Landschapsbeheer Friesland
Zorg voor ons landschap
GROENLICHT LICHT Landschapsbeheer Friesland pakt groene stages op in pilot
Maatschappelijke stages: "Het loopt storm!" Je vrijwillig inzetten voor mens en maatschappij, dus zonder directe beloning. Dat is het doel van een maatschappelijke stage. Een mooie manier om betrokkenheid en verantwoordelijkheid te creëren voor maatschappelijke zaken, waartoe tevens landschap en natuur behoren. Ook bij Landschapsbeheer
INHOUD 1
Maatschappelijke stages
2
Meldpunt vleermuizen en steenmarters
3
Column Regina ter Steege
4
Minder bureaucratie, meer maatwerk
5
Sicht op Fryslân nu ook 'te spelen' als videoquest
6
Gebiedsfonds Groene Diensten Oranjewoud-Katlijk
7
Waddenwandelen: 1200 kilometer voetpad
8/9
Een dag op pad met: afdeling P&O van de gemeente Leeuwarden
10
Educatieproject NFW wint Sulveren Skries
13
Stinzenkunst voor kinderen
14
Hoofd bedrijfsvoering Dirck Bankers
16
De favoriete plek van: Syb van der Ploeg
Friesland kunnen leerlingen terecht en steeds meer kinderen zien het (groene) licht.
“Nu steeds meer scholen maatschappelijke stages integreren in het onderwijs, komt er flink wat beweging in”, vertelt Jan Piet de Boer van Landschapsbeheer Friesland. “Daar zijn we natuurlijk ontzettend blij mee. Tegelijkertijd vergt het een goede organisatie. Wat in Den Haag aanvankelijk bedacht is om leerlingen iets bij te brengen van maatschappelijke belangen, of het nu voor natuur en landschap is of voor bijvoorbeeld de zorg, groeit uit tot een fenomeen dat veel meer organisatie nodig heeft dan waar op papier rekening mee is gehouden. Dat is één van de redenen waarom Landschapsbeheer Friesland een netwerk wil opzetten waarmee het voor de leerlingen en voor de organisaties gemakkelijker werken wordt.”
10
Lees verder op pagina 2
nieuwsbulletin Landschapsbeheer Friesland mei 2009
Groen licht
1
Groene tafelgesprekken Voor de maatschappelijke stages die in het kader van Pilot Friesland worden georganiseerd, neemt Landschapsbeheer Friesland de groene stages voor haar rekening. “Het geld dat binnen die pilot beschikbaar is, maakt het voor ons mogelijk om bijvoorbeeld het ‘groene tafelgesprek’ te organiseren”, aldus De Boer. In die groene tafelgesprekken worden lokale organisaties uitgenodigd die samen een programma kunnen maken. Vogelwachten, vrijwilligers van de eigen hoogstambrigade, it Fryske Gea, Staatsbosbeheer, Bond Friese VogelWachten, Natuurmonumenten en noem het maar: “Als we die mensen om de tafel hebben, dan is binnen een kwartier een interessant en afwisselend programma klaar.” Leerlingen enthousiast houden In Zuidwest-Friesland bestaat dit netwerksysteem al en dat gaat goed. De samenwerkende organisaties kunnen
Meldpunt vleermuizen en steenmarters Landschapsbeheer Friesland zet een Meldpunt Vleermuizen en Steenmarters op. De opdracht hiervoor komt van de provincie Fryslân. Er is een speciaal telefoonnummer in het leven geroepen en er wordt een website gemaakt. Op deze manier wordt het inwoners van Fryslân makkelijk gemaakt een melding te doen.
Veel gemeenten en particulieren krijgen te maken met vleermuizen, omdat een aantal soorten hun kolonies in huizen of gebouwen vestigt en daardoor overlast kan veroorzaken. Deze verblijfplaatsen en/of kolonies kunnen niet zomaar worden verwijderd, want de dieren zijn zwaar beschermd (in de Flora- en Faunawet). Het is daarom van belang, zeker waar het gaat om overlast bij particulieren, deskundigen in te schakelen
2
Groen licht
bij het afhandelen van de klachten, en waar mogelijk, de problemen op te lossen. Voor de gehele provincie Fryslân wordt dit vormgegeven door een ‘meldpunt’, waar met professionele ondersteuning de bescherming van vleermuizen praktisch wordt gecoördineerd. Naast vleermuizen wordt het meldpunt ook voor de Steenmarter ingezet. Particulieren en bedrijven kunnen hun vondsten en observaties voortaan centraal melden via het meldpunt (telefoonnummer: 06-10 17 22 18). Aan een speciale website wordt op dit moment gewerkt, zodat medio mei meldingen ook via de website kunnen worden gedaan. Geïnteresseerden kunnen op deze site ook informatie vinden over de soorten zelf: hoe ze te herkennen zijn, hun leefgebied en andere zaken. Het meldpunt wordt zeven dagen per week bemand door Landschapsbeheer Friesland. Deskundige vrijwilligers in de hele provincie handelen de binnengekomen meldingen verder af. Deze gegevens gaan naar de provincie Fryslân (Bureau Natuurmonitoring), FFF (Fryske Feriening foar Fjildbiology) en de VZZ (vereniging voor Zoogdierkunde
en Zoogdierbescherming). Daardoor komt er zowel provinciaal als landelijk meer informatie beschikbaar die weer gebruikt kan worden bij de bescherming van deze bijzonder diersoorten. Martijn Broekman is de projectmedewerker bij Landschapsbeheer Friesland die alle meldingen verzamelt, registreert en vrijwilligers op pad stuurt om poolshoogte te nemen.
HET VERWACHTE LANDSCHAP
COLUMN
Het jubileumjaar van Landschapsbeheer Friesland ligt achter ons. En ik kijk er met veel plezier op terug. Tevreden over het resultaat: een prachtige dag met onze vrijwilligers in het voorjaar, een geslaagd congres onder de titel Het Onverwachte Landschap voor politici, bestuurders en collega’s en een schitterend boek Sicht op Fryslân voor iedereen. Resultaten die ons energie hebben gegeven en waar we trots op zijn. Maar toch ook verdrietig, omdat één van de gasten van onze jubileumdag op 13 november 2008 fysiek niet meer in staat was aanwezig te zijn. Nauwelijks drie weken later stierf Anita Andriesen op 3 december 2008. snel en efficiënt een programma maken voor leerlingen. De Boer over het belang van een goed samengesteld program: “Die stages gaan maar om een paar uur werk per week. Als een leerling daarin alleen maar takken loopt te versjouwen, dan is de lol er gauw af. Het gaat erom dat we die enthousiaste jonge mensen ook enthousiast houden. Dat betekent dat je een gevarieerd programma moet aanbieden. Van het snoeien van knotwilgen tot het schoonmaken van een nestkast van de kerkuil. Dan komen de leerlingen in aanraking met alle aspecten van het werk.” Het groene netwerk moet ook de organisatie en coördinatie gemakkelijker maken. Als een leerling, of een klas, een maatschappelijke stage zoekt, dan is alleen maar een telefoontje nodig met iemand van het netwerk. Het vrijwilligerssteunpunt zit ook in dat team en weet precies wanneer leerlingen op stage moeten en welke invulling ze daaraan willen geven. Interesse vasthouden De Boer merkt dat leerlingen niet voor niets een natuurstage kiezen. “Soms zijn we vroeger op de basisschool al een keer op bezoek geweest in de klas, voor een biologiedag bijvoorbeeld. Als we dan nu tijdens zo’n maatschappelijke stage aan de praat raken, blijkt vaak dat de interesse dus al vroeg gewekt is. Als we daar niet op inspelen, dan laten we een enorme kans liggen. We zien dat het werkt!” Voor meer informatie kunt u terecht bij Jan Piet de Boer, tel 0512-383800.
Aan de vele prachtige en ontroerende woorden tijdens speciale bijeenkomsten en diensten en in artikelen en advertenties heb ik weinig toe te voegen. Nu ik met enige afstand terugkijk op die voor ons intensieve periode, zie ik dat de aanpak en thematiek van ons congres geheel in de geest waren van Anita. En dat vind ik bijzonder om te constateren. Dat de persoonlijke boodschap van de gedreven vrouw die Anita was, doordringt in de kern van onze organisatie: de actieve betrokkenheid bij het Friese landschap en de bewuste keuze voor landschap als volwaardig thema bij de verschillende ontwikkelingsprocessen in de provincie. Ik ben blij dat ik haar nog tijdig een toegezegd exemplaar van Sicht op Fryslân met een persoonlijke boodschap kon overhandigen. Want in dit boek laten we niet alleen zien hoe de verschillende landschapstypes in de loop der eeuwen zijn ontstaan, maar ook wat de rol van de mens hierin is. En dat de kwaliteit van landschap dus altijd het resultaat is van bewuste keuzes, ook wanneer je niet kiest. Uit haar enthousiaste reactie op het boek, waarin ze ook het voorwoord schreef, bleek dat die bedoeling is overgekomen. Want of het nu gaat over groen, rood en blauw of over asfalt, baksteen, energie en welzijn, iedere keuze is van invloed op het landschap. En we hebben het mede aan de vastgestelde beleidsrichting in het Streekplan te danken dat landschap op de agenda staat. Niet om ontwikkelingen in deze provincie op slot te zetten, maar om landschap die plek te geven die het verdient. Onze betrokkenheid bij de landschappelijke inpassing van de Centrale As en het Atelier Ruimtelijke Kwaliteit zijn daar actuele voorbeelden van. Ook recente vragen van Gedeputeerde Staten aan onder meer Landschapsbeheer Friesland om de zogenaamde ‘beginspraak’ vorm te geven, past hierin. Daarmee kunnen wij, samen met de andere groene organisaties, landschap en natuur een serieuze plek geven in grootschalige ontwikkelingsplannen die de provincie Fryslân voor de toekomst op stapel heeft staan. Met die ontwikkeling voor ogen, verandert het thema van ons congres Het Onverwachte Landschap zoals bedoeld in Het Verwachte Landschap. Dàt is de essentie: samen het landschap creëren wat we willen. Landschapsbeheer Friesland staat daar graag voor aan de lat: beleidskeuzes koppelen aan concrete uitvoeringspraktijk met ruimte en aandacht voor het landschap.
Regina ter Steege, Directeur Landschapsbeheer Friesland
Groen licht
3
Omvorming Programma Beheer
Minder bureaucratie, meer maatwerk Programma Beheer is een samenhangend pakket van maatregelen en subsidies voor het beheer van bos, natuur en landschap. Grondeigenaren die subsidie willen aanvragen voor hun (agrarisch) natuurgebied zouden met de spreekwoordelijke klik op de knop hun zaken moeten kunnen regelen. Zo gemakkelijk blijkt het in de praktijk echter niet te zijn, maar daarin komt gelukkig verandering.
In 2007 is de Subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer (SAN) opgegaan in het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG). Hierdoor is de SAN geen rijksregeling meer, maar een provinciale regeling (PSAN). Al in 2000 is geprobeerd de regelingen ‘loketabel’ te krijgen. “Dat is gelukt,” aldus Foppe Van der Meer, projectleider van Landschapsbeheer Friesland, “maar daarmee is ook alles gezegd. Het blijft een bureaucratische aangelegenheid. Het is voor beheerders die een aanvraag willen doen, nog niet altijd duidelijk waar de aanvraag precies aan moet voldoen.” Daar moet verandering in komen, vindt ook het Interprovinciaal Overleg (IPO), de koepelorganisatie van de twaalf provincies. Het IPO stuurt op de omvorming van het Programma Beheer en heeft daarvoor diverse projectgroepen samengesteld, onder andere voor het tot stand brengen van nieuwe beheerpakketten landschap. Landschapsbeheer Nederland schrijft die nieuwe pakketten met betrokkenheid van de provincies zelf, Natuurlijk Platteland Nederland, de terreinbeherende organisaties en Dienst Landelijk Gebied. Hierdoor is de inbreng van kennis van het landschap optimaal verzorgd. Uitvoerders en beheerders die al werken met de huidige PSAN dragen samen zorg voor praktische en hanteer-
4
Groen licht
bare oplossingen voor de nieuwe regeling. “Oplossingen die ervoor zorgen dat er bij de uitvoering van de regeling met bijbehorend beheerspakketten minder bureaucratie ontstaat.” “Het is de bedoeling dat het gemakkelijker wordt. Dat betekent concreet dat de aanvrager door middel van een digitale kaart de aanvraag kan doen. Omvang en plaats zijn dan vooraf bekend”, vertelt Foppe van der Meer. “We willen bovendien per regio specifiek kunnen verfijnen. Dus een zodanige regeling voor Nederland dat ook regionale eigenschappen die zo kenmerkend zijn voor de provincie, opgenomen en gewaardeerd worden. In Friesland heb je het over heel andere elementen dan in Zuid-Limburg bijvoorbeeld.” Bij de omvorming van het Programma Beheer heeft Landschapsbeheer Nederland aan de provinciale organisatie in Friesland gevraagd of zij die regionale eigenschappen in kaart wilde brengen. “Dat deel
van het project is nu afgerond. De verwachting is dat eind 2009 de omvorming compleet is.” Ook de aanvraag krijgt op dit moment aandacht in een speciaal pilotproject in de Noardlike Fryske Wâlden. Het doel daarvan is het ontwerpen en testen van een nieuwe aanvraagsystematiek gebaseerd op GIS (Geografisch Informatie Systeem). “Uiteindelijk is ons doel dat Agrarische Natuurverenigingen gecertificeerd raken, zodat het zwaartepunt in de uitvoeringsorganisaties straks in het gebied zelf komt te liggen. Dicht bij de mensen. Voor de kwaliteit kan dan een breed samengestelde commissie een gebied als geheel bekijken en kan de overheid op afstand controleren. Minder overleg, meer maatwerk!”
De rol van LBF “Onze kennis van het landschap moeten we omzetten naar een beheersregeling. In samenspraak met vooral beheerders en ook de provincie Fryslân, heeft Landschapsbeheer Friesland landschapspakketten omschreven waar iedereen zich in kan vinden. Wij hebben daarin veel ervaring, met name in de Noardlike Fryske Wâlden. Het gaat ons erom dat je pakketten krijgt waar iedereen goed mee uit de voeten kan en die kwalitatief een optimaal resultaat geven.”
Sicht op Fryslân vertaald naar innovatieve videoquest voor Fries voortgezet onderwijs Als slot van de drietrapsraket Sicht op Fryslân is er na de tv-serie en het boek ook een speciaal programma beschikbaar voor alle 66 scholen voor het voortgezet onderwijs in de provincie. Daarmee komen Landschapsbeheer Friesland, It Fryske Gea en Omrop Fryslân de belofte na die destijds is gedaan aan gedeputeerden Bertus Mulder en Anita Andriesen: de door Sicht op Fryslân ontsloten verhalen en informatie over het landschap meegeven aan de Friese jeugd. In samenwerking met onderwijsbegeleidingsdienst Cedin, PS-Produkties met Outreach Media uit Leeuwarden is een innovatief en interactief onderwijsproject bedacht voor de onderbouw van het Friese voortgezet onderwijs. Dit op de BBC geïnspireerde educatieproject wordt 7 mei aanstaande gepresenteerd aan docenten, beleidsmedewerkers en media in het café van Omrop Fryslân en kan nog voor de zomervakantie op de scholen worden uitgevoerd. De videoquest maakt verder deel uit van een nieuwe website www.sichtopfryslan.nl waarop ook de tv-serie is te zien en grote delen van het boek in een wiki-achtige omgeving zijn ontsloten. De site is tweetalig: Frysk en Nederlands.
Multimediale techniek Met het educatieproject Sicht op Fryslân verwachten de samenwerkingspartners een groot deel van de jongeren te bereiken in de leeftijdscategorie 12 tot 15 jaar. Met als doel hen op een aansprekende en eigentijdse manier te interesseren voor het bijzondere Friese landschap. Daarbij wordt een multimediale techniek gehanteerd die in het Nederlandse onderwijs tot nu toe niet tot nauwelijks gebruikt is. Een interactieve combinatie van video, CD ROM, internet met op de leeftijd toegespitste vragen, verhalen en animaties.
Handen uit de mouwen Aanvullend kunnen de scholen met hun klassen het landschap in: handen uit de mouwen en werken in de natuur met Landschapsbeheer Friesland of een natuurexcursie met It Fryske Gea. Zo worden onderwijs en techniek verbonden aan daadwerkelijk resultaat in het landschap zelf. Alleen voor dit laatste onderdeel betalen scholen een vergoeding of zetten hun CKV-vouchers in. Meer weten, vraag het aan Kees Terwisscha van Scheltinga, tel: 0512-383800.
S
ATELIER FRYSLÂN inds eind 2008 zet Atelier Fryslân de ruimtelijke kwaliteit van Fryslân op inspirerende en stimulerende wijze op de kaart. Een belangrijk taak, want het landschap en de ruimte vormen immers hèt kapitaalgoed van Fryslân. Landschapsbeheer Friesland is blij met deze werkplaats voor de ruimtelijke kwaliteit. Atelier Fryslân is een initiatief van de provincie. Belangrijke taak van dit onafhankelijke werkatelier is de advisering op ruimtelijke vraagstukken in de provincie. Vooruittlopend op het feitelijke Atelier, organiseerde een door de provincie samengesteld kernteam eerder al twee bijeenkomsten, zgn. ontwerpateliers, met het thema Nije Pleats in Fryslân. Hierbij is gesproken over goede inpassing van de ruimtelijke schaalvergroting van agrarische gebouwen in het Friese landschap. Landschapsbeheer Friesland heeft de nodige expertise op dit terrein en was nauw betrokken bij beide ontwerpateliers. Daarnaast draaide Landschapsbeheer Friesland op verzoek van het werkatelier mee in een aantal workshops over de Toekomst van windenergie in de provincie.
COLUMN DYNAMISCHE WADDENZEE
Het wortelstelsel van een boom. Daar lijken de drooggevallen geulen en prielen in het oostelijk Waddengebied bij eb vanuit de lucht gezien nog het meest op. Tweemaal per dag perst de krachtige ebstroom de watermassa's vanuit de Waddenzee tussen de eilanden door de Noordzee in. De soms meters diep uitgesleten geulen voeren met het zoute zeewater grote hoeveelheiden zand en slib af. De ondiepe prielen vangen het laatste water van de droogvallende zandplaten op en voeren het af naar de diepere geulen. Tekst en foto: Meindert van Dijk www.meindertvandijkfotografie.nl Groen licht
5
Gebiedsfonds Groene Diensten Oranjewoud-Katlijk
"Met dit fonds kunnen we een uniek landschap behouden"
“Ook voor de toekomst willen we het karakteristieke landschap rondom Oranjewoud-Katlijk behouden. Daarvoor is veel geld nodig. Het Gebiedsfonds Groene Diensten Oranjewoud-Katlijk biedt hiervoor een oplossing”, vertelt Arthur Scheper enthousiast. “Nu provincie en gemeente Heerenveen aanzienlijke bedragen hebben toegezegd, gaan we bedrijven in de regio actief benaderen om ook een bijdrage in het fonds te storten.” Het opmerkelijke voorstel om een regionaal fonds in te richten voor het behoud van de ruimtelijke kwaliteit komt van het Steunpunt Landschap Zuidoost Fryslân, een samenwerkingsverband van de vijf gemeenten in Zuidoost-Friesland, provincie Fryslân en Landschapsbeheer
Friesland. Samenhangende structuren van houtwallen, singels, bosjes en lanen en doorkijkjes naar de beekdalen van het Koningsdiep, Linde en Tjonger vormen het rijk geschakeerde landschap waarin het Steunpunt Landschap sinds enkele jaren actief is. Kleinschalig van start Het regionale fonds is vooral bedoeld voor de structurele financiering van het beheer en onderhoud van het landschap”, vertelt landschapsconsulent Arthur Scheper. Hij is vanaf het begin betrokken bij de realisatie van het fonds. “Om het concept succesvol neer te kunnen zetten, zijn we eerst op kleine schaal van start gegaan met een fonds Groene Diensten voor Oranjewoud-Katlijk.” “Dit Gebiedsfonds Oranjewoud- Katlijk zou enerzijds gevoed moeten worden door betrokken overheden, anderzijds vanuit private partijen, zoals bedrijven die in het gebied gevestigd zijn. Iedereen heeft er immers belang bij dat dit unieke landschap behouden blijft. Met de financiële middelen uit een dergelijk fonds kunnen we dat waarborgen,” legt Scheper uit. Eén loket; dicht bij mensen Het idee is eenvoudig. De één levert een Groene dienst door bijvoorbeeld een houtwal of boerenlandpad te onderhou-
6
Groen licht
den, de ander betaalt hier een reële vergoeding voor. “Voor Oranjewoud-Katlijk is vastgelegd welke groene diensten noodzakelijk zijn, welke vergoedingen we gaan uitkeren en hoe we de uitvoering van de diensten gaan organiseren. Zwaartepunt in de uitvoeringsorganisatie ligt straks in het gebied. Dicht bij de mensen. En, niet onbelangrijk, het fonds garandeert dat de diensten dertig jaar worden gefinancierd. Dit geeft duidelijkheid aan de grondeigenaren in het gebied en continuïteit in het beheer en onderhoud van landschap”. Bedrijven enthousiasmeren Het Gebiedsfonds Oranjewoud-Katlijk vraagt een investering van minimaal 2,5 miljoen euro. Het afgelopen jaar is kritisch bekeken waar dat bedrag vandaan moet komen. De provincie en de gemeente Heerenveen hebben inmiddels forse bijdragen toegezegd. Grote uitdaging is nu om ook private partijen te vinden die zich aan het fonds OranjewoudKatlijk willen verbinden. Ondertussen zet de werkgroep het fonds en de uitvoeringsorganisatie verder in de steigers. Scheper is optimistisch. “De praktische voorbereidingen vergen veel tijd, maar ik ga ervan uit dat het fonds er eind dit jaar is. Dan vieren we een feestje.” Voor meer informatie: Arthur Scheper, tel: 0512-383800.
Waddenwandelen: 1200 kilometer voetpad door prachtig landschap Een aaneengesloten netwerk van 1200 kilometer wandelpaden door Fryslân, Groningen en de Kop van Noord-Holland. Gebruikmakend van het LAW-kustpad met verbindende lussen door het landelijk gebied, deels over boerenland en langs cultuurhistorische pleisterplekken. Voorzien van een heldere bewegwijzering en interessante informatie ontsloten via internet, GPS en mobieltjes. Met periodiek een aantrekkelijk evenement dat duizenden mensen aan de wandel krijgt in de gehele Waddenregio. Dat is wat Landschapsbeheer Friesland en Groningen en Landschap NoordHolland in de komende jaren gaan realiseren. Het kustgebied van Fryslân, Groningen en Noord-Holland vormt met de Waddeneilanden een uniek (UNESCO)landschap met een sterke identiteit. Deze eigenheid wordt bepaald door de schaal van de ruimte en de herkenbaarheid van de rijke cultuurhistorie. Het ontstaan, de strijd tegen het water en de geschiedenis laten zich nog goed 'lezen' in het huidige landschap. Om deze beleving èn de toegankelijkheid van het gebied te vergroten is het project Waddenwandelen ontwikkeld. Waddenfonds Waddenwandelen is opgezet door Landschapsbeheer Friesland en
Groningen en Landschap NoordHolland. ANWB is vaste partner. Het plan is in 2008 gehonoreerd door het Waddenfonds. In navolging van het succesvolle project Historische Wandelpaden in Noordoost-Friesland wordt tot eind 2013 in de gehele kustregio en op de Waddeneilanden een netwerk van wandelpaden gerealiseerd. Dat gebeurt in samenwerking met LAW, provincies, lokale overheden en het MKB. Waddenwandelen wordt aangeboden als een toeristisch-recreatief product, compleet met marketing en promotie in binnen- en buitenland, arrangementen en themaroutes, ontsluiting van streekverhalen en erfgoed via bestaande kanalen en nieuwe ICT-technologie. Door een uitgebreide communicatiecampagne worden de verschillende onderdelen van het project en de kwaliteiten van het
gebied bij een breed publiek onder de aandacht gebracht. Daarmee wordt het Waddengebied ook als wandelgebied op de kaart gezet. Financiering Het project is mogelijk gemaakt door financiering van het Waddenfonds, de provincies Fryslân, Groningen en NoordHolland en de Groninger gemeenten de Marne, Eemsmond, Winsum, Delfzijl en Reiderland. In totaal is hier ca. 2,9 miljoen euro voor uitgetrokken. Meer informatie? Surf naar: www.waddenwandelen.nl
Nieuwe wandelpaden Landschapsbeheer Friesland werkt de komende tijd ook aan de realisatie van nieuwe wandeltrajecten in Zuidoost en in Zuidwest Friesland. In het kader van het project Oude Paden, Nieuwe Wegen zijn de afgelopen jaren de historische paden in de provincie geïnventariseerd. De resultaten van deze inventarisatie worden half 2009 officieel gepresenteerd. “Met het daadwerkelijk uitvoeren van een aantal wandeltrajecten, zijn we nu echt een stap verder in dit project”, aldus de projectleider Karin Sjoukes. Zie ook www.oudepadennieuwewegen.nl.
Groen licht
7
Een dag op pad met: afdeling P &O van de gemeente Leeuwarden
Weg met die computer, ga bomen zagen! Samen met je collega's een workshop pottenbakken volgen, is natuurlijk leuk voor een personeelsuitje of teambuilding. Maar waarom niet samen de natuur in en wilgen knotten of bomen planten? De afdeling P&O van de gemeente Leeuwarden ging vorig jaar een dag aan de slag bij Landschapsbeheer Friesland.
Voor hagedissen en ringslangen waren de ambtenaren gewaarschuwd. En ook kon er in de bossen van landgoed Boschoeve in Nijeberkoop soms een giftige adder voorbij kronkelen. “Maar tijgergebrul hadden we niet verwacht”, zegt Irma Zittema van de gemeente Leeuwarden lachend. “We bleken vlakbij roofdierenopvang Pantera te zitten. Vandaar dat gegrom vanachter de bomen.” Anders dan anders De 35 mensen van de afdeling personeel en organisatie togen eind augustus naar
8
Groen licht
Nijeberkoop om 'opslag uit de heide' te halen. Vaktaal voor 2 meter lange berken en eiken omzagen. “We wilden iets anders dan anders”, legt Zittema uit. “Niet met een bootje varen, maar iets actiever. Daarnaast wilden we ook een bijdrage aan de natuur leveren.” Landschapsbeheer Friesland is blij met die extra menskracht. “De jonge bomen schieten als paddenstoelen uit de grond”, zegt projectmedewerker George Meijners. “Als je niet oppast, maakt de heide straks plaats voor bos.” Bovendien hebben de
koudbloedige hagedissen, adders en ringslangen licht nodig, laat hij weten. “Zonlicht komt er alleen als de bomen verdwijnen.” Broeihopen voor ringslangen Zo’n zes keer per jaar kloppen bedrijven of instellingen bij Landschapsbeheer Friesland aan voor een dagje teambuilding of een actief personeelsuitje. Denk aan het kappen van bomen, snoeien van struiken of het maken van broeihopen voor ringslangen. “Per groep bekijken we wat we wanneer kunnen doen. Kinderen
laten we geen 30 centimeter dikke bomen doorzagen”, legt Meijners uit. “En in het broedseizoen wordt er helemaal niet gezaagd.” Maar mensen met twee linkerhanden, zijn die wel vertrouwd met de motorzaag? “We gebruiken alleen goedgekeurd handgereedschap. Mensen hebben zelf snel genoeg door of ze ermee overweg kunnen of niet.” Het werk, dat de hele dag in beslag neemt, is fysiek best zwaar. “Dat hebben we gemerkt”, zegt Zittema. “Een boom doorzagen of bij de wortels uitspitten is intensiever dan de loonadministratie achter de computer.” Overeenkomsten waren er ook, vertelt ze. “Collega’s die altijd strategisch te werk gaan, deden dat hier ook. En de chaoot op kantoor was ook in het bos een chaoot.” Ondanks enkele tekenbeten heeft iedereen zich die dag vermaakt in Nijeberkoop. “Op een collega na”, zegt Zittema. ,,Ze is verschillende keren gestoken door muggen en bleek allergisch te
zijn.” Als een van de initiatiefnemers voelde Zittema zich natuurlijk verantwoordelijk. “Daar hadden we niet op gerekend. Maar dankzij een antibioticakuur is ze er gelukkig weer snel bovenop gekomen.”
Van bedrijventerrein naar bedrijvenpark De inzet van Landschapsbeheer Friesland om bedrijventerreinen groener te maken is vorig jaar opgepakt door de gemeente Leeuwarden en ondernemers van bedrijventerrein De Hemrik. ‘Van bedrijventerrein naar bedrijvenpark’, is hierbij het credo. Dit is gebeurd met subsidie van Leren voor Duurzame Ontwikkeling (LvDO van SenterNovem) en is opgezet als een noordelijk project waarin ook Groningen en Drenthe participeerden. In de Friese situatie is samengewerkt met het Friese Platform Park Management (FPPM), onderdeel van de Kamer van Koophandel, en de Friese Milieufederatie. Pilot was bedrijven-terrein De Hemrik in Leeuwarden. Het project is voortvarend verlopen. Met het FPPM en de ondernemersvereniging zijn in workshops plannen gemaakt voor de herinrichting van het bedrijventerrein. De Hemrik. Dankzij financiële steun van Leeuwarden kunnen Landschapsbeheer Friesland en het FPPM nu verdere uitvoering geven aan het uitvoerings- en
beheerplan voor De Hemrik. Over dit onderwerp heeft Landschapsbeheer Friesland afgelopen najaar een minisymposium gegeven in Drachten voor de overige Friese gemeenten en bedrijvenverenigingen. Het blijkt dat
ondernemers graag willen meewerken als het gaat over de groene inrichting van hun bedrijventerreinen. Projectleider Jan Piet de Boer hoopt deze succesformule ook op andere plekken toe te kunnen passen.
Groen licht
9
Winnaar Sulveren Skries 2008
Vervolg voor educatieproject Noardlike Fryske Wâlden na succesvolle pilot
Van september tot oktober 2008 liep het educatieproject 'Takomst foar in Unyk Lânskip' in een deel van het Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden. Op 20 november werd het project afgesloten. Zowel de 22 deelnemende scholen met ruim 750 kinderen uit groep 7 en 8 als de twee gemeenten, educatieve begeleiders en 15 meewerkende boeren van Noardlike Fryske Wâlden, het samenwerkingsverband van zes verenigingen voor agrarisch natuurbeheer in de regio waren positief over het educatieproject. Alle partijen konden zich dan ook prima vinden in de afsluitende woorden van burgemeester Bearn Bilker: “Dit moesten we elk jaar maar eens doen.” Er wordt intussen al gewerkt aan een aanvraag voor een vervolg van het project in de gemeenten Kollumerland c.a. en Dantumadeel als ook uitbreiding in Achtkarspelen, Smallingerland en Tystjerksteradiel, de overige gemeenten van het Nationaal Landschap. Nog dit jaar hopen Landschapsbeheer Friesland, IVN Consulentschap Fryslân, de vereniging Noardlike Fryske Wâlden en NMEcentrum De Klyster de plannen klaar te hebben en de financiën rond.
Smaakt naar meer Dat de kennismaking met de ontstaansgeschiedenis, de natuur en het landschap in de eigen regio naar meer smaakt, blijkt uit de eerste evaluatierondes. Vooral de combinatie natuur- en milieueducatie op school, landschapsbeheer op het boerenerf en de fysieke natuurbeleving in de eigen woonomgeving spreken aan. Met het pilotproject wisten samenwerkingspartners een gevoelige snaar te raken onder de huidige en wellicht ook
Sulveren Skries De projectgroep 'Takomst foar in Unyk Lânskip' in nationaal landschap de Noardlike Fryske Wâlden kreeg op 15 april jl. de Sulveren Skries uit handen van gedeputeerde Hans Konst. Deze stimuleringsprijs - een zilveren herinneringslepel en 2500 euro wordt jaarlijks door de provincie Fryslân uitgeloofd voor het beste initiatief op het gebied van (agrarisch) natuur- en landschapsbeheer. Het gezamenlijke educatieproject werd beloond voor het innovatieve karakter, de brede samenwerking en grote betrokkenheid van jong en oud in de regio. Het geldbedrag wordt ingezet voor een vervolgproject voor de basisscholen van alle gemeenten van het nationaal landschap.
10
Groen licht
toekomstige bewoners van de regio. Veel van die ervaringen zijn verwerkt in ’t speciale ‘Pikenkrantsje’, dat 20 november werd aangeboden aan burgemeester Bearn Bilker en wethouder Rik Schaafstal van Kollumerland c.a. en wethouder Albert van der Ploeg van Dantumadeel. IVN Consulentschap Fryslân ontwikkelde de lespakketten. Naast inhoudelijke lesstof waren er veel praktische opdrachten en uitstapjes in het programma opgenomen. Er werd met name aandacht besteed aan de specifieke flora en fauna in de elzensingels en dykswâlen, maar ook de rol van agrariërs in het beheer en onderhoud van het karakteristieke coulisselandschap kwam duidelijk naar voren. Daarnaast leerden leerlingen hoe het cultuurhistorisch landschap is ontstaan en waarom het landschap zo waardevol is, voor nu en in de toekomst. De betrokken organisaties vulden elkaar uitstekend aan. Het IVN heeft veel erva-
ring met het opzetten van educatieve projecten, terwijl De Klyster nauwe contacten onderhoudt met de basisscholen en het project in de regio coördineerde. Landschapsbeheer Friesland beschikt over de kennis, mensen en middelen om de beheeractiviteiten buiten te begeleiden, terwijl de agrariërs van de Noardlike Fryske Wâlden hun erf openstelden voor de deelnemende scholen. Zo werden de ogen van leerlingen, ouders en docenten geopend voor de inzet die nodig is om het landschap in hun eigen omgeving te behouden. Opnemen in leerplan Volgens Marjolein Staal, coordinator van NME-Centrum De Klyster in Damwâld, is een natuureducatieproject opgezet door zoveel partijen en toegespitst op de unieke cultuurhistorische situatie van de Noardlike Fryske Wâlden, niet eerder gedaan in Noordoost-Friesland.
“Het was opmerkelijk dat alle scholen meededen. Dit heeft volgens mij alles te maken met het unieke en regionale karakter van dit project. Ik heb alle basisscholen persoonlijk benaderd en het was snel duidelijk dat het project perfect aansloot bij de behoefte van de scholen aan projecten die aansluiten bij de eigen leefomgeving van de school. Bovendien vonden de scholen het een groot voordeel dat de kinderen daadwerkelijk meegenomen werden naar buiten door professionals en dat verklaart dat álle scholen enthousiast mee hebben gedaan; een honderd procent score! Ik kreeg ook veel positieve reacties van ouders, docenten en de betrokken gemeenten. Allemaal vinden we het belangrijk dat kinderen zich bewust zijn van het bijzondere coulisselandschap waarin ze wonen. Aandacht voor dit landschap zou dan ook een vast onderdeel moeten zijn van het leerplan op de basisscholen in de regio.” Marjolein Staal is benieuwd naar de voortgang van het project. “De samenwerking tussen de vier betrokken partijen was uniek en heeft veel opgeleverd. Om het project voort te zetten is echter geld nodig. Marjolein Staal hoopt dat hiervoor de potjes snel worden gevonden. “Dan kan het project volgend jaar worden uitgerold naar de andere gemeenten en kan het in een iets aangepaste vorm wellicht ook in nationaal landschap Zuidwest-Friesland worden uitgevoerd. Leerkrachten vragen ons al een tijdje naar het vervolg van dit project. Een logische vraag! Want eigenlijk willen wij allemaal dat jaarlijks ieder kind in groep 8 dit meemaakt!”
L
ZELDZAME VLINDERS andschapsbeheer Friesland onderzoekt het voorkomen van twee zeldzame vlindersoorten in Friesland, de Sleedoornpage en de Bruine Eikenpage. Het Pageproject startte begin 2009. De Sleedoornpage en de Bruine Eikenpage zijn vrij klein, onopvallend en leven hoog in de bomen. De beste manier om de vlinders te vinden, is dan ook te zoeken naar hun eitjes. De Sleedoornpage legt haar eitjes op sleedoorntakken, de Bruine Eikenpage op jonge eiken. Beide soorten lijken met name in ZuidFriesland te leven en zijn ook in andere delen van Nederland behoorlijk zeldzaam. Het project brengt overigens niet alleen in kaart waar de vlindersoorten voorkomen. Door specifiek beheer van de bosranden willen we ook het leefgebied van de Bruine Eikenpage verbeteren.
COLUMN
GEURENLANDSCHAP
Als ze bewust in het landschap worden losgelaten, horen geuren, en dan gaat het meestal om meuren, tot het domein van de milieuinspecteurs. Nieuwe meur wordt zo doende gereglementeerd aan het geurenlandschap toegevoegd. Meestal zit er niemand op deze toevoeging te wachten, uitgezonderd degene die er iets aan verdient. Waarom wordt ons als geurenlandschapsconsumenten nooit gevraagd wat wij ervan vinden? Misschien zou een iets andere geur volgens de meeste neuzen beter in het geheel van het landschap passen. Nou is het niet direct een gemakkelijke opgave om overeenstemming over een geur te krijgen. Geurbeleving is heel erg persoonlijk. De vroegste en vaak emoties oproepende herinneringen zijn verbonden met bepaalde geuren. Gelukkig is een grote meerderheid heel content met de geuren, zoals die bijvoorbeeld worden geproduceerd door een dennenbos, een hooiland met Reukgras of een heideveld. En met de geuren van de meeste bloeiende planten willen mensen zich ook wel omringen. Dat er lang niet overal dennenbossen, hooilanden en heiden en welriekende bloeiende planten tot ons geurenlandschap behoren, geeft de chemische industrie kansen. Dat heeft geleid tot de terreur van de synthetische geur. Hele volksstammen omringen zich met chemo-geuren om te voorkomen dat medemensen ruiken dat ze met een mens te maken hebben. Zelfs voeding ontkomt niet aan het camoufleren en pimpen van de oorspronkelijke geur. Geuren van voorheen zijn vervangen door geuren van de moderne tijd. Maar de geïndustrialiseerde veehouderij is voor de meeste mensen toch niet de gedroomde opvolger van het Reukgras-hooiland. En de automobiel is qua geur ook niet het ideale alternatief voor dampende paardenvijgen. Wie weet komt er ooit nog wel een Recht op algemeen gewaardeerde geuren. Of bestaat dat al als je de mensenrechten goed leest? Van alle zintuiglijk waarneembare dimensies van het landschap is de geur wellicht het lastigste te beïnvloeden. Mogelijk komt er een tijd dat Landschapsbeheer ook een afdeling geurenbeheer onder haar vleugels heeft. Tot die tijd zullen we onze hoop op de milieu-inspecteurs moeten vestigen. Ooit wijkt de geurterreur voor Bellefleur en Rozengeur. Jan J. de Boer
Groen licht
11
Nieuwe wegen bewandelen
Geen dak boven je hoofd, al jaren werkloos, een verslavingsachtergrond en geen zicht op een goede toekomst. De samenleving sluit haar ogen, is vaak vooringenomen: ‘Het zijn nietsnutten die van de maatschappij profiteren’. Maar zo simpel ligt het niet. Want wat kun je, als je al jaren achtereen diep in de shit zit? Landschapsbeheer Friesland werkt samen met partijen die een verschil willen maken voor deze groep mensen.
“Het is een boeiende ontwikkeling”, vertelt Jan Meijer van Landschapsbeheer Friesland. “Je geeft mensen een kans om werkervaring te krijgen, dat is de motivatie om dit te doen.” Bovendien is het landschap erbij gebaat en daar staan wij voor aan de lat. Dat het begeleiden van dak- en thuislozen een heel ander verhaal is dan werken met vrijwilligers, staat vast. Een nauwe samenwerking met maatschappelijk werk en SKREP is daarom van belang. Laatstgenoemde is een project van Reax arbeidsintegratie waarbij dak- en thuislozen en verslaafden onder meer ondersteund worden bij het vinden van een zinvolle dagbesteding. Landschapsbeheer Friesland speelt hierop in en begeleidt deze mensen tijdens hun werk in de natuur en het landschap. Wonen Werken Welzijn, onder die noemer heeft Landschapsbeheer Friesland vanaf oktober 2007 mensen begeleid bij hun reïntegratie. “Je kunt je voorstellen dat deze mensen in het begin niet veel conditie hebben. Werken in de natuur is niet alleen heel zwaar, het is ook een hele ommekeer, je leven zo te willen veranderen. Dat vergt tijd en energie. Ze werken daarom aanvan-
12
Groen licht
kelijk twee dagen en worden daarnaast op het AOC Friesland bijgeschoold. De fijne kneepjes van het vak leren ze vervolgens in de praktijk.” Toch zijn deze reïntegreerders zes uur per dag aan het werk. Ze werken aan terreinen waar onvoldoende geld voor onderhoud is. Iedereen heeft er baat bij dat zij op die plekken de handen uit de mouwen steken. “Er is een maatschappelijk werker die leert hoe ze goed kunnen samenwerken, hoe je omgaat met het ontvangen van een opdracht en het uitvoeren daarvan. Als ze dit eenmaal onder de knie hebben, dan kunnen ze overal aan het werk.” In 2008 zijn de twee reïntegratieprojecten Samenwerken in De Sanding en Samenwerken in Zuidoost-Friesland afgerond. Dit tot tevredenheid van de betrokken gemeenten. Voor dit jaar is er een vervolgproject afgesproken met de gemeente Smallingerland, Achtkarspelen, Heerenveen, Weststellingwerf en Opsterland. “We hebben gezamenlijk besloten dat dit niet meer op projectmatige basis gebeurt, maar dat het simpelweg een werkwijze wordt”, vertelt Meijer. “Dat betekent ten eerste dat geïnteresseerden het gehele jaar kunnen instromen, ten tweede dat we een vast netwerk van deskundigen om ons heen hebben die intensiever kunnen begeleiden.”
Resultaten Dertig procent van de deelnemers is na het project WWW doorgestroomd naar een vaste baan. Daarbij hebben nagenoeg alle 35 deelnemers nog steeds een eigen woning, gebruiken minder verslavende middelen, komen niet of zelden meer in aanraking met justitie en voelen zich gelukkiger.
Partners WonenWerkenWelzijn Skrep (Reax), Landschapsbeheer Friesland, Verslavingszorg Noord-Nederland, Zienn, WoonFriesland, GGZ Friesland, Leger des Heils en gemeente Leeuwarden. Op 4 december jl. heeft projectleider Fred Voet uit handen van staatssecretaris Jet Bussemaker de Zilveren Woonladder uitgereikt gekregen. De Zilveren Woonladder is een prijsvraag voor het beste initiatief voor het souterrain van de woningmarkt. Het doel van de prijsvraag is om in nieuwe samenwerkingsvormen vernieuwende praktijkgerichte oplossingen te bedenken. SEV Realisatie voert de prijsvraag ‘De Zilveren Woonladder’ uit in opdracht van de ministeries VROM en VWS.; een landelijk erkenning.
Stinzenkunst voor kinderen
Ontdekken hoe overweldigend kwetsbaar kan zijn Als je in Franekeradeel woont, moet je als kind tenminste één keer in de bijzondere stinzenplantentuin van het Martenahuis zijn geweest. Dat vindt althans kunstenaar Anne Stoer, die samen met Landschapsbeheer Friesland een stinzenplantenkunstproject bedacht voor leerlingen van groep 7 en 8 van de basisschool. Een (ont)spannende dag waarop kunst en landschapsbeheer samenkomen, georganiseerd door OladieCoba. OladieCoba wil kinderen op een andere, verrassende manier naar de wereld laten kijken door kunst. De organisatie is onderdeel van de stichting Coba de Groot, vernoemd naar de Franeker huishoudschooldirectrice en kunstverzamelaarster Coba de Groot die haar erfenis naliet aan de cultuureducatie van kinderen in Franekeradeel. De stichting beheert het fonds dat hiervoor werd opgericht. OladieCoba brengt kunstenaars en leerlingen in Franekeradeel samen in binnen- en buitenschoolse projecten. Reuzenplanten Eind maart gingen leerlingen van drie scholen aan de slag in de Martenatuin. Na de introductiefilm van Landschapsbeheer Friesland over stinzenplanten, trokken ze naar buiten om een schets te maken van hun favoriete plant. In de werkruimte van het Martenahuis tekenden ze die vervolgens groot na. “De gigaplanten leren kinderen wat verhoudingen met dingen kunnen doen en hoe iets heel klein toch heel krachtig kan zijn”, licht Petra Berbée van OladieCoba toe. Stinzenplanten lenen zich volgens haar bij uitstek voor een educatief project. Het zijn planten met een verhaal. “Het is boeiend om te weten hoe ze hier zijn gekomen, hoe ze overleven en wat je
Boek en leskist Stinzenflora in Fryslân Met het veelzijdige project Stinzenflora in Friesland verbindt Landschapsbeheer Friesland haar (soorten)beheer- en uitvoeringstaken in de provincie aan kennisuitwisseling en cultuurhistorie. Afgelopen jaar verscheen bij de Friese Pers Boekerij het boek Stinzenflora in Fryslân. Ook werd een leskist voor het basisonderwijs gemaakt met onder meer een zoekkaart en panelen met de verschillende stinzenflora. Gelijktijdig met het Museumweekeinde is de jaarlijkse StinzenStruin gehouden. Al deze ingredienten zijn door de stichting OladieCoba verwerkt in het project stinzenplantenkunst. Voor meer informatie, zie: www.stinzenflorafryslan.nl daarvoor moet doen. Maar door kunst toe te voegen aan het wat technische natuurverhaal, ga je nog een niveau dieper. Stinzenplanten doen ook een emotioneel appèl op mensen. Kunst laat je dat echt beleven.”
ook uit eerdere projecten in samenwerking met het museum. “Het blijft leuk om kinderen helemaal verbaasd te zien dat er achter de HEMA, waar ze met hun ouders altijd komen, zo’n bijzonder gebouw met zo’n mooie sprookjestuin ligt.”
Sprookjestuin De kunstwerken van de kinderen waren na afloop van de werkdag te zien op een tijdelijke tentoonstelling in het Martenahuis. Het project is voor veel kinderen echt schatzoeken, weet Berbée
Groen licht
13
Hoofd bedrijfsvoering Dirck Bankers
"Ik hoop dat we heel succesvol worden" Bankers kijkt terug op een indrukwekkende loopbaan. Na zijn studie facilitaire dienstverlening in Wageningen vervulde hij diverse functies bij commerciële bedrijven als Tempo Team, ISS, Hago en Yacht. Boeiend en afwisselend werk, maar hij miste iets. “Ik wilde graag een baan met meer maatschappelijke betrokkenheid. Iets meer doen dan de portefeuille van aandeelhouders vullen. Zodat ik na een dag werken ook echt iets heb bijgedragen.”
Dirck Bankers is het nieuwe hoofd bedrijfsvoering bij Landschapsbeheer Friesland. Een nieuwe functie in de organisatie, maar niet voor Bankers zelf. Eerder deed hij dit werk bij verschillende commerciële bedrijven. Bankers stapte bewust over naar Landschapsbeheer Friesland. Een goede keuze, zo blijkt. “Ik voel me hier helemaal op mijn plek.”
Die baan met maatschappelijke verantwoordelijkheid vond hij bij Landschapsbeheer. “Dit is echt iets voor mij. Hier kan ik met mijn ervaring daadwerkelijk iets betekenen. De puzzel is compleet.” Dat hij daarvoor dagelijks van Groningen naar Friesland moet rijden, vindt Bankers geen probleem. “Ik vind Friesland een interessante provincie. De diversiteit in het landschap is hier zo groot. Daar verdiep ik me graag in.” Professioneel en efficiënt Als hoofd bedrijfsvoering is Bankers verantwoordelijk voor de interne bedrijfsvoering van de organisatie. Hij heeft ambitieuze plannen. “De komende jaren gaan we verder professionaliseren. We kunnen namelijk nóg efficiënter omgaan met de tijd en middelen die we aan een
project besteden. Momenteel ligt de nadruk op het succesvol afronden van een project. Dat verandert niet, maar we zullen hierbij in de toekomst nog beter letten op de beschikbare tijd en het budget. Iedereen moet hier nog bewuster mee bezig.” Keuzes voor de lange termijn Geen eenvoudige taak, maar Bankers ziet het als een uitdaging. “Ik heb veel over efficiency geleerd in het bedrijfsleven. Dat zie ik dus zeker zitten. Werken in een non-profit organisatie verschilt overigens enorm van de commerciële sector. Bij Landschapsbeheer krijg ik de tijd en ruimte om een goed en degelijk beleid uit te stippelen. We maken keuzes voor de lange termijn. Het is een voordeel dat we een ingezette lijn langer vast kunnen houden.” Bankers heeft veel zin in zijn functie bij Landschapsbeheer Friesland:” Ik voel me goed thuis binnen deze organisatie. Bovendien blijkt er ook behoefte aan iemand die verantwoordelijk is voor de bedrijfsvoering. Ik denk dat we efficiënter kunnen werken door een verbeterde interne afstemming. Op die manier krijgen we meer grip op onze capaciteit. Ik hoop dat we daar succesvol in worden. Daar draag ik graag mijn steentje aan bij.”
O
NATIONALE POSTCODE LOTERIJ BEDANKT! p donderdag 5 februari jl. was de jaarlijkse bijeenkomst voor de begunstigden van de Nationale Postcode Loterij in het Kurhaus te Scheveningen. Op dit feestelijke Goed Geld Gala 2009 werd bekend gemaakt dat de 12 stichtingen landschapsbeheer, waar Landschapsbeheer Friesland deel van uitmaakt, een bedrag van 2,5 miljoen euro ontvangen uit de opbrengst van 2008. In totaal keert de Postcode Loterij ruim 244 miljoen euro uit aan 66 goede doelen. Het is voor het 19e achtereenvolgende jaar dat de Postcode Loterij een groei realiseert voor haar goede doelen. Vijftig procent van de bruto-opbrengst van de Nationale Postcode Loterij is bestemd voor projecten in de samenleving. Dankzij 2,5 miljoen deelnemers aan de Postcode Loterij in 2008 wordt een recordbedrag van ruim 244 miljoen euro verdeeld over 66 goede doelen. Deze organisaties zijn werkzaam op het gebied van mens, landschap en natuur in Nederland en daarbuiten.
14
Groen licht
Geslaagd Jubileumcongres 'Het onverwachte landschap'
Op donderdag 13 november 2008 vierde Landschapsbeheer Friesland haar 25-jarige jubileum met het congres Het Onverwachte Landschap. Bestuur, personeel, relaties en andere betrokkenen kwamen in een sfeervolle ‘landschapszaal bijeen in zalencentrum ’t Haske te Joure. Doel was om gezamenlijk na te denken over een duurzame ontwikkeling van het Friese landschap. Na een welkom door voorzitter Lodewijk Zwierstra opende Regina ter Steege, directeur Landschapsbeheer Friesland de bijeenkomst met een toespraak waarin verleden, heden en toekomst op een rijtje werden gezet. Wat heeft een kwart eeuw aan beleidsplannen en ambitieuze projec-
ten opgeleverd? Hoe gaan we verder in de toekomst en hoe pakken we dat duurzaam aan, waren vragen die ze zichzelf en de aanwezigen stelde. Een relevante vraag, die het startschot leek van een dag van vooruitdenken, reflectie en discussie, vraagstukken en oplossingen. In de loop van de ochtend kwamen verschillende deskundigen aan het woord. Gerben Roest van het ministerie van VROM sprak over ontwikkelingen in het landschap in nationaal perspectief. Martijntje Smits, ingenieur en filosoof aan het Rathenau Instituut sneed een cultureel vraagstuk aan over ontwikkelingen in het landschap en het gedrag van mensen. Daarna was het de beurt
aan Frank Veeneklaas, onderzoeker aan Wageningen Universiteit, die het had over anticiperend landschapsbeleid als succesmodel voor overheden en maatschappelijke organisaties. Het ochtendprogramma werd afgesloten door Nieske Ketelaar, wethouder van de gemeente Smallingerland over het innovatief en interactief ontwikkelen van een nieuwe woonwijk in Opeinde. Na de lunch was het tijd voor verschillende workshops. Hier konden de gasten zich actief bezighouden met de informatie die ze in het ochtendprogramma tot zich hadden genomen. Er volgden opdrachten en discussies en bovenal veel nieuwe ideeën. Een productieve middag dus, die werd afgesloten met een politiek debat met de voorzitters en woordvoerders van de Friese fracties in de Provinciale Staten. Onderwerp: de noodzaak om een visie te hebben op de manier waarop we in Fryslân de ambities in natuur en landschap realiseren. Met als eindconclusie dat landschap intussen stevig op de politieke agenda staat. Na een concluderende column door gedeputeerde Sjoerd Galema en een afsluiting door Lodewijk Zwierstra kon om vier uur een toast op het landschap worden uitgebracht. Op onze website vindt u onder de menuknop Jubileumcongres een uitgebreid verslag van de dag. Het Fotoalbum biedt een sfeerimpressie van de dag.
Coördinator Natuur & Landschap Dave Bosman is de nieuwe Coördinator Natuur & Landschap in Fryslân. Bosman is aangesteld door de gezamenlijke Friese natuurbeschermingsorganisaties, Landschapsbeheer Friesland en de Friese Milieufederatie. Laatstgenoemde organisatie is de formele werkgever. De komende jaren zal Bosman in heel Friesland projecten van de grond tillen. Zo zal hij onder andere aandacht schen-
ken aan de ontwikkeling van natuur- en landschapsprojecten, met daarbij een accent op de restopgaven van het ROMproject in Zuidoost-Friesland. De verbetering van de ecologische verbindingszones in dit gebied, zowel de droge als de natte, staan hoog op zijn prioriteitenlijst. Het bureau van Dave Bosman staat tot en met juli 2011 bij Landschapsbeheer Friesland.
Groen licht
15
DE FAVORIETE PLEK VAN: SYB VAN DER PLOEG
Friese landschap als bron van inspiratie COLOFON Uitgave Landschapsbeheer Friesland Commissieweg 15 9244 GB Beetsterzwaag tel: 0512-383800 fax: 0512-381457 e-mail:
[email protected] site: www.landschapsbeheerfriesland.nl Hoofdredactie Kees Terwisscha van Scheltinga
Eén uitgesproken favoriete plek heeft Syb van der Ploeg niet. Voor hem bieden de gevarieerde landschapstypes van Fryslân de perfecte uitlaatklep voor zijn drukke artiestenbestaan. Met gemiddeld vier tot vijf optredens per week is dat soms ook hard nodig. Even de kop leeg, de frisse buitenlucht in, wandelen met de honden of in het vroege voorjaar kievitseieren zoeken met zijn vader. Of het nu gaat om de weilanden achter Dokkum, de stilte van het Noorderleech, kanovaren bij Earnewâld, het coulisselandschap rond zijn eigen woonhuis, de IJsselmeerkust bij Makkum of de bossen van Oranjewoud en Beetsterzwaag of de moerassige Houtwiel achter Veenwouden, het is hem allemaal even lief. Het Friese land biedt Syb voor elke gemoedstoestand en belangstelling een keur aan mogelijkheden. Vaak zijn die belevenissen en herinneringen ook een bron van inspiratie. Soms als onderwerp, soms enkel om tot rust te komen en ruimte te creëren voor nieuwe ideeën. Intens leven “Ik leef een intens leven, ben vaak op pad en wordt voor veel dingen gevraagd. Als ik dan thuis ben of vrije momenten heb, ben ik eigenlijk altijd buiten te vinden. Ik woon in een leuk woonboerderijtje met vier hectare land, houd wat paarden en wandel veel met de honden. Dat vind ik heerlijk. Gewoon wat omprutsen op het erf en in de tuin. Als vogelliefhebber heb ik overal nestkastjes opgehangen en kijk met veel plezier naar de vrolijke drukte van de mezen, mussen
16
Groen licht
en vinken op en rond het erf. Sinds enkele jaren zie ik ook af en toe een ijsvogel, die schijnen onder meer in de oeverwallen van de Tjonger te broeden. Heel bijzonder.” “Als klein jochie was ik al vaak in de natuur te vinden, vaak met mijn vader vogels tellen en nazorg doen voor de weidevogels. Dat deden we toen voor de Bond Friese VogelWachten meestal in de weilanden achter Dokkum, bij Ternaard en Hantumerhuizen. Beide zijn we nog steeds lid, mijn vader van BFVW Zwaagwesteinde en ik van BFVW Mantgum. Toen liep ik aan zijn hand. Nu lopen we samen, terwijl ik hem uitleg hoe hij moet SMS’en. Ik vind het prachtig dat hij zich daarin heeft verdiept en we zijn beide van mening dat het telsysteem ook goed werkt. Als was het alleen al vanwege het feit dat het veel rustiger is in de weilanden.” Kievitseieren “Het blijft een mooie traditie, maar registratie en nazorg horen er wel bij”, zegt Syb. Toch maakt hij zich zorgen over de steeds grotere landbouwmachines en de intensiteit waarmee het land wordt bewerkt. “Het gejakker van loonbedrijven en de omslag in de agrarische wereld naar steeds meer economisch gewin gaat uiteindelijk te koste van de weidevogels. Vorig jaar telden we in een weiland achter Mantgum dertig span grutto’s met jongen. We hebben alle nesten met stokken gemarkeerd, maar nadat er zo’n grote tractor overheen was gewalst, was niets meer in leven. Hartstikke zonde of niet…?”
Redactie Medewerkers Landschapsbeheer Friesland Jan J. de Boer (column) Meindert van Dijk (fotocolumn) Tekstbijdragen Schrijfburo Terwisscha & Wagenaar, Leeuwarden Eindredactie Regina ter Steege Els van Loon Foto’s en afbeeldingen Landschapsbeheer Friesland Ontwerp en opmaak Ruitervorm BNO, Joure Drukwerk Drukkerij van der Eems, Heerenveen Oplage 2000 exemplaren GROEN LICHT is het nieuwsbulletin van Landschapsbeheer Friesland en verschijnt twee keer per jaar. Landschapsbeheer Friesland maakt deel uit van een samenwerkingsverband van twaalf provinciale organisaties: Landschapsbeheer Nederland. Gezamenlijk staan we voor het stimuleren van de actieve zorg voor het Nederlandse landschap. Het werk van de partners in Landschapsbeheer Nederland wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, de provincies en de Nationale Postcode Loterij.
Landschapsbeheer Friesland
Het volgende nummer verschijnt in najaar 2009.
