Mobiele Pediatrische Raadpleging Elias Piña een eerste verslag Inmiddels is er al een half jaar verstreken sinds we de overtocht waagden. In woord en beeld vertellen we graag wat over het verloop van ons project: een mobiele pediatrische raadpleging in de grensstreek van de Dominicaanse Republiek met Haïti. In het eerste gedeelte vertellen we kort hoe we gestart zijn en hoe we nu werken. Daarna geven we een impressie van ons werk door een aantal gebeurtenissen uit het logboek met u te delen.
Start en voortgang van het project Het blijft een groeiproces: een zoeken naar de juiste vorm, een afwegen van wat haalbaar is en wat niet. Wij namen ons voor om vier dorpen wekelijks te bezoeken. Momenteel zijn we werkzaam in Río Limpio en in Rincón en omstreken. De bergdorpen liggen vrij afgelegen waardoor er heel wat logistiek werk en transport komt bij kijken; maar juist op deze plaatsen is de nood het hoogst. Over een aantal maanden hopen we het derde dorp te kunnen includeren. Op de raadpleging zien we gemiddeld vijftig kinderen per week. Hiermee bereiken we het vooropgestelde doel. De samenwerking met de lokale overheid vooral als het gaat om de publieke gezondheidsinstellingen, loopt moeizamer dan verwacht. Er is weinig interesse, of gedane beloften worden niet ingelost. Een direct gevolg hiervan is bijvoorbeeld dat we nog niet erg ver gevorderd zijn met het vaccinatieprogramma. Wat een groot contrast met de enthousiaste ontvangst in de dorpgemeenschappen en de zeer goede relatie met de dorpelingen… We hadden het geluk meteen een aantal vrijwilligers te vinden die geworteld zijn in de cultuur van de mensen tot wie het project zich richt. Zo kunnen ze ervoor zorgen dat we de doelgroep ook werkelijk bereiken en een vertrouwensrelatie konden opbouwen. De zeer positieve waardering van de doelgroep, de bevestiging van de mensen dat ons project werkelijk aan een gevoelde nood tegemoet komt, is voor ons een bron van enthousiasme. Wij willen zowel curatieve als preventieve gezondheidszorgen aanbieden. Momenteel is de nood aan curatieve gezondheidszorg erg groot en we proberen daar zoveel mogelijk aan tegemoet te komen. We zien ons echter geconfronteerd met een zeer hoog percentage ondervoede kinderen, met alle gezondheidsproblemen vandien. Hier is
Een zicht op Rincón
De auto vóór de kerk alias consultatieruimte van Rincón preventieve zorg een prioriteit. Kennis overbrengen alleen is echter onvoldoende. We botsen dan ook tegen onze grenzen aan: we hebben niet de mogelijkheid om de socioeconomische situatie van deze gezinnen te verbeteren. Andere organisaties proberen hier iets aan te doen: zo wordt in Rincón bijvoorbeeld de aanleg van groentetuinen aangeleerd en ondersteund. Aan de dringende vraag van de volwassenen naar gezondheidszorgen kunnen we nauwelijks beantwoorden: we hebben noch de mensen, noch de middelen om hen in het programma op te nemen.
Bij het plannen van het project maakten wij een kostenraming van 66.900 euro voor de nodige investeringen en het eerste werkingsjaar. We kregen 10.700 euro bij elkaar onder de vorm van gelden en materiaal en voorlopig werken we onbezoldigd. Omdat de financiële middelen beperkt zijn, hebben we ervoor gekozen om de raadplegingen met het aanbieden van de nodige geneesmiddelen, als prioriteit te stellen. De belangrijkste uitgaven gaan dan ook naar brandstof voor de auto en naar medicijnen. In de toekomst hopen we meer aandacht te kunnen besteden aan vormingswerk.
Op het terrein zijn we momenteel met vijf vrijwilligers aan het werk: Lien als kinderarts, Alberto in zijn vrije tijd als sociaal assistent, Freddy en Manolín als logistieke hulp, respectievelijk in Río Limpio en Rincón, en Maria-Luiza als contact in de hoofdstad voor de aankoop en zo nodig verzending van medicatie. Het project wordt echter gesteund en gedragen door velen. Met dit verslagje willen we jullie daarvoor nog eens hartelijk danken! Lien, Alberto, Maria-Luiza, Freddy en Manolín
Steunen kan op rekening van: Vrienden van Hispaniola 001-5325502-84
Uit het logboek Ons eerste patiëntje We zijn te voet op de terugweg naar Río Limpio na een bezoekje aan Alberto’s fruitteeltproject. Celine, een meisje van acht dat met ons mee wou gaan, meldt plots dat ze zich niet goed voelt en zakt bewusteloos in elkaar. Ze is flauwgevallen. Als ze weer bijkomt, moet ze hevig braken. Diagnose: syncope als gevolg van fysieke inspanning en blootstelling aan hitte tijdens een periode van langdurig nuchter zijn. Want wij hebben stevig ontbeten voor we vertrokken, maar er niet aan gedacht dat Celine dat misschien niet had gedaan… Ze lijdt aan chronische ondervoeding en is één van de vele kinderen die maar Freddy tijdens het invullen van de medische dossiers in Río Limpio
tweemaal per dag eten: een laat ontbijt bestaand uit groene bananen, pompoen of yuca, en een laat middagmaal bestaande uit rijst met bonen. Er komt een oude man voorbij op een muilezel die meteen aanbiedt om het kind naar huis te brengen. Als we terug in het dorp zijn, ga ik bij de moeder van Celine langs om verslag uit te brengen. Moeder staat op een houtvuur gekookte groene bananen klaar te maken en is erg geschrokken. Ze weet dat haar kind ondervoed is maar heeft zeven kinderen van verschillende vaders en haar huidige man “helpt niet veel”, zoals ze dat hier uitdrukken. Of ik niet wat vitaminen heb voor Celine? Dit kind heeft zeker baat bij vitaminen, maar die tabletjes zijn natuurlijk maar een gedeeltelijke en tijdelijke oplossing. Wat dit kind nodig heeft, is een evenwichtige voeding. Voldoende uitleg aan de moeder is hier belangrijk. Maar hoe doe je dat, als je maar even tijd hebt en de moeder geen voedselpakket kan bezorgen? En ach, ze lijkt het lesje wel te kennen… Ik krijg een handvol bonen (“rijk aan proteïnen”) en de jongens worden de boom in gejaagd om enkele pompelmoezen te plukken “want daar zitten veel vitaminen in, niet?” En ook op de hygiëne wordt gelet: “Oliver, niet eten als je jouw handen niet gewassen hebt”, “Niño, loop niet op je blote voeten, doe je teenslippers aan”. Moeder doet erg haar best om me te laten zien dat ze de regels volgt… Ik beloof de moeder van Celine volgende week opnieuw langs te komen.
De eerste tocht naar Rincón Het is vijf uur ´s morgens: tijd om op te staan. Snel een - traditioneel - koude douche, een warme kop koffie, de auto inladen met de tent en het medisch materiaal en vertrekken. Na even rijden komen we op de internationale weg: de grensweg met aan de ene kant de Dominicaanse Republiek en aan de andere kant Haïti. Een heel bijzonder landschap, vooral de Haïtiaanse kant doet met zijn lemen hutten erg Afrikaans aan… Na twee uren rijden trekken we verder de bergen in, langs wegen die vaak minder zijn dan een karrenspoor, vol putten en stenen… En dan plots: platte band, volledig lek. Als we het reservewiel willen opsteken, blijkt de moersleutel die we bij hebben niet te passen! Na een uur wachten vinden we iemand met een brommer die bereid is om naar het eerstvolgende dorp te rijden om een moersleutel te zoeken. In het dorp Guayajayuco is er echter geen auto te bekennen, enkel twee vrachtwagens. Hun moersleutels zijn te groot. Dus moet de man met de brommer overgehaald worden om nog verder terug te rijden om een moersleutel te leen te vragen: tot aan de markt van Tirolí, een Haïtiaanse markt op de grensweg. Als na meer dan drie uur het wiel eindelijk verwisseld is, wagen we het er niet op om ons nog een uur verder van de beschaving te verwijderen zonder reservewiel. We keren naar huis. De volgende zaterdag opnieuw op pad: na een extra onderhoudsbeurt van de auto bij de mecanicien, en mét een passende moersleutel. Deze keer hebben we geen autopech en komen we ‘vlot’ aan in Rincón.
Raadpleging
Kinderen hebben een lift gekregen om naar de raadpleging te komen
De zaterdagse markt blijkt niet zoveel voor te stellen, maar de kinderen stromen desalniettemin toe. De dorpelingen vinden dat we onze tent niet moeten opzetten maar beter in de kerk consultaties houden. Ik geef de logistieke organisatie dan maar uit handen maar vind het gebrek aan privacy voor de patiëntjes en hun ouders wel iets om in de toekomst te verbeteren… Veel kinderen hebben huidinfecties (schurft, schimmels, gesurinfecteerde wonden, …), allemaal hebben ze dikke buikjes ten gevolge van ondervoeding en parasieten… Er is duidelijk nood aan geneesmiddelen maar ook aan nog zo veel meer… Het is voor mij ook overweldigend: meer dan vijftig kinderen moet ik zien, en tel daar nog drie uur heen- en drie uur terugrit bij… Mijn aanpak van de individuele patiënt zal even bijgesteld moeten worden (“snel, snel” en de rest volgt later)
Autopech: Manolín en Alberto aan het werk
tot de eerste druk wat van de ketel is en ik de kinderen van de streek wat heb leren kennen… Veel uitdagingen dus, maar gelukkig ook veel enthousiasme voorradig…
Vergadering met het Openbaar Ministerie van Volksgezondheid, Dajabón Vandaag hebben we om 10.00 u een vergadering gepland met enkele artsen van het ministerie van Volksgezondheid hier in Dajabón. Volgende punten staan op de agenda: 1. Een document bemachtigen (zo eentje met veel indrukwekkende stempels) om het pakket met medisch materiaal - zonder al te veel kosten - in de luchthaven door de douane te krijgen. 2. Ons project voorstellen en kijken of er een mogelijkheid bestaat om gebruik te maken van de bestaande gezondheidsposten. Als we aankomen op het bureau, weten de secretaressen ons te zeggen dat dokter XX en dokter XXX niet aanwezig zijn. Geplande vergadering? Weten ze niets van. “Dokter XX kan je vinden aan de douane, die is daar Haïtiaantjes aan het vaccineren”. Op de motorfiets (ik achterop natuurlijk) dan maar; richting de grens. Het is markt vandaag en Haïtianen steken dan massaal de grensrivier over met allerlei niet-eetbare koopwaar (schoenen, kleren, parfum, sterkedrank…) en gaan 's middags terug met torenhoge stapels voedsel op het hoofd. Het is een gedrum van jewelste maar we banen ons een weg tot aan de afrastering waarachter een heleboel mannen en vouwen met ontblote arm staan te wachten om gevaccineerd te worden. Omdat de secretaresse over “Haïtiaantjes” sprak, had ik kinderen verwacht… Dokter XX staat netjes gekleed en met een boek onder
Onderweg voor een dagje raadplegingen
de arm toezicht te houden op het gebeuren. Ja, inderdaad, de vergadering,… Maar zoals we zien, werd hij verhinderd… “Maar kom een andere keer maar eens langs. Bij mij thuis bijvoorbeeld, wij zijn toch bijna buren.” Als we naar dokter XXX vragen, blijkt die rond de middag op kantoor te moeten zijn. Dan maar terug richting het bureau. Dokter XXX? “Net vertrokken”, luidt het. “Maar ga toch zitten, hij kan niet zolang weg zijn…” Uit vorige ervaringen weet ik dat dit enkele uren tevergeefs wachten kan inhouden, dus ik besluit op een andere dag opnieuw langs te komen… Tot hier het verslag van de vergadering. Aanwezig: Lien en Alberto Afwezig: Dr. XXX Verontschuldigd: Dr XX.
Te voet... Op ongeveer een uur rijden van Rincón, komen we langs een huisje waar een vrouw haar kinderen in de tobbe aan het wassen is. Ze roept ons toe dat ze een lift naar Rincón wil. We stoppen uiteraard, maar ik zit te mopperen dat we wel moeten opschieten en dat we niet kunnen wachten tot ze haar kinderen uit ‘bad’ heeft gehaald en aangekleed... Maar na tien minuten is moeder er al met haar vier kleine kinderen en dankbaar stapt ze in de auto. Of ze in Rincón woont? vragen we. Neen, ze gaat naar Rincón om naar de raadpleging te komen. Eén van haar kinderen heeft een aanslepend oorprobleem (bilaterale trommelvliesperforatie met chronische oorloop, blijkt later). Daags voordien was ze thuis vertrokken en had ze - met haar vier kleine kinderen - vier uur te voet gestapt tot bij het huis van een familielid, waar ze bleef overnachten. Die wist dat wij steeds rond deze tijd passeerden met de auto en zo had ze de laatste twee uren lopen dan toch uitgespaard… Ik heb een paar keer moeten slikken…
Honger Tijdens de raadpleging is er wel steeds één van de wachtende kinderen die flauwvalt. En weer viel één van onze oude Belgische franken: die kinderen zijn ’s morgens vroeg thuis vertrokken en zitten dan uren te wachten tot het hun beurt is en hebben natuurlijk geen boterham in een zilverpapiertje en blikje sap meegenomen. En er is geen drankautomaat noch kruidenierzaak om de hoek…
Eten betekent rijst en bonen, of bananen en yuca, op een houtvuur klaargemaakt… Dus de ongelukkigen die pas om drie of vier uur ’s namiddags aan de beurt zijn, vallen flauw van de honger… De volgende keer nemen we dus havermout, melk en suiker mee en vragen we een vrouw die vlakbij woont om havermoutpap te maken voor de wachtende kinderen. Niemand is flauwgevallen.
Technische onderzoeken Er komt een moeder van acht kinderen op de raadpleging met haar zoontje van zeven die sinds twee jaar epilepsie-aanvallen (type ‘grand mal’) blijkt te hebben. Hij gaat wel naar school maar “leert er niets”. Het kind werd door nog geen enkele arts gezien. Ik kan gewoon medicatie opstarten maar in België zou ik bij dit kind een bloedname, een encefalogram en een hersenscan laten uitvoeren. Het bloedstaal kan ik afnemen en er enkele uren mee rijden tot het dichtstbijzijnde laboratorium dat de meest essentiële analyses kan uitvoeren. Voor het encefalogram en de hersenscan moet het kind naar ‘de grote stad’ Santiago.
Raadpleging
Dat betekent een rit van maar liefst zeven uur rijden. Daar aangekomen moet een afspraak gemaakt worden voor het onderzoek en dan maar hopen dat dat binnen de week kan en dat het toestel niet defect is. Telefonisch kan je zoiets niet regelen… Moeder moet bij haar andere zeven kinderen blijven dus vader moet mee maar die kan dan een week niet op zijn land werken en dat betekent dat er geen eten is voor zijn gezin. De mensen zijn analfabeet en kunnen niet alleen naar Santiago gestuurd worden om het onderzoek te laten uitvoeren. Dan moet ik mee maar dat kost mij enkele dagen werken! Voor vader en kind moet gedurende die week een verblijf in de stad gezocht worden.
Alberto tijdens het wegen van de kinderen
Het vervoer, de overnachtingen, de onderzoeken: daar hangt een pittig prijskaartje aan vast. Dus dan maar gewoon medicatie opstarten…? Alles moet afgewogen worden: wat is haalbaar en wat is ethisch verantwoord? Maar we kunnen ook maar roeien met de riemen die we hebben…
Proeftherapie Ik was verbaasd dat er in één dorp twee kinderen met de klacht van nachtblindheid kwamen. Tot mijn frank viel dat dit waarschijnlijk door ernstige
Rijst met bonen tijdens de middagpauze in Rincón
Dringende hulp
Eén van de vele kinderen die aan ondervoeding lijden
Aangezien we geen medische permanentie in de bergdorpen kunnen organiseren, is ons project voor dringende gezondheidszorgen geen oplossing. Maar af en toe zijn we toevallig toch ter plekke, als er acuut hulp nodig is. Zo bereikt ons op een dag tijdens de raadpleging in Rincón de vraag of we op de terugweg even kunnen stoppen bij het huis van “de doofstomme” : haar dochtertje heeft een allergische reactie. Ik kan uit het verhaal niet opmaken of het om iets ernstigs gaat of om een banaliteit. Maar ik kan ook de mensen die naar de raadpleging zijn gekomen niet laten wachten om even een uurtje terug te rijden naar Billeguin.
vitamine A-deficiëntie kwam. In dit dorp stierven immers enkele jaren geleden ook verschillende kinderen tijdens een mazelenepidemie (en dat komt ook zeer waarschijnlijk door een tekort aan vitamine A). Frustrerend genoeg kan ik hier geen vitamine A laten bepalen op een bloedstaal. Dus moest ik op goed geluk dan maar een proeftherapie met hoge dosissen vitamine A geven terwijl ik zoiets nooit eerder heb gedaan noch zien doen heb… Maar ’t is goed gegaan, en het kind ziet weer in het donker!
Als we uiteindelijk op de terugweg stoppen bij het huis in kwestie, blijkt het om een vierjarig meisje te gaan met uitgesproken netelroos over het gehele lichaam, zwelling van het gelaat en sliklast. Een spoedgevallendienst is er niet in de buurt, dus maken we in de auto maar de nodige injecties klaar en dienen die toe op de keukentafel. Ik had dit kind liever in en ziekenhuis gezien, maar de ouders zijn er gerust in nu het kind een spuit heeft gekregen van “la doctora”...We blijven ter plekke tot ik het kind voldoende beter vind. Dan rijden we verder maar ik blijf ongerust. Hadden we het kind niet moeten meenemen? En het is al laat, we geraken niet meer thuis vóór het donker...
Wordt ongetwijfeld vervolgd...
Klaarmaken van de inspuitingen
Behandeling aan huis
