DPB-Brugge jaarthema schoolpastoraal kleuter- en basisonderwijs maandelijks aanbod januari 2012

DPB-Brugge jaarthema schoolpastoraal kleuter- en basisonderwijs

maandelijks aanbod – januari 2012 “Gelukkig Nieuwjaar !!!” We zullen het elkaar weer zo vaak wensen. Zo vaak zullen we opnieuw dat woord ‘GELUKKIG’ in de mond nemen. Geluk, daar is iedereen stap voor stap, dag na dag naar op zoek. Er bestaat geen succesformule voor wat ons gelukkig maakt. Het is echter wel een levenshouding die we ons eigen kunnen maken. Dit aanbod voor de maand januari 2012 wil een verdiepend aanbod zijn bij onze zoektocht met, voor en bij kinderen naar: GELUK.

1. 1a Het gebed van de week – januari. Dit is een verdiepend moment voor alle onderwijsverstrekkers. Niet bedoeld dus om te gebruiken op de werkvloer van de klas. Wel bestemd voor persoonlijke overweging en gebed, tijdens personeelsvergaderingen, … . Dit gebed van de week wordt telkens opgebouwd vanuit het maandthema van leeftocht VSKO. Zie: www.dpbbrugge.be/schoolpastoraal. Rubriek: gebed van de week. 1b Enkele gebeden om te gebruiken met kinderen in de klas of tijdens een celebraties bij het nieuwe jaar 2012.

2. Aanzetten voor een gebedsmoment, een celebratie. We bieden bewust GEEN totaal uitgewerkte viering aan. We bieden wel teksten, ideeën, … aan die school kan gebruiken als aanzet om een schooleigen verdichtend moment mee samen te stellen. 2a Nieuw begin in de Bijbel: tot drie keer toe! 2b Waar is het geluk? De drie wijzen, door Godfried Bomans. 2c Filosoferen met kleuters en kinderen over ‘geluk’ en ‘tijd’: vijf aanzetten. 2d Gelukssymbolen in alle culturen en religies. 2e Christoffel, beschermheilige van mensen onderweg! 2f Een lied over geluk

3. Teksten (rond geluk) te gebruiken op een eerste personeelsvergadering in de maand januari.

4. Tip: sociale stage op de lagere school…

1. Bidden met kinderen bij een nieuw burgerlijk jaar… God, onze Vader, ga voor ons uit in het nieuwe jaar om ons de juiste weg te wijzen. Ga naast ons in het nieuwe jaar om ons te beschermen tegen de gevaren van links en rechts. Ga achter ons in het nieuwe jaar om ons te verdedigen tegen boze mensen. Sta onder ons in het nieuwe jaar om ons op te vangen als we vallen. Wees in ons in het nieuwe jaar om ons te troosten als we treurig zijn. Wees boven ons het ganse jaar 2012 om ons te zegenen. naar een gebed van de H. Patrick

Goede God, bij het begin van dit nieuwe jaar heeft iedereen goede voornemens: papa gaat wat meer fietsen, mama wil gezonder eten, oma wil Engels leren… Ik vind het bijzonder, God, dat ieder van ons altijd opnieuw verlangt het beste van zichzelf te geven. Amen.* Goede God, wij noemen Jou Vader. Vader van alle mensen, waar ook ter wereld. Geef dat in dit nieuwe jaar de mensen elkaar elke dag een stukje liever zien. Geef dat wij mogen erkennen dat we allen broers en zussen zijn van elkaar. Zo wordt het een jaar met heel veel warmte en licht voor iedereen. Amen. aanbod DPB-Brugge basisonderwijs januari 2011 VEEL GELUK

2

Dag Jezus, ik stuur een nieuwjaarskaart naar alle mensen die op deze wereld wonen. Ik wens iedereen heel veel geluk, veel liefde, veel plezier… Nooit meer ruzie of oorlog in het nieuwe jaar. Amen.*

Lieve Jezus, als ik een stuk taart mag nemen, kies ik liefst het grootste. Als we in de klas een spel mogen kiezen, kies ik liefst als eerste. Help me in het nieuwe jaar rekening te houden met mijn vriendjes en niet altijd het beste voor mijzelf te houden. Amen.*

Lieve Jezus, ook in dit nieuwe jaar 2012 moet ik keuzes maken. Ik vind dat niet gemakkelijk. Als ik kies voor het één, kan ik misschien niet meer kiezen voor het ander. Help mij om in het jaar 2012 gelukkig te zijn met de keuzes die ik maak. En als ik al eens een keer een verkeerde keuze maak, weet ik dat ik het de volgende keer anders zal doen.*

Lieve God, kiezen moet ik alle dagen van 2012 doen: Wat wil ik op mijn boterham? Met wie ga ik vandaag spelen? Hoe ga ik mij gedragen in de turnles? Help mij te ontdekken wat goed is voor mij. Maar help mij ook, om in mijn keuzes, de anderen te respecteren. Amen.* *Naar: week na week, een kalender van het kerkelijk jaar vol gebeden, Averbode.

3

aanbod DPB-Brugge basisonderwijs januari 2011 VEEL GELUK

Als je een dag ziek bent of verdrietig in 2012 wanhoop niet, want het gaat voorbij. Als je je een moment eenzaam voelt of alleen in 2012 wanhoop niet, want het duurt niet eeuwig. Op een dag op een uur is het voorbij en dan leef je weer dan is de vrolijkheid weer terug dan voel je hoe opnieuw de blijdschap in iedereen weerspiegelt. Dan weet je dit is het echte geluk; heerlijk om te leven!

Op Youtube: http://www.youtube.com/watch?v=dBRp9nBw6PI&feature=related kan je een leuk, mooi en eenvoudig lied vinden. Het laat zich schitterend invoegen bij een klascelebratie waarin we bij aanvang van een nieuw kalender jaar danken om zoveel wat ons ‘om niet’ (zomaar) gegeven is. De tekst komt in beeld, mooie afbeeldingen en samen zing je zo mee. "Dank U wel" Dank U wel voor de sterren en de maan dank u wel voor het groeien van het graan dank u wel voor de dieren in de wei dank u wel dat U steeds weer zorgt voor mij (herhaling couplet door kinderen) Dank U wel voor de bloemen in het gras dank u wel voor de vissen in de plas dank u wel voor de bossen en de hei dank u wel dat U steeds weer zorgt voor mij (herhaling couplet door kinderen) Dank U wel voor de wolken en de wind dank u wel voor elk mens, voor ieder kind dank u wel want U bent zo heel dichtbij dank u wel dat U steeds weer zorgt voor mij http://www.youtube.com/watch?v=dBRp9nBw6PI&feature=related


4

2. Aanzetten voor een gebedsmoment, een celebratie. 2a. Nieuw begin in de Bijbel: tot drie keer toe! In de Kerstnacht wordt uit het evangelie van Lucas het geboorteverhaal van Jezus verteld. In het begin van het evangelie van Matteüs lezen we over het bezoek van de drie Koningen. In het eerste hoofdstuk van Marcus lezen we over de doop van de volwassen Jezus en in het Evangelie van Johannes maakt Jezus zijn start met zijn eerste teken op de bruiloft van Kana. In de maand januari horen we in de weekendliturgie feitelijk drie keer een begin, drie keer wordt openbaar wie Jezus is voor ons en iedereen.... Wat belet je om deze verhalen in januari aan je kinderen op de klasvloer te vertellen of voor te lezen uit de kinderbijbel! Maak het openbaar, laten we het vieren, tot drie keer toe: Jezus is geboren voor ons allemaal! Drie Koningen

Het eerste feest van Epifanie (het betekent: Openbaring) is het feest van Drie Koningen. (Mt 2, 1-12). De drie wijzen verbeelden dit uitstekend. Ze zijn van verschillende leeftijden, verschillende huidskleuren en vertegenwoordigen daarmee de hele wereld. Iedereen is welkom bij Jezus! Doop in de Jordaan

De zondag na het feest van Drie Koningen, treedt aan het licht wie er uit dat kleine kerstkindje is gegroeid. Een volwassen man, die zich laat dopen door Johannes (de Doper) in de rivier de Jordaan. (Mc 1, 1-11) Er daalt een duif uit de hemel (teken van de Gods geest) en er klinkt een stem uit de hoge: “Jij bent mijn zoon, mijn meest geliefde, in jou is mijn welbehagen.” De hoorders van het Evangelie weten het meteen al na de aanhef, de allereerste zin van het Evangelie van Marcus: Aankondiging van Jezus Christus. Om deze Jezus kunnen we niet heen. Gods Geest rust op Hem. Hij is de langverwachte Christus, de gezalfde. De langverwachte Messias. Gekomen tot redding van velen... Bruiloft te Kana

Op de derde zondag van de feesten van Epifanie leest de kerk het verhaal van de bruiloft te Kana. (Joh 2, 1-11) Het verhaal van het feest wat al dreigde te eindigen voor het goed was begonnen, omdat de wijn al op was.... Maria en Jezus met zijn kersverse leerlingen zijn op dit feest aanwezig. De leerlingen moeten weten wie hun meester eigenlijk is. Dus Jezus steekt de handen uit de mouwen en water verandert in wijn, want zo staat er in vers 11: “Dit is het begin dat Jezus maakt met zijn tekenen te Kana in Galilea, zo laat hij zijn glorie verschijnen en komen zijn leerlingen tot geloof in Hem.” Illustraties van Anne Westerduin in haar schitterende kinderbijbel: ‘Het begon met licht’.

5


2b Waar is het geluk? DE DRIE WIJZEN door Godfried Bomans

Lang geleden leefde er eens een zeer rijk man. Hij had alles, waaraan hij maar denken kon en daarom dacht hij ook weinig. Elke dag lag hij op het balkon van zijn huis en keek tevreden omlaag naar wat hij bezat. Hij had een beeldschone vrouw, die hem innig liefhad en zij verwachtte haar eerste kind. Telkens als zij in de tuin wandelde, zag zij naar boven en glimlachte hem toe. Dan knikte hij terug en dacht: 'Die is van mij.' Hij keek naar de kudden, die graasden in de dalen rond zijn huis, en naar zijn schuren, die vol waren met vijgen, dadels en citroenen. En weer dacht hij: 'Dat is allemaal van mij.' En hij keek naar de ossenwagens, die zwaar beladen met druiven langzaam tegen de heuvel reden, waarop zij stonden; en weer dacht hij: 'Ook dit behoort mij toe.' Op een avond lag hij op zijn rug naar de hemel te kijken, toen een bijzonder grote ster hem trof. Deze stond diep aan de horizon, maar toch glansde hij helderder dan de andere sterren. De rijke man ging rechtop zitten en voor het eerst sinds jaren kreeg hij een nieuwe gedachte. Hij belde zijn bediende en sprak: 'Haal de wijsgeer. Ik heb een nieuwe gedachte.' De knecht ijlde vol vreugde heen om de wijsgeer te halen, die bij zijn heer in dienst was. Deze had drie jaar niets te doen gehad, want zo lang was het al geleden dat hem het laatst een vraag gesteld was en daar had hij niet eens het antwoord op geweten. Toch sliep hij in de kamer ernaast om direct bij de hand te zijn en hij trad dan ook terstond aan de divan van zijn meester. 'Gij hebt mij geroepen?' 'Zeker. Ik heb een nieuwe gedachte.' De wijsgeer wreef zich in de handen. 'Het is deze. Niet alles is van mij.' De wijsgeer keek verbaasd om zich heen, want zo ver het oog reikte, behoorde het land aan zijn heer. 'Domkop', sprak deze, 'kijk naar boven'. Want de ster was inmiddels gerezen en stond nu recht boven hun hoofd. 'Dat is geen ster', antwoordde de wijsgeer, 'het is een komeet. En kometen brengen geluk.' 'Goed. En nu is mijn vraag: wat is geluk?' Nu had de wijsgeer over deze vraag veel nagedacht, want zijn kamertje was klein en hij kreeg slechts te eten wat zijn meester hem overliet. Hij had gevonden dat het geluk woonde in de kamer ernaast, maar dat dorst hij niet te zeggen. Hij zweeg dus en keek naar de vrouw in de tuin, want ongetrouwd was hij ook. 'Je weet het niet', zei de rijke man. 'Ik weet alleen', antwoordde de wijsgeer, 'dat u gelukkig bent'. 'Dat noemt zich een wijsgeer', sprak de rijke man schamper, 'en hij weet niet eens, dat aan het geluk niets ontbreken mag. De sterren zijn van mij. Ze staan onbeweeglijk boven mijn hoofd en ze behoren mij toe. Ik kan erop rekenen. Maar een komeet beweegt. Morgen behoort hij een ander. Welnu, geluk is volmaakt. Ontbreekt er iets aan, dan is het geen geluk. Ik ben dus niet gelukkig en dat is mijn nieuwste gedachte.' De wijsgeer wist hier geen antwoord op, want de rijke man was zuinig en had niet de beste wijsgeer genomen. 'Haal drie andere wijsgeren', sprak de rijke man, 'want als mijn zoon geboren wordt, moet hij weten dat hij volmaakt gelukkig is.' Nu waren er die dag juist drie wijzen in de stad gekomen. De rijke man liet hen ieder een zak dadels brengen. De wijzen deelden de dadels aan de armen uit, maar behielden de zakken, want die konden hun nog van pas komen. 'Ik wil helemaal gelukkig zijn', zei de rijke man. De wijzen knikten, want dit was hun bekend. 'Wie van jullie is de wijste?' vroeg de rijke man. 'Het wijst is hij, die het minst meent te weten.' 'Wie van jullie weet dan het minst?' De drie wijzen traden tegelijk naar voren. aanbod DPB-Brugge basisonderwijs januari 2011 VEEL GELUK

6

'Zo komen we niet verder', sprak de rijke man, 'laat de twee anderen wachten in de kamer hiernaast, de derde blijft.' De twee bogen en gingen heen. De rijke man sprak nu tot de wijze, die overbleef: 'Hoe kan ik het geluk vinden?' 'Door er niet naar te zoeken', antwoordde de wijze. De man dacht hierover na, maar begrijpen deed hij het niet. 'Wat is dan het geluk?' vroeg hij. 'Het geluk', antwoordde de wijze, 'is een toegift op iets anders.' 'Kan ik het herkennen?' 'Wij herkennen het, als het voorbij is.' 'Hier heb ik helemaal niets aan', antwoordde de rijke man, 'ga heen en roep de tweede.' De eerste wijze boog en de tweede trad binnen. 'Hoe kan ik gelukkig worden?' vroeg de rijke man. 'Door niets te verwachten', antwoordde de wijze. 'Zijt gij gelukkig?' 'Als ik dat wist, zou ik het niet meer zijn.' 'Waar is het geluk?' 'Het geluk is daar, waar men niet is.' 'Zeer diepzinnig', sprak de rijke man, 'maar ik ben niets verder gekomen. Ga heen en roep de derde.' De tweede wijze boog en de derde trad binnen. 'Wie vindt het geluk?' vroeg de rijke man. 'Die het niet nodig heeft', antwoordde de wijze. 'Wat ben ik, als al mijn wensen vervuld zijn?' 'Een man zonder verlangens.' 'Is dat het geluk?' 'Nee. Het is de verzadiging.' 'Buitengewoon', sprak de rijke man, 'en ga nu heen.' En ook de derde wijze boog en ging. De rijke man dacht over alles wat hij gehoord had nog enkele ogenblikken na, want hij had ervoor betaald en de dadels waren dat jaar schaars. Toen ging hij naar buiten om in de frisse lucht te zijn. En voor zijn deur vond hij de drie wijzen. Zij zaten op de stoep en hielden hun linnen zakken wijd geopend voor zich. De voorbijgangers wierpen er geld in en toen er genoeg was om die dag geen honger te hebben, stonden zij op en kochten wat dadels. De rijke man keek toe, hoe zij die aten en zei: 'Het is een zachte avond. Ik zou graag nog wat bij u zijn.' 'Eet dan met ons mee', antwoordden de wijzen. De rijke man zette zich tussen hen in en deelde hun maal. Er woei een zoele wind en boven zijn hoofd schitterden duizenden sterren. Zij bewogen niet en ook die ene ster stond onbeweeglijk. Dit vervulde de rijke man met grote vreugde. 'Ik ben nu bijna gelukkig', zei hij, 'maar nog niet helemaal. Dadelijk gaat hij weer bewegen. Kunt gij niet hier blijven? Dan zou ik het volledig zijn.' De drie wijzen zwegen, alsof zij nog op iets wachtten. 'Ik begrijp u', vervolgde de rijke man, 'ik zal u ieder wat schenken.' 'Wij hebben niets nodig', antwoordden de wijzen. 'Ik weet het', zei de rijke man, 'dat geeft ge toch maar aan de armen. Het zal een geschenk zijn, alleen voor u bestemd.' Hij klapte in zijn handen en sprak tot zijn bediende: 'Breng drie geschenken hier, maar het moet iets bijzonders zijn.' De bediende bracht nu drie pakjes en ieder van de drie wijzen kreeg het zijne. Zij maakten het niet open en toch glansden hun ogen van vreugde. 'Omdat ge juist dit gegeven hebt', sprak de oudste van hen, die ook donkerder was, 'moogt ge met ons mee. Want juist hierop hebben we gewacht.' Het gezicht van de rijke betrok. 'Mee?' riep hij, 'jullie blijven toch hier!' 'Dat kan niet.' 7


'Waarom?' 'Omdat ook wij onder die ster willen zijn. Hij staat nu stil en daarom rusten wij. Maar zodra hij beweegt, gaan we weer verder. Reis met ons mee.' 'Achter een ster aanlopen?' riep de rijke man, 'en huis en hof verlaten?' 'Dat hebben wij ook gedaan', antwoordde een van de drie, 'en wij hadden meer dan u.' 'Nooit.' 'Denk na', sprak de wijze dringend, 'want uw wens is bijna vervuld.' Maar de rijke man ging naar binnen en sloeg de deur achter zich in het slot. Voor hij naar bed ging, toefde hij nog even voor het raam en keek naar boven. De ster was weg. 'Wat heb je die mensen gegeven?' vroeg hij zijn bediende. De man stond eerbiedig op. 'Een klomp goud', antwoordde hij, 'een doos met wierook en een zeldzame specerij, die mirre heet.' Diep beneden in het huis klonk het schreien van een kind. 'Wat is dat?' 'Een zoon. Uw eerstgeborene.' De rijke man huiverde. Want de nacht was koel geworden. uit: Het hele jaar rond … van Sinterklaas tot Sintemaarten


8

2c1 Wat is geluk? (kleuters) Suggestie: het boek ‘Klein mannetje vindt het geluk’ van Max Velthuijs wordt voorgelezen.

ISBN: 978-90-5579-804-9, Uitgeverij: De Vier Windstreken Filosofische vragen Wat is geluk? Hoe kan je gelukkig worden? Welke dingen/mensen heb je nodig om gelukkig te kunnen zijn? Is iemand die lacht altijd gelukkig? Als je net niet gevallen bent, ben je dan gelukkig (of heb je geluk gehad)? Als je gevallen bent, kan je dan nog gelukkig zijn? Kan je huilen en toch nog gelukkig zijn? Waarom wensen de mensen elkaar ‘geluk’ toe? Kan je een jaar lang gelukkig zijn? Verwerkingsopdracht Teken jezelf toen je eens heel gelukkig was. Of teken een wereld waarin iedereen gelukkig is. 2c2 Wat is geluk? (1ste en 2ste graad) Gezamenlijk ervaringsmoment Suggestie: 1) Laat één of meerdere nieuwjaarsbrieven voorlezen en bespreek die kort. 2) Het boek ‘Klein mannetje vindt het geluk’ van Max Velthuijs wordt voorgelezen. Filosofische vragen Wat is geluk? Is er een verschil tussen geluk hebben en gelukkig zijn? Kan je geluk hebben en toch niet gelukkig zijn? Kan iemand die veel pech heeft toch gelukkig zijn? Waar komt geluk vandaan? Kan je geluk ‘kopen’? Kan je droevig en gelukkig zijn? Zou je plezier kunnen hebben en toch niet gelukkig kunnen zijn? Moet je weten wat ongelukkig zijn is om te kunnen weten wat gelukkig zijn is? Als je iemand geluk wenst, wordt die dan ook gelukkig? Verwerkingsopdracht Creatief schrijven: Stel een persoonlijke menukaart op om gelukkig te worden. Vergelijk deze menu- kaarten en bespreek ze in de klas.

9


2c3 Wat is tijd? (3de graad) Gezamenlijk ervaringsmoment Het verhaal ‘De tijdmachine en olifant’ uit ‘Haas vertelt’ van Max Velthuijs wordt voorgelezen.

Olifant krijgt van Krokodil een tijdmachine voor zijn verjaardag. En Olifant vindt het maar wat leuk, want nu kan hij de tijd meten. Totdat hij beseft dat de tijd onverbiddelijk doortikt, en dat hij dus steeds een dagje ouder wordt. Gelukkig kan Krokodil hem ervan overtuigen dat het allemaal zo erg niet is. Filosofische vragen Wat is tijd? Heeft de tijd altijd bestaan? Kun je de tijd stoppen? Komt er ooit een einde aan de tijd? Als er geen mensen zouden bestaan, zou er dan tijd bestaan? Kun je te laat komen als er geen tijd zou bestaan? Stel je eens voor dat de tijd dubbel zo snel zou gaan, zou je dat dan merken? Kan je iemand tijd toewensen? Als een jaar maar half zo lang zou duren, zou je dan ouder zijn? Zou de wereld kunnen bestaan zonder tijd? Verwerkingsopdracht Probeer je in de tijd te verplaatsen. Speel in de klas tijdmachine en laat kinderen raden in welke periode van de geschiedenis zij zijn beland. 2c4 Gelukkig Nieuwjaar! Het hemd van de gelukkige. Er was eens een koning die al jarenlang ziek te bed lag. Hij zei: “De helft van mijn koninkrijk geef ik aan hem die mij weer beter maakt.” Toen kwamen alle wijzen uit het hele land bij elkaar en spraken erover hoe ze de koning weer beter zouden maken. Na lang beraad kwamen ze tot het volgende besluit: “We moeten voor de koning iemand zien te vinden die echt helemaal gelukkig is. Diens hemd moeten we aan de koning geven. Dan zal deze weer beter worden.” De koning vond dat een wijs besluit en gaf zijn dienaren de opdracht om overal in het land op zoek te gaan naar zo’n gelukkig mens. Eerst vonden ze iemand die heel rijk was. “Die kan zijn geluk niet op,” dachten de mensen. Maar ze wisten niet hoe ziek hij was en hoe weinig hij van zijn rijkdom kon genieten. Een ander was wel gezond maar bleek heel arm te zijn. En degene die rijk en gezond was had weer een nare vrouw. En bij een ander ging het weer niet goed met de kinderen. Allemaal hadden ze wel iets te klagen. Tegen het vallen van de avond bereikten ze een arme hut. De herder die er woonde zei juist bij zichzelf: “Goddank had ik vandaag weer genoeg te eten en kan ik nu gaan slapen. Wat zou ik me nog meer wensen.” De dienaren van de koning hadden zijn woorden gehoord en waren blij dat ze eindelijk een gelukkig mens hadden gevonden. Ze klopten bij de herder aan en vroegen hem naar zijn hemd. Maar de gelukkige was zo arm dat hij niet eens een hemd bezat. Leo Tolstoi aanbod DPB-Brugge basisonderwijs januari 2011 VEEL GELUK

10

Verwerkingsvragen: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Is de koning gelukkig? Hoe konden anderen de koning genezen? Waarom duurde het zo lang dat de dienaren een gelukkige vonden? Waar vinden ze uiteindelijk toch een gelukkig persoon? Waarom was die persoon helemaal gelukkig? Maar wat stelde de dienaren vast toen ze de hut binnengingen? Wat wil de verteller ons duidelijk maken met dit verhaal? Heb je geld nodig om gelukkig te zijn? Zou jij graag de koning van het verhaal zijn? Waarom wel, waarom niet? Zou jij graag de arme van het verhaal zijn?

2c5 Kikker Nieuwjaar

Kikker en zijn vriendjes gaan naar het Nieuwjaarsdiner bij Varkentje, want dat is traditie. Maar Kikker wil niet door de sneeuw lopen: dat vindt hij veel te koud. Gelukkig heeft Rat een slee. Als ze bij Varkentje aankomen, zit Varkentje in een stoel met een doek om haar poot. De lichtjes zijn nog niet opgehangen. En er is ook nog geen Nieuwjaarsdiner gekookt. Zesde deel* in de serie 'Kikker & Vriendjes', gebaseerd op de gelijknamige animatieserie van de KRO naar een idee van de in 2005 overleden schrijver/illustrator van Kikker, Max Velthuijs. Leuk verhaal waarin diverse thema's aan de orde komen, waaronder winter, tradities en Nieuwjaar. Weinig tekst; korte regels. Sfeervolle, kleurrijke illustraties in een kader, wat zorgt voor een overzichtelijke opmaak. Oblong prentenboek met aantrekkelijk omslag in felle kleuren. (Vanaf ca. 4 jaar. ISBN 9789025855819, uitgeverij Leopold.)

Verwerkingstip: het maken van een kalender. De website van Pinkelotje biedt een geweldig format om een kalender te maken. http://www.pinkelotje.nl/kalender/

11


2d Gelukssymbolen in alle culturen en religies

Akuaba - Afrika - Ghana De Akuaba (of Akaba of Akapa) is een gelukssymbool van het Ashanti-volk die levenin een gebied in Ghana. Kleine meisjes spelen ermee om hen te leren om met kinderen om te gaan maar ze worden vooral gebruikt bij kinderloze en zwangere vrouwen. Voor de eersten om de vruchtbaarheid te vergroten en voor zwangere vrouwen om zich te verzekeren van een prachtig gezond kind. De Akuaba moet volgens het geloof zo behandeld worden als ware het een eigen kind. Alleen dan is Akuaba tevreden en zal hij zorgen voor een zwangerschap én een gezond kind. Dus als je zwanger wilt worden, zwanger bent of iemand kent die graag een kind wil dan is een Akuaba onmisbaar.

Ankh - Midden Oosten - Egypte De ankh, het ankh-teken of het ankh-kruis is een van de bekendste oude Egyptische symbolen en vertegenwoordigt in de Egyptische mythologie het eeuwige leven. De Egyptische goden dragen dit op afbeeldingen als teken van hun onsterfelijk zijn, de sleutel van het eeuwig geluk; wanneer mensen het dragen wordt daarmee aangegeven dat zij deze wereld voor het hiernamaals hebben geruild. Het werd geacht hen bescherming te bieden tegen allerlei gevaren. De hiëroglief in deze vorm betekent 'leven'. Het ankh-kruis wordt ook wel gezien als een christelijk symbool (een kruis met een 'hangsel', het zogenaamde hangselkruis).

Boeddha - Azië U vindt Boeddhabeelden met een rustgevende uitstraling, vaak in meditatiezit, in tempels en thuis bij mensen. De beelden zijn dan omgeven met licht, kaarsen, wierook, bloemen en schaaltjes met offergaven. Behandel een Boeddhabeeld altijd netjes en met eerbied en respect. Plaats hem nooit opde grond. Zet hem met het gezicht naar de deur, zodat u hem ziet als u binnenkomt. 8 Mei is de Jaardag van Boeddha. Het is traditie op die dag een kaars voor hem te branden en dan mag u een speciale wens doen. Lachende Boeddha, ook wel "dikbuik Boeddha" genoemd: dit zijn Chinees boeddhistisch godenbeelden van rijkdom, voorspoed en geluk. Chinese naam: Pu-Tai-Ho-Shang. Een lachende Boeddha staat voor geluk, blijheid, succes, welvaart en voorspoed. Men gelooft dat het meer geluk brengt als je af en toe over de dikke buik van Boeddha wrijft.

Boze Oog - Midden Oosten - Turkije Nazar Boncugu, zo wordt het blauwe oog ook wel genoemd dat je niet alleen in alle Turkse souvenirshops ziet, maar ook bij veel Turken zelf. Het blauwe oog is de tegenhanger van het oog van Horus, het boze oog, en men gelooft dat het blauwe oog alle slechte energie van het boze oog absorbeert of zelfs terugstuurt naar degene die je dit ongeluk aan wou doen. Het beschermt je dus tegen het kwaad. Het geloof hierin gaat terug naar de tijd voor Christus. Zo kun je in het Oude Testament van de Bijbel al een verwijzing lezen naar het boze oog. Misschien kan het teruggevoerd worden naar geloven van de oude Egyptenaren of Samarianen. Vooral mensen rond de Middellandse Zee geloven in het boze oog, maar met name in Turkije vind je het beschermende blauwe oog, de nazar boncugu, zo veel terug in sieraden of sleutelhangers.


12

Eikeltje - Europa - Noorwegen De Noren geloven dat door het plaatsen van een eikeltje in het raamkozijn, een huis beschermd wordt tegen blikseminslag. Dat lijkt heden ten dage misschien een raar gebruik maar als je huis volledig uit droog hout bestaat denk je daar vast anders over!. Bij de keuze voor een eikeltje wordt in ieder geval gekeken naar hoe oud de eik is waar de eikels vanaf komen. De Noren waren én zijn ervan overtuigd dat hoe ouder een eik is, hoe beter deze bestand is en beschermd tegen blikseminslag. Door een eikel van de betreffende boom in huis te halen hoopt men een beetje bescherming van de eik te krijgen. Dus als je jezelf wilt beschermen tegen blikseminslag en eventuele andere kwade invloeden dan is de eikel jouw gelukssymbool.

Geluksengeltje - Europa/N-Amerika Geluksengeltjes of beschermengelen spelen in Europa en de V.S. maar ook in andere oudere culturen sinds lange tijd een belangrijke rol. Belangrijke religies voor het ontstaan van het christendom kenden al vormen van engelen en elfen die beschermen en helpen. In het oude Perzië had men al beschermengelen die men dezelfde functie toedichtte zoals wij dit nu nog doen; je hebt een engel die je je hele leven zal beschermen. In de moderne psychologie is men van mening dat we krachten aan beschermengelen toedichten als we voor iets gewaarschuwd worden door ons onderbewustzijn wat we niet kunnen verklaren. Wat ook de oorsprong is, het hebben van een schattig engeltje kan natuurlijk nooit kwaad. Het is altijd prettig om te weten dat er iemand is die op ons let en ons een beetje geluk en voorspoed brengt.

Klavertje vier - Europa/N-Amerika In Keltische culturen, vooral in Ierland, gelooft men al lang in het geluk dat een klavertje brengt. Tegenwoordig zien we zowel het klavertje drie (shamrock) als het klavertje vier als krachtige gelukssymbolen. Er zijn verschillende uitleggen voor het ontstaan van dit geloof. Eén van deze verhalen vindt zijn oorsprong in Wales. De dieren in dit gebied aten van de weiden vol met klavertjes. Zij werden daar lekker vet van en zorgden daarmee voor welvaart voor hun eigenaren. Een ander verhaal vertelt ons over druïden die voor hun toverdranken klavertjes vier gebruikten. Ook zeggen zij dat de vier blaadjes van de klaver staan voor de vier elementen van de alchemie; water, aarde, vuur en wind. De grondleggers van het katholicisme in Ierland zeiden op hun beurt dat het klavertje drie een voorstelling was de drie-eenheid van god, zijn zoon en de heilige geest. Het zeldzame klavertje vier voegde daar Gods zegen aan toe. Een uitleg die vooral alleenstaande reizende dames zal aanspreken is de uitleg dat door het plaatsen van een klavertjevier in de rechterschoen men tijdens de reis de man zal tegenkomen die men zal trouwen. Wat ook de juiste uitleg is van de betekenis is, met een klavertje vier ligt geluk zeker in het verschiet.

Dolfijn - Europa - Griekenland Veel mensen in het Middellandse zeegebied geloven in het geluk dat een dolfijn kan brengen. Je komt ze daar dan ook tegen op allerlei artikelen zoals amuletten, schilderijen en beeldjes. Ook oudere volken als de Maori's in Nieuw Zeeland en de Aboriginals geloofden al in de kracht van de Dolfijn. Men dacht dat de dolfijnen levenskracht bezitten en geluk brengen bij de zeereizen van deze volkeren. Tegenwoordig wordt de dolfijn vooral gezien als een intelligent wezen en als vriend van de mens.

Dubbel geluk - Azie - China Chinese mensen gebruiken graag tekens die een emotionele of psychologische betekenis hebben. Een item dat je vaak zult tegen komen in China is het teken voor "dubbel geluk". Het is de bedoeling dat 13


dit teken een dubbele dosis geluk met zich meebrengt. Het wordt vaak gebruikt bij bruiloften en het is in China een typisch bruiloftscadeau dat het nieuw gesloten huwelijk symboliseert. Er zijn verschillende verhalen over de herkomst van de betekenis van dit symbool. Eén verhaal gaat over een student die naar de hoofdstad reist om examens te doen. Hij wordt daar ziek en wordt geholpen door een kruidengenezer. Hij heeft een prachtige jonge dochter en zij worden verliefd. Als hij vertrekt om zijn examens te gaan maken geeft de dochter de student een couplet van een gedicht. De student doet examen en haalt de hoogst mogelijke scores. Daarna ontmoet hij de keizer. De keizer en de student praten en de keizer vraagt de jonge man om een gedicht af te maken. Het couplet van het gedicht dat de student van zijn vriendin heeft gekregen vult het gedicht perfect aan. De jonge man krijgt daarom een hoge positie bij de overheid en het stel kan een trouwen. Om hun geluk te tonen aan de buitenwereld maken zij een muurschildering waarop twee keer het gelukssymbool te zien is. Een andere uitleg van het symbool is dat het teken twee mensen, een bruid en een bruidegom, symboliseert die elkaars hand vasthouden. Het dubbel gelukssymbool is daarom ook het perfecte cadeau voor pasgetrouwde stellen maar brengt ook geluk aan iedereen die het draagt of ermee in contact komt.

Olifant - Azië Zowel de mensen uit India als uit China geloven dat de olifant geluk brengt. Als men een olifant plaatst op een plank of vlak bij een deuropening dan zal dit geluk brengen. Daarnaast geloven sommige mensen dat het aanraken van de slurf van de olifant geluk brengt bij zaken of op reis. De olifant heeft verschillende bronnen voor zijn geluk. Olifanten zijn groot, krachtig, intelligent en worden oud en zijn daardoor een symbool voor geluk geworden. De geboorte van Boeddha werd aangekondigd door een witte olifant en Ganesha is de god met een olifantenhoofd. Chinese boeddhisten geloven in een god die Guan Yin heet. Guan Yin gaat in het wit gekleed en rijdt op een olifant. Guan Yin helpt in tijden van nood en staat voor liefdadigheid en medelijden. Voor Chinezen staat het rijden op een olifant gelijk aan het gevoel van gelukkig zijn. Over de slurf van de olifant doen verschillende verhalen de rondte. Over één ding is men het eens. Als de olifant zijn slurf omhoog houdt stroomt het geluk naar binnen en als hij zijn slurf naar beneden houdt loopt het geluk eruit.

Oog van Horus - Midden Oosten - Egypte Het Oog van Horus is een veelvoorkomend symbool op graftomben en sarcofagen uit het oude Egypte. Over de herkomst van het Oog van Horus bestaan twee verhalen. Een vertelt over Horus die de zoon was van de Egyptische koning Osiris. Horus had ruzie met zijn broer over de troonopvolging. Horus verloor tijdens deze ruzie zijn oog. De goden hielpen Horus omdat hij de rechtmatige troonopvolger was. De rest van zijn leven werd Horus begeleid door de slangenkoning Uraeus die zijn oogwond bedekte. Een ander verhaal is wat minder kleurrijk en gaat ervan uit dat het oog, een oog is van een valk. Ook de valk is een belangrijk figuur voor de oude Egyptenaren. Ongeacht de herkomst wordt het symbool nog altijd beschouwd als een belangrijke beschermer tegen het kwaad en is de bron van de vele andere ogen die nu voorkomen in het Midden Oosten en Turkije.

Fu - China Fu is het Chinese woord voor vleermuis, maar ook voor geluk. Beide worden op dezelfde manier uitgesproken wat er voor heeft gezorgd dat de vleermuis een gelukssymbool werd. Het symbool staat voor succes, macht en de kracht om goed van kwaad te onderscheiden. Verder staan vleermuizen symbool voor de opvatting van geluk: gezondheid, rijkdom, een lang leven en een zachte dood. Als een vleermuis in vijfvoud wordt afgebeeld staat het symbool voor de vijf aardse gelukzaligheden: lang leven, rijkdom, gezondheid, deugdzaamheid en een natuurlijke dood. Als je in China een cadeautje krijgt, kan er een kaartje aan zitten waar twee vleermuizen op staan. Het woord fu (vleermuis) aanbod DPB-Brugge basisonderwijs januari 2011 VEEL GELUK

14

betekent dan ook succes. Bovenste symbool is een geabstraheerde versie van de vleermuis en onder is het karakter voor geluk dat dus ook Fu heet.

Handje van Hamsa - Midden Oosten Er zijn hele veel verschillende vormen van handen maar de meesten hebben gemeen dat ze het geluk symboliseren. Je hebt Fatima's hand ofwel de Hamsa hand en ook een uitvoering waarop de lijnen van de handpalmen te volgen zijn en die ieder aangeduid worden met een astrologisch symbool. In het oude Babylon werd de hand toegedacht aan de godin Venus en door de moslims aan Fatima. De joden noemen het de Hamsa hand maar hamsa betekent eigenlijk niet veel anders dan 'vijf'. De betekenis van het symbool is niet zo moeilijk, een open hand is sowieso een universeel teken voor vrede omdat er niets in verborgen zit. De bedoelingen zijn rein. Ook is het het gebaar van bescherming en afweren. Sommigen geloven ook dat als je dit amulet draagt je het geluk in je hand kunt dragen. Als amulet wordt het ook ingezet tegen geestelijke aanvallen. De hand met de alziende oog staat voor de hand van god. In het verleden werden handen verborgen voor als teken van onderwerping maar dit symbool vertelde juist dat God ingreep. Ook de Hindoes kennen een handsymbool: het embleem van de Jain religie symboliseert de doctrine van de Ahimsa, ofwel geweldloosheid. Het wiel in het midden van de palm is het wiel van Samsara. Het woord in het midden betekent stop. Samen representeren ze het stoppen van de cirkel van reïncarnatie door het practiseren van Jaïnistische ascese en het stoppen van het deren van elk levend wezen.

Hoefijzer - VS / Europa Het hoefijzer staat voor bescherming en geluk. Je ziet heel vaak hoefijzers gespijkerd boven deuren en aan masten van schepen. Bij kleine kinderen werd een hoefijzer in de wieg gelegd om ziekten en boze geesten buiten de deur te houden. Veel hoefsmeden bevestigen de hoefijzers vandaag de dag nog steeds met 7 (het geluksgetal) hoefnagels. Hang altijd de hoefijzers aan de muur met de opening naar boven als een letter U want anders valt het geluk er uit. Over de gehele wereld worden hoefijzers gezien als eeuwenoud symbool voor geluk.

Jade – China Het zachte groene licht van jade schenkt vredigheid, harmonie, wijsheid van het hart, gerechtigheid en bescheidenheid. Jade ontspant het hart en brengt het tot rust. De steen staat ook bekend als droomsteen, hij zet aan tot dromen en tot de juiste interpretatie van de droominhoud. Jade helpt om tot de kern van een probleem door te dringen en geeft inzicht in verborgen waarheden. Werkt genezend op milt, lever, darmen en helpt bij geelzucht. Jadestenen zijn ideale zwangerschap- en bevallingsstenen, ook vanwege hun bloedstollend effect. Jade is de steen van vrede en wijsheid.

Kokopelli - Verenigde Staten Deze afbeelding stamt uit de Amerikaanse - Indiaanse cultuur. Het is een afbeelding van de Indiaanse god Kokopelli. Hij is het symbool van de vruchtbaarheid, plezier, goed geluk en gezondheid. Op z'n rug draagt hij een zak met zaden en speelt al dansend op zijn fluit. De eerste tekeningen die van hem zijn gevonden zijn meer dan 3000 jaar oud. Kokopelli komt bijna over de hele westkant van Noord en Zuid - Amerika voor. Bij stammen in Canada tot in Peru. Het vaakst zul je hem terugvinden bij de indianen in het zuidwesten van Noord - Amerika. Kokopelli reisde van dorp naar dorp. De winter veranderde in de lente; hij liet sneeuw smelten en liet het regenen voor een succesvolle oogst. Zijn fluitspelen symboliseerde de overgang van winter naar lente. Men zegt dat Kokopelli's fluit gehoord kan worden in de warme lentewind. Ook werd Kokopelli gezien als de bron van conceptie. In de legende gaan mensen ‘s nachts dansen en zingen als zij Kokopelli op 15


zijn fluit hoorde spelen. De volgende morgen waren alle vruchtbare vrouwen zwanger. In alle verhalen van de verschillende stammen wordt Kokopelli gezien als de bron van muziek en dans. Hij brengt vreugde in zijn omgeving.

Lieveheersbeestje - Europa en Verenigde Staten Als geen ander insect worden de lieveheersbeestjes door de mens als 'brengers van mooi weer' in bescherming genomen, wat in een groot aantal volksnamen tot uitdrukking komt: onzelieveheersbeestjes, Kapoentjes, Engeltjes, Bonte koetjes, Gelukskevers, Hemelkoetjes, Heiligenkevers, Kogelkevers, Mariakevers, Mariapaarden, Zonnekevers.

Lang leven - China - Symbool voor lang leven Op Chinese tapijten en op muurschilderingen kom je vaak een teken tegen dat staat voor een lang leven. Als men het draagt is het vaak gemaakt van jade en wordt vergezeld door vijf vleermuizen. Degene die het symbool gebruikt of draagt zal veel geluk krijgen en vooral een lang leven.

Maneki Neko - Japan De herkomst van de betekenis van de Maneki Neko is de volgende. Er was eens een kat die woonde in een klooster. Het was een arm klooster, de monniken hadden nauwelijks te eten. Maar toch deelden ze hun schaarse voedsel met de kat. Op een dag kwamen er in de stromende regen een paar rijke samoerai voorbij. De kat wenkte ze om binnen te komen en redde ze daarna van de dood door een blikseminslag te voorkomen. De samoerai waren zo dankbaar dat ze de monniken een grote som geld schonken. De kat en de monniken leefden daarna nog lang en gelukkig en de slimme, werkende kloosterkat werd een symbool voor gastvrijheid en geluk. Tegenwoordig zijn er zijn twee verschillende soorten Maneki Neko's. De eerste heeft haar linker voorpootje omhoog en de tweede haar rechter. De Japanse legende zegt dat degene wiens linkerpootje omhoog is, mensen wenkt om te komen. Dat kan visite zijn of in een winkel klanten. Degene met haar rechtervoorpootje omhoog zorgt voor geld of geluk. De oorsprong van deze legende is onbekend. Maar omdat de meeste Maneki Neko's met de linkervoorpoot omhoog zijn, moet dat de originele pose zijn. Alhoewel de zin in geld en geluk van de meeste mensen zorgt ervoor dat nu ook vele met de rechterpoot omhoog worden afgebeeld. Ook de hoogte van de poot heeft een betekenis. Hoe hoger de poot, hoe meer klanten of fortuin.

Varken - Duitsland Het spaarvarken is het symbool van het kapitaal dat het gemiddelde gezin in vroeger tijden bezat: een varken. Gekocht als biggetje, alles etende wat op het erf te vinden was (ja alles!) en als het varken groot was (gemest) dan werd het feestelijk (niet voor het varken) geslacht. De vergelijking met het spaarvarken en het geld dat er in zit is niet moeilijk te maken! Toch? In het zuidelijke deel van Duitsland wordt het spaarvarken nog steeds cadeau gedaan als Glücksschweinchen, vaak bij Oud en Nieuw. Ook een pasgeboren baby ontvangt een spaarvarkentje voor een lang, gelukkig en rijk leven.

Scarabee - Egypte De letterlijke betekenis van scarabee is 'tot leven komen'. De scarabee is de heilige kever uit het oude Egypte. De kever rolt een bolletje mest voor zich uit om zijn eitjes in te leggen. De Egyptenaren zagen in hem de kracht achter de dagelijkse cyclus van de opgaande en ondergaande zon. De kevers leken spontaan uit de mest te ontstaan, aangezien nog niet bekend was dat larven zich verpoppen en daarna een andere gedaante aannemen. Zo werd de scarabee in verband gebracht met vernieuwing, aanbod DPB-Brugge basisonderwijs januari 2011 VEEL GELUK

16

wederopstanding, onsterfelijkheid, potentie, voortplanting en wijsheid. De twee helften van de scarabee vertegenwoordigen onze linker- en rechterhersenhelft. De linker heeft te maken met het denken, de rechter met het gevoel. Wanneer we deze twee helften goed hebben ontwikkeld en ze in balans zijn, handelen we vanuit onszelf en onze eigen kracht.

Libelle Als een schepsel van wind staan zij voor veranderen. Als een schepsel van water vertegenwoordigen zij 'een droom'. Andere symbolische betekenissen die verband houden met de libelle zijn welvaart, kracht, moed, vrede, harmonie en zuiverheid.

Schildpad - Feng Shui Schildpadden worden binnen Feng Shui beschouwd als geluksbrengers. Ze zijn één van de vier heilige dieren binnen Feng Shui (draak, schildpad, eenhoorn en phoenix). Ook wordt gezegd dat schildpadden een lang leven symboliseren. Tijger - China De tijger wordt in de Chinese astrologie beschouwd als geluksbrenger. 2010 was het jaar van de tijger. Ook beschermt hij tegen bepaalde kwalen én tegen diefstal en brand.

Kikker - Verschillende culturen De kikker is het symbool van voorspoed, rijkdom, vriendschap en overvloed in vele culturen en een symbool van vruchtbaarheid in andere. Bij de Indianen draagt de kikker een stuk hout in zijn mond omdat de MojaveIndianen geloven dat hij vuur heeft gebracht voor de mensheid Bij de oude Romeinen was de kikker een mascotte die geluk bracht in je huis. De Aboriginals (Australië) geloven dat de kikker onweer en regen brengt en planten helpt om te groeien. Bij de oude Grieken en Egyptenaren symboliseert de kikker inspiratie en vruchtbaarheid. De kikkergodin Hekt beschermt pasgeboren baby's. Schoorsteenveger - Verenigd Koninkrijk Een schoorsteenveger is een teken van geluk en voorspoed. De legende over de schoorsteenveger luidt als volgt: op een mooie dag ging Koning George met zijn paard uit rijden. Plotseling sprong een hond tussen de Koninklijke stoet en beet richting het paard van Koning George. Het paard steigerde en tot afschuw van het publiek werd de koning bijna van zijn paard gegooid!. Op dat moment stapte een bijzondere figuur, gekleed in lompen op het gebeuren af, kalmeerde het paard zo had de schoorsteenveger de koning gered!

Dromenvanger - Noord Amerika Ook hier ligt een legende aan ten grondslag: een spin was rustig zijn web aan het spinnen bij grootmoeder Nokomis. Elke dag bekeek zij hoe de spin haar web spon. Op een dag kwam haar kleinzoon binnen, hij zag de spin en wilde hem met een schoen dood slaan. “Niet doen!”, fluisterde de oude vrouw? “Waarom niet, oma”, vroeg de kleine jongen. De vrouw glimlachte maar gaf geen antwoord. Toen de jongen weg ging bedankte de spin de vrouw voor het redden van zijn leven. In ruil voor het redden van mijn leven zal ik je een cadeau geven. Hij maakte een speciaal web voor de vrouw. Als de maan er op schijnt zal hij slechte dromen weghalen en alleen de goede dromen door de gaatjes naar binnen laten. Dat is mijn cadeau voor jou zei de spin. 17


Chinese munten - China Chinese munten worden aan elkaar worden gebonden met een rood touwtje of lint om de essentie van het geluk te krijgen. Gebruik altijd drie, zes, zeven of acht munten, in plaats van vier of vijfwant deze getallen worden beschouwd als zeer gunstig voor het geluk. Voeg de muntjes toe aan een huwelijkscadeau of een cadeau aan goede vrienden.

De Phoenix - China Een universeel symbool van de zon, wedergeboorte, opstanding en onsterfelijkheid. De vogel symboliseert het geluk van wensvervulling en brengt kansen, bekendheid en erkenning.

Yin en Yang - Oosten Yin en Yang zijn twee tegenpolen. Yin is het zwarte deel en yang het witte. Het staat voor dag en nacht, man en vrouw, kort en lang. Terwijl ze tegengesteld zijn kan de ene niet bestaan zonder de andere. Zonder dag geen nacht en zonder zwart geen wit. De energie van Yin en Yang zijn voortdurend in intereactie met elkaar en in het ultieme geval zijn ze in evenwicht met elkaar. Sleutel De sleutel tot het geluk. Men gelooft dat de gever gelukkig zal zijn in de liefde en bij geliefden staat het tot de sleutel tot elkaars hart.

Konijnenpootje Vaak worden konijnenpootjes als sleutelhanger verkocht. Volgens het bijgeloof moet men drie of vier keer over het pootje wrijven voor het begin van bijvoorbeeld een toneelstuk, een wedstrijd, een toespraak of wanneer men gaat gokken. De talisman zou op dit soort momenten dan geluk brengen. Visschub In Rusland en andere Oost-Europese landen denkt men dat het geluk brengt als je een visschub in je portemonnee stopt. Die zou er namelijk voor zorgen dat je nooit zonder geld komt te zitten. De precieze herkomst van dit gebruik is niet helemaal duidelijk, maar wellicht dat het iets te maken heeft met een rijke vangst. TIP: speel memory met deze GELUKSSYMBOLEN intro

De spelers proberen zoveel mogelijk paren van kaartjes met dezelfde afbeelding om te draaien. materiaal 24 (of een ander, even aantal) kaartjes, waarbij elk kaartje twee keer voorkomt (of waarbij steeds twee kaartjes een bij elkaar horend paar vormen) Bv.

+ kaartje met woorden ‘klavertje vier’ erop begin De kaartjes worden geschud en gedekt neergelegd. verloop Memory wordt gespeeld in de richting van de klok. In zijn beurt draait de speler een kaartje naar keuze open. Vervolgens draait hij een tweede kaartje open. Als de afbeeldingen op beide kaartjes gelijk zijn (of een bij elkaar horend paar vormen), dan neemt de speler de twee kaartjes en legt deze voor zich neer. Vervolgens is hij nog een keer aan de beurt, tot hij twee kaartjes heeft opengedraaid, die geen paar vormen. De twee openliggende kaartjes worden weer gedekt op hun plaats terug gelegd. Nu gaat de beurt naar de volgende speler. eind Het spel eindigt als alle kaartjes van het speelveld zijn genomen. De speler met de meeste paren wint. aanbod DPB-Brugge basisonderwijs januari 2011 VEEL GELUK

18

2e Christoffel - Katholiek geloof Christoffel, beschermheilige van mensen onderweg! Aan menige sleutelbos of in auto’s kan je hem vinden, een soort medaille die met een magneetje op het dashboard geplakt zit. Op deze medaille staat een man die Christus met een wereldbol in de hand, op zijn brede schouders door een woest stromende rivier naar de overkant draagt. Het is een afbeelding van de H. Christoffel, de beschermheilige van alle reizigers. In de middeleeuwen ontstond het geloof dat al wie opkeek naar een afbeelding van de H. Christoffel, die dag geen enkel gevaar liep. Zo ontstond de gewoonte om de heilige met het kind op zijn schouders af te beelden bij de uitgang van de kerken.

Twee boeken voor kinderen (vanaf 7 jaar) waarin het spannende verhaal van Christoffel verteld wordt: -Nico ter Linden en Hans Bayens, Christoffel de veerman (ISBN 90 242 2464 0) -Jean Richardson en Alice Englander, Hoe de reus zijn naam kreeg (ISBN 90 6238 523 0)

De legende van het verhaal van Christoffel stamt uit de 5de eeuw: een reus, Reprobus uit het volk van de Cynocefalen, wil alleen de machtigste koning dienen. Als hij merkt dat de koning bang is voor de duivel, treedt hij bij de duivel in dienst. Maar de duivel vlucht op zijn beurt weg voor een kruisbeeld, dat langs de kant van de weg staat. Vanaf dat moment gaat Reprobus op zoek naar Christus, maar hij vindt Christus niet. Wel gelast een kluizenaar hem pelgrims over de rivier te dragen. Niemand maakt van zijn diensten gebruik, want de mensen zijn bang voor hem. Totdat een klein jongetje om zijn diensten vraagt. De reus kan het gewicht van het kind, dat bij elke stap zwaarder wordt nauwelijks tillen, maar hij brengt het jongetje veilig aan de overkant. Daar maakt de knaap zich bekend als Christus en voorspelt, als bewijs van de waarheid, dat aan de staf van de reus, de volgende morgen bladeren ontsproten zullen zijn. Christus doopt de reus in de rivier en hij krijgt de naam: Christophorus, dat Christus-drager betekent. Met zijn bloeiende staf bekeert hij in Samos 8000 mensen waaronder veel soldaten en uiteindelijk ook koning Dagus.

19


Verhaal van Christoffel, vereenvoudigde versie Tim Weijs, in School en Godsdienst 46 (1992) 2, 36-38)

Christoffel is een grote en sterke man. Hij loopt rond met zijn stevige handen, met zijn leeg gezicht en met een onvoldaan gevoel. Hij hoort nergens bij en kan zichzelf niet kwijt. Hij vindt een oplossing voor zijn verlangen om iets te betekenen. 'Ik wil in dienst treden van de machtigste man van de wereld. Dan weet ik waar ik bij hoor en waar ik voor dien.' Hij ziet het vaandel en het leger van de rode koning. Het is de koning van de macht, van het geld en van alles wat voor geld te kopen is. Christoffel meldt zich aan, wordt ingeschreven en loopt in het gelid achter het vaandel van de rode koning aan. Al snel merkt hij dat zijn koning niet de allermachtigste is. De koning is bang voor de man van het kwaad. Deze is ook heel sterk, want hij werkt met leugens en bedrog, met moord en brand en alle dingen van geweld. Bij deze machtige heer gaat Christoffel in dienst, want hij wil iets betekenen. Hij voegt zich bij de mensen achter het zwarte vaandel. Na enige tijd merkt Christoffel dat de man van het kwaad ook niet echt de baas is. De man van het zwarte vaandel is bang voor ieder straaltje licht en warmte. Daarom gaat Christoffel weg bij de volgelingen van het kwaad. Hij gaat op zoek naar het licht en de warmte. Nu krijgt Christoffel het pas echt moeilijk. Hij merkt dat het licht en de warmte geen vaandel en geen aanvoerder heeft. Waar moet hij toch zijn om in dienst te treden van de goedheid? Christoffel zit diep in de put. Alle hoop is weg. Hij zit in een diep zwart gat. Hij praat met iemand over zijn ellende. Deze persoon zegt hem: 'Volgens mijn mening heb je je heil teveel gezocht bij de grote heren en hun mooie vaandels. Het licht en de warmte zijn te vinden bij de gewone, eenvoudige mensen. Deze dingen heb ik geleerd van Jezus van Nazaret. Ga met je grote handen en je sterke benen naar de mensen en help hen - waar dat kan - om het leven door te komen. Daar ginds bij de rivier staan ze te wachten. Ze kunnen er niet over. Ze kunnen niet zwemmen, zijn bang om te verdrinken. Als ze bij de oversteek in het water vallen, worden ze ziek. Daar - tussen de mensen - woont het licht en de warmte.' Christoffel gaat naar de rivier en zet de wachtende mensen over. De mensen zijn blij want ze dachten: 'Dat redden we nooit met die rivier.' Ze danken Christoffel en ze noemen hem de veerman. Met forse slagen roeit hij heen en weer, van oever tot oever. Zijn sterke lijf komt hem goed van pas. De reizigers zijn blij met hem. De veerman Christoffel gelooft dat hij het antwoord gevonden heeft op al zijn zoeken. Hij is gelukkig en tevreden met zijn werk aan de rivier. Dat alles verandert als er eens midden in de nacht een kind aan de bel trekt bij het veerhuis. Met slaperige ogen maakt Christoffel de deur open. 'Ik wil naar de overkant', zegt het kind. Christoffel maakt grommelig wat opmerkingen over het late uur, een kind alleen in de nacht, zijn verstoorde nachtrust en nog zo wat. 'Ik wil dat je me over zet', zegt het kind. 'Goed', zegt Christoffel, 'maar ik maak de boot er niet voor los. Je bent niet zwaar, het water is laag en rustig. Ik draag je er wel even overheen.' Hij pakt zijn stok en zet het kind op zijn schouders. Als Christoffel met het kind op zijn schouders midden in de rivier is gekomen, begint het ineens te waaien en te stormen, en het water begint zienderogen te stijgen. Er komen heel hoge golven aanrollen. Christoffel heeft een beetje moeite om overeind te blijven. Het kind op zijn schouders wordt alsmaar zwaarder. Hij denkt: 'Ik ga door de knieën.' Dan kijkt hij schuin naar boven naar het kind en zegt: 'Het lijkt wel of ik heel de wereld op mijn schouders draag.' 'Dat is ook zo', roept het kind in zijn oor. Dan roept Christoffel in wanhoop: 'Deze last kan ik niet meer dragen, het is te zwaar, help, help, ik ga om!' Dat was de eerste keer van zijn leven dat de sterke Christoffel om hulp riep. In wanhoop kijkt hij weer naar het kind op zijn schouders. Hun ogen treffen elkaar. Christoffel ziet in de ogen van het kind de warmte en het licht waar hij heel zijn leven naar op zoek was. De kleine hand van het kind houdt zijn grote kop vast. Gelukkig maar, anders zou hij zeker verdronken zijn. Zo ploetert hij verder naar de overkant. Buiten adem komt Christoffel aan land, zet het kind van zijn schouders en leunt zwaar op zijn stok om wat uit te blazen. Als hij weer opkijkt, is het kind alweer weg. Tot zijn grote verbazing is zijn stok, een dor stuk hout, gaan bloeien. Een overvloed van prachtige groene bladeren spruit uit de stok. Christoffel zegt tegen zichzelf: 'Zo is het ook met mij gegaan. Ik was een dor stuk hout, maar door de hulp aan de reizigers en vooral door de ontmoeting met dit kind ben ik tot leven gekomen.' De bloeiende stok van Christoffel is doorgegroeid en een boom geworden om de mensen eraan te herinneren wat met Christoffel is gebeurd.


20

De legende van Christoffel In het land Kanaän leefde eens een man, Reprobus genaamd. Van bij zijn geboorte was hij erg groot en heel lelijk. Omdat zijn ouders vonden dat hij niet om aan te zien was kreeg hij van hen de naam Reprobus wat uitgestotene, verworpene betekent, hij die niet mag meedoen. Groot geworden kreeg hij de gestalte van een reus en was geweldig sterk. Maar hij werd door iedereen uitgelachen en beschimpt. Vaak zei hij bij zichzelf dat hij niet langer Reprobus wilde heten, hij wilde dat hij vrienden had . En hij besloot om dienaar te worden van de machtigste koning. Zo hoopte hij dat hij niet langer uitgestoten werd. De koning van zijn land wilde hem graag als dienaar hebben, want hij verzette het werk van vele arbeiders en in de oorlog was hij een machtig strijder. Reprobus had echter besloten alleen de grootste onder de koningen te dienen . Hij trok door vele rijken tot hij de koning gevonden had van wie de mensen zeiden dat hij de machtigste was. Deze koning zag de reusachtige man voor zijn troon verschijnen en nam hem met vreugde in dienst, want koningen kunnen sterke dienaren altijd goed gebruiken. Zo werkte Reprobus daar tot op een dag dat er 's avonds een feest gehouden werd in het paleis. Ook hij mocht er bij zijn. Nadat er veel gegeten en gedronken was, trad er een zanger op, die bij het spel van zijn luit een verhaal vertelde. Het was een spannende geschiedenis, waar iedereen stil naar zat te luisteren. Reprobus echter zag, dat de koning onder het verhaal soms een kruis sloeg en ook merkte hij dat de koning dat deed, elke keer als de verteller het over de duivel had. Was hij soms ergens bang voor? Toen het feest afgelopen was, ging hij naar de koning toe en vroeg hem waarom hij dit had gedaan. De koning wilde hierop geen antwoord geven. Reprobus echter zei, dat hij het wilde weten en dat hij de koning niet kon blijven dienen, wanneer hij hem dit niet vertellen wilde. Zo moest de koning wel bekennen, dat hij angst had voor de duivel en zich tegen hem wilde beschermen met het teken van het kruis. 'Dus de duivel is machtiger dan jij?' vroeg Reprobus. Ja, dat moest de koning wel toegeven. 'Dan kan ik je niet verder dienen', zei Reprobus, 'want ik wil aan de machtigste heerser mijn diensten aanbieden.' Zo zei hij de koning vaarwel en ging op zoek naar de duivel. Het duurde niet lang tot hij in een kaal verlaten gebied kwam. Er liep een bochtige weg tussen zandheuvels door en opeens stond een groep ridders voor hem, waarvan er één erg woest en afschrikwekkend uitzag. Deze kwam op hem toe en vroeg hem wat hij wilde. 'Ik zoek de heer Duivel', antwoordde Reprobus. 'Dan ben je aan het goede adres', antwoordde de ridder, 'want dat ben ik zelf. Wat wil je van me?' 'Ik wil de sterkste heer dienen', zei Reprobus,en ik begrijp dat jij de sterkste bent.' 'Zeker, zeker', grijnsde de ridder, 'kom maar met me mee.' Zo volgde Reprobus de duivel, maar kort daarop liepen zij beiden over een brede rechte weg toen de duivel aan de zijkant een kruis zag staan. Hij kromp ineen, boog van de weg af en klauterde met Reprobus over rotsen en kronkelpaden tot hij een stuk verderop de hoofdweg weer bereikte. 'Zeg eens', zei Reprobus, 'waarom maakte je die omweg? Had je ergens last van?' 'Ik, ergens last van, hoe kom je erbij', riep de duivel, maar terwijl ze doorliepen oogde hij wel naar links en naar rechts van de weg of er niet misschien weer zo'n kruis stond. 'Je was bang voor dat kruis', zei Reprobus, 'hoe komt dat?' Nu kon de duivel er niet meer omheen en moest toegeven dat het kruis het teken is van Christus en dat hij dat teken niet verdragen kon. 'Dan is Christus sterker dan jij', stelde Reprobus vast, 'en omdat ik de sterkste heer wil dienen, zeg ik je mijn dienst op. Ik ga Christus zoeken.' Bij het woord Christus trok de duivel een zuur gezicht, keek schichtig om zich heen en maakte dat hij weg kwam. Reprobus vervolgde zijn pad en moest nu lang zoeken tot hij bij een eenzame kluizenaar kwam. 'Die moet je kunnen helpen', hadden de mensen gezegd. De kluizenaar zag de machtige Reprobus aankomen. Hij opende de deur van zijn huisje en liet hem binnen. Diep bukkend ging hij door de deuropening en zette zich op wat stro dat er lag, met zijn rug tegen de wand van de hut. 'Wanneer je Christus wilt vinden, moet je wel veel vasten', zei de kluizenaar. 'Vasten?' antwoordde Reprobus verontrust, en hij ging rechtop zitten tegen de wand, dat het hutje kraakte, 'dat kan ik niet.' 'Ook moet je veel bidden', voegde de kluizenaar eraan toe. 'Van bidden heb ik nooit gehoord', zuchtte Reprobus, 'ik wil Christus dienen, ik wil wat doen!' Daarover moest de kluizenaar nadenken, maar na enige tijd beduidde hij hem, dat hij mee naar buiten moest komen. Daar wees hij met de hand op het dal, waar je in de verte de rivier kon horen bruisen. 'Daar beneden', zei hij, 'daar bevindt zich de rivier, waar vaak reizigers naar de overkant willen. Er is echter geen brug en het water stroomt zo wild, dat er al velen in zijn omgekomen. Je bent zo groot en sterk, dat je de mensen over zou kunnen dragen. Wanneer je dat lang genoeg doet, dan zal eens ook Christus onder de reizigers zijn. Zo zul je hem kunnen ontmoeten.' Dat leek Reprobus een goede raad te zijn. Hij liep de heuvel af naar de rivier. Die bruiste erg wild, maar hij was niet bang. Hij bouwde aan de oever een hut om in te wonen. Ook nam hij een sterke rechte staf als steun bij de overtocht en begon zo aan zijn taak. Vele jaren bracht hij reizigers over de rivier en ze kwamen altijd veilig aan de overzijde. Niets was hem teveel en hij nam dankbaar aan wat de mensen hem voor zijn diensten wilden geven. Als hij ongeduldig of teleurgesteld was, dat het zo lang duurde tot hij Christus ontmoeten mocht, troostte hem de kluizenaar en zei hem er mee door te gaan en vol te houden. En zo gebeurde het ten slotte na vele jaren, toen Reprobus uitrustte in zijn hut, dat hij buiten een kinderstem hoorde roepen: 'Kom naar buiten en zet me over!' Hij ging zijn hut uit, keek naar links en naar rechts maar zag niemand. Toen ging hij weer naar binnen. Weer echter klonk dezelfde stem die hem riep; maar weer vond hij niemand. Toen hij de stem voor de derde keer hoorde en weer gehoorzaam naar buiten ging om te zien wie het was die hem riep, zag hij een kind staan dat hem vroeg hem over de rivier te dragen. Reprobus zette het kind op zijn schouders, nam de staf en begon aan de overtocht. Maar toen hij het water inging, zwol de rivier aan, het water steeg hoger en hoger en het kind werd zo zwaar als lood . Hoe verder hij de rivier inliep hoe hoger het water steeg en hoe zwaarder het kind hem op de schouders drukte. Ja hij vreesde te moeten verdrinken toen hij door het midden van de rivier waadde. Toen hij in grote nood en met inspanning van al zijn kracht de andere oever had bereikt, zette hij het kind neer en zei tegen hem: 'Je hebt me in groot gevaar gebracht. Je was zo zwaar dat de hele wereld niet méér had kunnen wegen dan jij.' Het kind antwoordde: 'Daarover hoef je niet verwonderd te zijn, Reprobus; want je hebt niet alleen de wereld op je schouders gedragen, maar ook hem, die de wereld geschapen heeft. Weet nu, dat ik Christus ben, je koning, die je met dit werk dient. En omdat je mij hebt gedragen, zal je een nieuwe naam krijgen. Tot nu toe heette je Reprobus, wat "drager" betekent. Van nu af aan zul je Christophorus zeg maar Christoffel genoemd worden, wat "Christusdrager" betekent. Opdat je kunt zien, dat ik de waarheid spreek, vraag ik je, je staf te nemen en hem aan de overzijde bij je thuiskomst in de grond te zetten. Hij zal de volgende ochtend bladeren en vruchten dragen.' Na deze woorden verdween het kind voor zijn ogen. Christoffel echter ging terug door de rivier. Bij zijn hut aangekomen plantte hij zijn staf in de grond en toen hij de volgende ochtend opstond droeg hij bladeren en vruchten. Toen wist hij dat hij een dienaar van de grootste koning was geworden. www.kuleuven.be/thomas 21


De symboliek in het verhaal van Christoffel Het verhaal staat vol met symbolen. Daardoor bezit het een overdraagbare betekenis. Elk symbool kan immers anders concreet, ook naar vandaag toe, ingevuld worden. In die symbolen ligt menselijke en christelijke wijsheid van eeuwen opgeslagen.  













De grootste koning dienen. Het staat symbool voor het zoeken naar de kostbare parel, het nastreven van de hoogste waarde, het streven naar een zinvol leven dat de onrust van de mens bevredigt. Koning en duivel. Deze twee figuren staan symbool voor respectievelijk heerszucht en alle kwaad dat de menselijke ontplooiing dwarsboomt. "Het afscheid nemen van de koning en van de duivel is voor Christofoor een opbreken uit een niet meer dragende naar een nieuwe grond onder de voeten. Het is de Exodus van Christofoor" (De Liefde 1988, 81). Kruisbeeld. Het is het symbool van Gods verborgen aanwezigheid in deze wereld, tevens van zijn liefde tot het uiterste, tot de kruisdood. Het is het symbool van Christus' overwinnende kracht op 'overheersing' en alle vormen van kwaad. Wie in liefde mensen draagt, verdraagt, verder draagt, is zoals Jezus: Hij is een Christusdrager. Wie zijn kruis niet opneemt, kan Jezus' volgeling niet zijn (Mt 10,38). Kluizenaar. De kluizenaar staat symbool voor mensen die 'in God verzonken zijn'. Hij leeft van Gods woord en licht Gods woord toe. "Uw woord is een lamp voor mijn voeten, uw woord is een licht op mijn weg", bidt de psalmist tot God (Ps 119,105). Zij kunnen mensen begeleiden naar echte (christelijke) waarden: vasten, bidden, aalmoezen geven. "In het gebed geven wij gestalte aan onze omgang met God, met het geven van aalmoezen aan onze omgang met de naaste, met vasten aan onze omgang met onszelf" (Ter Linden 1993,23). In sommige versies en uitbeeldingen helpt de kluizenaar met zijn lantaarn Christoffel bij zijn overtochten over de rivier. Het valt op dat de wijze kluizenaar Christus niet aanwijst. "Hij zegt alleen waar Christofoor Hem mogelijk zou kunnen vinden. Want Christus is niet zo zomaar voor handen" (De Liefde 1988,91-92). Water/rivier. In de Christoffel legende is het bedreigende en vernietigende karakter van het water/de stroom symbool voor allerhande moeilijkheden en tal van drukkende lasten 'onderweg' om het reisdoel te bereiken. De mens moet echter de overtocht 'wagen'. Tevens is de rivier" een beeld van het leven, waar Christus middenin gedragen wil worden, waar Hij dwars doorheen gedragen wil worden. Met Christus op zijn schouders wordt het leven niet lichter" (Domek 1989, 107); weliswaar zal de mens het leven aandurven en aankunnen. Het dragen van (hulpbehoevende) mensen over het water, van de ene oever naar de andere, is 'verbinding', 'brug' willen zijn tussen mensen. In de doortocht door het water van de stroom mogen we ten slotte ook het symbool van het doopsel herkennen. In de rivier werd Christoffel 'Christus-drager', wordt hij in Christus gedoopt. In haar navertelling van de legende vermeldt M. van Raephorst uitdrukkelijk de doop van Christoffel. Veerman. Het zoeken, dat een samenvattend beeld voor het menselijke leven is, vormt in het begin van het verhaal het centrale motief. Geleidelijk komt een ander samenvattend beeld van de legende op de voorgrond: Christoffel als veerman, die mensen overzet, een brug vormt van de ene oever naar de andere. "Hij is niet slechts verantwoordelijk voor zichzelf, hij gaat ook aan het leven van anderen meedragen... Door te leren 'verbinding' te zijn, gaat de mens ook leren wat verbondenheid is" (De Liefde 1988, 129). Houten stok, staf. De houten stok (de staf van de pelgrim) is een steun voor Christoffel om zich in het gevecht met de natuurelementen (hier: het water) staande te kunnen houden. Een christen bidt met de psalmist: "Al moet ik door dalen van duisternis en dood, ik ben voor geen onheil bang, want U bent bij mij: uw knots (= wapen tegen wilde dieren) en uw staf (= daarmee roept men de schapen tot de orde), die vertroosten mij" (Ps 23,4). Tot driemaal toe riep de (kinder)stem. Tot driemaal toe hoorde Christoffel de stem van een kind. Het duurt soms lang vooraleer het tot een mens doordringt dat de diepere Stem in hem, God zelf, een mens roept. 'Ge-hoor-zamen' aan de Stem is dikwijls een lang proces. Een 'roeping' moet groeien. Ook de slapende knaap Samuël, die dienst deed in het heiligdom van de Heer, onder toezicht van de priester Eli, hoorde tot driemaal toe zijn naam roepen. In die aanbod DPB-Brugge basisonderwijs januari 2011 VEEL GELUK

22





dagen was een woord van God in het heiligdom een zeldzaamheid maar de lamp van God in het heiligdom was nog niet gedoofd, noteert het Boek Samuël (1 Sam 3,1-10). De bloeiende houten stok. De bloeiende houten stok aan het einde van het verhaal betekent dat wat dor en onvruchtbaar is, door Christus weer levend en vruchtbaar kan worden. De bloeiende stok is teken van hoop, van geloof in de verrijzenis. Op Goede Vrijdag wordt het kruishout in de kerk met een paars doek omhangen, in de paasnacht met een wit doek. "Waar Christus binnentreedt in een mensenbestaan, begint het dorre weer te bloeien en het dode ontwaakt tot nieuw leven... De lichaamskracht speelde in de tweede helft van het leven van Christofoor geen rol meer, omdat die plaats werd ingenomen door de geestelijke kracht" (Nigg 1987, 182). Naamsverandering. In het begin van het verhaal heet de reus 'Reprobus'; dit Latijnse woord betekent 'de uitgestotene, de vervloekte'. Na zijn ontmoeting met Jezus Christus en zijn doop krijgt hij de naam 'Christophorus' (Latijn), Christofoor (Christoffel in de volksmond). Van onmens (in sommige versies werd hij als een afschuwelijk iemand getekend) werd hij een echte mens. De naam 'Christoffel' heeft een dubbele betekenis: hij die Christus draagt én Christus die hem draagt (of: hij die door Christus gedragen wordt). Christofoor betekent hetzelfde als christen. Een naamsverandering duidt in de Bijbel bijna altijd op het ontvangen van een nieuwe roeping en zending. Denken we maar aan de naamsverandering van Abram in Abraham, van Simon in Petrus, van Saulus in Paulus, enzovoort. In andere legenden heet onze held in het begin niet Reprobus, maar wel Offerus (waarin men het Griekse woord 'phérein', dit is 'dragen', herkent). Offerus is een 'drager', iemand die ontzagwekkende lasten kon dragen en zich met al zijn krachten in dienst wilde stellen van de grootste koning.

Overgenomen uit: Bulckens J., Roebben B. red. Zin in leven. Godsdienstdidactiek voor het lager onderwijs Dl.1, Leuven 2001

Activiteiten bij het verhaal Gesprek met kinderen -Waar zie je in de maatschappij mensen die hulp kunnen gebruiken, mensen die dreigen weg te zinken in de sterke stroming van de maatschappij? -Waar zie je mensen die zijn als Christoffel, mensen die helpen dragen? -Welke mensen in jou omgeving zijn als Christoffel? -In welke situaties hebben zij zelf iemand zoals Christoffel nodig? -Waar zijn ze soms zelf als Christoffel? -Maak samen met hen een lijstje van vijf tot tien trefwoorden die blijven hangen op basis van de afbeeldingen en het verhaal Creatieve fase -Elk kind tekent, schildert, kopieert en kleurt… een Christoffel die mensen overzet. Of ze kunnen ook verder werken op de afdruk van de zelf gekozen afbeelding. -In kranten en tijdschriften wordt gezocht naar mensen die vandaag in ons land, in de wereld iemand nodig hebben om goed door het woelige water van onze maatschappij heen te komen. Als ze zo iemand afgebeeld vinden, knippen ze die uit en kleven hem/haar op de schouders van Christoffel. -Op een aantal Christoffel - beelden zie je dat het Christuskind de wereldbol draagt met een kruis er op. Bespreek met kinderen wat dit kan betekenen. -Schilder een grote wereldbol en schilder er die dingen op die Christus of God belangrijk vindt dat er gedragen wordt in de wereld. Tip voor kleuters -Laat kinderen met poppen en doeken en netten de draaghoudingen van de moeders imiteren. Laat hen vertellen wat ze een fijne manier van dragen vinden. Ook: welke manier van dragen zouden de baby’s fijn vinden? Waaraan zie je dat? www.kuleuven.be 23


2f een lied over geluk

Geluk, dat is een knuffel die altijd op jou past. Geluk is een kastanje je houdt hem stevig vast. Geluk dat is een touwtje en daaraan een ballon. Geluk is spelen in de sneeuw en zwemmen in de zon. Refrein:

Geluk, geluk, geluk! Dat is een fijn gevoel. Want het wiebelt in je benen en het kriebelt in je zij. Je voelt vlinders diep van binnen en je ogen staan heel blij! Weet jij wat ik bedoel... Dat is geluk! Geluk dat is een glimlach de juf die aardig doet. Geluk is dat ze zeggen: Oh, dat kan jij heel goed! Geluk dat is alleen zijn en spelen met de poes. Geluk is als het lekker ruikt naar warme appelmoes. Refrein:

Geluk dat is een vriendje met wie je heel fijn speelt. Geluk is iemand hebben die heel veel met je deelt. Geluk dat is iets geven zo maak je iemand blij. Geluk is als je samen bent iets fijns voor allebei. Refrein:

Bron: G. Brokerhof – Van der Waa/Van Amstel CD 24 kinderliedjesn Zitten of Opstaan, deel 2. Zie ook, Manna 5de klas


24

3. eerste personeelsvergadering in de maand januari : ‘de gelukkige leraar’

Wees kalm te midden van het lawaai en de haast en bedenk welk een vrede er in stilte kan heersen. Sta op goede voet met andere mensen zonder jezelf geweld aan te doen. Geniet zowel van wat je bereikt hebt als van je plannen. Blijf belangstelling hebben voor je eigen werk, hoe nederig dat ook moge zijn. Wees jezelf. Veins vooral geen genegenheid, maar wees evenmin cynisch over de liefde, want bij alle dorheid is zij eeuwig als het gras. Volg de loop der jaren met gratie, verlang niet naar een tijd die achter je ligt. Kweek geestkracht om bij een onverwachte tegenslag beschermd te zijn, maar verdriet jezelf niet met spookbeelden. Je bent een kind van het heelal, niet minder dan de bomen en de sterren, je hebt het recht om hier te zijn, en al is het misschien niet duidelijk, toch ontvouwt het heelal zich zoals het zich ontvouwt, en zo is het goed heb daarom vrede met God, hoe je ook denkt dat Hij moge zijn, hou vrede met je ziel, in de lawaaierige verwarring van het leven. Met al zijn klatergoud, somberheid en vervlogen dromen, is dit nog steeds een prachtige wereld. Wees voorzichtig. Streef naar geluk. Zoek het goede. Deze tekst dateert uit 1692 en werd gevonden in een kerk in Baltimore:

Zoek het goede doorheen de verschrikking van die dag. Zoek het positieve doorheen je gevoelens van onmacht en ongeloof. Laat het scenario van een nieuwe wereldbrand niet in je opflakkeren, laat niet het doemdenken wortel schieten in je binnenste. 25


Bewaar de vrede in je hart. Het is de enige weg ten leven. Probeer het gunstige in de ander voor ogen te houden, niet de haat voor wie zo'n barbaarse daad stelde, niet het wantrouwen tegenover wie vreemdeling is of ‘anders’. Beleef de tederheid tussen mensen, niet het harde, veroordelende roepen, maar het zachte nabij zijn in pijn en verdriet. Het is de enige weg ten leven. Zoek de liefde als een schat in de akker van je hart, om kilte te doorbreken, om te troosten en te helen. Het is een bron van leven om door te geven..., het is de enige weg ten leven. Laat een leidmotief in je leven zijn: goedheid, tederheid, vrede, gerechtigheid, liefde, het goede zoeken ondanks alles, het rijk van God hier op aarde, een nieuwe orde van gerechtigheid. En zeg het spontaan voort aan anderen, zodat zij het weer doorvertellen aan een derde het goede zoeken is de enige weg ten leven. naar Hilde Van Putten (na 11 september 2001 en na 11 maart 2004)

PROFIEL VAN DE GELUKKIGE MENS Gelukkige mensen vertonen enkele gemeenschappelijke kenmerken  Diep geluk vraagt levenservaring. Gelukkige mensen hebben alle gevoelens meegemaakt en een plaats gegeven. Ze beschikken over een grote veerkracht.  Ze zijn meestal ‘open’. Daarmee is niet bedoeld dat het babbelaars zijn. Het gaat om mensen die bij hun gevoelens kunnen komen, die weten wat ze voelen en het kunnen verwoorden. Ook ‘stille mensen’ kunnen verwoorden wat ze voelen.  Een gelukkig mens wil leren uit zijn fouten. Fouten worden niet op anderen afgeschoven, maar zijn een belangrijke stap in een groeiproces.  Gelukkige mensen weten wat ze kunnen, ook wat ze niet kunnen en zijn daarmee tevreden. Ze willen wel werken aan tekorten, maar eisen van zichzelf geen perfectie. Ze zijn mild tegenover zichzelf en dus ook tegenover anderen.  Gelukkige mensen zijn ‘hoe-mensen’. Het zijn positieve denkers die ‘hoe-vragen’ hanteren. Hoe geraak ik eruit? Hoe los ik dat op? Als-vragen dragen niet bij tot een oplossing: als ik dat gedaan had, dan was zus of zo niet gebeurd…  Het zijn tevreden mensen. Mensen moeten op hun levensweg een ideaal, een aantal dromen hebben waarnaar ze verlangen. Dat ideaal moet ‘net hoog genoeg’ gegrepen zijn en dus een uitdaging bevatten. De realisatie van dat ideaal schenkt voldoening en draagt bij tot hun geluk. Tekst genomen uit het tijdschrift ‘Contact’ van de vzw Con Tempo


26

Gelukkig zijn... als je blij kan zijn met een bloem, met een lach, met een spel van een kind, dan ben je rijker dan een miljonair die alles heeft wat hij zich dromen kan, maar er geen plezier aan beleeft. Geluk komt nooit langs de bankrekening. Geluk is als een bril: je ziet hem niet, maar toch staat hij op je neus. Zo vlakbij.

Toen Jezus zag dat er veel mensen gekomen waren om naar Hem te luisteren, ging Hij de berg op. Vele mensen gingen Hem achterna, omdat ze wisten dat zijn woorden recht naar het hart gingen, hun leven kon veranderen en hun de weg wees naar het echte geluk. Jezus zette zich neer in het gras. Zijn leerlingen kwamen bij Hem zitten. Toen begon Hij te spreken: Gelukkig zij die niet hard, niet opstandig zijn, die zich niet beter achten dan hun medemens... Gelukkig zij die moedeloze en droevige mensen moed inspreken en troosten, die meeleven met het leed van anderen.... Gelukkig zij die bespot worden of vervolgd omdat zij de minsten helpen en daarbij de moed niet verliezen... Gelukkig zij die kunnen delen en niet alles voor zichzelf willen houden... Gelukkig zij die gelijke kansen geven aan iedereen, die rechtvaardig zijn en eerlijk... Gelukkig zij die met een zuiver hart voor God willen staan, die alles wat hen belet om Gods schoonheid te zien in de mensen en in de dingen uit hun leven willen verwijderen... Gelukkig zij die overal vrede willen brengen, die weten dat alle mensen voor God broers en zusters zijn... Gelukkig zij die alle tegenkantingen en moeilijkheden die zij ondervinden, verdragen, omdat zij mijn leerlingen willen zijn... Je zult een geluk en een vreugde kennen die niemand je kan afnemen, want het komt van God zelf. naar de zaligsprekingen uit het Mattheusevangelie

27


4. sociale stage op school Voor leerlingen uit het basisonderwijs is een sociale stage een uitgelezen kans om met kwetsbare groepen in contact te komen. Wil je graag weten hoe je een dergelijke stage organiseert? Ben je benieuwd naar praktijkvoorbeelden uit het basisonderwijs? Neem dan een kijkje op de nieuwe webpagina van het VSKO: http://ond.vsko.be/portal/page?_pageid=1599,4458133&_dad=portal&_schema=PORTAL De webpagina geeft niet alleen antwoorden op vragen van scholen die een sociale stage op willen starten of er al mee bezig zijn. Ook scholen die nog niet weten wat dat inhoudt, kunnen er terecht. De informatie verwijst naar bestaande initiatieven in Vlaanderen en naar voorbeelden van 'maatschappelijke stage' in Nederland. Het VSKO wil dergelijke initiatieven verder ondersteunen en is geïnteresseerd in nieuwe projecten of praktische voorbeelden. Contactadres: [email protected]. Deze webpagina werd ontwikkeld met als doel scholen enthousiast te maken voor en te stimuleren bij het organiseren van sociale stage. De informatie is verdeeld over vier rubrieken zodat de gebruiker gericht en snel de gewenste informatie kan vinden. De eerste rubriek ‘Kennismaking sociale stage’ is voor scholen die nog niet weten wat sociale stage is. De tweede rubriek ‘En nu aan de slag’ is voor scholen die van plan zijn met een project sociale stage te starten. Ook scholen die problemen ondervinden bij de organisatie van sociale stage, vinden hier informatie. De rubriek ‘De praktijk’ bevat veel ervaringen van scholen en in de rubriek ‘Vraag en aanbod’ is er aandacht voor de vrijwilligersorganisaties. Elke rubriek bevat een uitleg met daaraan gekoppeld een aantal vragen. Deze vragen staan niet alleen onder de tekst maar komen ook tevoorschijn als op de links in de tekst wordt geklikt. Achter iedere vraag bevinden zich documenten die een mogelijk antwoord kunnen geven voor uw situatie. Sociale stage wordt in het Vlaams katholiek onderwijs opgevat als ‘vrijwilligerswerk’ van leerlingen met als hoofddoelstelling de wederzijdse ontmoeting van leerlingen met leerlingen van andere doelgroepen of met jongeren en volwassenen van doelgroepen met wie ze spontaan minder in contact komen. Het accent ligt hier op het samen ‘zijn’, op het leren kennen en waarderen van de ander. Soms kan het aangewezen zijn de ander een gratuite dienst te verlenen. De Nederlandse maatschappelijke stage wordt veel ruimer opgevat. Aangezien er veel Nederlandse literatuur is over maatschappelijke stage wordt deze toch op deze webpagina beschikbaar gesteld, weliswaar voorzien van NL.

Nog een tip: zie ook: pastorale impuls JANUARI 2011. website schoolpastoraal: www.dpbbrugge.be/schoolpastoraal Carmino Bohez – Rik Depré, DPB-Brugge domeinbegeleiding pastoraal@school aanbod DPB-Brugge basisonderwijs januari 2011 VEEL GELUK

28

29


DPB-Brugge jaarthema schoolpastoraal kleuter- en basisonderwijs maandelijks aanbod januari 2012

Recommend Documents