Draaiboek Erfgoed en MaS Maatschappelijke stages Draaiboek. in de erfgoedsector. Maatschappelijke stages

Draaiboek Erfgoed en MaS Maatschappelijkestages in de erfgoedsector Draaiboek Maatschappelijke stages voor stagebieders in de versie januari 2012

erfgoedsector

Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Introductie Waarom een maatschappelijke stage aanbieden? Visie ontwikkelen Draagvlak Samenwerken in de regio Vormen van stages Aan de slag Budget, middelen, verzekeringen Werven Begeleiden Evalueren Verduurzamen Documenten

Voorzijde: Marinemuseum, (foto: Digidaan) en MaS bij het AWN Deze pagina: Marinemuseum (foto: Digidaan)

1. Introductie ‘Iets voor een ander doen.’ Dat is de kern van de maatschappelijke stage (MaS) dat vanaf schooljaar 2011 – 2012 een verplicht onderdeel is in het curriculum van het voortgezet onderwijs. Of zoals in de brief aan de tweede kamer in 2005 is gesteld: ‘Door het doen van vrijwilligersactiviteiten maken de leerlingen actief kennis met allerlei aspecten van de samenleving. Hierdoor wordt positief bijgedragen aan het vergroten van hun maatschappelijke betrokkenheid, van hun besef voor waarden en normen en wordt actief burgerschap gestimuleerd.’ Is het aanbieden van een maatschappelijke stage iets voor ons, erfgoedorganisaties? Het antwoord is volmondig: JA! Inmiddels worden er maatschappelijke stageplekken aangeboden in de erfgoedsector. Het vormt een welkom aanbod voor leerlingen die niet automatisch kiezen voor stages in de sectoren zorg en welzijn en sport. Medewerkers van erfgoedorganisaties hebben door het aanbieden van maatschappelijke stages meer inzicht gekregen in de belevingswereld van jongeren. Ze krijgen meer grip op hoe ze deze doelgroep kunnen bereiken. Een ander veelgehoord argument is dat ze hiermee invulling kunnen geven aan hun maatschappelijke taak. Waarom dit draaiboek? Erfgoed Nederland heeft de ontwikkeling in het voortgezet onderwijs rondom maatschappelijke stages op de voet gevolgd en gezien dat de maatschappelijke stage kansen biedt voor de erfgoedsector. Het sectorinstituut heeft het project Over de vloer. Jong talent in het erfgoed opgetuigd waarbij erfgoedorganisaties de gelegenheid kregen om te experimenteren met maatschappelijke stages in de instelling, want waar kan beter geëxperimenteerd worden dan in de instellingen zelf. Hoe meer voorbeelden en

Tugce (VMBO 3) noemde de schatkamer onder het Stadsarchief Amsterdam en de donkere omgeving ‘bijna een beetje avontuurlijk’. Regelmatig werd er dan ook aan de stagebegeleidster van het Archief Betsy Dokter vol ongeloof gevraagd of de stukken echt waren. Bij het noemen van de leeftijd van een 17e eeuws boek steeg spontaan een luidruchtig en enthousiast ‘WHOW!’ op vanuit de leerlingen. ‘Ik kan nu ook aan mijn ouders vertellen wat je in dat gebouw kunt doen en wat een archief is.’

Met behulp van dit draaiboek dat gebaseerd is op de ervaringen van uw collega’s kunnen zowel kleine, middelgrote als grote instellingen in de erfgoedsector (musea, archieven, historische verenigingen, archeologie, monumenten en cultuurlandschap) een maatschappelijke stage ontwikkelen die past bij de eigen instelling. Verder kunt u op de voor de erfgoedsector ontwikkelde website www.erfgoednederland.nl/maatschappelijkestages alle informatie te vinden over maatschappelijke stages in het erfgoedveld: voorbeelden van stages, algemene informatie over de maatschappelijke stage, wat is de meerwaarde van een maatschappelijke stage voor de organisatie, onderzoek naar jongeren en hun beeld van de erfgoedsector, maatschappelijke stagiairs die als nieuwe vrijwilligers in de organisatie optreden en andere informatie. Ik hoop dat u net zo veel mogelijkheden voor uw organisatie ziet als wij én de erfgoedorganisaties die u zijn voorgegaan. Ik wil deze organisaties hartelijk bedanken voor hun bijdrage aan het project ! Heeft u nog suggesties of aanvullingen: geef het door. Veel inspiratie gewenst! :

Florielle Ruepert Projectleider Over de vloer. Jong talent in het erfgoed.

De ontwikkeling van dit draaiboek is mede mogelijk gemaakt door:

Van beneden naar boven: MaS in het Westfries museum, Thermenmuseum, Hunebedcentrum

ervaringen uit de praktijk hoe beter. Daarnaast speelt onderzoek, overdracht en verankering een belangrijke rol in dit project.

2. Waarom een maatschappelijke stage aanbieden? Eind mei 2011 heeft Erfgoed Nederland door Thomas van Dalen advies onderzoek laten doen naar de meerwaarde van een maatschappelijke stage voor de instelling. De resultaten van dit onderzoek zijn te vinden in het rapport: ‘Maatschappelijke stage in de erfgoedsector: kleinschalig, maar waardevol’ en is te downloaden van de website www.erfgoednederland.nl/maatschappelijkestages. De meeste leerlingen komen vanuit een educatief programma in aanraking met erfgoed. Door het kiezen van een maatschappelijke stage in de erfgoedsector komen zij echter via de ‘achterdeur’ binnen. Hierdoor krijgen zij een goed beeld van de manier waarop een erfgoedorganisatie functioneert en zien ze dat veel organisaties op de kracht van vrijwilligers draaien. Een enkele leerling heeft oog voorde waarde en betekenis van erfgoed. Door meer jongeren te interesseren voor erfgoed is het bestaansrecht van erfgoedorganisaties iets meer veilig gesteld. In ieder geval wordt de jeugd meer betrokken bij het erfgoed. Ze zorgen voor een frisse wind door de organisatie waardoor medewerkers de eigen organisatie bekijken vanuit een ander perspectief. De meeste organisaties bieden een maatschappelijke stage aan omdat ze daarmee invulling kunnen geven aan hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het Hunebedcentrum heeft in het beleidsplan staan dat het museum zich wil ontwikkelen tot een museaal maatschappelijke onderneming. Het Centrum ziet het als zijn verantwoordelijkheid om leerlingen een stageplaats te bieden.

Uit het onderzoek Maatschappelijke Stage en Burgerschap. Rapportage Schooljaar 2008 – 2009 van de heer Bekkers en anderen, verbonden aan de Universiteit van Utrecht, blijkt dat 17,2% van de leerlingen die als maatschappelijke stagiair bij een organisatie is geweest blijft om vrijwilligerswerk te doen: ‘Als de maatschappelijke stage naar wederzijdse tevredenheid verloopt, is het belangrijk dat de leerlingen ook daadwerkelijk de vraag krijgen om te blijven na de stage.’ De maatschappelijke stage kan dus nieuwe vrijwilligers opleveren. Het rapport Bekkers is te downloaden van de website www.erfgoednederland. nl/maatschappelijkestages

3. Visie ontwikkelen Vraag 1 : Is het iets voor ons? Zoek de balans tussen de inhoudelijke richtlijnen van de maatschappelijke stage, de wensen van uw erfgoedinstelling en de mogelijkheden die er binnen de onderwijsinstellingen in uw omgeving zijn. Het is belangrijk dat binnen uw organisatie nagedacht wordt over de visie die u heeft op de maatschappelijke stage. Betrek de directie en/of het bestuur bij deze visie. Vragen die u zich vooraf kunt stellen: - Wat vinden wij van de maatschappelijke stage? - Waarom willen wij stageplaatsen bieden? - Wat levert het ons en de leerlingen op? - Zijn wij bereid te investeren? Wat wilt u bereiken? - Wilt u meer jongeren bereiken (of andere doelgroepen) en daarvoor stagiaires inzetten? - Wilt u de maatschappelijke rol van uw instelling verder uitwerken? - Wilt u jongeren inzetten voor een intrinsieke verandering van de organisatie? - Wilt u door middel van de maatschappelijke stage de banden met het onderwijs in de regio versterken?

- Wilt u weten wat de doelgroep vindt van uw organisatie, product? - Wilt u hulp van de jongere bij het ontwikkelen of uitvoeren van een idee? - Wilt u jongeren inzetten voor gebruik van nieuwe media? - Wilt u een frisse wind door uw organisatie? - Wilt u de vrijwilligers van de toekomst aan u binden?

Tip: Zorg ervoor dat de maatschappelijke stage opgenomen wordt in het beleidsplan. In een aantal gemeenten is de leus: samen maken we de stad! Dit kan een extra argument zijn om maatschappelijke relevantie van uw instelling aan te tonen.

Vraag 2: Hebben we leuke klussen? Maak een globaal plan van de mogelijkheden die u ziet om met de maatschappelijke stage aan de slag te gaan. Denk aan het formuleren van een aantal mogelijke klussen en het formuleren van randvoorwaarden. Betrek hierbij ook uw eigen vrijwilligers. Het is belangrijk om te zoeken naar laagdrempelige activiteiten. Minister Van Bijsterveldt raadt aan: houd het licht! Tip: Leerlingen zien zelf vaak voldoende mogelijkheden voor volgende stages. Vraag leerlingen ernaar.

Het Dolhuys: ‘Wij hebben bij collega’s gevraagd of zij hulp/ ondersteuning kunnen gebruiken. Men moet het gevoel hebben dat de jongeren ook echt iets wezenlijks bijdragen, of in praktische zin lastenverlichtend kunnen zijn. Het Dolhuys heeft een klein team voor het werk dat het doet –veel werk, weinig tijd. Tegelijkertijd is het belangrijk in het oog te houden dat de verzamelde taken niet alleen maar ‘suffe klusjes’ zijn maar dat de jongeren er ook echt iets van leren, het leuk vinden, een ervaring opdoen waar ze wat aan hebben.’

Foto’s: Museum De Cruquius

Gemeentearchief Zaanstad: ‘De medewerkers van het archief vinden het heel belangrijk dat leerlingen meer betrokken worden bij maatschappelijke activiteiten. Daarnaast zagen wij dat er minder scholen uit het voortgezet onderwijs op bezoek kwamen. Meedoen aan maatschappelijke stage biedt dus een nieuwe mogelijkheid om contact te houden met het voortgezet onderwijs. Deze banden waren eerst met veel moeite opgebouwd en waren aan het verwateren.’

4. Draagvlak

Voor het welslagen van een maatschappelijke stage is het belangrijk dat het door heel de organisatie gedragen wordt. Betrek collega’s erbij. Breng ze op de hoogte wanneer er weer maatschappelijke stagiairs komen en deel de resultaten met de collega’s. Iedereen moet weten wat de maatschappelijke stagiairs doen. Op die manier gaat het voor de hele organisatie leven. Een bericht in de interne nieuwsbrief kan een mogelijkheid zijn. Een goede maatschappelijke stage is niet iets van de een op de andere dag. Het is een langdurig proces, dat blijvend onder de aandacht gebracht moet worden.

Het Dolhuys ‘Het is belangrijk op gezette tijden bij collega’s aan te geven hoe intern nuttig, leuk en relevant deze jongeren zijn. Het gaat om structureel draagvlak creëren. Dat kost tijd en gebeurt niet van de ene op de andere dag.’

Tips: - Ga een aantal medewerkers of afdelingen langs om eens te peilen welke mogelijkheden zij zien om jongeren te betrekken bij hun huidige activiteiten. Op deze manier agendeer je de maatschappelijke stage. - Zet hierbij ook vooral uw vrijwilligers in.

Brouwers Museum: ‘Het was niet zo moeilijk om draagvlak binnen het museum te vinden om een stagiair in te zetten. Jonge mensen zijn veelal enthousiast en zij hebben een stimulerende werking, ook op de andere vrijwilligers in het museum.’

Draagvlak zit voor een groot deel in het gezamenlijk uitdragen van de visie van de organisatie. Voorbeeld Viseum Veenendaal: ‘Draagvlak wordt gevormd doordat het museum het belangrijk vindt dat er bij jongeren een bewustzijn wordt gecreëerd voor het belang van behoud en openstelling van historische erfgoed in de gemeente. Door middel van de maatschappelijke stage kun je dit bewustzijn creëren bij jongeren. Tevens kun je interesse wekken voor het werk in musea.’ Voorbeeld Hunebedcentrum ‘Uit een evaluatie binnen het Hunebedcentrum kwam naar voren dat men het nut van een maatschappelijke stage inziet. Ook wordt gewaardeerd dat jonge individuen in het centrum aan het werk zijn. Dat werkt inspirerend en motiverend. Medewerkers hebben de gelegenheid om leerlingen iets te leren en kennis over te dragen.’

Voorbeeld Archeologische Werkgemeenschap Nederland: ‘Binnen de organisatie was er een goedkeuring door het bestuur, waardoor de andere leden automatisch geen bezwaar hadden tegen de komst. Ik kon wel merken dat er in het begin een terughoudendheid was t.o.v. de leerlingen door een aantal leden. Er bestond ‘de angst’ dat de leerlingen veel werk zouden opleveren en misschien niet rustig en goed zouden kunnen omgaan met de objecten (opgegraven materiaal) die gehanteerd worden. Na een paar bijeenkomsten waren de vooroordelen verdwenen en werden de leerlingen opgenomen in de groep.’

Maatschappelijke stage bij het AWN

5. Samenwerken in de regio Afstemming is belangrijk. U wilt immers niet een stageopdracht voorbereiden waar vervolgens geen leerlingen op af komen, omdat de stage niet aansluit bij de wensen en mogelijkheden van de jongeren en de school. Zorg daarom dat u tijdig en vooraf afstemming bereikt over de invulling van de maatschappelijke stage.

Samenwerking in de kleine regio:

Maatschappelijke stage bij Het Kleine Veenloo

Vrijwilligerscentrales

Scholen

Elke gemeente in Nederland heeft geld ontvangen om een stagemakelaar aan te stellen. Dit zijn mensen die vraag en aanbod op elkaar afstemmen. Vaak worden de stagemakelaars aangesteld in vrijwilligerscentrales. Vaak stellen zij digitale vacaturebanken in waarop organisaties een vacaturetekst kunnen plaatsen en waaruit leerlingen een maatschappelijke stageplek kiezen.

Elke school pakt het maatschappelijke stagebeleid anders op. Vaak is er een stagecoördinator aangesteld, worden er stagemarkten georganiseerd waarop aanbiedende partijen hun stages kunnen presenteren, etc.

Bij deze twee partijen moet u bekend zijn. Van hieruit worden initiatieven ontplooid. Hier worden de contacten gelegd. Maak gebruik van de bestaande netwerken die u mogelijk al heeft met de scholen. Zorg dat u bekend bent bij de stagemakelaar.

Leerlingen kunnen natuurlijk ook zelf initiatief nemen, maar meestal gebeurt dit via de school of de stagemakelaar. Voordeel van afstemming met de school of stagemakelaar is dat zij de leerlingen goed kunnen voorbereiden op de stage bij uw organisatie. Bovendien ontvangt u leerlingen die gemotiveerd en goed geïnformeerd zijn.

Als aanbiedende organisatie bent u vrij om te doen wat u wilt. Soms nemen organisaties rechtstreeks contact op met de scholen, soms via de makelaars. Wat zijn de voordelen? Het Thermenmuseum werkt met Praktijkschool leerlingen ‘We zijn het gesprek aangegaan tijdens het bezoek aan een museum. We hebben besproken hoe de leerlingen van de Praktijkschool op een waardevolle manier hun maatschappelijke stage in ons museum zouden kunnen vervullen. De leerlingen van de Praktijkschool zijn leerlingen met een integrale achterstand in leervorderingen en hebben beperkte cognitieve capaciteiten. Behalve het museum te bezoeken is er ook uitgebreid achter de schermen gekeken naar de werkzaamheden. Ook hebben we een tegenbezoek gebracht aan de school. Het bezoek aan de school maakt nog duidelijker waar de mogelijkheden en onmogelijkheden liggen voor de leerlingen.’

Voordelen via de makelaars: - Vrijwilligerscentrales hebben een totaal overzicht wat er aan vrijwilligerswerk gebeurt - Zij kunnen ondersteuning bieden bij het verzinnen van stageklussen. Zij zijn bekend met opdrachten vanuit de school om leuke klussen te verzinnen. - Makelaars bemiddelen tussen scholen en aanbieden partijen - Zij zitten met scholen en instellingen aan tafel om te kijken wat past bij de scholen. - Makelaars hebben een digitaal vacaturesysteem Voordelen voor contact rechtstreeks met de scholen: - Sommige organisaties hebben al een duurzame relatie met de school. - Voor een instelling kan het als prettig ervaren worden om met niet te veel partners te moeten overleggen. - U weet wat u aan elkaar hebt, u weet elkaar te vinden. Het streven is om een duurzame relatie aan te gaan met de school. Uiteindelijk heeft u het meeste baat bij een goede relatie met de school. Tips - Als laatste stageactiviteit zou u een open dag kunnen organiseren om ouders en familieleden te laten zien waar de leerlingen stage hebben gelopen. Dit zorgt voor een duurzame relatie met de school, maar ook om meer bezoekers naar uw erfgoedorganisatie te trekken. - Sommige stageplekken waren zo populair (door de mond-op-mond-reclame van de medeleerlingen) dat er een wachtlijst ontstond. Het schijven van een sollicitatiebrief bleek een goede oplossing te zijn. - Hoe gerichter en specifieker de tekst op de vacaturebanken van de stagemakelaar, hoe beter. Dus schrijf bijvoorbeeld op: woensdag en donderdag van 15.00 – 17.00 in plaats van werktijden in overleg. - Begin vroegtijdig met werven. Zorg dat u aan het begin van een schooljaar al bekend bent bij de stagemakelaar.

Samenwerking op provinciaal niveau: Op provinciaal niveau kan initiatief ontplooid worden om met andere aanbieders in contact te komen. Deze ontmoetingen kunnen interessant zijn voor uw eigen ontwikkeling van de maatschappelijke stage in uw organisatie. Op dit soort provinciale bijeenkomsten kunnen onderwerpen geagendeerd worden, bijvoorbeeld de communicatie met scholen, of de afspraken die gemaakt zijn omtrent verzekeringen. Neem de tijd om met elkaar te werken, leer elkaar kennen, etc. Verwachtingsmanagement

Maatschappelijke stage bij het AWN

- Communicatie in de startfase is vaak een probleem. Om teleurstellingen te voorkomen is het belangrijk van te voren goede afspraken te maken met de school. Zet de belangrijkste punten op papier. Werk met een vast contactpersoon van de school. Op die manier kunt u ook beter een langdurige relatie onderhouden. - Veel scholen werken met vaste contracten. Maak gebruik van de contracten van de school en ontwerp geen eigen contracten. - U mag als organisatie eisen stellen. U mag ook ‘nee’ zeggen, maar stel u flexibel op. Flexibiliteit mag u ook van een school verwachten. - Er bestaat een idee bij scholen dat in vrijwilligersorganisaties iedereen zomaar kan komen opdraven. Mensen hebben naast hun vrijwilligerswerk ook vaak betaalde banen. In duidelijk afspraken met de school kunt u dit ondervangen. Geef aan hoe u het als organisatie wilt!

- Wie is verantwoordelijk voor de leerling tijdens uitvoering van de stage? Wie zorgt voor de verzekering van de leerling? De school is eindverantwoordelijk voor de veiligheid van de leerling tijdens de stage. Tijdens lesuren is de leerling via de school verzekerd. Soms wil een school graag gebruik maken van de verzekeringsmogelijkheden die u biedt aan werknemers en vrijwilligers. Spreek duidelijk af met de school hoe de verzekering geregeld wordt. Voorkom dat er onduidelijkheden zijn en bij problemen geen verzekering blijkt te zijn geregeld. Voor meer informatie hierover zie: www.maatschappelijkestage.nl - Spreek ook van de voren af hoe het zit met certificering van de leerlingen. De meeste scholen hebben hun eigen certificaat.

6. Vormen van Stages

Wat zien we in de praktijk gebeuren

Sommige organisaties kiezen ervoor om grote klussen door maatschappelijke stagiaires te laten uitvoeren. Deze stagevorm komt overeen met een lintstage of een estafettestage (zie hieronder). Er kan veel werk verzet worden en het kader is duidelijk voor u en voor de leerlingen.

Mobiles Schmiedelabor van Andreas Rimkus Maatschappelijke stage bij Het Zuiderzeemuseum

Daarnaast kiezen sommige organisaties bewust voor (hele) kleine klussen. Bedenkt wel: een leerling zal dan steeds weer bij u komen met de vraag ‘wat moeten we nu doen’. Mogelijk dat het overzicht bij leerlingen ontbreekt. Actiedag Een korte stage, waarin scholieren op eenmalige activiteiten worden ingezet. Bijvoorbeeld bij evenementen en andere eenmalige activiteiten in wijk, buurt of organisatie. Projectweek De stage is onderdeel van een thema- of projectweek. Twee of drie dagen aaneengesloten gaan jongeren aan de slag als vrijwilliger. Alle leerlingen lopen in dezelfde week een stage en ronden de activiteit aan het eind van de week gezamenlijk af. Lintstage De stagevorm is opgeknipt in een aantal stagemomenten. De leerling loopt stage in een afgebakende periode van bijv. een half jaar waarin hij of zij bij een organisatie op een vast moment in de week langskomt.

Blokstage Stagevorm, waarin leerlingen voor een wat langere periode aaneengesloten stage lopen bij of voor een organisatie. De stage is groot en wordt vaak in kleine groepjes opindividueel uitgevoerd. De stageperiode bestaat bijvoorbeeld uit een blok van twee weken van vijf dagen. Estafettestage Bij deze stage lossen leerlingen elkaar af. Omdat de ene leerling al ervaring heeft met een klus, kan deze ervaren leerling de nieuwe stagiair inwerken. De activiteit loopt hiermee gewoon door. Carrouselstage Een groep leerlingen draait als een carrousel langs verschillende organisaties om daar te helpen en activiteiten uit te voeren. Bijvoorbeeld: Verzorgingstehuis I, II en III en stagegroep A, B, C. Stagegroep

A verzorgt (bijvoorbeeld) een musical achtereenvolgens bij I, II en III. Stagegroep B verzorgt in de tijd een week later een kappersmiddag bij I, II en III. Stagegroep C verzorgt in de tijd een week daarna een bingomiddag bij I, II en III Vrije vorm Leerlingen krijgen de opdracht om een x aantal uren vrijwilligerswerk te doen binnen een bepaalde periode. De leerlingen kunnen veel kleine klusjes doen voor meerdere organisaties of een grote klus. Ook kan ervoor gekozen worden de leerling een deel van de maatschappelijke stage in te laten vullen met het huidige vrijwilligerswerk en daarnaast de leerling nog een nieuwe ervaring te laten opdoen, bijvoorbeeld bij een andere organisatie of een extra klus bij de vrijwilligersorganisatie waar de leerling al actief is.

Scholen geven kader Scholen bepalen hoe de maatschappelijke stage wordt georganiseerd. De ene school wil het persé onder schooltijd terwijl het voor de andere school ook buiten schooltijd kan. Alles is formeel mogelijk mits de Arbo regels niet in het geding komen. Scholen bepalen ook op welke leerjaar/leeftijd de leerlingen hun stage gaan lopen. We zien meestal dat de maatschappelijke stages worden uitgevoerd wanneer de leerlingen zo tussen de 14 en 16 jaar oud zijn, maar jonger of ouder mag ook. Een stage voor een twaalfjarige is een andere stage dan een stage voor een zeventienjarige. En een stage voor een vmbo leerling is ook een andere dan een stage voor een vwo leerling. Tip: Bedenkt goed wat past bij uw organisatie. Wat zijn uw voorkeuren en wat zijn uw mogelijkheden. U mag daar zelf heel helder over zijn in gesprek met scholen.

Verschil met andere stages Het doel van de maatschappelijke stage is helder: de leerlingen laten ervaren wat vrijwilligerswerk is, hoe het voelt belangeloos iets te betekenen voor de samenleving. De invulling van de maatschappelijkestage kan echter sterk uiteenlopen. Iedere stagebieder vult de maatschappelijke stage op een eigen manier in. Maatschappelijke stage in vergelijking met andere stages Het is heel goed mogelijk dat u al ervaring heeft met stages. Vanuit verschillende onderwijstypes en schooljaren worden er stages gelopen. De maatschappelijke stage is echter een nieuw soort stage die zich uitdrukkelijk richt op de persoonlijke ontwikkeling van de leerlingen. Snuffel- en beroepsstages zijn anders dan maatschappelijke stages, deze stages maar ook educatieve programma’s kunnen niet zomaar omgebouwd worden.

Stadsarchief Amsterdam: ‘Ik had nog niet veel gedachten gewijd aan de maatschappelijke stage. Althans niet aan het specifieke van de maatschappelijke stage. Als ik er aan dacht, was het meer in de trant van hoe je een jongere een week lang bezig zou kunnen houden in het archief. Toen we er voor gingen zitten om te praten over de inzet van jongeren voor specifieke programma’s of taken en hoe we jongeren meer bij ons werk zouden kunnen betrekken, toen viel ‘het kwartje’ opeens. We zaten immers ook met de vraag hoe we ouderen zouden kunnen benaderen voor Fotorally*, en zo ging het lopen. Scholen zagen hierin een bijzondere invulling van de stage, zorginstellingen zijn op zoek naar activiteiten voor hun bewoners, er is aandacht die ze niet altijd zelf kunnen geven. Bovendien hopen ze (net als wij) een positief beeld achter te laten.’ * Fotorally is een internationaal project dat begrip voor de Europese diversiteit wil bevorderen. Het project wordt gedragen door vier samenwerkende steden: Amsterdam, Barcelona, Helsinki en Manchester. Fotorally is een ‘spel der verbeelding’. Het doel is om online een digitale matrix te creëren van foto’s genomen die gewone burgers uit allerlei hoeken van Europa genomen hebben, met als resultaat een diversiteit aan Europese manieren en gewoonten: een Europees fotoalbum.

7. Aan de slag

Begin niet te groot, maar ook niet te klein. De plannen worden concreter. Waar moet u allemaal op letten? - Zoek naar taken waarin de creativiteit van de jongeren wordt aangesproken en zorg voor afwisseling. - Zoek uit welke tram of bus de leerlingen moeten nemen om bij de stage te komen. - Geef aan met wie de leerlingen te maken krijgen: volwassenen, ouderen, jongeren, kinderen?

Museum Hilversum: ‘Het eindproduct wat de leerlingen hebben gemaakt is zeer mooi en valt goed in de smaak bij ons. Wij gaan deze flyer afdrukken en de leerlingen gaan deze verspreiden op een aantal andere scholen en instellingen waar jongeren met interesse in cultuur komen.’

- Streef naar een nuttig en aantoonbaar einddoel. - Zorg ervoor dat de stage afrondbaar is, een kop en een staart heeft. - Zijn er materialen nodig? Een eigen werkplek? - Maak een goede inschatting van de tijd die de taken kosten. Het liefst ronden leerlingen een concrete klus af in een bepaalde tijd. Dat geeft meer voldoening. - Hoe en door wie worden de leerlingen voorbereid op de stage? - Sluiten de opdrachten aan bij de capaciteiten en mogelijkheden die de jongeren hebben?

Tip: Als u bijvoorbeeld van plan bent filmpjes of foto’s te (laten) maken van de leerlingen, denk dan aan copyright bij het gebruiken van afbeeldingen en filmrechten. Op www.erfgoednederland.nl/maatschappelijkestages/praktische-handvatten/ voorbeelddocumenten/item15697 kunt u een voorbeeld van een Quitclaim vinden om deze rechten veilig te stellen.

e stage volgens Maatschappelijk

: Qrius

jongeren- bron

Jongeren (die ervaring hebben met de maatschappelijke stage) geven aan dat een maatschappelijke stage aan een paar voorwaarden moet voldoen: - De VMBO jongeren willen praktisch bezig zijn, waar mogelijk in hun toekomstige vakgebied. Het zijn ook voornamelijk de VMBO jongeren die naar buiten willen. - De stage moet een nuttig doel dienen. ‘Dan geeft het meer voldoening, je ziet een blij gezicht.’ - Een stage doe je liever niet alleen, als het kan met klasgenoten. - Contact en interactie met anderen (jongeren, ouderen en medewerkers van de organisatie) is ook belangrijk. - ‘Lekker bezig zijn.’ ‘Even niet in de klas of op school zitten.’ - Veel jongeren zien dat de maatschappelijke stage een welkome afwisseling kan zijn voor het eentonige lesprogramma.

Op www.erfgoednederland. nl/maatschappelijkestages vindt u een database met voorbeelden van stages in de erfgoedsector.

Hoeveel stageplaatsen kunt u realiseren? Uit het onderzoek van Qrius blijkt dat jongeren niet graag alleen stage lopen. Tijdens een stage betreden jongeren een nieuwe, onbekende wereld. Jongeren geven aan zich veiliger en prettiger te voelen als zij niet de enige jongeren zijn die een maatschappelijke stage doen. ‘Ik ga liever met 2 of 3 klasgenoten een stage lopen, dat maakt het gezelliger.’ Dit geldt met name voor VMBO-ers en onderbouw Havo/VWO. Wat worden de concrete taken? - Wie zorgt er voor de begeleiding? Zorg dat de begeleiding van de leerlingen elk moment overdraagbaar is. Zet afspraken op papier en in de agenda. - Wanneer weet u wanneer en hoeveel leerlingen de klus komen uitvoeren? - Krijgt u vooraf namen door en telefoonnummers van de leerlingen?

Tips

- Zorg voor goede, makkelijk beschikbare informatie voor mede werkers over maatschappelijke stage en het standpunt en de visie van uw organisatie - Zorg voor één vast contactpersoon binnen de eigen instelling - Jongeren zoeken een veilige en leuke stageplek waar helder omschreven taken, goede begeleiding en afwisselende werkzaamheden gevonden kunnen worden. - Probeer u te verdiepen in de leefwereld van de jongeren zelf. Dit kan door met jongeren in gesprek te gaan. Maar ook door u te verdiepen in hun media. Jongeren leven in een digitale wereld. Probeer rekening te houden met de digitale verwachtingen die zij heb ben. Door stages bijvoorbeeld te relateren aan de digitale wereld waarin jongeren leven. - Houd rekening met sekseverschillen en niveauverschillen. Alle jongeren over een kam scheren lijkt soms praktisch, maar er zijn nog al wat verschillen in deze heterogene doel groep. Er zijn grote verschillen tussen jongens en meisjes. Sommige stages passen beter bij een bepaald geslacht. Meisjes kiezen vaker voor een stage binnen en bij jongens gaat de voorkeur vaker uit naar een buitenstage. Dit geldt overigens ook voor de niveauver schillen. VMBO-ers zijn veel liever praktisch bezig, hoger opgeleide jongeren zoeken juist meer verdieping en de mogelijkheid tot eigen initiatief.

Maatschappelijke stage in Het Dolhuys

8. Budget, arbeidstijdenwet en verzekeringen Scholen ontvangen financiële steun per telleerling (€ 60,-) dat bedoeld is om de maatschappelijke stage van leerlingen in goede banen te leiden. Het geld dient om de maatschappelijke stages goed te organiseren, om derden in te schakelen of als tegemoetkoming voor stagebieders. Overleg met de school of u een deel van het budget dat de school ontvangt voor de maatschappelijke stages kunt inzetten voor de begeleiding van de leerlingen of voor aan te schaffen materialen. Geld moet bespreekbaar zijn, maar niet leidend zijn. Als een organisatie kosten maakt, kan een gedeelte vergoed worden. Het is geen automatisme. Maak met scholen heldere afspraken over welke materiële kosten eventueel vergoed kunnen worden. Maatschappelijke stage en geld Voor meer informatie over MaS en geld zie ook: www.maatschappelijkestage.nl/in-de-praktijk/financiering/#financiele_ steun_voor_scholen http://www.erfgoednederland.nl/maatschappelijkestages/praktische-handvatten/mas-en-geld/item13977 Maatschappelijke stage en de Arbo en Arbeidstijdenwet Hier vindt u informatie over de MaS en de Arbo en Arbeidstijdenwet door het ministerie van OCW beschreven: www.erfgoednederland. nl/maatschappelijkestages/praktische-handvatten/mas-en-de-arbo-en-arbeidstijdenwet/item15280 Maatschappelijke stage en verzekeringen: Hier vindt u informatie over MaS en verzekeringen door het ministerie van OCW beschreven, aangevuld met enkele opmerkingen vanuit Erfgoed Nederland: www.erfgoednederland.nl/maatschappelijkestages/overmaatschappelijke-stages/mas-algemeen/mas-en-verzekeringen/item15281

9. Werven

Hoe kunt u uw organisatie aantrekkelijk maken voor jongeren? - Zorg voor een duidelijke beschrijving van de maatschappelijke stage. Pas taalgebruik, visualisatie en communicatiemedium op de leerlingen aan. - Meld de stage op de lokale maatschappelijke stage vacaturebank (als die er is) of bij de vrijwilligerscentrale. Voor een overzicht van stagemakelaars (vaak deze vrijwilligerscentrales) zie: www.movisie.nl/132256/def/. Zet de vacature daarnaast ook op uw eigen website.

‘Er is veel externe communicatie geweest (plaatselijke krant en dergelijke). Het geeft erkenning voor wat je doet. Mensen spreken je er op aan. Veel positieve reacties.’ Een enkele erfgoedorganisatie heeft bewust geen persbericht uitgezet omdat ze de angst hadden dat er zoveel stagiaires op zouden afkomen dat ze dat niet kunnen herbergen. Deze angst is ongegrond.

- Hoe maakt u uw eigen organisatie leuk? Zorg voor leuke vacatures, zorg voor aansprekende flyers om neer te leggen op scholen en andere plekken waar leerlingen komen. Het gaat erom dat u uw eigen instelling als het ware ‘verkoopt’. Vindt u dit lastig? Ga dan met jongeren om de tafel zitten. - Maak de jongeren ambassadeur. Jongeren zijn de beste ambassadeurs voor andere jongeren. - Benader actief, vertel eventueel over de stagemogelijkheden in de klas (een afwachtende houding brengt geen aanmeldingen). De leerlingen geven er de voorkeur aan als over de stagemogelijkheden op school uitgebreid verteld wordt. - Onderzoek op welke momenten (stagemarkten, bijeenkomsten) er bij u in de regio worden georganiseerd, zodat u uw stage onder de aandacht kunt brengen en contacten opdoen.

- Benader uw bestaande netwerk en maak gebruik van terugkerende contacten. - Vraag ook uw eigen medewerkers binnen hun persoonlijk netwerk jongeren te benaderen. De (klein)kinderen, buurkinderen, neven/ nichten kunnen attent gemaakt worden op de maatschappelijke stage binnen uw instelling. - Maak een persbericht. - Zorg dat u in de stagekrant van de school terecht komt. - Zorg dat het in het jaarverslag van de organisatie komt.

Maatschappelijke stage bij het Zuiderzeemuseum

10. Begeleiden Maak kennis met de leerlingen voordat ze beginnen. Geef ze op de eerste dag van hun stage een rondleiding, een kijkje achter de schermen. Dat waarderen ze. Kunstfort bij Vijfhuizen: ‘Begin, nog voordat je de stagiairs iets over de organisatie hebt verteld, met een ‘nul-meting’ waarin je vraagt naar de kennis van je organisatie en activiteiten, de verwachtingen van een stage, wanneer de stage voor hun geslaagd is, etc. Dit geeft een goed beeld van ‘het startniveau’ van de leerlingen, hoe ze je organisatie zien en wat ze van de organisatie en stage verwachten. Hier kan je in het verloop van de stage op inspelen.’

Pauzeer met alle medewerkers. Het sociale aspect motiveert de stagiair: hij hoort erbij, hij werkt in een team. Als een begeleider veel op pad is (buiten de deur) is het belangrijk dat de begeleiding door 2 personen gebeurt. Anders komt de continuïteit van de stage in gevaar en daarmee de motivatie van de leerling. U mag van de jongeren een hoge mate van inzet verwachten. Hoewel de maatschappelijke stage een verplicht onderdeel binnen de middelbare schoolperiode is, dient u te kunnen rekenen op een serieuze inzet. Behandel de leerlingen als vrijwilliger en neem ze serieus. Schat hun kwaliteiten en capaciteiten liever te hoog in dan te laag. Jongeren drinken vaak geen koffie of thee maar frisdrank. Haal dat in huis. Maak foto’s van de leerlingen terwijl ze aan het werk zijn voor uw nieuwsbrief of voor de werving van nieuwe kandidaten. Voor voorbeeld quitclaim, zie 13. Documenten. Begeleid de leerlingen goed. Jongeren zijn snel en weten veel. Maar ze zijn nog wel jong. Nieuwe situaties zijn spannend. Ze zijn zelfstandig, maar hebben wel begeleiding nodig. Met de juiste begeleiding maakt u jongeren goed bekend en enthousiast voor hun eigen inzet voor de samenleving. Als de leerlingen bezig zijn met hun opdracht,

is het goed als de begeleider in de buurt is. Die kan gewoon meehelpen of in de buurt met iets anders bezig zijn. Jongeren vinden het fijn om enige werkvrijheid te hebben, dus zit ze niet op de lip, maar zorg dat de begeleider in de buurt is en indien nodig zo kan adviseren, sturen of helpen. Als de begeleider continue bij de leerlingen moet zijn is het geen goede maatschappelijke stage. Tip: Bij een instellingen kan een nieuw type vrijwilliger geworven worden. Zoek iemand die het leuk vindt om maatschappelijke stagiairs te begeleiden

Hoe jonger de leeftijd, hoe meer begeleiding nodig is. Hoe hoger het opleidingsniveau, hoe zelfstandiger de jongeren kunnen werken. Als u groepen in huis krijgt vraagt dat een ander soort begeleiding. Orde houden is dan bijvoorbeeld een belangrijk onderdeel. Maak met scholen duidelijke afspraken, want de verantwoordelijkheid ligt in dit geval bij de school.

Voor meer begrip van jongeren, hun leefwereld, opvattingen over maatschappelijke stages en erfgoed zoekt, zie de knop ‘Over de vloer’ op de website www.erfgoednederland.nl/maatschappelijkestages.

Bereid de organisatie goed voor op de komst van de jongeren: van de portier t/m de collega’s waarmee ze mogelijk slechts zijdelings te maken krijgen.

Houd de contactgegevens paraat van leerlingen, instellingen en stagecoördinatoren. Denk er hierbij aan dat de stagiairs het best telefonisch bereikbaar zijn, de stagebegeleiders per telefoon en per mail. Aankomst en vertrek zijn belangrijke momenten. Sluit in een kort gesprekje af met de leerlingen. Doe het direct: u hoort de moeilijkheden, maar ook de leuke dingen. Laat ze GEEN logboek bijhouden, dat moeten ze al zo vaak. Koppel problemen of andere dringende zaken direct terug aan de betrokkenen.

FOAM: ‘Het contact met de leerlingen moest op gang komen. In de eerste dagen was het contact wat moeizamer. Ze moesten hun plek binnen de groep en in het museum ontdekken. Zowel de begeleiders als de stagiairs geven aan dat na een paar dagen de sfeer verbeterde. De stagiairs weten dan wat er van ze verwacht wordt en de begeleiding weet wat ze aan de stagiairs hebben.’

Leerlingen vinden het belangrijk dat het ertoe doet wat ze zeggen en doen. Dat sluit aan bij de leeftijd waarin ze zitten. Geef complimenten.

Communiceer met de leerlingen:

- Wat gaat de leerling precies doen? - Wat wordt er van de leerlingen verwacht? Refereer aan de met de docent gemaakte afspraken van beoordeling. - Geeft ze informatie en laat ze eerst wennen aan de nieuwe omgeving - Geef duidelijk afgebakende taken/opdrachten. Bedenk of u alle opdrachten / taken in een keer wilt overbrengen of in gedoseerde porties. - Toon uw waardering en spreek deze uit - Blijf jezelf. Dan doen de jongeren dat ook. Door te doen als of u jong en hip bent voelen de jongeren zich niet serieus genomen. Aan het einde van de stage vinden leerlingen het vaak leuk om iets tastbaars te krijgen, een klein bedankje.

Maatschappelijke stage lopen tijden de provinciale overdrachtsconferentie Utrecht (Erfgoed Nederland i.s.m. Landschap Erfgoed Utrecht) Foto: [email protected]

11. Evalueren Als de stage voorbij is, doet u er goed aan te evalueren. Omdat u met verschillende partijen hebt samengewerkt, zult u meerdere evaluaties hebben. Bedenk: evaluaties zijn de start voor verbeteringen.

Evalueren met leerlingen Danny vindt het grappig dat hij door de stageopdracht anders naar het museum ging kijken: veel serieuzer. Tijdens een bezoek in het eerste jaar was hij er vooral om lol te trappen. Het meest geslaagde onderdeel vindt hij dat hij echt moeite heeft gedaan voor deze stage; hij is namelijk snel afgeleid.

Bespreek na afloop van de stage met de jongeren hoe het is gegaan en of de stage goed bevallen is. Dit hoeft niet veel tijd te kosten. Drink bijvoorbeeld even wat met de jongere(n) meteen aan het eind van de laatste dag en vraag naar de ervaringen en tips. Hier leert u veel van wat betreft de activiteiten voor jongeren, het beeld dat u uitstraalt en over het aantrekkelijk maken van uw organisatie voor jongeren. Stel bijvoorbeeld de volgende vragen: - Wat vond je van de stageklus? Was de stageklus leuk, moeilijk of te makkelijk? - Wat heb je geleerd van de stage? - Wat vond je van de mensen die je hebt leren kennen tijdens je stage? - Heb je nog tips of leuke ideeën voor de volgende keer dat wij de maatschappelijke stage aanbieden?

Evalueren met collega’s

Evalueer ook intern, met collega’s die (zijdelings) betrokken waren bij de maatschappelijke stage middels een persoonlijk gesprek of vragenlijstje. Een persoonlijk gesprek levert meer op, omdat u dan ideeën voor het vervolg goed kunt uitwisselen. Neem in de evaluatie de uitkomsten van de leerlingenevaluatie mee. Bouw in dat een maatschappelijke stage niet altijd meteen goed gaat.

Uit de evaluatie van het Thermenmuseum kwam naar voren dat de stagiairs levendigheid in de organisatie brengen en een positieve opbrengst bij de stagiairs is dat ze een ontwikkeling doormaken.

Uiteindelijk wilt u een paar dingen van hen weten: - Is de stageopdracht goed uitgevoerd? - Waren de leerlingen enthousiast? - Hoe was het om de leerlingen te begeleiden? - Heb je tips voor verbeteringen in de stageopdracht of begeleiding?

Evalueren met stagemakelaar en school

In de evaluatie met de stagemakelaar is de begeleiding en ondersteuning het centrale thema. De evaluatie met de school draait vooral om de voorbereiding en de houding van leerlingen. Het verdient aanbeveling in de evaluatie met scholen aan te sluiten bij wat de school wenst. Elke school heeft zijn evaluatieformulieren. Zo divers als er scholen zijn zo divers kan een evaluatieformulier zijn. Wat u als aanbiedende partij zou willen weten: zijn onze stageplekken interessant voor de leerlingen? Tip: De volgende shift maatschappelijke stages met leerlingen van een bepaalde school is mogelijk pas een jaar later en afspraken kunnen dan verwateren of vergeten worden. Voorkom dit en zet de nieuwe werkafspraken op papier. Eindig de evaluatie met het maken van nieuwe werkafspraken en verbeterpunten waar aan gewerkt gaat worden.

Bij scholen en leerlingen zijn de sectoren Sport en Zorg en Welzijn het meest bekend. Aan de culturele sector de schone taak dit te veranderen.

Archeologische werkgemeenschap Nederland na een discussie over de maatschappelijke stage: ‘We hebben door deze discussie besloten om onze stages aan te passen en beter te kijken naar de leerlingen zelf en naar de behoefte van de organisatie. Er kwamen veel tips over werkzaamheden. Wat vooral opviel tijdens deze discussie was dat de leden erg positief stonden tegenover de maatschappelijke stage. Zeker het idee dat de invulling van een dergelijke stage ook bij een erfgoedvereniging plaats kon vinden gaf een gevoel van erkenning. Ook de maatschappelijke stage begeleider van de school vond het belangrijk dat leerlingen een stage aangeboden kregen uit culturele en regionale hoek.’

12. Verduurzamen Verduurzamen kan op twee manieren worden opgevat: Het structureel aanbieden van een maatschappelijke stageplek (12.1.) én Jongerenparticipatie (12.2.)

VMBO 3 leerling: ‘Het is veel leuker dan verwacht, ik wil hier later nog wel terug komen om te helpen!’

Tip: Vraag leerlingen waar u enthousiast over bent of ze betrokken willen blijven bij uw instellingen!

12.1. Structureel aanbieden van een maatschappelijke stageplek Als u de stages evalueert en bijstelt, worden de maatschappelijke stages binnen uw organisatie steeds beter en daarmee wordt de kans op het aanbieden van structurele plaatsen steeds groter. De ervaring van de 50 erfgoedinstellingen die deelnamen aan de pilot is ook dat ze bijna allemaal doorgaan met het aanbieden van maatschappelijke stages. Als u weer nieuwe leerlingen wilt van dezelfde school, laat stagiairs dan een presentatie geven in de klas (in overleg met de docent) of op een stagemarkt. Laat de afrondende dagen van de ene stagiair bijvoorbeeld samen vallen met de inwerkdagen voor de andere stagiair (lintstages). Onderhoud in ieder geval goed de contacten met de school (stagecoördinator). Erfgoed Nederland heeft onderzoek laten uitvoeren naar de maatschappelijke meerwaarde van een maatschappelijke stage voor een erfgoedorganisatie. Dit kwalitatieve onderzoek is in 2011 uitgevoerd door Thomas van Dalen Advies. Hierin zijn ook aanbevelingen en adviezen opgenomen voor een duurzame inbedding van de maatschappelijke stage in de organisatie. Gebruik de volgende link om o.a. dit onderzoek te downloaden: http://www.erfgoednederland.nl/maatschappelijkestages/ informatie-en-inspiratie/voorbeelddocumenten -en-inspiratiemateriaal/onderzoeken-naar-mas/item15723

Natuurlijk mogen leerlingen meer uren als vrijwilliger werken op hun stageplek als hun stage is afgelopen. Maar let wel op, want de leerling is dan niet langer maatschappelijke stagiair, maar gewoon vrijwilliger. De school is dan ook niet meer verantwoordelijk. Het is belangrijk om hier goede afspraken over te maken.

Met de volgende adviezen kunt u mogelijk uit de voeten: 1. Zorg dat de maatschappelijke stage past bij het ‘verhaal’ van de instelling Elke erfgoedinstelling heeft zijn eigen visie, missie en doelen. De maatschappelijke stage komt het best uit de verf als er een sterk verband bestaat tussen de stage en het eigen verhaal van de instelling. Instellingen die het voor elkaar kregen om een duidelijke relatie te leggen met de doelen bedachten vaak interessante projecten die niet alleen goed aansloten bij het verhaal van de instelling, maar ook de instelling iets opleverden wat zonder stageleerlingen moeilijk te bereiken was. 2. Veranker de maatschappelijke stage in het beleid van de instelling Om de maatschappelijke stage een succes te laten worden is het belangrijk dat de stages een structurele plek krijgen in het beleid en de organisatie. Wordt dat niet gedaan, dan blijft het organiseren van de stages hangen op een ad hoc niveau waardoor de stage een eendagsvlieg kan worden. 3. Ga zakelijk om met de maatschappelijke stage en zorg dat het iets oplevert De meest positieve ervaringen met de maatschappelijke stage komen van instellingen die goed nadenken over de vraag hoe ze de leerlingen het beste kunnen inzetten. Hoe concreter het beoogde resultaat is omschreven

hoe beter het werkt. Kunnen stagelopers een rol spelen in reguliere activiteiten? Het is niet erg wanneer ideële overwegingen ook een rol spelen in de benadering van de stage, maar het mag nooit verworden tot maatschappelijk corvee. Daarom is het goed om naast ideële motieven ook met een zakelijke blik naar de maatschappelijke stage te kijken. 4. Instellingen moeten zich niet laten overvallen, maar zelf de regie voeren Wanneer er structureel rekening wordt gehouden met de komst van maatschappelijke stagiaires, kan de instelling in een vroeg stadium van de projectplanning bedenken hoe ze de stagelopers precies in het programma willen inpassen. Ook kunnen er zo meerjarenplannen worden gemaakt voor de maatschappelijke stage wat bijdraagt aan een langdurige relatie tussen de instellingen en de scholen. 5. Denk goed na over de stagevorm en doelgroepen Uit onderzoek blijkt dat de instellingen die al langer maatschappelijke stages organiseren vaak positiever zijn dan de instellingen die er nog maar net mee zijn begonnen. Dit lijkt te maken te hebben met de ervaring die ze hebben opgedaan: deze instellingen hebben de tijd gehad om te experimenteren en de strategie te veranderen als een bepaalde aanpak niet goed bleek te werken.

12.2. Jongerenparticipatie Naast het structureel aanbieden van een maatschappelijke stageplek kunt u duurzaam ook opvatten in de betekenis van jongerenparticipatie en jongeren – als vrijwilliger – aan u weten te binden. Hierover heeft Erfgoed Nederland samen met Kunstfactor een brainstorm georganiseerd op 9 september 2011 waaraan experts deelnamen uit de erfgoedsector, amateurkunstsector en de vrijwilligerssector. Aan de hand van de brainstorm heeft het MaS team van Erfgoed Nederland de volgende ‘10 geboden’ geformuleerd:

De 10 geboden om jongeren blijvend aan uw organisatie te binden (na het lopen van een maatschappelijke stage):

1. Spreek uw waardering uit Het klinkt heel basaal, maar waardering is een belangrijke drijfveer om te blijven na het lopen van een maatschappelijke stage Als een jongere zich gewaardeerd voelt, verbindt hij/zij zich sneller aan een organisatie. Spreek als begeleider uw waardering uit als u tevreden bent. 2. Onderhoud contact Onderhoud het contact met de jongeren die stage hebben gelopen. Dat kan via sociale media, maar ook bijvoorbeeld als u hen tegenkomt op straat, in de supermarkt, etc. 3. Creëer Ambassadeurs Laat de jongeren ambassadeurs zijn voor andere jongeren. Enerzijds geeft dit weer die waardering aan een jongere (jij mag de organisatie promoten!) en anderzijds is dit een goed voorbeeld van peer to peer. Jongeren kunnen als geen ander andere jongeren overtuigen. 4. Creëer commitment Een jongeren heeft een stage bij uw organisatie gelopen of heeft daarna nog een kort klus vrijwilligerswerk gedaan. Stel daar iets tegenover. U kunt de jongeren bijvoorbeeld: - lid maken van de vereniging (verenigingsblad, social media group) zodat ze op de hoogte blijven van de activiteiten van uw organisatie en daarmee

betrokken blijven bij de organisatie. - stel privileges in. Vrijwilligers krijgen bijvoorbeeld gratis toegang tot voorstellingen in ruil voor ambassadeursfunctie - zorg voor een belevenis. Vrijwilligers een belevenis bieden zorgt voor een mooie verbintenis met de organisatie. Bijvoorbeeld meedoen aan workshops in ruil voor vrijwilligerswerk. - maak hen ‘Vriend van’. ‘(Jonge) Vriend zijn van’ geeft het gevoel van ergens bijhoren. 5. Communiceer met alle betrokkenen Zorg dat u in gesprek blijft met alle betrokkenen. Met de jongeren (zie contact onderhouden), maar ook met de collega’s, de vrijwilligers binnen de organisatie. Reflecteer met collega’s, met uzelf en met alle betrokkenen. Beschouw de jongeren hierbij allereerst als individu, maar daarnaast als een generatie en handel er zodanig naar. Richt u bijvoorbeeld niet alleen op de eerste lichting, maar blijf continu vernieuwen en reflecteren. 6. Haal jongeren uit hun Comfortzone Laat ze niet altijd iets doen wat bij ze past, maar daag ze uit met het onbekende zodat ze verrast worden door hun eigen kunnen. Dat houdt het spannend en maakt hen enthousiast. 7. Houd uw vrijwilligersbeleid tegen het licht De meeste organisaties hebben nagedacht over vrijwilligersbeleid. Bekijk dit beleid nog eens goed en bedenk of jongeren zich ook aangesproken voelen. Passen ze in het plaatje? Bijvoorbeeld: Hoe worden vrijwilligers verwelkomt? Wordt er stil gestaan met wat de vrijwilligers te bieden hebben? Worden ze aangesproken op hun expertise? Wat is de positie van de vrijwilliger? 8. Verdiep u in de belevingswereld van jongeren Iedereen heeft een beeld van de belevingswereld van jongeren. Maar kloppen die aannames? Klopt het imago van jongeren met de werkelijkheid? 9. Verdiep u in uw eigen motivatie Wilt u echt jongeren aan uw organisatie binden? Onderzoek welke motieven u heeft om jongeren aan u te binden. Benoem de motieven en communiceer die. Dat zorgt voor openheid en duidelijkheid. 10. Vraag de jongeren om vrijwilliger te worden Het klinkt simpel, maar als jongeren niet gevraagd worden om na zijn/haar stage vrijwilliger te worden, zullen ze niet zo snel uit zichzelf die stap zetten. Dit blijkt uit evaluaties van leerlingen die stage liepen. Voor meer informatie over jongerenparticipatie: http://www.movisie.nl/115471/def/

Zie ook: www.movisie.nl/115471/def/home/jongerenparticipatie/

13. Documenten Op de website www.erfgoednederland.nl/maatschappelijkestages zijn in het hoofdstuk praktische handvatten voorbeelddocumenten te vinden. Deze lijst met documenten wordt regelmatig en naar behoefte aangevuld. Hier volgen enkele voorbeelden van downloadbare documenten: - Checklist: is mijn organisatie klaar voor de MaS? - Checklist: Criteria maatschappelijke stage en stageadres - Voorbeeld Quitclaim

(Een Quitclaim, of figurantenovereenkomst, is een overeenkomst tussen producent en gefilmd persoon. Zonder het tekenen van een Quitclaim kunnen de beelden waar deze persoon op staat niet gebruikt/uitgezonden worden.)



- etc. Zie voor meer voorbeelden: http://www.erfgoednederland.nl/maatschappelijkestages/praktische-handvatten/voorbeelddocumenten/item15697 Op zoek naar een specifiek document? Vraag het aan uw stagemakelaar of mail naar [email protected], wellicht kunnen wij u verder helpen.

Foto’s midden en rechts: MaS bij het Drents Plateau Foto links: MaS bij het Het Pakhuis Ermelo

Draaiboek Erfgoed en MaS Maatschappelijke stages in de erfgoedsector

De ontwikkeling van dit draaiboek is mede mogelijk gemaakt door: