Natuureducatiecentrum De Vroente PROGRAMMA-AANBOD Kleuter- en lagere school Buitengewoon Basisonderwijs
Natuur kent geen grenzen. De Kempense heidevelden, vennen, dennenbossen en duinen strekken zich uit tot ver in Nederland en vormen zo het grenspark De Zoom – Kalmthoutse Heide. Aan de rand van dit unieke reservaat ligt het Natuureducatiecentrum De Vroente. De Vroente verzorgt activiteiten rond natuur en milieu voor je klas, je jeugdgroep, je familie, je vereniging, je bedrijf. Wij trachten steeds een programma op maat te maken. Zelf ervaren is het uitgangspunt van alle educatieve programma’s. We verwerken dus steeds actieve kijk-, luister- en doemomenten in de aangeboden programma’s. De leerkracht blijft verantwoordelijk voor zijn of haar klas o.a. wat betreft de organisatie vanuit de school, het in acht nemen van gedragsregels, rust en orde. Elke begeleide groep moet verplicht vergezeld worden door een leerkracht of een door de school aangeduide volwassene. In De Vroente vind je een goed uitgerust labo, verschillende bio-buitenklassen, een educatieve vijver, een grote (eet)zaal voor 130 personen, twee polyvalente zalen met plaats voor 30 personen en diverse tentoonstellingen (permanent en/of tijdelijk).
-1-
Reserveren: 03 620 18 30 Er kan alleen telefonisch gereserveerd worden. Activiteiten, begeleid door een medewerker van De Vroente, kunnen enkel plaatsvinden op maandag, donderdag en vrijdag. Na de telefonische afspraak ontvangt u per email een bevestiging met alle details van uw reservatie. Vanaf 25 augustus 2011 (8 uur) kan u reserveren voor het schooljaar 2011 - 2012.
www.devroente.be
Openingsuren ‘De Vroente’: ma - vr: 9.00 - 17.00 u. zat-, zon- en feestdagen: 14.00 - 17.00 u.
Programma 1 Circus Kriebel De circusdirecteur heeft een probleem. Al zijn circusdieren zijn met vakantie. Samen met de kleuters gaan we op zoek naar nieuwe dieren. Deze kriebelbeestjes (spin, slak, pissebed, regenworm, …) worden zeer nauwkeurig geobserveerd. Ze mogen zelfs optreden op het grote tv-scherm. We proberen de dieren ook eens na te bootsen in hun bewegingen en worden zo zelf ook een beetje een kriebelbeestje. Doelgroep: 2de en 3de kleuterklas Duur: 2,5 u.
Programma 3 Mierentheater Voor de rol van je leven moet je in ‘t mierentheater zijn. Na uitgebreide waarneming van de bouw en het gedrag van de mieren nabij hun “paleis”, een reusachtig mierennest, verkleden de kinderen zich als mier. Binnen de nieuwe kolonie krijgt elke mier een specifieke taak en met de passende attributen stort ze zich in het spel. Opgepast, want de vijanden van de mier zijn ook in de buurt. Op een speelse manier ontdekken je kinderen het mierenleven in al zijn facetten. Doelgroep: 3de kleuterklas, 1ste jaar LO Duur: 2,5 u.
Programma 2 Konijnenpad Konijn Nijntje wordt uitgenodigd op het verjaardagsfeestje van zijn vriend Stamper. Die woont ergens op de heide in een konijnenhol, maar waar was dat nu weer? Op onze speurtocht ontdekken we sporen van konijnen en andere dieren. Om die sporen te begrijpen, zoeken we ze op in ons reuzengroot konijnenboek. Hierin vinden we ook leuke doe-opdrachten. Lukt het ons om het hol van Stamper te vinden? Doelgroep: 2de en 3de kleuterklas Duur: 2,5 u.
-2-
Natuurlijk mogen alle beestjes - na zoveel aandacht - terug de vijver in.
Programma 4 NIEUW! Kamishibai - verteltheater
Doelgroep: 3de kleuterklas, alle graden LO
De kinderen luisteren en kijken naar twee kamishibai-vertellingen. De verteller vertelt een kort verhaal met kleurplaten die één voor één in een vertelkastje verschijnen. Na het verhaal voeren de kinderen leuke opdrachten uit die te maken hebben met het onderwerp van het verhaal. Na een korte pauze volgt een tweede verhaal met opdrachten. De vertellers kiezen twee verhalen die passen bij de bezoekers, het seizoen en het weer. Doelgroep: 3de kleuterklas, 1ste jaar LO Duur: 2 u.
Duur: 2 u.
Programma 6 Kijken naar kriebelbeestjes We gaan op jacht. Nee, niet naar grote, gevaarlijke dieren, maar naar het kleine grut dat we zo vlug over het hoofd zien. Onze vangst wordt in kleine potjes levend vervoerd naar het lab. Onder de binoculaire loep staren die kleine diertjes ons plots 20 maal groter aan. Enkelen van hen stelen de show als echte tvvedetten. De leerlingen maken ook een identiteitskaart van het beestje dat ze gevangen hebben. Met een menukaart bij de hand proberen we samen een voedselketen te maken. Waarom zijn die kleine beestjes zo belangrijk? Na bewezen diensten krijgen de diertjes hun vrijheid terug. Doelgroep: 3de graad LO Duur: 2 u.
Programma 5 Broebelbeestjes en waterproeven Water is van “levensbelang”. Houd jij van water? Houd je van waterdiertjes? Hoe komt het dat ze in en zelfs op het water kunnen leven? Dat onderzoeken we aan de hand van leuke waterproefjes. We scheppen een paar diertjes uit onze vijver en bekijken hen met een loep van dichtbij. Dan mogen ze even pronken in een heuse tentoonstelling.
-3-
Programma 7 Boom je mee? Soortje, een mannetje dat in het bos woont, vraagt de hulp van de kinderen. Hij wil immers weten waar de naaldbomen staan, hoe hoog een boom is en nog zoveel meer. De kinderen zoeken voor hem het antwoord op al deze vragen. Doelgroep: 3de kleuterklas en 1ste jaar LO
Duur: 2,5 u.
Programma 9 Op zoek naar het heidemonster Een fikse wandeling met oriëntatieopdrachten: legende, schaal, kompas en windrichtingen worden op een speelse manier aangeleerd. Van op de uitkijktoren krijgen de leerlingen een wijds uitzicht over de omgeving. Doelgroep: 3de graad LO Duur: 2,5 u.
Programma 8 Camouflage Als je veilig wil overleven in de natuur, val je best niet te hard op. Hoe camoufleren dieren zich? Welke trucjes gebruiken ze om hun vijanden te verschalken? Tijdens dit programma ontdekken de kinderen hoe dieren zich handig weten te “verstoppen”. Na een inleidende oefening onderzoeken we buiten op welke manier ze dat wel doen. In dit programma worden ook enkele prettige camouflagespelletjes opgenomen. Wie zich het best camoufleert, wint het spel. Doelgroep: 2de graad LO Duur: 2,5 u.
-4-
Programma 10 Waar ben ik? Een speelse wandeling met oriëntatieopdrachten: zelf symbolen op een kaart aanbrengen, een eigen landschap maken, een windroos tekenen in het zand, … . Ook kompas, schaal en legende komen aan bod. Doelgroep: 2de graad LO Duur: 2,5 u.
Onderwerp
duur
EDUCATIEVE PROGRAMMAS Programma 1: Circus Kriebel Programma 2: Konijnenpad Programma 3: Mierentheater (enkel op donder- en vrijdag) Programma 4: Kamishibai – verteltheater NIEUW!! Programma 5: Broebelbeestjes en waterproeven Programma 6: Kijken naar kriebelbeestjes Programma 7: Boom je mee? Programma 8: Camouflage Programma 9: Op zoek naar het heidemonster (oriëntatie) Programma 10: Waar ben ik? (oriëntatie) Wandeling 1: Zintuigen Wandeling 2: Heidebiotopen Wandeling 3: Diersporen Wandeling 4: Herfstkleuren Wandeling 5: Winterse trukendoos Wandeling 6: Lentekriebels Wandeling 7: Mierenwandeling NIEUW!! Natuuratelier 1: Natuurspelen NIEUW!! Natuuratelier 2: Land-art Natuuratelier 3: Beheerswerk en –spel Natuuratelier 4: Natuurvindsels Natuuratelier 5: Natuurtheater Natuuratelier 6: Geluiden OM GRATIS ZELF TE DOEN Speurneuzenpad Beestig natuurpad Heidewandeling door leerkrachten Fotozoektocht TENTOONSTELLINGEN Permanente heide- en thematentoonstellingen
-5-
2,5 u. 2,5 u. 2,5 u. 2 u. 2,5 u. 2 u. 2,5 u. 2,5 u. 2,5 u. 2,5 u. 2,5 u. 2,5 u. 2,5 u. 2,5 u. 2,5 u. 2,5 u. 2,5 u. 2u. 2u. 2u. 2u. 2u. 2u. 1,5 u. 1,5 u. 2,5 u. 2,5 u.
met wandeling
ja
ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja
ja ja
periode / van-tot
zelf
kleuters 1
april - oktober april - oktober april - oktober heel het jaar april - oktober april - oktober april - oktober heel het jaar heel het jaar heel het jaar heel het jaar heel het jaar heel het jaar herfst winter lente april - oktober heel het jaar heel het jaar heel het jaar heel het jaar november – februari heel het jaar april - oktober april - oktober heel het jaar heel het jaar
+
2 x x
+
+ + + + + +
++ ++ ++ ++
lager onderwijs 3 x x x x x
1
x
x
x
x x x
2
x
x
x
x x x x
x x x x
x x x x x x
x x x x x x
3
4
x
x
x
x
x x
x x
x x x x x x x x x x x
x x x x x x x x x x x
5
BuBaO 6
x x
x x
x
x
x x x x x x x x x x x x x
x x x x x x x x x x x x x
x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x
x x
x x x x
x x
x x x
x x
x x
x x
x x
+ programma kan door leerkracht zelf begeleid worden ++ programma enkel door leerkracht te begeleiden
Voor BuBaO worden alle programma’s aangepast aan de specifieke groep. Je kan hiervoor steeds overleggen met de medewerkers van De Vroente.
-6-
Wandeling 1 Zintuigen We ontdekken de hei met al onze zintuigen. Heb je al eens een boom gevoeld? Heb je al eens naar de stilte geluisterd? Een ontdektas vol met materiaal helpt ons beter te kijken, horen, voelen, ruiken en proeven. Doelgroep: 3de kleuterklas, alle graden LO
Duur: 2,5 u.
Heidewandelingen Alle wandelingen (voormiddag) kunnen worden gecombineerd met een creatief natuuratelier (namiddag). In dit natuuratelier verwerken de leerlingen hun ervaringen en verworven kennis op een creatieve manier. Het gemaakte werkstuk mogen ze meenemen naar de klas. We raden de combinatie wandeling / atelier aan voor groepen die een hele dag willen doorbrengen op de heide en in De Vroente. Even verder in deze brochure worden de ateliers kort voorgesteld.
Wandeling 2 Heidebiotopen Trek je beste stapschoenen aan. Zet je ogen en je oren open. We maken een fikse wandeling op de Kalmthoutse heide. Al wat onderweg onze aandacht trekt, onderwerpen we aan een grondig onderzoek. Hoe is dit landschap eigenlijk ontstaan? Is dit nu “puur natuur”? De gids vertelt er meer over. Doelgroep: 3de graad LO Duur: 2,5 u.
-7-
Wandeling 3 Diersporen
Wandeling 4 Herfstkleuren
Wil je weten welk dier hier voorbij kwam? Als een echte spoorzoeker gaan we op stap. We zoeken samen naar allerlei sporen: pootafdrukken, knabbelresten, geluiden en nog veel meer. Met een diersporengids bij de hand lukt het ons wel om de sporen bij het juiste dier te plaatsen. Met leerlingen van de derde graad proberen we ook nog een gipsafdruk te maken van een duidelijke prent. Zo hebben we meteen het bewijs van ons speurtalent op zak.
Waarom zijn herfstbladeren bruin? Waar komen al die paddenstoelen vandaan? Wat doen dieren in de herfst om de winter heelhuids door te komen? Wat doen planten om zich voor te bereiden op de winter? We ontdekken alle geheimen van de herfst. Doelgroep: alle graden LO Duur: 2,5 u.
Doelgroep: alle graden LO Duur: 2,5 u.
Wandeling 6 Lentekriebels
Wandeling 5 Winterse trukendoos Als je dacht dat er in de winter niet veel te beleven valt op de heide dan heb je het goed mis. De winter is niet meteen het gemakkelijkste seizoen voor de natuur maar veel planten en dieren hebben daar wel iets op gevonden. Trek mee de heide op en kom het ontdekken. Doelgroep: alle graden LO Duur: 2,5 u.
Hoe zie je dat de lente eindelijk is aangebroken? Waarom worden in deze periode zoveel huwelijksadvertenties geplaatst? We wisselen boeiende weetjes over lenteaspecten af met aangepaste spelletjes over de lente zoals een nestestafette en het voorjaarsplantenspel. Doelgroep: alle graden LO Duur: 2,5 u.
-8-
Wandeling 7 NIEUW! Mierenwandeling
Natuurateliers:
Heb je al eens op een open plaats in het bos de ijverige mieren op hun koepelnest gezien? Op een zonnige dag is het er een drukte van jewelste. Bosmieren zijn heel sterk en zorgen voor de bouw en het onderhoud van het nest. Het zijn ook bijzonder nuttige beestjes. Ze jagen op schadelijke insecten. Hoewel de verschillende soorten bosmieren beschermd zijn, hebben ze bij veel mensen een slechte naam. Hoog tijd om het allemaal eens uit te zoeken. Met de gids gaan we op zoek naar koepelnesten en volgen een mierenspoor. We bekijken de diertjes in een loepenpotje en ontdekken wat mierenzuur is. We zoeken de vrienden en vijanden van de bosmieren. Via spelletjes ervaren we het harde mierenleven. Tot slot krijg je enkele milieuvriendelijke tips om mieren uit je huis te weren. Doelgroep: 2de en 3de graad LO Duur: 2,5 u.
Een atelier is een creatieve natuuractiviteit. We raden de combinatie wandeling / atelier aan voor groepen die een hele dag willen doorbrengen op de heide en in De Vroente. Het atelier wordt uitgevoerd in De Vroente of in de directe omgeving ervan. Er zijn 6 ateliers waaruit je vrij kan kiezen. Natuurspelen: Op de zandvlakte spelen we het konijnenkeutelspel, het strontvliegenspel,… een selectie uit het aanbod aan educatieve natuurspelen. Actie én plezier verzekerd. Land-art: Op een leuke plek in de Kalmthoutse Heide maken we met de hele klas één groot kunstwerk met natuurmateriaal. Elk groepje werkt een deel van het kunstwerk uit en kiest zelf materiaal en aanpak. Van het totale kunstwerk nemen we een foto (die we digitaal aan de leerkracht bezorgen). Nadien ‘geven’ we het materiaal terug aan de natuur. Beheerswerk en -spel: de leerlingen helpen mee met het beheerswerk op de heide en spelen hierbij ook een aangepast spel. Natuurvindsels: met zelf verzameld natuurmateriaal gaan we aan de slag. We maken fantasiediertjes. Natuurtheater: de leerlingen verkleden zich en spelen de rollen in één groot natuurverhaal. Geluiden: we bootsen dieren na en maken muziekinstrumenten met gevonden materiaal.
-9-
Educatieve programma’s om zelf gratis te doen. Speurneuzenpad
Heidewandeling door leerkrachten
Als echte speurneuzen gaan de kleuters in het bos op zoek naar kabouters. De kleurendobbelsteen vertelt hen welke kabouter ze moeten zoeken. In de rugzak van elke kabouter zit een leuke opdracht rond ruiken, voelen, proeven, horen en kijken in de natuur. Ter voorbereiding in de klas kunnen de kleuters in de juiste stemming gebracht worden met een inleidend verhaal over kabouters. Laat ze bijvoorbeeld een kaboutermuts opzetten of verkleed hen als kabouters.
Je krijgt als leerkracht een handige ‘heidetas’ mee met een handleiding en materiaal om samen met je leerlingen een prettige heidewandeling te maken. Een duidelijke wegbeschrijving helpt je een vooraf bepaalde route te volgen en op een aantal plaatsen kan je je leerlingen aan het werk zetten. De opdrachten zijn eenvoudig en gemakkelijk te begeleiden. Deze wandeling hoef je niet op voorhand voor te bereiden. Voor meer info kan je altijd bij de medewerkers van De Vroente terecht.
Doelgroep: 1ste kleuterklas Duur: 1,5 u. Begeleiding: enkel door eigen leerkracht Gratis, enkel waarborg te betalen
Doelgroep: alle graden LO Duur: 2,5 u. Gratis, enkel waarborg te betalen
Fotozoektocht
Beestig natuurpad De kleuters gaan in de tuin op zoek naar verschillende (opgezette) dieren (egel, mol, eekhoorn…). Met een handpop, leuke spelletjes en opdrachten leren ze de leefwijze van deze dieren kennen. Doelgroep: 2de en 3de kleuterklas Duur: 1,5 u. Begeleiding: enkel door eigen leerkracht Gratis, enkel waarborg te betalen
De leerlingen wandelen in kleine groepjes het libelpad (4,2 km) en trachten 20 foto’s (van opnamen langs het traject) in de juiste volgorde te plaatsen. Een leuke verkenning van de heide met een extra spelelement waarvoor je geen begeleider hoeft te reserveren. Aan de achterzijde van de foto’s lees je enkele leuke ‘weetjes’ over de heide. Een ideale ‘opwarmer’ als inleiding op een inhoudelijk programma ’s namiddags of een mooie afsluiter na een begeleid programma in de voormiddag. Doelgroep: alle graden LO Duur: 2,5 u. Gratis, enkel waarborg te betalen
- 10 -
Prijs per leerling Dagprogramma: € 4,00 Halve dagprogramma: € 2,00 Zelfbegeleiding: gratis Uitlenen materiaal: gratis, waarborg (€ 20) Picknick of refter Wie een ganse dag bij ons reserveert of op de Kalmthoutse Heide blijft, kan gebruik maken van onze nieuwe refter (tot 140 p.). Bij mooi weer blijft picknicken wel de eerste optie. Let wel: Wij voorzien geen catering. Boterhammen en drank brengen jullie dus zelf mee! Probeer samen met ons afval te vermijden en stimuleer het gebruik van boterhammendoos en drinkbus!! Alvast bedankt. Lesbundel Voor bijna elk programma(onderdeel) is een infopakket voorzien. Hierin vind je een nauwkeurige beschrijving van wat je mag verwachten. Verder bieden we ook vaak tips voor een naverwerking. We bezorgen je deze bundel op vraag. Kledij Laarzen zijn aanbevolen. Hou ook rekening met regenweer, warmte en koude. In het voor- en najaar raden we aan om muggenmelk of insectenzalf te voorzien. Elke activiteit gaat door zoals gepland, ongeacht het weer.
Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Natuureducatiecentrum ‘De Vroente’ Putsesteenweg 129 2920 Kalmthout tel.: 03 620 18 30 fax: 03 620 18 35
[email protected] www.devroente.be v.u.: Jean-Pierre Heirman, Secretaris-generaal - Departement Leefmilieu, Natuur en Energie - Koning Albert II-laan 20 bus 8, 1000 Brussel
