Zeven functies, één gebouw Kraaipan Amsterdam Kraaipan is een zeer veelomvattend project in de Transvaalbuurt in Amsterdam. Het herbergt naast seniorenwoningen een Marokkaanse woongroep, vijf kleinschalige groepswoningen voor mensen met dementie, een woonproject voor mensen met schizofrenie, een wijkservicepunt, het kantoor van de thuiszorg van Cordaan en dagbesteding voor mensen met lichte dementie of een kleine beperking. Al deze functies zijn gehuisvest in een gerenoveerd, oud schoolgebouw, gecombineerd met nieuwbouw, ontwikkeld door woningcorporatie Ymere. De eerste plannen voor dit project dateren van 2002, september 2013 werd het feestelijk geopend.
Planontwikkeling Aanleiding voor de plannen was de constatering, dat veel oudbouw in de Transvaal niet geschikt was voor senioren. Karien van Rozendaal, accountmanager maatschappelijk vastgoed van Ymere: “Wij vonden het belangrijk woningen te maken die ook voor senioren geschikt waren met bijbehorende voorzieningen zodat mensen zo lang mogelijk in hun eigen omgeving kunnen blijven wonen. Dus geschikte woningen, en zorgvoorzieningen en mogelijkheden voor ontmoeting dicht bij. Verder hebben we er op gelet dat er in de buurt voldoende winkels zijn en OV. Zodat alles bij de hand is.“ In de tien jaar dat de Kraaipan werd ontwikkeld, stond de tijd niet stil: de hele Transvaalbuurt onderging een transformatie in het kader van de Wijkaanpak. Beleidsmatig is er op het gebied van zorg en welzijn gedurende de planperiode veel veranderd. Bij de start werd gedacht dat zorgorganisatie Cordaan, die vanaf het begin bij het project betrokken was de enige huurder van Ymere zou worden. Cordaan heeft echter alle welzijnsactiviteiten, die zij eerder in haar pakket had, afgebouwd. Daarvoor is nu welzijnsorganisatie Dynamo bij het project betrokken. Een andere zorgorganisatie, ZGAO is samen met Dynamo verantwoordelijk voor de dagbesteding voor dementerenden in de Kraaipan. Dynamo werkt volgens de regels van het Nieuwe Welzijn, wat betekent dat er veel aandacht is voor wat mensen zelf kunnen doen. Zo is de Kraaipan helemaal van deze tijd: “Om zo’n project te realiseren, is het een voorwaarde dat je flexibel bent”, zegt Niels van Santen, Beleidsadviseur zelfstandig wonen bij Stadsdeel Oost. www.kcwz.nl
Architectuur
Veel zorg is besteed aan de architectuur van Kraaipan. Bij de renovatie van de school zijn originele details teruggebracht. De nieuwbouw is zo ontworpen, dat deze goed aansluit bij de stijl van Berlage, die in de directe omgeving te vinden is. Ook is er een nieuw plein gerealiseerd. Kraaipan won op 17 december 2013 de Zuiderkerkprijs 2013, de jaarlijkse prijs van de gemeente Amsterdam voor het beste woningbouwproject. Woningen In de Kraaipan zijn vijftig seniorenwoningen. In 22 van deze woningen is een Marokkaanse woongroep gehuisvest. Zij delen een gemeenschappelijke ruimte met keuken en toilet, die zo is gerealiseerd dat die later mogelijk terug te bouwen is tot een gewone woning. Een andere bijzondere doelgroep in de Kraaipan zijn de huurders van Stichting Kraaipan Oase, een speciaal voor dit doel opgerichte tak van Stichting Ypsilon. Stichting Ypsilon is een vereniging van familieleden en naasten van mensen met een verhoogde kwetsbaarheid voor psychose. Zij huren ruimte boven in het verbouwde schoolgebouw, bestaande uit tien woningen en een huiskamer. Vooruitlopend op de oplevering van de Kraaipan huurde Ypsilon eerder circa twintig woningen van Ymere in de buurt. De bewoners van deze satellietwoningen en de woningen in Kraaipan, mensen die aan enige vorm van schizofrenie lijden, maken gebruik van de gemeenschappelijke huiskamer en krijgen woonbegeleiding van GGZ Cordaan. In de nieuwbouw zijn ook vijf groepswoningen voor ieder zes personen, die in gebruik zijn genomen door zorgorganisatie Cordaan. Hier wonen dementerende ouderen met een www.kcwz.nl
zorgzwaartepakket van vijf of meer. Zij zijn verhuisd vanuit een grootschalige instelling, die gerenoveerd moet worden. Het kleinschalig groepswonen doet hun goed, vertelt Dorien Temmink, locatiemanager van Cordaan: “Je ziet ze opbloeien, ze zijn vrolijk”. Het contact met familie is geïntensiveerd. Laatst is een groep naar Intratuin geweest om kerstversiering te kopen, één op één begeleid met hulp van familie. Dat gaat prima en was een succes. Dagbesteding Er zijn twee ruimtes voor dagbesteding. Dagbesteding is gegund aan ZGAO, die dit in samenwerking met Dynamo organiseert. De dagbesteding is er voor Nederlands sprekende ouderen, voor Turks sprekende ouderen en voor Marokkaans sprekende ouderen. Er is gekozen voor deze opzet, omdat mensen met lichte dementie de tweede taal als eerste kwijtraken. Wijkservicepunt Het Wijkservicepunt is het zenuwcentrum van Kraaipan, die alle verschillende functies verbindt. Het is de plek waar jong en oud elkaar kunnen ontmoeten. In het wijkservicepunt worden allerlei activiteiten georganiseerd voor en door bewoners van de Transvaalbuurt en omgeving. Het doel van het Wijkservicepunt is om ouderen en mensen met een beperking te ondersteunen, waardoor die langer thuis en zelfstandig kunnen wonen. Het is de bedoeling dat het servicepunt zoveel mogelijk draait op eigen kracht van buurtbewoners. Binnenkort krijgen de vrijwillige gastheren en gastvrouwen van het Wijkservicepunt een cursus van drie dagdelen aangeboden door de Stadsdeel Oost. Ze zullen leren hoe ze hoe ze mensen kunnen doorverwijzen en hoe ze mensen met beperkingen kunnen ontvangen. Later zullen vrijwilligers getraind worden om cliënten van bijvoorbeeld Cordaan te kunnen betrekken bij de activiteiten in het Servicepunt. Naast activiteiten en ontmoeting biedt het Wijkservicepunt hulp: Eens in de week is er het loket Zorg en Samenleven van het Stadsdeel waar buurtbewoners met zorgen en vragen terecht kunnen. Ook is er wekelijks een Buurtpunt, waar professionele hulpverleners bewoners ondersteunen bij een hulpvraag. De thuiszorg van Cordaan heeft haar kantoor in Kraaipan. Er is ook hulp, die door vrijwilligers wordt gegeven, zoals budgetvoorlichting door studenten, die in ruil daarvoor goedkoper wonen. Er is een sorteergroep, waar mensen worden begeleid en geleerd om hun post te ordenen. De sorteergroep voorziet in een grote behoefte: “Laatst kwam er een Somalische vrouw met twee karretjes ongeopende post”, vertelt Joke Soolsma participatiemedewerker van Dynamo en coördinator van de Kraaipan. “Als je niet kunt lezen, ook niet in je eigen taal, is het altijd nog mogelijk om je post te sorteren op het logo.” Eens per maand is er een mantelzorglunch, waarbij een spreker iets vertelt over een thema, en mantelzorgers bij een gezamenlijke lunch ervaringen kunnen uitwisselen.
www.kcwz.nl
Buurtrestaurant
Foto: Kookploeg buurtrestaurant
Vier keer in de week wordt er in het buurtrestaurant een warme maaltijd geserveerd. Er zijn verschillende kookploegen betrokken bij het buurtrestaurant. De groepen ontvangen een kleine activiteitensubsidie vanuit het Stadsdeel. Een van de kookgroepen, die wekelijks een maaltijd verzorgt in het buurtrestaurant, is voortgekomen uit een buurtgesprek over armoede. Daar kwam het idee op om iets te organiseren waar je goed, goedkoop en gezellig kunt eten. Ook een groep mensen met een psychische beperking kookt iedere week op een vaste dag. Andere groepen met een Marokkaanse, Surinaamse en Egyptische achtergrond wisselen elkaar af en koken eens in de vier weken. Voor de zondag zijn er drie verschillende kookgroepen die elkaar afwisselen. De maaltijden worden tegen kostprijs geserveerd van € 3,50 tot € 5,- euro voor twee of drie gangen. Soms is dat voor die prijs zelfs een uitgebreid driegangen diner. Het eten is erg goed, vertelt Joke Soolsma: “Hoe ze het doen voor het geld, het is echt toveren”. Het buurtrestaurant loopt heel goed, regelmatig is het helemaal vol. Het wordt bekend in de stad: het is er gezellig, zegt men, vergeleken met andere plekken. Ook vanuit de seniorenwoningen weten de bewoners steeds beter de weg te vinden naar het buurtrestaurant. www.kcwz.nl
Wijkaanpak De onlangs afgesloten Wijkaanpak in de Transvaalbuurt bood veel ruimte voor bewonersinitiatieven. Joke Soolsma vertelt dat de Transvaalbuurt in zijn geheel er de afgelopen jaren enorm op vooruit is gegaan. Ze vertelt: “Er was een mevrouw, die graag weg wilde uit de buurt. Ze voelde zich niet meer veilig. Er was drugshandel, er waren overlast gevende jongeren, vechtpartijen… dat is nu heel anders. Ik zei ”wacht nou eventjes”. Die mevrouw is nu actief als vrijwilligster, en ze zei laatst tegen mij: “ik ben zo blij dat ik eventjes gewacht heb, het is zo’n leuke buurt geworden.” Deze mevrouw heeft samen met een oudere heer die ze ontmoet heeft in het buurtrestaurant het initiatief genomen voor een spelletjesmiddag voor Hindoestaanse ouderen. In een paar weken tijd is er nu al een opkomst van acht tot negen personen. Deze oudere bewoners hebben de behoefte goed aangevoeld”. Conclusie Karien van Rozendaal, vanuit Ymere betrokken bij Kraaipan, vindt het project geslaagd. Toch beantwoordt het nog niet volledig aan het ideaal van Ymere: “Wij hadden graag gezien dat er ook eerstelijnszorg, zoals een huisarts en een diëtiste, in Kraaipan was gekomen. Dat is niet gelukt. Je kunt wel wat verzinnen, maar je moet partijen ook nog meekrijgen. We hebben enorm lopen leuren, maar niemand wilde.” Joke Soolsma en Dorien Temmink vinden het na een klein half jaar nog te vroeg om een oordeel te geven. Hun streven is om zorg en welzijn nog beter te laten samenwerken. De eerste stappen zijn gezet. Twee vrouwen die deelnemen aan de Leesclub in het Wijkservicepunt hebben aangeboden vrijwilligerswerk te doen bij de Dagbesteding. De Thuiszorg heeft een cliënt weten te verleiden in het buurtrestaurant te gaan eten, en een deelnemer aan de dagbesteding, die is verhuisd naar het kleinschalig groepswonen mag nog regelmatig terugkomen bij de haar zo vertrouwde dagbesteding.
Els de Jong Januari 2014
Lokale kracht in beeld Dit is het derde artikel in de reeks ‘lokale kracht in beeld’. Kijk voor meer informatie en artikelen op www.kcwz.nl/actueel/specials/lokale-kracht-in-beeld.
www.kcwz.nl
www.kcwz.nl
