Bijlage kleuter- en basisonderwijs schooljaar

Bijlage kleuter- en basisonderwijs

schooljaar 2014 - 2015



Inleiding De stad Kortrijk draagt duurzaamheid hoog in het vaandel. De stad neemt veel initiatieven rond duurzame ontwikkeling. Ook voor het onderwijs worden activiteiten opgezet en aangeboden. Deze acties worden in het duurzaamheidscharter gebundeld. Duurzame ontwikkeling? Duurzame ontwikkeling wordt gezien als “een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de

huidige generatie zonder daarbij de behoeften van de toekomstige generaties in gevaar te brengen. Er is genoeg voor altijd voor iedereen.” Bij duurzame ontwikkeling is er sprake van een ideaal evenwicht tussen ecologische, economische en sociale belangen, zowel hier als elders in de wereld. Waarom duurzame ontwikkeling in het onderwijs? Duurzame ontwikkeling is een zaak van iedereen. Om tot goede oplossingen te komen is er een brede kijk nodig, gebaseerd op de nodige kennis, vaardigheden en attitudes. Duurzame ontwikkeling in het onderwijs legt geen extra last op de schouders van de leerkrachten of de scholen. Het is geen nieuw vak. Het gaat over een andere manier van kijken tegen wat u vandaag al doet. Het is een leidraad voor de lessen, schoolcultuur en de beslissingen in school. In het duurzaamheidscharter vind je activiteiten rond milieu, mobiliteit, mondiale vorming en intercultureel leren, sociale vaardigheden, participatie, … De nadruk ligt op de samenhang van verschillende activiteiten. Door verschillende acties te combineren in vakoverschrijdende projecten of thema’s kan je in de klas op een eenvoudige manier aan duurzame ontwikkeling werken. Thema-avonden Per schooljaar richt de stad minstens 1 thema-avond in. Op die manier peilt de stad naar de noden van de scholen. Tijdens deze thema-avonden zetten we ook inspirerende voorbeelden van scholen in de kijker. Het duurzaamheidscharter is een samenwerking tussen de stad Kortrijk en Politiezone Vlas.

2


1.


Thema “Duurzaamheid algemeen”

Organisaties en educatieve materialen 1.1 MOS De school werkt actief rond MOS of behaalt de Groene Vlag. MOS scholen kunnen beroep doen op het gratis aanbod van de provincie (themabundels, educatieve koffers, inhoudelijke ondersteuning). Partner: provincie West-Vlaanderen (contactpersoon: [email protected]) 1.2 Kleur Bekennen Kleur Bekennen stimuleert, inspireert en ondersteunt leerkrachten om in de klas te werken rond verschillende invalshoeken van wereldburgerschap. Kleur Bekennen biedt: 

Advies en begeleiding op maat



Educatief materiaal



Financiële ondersteuning



Gratis nascholingen



Workshops & coaching

Invalshoeken: duurzame ontwikkeling, vrede, democratie en burgerzin, diversiteit, mensenrechten, sociale rechtvaardigheid, onderlinge afhankelijkheid en opvoeden tot wereldburgers. Contact: 

www.kleurbekennen.be



Valentien Goethals, 051 26 50 51, [email protected]

1.3 Aanbod bibliotheek In de Kortrijkse bib vind je educatieve pakketten rond afvalpreventie, voeding, mondiale vorming en milieu algemeen. Als leerkracht vraag je een groepskaart aan om gratis educatieve speelleermaterialen te ontlenen. Alle info: http://www.kortrijk.be/bibliotheek/jeugdeneducatie Voorbeelden: De groene ijsbeer (thema klimaat), De scharlaken pompelmoes (thema recht op voedsel), Doe de Gloob (duurzame ontwikkeling). Zie ook hoofdstuk mondiale vorming.

Vorming en netwerking 1.4 Vorming MOS voor leerkrachten De provincie heeft een interessant aanbod vormingen dat aansluit bij het duurzaamheidscharter. Het vormingsaanbod vind je hier: http://www.west-vlaanderen.be/kwaliteit/Leefomgeving/MOS/MOS-vormingen

3



1.5 Thema-avonden De stad richt minimaal 1 keer per schooljaar een vorming, thema-avond of netwerkmoment in voor leerkrachten. Verschillende thema’s uit het duurzaamheidscharter komen aan bod. 1.6 Nascholingsaanbod Kleur Bekennen Kleur Bekennen biedt een nascholingsaanbod aan met een waaier aan verschillende thema’s. http://www.kleurbekennen.be/aan-de-slag-met-je-team/vast-nascholingsaanbod

Overige 1.7 Deelname tekenwedstrijd “klimaat” De school neemt deel aan de tekenwedstrijd “klimaat”. Daarbij tekenen de kinderen van ten minste één klas en maximum 4 klassen een kunstwerk over een milieuthema. We verwachten alle tekeningen tegen de herfstvakantie. 4 winnende tekeningen worden op een Kortrijkse glasbol geschilderd. 1.8 Oprichten en/of verderzetten duurzame werkgroep De school moedigt leerlingenparticipatie aan en richt hiervoor een duurzame werkgroep op. De werkgroep bestaat uit gemotiveerde leerlingen die bedenker/trekker zijn van diverse milieuacties. 1.9 Duurzaamheidsdag/-week De school kan een duurzaamheidsdag/week organiseren waarop alle klassen rond duurzaamheidsthema’s werken. Een duurzaamheidsweek kan als start of apotheose dienen van een schooljaar lang werken aan duurzame ontwikkeling.

4


2.


Thema “Afvalpreventie”

Doelstelling: De school werkt aan een vermindering van de afvalberg d.m.v. educatie, infrastructurele aanpassingen, schoolreglement. Het afvalbeleid hanteert de principes van de ‘ladder van Lansink’. De verschillende trappen (van boven naar beneden) zijn: 1. Preventie, 2. Hergebruik, 3. Sorteren en recycleren, 4.Verbranden (met energierecuperatie), 5. Storten 2.1 Educatie rond afval De school werkt een thema over afvalpreventie uit. IMOG beschikt over heel wat educatief materiaal (zie www.imog.be/scholen). In de map ‘Afvalpreventie’ van MOS staan heel wat tips en kant-en-klare lespakketten. Voorbeeld: Mister Jekkes afvalspel, gratis te ontlenen bij IMOG. Partner: IMOG, MOS Te doen school:  

Thema over afvalpreventie uitwerken in een klas. Ev. contact opnemen met IMOG.

2.2 Bezoek m.b.t. afval verwerken, sorteren of voorkomen De school brengt een educatief bezoek met als thema afval. Mogelijkheden in de regio:    

Bedrijfsbezoek IMOG Harelbeke of IMOG Moen (met composteringsinstallatie). Een bezoek aan een wijkcompostpaviljoen van de stad Kortrijk (op aanvraag). Met de klas op bezoek naar het containerpark (in Heule, Kortrijk, Rollegem). Bezoek aan de Kringwinkel.

In de map “Afvalpreventie” van MOS vind je talrijke ideeën voor educatieve uitstappen (hoofdstuk MOS – schakels). Partner: IMOG Te doen school:  

Ev. contact opnemen met IMOG. Een bezoek aan een compostpaviljoen/containerpark vraag je aan bij het team Milieu.

Te doen stad: 

Het team Milieu maakt afspraken met de compostmeesters die het compostpaviljoen openen en uitleg geven voor de klas.

5



2.3 Brooddozen De school stimuleert het gebruik van brooddozen. Scholen kunnen in het schoolreglement opnemen dat wie boterhammen mee naar school brengt dat in een brooddoos doet. De stad wil hierbij een duwtje in de rug geven. Scholen die in hun schoolreglement opnemen dat brooddozen verplicht zijn, krijgen één brooddoos per leerling ter beschikking. Scholen die al van deze mogelijkheid gebruik maakten, kunnen nog brooddozen ontvangen voor nieuw ingeschreven leerlingen, mits opgave van het aantal. Omdat de brooddozen via een collectieve bestelling worden aangekocht, vragen wij aan de scholen om op het deelnameformulier al op te geven hoeveel brooddozen er nodig zijn. Te doen school:  

Schoolreglement vermeldt dat alleen brooddozen zijn toegestaan om boterhammetjes in te verpakken. Doorgeven aantal gewenste brooddozen.

Te doen stad: 

Het team Milieu bestelt brooddozen en levert ze aan de scholen.

2.4 PMD-vrije school De school kiest ervoor om geen PMD te produceren. Automaten met blikjes zijn er niet of worden vervangen door automaten met retourflesjes. De leerlingen brengen geen brikjes mee, gebruik van waterkannen met kraantjeswater vormt een alternatief. Imog ontleent gratis herbruikbare bekers voor je afvalarm evenement. 2.5 Composteren op school De school composteert. Scholen die op permanente basis wensen te composteren kunnen een gratis compostvat (ev. met beluchtingsstok) ter beschikking krijgen. Het vat blijft eigendom van de stad Kortrijk. De school zoekt een geschikte standplaats en staat in voor het onderhoud. Bij problemen kan de school terecht bij de compostmeesters voor advies en hulp. Het is aangewezen om één klas verantwoordelijk te stellen voor het composteren op school, de zogenaamde ‘compostklas’. Elke school die wil starten met composteren op school, of deze actie wil verder zetten, kan beroep doen op een compostpeter of meter. Hij / zij zal de compostklas bijstaan met raad en daad. Scholen die nog niet composteren op school kunnen een compostmeester vragen langs te komen met de compostmobiel en uitleg over composteren.

6



Te doen school: 1. Er is reeds een compostvat op school:  

Bepaal welke klas dit jaar de ‘compostklas’ wordt. Vraag een compostpeter / meter bij het team Milieu voor een controle van het compostvat en een compostlesje in de compostklas.

2. De school doet voor het eerst mee met deze actie:     

Bepaal welke klas verantwoordelijk is voor het composteren op school, dit wordt de ‘compostklas’. Spreek af met het team Milieu wanneer het compostvat kan geleverd worden. Spreek af met het team Milieu voor een eerste bezoek van uw compostpeter / meter om de nodige afspraken te maken zoals: waar wordt het compostvat geplaatst en welke voorzieningen zijn nodig. Spreek af met uw compostpeter / meter wanneer hij / zij het compostlesje komt geven aan de compostklas. Maak de nodige afspraken in de hele school i.v.m. het apart houden van het te composteren materiaal.

Te doen stad:   

Het team Milieu stelt gratis compostvat ter beschikking. Het team Milieu levert compostvat op school. Het team Milieu zorgt voor contact met compostmeter of –peter.

2.6 Zwerfvuilacties buiten de school (periodiek) De school beperkt zwerfvuil in de schoolomgeving door per trimester een zwerfvuilactie te organiseren in de schoolomgeving. Het is duidelijk dat een zwerfvuilactie, die buiten de school georganiseerd wordt, niet kan zonder materiële en organisatorische ondersteuning van het team Milieu. Een aantal medewerkers zal deze acties dus begeleiden en ook het passende materiaal ter beschikking stellen. Elke school kan 1x per trimester een zwerfvuilactie buiten de school organiseren. Elke graad kan dus één maal per schooljaar aan de beurt komen. Tijdens de opruimactie wordt de herkenbaarheid én de veiligheid nog vergroot door de leerlingen fluohesjes te laten dragen. Opruimen van de speelplaats komt niet in aanmerking. Te doen school:       

Minstens één maand op voorhand aanvragen van de actie bij het team Milieu. Eén actie per trimester. Hou rekening met: - geen vrijdag - bij voorkeur dinsdag of donderdag - 8u30 of 13u30 startmoment Leerkrachten gaan mee als begeleiding. Maak duidelijke afspraken met de leerlingen i.v.m. verkeersveiligheid.

Te doen stad:  

Het team Milieu voorziet begeleiding. Het team Milieu voorziet materiaal: bakken, handschoenen, kindertangen.

7



2.7 Herbruikbare bekers Een schoolfeest of info-avond? Gebruik liever herbruikbare bekers i.p.v wegwerpbekers. De milieu-impact van de herbruikbare beker is veel kleiner. Je kan natuurlijk ook kiezen voor echte glazen. Imog ontleent gratis herbruikbare bekers voor je afvalarm evenement. 2.8 Duurzame schoolaankopen Plan je een aankoop kantoormateriaal, papier of kopieertoestel? Kies bij voorkeur de milieuvriendelijke optie. Voor duurzame schoolaankopen vind je heel wat informatie op de Milieukoopwijzer: www.milieukoopwijzer.be

8


3.


Thema “Duurzame voeding”

Doelstelling: de school heeft aandacht voor de principes van duurzame voeding (bio, fairtrade en lokale landbouw – seizoensgebonden fruit en groenten) met participatie van de leerlingen. 3.1 Actie tijdens fairtrade/bioweek De school zet fairtrade of bio in de kijker. Kapstokken zijn de Week van de Fair Trade (oktober), May Fair Trade en Fairtrade@School (mei) of de Bioweek (2de week van juni). De school kan bvb. kiezen om een fairtradewinkel op te zetten met de leerlingen. De leerlingen kunnen er een fairtradesapje of graanreep kopen. Tijdens de Bioweek kan de school een bio-ontbijt organiseren. Info

www.oxfamwereldwinkels.be/fairtrade@school www.fairtradeday.be www.fairtradegemeenten.be www.kortrijk.be/mayfairtrade

Partners: Oxfam Wereldwinkel, Fair Trade gemeente, Bioforum Te doen school: 

Opzetten van een activiteit i.k.v. fairtrade of bio.

Te doen stad: 

Het team Milieu staat in voor eventuele inhoudelijke ondersteuning.

3.2 Educatief bezoek (bio/ fairtrade) 



De school kan ervoor kiezen om een bezoek te brengen aan een bioboerderij, bioteler of geïntegreerd teler. Bij het bezoek is er aandacht voor milieuvriendelijke landbouw. Mogelijkheden: Het Klokhuis in Sint-Denijs: eigen fruit wordt ter plaatse geperst en gebotteld, milieuvriendelijke productiemethode. Geïntegreerde teelt. Rondleiding op maat van de klas. Bezoek aan een bioboerderij bv. De Feniks in Avelgem (www.vzwfeniks.be), ’t Goed ter Heule in Lauwe of de Heerlijkheid van Heule. Bezoek aan de Bioplanet (op voorhand afspreken via het contactnummer 056/35 05 37) of een natuurvoedingswinkel. De klas kan er ook voor kiezen een bezoek te brengen aan Oxfam Wereldwinkel (Kortrijk en Marke).

Te doen school:  

Educatief bezoek (bio/ fairtrade) Contact opnemen met wereldwinkel, Bioplanet, bioboer.

9



3.3 Fairtrade/bio producten op school De school biedt 1 of meerdere fairtrade/bio producten aan leerlingen en/of leerkrachten op schoolactiviteiten of in de leraarskamer. Mogelijke fairtrade producten zijn fruitsap, chocomelk of fairtrade koffie/thee. Te doen school: 

De nodige fairtrade/bio producten aankopen en ter beschikking stellen.

3.4 Educatie in een leerjaar (bio of fairtrade) a. Fairtrade Ideeën voor educatie rond fairtrade vind je terug op www.fairtradegemeenten.be (onder ‘Tips & Docs’, criterium 3). Op deze website vind je een mooi overzicht van de bestaande materialen voor lagere scholen. Op de website van Oxfam Wereldwinkels www.oww.be/educatie onder de rubriek ‘scholen’ vind je les- en infomateriaal voor leerkrachten. Voor het lenen van educatieve materialen, kan je terecht in de provinciale documentatiecentra van ‘Kleur Bekennen’. (Voor West-Vlaanderen is dat in de Hugo Verrieststraat 22 in Roeselare.) Zij lenen het materiaal tegen waarborg uit en geven je alle nodige uitleg. b. Bio Ideeën voor educatie over bio vind je op volgende website: http://www.bioforum.be Biotheek, onder docent/student - Tips voor scholen/leerkrachten. Op www.lessenpakket.be kan je kant-en-klare lespakketten over bio-, hoeve- en streekproducten downloaden. (VLAM) Partners: Kleur Bekennen, Bioforum, VLAM, wereldwinkel, MOS Te doen school: 

Educatie in een leerjaar over fairtrade en/of bio.

Te doen stad: 


3.5 Landbouweducatie De school heeft aandacht voor hoeve- en streekproducten + het belang van lokale landbouw (korte keten). Voorbeeld: Met de klas de boer op linken aan het principe ‘denk globaal, eet lokaal’ Te doen school: 

Educatie in een klas over lokale landbouw, hoeve- en streekproducten, seizoensgebonden groenten en fruit.

10



3.6 Donderdag Veggiedag Donderdag Veggiedag is een campagne die stimuleert om tenminste één keer per week vegetarisch te eten. Eén dag in de week zonder vlees of vis, maar mét veel groenten en fruit. Donderdag Veggiedag is een campagne van EVA vzw, de organisatie die het brede publiek informeert over vegetarische voeding. De educatieve bundel ‘Donderdag Veggiedag in de klas’ vraag je hier aan (€30). Je vindt er ook alle andere praktische info: http://www.donderdagveggiedag.be/scholen 3.7 Andere acties Voorbeeld van andere acties: Voedselkilometers. De Noord-Zuidbeweging werkt in n 2014 rond het thema ‘Recht op Voedsel’. In het hoofdstuk ‘Mondiale Vorming’ vind je een aantal acties rond dit thema.

11


4.


Thema “Energie”

Doelstelling: Aandacht hebben voor het verbruik van energie en dat verbruik beperken, met participatie van de leerlingen. 4.1 Energieklas en energiebesparende actie De school spoort de leerlingen actief aan om minder energie te verbruiken. Daartoe stelt de school een energieklas aan. Een energieklas ziet erop toe dat de energiebesparende actie(s) uitgevoerd wordt/worden. Door informatie en educatie wordt een algemene gedragswijziging gestimuleerd. De leerlingen worden bewust gemaakt dat er vaak onnodig veel energie verbruikt wordt. Kleine inspanningen, zoals de lichten doven in lege lokalen of computers uitschakelen i.p.v. in stand-by, kunnen de energiefactuur wel degelijk naar beneden halen. De energieklas kan er ook voor zorgen dat in gemeenschappelijke ruimtes als de refter, de speelzaal of de gangen, ’s avonds de lichten gedoofd worden. De leerkracht geeft de nodige uitleg aan zijn energieklas, en brengt de andere klassen op de hoogte van haar taken. De school is vrij in haar keuze voor de energiebesparende actie. MOS en de provincie West-Vlaanderen beschikt over posters of stickers met sensibiliserende boodschappen over het thema energie. Te doen school:   

De school stelt een energieklas aan. De school kiest een concrete energiebesparende actie. Leerkracht informeert zijn energieklas en communiceert dit naar de andere klassen.

Te doen stad: 


4.2 Meten energieverbruik van toestellen De school meet het energieverbruik van elektrische toestellen. De stad Kortrijk heeft hiervoor energiemeters ter beschikking. Er kunnen verschillende toestellen (vb. pc/laptop – kopiemachine), meer of minder energiezuinig, vergeleken worden. Te doen school:  

Energieverbruik van toestellen meten. Energiemeters aanvragen bij de stad, liefst min. 1 week op voorhand.


Het team Milieu stelt energiemeters ter beschikking. Het team Milieu houdt invulschema’s voor de ontlening van de energiemeters bij.

12



4.3 Bijhouden energieverbruik a.d.h.v. tellers gas (m³) en elektriciteit (kWh) De school houdt wekelijks of 2-wekelijks de meetstaten gas (m³) en elektriciteit (kWh) bij gedurende de wintermaanden. Het verbruik wordt in een tabel (Excel tool) genoteerd. Het verbruik wordt gerelateerd aan o.a. het aantal bomen die er nodig zijn om de CO2-uitstoot weer om te zetten in zuurstof. Het team Milieu stelt deze Excel tool gratis ter beschikking (op aanvraag). Te doen school:  

Energieverbruik (gas en elektriciteit) opvolgen tijdens wintermaanden. Verbruiken noteren (Excel tool).

Te doen stad: 

Het team Milieu stelt de Excel tool ter beschikking.

4.4 Energie educatie in een klas Voorbeelden:  De leerkracht kan er bvb. voor kiezen om een elektriciteitsfactuur te bespreken. Daarop staat ook de herkomst van onze elektriciteit: kernenergie, fossiele brandstoffen, maar ook hernieuwbare energiebronnen.  Zonnewindt vzw beschikt over mooi uitgewerkte educatieve pakketten. Die kunnen in de klas gegeven worden door een deskundig lesgever van Zonnewindt vzw.  Ook GREEN vzw biedt kant-en-klare lespakketten aan.  Water, weer en wind: via www.climate-education.be kan je een gratis lesgever aanvragen voor een les over klimaatsverandering (geschikt voor leerlingen van 4de, 5de en 6de leerjaar).  Veel informatie over natuur- en milieueducatie is terug te vinden op volgende website: http://nme.milieuinfo.be/front.cgi. Dit is de NME-inventaris van de Vlaamse overheid.  Ook in de MOS-mappen vind je kant-en-klaar lesmateriaal.  Uitstippelen Energiepad. Partner: Zonnewindt vzw, GREEN, MOS Te doen school: 

Educatie in minstens één klas over het thema energie/hernieuwbare energie.

Te doen stad: 


4.5 Educatief bezoek De school maakt een educatieve uitstap met als thema energie. Dergelijk educatief bezoek kan bijvoorbeeld ook deel uitmaken van de schoolreis. Voorbeelden: bezoek aan een windturbine of bezoek aan een lage energiewoning/passiefhuis (aanbod Zonnewindt vzw). Partners: Zonnewindt vzw

13



Te doen school: 

De school plant een milieu-educatief bezoek, met het thema energie.

4.6 Deelname Dikke truiendag + actie De school neemt deel aan de Dikke-truiendag georganiseerd door de Vlaamse Overheid. Dit schooljaar vindt de Dikke-Truiendag plaats op vrijdag 13 februari 2015. Scholen en overheden worden aangespoord om op die dag de verwarming een paar graden lager te zetten. Scholen zetten de Dikke-truiendag extra kracht bij door er een (ludieke) activiteit rond te organiseren. Campagnemateriaal wordt gratis ter beschikking gesteld: http://www.lne.be/campagnes/dikketruiendag Te doen school: 



Verwarming een paar graden lager zetten op 13 februari en de leerlingen erover informeren. Extra actie waarbij alle leerlingen betrokken worden.

14


5.


Thema “Water”

Doelstelling: Aandacht hebben voor het verbruik van water en dat verbruik beperken, met participatie van de leerlingen. 5.1

Waterklas en waterbesparende actie

De school spoort de leerlingen actief aan om minder water te verbruiken. Daartoe stelt de school een waterklas aan. Een waterklas ziet erop toe dat waterbesparende actie(s) uitgevoerd wordt/worden. Door informatie en educatie wordt een algemene gedragswijziging gestimuleerd. De leerlingen worden bewust gemaakt dat er vaak onnodig veel water verbruikt wordt. De kraantjes niet onnodig laten lopen, bespaart heel wat kostbaar water. De leerkracht heeft de nodige uitleg aan zijn waterklas, en brengt de andere klassen op de hoogte van haar taken. Te doen school:   

De school stelt een waterklas aan. De school kiest een concrete waterbesparende actie. Leerkracht informeert zijn waterklas en communiceert dit naar de andere klassen.

Te doen stad:  5.2


Watereducatie in een klas

Voorbeelden:        

GREEN vzw biedt kant-en-klare lespakketten aan (thema water). VMW heeft educatief materiaal ter beschikking (verschillende zaken zijn gratis), zie www.kids.vmw.be Water, weer en wind: via www.climate-education.be kan je een gratis lesgever aanvragen voor een les over klimaatsverandering (geschikt voor leerlingen van 4de, 5de en 6de leerjaar). Veel informatie over natuur- en milieueducatie is terug te vinden op volgende website: http://nme.milieuinfo.be/front.cgi. Dit is de NME-inventaris van de Vlaamse overheid. Ook in de MOS-mappen vind je kant-en-klaar lesmateriaal. Watervoetafdruk Uitstippelen waterpad Watervervuiling, wereldwaterproblematiek

Partner: GREEN, VMW, MOS Te doen school: 

Educatie in minstens één klas over het thema water.

Te doen stad: 


15

Bijlage kleuter- en basisonderwijs 5.3


Watereducatief bezoek

De school maakt een educatieve uitstap met als thema water. Dergelijk educatief bezoek kan bijvoorbeeld ook deel uitmaken van de schoolreis. Voorbeelden: Bezoek waterproductiecentrum in Kooigem of aan De Gavers in Stasegem (Harelbeke), bezoek waterreservoirs in Bellegem (aanbod VMW). Partners: VMW Te doen school:  5.4

De school plant een milieu-educatief bezoek met het thema water.

Deelname Wereldwaterdag

De school neemt deel aan de Wereldwaterdag georganiseerd door de Vlaamse Overheid. In 2015 gaat die door op vrijdag 20 maart. Scholen die deelnemen kunnen dit schooljaar rekenen op extra ondersteuning. Op 19 november 2014 organiseert Kleur Bekennen een gratis vorming water voor leerkrachten. “The World Walks for Water” is een mondiaal evenement dat wil bijdragen tot een hoger bewustzijn rond drinkbaar water én afvoer van vuil water. Scholen en overheden worden aangespoord om op die dag 6 kilometer te stappen, dit is de afstand die miljoenen mensen dagelijks afleggen om in de basisbehoefte ‘drinkbaar water’ te kunnen voorzien. Alle info over de campagne: www.wereldwaterdagatschool.be Te doen school:



Deelname aan de Wereldwaterdag

16


6.


Thema “Natuur”

Doelstelling: De leerlingen in contact brengen met de natuur met de nodige aandacht en respect voor de natuurwaarde. 6.1

Educatieve uitstap

Voorbeelden: Natuurwandeling met gids van Natuurpunt, actie in het kader van vogels voeren en beloeren (februari 2014), gebruik boskoffer of kabouterpad. Partner: Natuurpunt Te doen school:   6.2

Aanvraag gids voor bezoek Kortrijks natuurgebied via [email protected]. Aanvraag voor ontlening boskoffer of kabouterpad bij Stad Kortrijk, [email protected]

Natuur op school

De school heeft aandacht voor natuur op school met als doelstelling het verhogen van de biodiversiteit. Participatie van de leerlingen speelt een belangrijke rol. Bij deze actie gaat het steeds over het groener/biodiverser maken van de speelplaats. Voorbeelden: inrichten van insectenhotel met participatie van de leerlingen, bouwen van wilgenconstructie met snoeihout, ophangen zwaluwnestkast, actie in het kader van vogels voeren en beloeren (februari 2013). Hier vind je 14 concrete werkfiches ‘spelen in de tuin’ waarmee je meteen op school aan de slag kunt: http://www.lne.be/themas/natuur-en-milieueducatie/nmerond/vergroening/eigen-tuin 6.3

Natuureducatie in de klas

De school werkt het thema biodiversiteit uit in de klas. Voorbeeld: Bipster is een educatief spel voor kinderen vanaf 6 jaar. Het spel is gratis te ontlenen in het natuureducatief centrum van de Gavers. Contact: [email protected] 6.4

Vorming natuur voor leerkrachten

De school vaardigt een leerkracht af voor een vorming natuur. Het aanbod vind je hier: http://www.west-vlaanderen.be/kwaliteit/Leefomgeving/bezoekerscentra/Pages/default.aspx

17


7.


Thema “Duurzame mobiliteit”

Doelstelling: De leerlingen en leerkrachten laten kennis maken met de verschillende vervoerswijzen en hoe je de gevolgen voor het milieu kan beperken. Hierbij geldt het STOP principe. Je verkiest Stappen of Trappen, daarna Openbaar vervoer of (car)Pooling.

ALGEMEEN 7.1

Schoolvervoerplan

De school kan een update maken van hun schoolvervoerplan. Deze update bevat best een overzicht van de vervoerswijze waarop de kinderen en leerkrachten naar school komen, of en waarheen de schoolrijen gaan en de belangrijkste knelpunten voor veilig schoolverkeer in de schoolomgeving. Deze update dient digitaal bezorgd te worden aan de directie Mobiliteit en Infrastructuur. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de Vlaamse Stichting Verkeerskunde het project Moving Forward aan: Met Moving Forward brengt u op een snelle en efficiënte manier de veiligste en meest duurzame route naar je school digitaal in kaart. Met behulp van een smartphone legt u de verkeersnelpunten in uw schoolomgeving in een handomdraai fotografisch vast om ze daarna te bewerken in Google Maps. Moving Forward is bovendien een uitstekende inleiding voor een les over verkeer en mobiliteit. Reserveer gratis smartphones voor je school en ga met uw leerlingen op stap! Moving Forward gaat veel verder dan de klassieke schoolbereikbaarheidskaart. De knelpunten die u met uw smartphone vastlegt worden automatisch verzonden en verzameld. Je wint dus heel wat tijd. Met de smartphones kunt u uw leerlingen bovendien op een leuke manier betrekken in het hele proces. De route die je in Google Maps uitstippelt kunt u gemakkelijk integreren in de website van uw school. Dat biedt heel wat voordelen:     

U kunt de kaart zeer snel bewerken en updaten; U kunt meer informatie op een overzichtelijke manier tonen; Meer gebruikers zullen uw schoolbereikbaarheidskaart raadplegen; Geen drukkosten meer voor papieren stratenplannen; Andere belangrijke beperkingen van papieren stratenplannen verdwijnen, zoals het ontbreken van kleine verbindingswegen, fietsen wandelroutes, autovrije straten beperkingen door de grenzen van het stratenplan enzovoort.

U kunt de smartphones (uitgerust met de Moving Forward-applicatie) gratis lenen. Ook de toegang tot uw eigen Google Maps-schoolomgeving waarin u uw schoolbereikbaarheidskaart bewerkt en updatet, bieden we u gratis aan. Bovendien kunt u altijd rekenen op ondersteuning van het Instituut voor Mobiliteit (IMOB) en de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV). Surf naar www.movingforward.be voor meer informatie 7.2

Sam de Verkeersslang

Mobiel 21 vzw organiseert voor basisscholen de campagne Sam de Verkeersslang. Het doel van de campagne is het stimuleren van kinderen, ouders, leerkrachten en schooldirecties om de auto een week lang thuis te laten en naar school te stappen, fietsen, bussen of carpoolen. Het spel laat ouders, kinderen en leerkrachten een week lang beleven hoe het anders kan. Scholen die zich inschrijven, ontvangen het gratis spelpakket en krijgen gratis inhoudelijke begeleiding bij het uitwerken van deze campagne. 18



Te doen school:  7.3

Inschrijven op: www.verkeersslang.be tegen november.

Educatie verkeersreglementering (theorie)

De school geeft theoretische verkeerseducatie aan de leerlingen met blijvende aandacht gedurende gans het schooljaar. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de stad volgende aan: a.

verkeerskoffers

Als de school dat wenst kunnen de leerkrachten hiervoor gebruik maken van de verkeerskoffers. De verkeerskoffers zijn samengesteld met allerlei verkeerseducatief materiaal. Er steken handleidingen, boekjes, video’s, spelletjes, posters, werkboekjes, … in. De koffers kunnen ontleend worden gedurende een ganse week, mits € 25 waarborg per koffer.  

Verkeerskoffer 1: kleuter en eerste graad lager onderwijs Verkeerskoffer 2: tweede en derde graad lager

Te doen school bij gebruik verkeerskoffers:  

Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij het team Milieu. Verkeerskoffers afhalen op maandagvoormiddag en terugbezorgen op vrijdagvoormiddag bij het team Milieu.

b. verkeersquiz De bedoeling van deze interscolaire verkeersquiz is droge materie dichter bij de jongeren te brengen op een speelse manier. De quiz wordt volledig uitgewerkt en verzorgd door de cel preventie.. Tijden de pauze wordt er gezorgd voor frisdrank en een koek. De eerste 3 winnende groepjes krijgen een medaille, de eerste 3 winnende klassen krijgen een oorkonde. Vanaf het schooljaar 2013-2014 werd de quiz aangevuld met een aantal milieuvragen. De quiz heeft plaats, gespreid over 2 dagen in februari ’15, en op 2 verschillende locaties. In 2015 is dat op maandag 9 februari in OC De Vonke en op dinsdag 10 februari in het OC Marke. Het is geen individuele quiz, maar de leerlingen nemen deel in groepjes van 4 tot 6 kinderen. De leerkrachten mogen niet deelnemen. Wij vragen enkel dat zij toezicht houden. Het staat hen echter vrij om hun leerlingen zo goed mogelijk voor te bereiden zodat hun klas een oorkonde in de wacht kan slepen. Te doen school: 

Inschrijven bij de cel preventie tegen halverwege januari.

Ter info: van 7 tot en met 12 mei 2015 organiseert de VSV opnieuw de grote verkeerstoets voor het 5e leerjaar. Noteer deze data alvast in je agenda! Inschrijven kan tot en met 30 april 2015.

19



ACTIES DIE HET STAPPEN OF TRAPPEN STIMULEREN 7.4

Fiets- en voetpooling

7.4.1 Pooling in het kader van woon – schoolverkeer Misschien willen ook de kinderen van uw school te voet of met de fiets naar school, maar vinden de ouders dat te gevaarlijk. Meer en meer ouders denken er zo over en brengen hun kinderen met de auto naar school. Het resultaat: kinderen hebben minder ervaring en zelfstandigheid als voetganger of fietser in het verkeer. Het van en naar school voeren zorgt voor nog meer auto's, voor nog meer onveilige situaties en voor nog meer milieuhinder. Daarom is voet- of fietspoolen een interessant en milieuvriendelijk alternatief. Het is de bedoeling van zo’n pool dat ze stappen of fietsen met een kleine, duidelijk herkenbare groep kinderen en een begeleider van huis naar school en omgekeerd. Te doen school: 

Zoeken naar geïnteresseerden en één of meerdere begeleiders voor de pool en de pool opstarten. Zorgen dat de begeleider(s) verzekerd zijn.

Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de provincie West-Vlaanderen volgende aan: Inhoudelijke ondersteuning:Als jouw school een fietspool wil organiseren, geeft het provinciebestuur hierbij inhoudelijke begeleiding (infosessie). U kan deze infosessie aanvragen bij [email protected]. Materiële ondersteuning: Scholen die een fietspool organiseren, krijgen hiervoor het nodige veiligheidsmateriaal. Dit materiaal bestaat uit fluorescerende jasjes en fietshelmen voor de kinderen en de begeleiders. Organiseert jouw school een fietspool? Je wil graag je begeleiders en fietspoolkinderen het veiligheidsmateriaal bezorgen? Vul dan dit aanvraagformulier in en geef aan hoeveel materiaal je voor de fietspoolgroepjes aanvraagt. Extra: De provincie waardeert de dagelijkse inzet van de fietspoolbegeleiders. Daarom schenkt de provincie alle fietspoolbegeleiders elk jaar een kleine attentie. 7.4.2 Pooling in het kader van schooluitstappen Ga je op stap met de klas, dan hoeft de verplaatsing misschien niet altijd met een bus of de wagen van bereidwillige (groot)ouders. Misschien kan het met de fiets of te voet. De stad stelt hiervoor gratis fietsen ter beschikking, via Mobiel vzw, aan scholen waar niet alle kinderen zelf een fiets hebben. De directie Mobiliteit en Infrastructuur kan de school ondersteunen bij het uitstippelen van een veilige fietsroute op het grondgebied van de stad Kortrijk. Te doen school:  

Als er fietsen nodig zijn: uw aanvraag sturen met doel en aantal naar de directie Mobiliteit en Infrastructuur. De veiligste weg uitstippelen voor de verplaatsing

20



Fietsherstelcursus

De school kan een fietsherstelcursus aanvragen. De lesgevers zijn mensen van Mobiel vzw en komen de les geven in de school of de klas kan zich hiervoor verplaatsen naar het herstelatelier van vzw Mobiel. Te doen school: 

Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij het team Milieu.


Het team Milieu neemt contact met Mobiel vzw voor het geven van de lessen.

Fietsdiefstalpreventie

Om fietsende scholieren preventief te wapenen tegen fietsdieven, labelen gemeenschapswachten de fietsen van de leerlingen. Periode waarin de stad de actie aanbiedt: oktober t.e.m. februari. Te doen school:   7.7

Schriftelijk aanvragen van de actie bij de cel preventie, één maand voor de activiteit. Laten ondertekenen van de éénzijdige verklaring, door de ouders, indien zij de fiets van hun zoon/dochter willen laten labelen.

Controle van de technische uitrusting van de fiets

Met een goed uitgeruste fiets op weg gaan en gezien worden in het verkeer verkleint het risico op het betrokken raken bij een verkeersongeval. Daarom organiseert het stedelijk preventieteam technische controles van de fietsuitrusting, door gemeenschapswachten, op vraag van de school. Tijdens de donkere maanden wordt er extra aandacht besteed aan het effectief gebruik van de fietsverlichting. De school kan zelf een nacontrole organiseren of deze laten doen door het stedelijk preventieteam. Periode waarin de stad de actie aanbiedt: oktober t.e.m. mei. Te doen school: 

Schriftelijk aanvragen van de controleactie, de (eventuele) nacontrole bij de cel preventie, één maand voor de activiteit.


De cel preventie controleert de fietsen. De cel preventie verzorgt, indien de school dit wenst, een nacontrole.

Het labelen van fietsen in het kader van diefstalpreventie en de technische controle van de fietsuitrusting kunnen samen of apart aangevraagd worden.

21



Mobiel fietsbehendigheidsparcours

Het fietsbehendigheidsparcours bestaat uit een rechte plank, een wip, kegels, schijfjes en een coördinatietest. Bij het behendigheidsparcours kan een handleiding, een evaluatieformulier en een ‘rapport’ geleverd worden. Het mobiel fietsbehendigheidsparcours kan een hele week gratis ontleend worden. Te doen school:  

Ten minste 1 maand vooraf reserveren bijhet team Milieu. Zelf de lessen organiseren rondom het thema behendig fietsen.

Te doen stad:   7.9

Het fietsbehendigheidsparcours opstellen op maandagvoormiddag. Het fietsbehendigheidsparcours opbreken op vrijdagvoormiddag.

Educatie veilig stappen of trappen (praktisch)

De doelstelling is jonge voetgangers en fietsers leren hoe ze zich veilig in het verkeer kunnen begeven. Ze leren verkeren in het echte alledaagse verkeer en ze leren rekening houden met andere weggebruikers. Het is de bedoeling dat een aantal kinderen na het verwerven van deze kennis op zelfstandige basis zich naar school kunnen verplaatsen. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de Vlaamse Stichting Verkeerskunde volgende aan: Voetgangersbrevetten “brons”, “zilver” en “goud”.Het is belangrijk dat we kinderen vanaf de kleuterleeftijd tot en met de tweede graad van het lager onderwijs heel regelmatig individueel laten oefenen in een beschermde omgeving en in het echte verkeer, onder toezicht van volwassenen. We moeten hen vertrouwd maken met de juiste kijken luistertechnieken om te leren oversteken. Want een veilige voetganger word je niet in de klas. Voor de 3de kleuterklas is er het educatieve pakket “Voetgangersbrevet brons”, voor de 1ste graad is er het “Voetgangersbrevet zilver” (info: www.vsv.be/verkeer-op-school) en voor de 2de is er het “Voetgangersbrevet goud” na het afleggen van het “Grote voetgangersexamen” in het vierde leerjaar. Info op: www.hetgrotevoetgangersexamen.be. b. Kleuterfietsen Naast het veilig leren stappen, is het ook belangrijk dat kleuters al spelend voldoende mogelijkheden krijgen om de fiets te leren beheersen. Leren fietsen kan je immers niet op papier maar enkel door actief met de fiets bezig te zijn. Loopfietsjes zijn een ideale voorbereiding op het leren fietsen op 2 wielen en maken een fiets met zijwieltjes overbodig. Eens kinderen het rijden op een loopfiets beheersen, kunnen zij hun evenwicht bewaren en hebben ze leren sturen en remmen. Het enige wat er dan nog bijkomt op een gewone fiets is het trappen. Veel kinderen die al van 2 jaar met een loopfiets rijden, kunnen tussen de 3 en 4 jaar zelfstandig fietsen op een gewone fiets. Communiceer ook naar de ouders toe dat de kinderen leren fietsen en nodig hen uit om ook thuis te oefenen. Leerkrachten die wensen te starten met kleuterfietsen maar niet goed weten hoe hieraan te beginnen, kunnen bij de PZ Vlas (dienst verkeerspreventie en -educatie) voor ondersteuning c. De methode “Van startfietser tot superfietser” Een kind kan in de lagere school drie fietsbrevetten halen: brons (eerste graad), zilver (tweede graad) en goud (derde graad) In het 6de leerjaar is er het “Grote fietsexamen”, een praktijktest op de openbare weg. Meer info over de projecten op: www.vsv.be/verkeer-op-school

22



d. Het Grote Voetgangersexamen De Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) biedt vanaf dit schooljaar, met het project het Grote Voetgangersexamen, een kant-en-klaar doepakket om zelf een voetgangersexamen te organiseren. Het is de bedoeling dat dit examen georganiseerd wordt voor het vierde leerjaar omdat kinderen pas vanaf de leeftijd van 9 à 10 jaar correct tijd en ruimte kunnen interpreteren en structureren. Het pakket is gratis, inschrijven is wel verplicht en kan tot eind april ’15. Hun aanbod 

een doe-pakket met een handleiding, oefenfiches voor leerkrachten, folders voor de ouders, een klasaffiche en een klembord; een website met je persoonlijke dossier, nog meer oefenmateriaal en controlefiches voor tijdens het examen; regionale nascholingen over het Grote voetgangersexamen uniek ontworpen voetgangersbewijzen die je zelf kunt personaliseren.

   Zie ook

www.grotevoetgangersexamen.be (beschikbaar vanaf september 2014)

e. Het Grote Fietsexamen De Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) biedt je met het project het Grote Fietsexamen een kant-en-klaar pakket om zelf een fietsexamen te organiseren. Er zijn 3 Stappen: Stap 1: Schrijf je klas in voor 30 april en ontvang het gratis doe-pakket. Stap 2: Geef de datum en de namen van de leerlingen in. Stap 3: Vul de resultaten en het evaluatieformulier in en je krijgt fietsbrevetten goud voor de leerlingen. Hun aanbod     Zie ook

een doe-pakket met een handleiding, oefenfiches voor leerkrachten, folders voor de ouders, een klasaffiche en een klembord; deze website met je persoonlijke dossier, nog meer oefenmateriaal en controlefiches voor tijdens het examen; regionale nascholingen over het Grote Fietsexamen; uniek ontworpen fietsbewijzen die je zelf kunt personaliseren.

www.grotefietsexamen.be

Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de stad volgende aan: a. Mobiel verkeerspark Het is de bedoeling om leerlingen uit het basisonderwijs de elementaire verkeersregels bij te brengen in een beschermde omgeving, om dan in een latere fase dat te doen op de openbare weg via een verkeerswandeling, een fietstocht, … Het verkeerspark heeft een omtrek van 15m op 25m, met daarin afbakeningen van de ‘weg’, verkeersborden en verkeerslichten. Het mobiel verkeerspark kan gratis ontleend worden voor de duur van een ganse week. Te doen school:  

Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij het team Milieu. Zelf de lessen organiseren rondom het verkeerspark.

23




De directie Mobiliteit en Infrastructuur stelt het verkeerspark op de maandagvoormiddag. De directie Mobiliteit en Infrastructuur breekt het verkeerspark op de vrijdagnamiddag.

b. Verkeerseducatieve routes (vero’s) Een verkeerseducatieve route confronteert kinderen met de verkeersrealiteit. Om de leerkrachten te helpen bij het geven van de lessen rond de Vero bestaat er een educatief pakket dat is samengesteld uit een handleiding voor de leerkracht, een CD met powerpointpresentatie om de les te ondersteunen en oefenfiches voor de leerlingen. Iedere klas kreeg een pakket aangereikt, daarnaast kunnen zij ook een beroep doen op 1 van de andere pakketten door het aan te vragen bij de directie Mobiliteit en Infrastructuur. Er zijn in totaal 8 verkeerseducatieve routes uitgewerkt voor het basisonderwijs:     c.

Een Vero te voet en een Vero Een Vero te voet en een Vero Aalbeke-Marke Een Vero te voet en een Vero Bissegem-Heule Een Vero te voet en een Vero Rollegem-Bellegem-Kooigem

fiets voor het basisonderwijs in Kortrijk fiets voor het basisonderwijs in de deelgemeentes fiets voor het basisonderwijs in de deelgemeentes fiets voor het basisonderwijs in de deelgemeentes

Praktische fietsproef

De jongeren leggen met de fiets individueel een gemarkeerde route af waarlangs ‘controleurs’ staan opgesteld, die de voorbij fietsende leerlingen beoordelen. De route wordt in de school vooraf besproken, ondersteund door een powerpointpresentatie. De ‘controleurs’ zijn mensen van Mobiel vzw, leerkrachten of (groot)ouders. Op drukke kruispunten worden de controles uitgevoerd door politie – inspecteurs. De bedoeling van de praktische fietsproef voor het 6 e leerjaar is het veilig gedrag van de jonge fietser in het werkelijke verkeer te bevorderen. Belangrijk is dat de praktische verkeersproef wordt voorafgegaan door een fietsencontrole en een fietsbehendigheidsproef. Bij de fietsencontrole wordt nagegaan of de leerlingen met een veilig voertuig rijden, terwijl de behendigheidsproeven als doel hebben de bekwaamheid van de jonge fietsers te testen. Leerlingen die zowel voor de fietsencontrole, de behendigheidsproeven en de praktische verkeersproef slagen, zullen later een getuigschrift ontvangen. Te doen school:  

Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij het team Milieu. Brief laten ondertekenen door de ouders dat de leerlingen toestemming hebben om de proef af te leggen op de openbare weg.


Het team Milieu neemt contact met Mobiel vzw voor het geven van de lessen en het begeleiden van de praktische proef. Het team Milieu stelt een voorbeeldbrief ter beschikking om aan de ouders te sturen.

24



Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de PZ Vlas volgende aan: Veilig wandelen of fietsen in de schoolomgeving Je kan als school bv. een presentatie uitwerken aan de hand van foto’s in de omgeving waarbij je de jongeren wijst op de gevaren op de specifieke locaties en met hen bespreekt hoe zij zich daar verkeersveilig kunnen gedragen. Scholen die dit wensen kunnen een beroep doen op de PZ Vlas voor ondersteuning bij het uitwerken en het geven van deze les. Zij kunnen dan zelf op pad gaan om deze situaties in te oefenen.

ACTIES OPENBAAR VERVOER 7.10 Openbaar vervoer De kennis over het openbaar vervoer is voor kinderen vaak ondermaats. Door het aanreiken van een aantal vaardigheden worden leerlingen aangezet om andere, duurzame en milieuvriendelijke vervoerswijzen te gebruiken. Het gebruik van het openbaar vervoer staat in dit luik centraal. Hier willen wij ook het gebruik van het openbaar vervoer tijdens schooluitstappen promoten bv. tijdens schoolreizen. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt De Lijn volgende aan: a. b.

De scholen krijgen de mogelijkheid om de stelplaats in de Weggevoerdenlaan te bezoeken. De Lijn biedt een gratis lespakket aan voor de derde graad. Dit kan aangevraagd worden via www.delijn.be.

Te doen school: 

Aanvraag voor bezoek aan de stelplaats van De Lijn richten aan de directie Mobiliteit en Infrastructuur.

Tip: voor uitstappen gerelateerd aan milieu, vragen MOS scholen gratis de MOS Poppelepee aan. Meer info: http://www.lne.be/doelgroepen/onderwijs/mos/onderwijsniveau/basis/gratis-met-de-lijn

VEILIG OP WEG Doelstelling: Leerlingen leren wat het betekent om zich op een veilige manier in het verkeer te begeven. Wie kiest voor een duurzame verplaatsing, zorgt automatisch voor een veiligere omgeving. 7.11 Campagne zichtbaarheid in het verkeer De school stimuleert haar leerlingen zichtbaar te zijn in het verkeer. Op welke manier staat de school uiteraard vrij: een verplichting in het schoolreglement, een klaswedstrijd, een ludieke campagne, een zichtbare week… Het ligt in onze bedoeling om te zorgen dat de kinderen, die zich in het verkeer begeven, zichtbaar zijn zowel tijdens de dag als ’s avonds en zich bewust zijn waarom dit nodig is. Te doen school: 

Stimuleren van de zichtbaarheid in het verkeer.

25



Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de stad volgende zaken aan: a.

De school kan bij het team Milieu fluohesjes aankopen tegen € 1,5 per hesje. Deze kunnen dan geschonken, verhuurd of doorverkocht worden aan de leerlingen. Let wel: de verhuur- of verkoopprijs mag niet hoger zijn dan € 1,5. De hesjes zijn verkrijgbaar in 5 maten: 2 voor kleuters X-small en small, 3 grote small, large en X-large. Zij kunnen na afspraak afgehaald worden bij het team Milieu.

b.

Affiches en buttons om een zichtbaarheidscampagne te ondersteunen. Zij kunnen na afspraak afgehaald worden bij het team Milieu.

7.12 De dode hoek De dode hoek is de zone rond de vrachtwagen waarin de chauffeur je niet kan zien. Elk jaar komen een twaalftal fietsers om het leven omdat ze in de dode hoek staan. De slachtoffers zijn meestal jonge fietsers. Het is belangrijk dat jonge fietsers weten wat de dode hoek is en hoe ze zelf een dodehoekongeval kunnen voorkomen. Om de scholen, die hierover les willen geven, te ondersteunen biedt de PZ Vlas volgende zaken aan: a.

Zij stellen een powerpointpresentatie en cd-rom ter beschikking die kunnen gebruikt worden om les te geven rond de dode hoek.

b.

De PZ Vlas komt zelf les geven over de dode hoek. Deze les bevat een theoretisch deel en een praktisch deel. In het theoretisch luik wordt uitgelegd wat de dode hoek is en wat de oorzaken daarvan zijn. Voor het praktijkgedeelte bestaan er twee mogelijkheden: 



De school contacteert een chauffeur (bijv. Één van de ouders die vrachtwagenchauffeur is, een bedrijf in de buurt,..) die op school komt vertellen over zijn ervaringen met de dode hoek. Vraag dat deze persoon zijn vrachtwagen meebrengt en dat alle leerlingen zelf eens op de plaats van de bestuurder mogen gaan zitten. Je kan er natuurlijk ook meteen een uitstap van maken door een bezoek te brengen aan een bedrijf en daar de praktijk te laten doorgaan. Veel bedrijven zijn bereid om hun steun te verlenen aan dergelijke acties omdat het ook voor hen eens een kans is om op een positieve manier in beeld te komen.

26



Te doen school:   

Contact opnemen met een chauffeur of bedrijf Eventueel een locatie zoeken om de vrachtwagen op te stellen en indien nodig (openbare parkings) een aanvraag indienen bij het college van Burgemeester en Schepenen om parkeerverbod te plaatsen. Eventueel contact opnemen met de politiezone om het educatief materiaal te ontlenen of om de theorie te brengen bij de leerlingen.

Te doen PZ Vlas:  

Geeft de dodehoeklessen. Formuleert een advies over de vraag om parkeerverbod te plaatsen.

Om de scholen, die hierover les willen geven, te ondersteunen biedt de provincie WestVlaanderen volgende aan: Scholen die een dode hoekles geven, kunnen ook lesmateriaal aanvragen bij de provincie. Contactpersoon is [email protected]. Het betreft een handleiding voor de leerkrachten en werkboekjes voor de leerlingen. Het provinciebestuur organiseert ook elk jaar een gratis nascholing voor leerkrachten van de derde graad. Hierin leren de leerkrachten hoe ze zelf een les kunnen geven over de dode hoekproblematiek. 7.13

Gemachtigd opzichter

'Nog amper een kwart van de Vlaamse schoolkinderen gaat met de fiets naar school. Dat is het laagste aantal in bijna twintig jaar tijd. Ouders verkiezen de bus of de auto omdat ze bang zijn voor ongelukken.' Als school kan je ervoor zorgen dat de kinderen veilig kunnen oversteken aan de schoolpoort door ouders, leerkrachten, vrijwilligers aan te moedigen een opleiding tot gemachtigd opzichter te volgen en hen te laten participeren in een beurtrol om de taak van gemachtigd opzichter te verzekeren aan de schoolpoort. Zorg ook dat deze personen voor hun taak verzekerd zijn via de schoolverzekering en voorzie ook het nodige veiligheidsmateriaal (bordje + kledij). Te doen school:   

ouders, leerkrachten, vrijwilligers zoeken die bereid zijn de opleiding tot gemachtigd opzichter te volgen en deze taak op regelmatige basis willen opnemen aan de schoolpoort zorgen voor het nodige veiligheidsmateriaal (bordje, armband, kledij) de PZ Vlas contacteren om een opleidingsmoment af te spreken

Te doen PZ Vlas:  geeft de opleiding tot gemachtigd opzichter (1u)  contacteert de stad voor het opmaken van de machtigingen door de burgemeester. 7.14 Verkeersongevallen Verkeersongevallen maken, jammer genoeg, deel uit van de leefwereld van kinderen. Het is dan ook zinvol om tijdens de verkeerslessen ook over verkeersongevallen te praten. Op de website van Rondpunt vzw vind je heel wat educatief materiaal dat je als leerkracht kan aanwenden in de klas om rond verkeersongevallen te werken met kinderen. Je vindt er zowel materiaal om te gebruiken zonder dat er een concreet ongeval gebeurd is, als materiaal dat je kan gebruiken als er wel een concreet ongeval gebeurd is.

27



Word je als school in de loop van het schooljaar wel geconfronteerd met een ongeval, is er iemand uit de nabije omgeving van een kind overleden of is het kind getuige van een verkeersongeval, dan kan je bij de provincie de Zebra-kit aanvragen om rond dit ongeval te werken. Door auteur en theatermaker Wim Geysen werd, in opdracht van ZEBRA vzw, het muzikaal theaterstuk 'Samoerai' gecreëerd. 'Samoerai!' sensibiliseert kinderen op speelse wijze over de gevaren van het verkeer. Deze voorstelling is zeer geschikt om de thema's verkeersveiligheid en verkeersongevallen in te leiden bij kinderen (8 tot 12 jaar) uit het basisonderwijs zonder dat zich een concreet verkeersongeval heeft voorgedaan. Te doen school:   

les geven over verkeersongevallen, dit kan m.b.v. het materiaal dat te vinden is via www.rondpunt.be onder Zebra-acties de voorstelling van 'Samoerai! kan je boeken via www.wimgeysen.be als een leerkracht over een concreet ongeval wenst te spreken met de leerlingen, dan kan hiervoor de Zebra-kit worden ontleend via [email protected]

28



7.15 Veilig in de wagen Uit de resultaten van een enquête van het BIVV bleek dat 1 op de 2 kinderen niet correct wordt vastgeklikt in de wagen en dat 1 op de 10 kinderen zelfs helemaal niet wordt vastgemaakt in de wagen. Leerkrachten van het lager onderwijs die met hun leerlingen willen werken rond kinderzitjes en het dragen van de gordel, kunnen bij de stad Kortrijk en de PZ Vlas terecht voor educatief materiaal. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de stad de gordelkoffer aan: De gordelkoffer is een educatieve koffer, ontworpen door leerlingen van het PTI, bedoeld voor leerlingen van de 3e graad lager onderwijs. De koffer simuleert wat het verschil is tussen het dragen van een gordel en het verzuimen ervan. Dit wordt visueel voorgesteld door middel van een al dan niet vastgeklikt beertje, dat tegen diverse snelheden wordt rondgetold. De koffer is voorzien van een handleiding, achtergrondinformatie voor de leerkracht en een werkblaadje met oplossing voor de leerlingen.. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de PZ Vlas volgende aan: Bij de PZ Vlas kan je een informatiepakket met o.a. een groeimeter aanvragen om zelf aan de slag te gaan of kan je een beroep doen op de dienst Verkeerseducatie en -preventie van de PZ Vlas om de les te komen geven of voor meer informatie over het correct vervoeren van kinderen in de wagen. Met behulp van een groeimeter kan je nagaan wie in een kinderzitje dient plaats te nemen, wie op een verhogingskussen moet zitten en wie enkel de gordel dient te gebruiken .Via de webshop van het BIVV kunnen eventueel ook groeimeters en gordeldieren aangekocht worden voor de leerlingen. Te doen school:  zelf les geven over kinderzitjes en/of het nut van het dragen van de gordel in de wagen of dit

aanvragen bij de dienst Verkeerseducatie en -preventie van de PZ Vlas

 eventueel het informatiepakket met onder meer de folder 'Kinderen in de wagen, Klik ze

vast!' aanvragen bij de dienst verkeerseducatie en -preventie van de PZ Vlas

 eventueel groeimeters en gordeldiertjes bestellen via de webshop van het BIVV

(http://webshop.bivv.be/nl/producten/boetiek) Te doen PZ Vlas:  geeft les over kinderzitjes en het nut van de gordel of stelt een informatiepakket ter

beschikking van leerkrachten die zelf rond dit onderwerp aan de slag willen gaan met hun leerlingen.

29


8.


Thema “Gelijke onderwijskansen”

Doelstelling: De school werkt aan maximale ontwikkelingskansen van kinderen (op vlak van taal). Hiervoor besteedt ze aandacht aan een goede communicatie met ouders. 8.1

Oudercommunicatie

De school maakt, in het kader van een duidelijke communicatie met haar ouders, gebruik van ondersteunende instrumenten als het pictogrammenwoordenboek en / of de Sociale Tolkendienst. Te doen school:    

Contract aangaan met de sociale tolkendienst. 2 dagen op voorhand tolk aanvragen via de sociale tolkendienst. De school biedt het pictogrammenwoordenboek aan alle gezinsoudsten uit de school aan. Toepassen pictogrammen in schriftelijke communicatie met ouders.

Te doen Stad:   8.2

De directie Welzijn sluit een overeenkomst af met de sociale tolkendienst. Biedt het pictogrammenwoordenboek aan (directie Welzijn).

Kleuterparticipatie

De school stapt in het project ‘Super Sim gaat naar de kleuterklas’. Dit project stimuleert bij peuters en ouders het belang van aanwezigheid in de kleuterklas in functie van een succesvolle schoolcarrière. Te doen school:  

Onderstreept het belang van kleuterparticipatie. Gebruikt het materiaal in het kader van ‘Super Sim gaat naar de kleuterklas’ in de reguliere schoolwerking.

Te doen stad: 

De directie Welzijn staat in voor het aanbieden van het materiaal van Super Sim (onderwijsopbouwwerk).

30



Brede school

Een Brede School is gericht op de brede ontwikkeling van alle kinderen en jongeren. Dit doet ze door het ondersteunen en/of creëren van een brede leer- en leefomgeving waarbinnen kinderen en jongeren een waaier aan ervaringen kunnen opdoen. Om dit doel te realiseren wordt een duurzaam en breed netwerk opgezet tussen organisaties en overheden uit verschillende sectoren die samen het leren/leven van kinderen en jongeren mee vorm geven. Te doen school:   

Contact opnemen met Stad Kortrijk, directie Welzijn, Hanne Verledens, [email protected] , 056/27.72.85 bij interesse in een Brede Schoolwerking Aanduiden interne Brede School verantwoordelijke Uitwerken visie omtrent Brede school

Te doen stad:    8.4

Aanbieden ondersteuning aan scholen bij het uitbouwen van hun Brede school Aanbieden van de nodige contacten of partners Aanbieden vorming/ info/ overlegmomenten

Andere acties

Voorbeelden van andere acties: Praatgroepen Nederlands voor ouders, Katrol, Gebruik maken van provinciale tolkendienst, Volgen vorming klare taal

31



Thema “Mondiale vorming”

9.

Doelstelling: De school gaat aan de slag rond wereldburgerschap. Dit doet ze door mondiale thema’s in de dagelijkse klas- en schoolpraktijk te integreren en door het opzetten van projecten rond mondiale vorming. 9.1

Deelname aan infosessie ‘Om op te eten’ en actiedag 11.11.11

Djapo vzw ontwikkelde rond het thema ‘voedselverspilling’ het educatieve pakket 'Om op te eten!' voor de basisschool. In 4 kant-en-klare lessen van 50 minuten boordevol interessante werkvormen, maak je jouw leerlingen bewust dat er enerzijds op verschillende plaatsen in de wereld honger is, maar anderzijds ook wereldwijd enorm veel voedsel verspild wordt. Je helpt je leerlingen benoemen waarom voedselverspilling eigenlijk zo erg is, en laat hen ideeën bedenken wat er aan gedaan kan worden. Tenslotte mobiliseer je de hele klas of zelfs de hele school om actie te ondernemen. Op dinsdag 7 oktober om 17u vindt een gratis infosessie plaats over het pakket in de Bibliotheek Kortrijk (oranje zaal). Je krijgt er achtergrondinfo over het thema en praktische uitleg over het pakket. De sessie duurt 2u. Inschrijven voor de gratis sessie kan via [email protected]. Leerkrachten van Kortrijkse basisscholen krijgen er een gratis lespakket bij voor hun graad. Het educatieve pakket is ook gratis te ontlenen in de Kortrijkse bib. www.kortrijk.be/mondialevorming Te doen school: 

Inschrijven op aanbod via [email protected].


Stad Kortrijk voorziet een mondiaal aanbod voor diverse graden. Je kan er ook terecht voor inhoudelijke ondersteuning. Deelname actiedag ‘Sorry is niet genoeg! op vrijdag 24 oktober

De jaarlijkse 11.11.11-campagne staat dit jaar in het teken van ‘recht op voedsel’. Op vrijdag 24 oktober is er de jaarlijkse actiedag. Serveer die dag voedsel dat normaal gezien in de vuilnisbak zou verdwijnen. Registreer je actie en ga aan de slag: www.nietgenoeg.be/opschool 9.3

Op Wereldreis met de Wereldkalender

De Wereldkalender zorgt voor een maandelijkse blik op de wereld. Daarbij is de kant-en-klare lesbrief ‘Wereldreis' dé geknipte gids voor leerkrachten om de foto van de maand te integreren in verschillende lessen. Een oorspronkelijk verhaal brengt elke maand weer de kalenderfoto tot leven. Met achtergrondinfo, lestips en kopieerbare werkbladen per graad snijdt u met de kinderen telkens een nieuw thema aan. Wereldreis biedt leerstof mét zicht op de wereld. Scholen kunnen via de stad Kortrijk een gratis abonnement op Wereldreis verkrijgen. Aanvragen via directie Mens & Samenleving ([email protected]). www.kortrijk.be/mondialevorming

32



Fili-Mini pakket voor kleuters

Het ‘Fili-Mini pakket' is een mondiaal kleuterproject over de Filippijnen. Via dit pakket maken de kleuters kennis met het dagelijkse leven in de Filippijnen. Hun nieuwsgierigheid naar het onbekende wordt op een positieve manier geprikkeld. Het pakket bestaat uit vijf lesmomenten. Centraal staat het verhaal van Raichel. Dit pakket is gratis te ontlenen in de bib. www.kortrijk.be/mondialevorming [email protected] http://www.kortrijk.be/bibliotheek 9.5

Andere acties

De school kan ook zelf andere acties voeren om te werken rond mondiale vorming. Er zijn heel wat organisaties NGO’s (Broederlijke Delen, Vredeseilanden, Amnesty International, …) of lokale organisaties met een eigen mondiaal aanbod. Wie inhoudelijke en financiële ondersteuning wenst rond mondiale thema’s, kan terecht bij Kleur Bekennen (www.kleurbekennen.be). Wist je dat je ook in de Kortrijkse bib terecht kan voor diverse educatieve materialen rond mondiale thema’s.

33



Thema “Sociale Vaardigheden”

10.

Doelstelling: De leerling weerbaarder maken in de maatschappij en leren wat sociaal aanvaardbaar gedrag is. 10.1 Aandacht voor sociale vaardigheden De school heeft aandacht voor sociale vaardigheden. Als school kunt u hiervoor gratis gebruik maken van Haai in een box (enkel voor 3e graad) of een zelf gekozen methode hanteren. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de stad volgende aan: Bij sommige leerlingen begint het eerste druggebruik al voor de leeftijd van 12 jaar. Het spreekt voor zich dat preventie voor die leeftijd moet beginnen. In samenwerking met de Provincie en andere centrumsteden stelde de stad het pakket “HAAI in een box” samen. De aandacht ligt niet op de drugs zelf, maar vooral op sociale vaardigheden. Hierdoor bereik je met dit pakket ook andere doelstellingen die van een school verwacht worden. Te doen school: 

Reservatie pakket bij Team Welzijn, [email protected].

10.2 Anti-pestprojecten De school pakt het pesten op school aan en leert leerlingen hoe ze op een sociaal aanvaardbare manier met elkaar kunnen omgaan. De school kan zelf dingen op touw zetten of kan een beroep doen op een bestaand aanbod. Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de stad volgende zaken aan: a. “GoE-het-MOED-spel” met Leon de kameleon (gratis uitleenpakket). Het “GoE-het-MOED-spel” met Leon de kameleon is een spel waarbij leerlingen uit het derde kleuter en de eerste graad van het basisonderwijs beter leren met elkaar om te gaan. Met dit spel pogen we hun sociale vaardigheden te verbeteren door hen te laten ervaren wat goed is en wat niet. Het “GoE-het MOED-spel” is een gratis uitleenpakket dat kan aangevraagd worden. Te doen school: 

Reserveren pakket bij de de cel preventie, [email protected]

34



b. Het project “Ik pest niet. En jij?” Het project “Ik pest niet. En jij?” is bedoeld voor de tweede en derde graad van het basisonderwijs. Met dit project wil het stedelijk preventieteam de “pestproblematiek” aankaarten en leerlingen doen nadenken over hoe ze zelf pesten kunnen weren in de klas, in de school en erbuiten. Het project omvat 3 onderdelen:   

het spelen van het anti-pestspel in de klassen; de vervolgmodule: de klas werkt 5 weken met hun anti-pestcontract en de evaluatie: het houden van een klassikaal evaluatiegesprek, door de preventie ambtenaar.

Periode waarin we het project aanbieden: oktober t.e.m. maart. Te doen school: 

Reserveren pakket bij de cel preventie, [email protected]

Te doen stad: 

Het stedelijk preventieteam voert het project uit.

35



Contactpersonen Liesbeth Vanderschaeve Duurzaamheid (afwezig van 6 dec 2014 tot 15 aug 2015) directie Ruimtelijke en Economische Stadsontwikkeling Grote Markt 54 8500 Kortrijk tel: 056 27 82 00 [email protected]

Britt Bekaert Flankerend onderwijsbeleid directie Welzijn Grote Markt 54 8500 Kortrijk tel: 056 27 72 72 [email protected]

Katrien Verkest Verkeerspreventie en – educatie

Koen Verhaege Preventieambtenaar

Politiezone Vlas Baliestraat 3 8510 Marke tel: 056 27 11 84 [email protected]

directie Mens en Samenleving Grote Markt 54 8500 Kortrijk tel: 056 27 73 02 [email protected]

Tijdens afwezigheid: [email protected]

On-line reserveren voor openbaar domein, nadars,… via www. Kortrijk.be\organiseren

36

Bijlage kleuter- en basisonderwijs schooljaar

Recommend Documents