zij/hij bewaakt het verhaal en zorgt ervoor dat de kinderen de juiste posities innemen en de juiste spullen bij zich hebben. Een paar hulpouders zijn van harte welkom. Bereid de kinderen voor op het volgende:  Stil zijn tijdens de opnames ook buiten beeld.  Filmen is vaak wachten tot je aan de beurt bent. Neem iets mee wat je kan doen.  Trek je jas aan over de kleding als je moet wachten.  Heb aandacht voor de spelers die op dat moment voor de camera staan, geeft support aan elkaar.  Hulp van 2 extra ouders is gewenst. In die 1,5 uur wordt in ieder geval één scène aangepakt. Als ’t goed voorbereid is en het loopt gesmeerd kunnen dat er ook meer zijn. Eigen filmopname Daarna kunnen jullie zelf tijd en plaats bepalen voor jullie eigen filmopnamen. Het is aan te raden om het op een tijdstip te doen dat de filmmentor er bij kan zijn. Zij/hij moet er uiteindelijk mee aan het monteren. Het is natuurlijk prachtig als de kinderen trots kunnen zijn op het uiteindelijke filmpje, maar het proces er naar toe is het belangrijkste doel. Huis van het Verleden Draaiboek Leerkracht MKK © Stichting Tijdgeest

Pagina 8

Als het uiteindelijke resultaat klaar kun je het per Wetransfer of USB naar ons toesturen. Uiteraard kun je contact opnemen voor ondersteuning. [email protected] Heel veel plezier en succes, Namens het projectteam, Wim van Bokhorst.

Huis van het Verleden Draaiboek Leerkracht MKK © Stichting Tijdgeest

Pagina 9