Maatschappelijke stages

Maatschappelijke stages Horizon verbreden voor scholieren

Maatschappelijke stages – Horizon verbreden voor scholieren

1

Inhoudsopgave 1 Wat is een maatschappelijke stage? 3

2 Wat hebben we eraan als waterschap? 5

3 Waarom actie nemen en niet afwachten tot de vraag zich aandient? 7

4 Hoe te werk gaan? 8

5 Geadviseerde aanpak 9

6 Praktische punten 10

7 Juridische aspecten 14

8 Tips ten aanzien van de inhoud van stageopdrachten 16

9 Meer informatie 18


1

2

A&O-fonds Waterschappen

1 Wat is een maatschappelijke stage? Met ingang van schooljaar 2011-2012 moeten alle middelbare scholieren in hun middelbare schooltijd een maatschappelijke stage lopen. Maar wat houdt dat nu precies in?

Doel Het doel is jongeren kennis te laten maken met het doen van vrijwilligerswerk en hun horizon te verbreden door ze te betrekken bij mensen en werkvelden waar ze op dat moment nog niets van weten. Hopelijk leidt dat tot betrokken burgers die zich belangeloos inzetten voor anderen en de samenleving, in ieder geval is het goed voor hun persoonlijke ontwikkeling.

Geen beroepsstage De maatschappelijke stage is nadrukkelijk niet bedoeld als beroepsstage. Als een leerling er vakvaardigheden in opdoet die hij later kan gebruiken is dat mooi meegenomen, maar dat is niet het doel van de stage. Het gaat erom dat een leerling zich inzet voor de samenleving, voor anderen. Het is de bedoeling dat hij/zij leert belangeloos iets te doen en dat je daar een prettig gevoel aan over kunt houden.

Aantal uren Het minimum aantal uren dat een leerling stage moet lopen is vastgesteld op 30 uur. Er zijn geen regels gesteld aan de scholen ten aanzien van de invulling van de stage. Het ligt niet vast of de maatschappelijke stage in een bepaald schooljaar moet plaatsvinden en of de stage in een aaneengesloten periode moet worden uitgevoerd.

Geschiedenis Kabinet Balkenende IV besloot tot het verplicht stellen van de maatschappelijke stage vanaf schooljaar 2011/2012. Met steun van het Ministerie van OCW zijn in Nederland de afgelopen jaren landelijke pilots gestart om te leren hoe de maatschappelijke stage het beste kan worden vormgegeven. Daarnaast zijn veel scholen, vooruitlopend op de verplichting, al aan het experimenteren. Al doende ontdekken ze hoe ze de maatschappelijke stage organisatorisch kunnen inpassen en hoe ze die de meeste kwaliteit kunnen geven.

Lessen uit de pilots en experimenten – Scholen zijn vaak nog erg zoekende en willen in het algemeen graag partnerschappen aangaan met stagebieders die meedenken, waarmee heldere afspraken worden gemaakt. – Scholen (en leerlingen) denken in eerste instantie meestal aan vrijwilligerswerk voor zorginstellingen en welzijnsorganisaties. Zij kunnen hulp gebruiken in het bedenken van alternatieven voor leerlingen die daar geen affiniteit mee hebben. – Er is nog niet één lijn te ontdekken in de invulling van de stages door scholen, sommigen plannen speciale weken in waarin alle leerlingen een maatschappelijke stage moeten doen, andere scholen moedigen hun leerlingen juist aan zo af en toe, buiten de lesuren, wat vrijwilligerswerk te doen bij een breed scala aan organisaties. Het laatste zorgt voor een bredere horizon voor de leerling en minder pionierswerk voor de school, maar is vrijblijvender, dat maakt het moeilijker voor stagebieders om de stage ook inhoud te geven. Uit veel evaluaties is gebleken dat zowel de stagebie-


3

ders als de leerlingen én de scholen gebaat zijn bij een meer gestructureerde invulling. – De motivatie en inzet van leerlingen tijdens hun maatschappelijke stage verschillen erg. Die hangen enerzijds af van de communicatie door de school (structuur bieden, doel schetsen, heldere afspraken maken) en anderzijds de variatie in soorten stageplaatsen. Niet iedereen wil wandelen met bejaarden uit een verzorgingstehuis of een dierenknuffelmiddag op de kinderboerderij organiseren, hoe leuk sommigen dat ook vinden. Alle partijen, ook de stagebieders die immers de leerling moet begeleiden, zijn gebaat bij een breed scala aan maatschappelijke stageplaatsen.

Illustratie: Suus van den Akker

4


2 Wat hebben we eraan als waterschap? De maatschappelijke stage is nog niet wettelijk verankerd, maar wordt wel al door veel scholen toegepast. De maatschappelijke stage biedt aan de waterschappen kansen op verschillende gebieden.

1. PR- en communicatiemogelijkheden Door een structurele, constructieve bijdrage te leveren aan het invullen van de maatschappelijke stages in Nederland, kunt u als waterschap laten zien dat u middenin de maatschappij staat en betrokken bent bij uw burgers. U bereikt natuurlijk docenten, ouders, vrienden en bekenden van de maatschappelijke stagiairs en de stagiairs zelf. Maar belangrijker is dat de maatschappelijke stageopdrachten nieuwsitems kunnen opleveren. Het zijn geen vakstages, het zullen meestal losse, actuele projecten zijn, met een maatschappelijke relevantie, waar lokale kranten, nieuwszenders en uw eigen communicatieafdeling graag over publiceren. Bijvoorbeeld: Persbericht: ‘Renkumse scholieren maken sprengenkoppen schoon’. Persbericht: ‘Rotterdamse jeugd overhandigt jongeren-PR-plan aan dijkgraaf’

2. Educatie Tijdens maatschappelijke stages komen jongeren rechtstreeks in aanraking met de taken van het waterschap en vindt educatie als het ware automatisch plaats. Educatie is dan niet formeel en theoretisch, maar informeel, heel direct, in de praktijk en op-maat aangeboden (de stagiair stelt een vraag en de medewerker legt het vervolgens uit op een manier die de stagiair begrijpt). Waterschappen kunnen de kans grijpen om de maatschappelijke stages ook op dit vlak kwaliteit en inhoud te geven. Persbericht: ‘Leerlingen XX-college organiseren buurtdebat over afkoppelen’ Persbericht: ‘Scholieren zetten educatieve speurtocht uit door Waterduinen’

3. Werving van toekomstig personeel Waterschappen staan voor de uitdaging dat op relatief korte termijn een grote natuurlijke uitstroom van personeel zal plaatsvinden en er personeel geworven moet worden in een markt van potentiële arbeidskrachten, die de waterschappen niet tot nauwelijks kennen. De algemene trend in Nederland is bovendien dat jongeren niet snel voor technische beroepsopleidingen kiezen. Een investering in maatschappelijk stages zorgt ervoor dat jonge mensen al vroeg op een positieve manier in aanraking komen met het werk in uw organisatie. Dit zorgt voor een verbetering van het imago van het werken bij een waterschap, wat op zich al een doel is, en dat leidt mogelijk tot een keuze voor een, voor de waterschappen relevante, vervolgopleiding. Persbericht: “Scholieren testen waterkwaliteit in …’ Persbericht: ‘Scholieren assisteren bij Open Gemaal-dag’

4. Maatschappelijke verantwoordelijkheid als overheid nemen Door een actieve rol te nemen in het vormgeven van de maatschappelijke stages draagt een waterschap bij aan een maatschappelijke ontwikkeling, die tienduizenden burgers direct raakt.


5

5. Aanboren van nieuwe bronnen van feedback. U haalt de frisse blik van jongeren naar binnen. Als u ze daartoe uitnodigt zullen zij opmerkingen maken en vragen stellen die misschien wel leiden tot ideeën voor verbetering en in ieder geval leiden tot meer inzicht in hoe de perceptie is van uw waterschap bij jongeren. Ook al doet u met 99% van de opmerkingen helemaal niets, er kan een parel tussen zitten! Op uitvoerend niveau worden uw medewerkers geconfronteerd met vragen die ze zelf niet meer stellen en ze moeten de logica achter hun werk uitleggen aan jonge leken. Dat geeft stof tot nadenken en leidt tot zelfreflectie. Op beleidsniveau kunt u, wanneer u de verslagen van de leerlingen bewaart en vergelijkt, trends in de perceptie van jongeren signaleren en iets doen met de opmerkingen die steeds weer terugkeren.

6


3 Waarom actie nemen en niet afwachten tot de vraag zich aandient? De vraag komt Het is natuurlijk moeilijk aan te geven hoeveel scholen en leerlingen de weg zullen vinden naar het waterschap. Wel staat vast dat hoogstwaarschijnlijk met ingang van schooljaar 2011-2012 tienduizenden middelbare scholieren in Nederland een stageplaats moeten vinden, al dan niet geholpen door school of een stagemakelaar. De vraag naar stageplaatsen zal dus sowieso komen, het is goed erop voorbereid te zijn, zodat bij wijze van spreken de dijk niet meer hoeft te worden gebouwd als het hoge water er al is.

Regie over de uitvoering Zoals al eerder in deze brochure aangegeven: behalve het aantal uren ligt er (nog) niets vast. Scholen ontdekken wat werkt en wat niet werkt terwijl ze aan het ontwikkelen zijn. En met alle respect voor de scholen die het wel heel zorgvuldig aanpakken: dat gebeurt niet altijd met beleid. Daardoor krijgt de maatschappelijke stage nog vaak niet de kwaliteit die hij verdient. Stagebieders raken teleurgesteld, scholen gefrustreerd en leerlingen gedemotiveerd, doordat verwachtingen over en weer niet duidelijk zijn. Als u als organisatie stageplaatsen biedt en daarmee wellicht ook eigen doelen wilt realiseren, zult u zeggenschap willen over de uitvoering. Door vooraf beleid te maken kunt u gezamenlijk vaststellen wat u wilt en wat u niet wilt met de maatschappelijke stage.

Illustratie: Suus van den Akker


7

4 Hoe te werk gaan? Tip 1 Ga dit aan met beleid. Wacht niet af tot de school of de toevallige scholier met een vage vraag op een onduidelijke plek bij uw organisatie binnenkomt. Bedenk wat u wilt en kunt bieden aan maatschappelijke stages. En wat u níet kunt en wilt bieden. Alleen als u vooraf de regie neemt heeft u controle over de kwaliteit van de stages en de opbrengsten voor uw waterschap en de leerling. Als u van mening bent dat u alleen met groepen wilt werken, leg het vast. Wilt u in vooraf bepaalde weken en met vaste scholen werken, leg dat dan vast. Wilt u dat de begeleiding in handen is van een vaste medewerker? Wilt u voor bepaalde klussen alleen leerlingen van VMBO en bij andere juist leerlingen van het VWO? Leg het vast. Door dit soort uitgangspunten vooraf vast te leggen geeft u helderheid aan de eigen medewerkers en aan scholen, stagemakelaars en leerlingen, die zelf immers ook nog zoeken naar oplossingen en mogelijkheden.

Tip 2 Zorg dat er een iemand in uw waterschap is aangewezen als coördinator van de maatschappelijke stages. Dat moet iemand zijn die de mogelijkheden en beperkingen van een maatschappelijke stage begrijpt en die kan vertalen naar kansen.

Tip 3 Geef de Communicatieafdeling de opdracht om de maatschappelijke stage mee te nemen in de overwegingen als iets onder de aandacht moet worden gebracht. U dient ervoor te waken de leerlingen niet in te zetten als goedkope arbeidskracht voor vervelende klusjes, maar wees creatief! Laat om te beginnen scholieren maar eens een voorstel doen hoe uw waterschap de jeugd kan bereiken, in algemene zin, maar bijvoorbeeld ook bij dreiging van zoiets als blauwalg.

Tip 4 Kijk naar alle activiteiten die u al heeft uitgevoerd of gepland heeft: openingen, open dagen, publiciteitsstunts, enz. Vraagt u zich vervolgens af hoe u daar scholieren bij kunt betrekken. Heeft u elk jaar een open dag bij een gemaal? Schakel daar maatschappelijke stagiairs in, vraag ze bezoekers rond te leiden, werk daarin bijvoorbeeld samen met een verzorgingstehuis en laat leerlingen de bewoners in rolstoel begeleiden tijdens de open dag. Biedt u rondleidingen aan basisscholen? Vraagt u zich dan eens af hoe de maatschappelijke stagiairs daarbij kunnen helpen. Kunnen ze misschien een quiz maken die de basisschoolleerlingen moeten doen na afloop?

Tip 5 Vergeet ook uw reguliere activiteiten niet te bekijken in dit licht. Welk werk blijft liggen dat door jeugd kan worden uitgevoerd, zonder dat u ze inschakelt als goedkope arbeidskracht? Wat wordt wel vaker als vrijwilligerswerk gedaan? Waar kunnen ze bij helpen en leveren ze ook input over de visie van jongeren? Moet een recreatiepad hoognodig eens worden ‘gepimpt’? Zouden de beken en sprengen best vaker schoongemaakt kunnen worden?

Tip 6 Leer van elkaar. Zoek de samenwerking, doe inspiratie op bij andere waterschappen en vergelijkbare organisaties en deel uw eigen ervaringen.

Tip 7 Pak de maatschappelijke stage zorgvuldig aan, maar maak het ook niet groter of ingewikkelder dan nodig is. Bij waterschappen worden tal van activiteiten en projecten uitgevoerd die een relatie hebben met de genoemde onderwerpen en die als ingrediënt de kwaliteit van de maatschappelijke stage kunnen vergroten. Veel mogelijke stageonderwerpen zijn ongetwijfeld al min of meer uitgewerkt omdat ze zijn uitgevoerd in het verleden, maar ze zijn nu nog niet als zodanig geïdentificeerd. Wees dus creatief en pragmatisch.

8


5 Geadviseerde aanpak 1. Start met een project maatschappelijke stages. Doe dat bij voorkeur met collega-waterschappen. 2. Informeert u zich over de maatschappelijke stage. 3. Leg contact met een of meerdere scholen en een of meerdere stagemakelaars in uw werkgebied en maak afspraken: wat kunnen we voor elkaar betekenen en hoe gaan we dat doen? 4. Inventariseer onderwerpen en ideeën voor de maatschappelijke stage en ontwikkel die tot kant en klare producten. Leg vast: – onderwerp – aantal leerlingen – soort leerling: leeftijd, niveau, schooljaar – gewenste vaardigheden/eigenschappen van de leerling (‘legt makkelijk contact’, ‘niet bang vies te worden’, etc.) – tijdsinvestering leerling – tijdsinvestering begeleiding door medewerker waterschap 5. Test die uitgewerkte maatschappelijke stages en stel eventueel in nauw overleg met school, leerling en stagemakelaar het aanbod bij. 6. Publiceer het aanbod op de eigen website en bij de stagemakelaar(s). Uw eigen medewerkers die kinderen hebben op middelbare scholen worden via school benaderd met de vraag of het waterschap een klus heeft voor de maatschappelijke stages. 7. Zorg vooral ook voor publiciteit bij dit project. Persbericht: ‘Waterschap gaat partnerschap aan met middelbare scholen’ Het resultaat moet zijn dat er na de looptijd van het project pasklare producten liggen zodat het waterschap tal van projecten kan aanbieden aan onderwijsinstellingen. Dat betekent natuurlijk niet dat je als waterschap niet ook kan ingaan op andere of individuele vragen van leerling, school of stagemakelaar. 8. Evalueer na verloop van tijd de gang van zaken en de opbrengsten. Doe dat eventueel samen met andere waterschappen om een breder beeld te krijgen. Pas op basis daarvan eventueel het aanbod aan.


9

6 Praktische punten Stagiairs vinden Als u actief op zoek wilt naar stagiairs kan dat op verschillende manieren: – Benader de coördinator maatschappelijke stages van een middelbare school – Benader de vrijwilligerscentrale(s) in uw regio. Op de internetpagina www.movisie.nl/overzichtmakelaars treft u hierover meer informatie. – Denk ook aan uw eigen medewerkers. Wellicht hebben zij kinderen op middelbare school die ook stage moeten lopen.

Sollicitatiegesprek Een maatschappelijke stagiair komt kort bij u werken, is nog jong en heeft een heel algemeen leerdoel (leren vrijwillig iets te doen), dat samen maakt het lastig selectiecriteria op te stellen. Toch kunt u ook met deze stagiairs een (kort) intakegesprek hebben, waarin duidelijk wordt wat de bedoeling is en wat u van hem/haar verwacht. In het ergste geval kunt u natuurlijk ook tegen een maatschappelijke stagiair ‘Nee’ zeggen.

Stageopdracht De leerlingen hebben meestal geen duidelijke stageopdracht. U bent degene die bepaalt wat er gedaan gaat worden. Wel moeten de leerlingen soms een verslag maken voor school, waarin ook de organisatie wordt beschreven. Het is verstandig hier voor aanvang van de stage naar te vragen, zodat de leerling kan worden verwezen naar de juiste persoon of kanalen om informatie over uw waterschap te verzamelen. Door als vast onderdeel van de stageopdracht op te nemen dat de maatschappelijke stagiair na afloop een verslag maakt en daarin een aantal vragen beantwoordt, zorgt u er enerzijds voor dat de stagiair langer en beter nadenkt over het waterschap en anderzijds zorgt u voor feedback op uw functioneren uit een nieuwe, spontane hoek. Denk voor het verslag aan vragen zoals: – Wat viel je het meeste op tijdens je maatschappelijke stage? – Wat zou jij het eerst veranderen als jij de baas was van het waterschap? – Wat vond je het belangrijkste dat je gezien hebt? – Wat vind je het meest positief aan het waterschap? – Hoe kan het waterschap meer jongeren bereiken om te vertellen wat ze doen?

Begeleiding Bij de begeleiding van een maatschappelijke stage moet u er rekening mee houden dat het gaat om minderjarige scholieren die komen werken aan hun algemene ontwikkeling. Inhoudelijke deskundigheid van een begeleider is daarmee minder belangrijk dan affiniteit met jongeren en vaardigheden als motiveren en sturen. Hoe intensief de begeleiding van een maatschappelijke stage is valt niet te voorspellen, dat is afhankelijk van de inhoud van de stage. Wanneer de stagiairs in een groepje op school een jongerenplan maken, dan ligt de begeleiding geheel bij school, komt men waterproeven doen, dan ligt die juist geheel bij een medewerker. Zorg dus dat bij elke maatschappelijke stage de juiste begeleider betrokken is. Maak ook met de school duidelijke afspraken over begeleiding. Zeker als er leerlingen in een groep komen, kunt u van de school ook begeleiding verlangen.

10


Evaluatie Door het algemene leerdoel en de korte tijd dat een stagiair bij u bezig is, is een beoordeling van een leerling moeilijk. De mate waarin scholen hiernaar vragen verschilt, maar in het algemeen zijn scholen hier nog niet zo mee bezig. U helpt de stagiair door hem/haar feedback te geven over zijn houding en gedrag. Ook de school is erbij gebaat als u met hen evalueert hoe de maatschappelijke stages bij u verlopen. Wellicht kunnen daardoor afspraken en verwachtingen tussen u en de school worden verbeterd.

Vergoeding Een leerling krijgt geen vergoeding. Via de gemeenten krijgt een school een budget per leerling. Daarmee worden interne kosten (o.a. materialen) vergoed en/of wordt de stagemakelaar voor zijn bemiddelingswerk betaald. De school heeft de mogelijkheid de stagebiedende organisatie (een deel van) de kosten voor materialen en dergelijk te vergoeden, maar tot nu toe is dit niet gebruikelijk.


11

Stagevoorbeelden Betrokken bij Buiten Bij Betrokken bij Buiten gaat een groep leerlingen aan de slag in de natuur of bij een cultuurhistorisch erfgoed. Ze kunnen bijvoorbeeld een boswachter meehelpen om een natuurgebied te beheren, een ontdekpad aan te leggen, een open dag te organiseren of een spannende kanoroute te bedenken. Dat kan allemaal met Betrokken bij Buiten: de groene maatschappelijke stage voor scholieren. De groep leerlingen krijgt een concrete opdracht en ze presenteren hun resultaten of ideeën aan de stagebieder en belangstellenden. School en stagebieder werken samen bij deze groene stage, waarbij gestreefd wordt naar een duurzame relatie. Op de website van Betrokken bij Buiten staan voorbeelden en informatie.

Stagebieder Samen met Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen, IVN, Landschapsbeheer Nederland en Natuurmonumenten vormt Staatsbosbeheer ‘de Groene Coalitie’ die deze groene maatschappelijke stage Betrokken bij Buiten ontwikkelde en aanbiedt. Een pilotproject was mede mogelijk door subsidie van de ministeries van LNV en OCW.

Waarom werken stagebieders mee? Een groene stage levert veel op. Leerlingen ervaren hoe leuk vrijwilligerswerk in en met de natuur is. Scholen komen in contact met natuurorganisaties in de buurt. En de stagebieders zijn blij met de frisse blik van de jongeren. (Bron: website Betrokken bij Buiten)

WinterWelVaart - Noordelijk Scheepvaartmuseum Voor het evenement WinterWelVaart bood de stichting Samenwerkende Nautische Organisaties Groningen, waar het museum deel van uitmaakt, verschillende stageactiviteiten aan. Het ging om redactiewerkzaamheden voor de website van het evenement, publieksonderzoek, open afbouw van het terrein en kinderactiviteiten voorbereiden en begeleiden. Vooral de laatste twee activiteiten vonden aftrek onder leerlingen. De leerlingen kregen voorafgaand aan het evenement een rondleiding door het museum. Aantal uur Niveau Leerjaar Aantal leerlingen Looptijd

16 HAVO/VWO 4 16 01-12-2009 tot 01-01-2010 (Bron: website van Erfgoed Nederland)

12


Leerling Tess Reerink ‘Ik heb het afgelopen jaar (3 en 4 HAVO) verschillende korte stages gelopen. Ik heb een dag meegeholpen bij een hospice, ik heb op Koninginnedag de Oranjevereniging geholpen met het bemannen van kramen bij kinderspelen ik was betrokken bij het beoordelen van het aanbod van maatschappelijke stages bij kinderboerderijen. Ik vind het wel leuk om zoveel verschillende dingen te doen. Je komt eens bij organisaties en doet eens dingen die je anders niet snel zou doen. Het leukste vond ik het assisteren bij de kinderspelen, maar het hospice heeft meer indruk op me gemaakt. Het nadeel van die korte stages is wel dat je eigenlijk pas net ergens bent, wanneer je weer naar huis gaat. Ik wilde best meer weten en meer doen bij het hospice, maar daarvoor was gewoon geen tijd. Als je zo kort komt kun je echt alleen heel simpele karweitjes doen. Dat vind ik wel jammer. Of ik een maatschappelijke stage zou willen doen bij een waterschap weet ik niet goed. Ik kan niet zo goed bedenken wat ik daar zou kunnen doen.’

Leerling Gijs Zuiderwijk ‘Vorig jaar heb ik 5 dagen maatschappelijke stage gelopen bij Rijkswaterstaat. Elke dag liep ik mee met de ochtendploeg, die patrouilles vaart en duikwerkzaamheden uitvoert. Ik begon elke dag om 06.00 uur en werkte tot 14.00 uur. Omdat ik nog geen 16 was, moesten mijn ouders en de school wel toestemming geven om al zo vroeg te beginnen. Dat deden ze gelukkig. Ik heb veel geleerd en gezien tijdens die stage. Ik mocht helaas niet al het voorkomende werk doen, doordat ik nog geen 16 was. Daarom voelde het ook meer als stage of als meekijken dan als het doen van vrijwilligerswerk. Maar ook al konden ze het werk natuurlijk prima zonder mij uitvoeren, ik voelde me wel nuttig. Het werk wat zij deden zou ik ook wel willen doen, het verdient goed en lijkt me wel een ontspannen baan. De stage lag niet zomaar voor het grijpen. Mijn moeder kende een coördinator bij Rijkswaterstaat. Ik heb een sollicitatiebrief geschreven en moest daarna een sollicitatiegesprek doen. Ze nemen niet iedereen aan, maar ik zou dit wel aan iedereen aanraden als maatschappelijke stage.’


13

7 Juridische aspecten Veiligheid en andere arbo-zaken Een middelbare scholier is minderjarig en zal niet alle werkzaamheden op alle tijden mogen uitvoeren. Houd daar rekening mee. Hoewel de stage als schooltijd wordt aangemerkt, gelden natuurlijk voor u de normale verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid voor veiligheid in uw bedrijf.

Werktijden Zolang het vrijwilligerswerk binnen schooltijden valt zijn er ten aanzien van werktijden geen belemmeringen voor de maatschappelijke stagiairs. Voor jongeren onder de zestien jaar geldt dat ze alleen onder bepaalde voorwaarden mogen werken buiten schooltijd en in vakanties. Vanaf zestien jaar mogen jongeren zonder meer ook dan werken. Werkende jongeren die nog geen achttien jaar zijn hebben recht op langere rustperioden dan werknemers van achttien jaar en ouder, zij mogen niet ‘s nachts werken, niet overwerken en geen diensten verrichten waarbij ze opgeroepen kunnen worden.

Werkzaamheden Ten aanzien van het soort werk dat jongeren mogen doen geldt in het algemeen dat zij geen werk mogen doen dat gevaar oplevert of schadelijk is voor de gezondheid. Voorbeelden van verboden werk door jongeren onder de achttien: – Werken in een omgeving waar gevaar voor instorting bestaat; – Werken aan of in de buurt van hoogspanningsleidingen; – Werken aan een machine of lopende band als de werknemer niet zelf zijn werktempo kan bepalen; – Werken met stoffen die giftig, sensibiliserend, kankerverwekkend, mutageen of voor de voort planting schadelijk zijn. Zowel de werkgever, de school als de ouders/verzorgers zijn verantwoordelijk voor het naleven van de regels. Bij overtredingen kan de Arbeidsinspectie niet alleen de werkgever een boete opleggen tot of strafrechtelijke vervolging overgaan, maar dat ook doen met de ouders of verzorgers van het kind en de school. Tip: Houd rekening met deze arbo-eisen, maar laat u er niet door afschrikken. De meeste activiteiten en werkzaamheden vormen geen gevaar voor de maatschappelijke stagiair. De maatschappelijke stage zal meestal het karakter van een kortdurend project hebben en er zijn veel projecten te bedenken waarbij veiligheidsaspecten niet tot nauwelijks aan de orde zijn.

Verzekering Een maatschappelijke stagiair is een vrijwilliger. Verzekering van vrijwilligers wordt in Nederland heel divers geregeld. Een vrijwilliger heeft geen dienstverband en verzekering zou daarmee niet binnen de verantwoordelijkheid van een bedrijf vallen, maar er is wel sprake van een arbeidsrelatie en daarmee toch (enige) aansprakelijkheid. Organisaties die veel en vaak met vrijwilligers werken (denk bijvoorbeeld aan Natuurmonumenten) hebben dan ook vaak hun vrijwilligers toegevoegd aan hun collectieve wettelijke aansprakelijkheidsverzekering en hun ongevallenverzekering. De vrijwilligers zijn dan verzekerd tijdens hun vrijwilligerswerk en de reistijd voor- en achteraf. Bij de maatschappelijke stage is er een factor die extra onduidelijkheid veroorzaakt. De maatschappelijke stage wordt aangemerkt als schooltijd en valt daarmee onder verantwoordelijkheid van de school, ook op het gebied van verzekeringen. De school dient dan ook te waarborgen dat de studenten goed verzekerd zijn. Dat lijkt heel helder, maar vormt toch een punt van discussie, want op het moment dat een medewerker een opdracht geeft aan de stagiair en de stagiair die moet uitvoeren, is er sprake van een arbeidsverhouding en vallen ongevallen die gebeuren tijdens het uitvoeren van

14


zo’n opdracht mogelijk toch (deels) onder de aansprakelijkheid van uw organisatie. Door sommige gemeenten is er daarom een collectieve verzekering afgesloten voor vrijwilligers en maatschappelijke stagiairs, die via een vrijwilligerscentrale hun vrijwilligerswerk doen. Dit is echter geen nationale regeling. Er zijn dus drie manieren om de leerlingen goed verzekerd te hebben: 1. Verzekering via collectieve vrijwilligersverzekering van de gemeente 2. Verzekering door school 3. Verzekering binnen een aanvullende vrijwilligersverzekering bij uw eigen collectieve aansprakelijkheid- en ongevallenverzekering Zorg hoe dan ook dat er met school en/of vrijwilligerscentrale/stagemakelaar vooraf heldere afspraken over verantwoordelijkheden en aansprakelijkheid zijn gemaakt.

Arbeidsrechtelijke aspecten Een maatschappelijke stagiair is geen werknemer en valt dus niet onder de arbeidsvoorwaardenregeling van de waterschappen. Hij/zij krijgt geen vergoeding en heeft dus ook niet een belastingtechnische ‘fictieve dienstbetrekking’ en geen daaraan gekoppelde verzekeringen.


15

8 Tips ten aanzien van de inhoud van stageopdrachten Denk creatief na over vormen. Er zijn individuele stages mogelijk, projecten voor hele klassen en alles daar tussenin. Er zijn afgeronde opdrachten te bedenken en estafettestages, waarbij de ene maatschappelijke stagiair het werk overneemt van de andere. Stageopdrachten kunnen een middag duren of een week. Stageopdrachten kunnen plaatsvinden op één dag of bijvoorbeeld op een aantal middagen in opvolgende weken. Enzovoort. Bedenk wat uzelf wel en niet wilt en ga in overleg met de school.

Denk creatief na over inhoud. Er zijn opdrachten te verzinnen voor verschillende niveaus en verschillende leeftijden. Een 14-jarige VMBO-er vindt andere dingen leuk dan een 17-jarige VWO-er en kan ook heel anders belast worden. Houd daar rekening mee. Zie dat niet als een beperking, maar juist als een kans om verschillende activiteiten te laten doen door maatschappelijke stagiairs (en heel verschillende medewerkers in te zetten voor hun begeleiding).

Zorg voor heldere opdrachten. Jongeren hebben geen werkervaring en zijn echt niet even goed als volwassenen in staat om werk te zien en daarvoor verantwoordelijkheid te nemen. Ze zijn bovendien gewend, zeker op school, dat aan hen verteld wordt wat ze moeten doen. Zorg er dus voor dat heel duidelijk is wat ze moeten doen en wat ze moeten doen als dat af is. Het risico dat ze zich anders gaan vervelen en dat ze gedemotiveerd raken is groot.

Houd er rekening mee dat jongeren kort hun aandacht bij iets kunnen houden. Zoals gesteld, jongeren hebben geen werkervaring, een werkdag van 8 uur is veel te lang. Houd als regel maximaal 6 uur aan. Ook kunnen jongeren meestal nog niet uren geconcentreerd aan iets werken en stilzitten, tenzij ze iets toevallig heel erg boeiend vinden.

Verplaats u in de jongeren. Zoek naar onderwerpen, die raken aan interessegebieden van jongeren en formuleer de opdrachten in taal die zij begrijpen en aantrekkelijk vinden. De titel ‘Vertel ons wat je denkt’ klinkt voor een jongere veel beter dan ‘Maak een jeugdbeleidsplan’, terwijl het resultaat hetzelfde kan zijn.

Maak het concreet. Jongeren zijn allergisch voor pro forma-opdrachten, zijn heel kritisch als ze zich afvragen of wat ze doen er wel toe doet. Bijvoorbeeld: laat de maatschappelijke stagiair niet alleen watermonsters nemen, maar neem ook de tijd om duidelijk te maken (liefst: te laten zien) wat er dan met die monsters gebeurt en hoe dat uiteindelijk bijdraagt aan de veiligheid van het zwemwater van de plas waar ze in het weekend in gaan zwemmen. (Dat is tegelijkertijd educatie.)

Zorg dat het nut heeft. Dat ligt in het verlengde van de vorige aanbeveling. Een stagiair laten meekijken bij een medewerker die vervolgens gewoon zijn eigen taken uitvoert, dat motiveert noch de medewerker noch de stagiair. Zorg dat de leerling het gevoel heeft dat zijn werk ertoe doet. Het gaat er bij de maatschappelijke stage om dat de maatschappelijke stagiair een bijdrage levert.

16


Voorbeelden van maatschappelijke stageopdrachten Mee-schouwen en opmerkingen noteren tijdens de jaarlijkse schouw Watermonsters nemen Sprengenkoppen schoonmaken Beekoevers schoonmaken Recreatiepaden (schouwpaden) bijhouden Informatievoorziening bij waterwerken Helpen bij open dagen Jeugdcommunicatieplan schrijven Folders uitdelen bij verkiezingen van Algemeen Bestuur Een debat op school (als locatie) organiseren in aanloop naar de verkiezingen artikel in de schoolkrant schrijven over blauwalg/polders die bij hoog water onder water zijn Een gezet, riooloverstorten, etc Waarschuwingen schrijven en/of verspreiden (evt. huis-aan-huis) over blauwalg in de omgeving Een les maken over water en geven die aan een basisschoolklas Een tentoonstelling maken over natuurlijke oevers en tonen die op school/in de bibliotheek E en puzzeltocht maken en verzorgen voor kinderen, die met hun ouders naar de Open Gemaaldag komen (ze leren het eerst zelf en geven het dan door)


17

9 Meer informatie Nuttige websites www.maatschappelijkestage.nl www.rijksoverheid.nl -> onderwerpen -> maatschappelijke stage www.movisie.nl -> maatschappelijke stage www.stageidee.nl www.ikbengeweldig.nl Opmerking: U zult wellicht op deze en andere websites nog informatie vinden over het aantal uren dat afwijkt van het in deze brochure genoemde aantal van 30 uur. Het aantal van 30 is opgenomen in het wetsvoorstel, het is ontstaan na verwerking van de ervaringen in de pilots van de rijksoverheid met de maatschappelijke stage.

18


Verschil MaS, snuffelstage en beroepsstage Snuffelstage

Beroepsstage

Maatschappelijke stage

Stageplaats

Leerling loopt stage bij een maatschappelijke organisatie of commercieel bedrijf.

Leerling loopt stage bij een commercieel bedrijf of bij een maatschappelijke organisatie, benoemd als erkend leerbedrijf.

Leerling loopt stage bij een maatschappelijke organisatie, bij een maatschappelijk project van bedrijf (niet gericht op winst, maar op nut voor de samenleving) of via burgers (burgerinitiatief).

Doel

Leerling neemt een kijkje in de keuken van een sector of breder van ‘het werkend leven’.

Leerling maakt kennis met een toekomstig beroep en leert in de praktijk vaardigheden aan om het beroep later goed uit te kunnen oefenen.

Leerling maakt kennis met vrijwilligerswerk en leert iets doen voor een ander zonder er direct iets voor terug te krijgen (in geld).

Opbrengst/ winst

Leerling leert een stukje samenleving en werksector kennen.

Stage heeft profijt voor de leerling en eventueel ook voor de stagebieder.

Stage moet zinvol zijn voor de leerling (die merkt dat zijn inzet ertoe doet) en voor de samenleving. Er is een balans tussen waarde voor de leerling en waarde voor de samenleving (de ander of naaste). De stagebieder krijgt hulp bij maatschappelijke activiteiten en maakt kennis met jongeren. Door de stage wordt iets bereikt voor de organisatie en/of uw clienten.

Opdracht

Leerling kijkt mee en ondersteunt door een aantal kleine klusjes uit te voeren. Er zijn weinig eisen verbonden aan de stage.

Leerling voert een opdracht uit waarbij hij/ zij verplicht een aantal competenties moet aanleren. De opdracht is aan een aantal (door de school bepaalde) eisen gebonden.

Leerling voert een opdracht uit die waarde heeft voor de samenleving. Er zijn leereisen verbonden aan de stage. Het is mooi meegenomen als leerlingen comptenties ontwikkelen tijdens het uitvoeren van de opdracht. Het doen van vrijwilligerswerk, iets doen voor een ander of de omgeving staat altijd voorop.

Duur

De stageduur is kort en varieert van een dagdeel tot een aantal dagen.

De stage heeft een grote omvang. Minstens een aantal weken.

De stageduur varieert op dit moment (2009–2010) van een dag tot zo’n 50 uur. Vanaf 2011 duurt de stage officieel 48 uur (VMBO en praktijkonderwijs), 60 uur (HAVO) of 72 uur (VWO). De stage kan opgeknipt worden in een aantal kortere opdrachten (bv. verdeeld over meerdere jaren).

Begeleiding

Vanwege de onbekendheid en jonge leeftijd van leerlingen is de begeleiding intensief (het gaat meer om meekijken dan meewerken).

Er worden eisen gesteld aan begeleiders. De begeleider heeft aantal maal contact met de verantwoordelijke coördinator (school of stagemakelaar). Begeleiding is gericht op het helpen ontwikkelen van de copmpetenties bij de leerling.

Begeleiding betekent: uitleg geven over de organisatie en opdracht, wegwijs maken in de organisatie en bereid zijn tot beantwoorden van vragen. Contact met school (direct of via stagemakelaar) is minder intensief dan bij beroepsstage. Stagebegeleiding moet wel goed zijn, maar begeleider heeft geen diploma nodig om begeleiding te mogen bieden. Iedereen die enthousiast is, mag begeleiding bieden.

Leeftijd

De leerling zit in de lagere klassen van de middelbare school (VMBO en soms HAVO).

Leerling zit op de middelbare school (VMBO), praktijkgericht onderwijs, op MBO of HBO. Leerling is tussen de 14 en 20 jaar.

Leerling zit op de middelbare school (praktijkonderwijs/VMBO/HAVO/VWO). De leerling is tussen de 12 en 18 jaar, in de praktijk vaak tussen 13 en 17 jaar.

Bron: www.maatschappelijkestage.nl Maatschappelijke stages – Horizon verbreden voor scholieren

19

Colofon Opdrachtgever Stichting A&O-fonds Waterschappen Secretaris/projectmanager E. van Vliet Redactie E. van Vliet Met dank aan De werkgroep maatschappelijke stage De geïnterviewde scholieren Teksten Astrid de Bondt, Aeqor, Ede Laura Bon, Stichting Wateropleidingen, Nieuwegein Bron www.maatschappelijkestage.nl Vormgeving RUURD Grafische vormgeving & advies, Rotterdam Beeld Waterschap Rivierenland Beeldbank maatschappelijke stage Oplage 150 exemplaren en webpublicatie Uitgave

© Stichting Arbeidsmarkt- en Ontwikkelingsfonds Waterschappen, Den Haag. April 2011 Stichting A&O-fonds Waterschappen bevordert en ondersteunt vernieuwende activiteiten op het gebied van arbeidsmarkt en HRM-beleid. Actuele informatie over de verschillende projecten treft u aan op www.aenowaterschappen.nl Rechten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enigerwijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de Stichting A&Ofonds Waterschappen. Hoewel aan deze uitgave de grootst mogelijke zorg is besteed, kunnen de samenstellers niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele onjuistheden, noch kunnen aan de inhoud rechten worden ontleend.

20


A&O-fonds Waterschappen Postbus 30435 2500 GK Den Haag 070 373 82 99 [email protected] www.aenowaterschappen.nl

22


Maatschappelijke stages

Recommend Documents