wat kan de meetkundige dienst van de rijkswaterstaat
inhoud blz. PCl
afdeling planning afdeling centraal beheer van fijne
~nstr~~enten
blz. PC1
afdeling buitendienst
blz. B1 - B7
afdeling fotogrammetrie
blz. Fl - F8
afdeling rivier- en kustkaart
blz. Rl - R4
tekenafdeling
blz. Tl - T6
rekenafdeling
blz. RK1 - RK4
afdeling produktie automatisering
blz. PAl - PA8
afdeling hoogtekaart
blz. Hl
afdeling N.A.P.
blz. N1 - N4
afdeling systemen en instrumenten
blz. SIl - 814
stafgroep onderzoek en
ontwi~keling
blz. 001 .,.. 002
de meetkundige dienst verleent service
aa~
door het verrichten van
rijkswaterstaatsdiensten en andere instanties meetwerk - rekenwerk - tekenwerk
de activiteiten van de m.d. bestrijken een breed terrein en omvatten onder meer:
vervaardiging van kaarten, bestemd voor ontwerp, beheer, bestudering miLieu enz. het verrichten van Landmeetkundige en technische uitzettingen het instand houden van het N.A.P.-net van hoogtepunten het verrichten van rekenwerk o.m. vpor wegontwerpers het met behuLp van fotografie vast~eggen van statische en dynamische gegevens en het uitwerken van die opnamen
bij deze werkzaamheden wordt gebruik gemaakt van moderne hulpmiddelen zoals computers en tekenmachines.
deze documentatie geeft, naast een schema van de m.d.-organisatie, een aantal voorbeelden van de verrichtingen van de belangrijkste technische afdelingen.
de opbouw van de meetkundige dienst
HOOFD MEETKUNDIGE DIENST
STAFGROEP ONDERZOEK EN ONTWIKKELING
STAFBUREAU PERSONEELSZAKEN
H
B.E.A.Z.
BUITENDIENST
OFD- AFDEUNGE"'-'N-=--_ _,.--
FOTOGRAMMETRIE
---,
PC1
afdeling planning De afdeling Planning coördineert het werk van alle afdelingen van de binnen- en buitendienst en distribueert de opdrachten over de diverse afdelingen en rayons. Zij stelt jaarlijks het vlieg- en werkprogramma s~en, geeft de urgentievolgorde van de uitvoering van de opdrachten aan en voert de voortgangscontraie. In uw kontakt met de Meetkundige Dienst is deze afdeling het centrale informatieadres bij uitstek. U kunt er alle inlichtingen krijgen over het aanwezige kaarten en fotobestand. De mogelijkheden voor het laten verrichten van meetwerkzaamheden door de Meetkundige Dienst zijn daar bekend, Kosten- en tijdramingen worden op uw verzoek opgest~ld. Voor het verkrijgen van technisch-specialistische informatie brengt men u gaarne in kontakt met de juiste afdeling en de gewenste deskundigen. Kortom: in het labyrint van de Meetkundige Dienst wordt de draad van Ariadne voor u gespannen door de afdeling Planning.
afdeling centraal beheer van fijne instrumenten I.Algemeen. -Aanschaffen en beschikbaar stellen instrumenten: theodolieten afstandmeters waterpasinstrumenten sextanten planimeters jalons, baken, meetveren, prisma's e.d. prismakijkers. -Beheer, onderhoud, revisie en reparatie van bovengenoemde instrumenten. -Beheer, onderhoud, revisie en reparatie van fotogrammetrische instrumenten en tekenapparatuur. 2.Speciaal. -Overleg en advies m.b.t. beschikbaar te stellen instrumenten. -Aankoop instrumenten voor speciale doeleinden. -Ontwikkeling en constructie van instrumentarium voor speciale doeleinden.
81
afdeling buitendienst Een aantal aktiviteiten van deze afdeling is in deze dokumentatie elders al ter sprake gekomen, maar terWille van de overzichtelijkheid volgt hieronder een opsomming van de werkzaamheden, zoals deze door de ca 80 meetploegen, verdeeld over 12 regionale rayons, worden verricht. I Werk t.b.v. de vervaardiging van kaarten (grondkaart, beheerkaart, rivier- en kustkaart). a. Grondslagmeting
Verkenning en meting van diverse soorten meetkundige grondslagen. De meting geschiedt met theodoliet en met moderne elektro-optische afstandsmeters (Distomat, Geodimeter, Cubitape). Alle metingen moeten voldoen aan de eisen van de H.T.W.
b. De voorbereidingen -in het terrein - van luchtkaarteringen. Paspuntplan, -signalering en -inmeting. c. De voorverkenning
van een luchtkaartering, voorafgaande aan de fotogrammetrische uitwerking.
d. De completering
van langs fotogrammetrische weg tot stand gekomen kaarteringen.
e. Detailmeting
Terrestrische opname van terreinsituatie met jalons, hoekprisma en meetband (orthogonale methode) of met elektro-optische apparatuur eventueel met automatische registratie in het terrein (voerstraal methode).
11 Uitzetwerk. a. Het uitzetten en in stand houde~ van ontworpen en berekende assen van wegen, waterwegen en andere civiel-technische werken; van gecompliceerde aard zijn o.a. verkeersknooppunten, stuwcomplexen, sluiswerken, fly-overs e.d. Veelvuldig wordt hierbij gebruik gemaakt van elektro-optische apparatuur (Distomat, Geodimeter 12). b. Secundaire en tertiaire profielwaterpassingen t.b.v. ontworpen en te verbeteren werken. c. Het uitzetten, verzekeren en eventueel inmeten van ontworpen grenzen van rijkseigendom. Hierbij vindt overleg plaats met KADOR i.v.m. de toepassing van de z.g. "Regeling samenwerking KADOR - M.D.". III Uulp bij uitvoering bij werken. Landmeetkundige assistentie tijdens de uitvoering van civiel-technische werken, zoals wegen, kanalen, havenwerken, viadukten, verkeersknooppunten, tunnels, ~ruggen, zinkers voor leidingstraten, sluizen en stuwen.
82
IV.Waterpassingen. a. Primaire en secundaire waterpassingen t.b.v. het onderhoud, de instandhouding en de verdichting van het net van N.A.P.-peilmerken, t.b.v. waterkeringen en andere waterstaatswerken. b. Verifikatie van peilschalen. c. Vlaktewaterpassingen t.b.v. de "Hoogtekaart Nederland", de rivierkaart en inpolderingen. d. Profielwaterpassingen over zeedijken. e. Profielwaterpassingen t.b.v. de z.g. "Bijzondere Rivier Correspondentie". f. Peilingen van zandputten, kanalen e.d. V Mariene Geodesie, oever- en kustbeheer. a. Het ijken en doen van kontrolemetingen van hyperbolische, circulaire of polaire radioplaatsbepalingssystemen in zeegebieden, zowel t.b.v. de uitvoering van waterstaatswerken als van de navigatie (b.v. Decca, Hi-Fix, Sea-Fix, Toran e.d.). Deze metingen worden zowel met theodoliet als met elektronische meetapparatuur verricht (Cubic-autotape, Artemis, Motorola, e.d.). b. De meting van de meetkundige grondslag van raaienstelsels en dergelijke t.b.v. lodingen en peilingen in zee en op de rivieren. VI Diversen. Bijzondere metingen t.b.v. civiel~techni$che problemen, die zich voordoen bij luchtvaart, sleepvaart en waterbeweging, b.v.: a. Obstakelmetingen bij vliegvelden b. Lasermetingen e.d. in verband met doorvaart van mammoettankers door bruggen en sluizen. c. Metingen t.b.v. de bouw van havendammen. d. Scheepshoogtemetingen. e. Nauwkeurige deformatie- en zettingsmetingen o.a. t.b.v. schaderegelingen; hieronder ook begrepen de waterpassingen t.b.v. het konstateren van bodemdalingen. f. Bepaling van profielen van vrije ruimte bij bruggen. ~.
Assistentie bij de bepaling van hoogten op golfmeetpalen in zee (hydrostatische en/of trigonometrische waterpassing).
Het bovenstaande geeft u volledige informatie over het brede terrein van werkzaamheden, bestreken door de Buitendienst. Dit gedeelte van de dokumentatie zou hiermee besloten kunnen worden. Er zijn echter twee typen instrumenten die, enerzijds omdat het een nieuw werkterrein bestrijkt voor de buitendienst (genoemd onder 4 f) anderzijds omdat het de mogelijkheid schept tot een andere methode van meten (genoemd onder I e, tweede gedeelte), om iets meer aandacht vragen.
83
1. Peilvlet met navitronic - eCholood apparatuur (zie foto). Deze apparatuur is gestationeerd in Eindhoven, van waaruit een ploeg op afroep in het gehele land peilingen verricht. De meetvlet is gemakkelijk verplaatsbaar met de landrover en oplegger en kan eventueel m.b.v. een kraan en zelen in het water getild worden. De diepgang van de vlet is 40 cm en bij een waterstand van 40 cm kan reeds gepeild worden.
De afstandsmeting in de raai geschiedt m.b.v. de LARA, een elektro-optische afstandsmeter, die tot 150 m de afstand geeft naar natuurlijke objekten en tot 500 m naar een reflektor, beiden met de nauwkeurigheid van 10 cm. De afstandsintervallen van 5 m worden radiografisch van de LARA overgebracht op het echogram op de digitizer (elektronische koördinatenlezer met ponsband) wordt het geheel op schaal gebracht en op de Calcomp wordt het profiel getekend. Gepeild worden: a. Zandputten, voor het berekenen van inhoupen. Vaak worden tussentijdse opnamen gedaan voor tussenstanden, dit in verband met de verrekening.
b. Kanalen, voor bodemgegevens of voor berekening van waterbergend vermogen.
c. Profielen in rivieren bij ontworpen bruggen. d. Profielen in de scheidende Maas in Limburg ter vergelijking met gepeilde profielen (afd. rivierkunde) met peilstok (peilvlet met echolood).
84 Limburgse nov 1975
Maas KM 37.800
Gepeild profiel afd. rivierkunde
.l
\
J
ws 2196m 2
137.0111
59.60m /
\ ~
,\
v
\
/
West
V
r--...
V
V Oost
Echogram meetvlet
.... o o
.... r-:l
.... ....
UI:g UI
\ Resultaat na digitalisering van het echogram 37.8000 o
NA P + 21
. glo It)
-
o ...-+-_-----------~o
0
85
2. Electro-optische tachymeter met ponsbandregistratie (AGA-700 - Reg-Elta 14). Met deze instrumenten is het mogelijk de horizontale hoek, de verticale hoek en de afstand naar een punt te meten en voorafgegaan door een aantal codes in de ponsband te ponsen. Dit biedt de mogelijkheid om het instrument in te schakelen bij: a. Vlaktewaterpassingen. De gewaterpaste punten kunnen op de juiste plaats op de kaart aangebracht worden.
B6
b. Profielwaterpassingen. De profielen kunnen in gedeelten opgenomen worden. De computer selecteert de punten behorende bij een bepaald profiel,
Lti
ro'o
(,9'S
9(,;'i\
"'Z
9C'Z
OC'O
DZ'Z
99'\
(,9'0
E9'.
CC'O
C\'8
(,0'0-
H'O\
C.·O
9(,'9
r-
Ol
...... ::J
'
I
c:i C til
>
a>
"0
.2 .... a>
0-
a>
"0
c "0 C til
0 0
r-
::::J
I
a>
Z I
~
a> a>
.... ::
c
a>
Q)
E
"""'"
(/)
c
+1
>
E 0 c
Cl
c
"éii
a>
....al
a>
Cl
a>
Q)
"0 al Cl
ë
~
a>
al
~
~ ....
Q)
Cl
"0
>
~
:ll:::
E
til
:2 r(0
a::
c
a.
,ij
Cf)
til
~
- Q)
w
.... a> E
00
..co 0 Lt') U)
C\I
(/)
~
Z :::> tL
0 0 0
0..
lf)
0 0
t-
Cl
N
c
~
....
a>
::.... a> >
0 11 ~ ~
~
ti;
0
0 C'J
Cl:
z:I 0 0 ot
.
Z
Z
l-
.
:> 0
u.J
I-
è>
;c u
0
en
\.IJ
:t: t-
.... :::>
I-
a;
Cl:
....J
:::>
0:
:I:
Z
t-
C/'I
.... cr
87
c. Situatiemetingen.
...... o
o
o
o
o
o
I
8' Bl
c
0, --~-
lP
111
lil 111 lil 1\I l!l'
0
S'S[
-
-
al t il
+-'
••
.... ~
,.
I
.:.J
li
Q
*
:c CL ..........
:c U_ C)
Z ..........
1-0 W L I
cr Ó cr-
* Q Ol
•
F-
s's[
C-
o
"E
al al
....
+-'
til til
\r~ J
•
~
•
~
~
al Cl
c
Ql
o
-
o r-
al "0 +-'
al
E C
al
E o c al
Cl
c-
o
al
~
0
:JR
al al
-'<:
o~
li
0
Cf)
e
+-'
-'<:
00
(/)
C
I
(,·s[
al .!: U
0
al
+-'
I
n
al
-'<:
+.
-
+
I
C
'T-
+--+-+--+---+, • +
--+---+--+..--+-
--"*~
c
til
>
Cl C
I»
....I'"
Vooral op drukke wegen en kruispunten zal deze methode van meten grote voordelen opleveren op de oude methode met de meetband.
c
al
-'<:
~
F1
afdeling fotogrammetrie
Luchtfoto en kartering van het K leinpoJderpfein
F2
Het woord fotogrammetrie betekent, vrij vertaald, het meten met behulp
van foto's. Verreweg de meeste meetfoto'g worden vanuit de lucht opgenomen, noodzakelijk is dat echter niet, er zijn situaties waarbij met voordeel Rebruik gemaakt kan worden van vanaf de grond gemaakte foto's. De Meetkundige Dienst verzorgt de opname van alle foto's die bestemd zijn voor het doen van metingen. Wil een fotogrammetrische meting economisch verantwoord zijn, dan moet het objekt aQn één of meer van de volgende voorwaarden voldoen: 8. van het objekt moet een groot aantal punten gemeten worden. b. het objekt beweegt of hervormt. c. het objekt is ontoegankelijk of onbereikbaar. Een voorbeeld van ~ is de bekende topografische kartering. Ook voldoen karteringen met een ander thema, zoals vegetatie, of geomorfologie aan deze eis. Het volgen van vaar- of voertuigen voldoet aan voorwaarde~, evenals golfmetingen. Voorwaarde c is van toepassing bijvoorbeeld bij het meten van slecht begaanbaar terrein als gronddepots, duinen of autosnelwegen. Fotogrammetrie is een indirekte meetmethode; de resultaten zijn niet meteen beschikbaar. Daar staat echter tegenover, dat een foto een dokument is waarop de meting volledig vastgeleKd is.
F3
Het resultaat van een fotogrammetrische meting kan naar keuze grafisch of numeriek vastgelegd worden. In het laatste geval kunnen de gegevens dienen als basis voor verdere berekeningen.
De afdeling fotogrammetrie bestaat uit de afzonderlijke afdelingen lIVoorbereiding", "Kartering" en "Fotointerpretatie". De "Voorbereiding" doet het gehele voorbereidende werk vanaf het maken van het z.g. vliegplan tot aan het karteren. Dit laatste geschiedt dan door de tweede afdeling. Met het vliegplan wordt bedoeld een nauwkeurige bepaling van de vluchtlijn Qua hoogte en richting. Deze wordt dan zo gekozen dat het te karteren gebied geheel zal worden bedekt. De foto's worden ~evlogen met een onderlinge overlap van ongeveer 60%. Eventuele naast elkaar liggende stroken worden gepland met een overlap van ongeveer 30%. Op deze manier kan een aaneenschakeling van stereoscopische modellen worden samengesteld. Teneinde deze modellen in een wiskundig verband te kunnen krijgen wordt in deze z.g. beeldparen een puntennet gelegd. Met behulp van een analytische rekenmethode worden deze punten in één verband gebracht en wordt het geheel door middel van een aantal meegefotografeerde gesignaleerde punten getransformeerd tot punten in het stelsel van de Rijksdriehoeksmeting. Daarna kunnen deze afzonderlijke beeldparen op de gewenste schaal worden uitgetekend in de karteringsinstrumenten. Al deze kaarten worden uitgevoerd als potloodtekening op diverse
F4
materialen maar kunnen ook onmiddellijk in Stabilene worden gegraveerd.
Een andere methode is de z.g. digitale kartering. Hierbij wordt het kaartbeeld vastgelegd in koördinaten die automatisch geponst worden in een band. Deze banden kunnen op elk gewenst tijdstip op elk gewenste schaal worden uitgetekend op een door een computer gestuurde tekentafel. De geschetste methode betreft het karteren van de conventionele kaarten.
Afhankelijk van de eisen van de opdrachtgever en de schaal onderscheiden we hierin een aantal standaardtypen t.w. grond- en beheerkaarten, oever- en kustkaarten l rivierkaarten en hoogtekaarten.
Naast deze conventionele kartering zijn vooral de laatste jaren veel andere toepassingen van de fotogrammetrie ontwikkeld om aan de zeer uiteenlopende eisen van de opdrachtgevers te kunnen voldoen.
Fotomozaïk van de Haringvliersluizen
Het dichtst bij het kaartbeeld ligt de onthoekte foto, die apart, dan wel gegroepeerd tot een fotomozalk, een niet geheel nauwkeurig maar in vlak terrein voldoende beeld geeft van het terrein.
Overboord opname van het invaren van een caisson bij de afsluiting van de Lauwerszee
Opname met behulp van in een rijdende kraan gemonteerde camera van de havendammen te IJmuiden
Met z.g. overboord-opnamen (niet loodrecht opgenomen foto's) zijn wel grote werken begeleid zoals bijv. de afsluiting van de Lauwerszee. Voor andere doeleinden zoals de bewaking van de havendammen in IJ.uiden werden
F5
met succes terrestrische opnamen gebruikt voor de vastlegging op kaart van de steen taluds.
--
Luchtopname van een duwbootcombinatie op de
Tewaterlating van de veerboot "Prinses Christ;na"
Waal nabIj Nijmegen
Voor de verdediging van de Nederlandse Noordzeekust is een uitgebreid programma opgezet. Op regelmatig terugkerende tijdstippen worden van de gehele kust profielen gemeten zodat de toestand van de kustverdediging in het oog kan worden gehouden. Van de diverse grote rivieren worden regelmatig afkalvingskaarten gemaakt waaruit de afkalving van de oevers in bepaalde periodes kan worden afgelezen.
Jo
"
. , "
,1
""
. 1'-.. ..,,·.. -.. ~.,
.;
"
} •
Opname van een scheepswrak met bijbehorende tekening
I•
F6
Met behulp van diverse methodes in het gedrag van bewegende voorwerpen vastgelegd zoals gevraagd werd bij de tewaterlating van schepen, stroomonderzoek langs de kust. onderzoek naar verkeersbanen op wegenkrutspunten en scheepshoogtemetingen. Bij het opmeten van o.a. in de IJsselmeerpolders gevonden historische scheepswrakken is de fotogrammetrie een doeltreffende manier gebleken. Door gebruikmaking van een speciaal daarvoor ontwikkeld programma kunnen deze wrakken in korte tijd worden uitgetekend via de computer.
J
0
o
o
0
o
0
o o
o o
0 0
000
Zwart wil afdruk. van een fa/se-co/our opname meI mgemonteerd hel aanslwtende gedeelte van de vegetalfekaart
De afdeling foto-interpretatie werd opgericht omdat met name de afdeling Milieu Onderzoek van de Delta Dienst behoefte had aan geomorfologische en vegetatie kaarteringen van buitendijkse gebieden in Zuid West Nederland.
Voor dit type foto-interpretatie is de z.g. false-colour fotografie bij uitstek geschikt. False-colour film is een kleurenfilm met drie lagen, waarvan de gevoeligheid ligt in de spectrale gebieden nabij infrarood, rood en geel/groen. De gevoeligheid in het nabij infrarood is van belang, omdat natuurlijk chlorophyl (bladgroen) in dit spectrale bereik voor verschillende gewassen karakteristieke reflecties geeft. De ongevoeligheid van een false-colour
F7
film in het blauwe gedeelte van het spectrum biedt daarenboven steun bij het onderzoek van bodemvochtigheid, speciaal van onbegroeid terrein. Bij de interpretatie van de foto's wordt behalve op kleurverschillen ook gelet op structuur en hoogte van het bestudeerde gebied. Op deze wijze kunnen zeer gedetailleerde vegetatiekaarten, geomorfologische kaarten en bodemvochtigheidskaarten vervaardigd worden. Door de kaartering, met name die van de vegetatie, regelmatig te herhalen, ontstaat een beeld van de ontwikkeling van een gebied in de tijd. Zo worden basisgegevens geleverd, die van belang zijn voor de biologische en landschappelijke studies over het betrokken gebied. Behalve de hierboven geschetste toepassing van de false-colour foto's moet nog genoemd worden het gebruik bij het onderhoud van beplantingen. Met false-colour foto's is het mogelijk om op snelle en relatief goedkope wijze na te gaan hoe een beplanting "erbij staat". Zieke en dode bomen kunnen gelocaliseerd worden, waardoor het eigenlijke onderhoud gericht kan worden uitgevoerd.
FOTOGRAMMETRISCHE APPARATUUR
•'.." ...
()
og. o...
Fa
R1
afdeling riVier-en kustkaart De rivierkaart van Nederland. 1. Inleiding.
Sedert 1931 is de M.D. belast met de samenstelling en bijhouding der kaarten van de hoofdrivieren t.b.v. de Direkties Overijssel, Limburg, Bovenrivieren en Benedenrivieren. Sinds de stichtingsdatum, 15 april 1829, verschenen de oorspronkelijke kaarten in het tijdvak 1830-1860, de eerste herziening in het tijdvak: 1871-1908 en de tweede herziening in het tijdvak: 1909-1961, allen op schaal 1:10000. De M.D. verzamelde alle uitgaven in 20 atlassen. 2. De rivierkaart nieuwe stijl trad in werking op 6 mei 1963. De kaartschaal, kaart inhoud en reproduktie werden aangepast aan de gestelde eisen. De stroomgebieden beneden Gouda, Gorinchem en Moerdijk (bladnummers beginnende met de cijfers 5 t/m 8) worden gekarteerd op schaal 1:2000; de overige stroomgebieden (bladnummers beginnende met de cijfers 1 t/m 4) op schaal 1:5000. De bladindeling, (verdeeld over 4 bladen), is op aanvrage leverbaar. Het bladformaat is B-5 (buitenk. kader 100x58 cm). De "rivierkaart nieuwe stijl" bestaat uit 159 bladen op schaal 1:5000 en 202 bladen op schaal 1:2000. 3. Kaartinhoud. Het gehele stroomgebied (buitendijks) en een 50 m brede strook binnendijks gebied worden langs fotogrammetrische weg gekarteerd. Slechts die details worden aangegeven, welke voor het rivierbeheer van belang zijn. Het geheel is afgestemd op het doel v.d. kaart: het beheer, onderhoud, ontwerpen van kunstwerken en bochtverbeteringen, modelbouw, etc. Er worden ~ 2 hoogtegetallen per ha opgenomen; op dijken, kaden, wegen, kribben en strekdammen om de 100 m in één hoogtegetal. De legenda's voor de kaartschalen 1:5000 - 1:2000 zijn op aanvraag leverbaar. 4. Vernieuwing en bijwerking. De rivierkaarten worden, zo mogelijk, na 5 à 8 jaar bijgewerkt. Bij een sterk gewijzigde situatie wordt een nieuwe fotogrammetrische kartering uitgevoerd. 5. Distributie. De distributie van de kaarten (lichtdrukken of acute calques) is in handen van de betrokken afdelingen in de bovengenoemde direkties van de Rijkswaterstaat. Vaste afnemers zijn: Rijksdiensten, Provinciale- en Gemeentediensten, Militaire instanties, Universiteiten, Rijksarchief, Top. Dienst, Kon. Bibliotheek, de Rijkscomm. van Geodesie, Ambassades, etc. Ook Ingenieursbureaus en Aannemers vragen de rivierkaarten. Lichtdrukken of acutes zijn leverbaar, mits de bladen zijn vrijgegeven door de Militaire instanties. Zo niet, dan zijn ze "uitsluitend bestemd voor intern ambtelijk gebruik". Voor een 40-tal bladen is deze clausule van toepassing. 6. Publikatie. De M.D. verzorgt de halfjaarlijkse publikatie van de verschenen rivierkaarten in de tijdschriften "Geodesia"; het Geografisch tijdschrift "Nieuwe Reeks" v/h Kon. Ned. Aardrijkskundig Genootschap; het "Ned. Geodetisch tijdschrift" en "de Nederlandse Gemeenten". Tot slot kan worden vermeld dat van de riviergedeelten waarvan nog geen bladen "nieuwe stijl" zijn uitgekomen, de rivierkaarten van de tweede herziening, schaal 1:10000 verkrijgbaar zijn (in zeer beperkte mate) bij de Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat.
R2
+ + + + +
I ,
~7.
+ +
• 0.....
J 4
+ "lj..
i. )(.
.)(. )(
l<
/
~
/
/
• •
Opgespoten
•
Rivierkaart 1: 2000
•
R3
De Kust- en Oeverkaarten van Nederland. 1. Inleiding. Vanaf 1956 worden de Kust-enOeverkaarten samengesteld door de M.D. in nauwe samenwerking met de Direktie Waterhuishouding en Waterbeweging. Na de ramp in 1953 werd besloten zo spoedig mogelijk nauwkeurige kaarten te vervaardigen van alle kusten en de oevers in de Z.W. delta, t.b.v. de uitvoering van het Deltaplan. 2. Het te karteren gebied voor de Kust- en Oeverkaarten: de hoogwaterkering met verdediging, een strook terrein a.d. landzijde, het voorland en de kust- en oeververdedigingswerken. De Kustkaart omvat de Noordzeekust van Den Helder tot Vlissingen, naar de situatie bij de voltooide Deltawerken; de Noordzeekust van Breskens tot de Belg. grens bij Cadzand, (bladnummers NZ 1, NZ 2 enz.); de Waddenzeekust van Den Helder tot de Duitse grens bij Nieuwe Schans, naar de situatie bij de voltooide Lauwerszeewerken (bladnummers WZ 1, WZ 2 enz.); de Noordzee- en Waddenzeekust van de Waddeneilanden (bladnummers TX 1, VD 1, TG 1, AD 1, SG 1, RG 1 enz.). De oeverkaart omvat de Westerschelde vanaf de Belg. grens tot resp. Breskens en Vlissingen (bladnummers WS 1, WS 3 enz. voor richting Breskens en WS 2, Ws 4 enz. voor richting Vlissingen). 3. Kaartschalen. De basiskaart wordt vervaardigd op schaal 1:2000 (zie kaartfragment), en de overzichtskaart op schaal 1:5000 (zie kaartfragmemt). Hiernaast nog een duinenoverzichtskaart op schaal 1:10000. 4. Kaartinhoud.De situatie van de hoogwaterkeringen met de kunstwerken en de bebouwing in de direkte nabijheid, een strook hierachter met de verharde wegen en paden, de hoogtelijnen in het duinterrein, het strand en voorland, de bodem onder water, de strand- en lodingspalen, de plaats van de gemeten dwarsprofielen, de dieptelijnen t.o.V. N.A.P. (10, 20, 50, 100 en 150 dm) en de G.H.W. en G.L.W. lijn. 5. Kaartgebruikers. De Rijkswaterstaatsdiensten, Provinciale Waterstaat, Gemeenten, Diensten van Polders, Waterschappen, Hoogheemraadschappen enz., vooral indien deze beheerder van de hoogwaterkering zijn. 6. Aflevering van kopieën van situatie- en profieltekeningen. Voor het verkrijgen hiervan dient een schriftelijk verzoek te worden gericht aan de Direktie Waterhuishouding en Waterbeweging te 's-Gravenhage.
R4
7.0
__- - - - J s
Kustkaart 1 :2000
\
\ \ \
GHW
t \
\
\G LW
\
/
/
\ \ //
/ 1-
IU@ tG HW \ \
\ \
I1~
\ \
\ \
\
\
------.~ 7
~
T1
tekenafdeling Door de Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat worden diverse kaarten vervaardigd. Situatietekeningen. De situatietekening is een op grote schaal getekende afbeelding van de zichtbare terreintoestand op een bepaal~ tijdstip. Afhankelijk van het doel, waarvoor de tekening vervaardigd wordt, wordt onderscheid gemaakt in grondkaarten en beheerkaarten. a. Een grondkaart is een situatietekening welke nodig is bij het ontwerpen, voorbereiden en uitvoeren van een nieuw waterstaatswerk. b. Een beheerkaart is een situatietekening welke wordt gebruikt voor onderhoud, beheer en verbetering van een bestaand waterstaatswerk. Opmerking: De meest voorkomende schaal voor situatietekeningen is 1:1000. Door fotografisch tweemaal te vergroten of te verkleinen verkrijgt men tekeningen op resp. de schalen 1:500 en 1:2000.
_---L-I-J.-J--L-7
o Ab
Bomen en Struiken
Gld
Gld
.-------'----_._- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - -
o
Trap Bo
er .···-0
0_........ 0
Natuursteen ... er· ....'- 0
0
Lp P Lp êJi""------------lfc---- --------- -- -- ----- ------Bomen en Struiken
Situatietekening
1: 1000
I
T2
Old
61d
Dreg
L o"'---'·--·Boäer··'-"'-
'Op
cop
f'btuvrsl
Lp
Zen
Lp
~k------------lfc~--
------- - -- -- -- - ---- ------------
r····'·-O
---i
'P
Bomen en Struiken
Bomen
Bomen en St.ruiken
-
-
-
-
-
-
-+-+~+-+-+-
Verkleining
1: 2000
L
o\der ..·····-O
+ Hefbrug shuis o-···.Bo er.······-O
Bolder.
Lp äK------------u--· W.C.
o
.J...J.J
.J...J.J
'\..'J .J.J.J _ ,J.J...J ~
•
o
o
Vergroting 1: 500
T3
Grenzentekening. Aan de hand van de gemeten lengte- en dwarsprofielen en het vastgestelde profiel van het te maken werk wordt de aan te kopen terreinstrook vastgesteld. De gegevens van de aankoopgrenzen worden door de opdrachtgever vermeld op een transparant van de door de Meetkundige Dienst vervaardigde situatietekening; de zg. grenzentekening. De grenspunten worden m.b.v. de computer in koördinaten berekend en automatisch gekarteerd op een hulpblad. Na kopiëring hiervan op de grondkaarten, worden deze met de definitieve grenzentekeningen en grensafalagen naar Kador verzonden, alwaar de grootten van de aan te kopen perceelgedeelten worden bepaald.
x
km
0.950000 0.975000 1.000000 1.025000 1.050000 1.060000 1.070000 1.080000 1.090000 1.100000 1.110000 1.120000 1.120000 1.130000 1.130000
+ 35827.917 + 35815.590 + 35803.818 + 35792.502 + 35781.738 + 35777.756 + 35774. 44 8 + 35771.710 + 35769.553 + 35767.987 + 35767.020 + 35766.655 + 35760.655 + 35760.905 + 35760.905
Y
+ 92127. 4 28 + 92148.814
+ 92170.473
+ + + + + + + +
+ +
+ +
92192.371 92214.5 4 6 92223.221 92231.660 92240.302 92249.106 92258.035 92267.048 92276,106 92276.065 92285.526 92285·526
afstand tot as + + + + + + + + + + + + + + +
13.800 13.900 14.000 14.000 14.000 14.000 14.000 14.000 14.000 14.000 14.000 14.000 8.000 8.000 8.000
Grensuitzetgegevens aan de rechterzijde van de as.
0.950000 0.975000 1.000000 1.025000 1.050000 1.080000 1.080000 1.150000 1.160000 1.210000 1.210000
+ + + +
+ + + + +
+ +
35799. 4 78 35786.687 3577 4 .339 35762.640 35751.511 35737.530 35737.530 35743.66335743.671 35760.505 35760.505
+ + + +
+ "+ + + + + +
92110.490 92132.479 9215 4 .770 92177.411 92200.337 92230.711 92230.711 92308.132 92319.297 92367.702 92367.702
Grensuitzetgegevens aan de linkerzijde van de as.
.. 19.300 19.300 ... 19.400 .. 19.400 .. 19.400 .. 21.500 .. 21.500 ... 12.000 .. 14.500 .. 14.500 14.500
..
-
T4
Bid
Gld
I I
I I I
~IIIII I I Spi °l I ..
Bid
0>
I" Ol l::c
Gld
Gld
T5
Obst~ke1tekeni~
De obstakel tekeningen worden door de Meetkundige Dienst vervaardigd voor de Rijksluchtvaartdienst, die deze verder verwerkt t.b.v. luchtbeveiliging, berekening en bevrachtiging enz. Bij het meten en tekenen van obstakels wordt rekening gehouden met een tiental toepassingsmethoden, die alle zijn afgestemd op internationale voorschriften. Een tweetal methoden geldt voor de grote vliegvelden, drie methoden voor kleine vliegvelden, zweefvliegvelden en heliports. De overige methoden hebben betrekking op toenaderingsbanen, uitwijkmogelijkheden en op de direkte omgeving van de vliegvelden. Van en 30-tal burgervliegvelden zijn obstake1JJ1etingen verricht, waarvan met een bepaalde regelmaat revisies worden uitgevoerd.
--- ï
I
~- He~
@,
I
-;:-jAön~rl ....:.J@@®-
---~
Verkeer
I
:----
____ J
METERS 100
•
+70
,
+60
110 +50
+40
+30
+20
+lil
0
.--
t~~
•
-r--
,. I
I
lil'
--.,.- - -- -. - ----
é~ ~ Ol 4»
b
ä
l)c~
1'"-..-
~-.,."I"
,",,'''''-
.-
,
1-'
...... -
,
-- -
---- -----
---
11
I
• •
I
II
.
~
I!
i c~
4
~
..,
!ll
~
~
FEET
t
U
~~:~;!~,~l~~' JiJ
2llO
100
Io1EllJlS
T6
Pos~tiep$t~oontekeninl·
Deze kaarten, welke o.a. door de zeescheepvaart worden gebruikt, worden vervaardigd over gebieden waar werken in grote watervlakten worden uitgevoerd en waar geen oriëntatie op het land mogelijk is, zoals bij de Deltawerken en bij Europoort. Het systeem is gebaseerd op het uitzenden van radiogolven door een hoofdstation, de MASTER, en twee of meer bijstations, de SLAVES, welke op het land zijn opgesteld en waarvan de posities in koördinaten bekend zijn. De kombinatie van de master met elk der slaves resulteert in een stelsel confocale hyperbooltakken (patronen). Door de hyperbolen te nummeren en op paier af te beelden, verschaft men de met de uitvoering van het werk belaste personen een kaart waarop de plaats van te storten stenen of te heien palen kan worden aangegeven. De schipper kan zich oriënteren door het aflezen, op meters, van de positie van zijn sc~ip, en het ter~gzoeken van die positie op de kaart.
+30000Y
t80
60
+60000Y 200
)(
><
09
08
09&
08&
F.. 00009+
RKl
rekenafdeling Om tot een betere taakverdeling te komen is deze afdeling in 1976 gereorgalliseerd door afsplitsing van de afdeling Software, die tesamen met de afdeling Produktie Automatisering een A.I.V. (afdeling InfoTmatieverw~Tking) ~al gaan vormen.
,--- -
Ec"af~el/ng
c=E1il
AlV(;o) ------ -------------------------
I
I
I I I
I I I
I I I
L._
software afdeling
r-
l:::J
I I
sfde.lIn.1 prad. iJutomallserm9
I
I--
I
I
I I
I
I
I
programmerinf) systcemanal.
beheer computer
ponsAamer
I
I I I I
------------1
Rekenen De rekenafdeling bestaat nu uit drie sektles. Deze sekties houden zich bezig met de verwerking van meetgegevens afkomstig van de afdelingen Buitendienst en Fotogrammetrie en het doen van reken- en tekenwerk voor de uitvoering van Waterstaatswerken zoals wegen, kanalen, tunnels enz. De rekenaar analyseert en toetst de opzet van de ontvangen meetgegevens aan de gestelde eisen. Daarna kodeert hij deze gegevens in een vorm die geschikt is voor de verwerking op de computer. De beschikbare programma's variëren van het berekenen van meetkundige grondslag, raaistelseIs, strand- en maaiveldprofielen, volumes tot uitzetgegevens ten behoeve van de uitvoering voor aanleg van wegen en andere kunstwerken. Voor kleine berekeningen of berekeningen die veel spoed vereisen staat op elke sektie een programmeerbare tafelcomputer van het type Hewlett Packard 9810. Voor de verwerking van allerlei problemen op deze machine is een pakket met zo'n 40 programma's gemaakt.
RK2
Tevens zijn programma's ontwikkeld waarmee het bestand met alle RWScoördinaten wordt beheerd. Het Centraal Koördinaten Beheer, een groep uit een rekensektie is met dit beheer belast en verzamelt of verstrekt de coördinaatgegevens. Dezelfde groep beheert ook de gegevens van assen die in een definitief stadium verkeren. De ontwerper zendt zijn as gegevens door naar het Centraal Koördinaten Beheer. Hier worden dan de gegevens van eenduidige namen voorzien en opgeslagen in het geheugen van de P1400 computer.
Wanneer dit is gebeurd, krijgt de betreffende dienst hiervan schriftelijk mededeling en kan ten alle tijde zijn asgegevens onder de verstrekte naam uit het geheugen van de computer halen.
RK3
Programmering/~x~teemanalyse
Deze sektie verricht de systeemanalyse en maakt de programma's, nodig voor het oplossen van alle bij de M.D. voorkomende problemen met behulp van de computer. Voor bepaalde werkzaamheden binnen het werkpakket van de M.D. die geautomatiseerd dienen te worden moeten veelal programma's ontworpen worden die als modulen deel uit maken van een gestruktureerd programmapakket. Zo is bijvoorbeeld t.b.v. de afdeling N.A.P. een programmapakket ontwikkeld dat programma's bevat, variërend van hoogtevereffening tot het maken van adressen voor een adressenbestand.
N.A.P.
PROGRAM MATUUR
NAPNUL Herleiding tot nul datum
NAPRED
I
Rekenen
Reductie (knooppun-
ten) en toehing m. ting
----- - - - , - - - - - - - , - - - - - - ---------) 1 I
I I
I I
I
I 1 I
L
_
NAPEFF VareUanlng (vriJe)
L
NAP AUnauw·
-.
Berekening keurigheid
I Hulpprogramma's I I'
Administratie
BARO Berekening berometrl.eha hoogtemeting
N.A.P. BESTAND
1 4 - - - - - - Int.rpo~~:~~~.m.n stelling staat
resumtIe-
ASTKOR Berekening ••tronoml_ ach. korr.cU••
ABOBES Abonnee
be.tand
t.b.v. ad re. a., I ng
NAPPLOT Tekenen 'punten binnen kade'
NAPVER Verschillen punten-
lijsten
Ook het gebruik van nieuwe meetapparatuur en het invoeren van nieuwe werkmethoden, men denke aan het digitaal karteren, de Remote Sensing, vereist aangepaste programmatuur alvorens deze in het werkproces ingezet kunnen worden.
RK4
SODOVO (Software begeleiding, Dokumentatie, Voorlichting). Zoals min of meer al uit de naam blijkt, houdt deze sektie zich bezig met de begeleiding van de programma-ontwikkeling, het dokumenteren en verspreiden van programmahandleidingen en het geven van voorlichting aan gebruikers van een bepaald programma. Oe software-begeleiding houdt voornamelijk in het analyseren van een bepaald probleem om de programma-specificaties te kunnen opstellen, veelal in overleg met de toekomstige programmagebruiker. Het grondig uittesten van het gemaakte programma valt ook onder de begeleiding. Verder neemt de sektie deel aan werk- c.q. projektgroepen op het gebied van programmatuur van het wegontwerp, helpt mee een automatiseringsplan voor de M.D. samen te stellen en levert een bijdrage aan een regelmatige stroom van incidenteel voorkomende werkzaamheden.
J l~"'·'·-
PA1
afdeling produktie automatisering De taak van de afdeling Produktie Automatisering is het uitvoeren van het geautomatiseerd reken- en tekenwerk en het beheer van de daarvoor beschikbare apparatuur. Een ponskamer, waar zowel op band als op kaart informatie wordt vastgelegd in voor computers leesbare vorm (of andersom wordt vertolkt) behoort ook tot deze afdeling. CQ~J?u~Isy~~em EI~!.~ologi~_~Jf-~
Een tweede generatiecomputer Elektrologica Xl met een aangekoppelde drumplotter CalComp 663. In deze configuratie kunnen gegevens uitsluitend op ponsband worden ingevoerd. Terwijl de uitvoer op ponsband, op een schrijfmachine of in de vorm van een tekening mogelijk is. De drumplotter bestaat uit een draaibare cilinder met een evenwijdig aan de as aangebrachte rail, waarlangs een wagentje met een pen loopt. Verdraaiing van de cilinder en beweging van het wagentje gebeuren met stappen van 0.06 mmo Uitgezonderd de lijnen in de hoofdrichtingen (bijv. wanneer alleen drum draait) ontstaat er dus een -zwak- gekarteld beeld. De tekensnelheid is zo'n 5 cm. per seconde. (zie foto op blz. PA3). Heavy Terminal P9205 Een P9205 als een zgn. heavy terminal op de Philips Pl400 van de Dienst Informatieverwerking in Rijswijk. De operateursschrijfmachine is voor de communicatie met het hele systeem en voor de bediening van de terminal. Gegevens kunnen via ponskaart en ponsband worden ingevoerd. Uitvoer vindt op een regeldrukker of op ponsband hier, dan wel op magneetschijf of -band in Rijswijk plaats. (zie foto op blz. PA4). Terminals Op het PTT-net aangesloten telexen kunnen eveneens als terminal op de Pl400 worden gebruikt. Voor een deel staan ze ten behoeve van gebruikers, die zelf hun "jobs" moeten draaien, in een zgn. foregroundkamer. Verder staan daar als terminal een teletype en een Tektronix terminal display. Op de laatste kunnen tekeningen op een beeldscherm worden gezet. Met een "hard copy unit" is daarvan weer een te bewaren prentje te maken. (zie foto op blz. PA5). Digitaliseersysteem Aristogrid Met het digitaliseersysteem Aristogrid kan een tekening in getalvorm (coördinaten) worden omgezet. De uitvoer is op ponsband. Door koppeling aan een tafelcomputer HP9830 kan echter in plaats daarvan op cassettes met magneetbandjes worden geschreven. In verband met de bediening is dit apparaat op de tekenafdeling geplaatst. (zie foto op blz. PA6).
Tekensysteem CalComp 7500 Het CalComp plottingsysteem 7500, bestaande uit een stuureenheid, de eigenlijke tekentafel en een magneet- en ponsbandlezer. Beweging langs de ene as is die van een balk over de tafel, terwijl een daarlangs lopend wagentje verplaatsing in de richting loodrecht daarop bewerkt. Een enkele impuls geeft een verplaatsing van 0.0001 inch. Om het wagentje 1 mmo te verplaatsen zijn zo 400 impulsen nodig. Van de verkrijgbare wagentjes heeft de M.D. er twee. De ene bestaat uit een houder met 4 penposities, zodat programmatisch in kleur en dikte kan worden gevarieerd. Er kunnen zowel inkt- als balpennen in worden geplaatst. Het andere wagentje bevat een graveernaald (dikten 0.05 0.2 mm.). De tekensnelheid varieert van 2.5 mmo tot 220 mmo per seconde en is afhankelijk van de lengte van een lijnstuk. Opvallend is de stevige uitvoering: zo is het tafelblad van graniet en het geheel weegt dan ook zo'n 3500 kg. Aan de tekenautomaat staat geen computer, die tekeninstrukties uit data berekent. De banden met tekeninstrukties worden via terminals aangemaakt op de Philips P1400 van de D.I.V. in Rijswijk. (zie foto op blz. PA7). Laser Displayen -Plotter Een 48k computer, PDP11/45 van D.E.C .. met twee magneetbandeenheden en een eenheid voor een pakket magneetschijven. Ook is in- en uitvoer op ponsband mogelijk. Deze computer wordt hoofdzakelijk gebruikt voor de besturing van een laser displayen -plotter van Laser-Scan. Dit tekensysteem verschaft 2 soorten beelden: een tijdelijk beeld op een displayen een definitief beeld op diazofilm. In de laatstgenoemde toepassing beschrijft een lichtstraal door bleking een diazofilmpje (105 x 148 mm.), dat na ontwikkeling tot de gewenste kaart kan worden vergroot. In de andere toepassing kleurt de blauwe argon laser de oranje film tot zwart en dit beeld wordt in oranjegeel 10x vergroot op een scherm (100 x 70 cm) geprojecteerd. De kleurenfilm kan later op dezelfde plaats opnieuw worden gebruikt. Met het beeld op de display kan interaktief worden gewerkt: mutaties kunnen in een tekening worden aangebracht. (zie foto op blz. PA8).
COMPUTER SYSTEEM ELECTROLOGICA
I
'"
."!1 ~
""\i ~
::: ~
~ 0
~
c
I
X-1
~3
HEAVY TERMINAL P9205
,
/
~ 0
~
~
8
~
~
N
~
~
'"
" ~
.~
"
~
.Q
~ ~ ~
PA4
PA5
TERMINALS
'I< ~
""~
,.
~
""" ~
~>-
'~"
~
:!:
~
"~ e:
'~" .ê, "&
:l1
~
~ '"
-
~
8
..
:!
DIGITALISEER SYSTEEM ARISTOGRID
PA6
~
'"~ ~
0;
•• ..,"< ~
,
~
!.., <
~
..• ~
<
'"E ~
TEKEN SYSTEEM CALCOMP7500
PA7
LASERDISPLAY / PLOTTER
PAS
H1
afdeling hoogtekaart De hoogtekaart "Nederland" schaal 1:10000 wordt uitgegeven in samenwerking met de Topografische Dienst, welke Dienst ook de verkoop verzorgt. De bladindeling valt, evenals die van de Top.kaart schaal 1:10000, samen met die van de Top.kaart schaal 1:25000 met dien verstande, dat elk blad van de hoogtekaart een noord- of zuid-helft van het overeenkomstige blad schaal 1:25000 vormt. De hoogtegetallen worden, afgerond op dm, met een dichtheid van één punt per hectare op de kaart aangegeven. De decimaalstip in ieder hoogtegetal geeft de plaats van het hoogtegetal aan. Bovenaan de kaart is in een diagram aangegeven door welke instantie de hoogtemeting is verricht en wanneer deze heeft plaatsgévond~n. Vaak komen op deze voor derden Diensten verstrekte gegevens (schaal 1:5000) meerdere hoogtegetallen dan 1 per ha voor (meestal 3 à 4 punten per hectare en afgerond op cm). Inlichtingen hierover en over de in bewerking zijnde nieuwe bladen zullen gaarne door de M.D. worden verstrekt. Totaal aantal bladen Aantal bladen gereed tot okt. 1976
665 598
N1
afdeling n.a.p. 1.
~oogtemeting,
Waterpassing.
Algemeen. a. Onderhoud van het primaire en secundaire net in Nederland .
•
Door de afdeling N.A.P. worden periodiek primaire waterpassingen uitgevoerd ten einde het net te onderhouden. e le primaire waterpassing van 1875-1885; 2 primaire waterpassing e e van 1926-1940; 3 primaire waterpassing van 1950-1959; 4 primaire waterpassing (hydrostatisch) aangevangen in 1965 en zal vermoedelijk eind 1976 gereed zijn. e Het primaire net ligt sin~s de 2 primaire waterpassing vast aan een aantal O.M. welke over het gehele land verspreid liggen. Aansluitend op de primaire waterpassing worden secundaire waterpassingen uitgevoerd, ten einde er voor te zorgen dat ook in de tussen liggende gebieden het N.A.P.-net in stand blijft. b. Publikatie van de gegevens van + 40.000 peilmerken.
'ULII( Cf" w..... Ef "O."AH AC"UU 1I11ll"(
.
.
su'tll.nUl. DOCII O[
'h
.....,'
.....'", ..,
,U
• 10
U,
U, U'
tO(,·' 10'
, . , Jl
!IoJ)"
I.I(1l l'JII
)1).,
)1),)'
5/11'
,.!Io~1
) , ... &
~_"u
"'110('''
h')1
."
U.O~
:.h'lto
,...u
,., ...
IH,~"
.0"ll O[IC" UYIIIS
....
)u·t_
)1.'" '1/,"1
.. ,
...
.,
"-,_s
-5
I«P'
\,.311
:>"'" \ ~,.I
.. .. ..
~ I .. G... IlIIUO" IIIJ". ·[~tri.'''.·l ..OOI[lu,r. 1I.-l" , . ,.I~t~tl·_ " ••• I"S.'" o .. l~~l· •• , SC_l '.[,,-l'IlIt-T' ,",0 .. 1.. 6(It.Ui 1101
)71_'
•-"':> J_II&.
.
"'IEllo[o[I ...·&l.CO·'.;.. I(.
.. :&
')1.'"
.. '" ....
" ...U.,.1I001ltriI1U" 0
"-.-s [("'II.C"'.[', " , 11I"".t. • , e .o,... . -, -. " ., ' . .. 1.-....
1at~1
UUO
i'"''
m
, . liJn "OOUU'" JUUU:I I."
, ,'l>."
U'
.....
nu
"liL
.u
l_U'i HUl>
Ol'
."
...sn.,.-s
1IIIJ_S~'1f/it'llAl
-, "5 w
.., ,..",
".
..... b(.~ ..\ •
... IJ.SL .... 'i~ .... I .. 'f. •• .(["[
_"I~r
·U
-;'0;"'-(
,
.u
('UII[-to'
Jo,
..
..-" •• 3 o[SIL"'t'ot.
-,
, ,, , ,..,,
.
tOO.' 111 C" 0,. .IHIIWLU
,
.-
. ."" ..,...,. . .. ,-, ••••,. ..." ... ... ,.", , ..... , " -., .. ..." ·0.1, .UI. ·00" ·OOJO ·0.11' ·O"'J
-on"
• '0'" -lil" -ou. _OO!lo1
-011013 _00'" -0.... ·OOJJ
'00l~
·0"5 ·106" ·OlJO ·0010 o005fo -0001 ·0111
•
'00"0 ·OO·J ·OOJ· '00fl4
'IOU
-O'·~
"00_ "0,,1l
, 0
••
•, ,, , ,,, ,
•
- ,. - , ... . - • WOOSt[" 10
11.'.' U.IU U.ll1l
02.31. ".JJr
0'.1"
/l1.HO OJ,!Io"'J
0
J1
•, ,• ,• ••
,, u •...,. ,• u.". , ,,,• 00.·" ,•, ,, ,, ,, Ol.'" ,• U,I'J n.01\
tll • .IH 111.0'_ l'0."1
Ol.JU
U
..... .. ........, ......... ......,.. 'U
.U ,U
u,
.U
Ol' Ol' Ol'
.n
Per topblad 1:25000 (b.v. nr. 32A) worden één of meerdere lijsten uitgegeven, waarop de gegevens van de desbetreffende peilmerken vermeld staan. De uitgave is losbladig. U kunt zich op de "uitgaven van lijsten van peilmerken van het Normaal Amsterdams Peil" abonneren.
N2
Dit kan per één of meer bladen, of per provincie of beel Nederland. ~veneens bestaat de mogelijkheid om losse lijsten te kopen. De bijbehorende top. bladen kunt u uitsluitend los verkrijgen. c. Kontrole peilschalen.
Door de afdeling N.A.P. worden 2x per jaar de peilschalen vnn de dienst Waterhuishouding en Waterbeweging geverifieerd. M.b.v. deze metingen kunnen de zakkingen en het niet goed funktioneren van de peilschalen worden aangetoond, waarna een en ander verbeterd kan
worden. Peilschalen zijn onder meer nodig i.v.m. waterhuishouding, lodingen, oever- en kustverdediging, debietmeting en uiteindelijk het vaststellen van de zeespiegelrijzing.
2. Assistentie bij nieuwe werken. a. Verdichting van het net langs (nieuwe) tracê's. Voor de aanleg van nieuwe wegen, waterlopen e.d. ls het dikwijls gewenst om een grotere verdichting te hebben. Het aanwezige N.A.P. net kan hiervoor verdicht worden. Zonodig met hulppunten (geen N.A.P. bouten). b. Regelmatige kontrolemetingen t.b.v. onderzoek schade wateronttrekking etc. Bij de aanleg van b.v. kunstwerken wordt dikwijls bronbemaling toegepast. Ten einde na te gaan of hierdoor zakkingen optreden, worden hiervoor regelmatig waterpassingen uitgevoerd. M.b.v. deze metingen kunnen zakkingen van enige mm's worden aangetoond. c.
Nauwkeurige kontrole op zettingen van kunstwerken. Ten einde na te gaan of er deformaties in een bepaald kunstwerk optreden, worden deformatiewaterpassingen uitgevoerd. Zonodig kan met primaire apparatuur zeer nauwkeuri~ (0,5 mm) de relatieve zakking in een bepaald kunstwerk worden bepaald.
N3
3....S.E.eciale opdrachten. a. Waterpassingen naar ontoegankelijke punten in zee (hydrostatische waterpassingen).
Voor verschillende Rijkswaterstaatsdiensten worden hoogten over~ebracht naar diverse meetopstellingen, zoals golfmeetpalen in zee. Indien gewenst kan de hoogte met een paar mm nauwkeurig worden overgebracht. De meetopstanden in het Delta- en Waddengebied worden met de "Niveau" verricht. Voor metingen in volle zee wordt gebruik gemaakt van de faciliteiten van het P.T.T. kabelschip de "O.G. Bast". b. Bodemdaling over lange termijn (tectonisch, mijnbouw) .
T.g.v. bet onttrekken van delfstoffen uit de bodem kunnen bodemdalingen optreden. Teneinde deze bodemdaling te kunnen meten, worden hiervoor door of onder auspiciën van de Meetkundige Dienst periodiek waterpassingen uitgevoerd. Het Groningse gaswingebied b.v. wordt om de 3 jaar gewaterpast. Breukvlakken (b.v. Peellandbreuk) worden eveneens op gezette tijden gekontroleerd.
~ •
•
N4
c. Onderzoek kort periodieke bodemdaling. B.v. ten gevolge van de getijbeweging is de kustlijn bij hoogwater (H.W.) relatief lager dan bij laagwater (L.W.) t.o.V. een punt in het binnenland. Dit is in Delfzijl over verschillende afstanden landinwaarts onderzocht. Zie.grafiek. Dergelijke metingen zijn ook verricht bij de dam Veerse Gat en bij Katwijk aid Zee. Deze laatste metingen geven dezelfde tendens te zien.
221
~
220
peilschaal
mm 5 - -+--",...q.------""-..,----+---
cm - - - - - - 120
Delfzijl 7.9 km 24 sept 1969
60
4--+------~___f___++--"'_-----+_-------__l----
-
3-
2-
-0
- l - - - - - - - - - - + - - - - - - - + - - .......- - - - - - - - j . = - - - - - - - - - - 60
1--+---------+---------+------t-~-+--=-----1-----t'----
0- _+I
9
-+-
-+I
10
I
11
I
I
I
I
12
13
14
15
--"0...==1' I
16
I
I
17
18
_
--120
--180
1~ h MET
SI1
afdeling systemen en instrumenten De Hoofdafdeling is belast met: A)
Het technisch beheer van systemen en instrumenten.
B)
De voorbereiding, -leiding en -uitvoering van remote sensing opnamen.
C)
Advieswerk t.b.v. de Hoofddirektie bij aanschaffingen van radar- en radioapparatuur.
A.
Het technisch beheer van systemen en instrumenten. Hieronder vallen: -
Radioplaatsbepalingssystemen Remote Sensing-apparatuur Verwerkingsapparatuur (binnen de M.D.) Landmeetkundige instrumenten en benodigdheden Technische voorzieningen en installaties (binnen de M.D.)
- De radioplaatsbepalingssystemen en apparatuur in de Rijkswaterstaat heeft verschillende karakters, aan de ene kant de Decca Main chains ten behoeve van de algemene navigatie op de Noordzee aan de andere kant de radiologs in gebruik bij lodingen. De M.D. is ingeschakeld bij het technisch beheer van deze systemen. Het technisch beheer van systemen en instrumenten omvat o.m. de volgende elementen: marktonderzoek, aanschaf, preventief en korrektief onderhoud, vervanging reserveonderdelen, technische administratie. Het onderhoud van deze systemen is over het algemeen uitbesteed, zodat tevens de kontrakt-voorbereiding en de kontrakt-begeleiding op de werkzaamheden toegevoegd kunnen worden. De thans bestaande
radioplaatsb~palingssystemenzijn:
- 2 openbare systemen t.b.v. de' internationale zeescheepvaart; deze werken in continu bedrijf: de Holland- en Frisian Islands Chain. - 8 systemen t.b.v. eigen gebruik door Rijkswaterstaatsdiensten (uitvoering van werken, opnemingswerk); de Delta Chain, Hi-Fix Europoort, -IJmuiden, -Oost.WaddengebËd, -Markerwaard, Sea-Fix West.Wadden, Motorola Rotterdamse Waterweg, Toran Westerschelde. - 1 Hi-Fix 6 Systeem voor opnemingswerk (internationaal gebruik). - 3 Artemis apparaten t.b.v.opnemingswerk en uitvoering van werken (eigendom M.D.). - 1 Cubic Autotape t.b.v. uitvoering van werk. - Remote sensing apparatuur. Voor een omschrijving van het begrip re~ote sensing en de daaraan verbonden werkzaamheden wordt verwezen naar de beschrijving bij de Stafgroep Remote Sensing. De hierbij in het geding zijnde apparatuur, welke zowel airborne als voor gebruik in het terrein dient, zal eveneens onder het beheer van deze Hoofdafdeling komen, tezamen met de verzorging van vluchtvoorbereiding, -uitvoering en -leiding. Als datum van ingang kan 1 januari 1977 worden gesteld, wanneer de aktiviteiten van de dan eindigende NIWARS worden overgenomen.
512
- Verwerkingsapparatuur. De verwerkingsapparatuur in gebruik bij de Hoofdafdeling Fotogrammetrie, vOOr zover van elektronische aard, valt onder de zorg van de Hoofdafdeling. Het betreft hier elektronisçh bestuurde tekenmachines (o.m. laser display), verwerkingsapparatuur vpor remçte sensing, geautomatiseerde fotogrammetrische instrumenten e.d. - ijet landmeetkund~g instrumentarium van de Rijkswaterstaat en benodigdheden in gebruik bij de Rijkswaterstaat zijn eigendom van de Meetkundige Dienst en worden beheerd door de afdeling Centraal Beheer. - Het technisch beheer van de technische installaties en voorzieningen van de M.D.-gebouwen wordt als neventaak ook waargenomen door de afdeling Centraal Beheer.
B. VQorbereiding, -leiding en -uitvoering van remote sensing opnamen. Een aantal van de bij de beschrijving van de stafgroep Remote Sensing genoemde werk~aamheden wordt uitgevoerd door de Hoofdafdeling Systemen en Instrumenten. Het betreft hier vooral de uitvoering van de opnamevluchten met de hieraan verbonden voorbereiding. Deze vluchten worden hoofdzakelijk uitgevoerd met het NLR Queen Air vliegtuig. C, Advieswerk t.b.v. de Hoofddirektie. Als uitbreiding van de andere werkzaamheden wordt t.b.v. de Hoofddirektie Qok aandacht gegeven aan de uitrusting van de RWS-vloot, walradars, radioapparatuur enz. Het kader waarin dit gebeurt wordt omschreven door de instr~entatienota. Een aantal aspekt en dat hierbij optreedt is o.m. marktonderzoek, standaardisatie, onderhoud.
Thermisch lnfraroodopnamen (warmtebeelden, waarop relatief warm licht is en relatief koud donker is)
.. -. .-.
'r h' •
.".
.t.
.~.
.
•• • ,-,t.-.t., •••
.,.
...-~.
• ...rr'i
• •• •
.... .. ..... ..... ,
,
,."
.....
Uitstroming Nieuwe Waterweg in zee
I
"
• I
I • L' • I • • • I
I
.. ..
'
Industriegebied Moerdijk, lozing van relatief warm water (Opnamen RWS/NLR)
. '"
_'1
.• • • • -1
~
-}\\.,.:
(J)
w
514
•
••
. . .....
..
,
..
" ..,"a '"" -.<
-
.•
....,
'
-.<
J:>
'"
..
J:>
+'
on
"
.>:
." >
~
"'"
o
•
•
••
.'".. '"
~
"o E
.
J:>
..,....
."
-.<
.>:
o
.3
\
•
001
stafgroep onderzoek en ontwikkeling Remote Sensing. Onder remote sensing wordt een aantal technieken verstaan, waarmee stralingsverschijnselen op het aardoppervlak vanuit de lucht en de ruimte worden waargenomen en vastgelegd. Naast de conventionele luchtfotografie worden stralingsverschijnselen in het zichtbaar licht, in het infrarood en in het gebied van de microgolven (radar) opgenomen. Hiermee is het mogelijk belangrijke informatie over het aardoppervlak in te winnen voor een groot aantal doeleinden. Deze informatie is vaak op andere wijze niet of moeilijk te verkrijgen. Het reeds enkele jaren lopende onderzoek naar de toepassingsmogelijkheden van remote sensing technieken heeft resultaten opgeleverd, die een geleidelijke overgang naar het stadium van operationeel gebruik wettigen. Deze overgang zal, o.m. door het complexe en gespecialiseerde karakter van de remote sensing een aantal jaren vergen. De Rijkswaterstaat heeft een belangrijk aandeel in de interdepartementale aktiviteiten. Naast de toepassingen voor eigen taken zal ook de technische ondersteuning t.b.v. het onderzoek en gebruik van remote sensing technieken voor andere departementen door Rijkswaterstaat worden verzorgd. Hiervoor is de Meetkundige Dienst aangewezen, die nu al het Rijkswaterstaatsonderzoek in toenemende mate ondersteunt en koördineert. Deze ondersteuning bestaat uit: het in overleg met de opdrachtgevers/onderzoekers opstellen van opnameprogramma's; het (doen) uitvoeren van de opnamevluchten; het verzorgen van grondwaarnemingen (voor zover die niet door anderen worden uitgevoerd); het verwerken van de opgenomen gegevens tot voor de onderzoeker hanteerbare produkten (digitale verwerking in nauwe samenwerking met de Dienst Informatieverwerking) ; de zorg voor de opname- en verwerkingsapparatuur; het ontwikkelen van opname- en verwerkingsmethoden; voorlichting, voorshands binnen de Rijkswaterstaat, over de toepassing van remote sensing technieken; het onderhouden van kontakten, nationaal zowel als internationaal, ten dienste van de bovengenoemde aktiviteiten; het begeleiden van lopende en toekomstige kontrakt en voor ondersteunende aktiviteiten door gespecialiseerde instituten; de technisch administratieve ondersteuning van de interdepartementale commissie, die de aktiviteiten koördineert en begeleid.
002
Meerdere van de voornoemde werkzaamheden sluiten nauw aan bij de werkzaamheden van de Meetkundige Dienst ten behoeve van de conventionele luchtfotografie en -kaartering. De opzet is dan ook, om deze werkzaamheden in bestaande hoofdafdelingen van de M.D. onder te brengen, tenzij t.z.t. blijkt, dat oprichting van een aparte afdeling noodzakelijk is. De stafgroep Remote Sensing koördineert deze werkzaamheden binnen de M.D. en verzorgt de kontakten naar buiten.
/
