WANDELBOEK
WAALS-BRABANT GUIDO ELIAS
Rivier Beek Kanaal Vijver
1
Bos Rivier
Richting wandeling
Beek
73
Kanaal
Naam kerk
Meer of vijver
Naam kapel
Autosnelweg
Naam abdij
Hoofdweg Verharde weg (asfalt, beton) toegankelijk voor alle voertuigen Elementair verharde weg niet toegankelijk voor voertuigen
Elementair verharde weg toegankelijk voor voertuigen Onverharde weg, pad Route
Stad >
STRAAT
E40
Camping Oude windmolen
Naam molen
Watermolen
Naam kasteel Naam hoeve
Kasteel Hoeve
Route op GR-pad
Watertoren
Spoorweg met station
Museum
Spoorweg met overweg
Ziekenhuis Parking Informatiebord
Richting
Ander bezienswaardig gebouw
Straatnaam
Wegnummering
Bank / Picknicklocatie Naam café Naam café
Brasserie Café / Brouwerij Zendmast Golfterrein
Stijgings- en dalingsteken
Uitkijkpunt
Landsgrens
Bezienswaardigheid
Gemeentegrens
Berg
Provinciegrens
Merkwaardige boom
Brug autosnelweg Brug lokale weg Brug onverharde weg Brug spoorweg Tunnel spoorweg
2
Abdij Kruis
Naam molen
Andere route uit zelfde project
1. STRAATNAAM 2. STRAATNAAM 3. STRAATNAAM
N123
Kapel
Sporthal
Alternatieve route/aanlooproute
Verwijzing straatnaam
1
Kerk
Kerkhof
Oude spoorweg < Stad
Knooppunt
Voetbalterrein Naam camping
GR-pad
ROUTE 13
Referentiepunt
B UIT EN L AND PROVINCIE
FUSIEGEMEENTE Deelgemeente FUSIEGEMEENTE
Gehucht
Land Provincie Fusiegemeente Deelgemeente Gehucht
Inhoud 07
*
Woord vooraf
08
*
Hoe deze gids gebruiken?
12
*
Een wandeling kiezen
De wandeltochten 15
01 B R A I N E L’A L L E U D
200 jaar na de slag en de nederlaag van Napoleon 21
02 H A M M E -M I L L E ( B E AU V E C H A I N )
Het mooiste Brabantse bos 27
03 P É C R O T (G R E Z -D O I C E AU )
Door uitgestrekte bossen op en over de taalgrens 33
04 G R E Z -D O I C E AU
Door ingedommelde dorpen en langs verre kimmen 39
05 G E N VA L ( R I X E N S A RT )
De charme van een landelijk dorp 45
06 B R A I N E -L E - C H ÂT E AU
Voor allen die houden van een stevige klim 51
07 L A S N E
Over verrassende en verborgen paadjes 53
08 C H AU M O N T- G I S T O U X
Golvend Brabant op zijn best 57
09 G L I M E S ( I N C O U RT )
Grote hoeven langs de Grote Gete 69
10 M A L È V E S -S A I N T E -M A R I E -WA S T I N E S ( P E R W E Z )
Wandeling langs vijf torens 75
11
C O U RT-S A I N T-É T I E N N E
Landelijke flair in een bosrijke regio 81
12
R AMILLIES
Een veldtocht langs de mooiste boerderijen van het land 87
13
ITTRE
Klimmen en dalen in een pastoraal landschap 93
14 B O I S -S E I G N E U R-I S A A C (O P H A I N )
Op adem komen in een oase van rust
5 3
99
15
M O N T-S A I N T- G U I B E RT
De landelijke charme van een authentiek Brabants dorp 105
16 N I L -S A I N T-V I N C E N T-S A I N T-M A RT I N ( WA L H A I N )
Van de hemel naar de hel 111
17
L O U P O I G N E (G E NA P P E )
Stadje met herinneringen aan Napoleon 117
18
CHASTRE
Op stap langs de Orne en de Ernage 123
19 B O R N I VA L
Een bekoorlijke castia en slalommen door chicanes 129
20 V I L L E R S -L A-V I L L E
Op ontdekking in de wereld van een beroemde abdij
www.l annoo.com Registreer je op onze website en we sturen je regelmatig een nieuwsbrief met informatie over nieuwe boeken en met interessante, exclusieve aanbiedingen. www.dichtbijhuisgidsen.be Op deze site vind je naast gratis updates ook reacties en sfeerbeelden van collega-wandelaars voor de routes uit de Lannoo Dicht-bij-huisgidsen. Een aantal wandelingen in dit boek is gebaseerd op de wandelfiches die maandelijks verschijnen in het toeristisch magazine Pasar van de gelijknamige vzw. Volgende auteurs lagen aan de basis van de beschreven tochten: Eddy Deknopper (nrs. 14, 19), François De Troeyer (nr. 3), Guido Elias (nrs. 1, 5), Maison de Tourisme de Villers/OPT (en bewerkt door Guido Elias: nrs. 11, 15, 16, 18), Louis Meersman (nrs. 4, 9, 10, 12, 20), Syndicat d’Initiatives de Genappe (en bewerkt door Guido Elias: nr. 17), Stan Verelst (nrs. 2, 6, 7, 8, 13). Teksten: Guido Elias Fotografie: Marc De Schuyter Omslagfoto’s: Marc De Schuyter Cartografie: Tatjana Matysik Ontwerp en opmaak: Armee de verre, Steven Theunis, www.armeedeverre.be Zetwerk: Armee de verre Wie opmerkingen of vragen heeft kan mailen naar:
[email protected] of surfen naar: www.dichtbijhuisgidsen.be © Uitgeverij Lannoo nv, Tielt, 2015 D/2015/45/364 – NUR 502 – ISBN 978-94-014-1111-0 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
6 4
✓
2
Hamme-Mille (Beauchevain)
12,5
✓
✓
3
Pécrot (Grez-Doiceau)
12,2
✓
✓
4
Grez-Doiceau
15,3
✓
✓
5
Genval (Rixensart)
10,3
✓
6
Braine-le-Château
11,0
7
Lasne
9,4
8
Chaumont-Gistoux
11,0
✓
✓
✓ ✓
✓
✓
✓
Glimes (Incourt)
12,0
✓
✓
10
Malèves-Sainte-Marie-Wastines (Perwez)
13,0
✓
✓
11
Court-Saint-Étienne
14,0
✓
✓
12
Ramillies
11,2
✓
✓
13
Ittre
10,0
✓
✓
✓
8,0
✓
✓
✓
✓
6,6
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
9
10
✓
ideaal voor natuurliefhebbers
10,0
panorama’s en uitzonderlijke landschappen
Braine l’Alleud
geschikt voor hondenbaasjes (met hun hond)
haalbaar voor (jonge) kinderen
1
haalbaar voor kinderwagens
Afstand (in kilometer)
Wandelingen kiezen
14
Bois-Seigneur-Isaac (Ophain)
15
Mont-Saint-Guibert
9,3
✓
16
Nil-Saint-Vincent-Saint-Martin (Walhain)
10,5
✓
17
Loupoigne (Genappe)
18
Chastre
19
Bornival
20
Villers-la-Ville
✓
✓
10,0
✓
✓
✓
11,0
✓
✓
✓
8,0
✓
✓
✓
6,6
✓
✓
✓
7,0
✓
✓
✓
12,0
✓
✓
✓
8,0
✓
✓
✓
5
wandeling
BRA BOOM INE L’A L L EU D
23 01
D0 WA NRDN OA O RD E VE 2 0 JLAEA SR LL AAT G EENN K L E I P U T T E N EN MEI D JM NGLVA A NNG S DP E ORLUEPOENL D E N E RELRAEA NA
6
Praktisch AFSTAND 10,8 10 km km. V ERTRE K P L A AT S S Grand Aan deCafé Leeuw Kaai van bereik Waterloo je door (Butte de A12 dute Lion). verlaten bij
afrit Boom. Je volgt het centrum en aan de tweede lichten ga je
PARKERE N Op de parking nabij de Leeuw van aan Waterloo. rechts richting Centrum/Niel. Beneden de T ga je links onder
de brug door. Bij het oprijden van de rotonde op het marktplein neem je rechts de smalle Windstraat naast de supermarkt. Aan de en een stukje asfalt in de villawijken. Rupel ga je links.
AARD VA N D E WE G Voornamelijk kasseiweg, veel veldwegen
BEWEGW IJZE R IN G Deze wandeling is niet bewegwijzerd. PARKERE N Voor gratis langdurig parkeren passeer je Grand Café Kaai en
de daaropvolgende parking. Je houdt steeds rechts aan tot je rechts een doodlopende klinkerweg in een kleine woonkern bereikt. en rolstoelen, wel mogelijk voor buggy’s.
TOEGANK E L IJ K H E ID Deze tocht is niet geschikt voor kinderwagens
AARD VA N D E WE G Asfalt op de Rupeldijk, grind- en vlonderpaden in KAARTE N Topografische kaart van het NGI (schaal 1:20.000) – 39/3-4.
De Schorre, aarde- en grindwegen in de tweede kleiput.
I NFORMAT IE TOEGANK E L IJ K H E ID
Onmogelijk voor buggy’s en rolstoelen; honden » Maison du Tourisme Waterloo, Chaussée de Bruxelles 218, aangelijnd in De Schorre; bij nat weer glibberig in de tweede 1410 Waterloo, tel. 02 352 09 10,
[email protected], kleiput. www.waterloo-tourisme.be
I NFORMAT IE ETEN EN D R INK E N
» Toerisme Rupelstreek: Schommelei 1/3, 2850 Boom, » Wellington Café, Route du Lion, 1410 Braine l’Alleud, tel. 03 880 76 25, fax 03 880 76 11,
[email protected], tel. 02 387 38 11, www.restaurantdulion.be. In de schaduw van www.toerismerupelstreek.be. de Butte du Lion. Grote brasserie met schappelijke prijzen en de » Recreatiecentrum De Schorre: Kapelstraat 83, 2850 Boom, klassiekers uit de brasseriekeuken. Ruim aanbod bieren (15 bieren tel. 03 880 76 00, fax 03 880 76 11,
[email protected], van de tap en 120 speciale bieren). 7 dagen op 7 open, gesloten om www.deschorre.be. 20.00 u. » L’Opéra, Chaussée de Tervuren 178, 1410 Waterloo, ETEN & D R INK E N www.lopera.be. Schitterend Italiaans, » tel. 02 354 86 43, Grand Café Kaai: Kaai 40, 2850 Boom, tel. 03 843 33 12, gastronomisch restaurant van Americo Specialiteiten fax 03 843 33 14, www.kaai.be, geopendSerfilippi. dag. 10.00-24.00 u, van het panoramisch huis zijn o.a. carpaccio vande rundvlees met truffels, zeebaars stijlvol, uitzicht over Rupel, zomerterras, in zoutkorst, saltimbocca en overheerlijke pasta met truffels. heerlijke ontbijtkeuze. opSchorre: zaterdagmiddag en zondag. » Gesloten Taverne De Kapelstraat 83, 2850 Boom, tel. 03 880 75 41, dag. vanaf 11.00 u, ’s zomers vanaf 10.00 u, cafetaria, snacks, terras. B&B Le Verger, Avenue du Verger 4, 1421 Waterloo, Café Bij Sanny en Patje: Nieuwstraat in Terhagen. tel. 0475 61 73 84, www.leverger.be. In de buurt van het voormalige Restaurant Epicurus: Kardinaal Cardijnstraat 46, 2840 Terhagen, slagveld en op 4 km van de leeuw. Buitenzwembad, gratis tel. 03 888 33 11, ma.-wo. gesloten, juli gesloten. fietsen, gratis wifi. Gezellige kamers met flatscreen-tv en balkon, Eetcafé ’t Steencaycken: Hoek 76, 2850 Boom, tel. 03 888 53 63, badkamer met douche en haardroger, magnetron, koelkast enz.
[email protected], www.steencaycken.be, geopend ma., Grote tuin in Franse stijl. Gratis parking. wo.-do. 12.00-21.00 u (keuken tot 19.00 u), vr.-zo. 12.00-22.00 u Hotel 1815, Route du Lion 367-369, 1410 Waterloo, tel. 02 387 01 60, (keuken tot 20.00 u), di. gesloten. www.le1815.be. Historisch driesterrenhotel met uitzicht op het slagveld van Waterloo en op 5 minuten stappen van de leeuw. Gratis parking. Onlangs gerenoveerde stijlvolle kamers, terras, tuin. Uitstekend restaurant met Belgische keuken. 15 kamers.
OVERNACH T E N
» » » » »
7
AFSTAND
ON VERHARD
10 km
20 %
HOOGTE
22
2,3
km
BRAINEL’ALLEUD
MOEILIJKHEID
2,2
1
5,5
200 m
150 m
N27
21 100 m
La Marache 4
ST
R0
N
Leeuw van Waterloo (Butte du Lion)
50 m
2
1
1
Vertrek
1
Butte du Lion, Leeuw van Waterloo
2,3 km
2
Kapelletje kruispunt Chemin des
4,5 km
3
Pruisisch monument, Plancenoit
10,0 km
1
Butte du Lion
Cosaques/Rue Babeau
E NT
1
NC E
NO IT
N5 Ferme de Hougoumont
CH BE LL E
EM
IN
1. AVENUE PRINCE JÉRÔME BONAPARTE 2. BD PIRE LEFÈBVRE DESNOUETTES 3. RUE DU BATISSEAU Le Rétro 4. AVENUE DE LA BONNE FOSSE
3
R EFER EN TIEPUN TEN
DES CHEMIN ES U COSAQ
Ferme La Haie-Sainte
2
LA
LA UR
NT
SP
2
D U LI O
D IMO
1575 m
DE
NE
1
E
RUE DU
MI N
ER
AVE NU E CE D ’O R AN G
UT E
CHE
RU E
3
P RI N
RO
E
D
AL
LI
AN
LA
CE
CHE MIN DU LAN TE R NIE R
3
Pruisisch Monument
Voor gratis updates surf naar www.dichtbijhuisgidsen.be
Plancenoit
SITUERING
LASNE
E19 E40
Dijle
LEUVEN BRUSSEL
225 m
E313
WAVER
E40
Braine-l’Alleud
E429
Nijvel
HASSELT
LUIK
E411
E19
0m
8
E42
BERGEN
Sambre
NAMEN Meuse
Ourthe
wandeling
01
BRA INE L’A L L EU D 200 JA A R NA DE SL AG EN D E N E D E R L A A G VA N N A P O L E O N
Op 18 juni 1815 was het definitief uit met het grote rijk van keizer Napoleon. Hij verloor toen de wereldwijd bekende Slag bij Waterloo tegen de geallieerde legers onder bevel van de hertog van Wellington. Deze wandeling, die start aan de legendarische Leeuw van Waterloo, leidt je langs het slagveld waar 200 jaar geleden 75.000 soldaten de dood tegemoet liepen. Je stapt over de veldwegen waar eertijds 175 paarden loodzware kanonnen voorttrokken. Her en der in het landschap staan stille getuigen – monumenten – van deze eendaagse veldslag, die voor heel Europa grote gevolgen had. Sommige Franse bataljons verloren meer dan 90% van hun manschappen. Deze wandeling gaat ook door Plancenoit, waar de Pruisen de Fransen een zware nederlaag toedienden. En Napoleon? Hij droop na de dodelijke veldslag af naar Parijs, verbleef nog enkele weken in Malmaison en werd daarna voorgoed verbannen naar het Britse eiland Sint-Helena, waar hij in 1821 stierf.
De wandeling Van de Leeuw van Waterloo over een stukje Parijs-Roubaix
1
1 » 2 Deze wandeling start aan de voet van de beroemde Leeuw van Waterloo 2,3 km
aan de Route du Lion. Met de leeuw aan je rechterkant stap je rechtdoor voorbij het café Wellington, waar je kunt parkeren. Na ca. 400 m kom je aan een kruispunt met verkeerslichten. Steek de Chaussée de Charleroi (N5) over en vervolg rechtdoor door de Rue du Dimont. Links passeer je het Monument der Belgen.
Het Monument der Belgen werd opgericht in 1914 ter herinnering aan de Belgische slachtoffers van de Slag bij Waterloo, strijdend aan de zijde van de Britse en Pruisische troepen. Steeds rechtdoor over de asfaltweg, die weldra verandert in een kasseiweg die niet zou misstaan in Parijs-Roubaix. Dwars door de velden stap je steeds rechtdoor. Aan weerszijden van de weg loopt ook een paadje. Wees hier wel voorzichtig, het kan hier behoorlijk druk zijn. Je geniet links en rechts 15 9
van een fraai vergezicht. Je komt aan een Y-splitsing en houd rechts aan, nog steeds de Rue du Dimont volgend. Links bespeur je een bosje, de weg slingert wat naar rechts en vervolgens naar links. Steeds rechtdoor loodsen de uitgestrekte velden je. Negeer na een tijd een veldweg links en wandel verder rechtdoor. De weg wordt nu even hol, bocht naar rechts en daalt. Na zowat 1,5 km in de Rue du Dimont beland je bij een T-splitsing, waar je links de Chemin des Cosaques neemt, een asfaltwegje met rechts weiland.
2(links van je) rechts af in de Rue
Na ca. 200 m sla je aan het kapelletje
Babeau/Chemin de Plancenoit (negeer de weg links, die gaat naar de Pony Club de la Papelotte).
Hier bevond zich de Ferme de la Papelotte, een van de hoeves die een belangrijke rol speelden in de slag. Ze vormde de uiterste linkerflank van Wellington, werd verschillende keren veroverd door de Fransen en heroverd door de Britten. Uiteindelijk staken de Fransen de hoeve in brand. Victor Hugo kwam hier vaak mediteren. De boerderij werd heropgebouwd in 1860.
Dwars door velden met wisselende landschappen en een Pruisisch eerbetoon 2 » 3 Je gaat verder door de Rue Babeau, een holle asfaltweg die lichtjes stijgt. Aan 2,2 km
de Y-splitsing houd je links het smalle, holle, verharde paadje aan. Klimmend langs struiken bereik je uiteindelijk het plateau, waar je een blik op de velden wordt gegund voor het paadje weer gedeeltelijk hol wordt. Steeds rechtdoor, tot aan een kruispuntje. Sla rechts af en volg de veldweg. In de weide links grazen ’s zomers koeien, verderop in het heuvelachtige landschap zie je een bosje. Je volgt nu de veldweg met rechts een berm. Het paadje kronkelt door de akkers. Het waren deze velden die eertijds het decor vormden voor de Slag van Waterloo. Het paadje versmalt en je krijgt de zanderige Chemin de Plancenoit onder de wandelschoenen. Het pad zigzagt en alweer krijg je een stukje holle weg geserveerd. In de verte doemen de eerste huizen op. De Chemin de Plancenoit mondt uit in de Chemin de Camuselle. Stap verder
3en meteen hierna het
rechtdoor, je passeert het Pruisisch Monument bordje ‘bebouwde kom’ van Plancenoit.
Het monument werd in 1818 opgericht aan de rand van het slagveld als eerbetoon aan maarschalk Blücher, die het opperbevel voerde over de Pruisische troepen. Het kruis werd in 1832 door Franse troepen gesloopt, maar op initiatief van maarschalk Gérard, die ook deelnam aan de slag, snel hersteld. Intussen werd het monument herhaaldelijk gerestaureerd. 16 10
Sint-Catharina en een chique villawijk 3 » 1 Voorbij het Pruisisch Monument sla je rechts de Chemin du Lanternier in. 5,5 km
Hier is er opnieuw verkeer, maar je kunt links en rechts op een voetpad stappen. Voorbij een witgekalkt kapelletje van de heilige Catherina (rechts) zet je de tocht voort. De weg wordt beter, gidst je langs villa’s en rechtdoor (je negeert o.a. de Rue des Saules Verts links en de Trou du Renard rechts). De Chemin du Lanternier mondt even verder uit in de Chemin de la Belle Alliance, een mooie asfaltweg met links een voetpaadje. Kijk uit, want hier wordt soms snel gereden! De lichtjes klimmende weg leidt je rechtdoor (negeer een afslag naar links). Je bereikt spoedig het kruispunt met de drukke N5. Steek deze voorzichtig naar links over aan het gebouw Le Retro en vervolg rechtdoor over het kiezel-/asfaltpaadje door de velden. Het paadje is ook ’s zomers soms wat drassig. Dit is in feite (ook) de Chemin de Plancenoit. Ruim 1 km lang loop je op deze weg te midden van de velden. Na een tijd doemt rechts de Leeuw van Waterloo op, voor je zie je bosjes. Je komt uiteindelijk aan een T-splitsing, waar je links voor de verharde asfaltweg kiest (rechts staat een bord met wat uitleg over de Engelse linies van de slag). Dit is de Chemin des Vertes Bornes. Na ca. 130 m gaat de tocht rechtsaf in de Rue Ernest Laurent, eerst ga je onder de R0 door en daarna steek je de N27 over. De Rue Ernest Laurent toont zich als een smaller paadje en mondt uit op een splitsing. Je negeert hier links de Avenue Prince Jérôme Bonaparte en stapt rechtdoor, nog steeds in de Rue Ernest Laurent. Nu even uitkijken: sla rechts een smal paadje in, net voor een omheining en voor een zebrapad. Enkele meters verder loopt links de Boulevard Pire Lefèbvre Desnouettes. Volg het paadje, dat verderop verhard is en uitkomt in de Rue du Batisseau. Na zo’n 150 m sta je aan een rotonde. Ga daar rechts, volg even de Avenue de la Bonne Fosse en sla dan meteen weer rechts af in de Avenue Prince d’Orange. Een gezapig klimmende weg brengt je door een prachtige villawijk. Volg deze laan, die soms flink kronkelt, gedurende 900 m. Sla dan rechts af op de drukkere Route du Lion. Stap op het voetpad steeds rechtdoor, steek opnieuw de N27 over en ga over de brug over de R0. Spoedig bereik je
1.
opnieuw je vertrekpunt aan de voet van de Leeuw van Waterloo
Na de wandeling kun je je verdiepen in tal van herinneringen aan deze legendarische slag. Met de Pass 1815 geniet je van een voordelig tarief voor de belangrijkste bezienswaardigheden: een bezoek aan het Gehucht van de Leeuw, het laatste hoofdkwartier van Napoleon, het Wellingtonmuseum en de Battlefield Tour van het Slagveld. 17 11
Waterloo na de wandeling Het Gehucht van de Leeuw telt diverse blikvangers. Eerst en vooral de Leeuw van Waterloo zelf, hét herdenkingsmonument van de Slag bij Waterloo, opgericht op de plaats waar de prins van Oranje gewond geraakte. De Leeuw is gemaakt van 280 ton gietijzer (gesmolten uit de kanonnen die tijdens de slag bulderden ) en rust op een sokkel van 300.000 m3 aarde; hij is 41 m hoog, 226 treden leiden naar de top. Je kunt hier twee historische films bekijken over het verloop van de veldslag. Verder zijn er het Panorama, een immens fresco dat het verloop van de gevechten illustreert en – tegenover de Leeuw – het wassenbeeldenmuseum waarin je kennismaakt met de belangrijkste ‘acteurs’ van de veldslag. » In hartje Waterloo, aan de Chaussée de Bruxelles 147, verdient ook het Wellingtonmuseum een bezoek. Het voormalige postkoetsrelais is het laatste overblijfsel van de slag tegen het leger van Napoleon. De herberg was het hoofdkwartier van de hertog van Wellington. Tijdens een rondleiding met audiogids bezoek je 14 zalen en ontdek je wapens en authentieke documenten van de slag. Dagelijks open. » In Vieux-Genappe, 4 km ten zuiden van het Gehucht van de Leeuw, kun je het laatste hoofdkwartier van Napoleon bezoeken. In de oude Ferme du Caillou brachten de keizer en zijn generale staf de nacht van 17 juni 1815 door. De dag na de veldslag werden de bijgebouwen platgebrand. Later deed het gebouw dienst als relais voor postkoetsen en als… cabaret. Het werd in 1905 gekocht door gravin de Villegas, die het inrichtte als museum. Dit Napoleonmuseum stelt waardevolle persoonlijke memorabilia van Napoleon tentoon, zoals een haarlok, zijn veldbed en een dodenmasker. Verder is er een opmerkelijke verzameling wapens en voorwerpen die betrekking hebben op de slag en het keizerrijk. »
18 12
