Rechten in Leiden 2009
“Waar we trots op zijn”
Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.
Kerncijfers faculteit 2009 Studenten Eerstejaars opleiding-instelling-propedeuse Waarvan major-minorcombinatie Totaal ingeschrevenen Diploma’s Propedeusediploma’s Doctoraaldiploma’s Bachelordiploma’s Masterdiploma’s Rendementen onderwijs Propedeuserendement na 2 jaar Bachelorrendement na 3 jaar Postpropedeuserendement bachelor na 3 jaar Bachelorrendement na 4 jaar Postpropedeuserendement bachelor na 4 jaar Onderzoek Aantal promoties (bij LEI) Wetenschappelijke publicaties Vakpublicaties Onderzoeksinzet in fte Gem. promotieduur aio’s/oio’s (5-jaars gemiddelden o.b.v. jaar promotie) Personeel in dienst in fte ultimo WP Promovendi OBP Omzet in € Omzet Personele lasten Materiële lasten
2009/2010 896 (fixus) 115 4.245 2008/2009 715 65 542 483 2007/2008 63%
2008/2009 879 (fixus) 172 4.187 2007/2008 624 179 574 385 2006/2007 62% 15% 22%
2007/2008 879 (fixus) 86 4.021 2006/2007 553 361 537 197 2005/2006 59% 13% 35% 55%
2009 20 554 479 72
2008 19 525 469 86
6,8 2009 133,9 46,4 84 2009 28,4 20,8 6,2
Foto voorzijde: Portretten hoogleraren in de nieuwe faculteitskamer
022 | Rechten in Leiden 2009
2007 20 524 484 88
2006/2007 774 (fixus) 101 4.167 2005/2006 604 471 334 61 2004/2005 56% 11% 15% 33% 46% 2006 15 523 435 77,7
2005/2006 780 (fixus) 142 4.286 2004/2005 624 453 149 5 2003/2004 57% 15% 24% 37% 54% 2005 25 491 505 76
6,7
6,3
6,1
6,0
2008 129 51 92,4 2008 26,3 20,3 5,5
2007 129 59 96 2007 25,8 20,3 5,4
2006 130,5 60,6 101,6 2006 25,6 19,9 5,3
2005 119,0 56,4 102,2 2005 23,9 18,5 4,9
N (gemiddelde)
614 589 391 599 398
Rechten in Leiden 2009
"Waar we trots op zijn" Rechten in Leiden 2009 | 03 3
Rechten in Leiden “Waar we trots op zijn”
Het jaar 2009 was voor onze faculteit opnieuw een prachtig jaar. In onderwijs en onderzoek heeft de faculteit het goed gedaan. Voor wat betreft het wetenschappelijk onderzoek is de lijn van meer internationale publicaties voortgezet. Het aantal publicaties, wetenschappelijke- en vakpublicaties, is hoog en stabiel. Dat geldt ook voor de promoties. Veel aandacht is opnieuw uitgegaan naar het onderwijs. Uitval in het eerst jaar is nog weer verder teruggebracht. De nieuwe onderwijsstructuur die docenten en studenten drie jaar geleden gezamenlijk tot stand brachten, blijkt zeer goed te werken. En daarmee is het aantal studenten dat de faculteit al in het eerste jaar moet verlaten (het zogenoemde bindend studieadvies) in drie jaar tijd gehalveerd van ruim 34% naar 17%. En de bodem lijkt nog niet te zijn bereikt. Ook de meer gemotiveerde studenten blijken het in het nieuwe systeem beter te doen: het aantal cum laudes in het eerste jaar is nog verder gestegen.
04 | Rechten in Leiden 2009
Het geheim van dit succes zit hem voor een groot deel in het bieden van structuur aan onze eerstejaarsstudenten én aan extra aandacht van de docenten voor de studenten. Alles wat aandacht krijgt groeit. Nu de uitval in het eerste jaar wat meer aanvaardbare proporties heeft aangenomen, is het zaak om nog eens goed naar het tweede en het derde jaar te kijken. Ook daar zijn de rendementen voor verbetering vastbaar, en dat vinden de studenten ook. Het bachelordiploma is goed te halen in de drie jaar die daarvoor staat, en dat mag best wat langer zijn als studenten eventuele extra tijd op een zinvolle manier besteden. Dat kan een studieverblijf in het buitenland zijn, een stage, of bestuurlijke of organisatorische betrokkenheid bij onze vele disputen en verenigingen. Maar langer dan vier jaar moet niemand over zijn bachelor willen doen. Daarna volgt tenslotte nog een master.
In 2009 is het aantal internationale studenten flink gestegen, zowel in de ‘gewone’ masters als in de zogenoemde ‘advanced’ masters. We verwachten dat die aantallen nog kunnen stijgen. Zeker met alle goede externe beoordelingen zoals de Elsevier enquête, Master Keuzegids en LLM-guide.com. Studenten zijn trots om in Leiden te studeren.
Graag wil ik alle collega’s, wetenschappelijke staf en de ondersteunende staf, studenten en weldoeners hartelijk danken voor hun enorme inzet en betrokkenheid.
De faculteit heeft verder stevig ingezet op het binnenhalen van derdegeldstroomprojecten. Dat blijkt door hard werken van velen heel goed te zijn gelukt. De jaarrekening over 2010 laat een overschot zien van één miljoen euro. Vermelding verdient verder de nieuwe bestuursstructuur van de faculteit. Die legt taken en verantwoordelijkheden wat dieper in de organisatie, bij de wetenschappelijk directeuren. Tot slot de rode draad in dit jaarverslag. Leidse juristen en economen blijken veel gevraagd te worden in tal van landelijke commissies; mooie voorbeelden zijn prof. Nico Schrijver (lid van de Irak-commissie) en prof. Kees Goudswaard, als voorzitter van de commissie die zich bezig hield met onze pensioenen. Dit type benoemingen geven onze faculteit extra kleur. Daarom hebben we in dit jaarverslag de maatschappelijke functies van onze wetenschappers als rode draad gekozen.
Prof. mr. Carel Stolker Decaan Faculteit der Rechtsgeleerdheid
Rechten in Leiden 2009 | 05
Onderwijs Onderwijsvernieuwing wordt de standaard De ingezette vernieuwingen in het propedeuse onderwijs (nieuw docenten-tutoraat, vaste werkgroepen en verscherpte regels voor het herkansen van tentamens) zijn vanaf 2009 structureel voortgezet. In de periode 2008/2009 daalde het aantal negatieve BSA-adviezen wederom, waarmee de uitval in minder dan drie jaar is gehalveerd. De evaluaties van het nieuwe systeem bleven positief. Studenten voelen zich naar eigen zeggen meer betrokken bij hun studie.
HONOURS CLASSES 2009-2010 In het derde bachelorjaar biedt de faculteit geselecteerde studenten een keuze uit verschillende Honours Classes. In het academisch jaar 2009-2010 waren er twee honours classes. De eerste had het thema Terrorism and counterterrorism en werd door de afdeling Metajuridica (prof. dr. P.B. Cliteur) georganiseerd. Aan de tweede Honours Class For God’s sake? Bio-medicine, law and religion levert onze faculteit ook een bijdrage (prof. mr. A.C. Hendriks). De Honours Classes zijn gericht op studenten met een serieuze ambitie op het gebied van
Studiesucces voor gehele bachelor Het jaar 2009 stond in het teken van nieuwe maatregelen om de studieprestaties in het tweede en derde jaar van de bachelor te verbeteren. Om dit te realiseren komen er onder andere frequenter toetsmomenten en is er intensievere begeleiding en intervisie onder docenten. Ook het aantal herkansingen krijgt aandacht. Het aantal herkansingen dat studenten nodig hebben om hun bacheloropleiding af te ronden is soms zo hoog, dat daarmee de kwaliteit van het diploma devalueert.
academisch onderzoek en staan tevens open voor studenten van onze SARFaL-partners.
Hoge waardering van studenten Zie www.education.leiden.edu/honours-programme
06 | Rechten in Leiden 2009
De onderwijsevaluaties, waarin studenten na ieder gegeven vak bevraagd worden over de kwaliteit van de colleges, de werkgroepen, de docenten en de tentamens, geven evenals vorige jaren aan dat de studenten over het algemeen zeer tevreden zijn over de kwaliteit van het onderwijs aan de faculteit.
Voortzetting verbetering studieresultaten De studieresultaten zijn wederom zichtbaar verbeterd. De invoering van de conditionele herkansing stimuleert effectief studiegedrag. De rendementen van de jaargang 2009, ten opzichte van de jaargang 2007, zijn toegenomen voor de juridische opleidingen. • De kwaliteit is toegenomen: het aantal cum laudes is verdubbeld van 15 naar 36. • De groep die direct het hele eerste jaar haalt (60 ec), is gestegen van 24,8% naar 36,8%. • Het gemiddeld aantal behaalde studiepunten (ec) binnen een jaar is gestegen van 39,3 naar 47. • Het aantal positieve Bindend Studie Adviezen (BSA) is toegenomen en het aantal negatieve BSA-adviezen is gehalveerd. • Het gemiddelde rendement per vak is gestegen met 5 procent van 59,2% naar 67,8%.
Studiejaar 2009/2010
inschrijven. Het aantal buitenlandse studenten dat aan de faculteit studeert is sterk toegenomen.
Instroom en marktaandeel De faculteit heeft ook in 2009 de numerus fixus gehandhaafd. De numerus fixus werd verhoogd tot 675 (voltijd- en deeltijdstudenten). De fixus van Criminologie werd gesteld op 110 (voltijd- en deeltijdstudenten). Samen met de twee andere opleidingen waarvoor geen numerus fixus geldt (Notarieel recht en Fiscaal recht) kwam de totale eerstejaars instroom uit op 896. Het marktaandeel van de opleidingen aan de faculteit bedroeg ongeveer 14 %.
Honours College Law Ook in 2009 bood de faculteit studenten die meer uitdaging zoeken verschillende extra-curriculaire activeiten aan. Zo kent de faculteit bijvoorbeeld het Mordenate (‘more than eight’) College, een stichting die de beste studenten van de Leidse juridische faculteit de kans geeft hun juridische talent maximaal te
In het studiejaar 2009/2010 heeft een vrij omvangrijke curriculumwijziging van de juridische opleidingen plaatsgehad, die meer ruimte biedt aan het versterken van juridische vaardigheden en tot een betere opbouw van de studie heeft geleid. Het vak Romeins Recht is naar het tweede jaar verplaatst en in het eerste jaar krijgen de studenten nu intensieve schrijfopdrachten en een inleiding in het Belastingrecht.
Aanbod opleidingen in relatie tot instroom en internationale markt De faculteit biedt vier bacheloropleidingen aan (Rechtsgeleerdheid, Notarieel recht, Fiscaal recht en Criminologie) en vier masteropleidingen in dezelfde richtingen. De master Rechtsgeleerdheid kent zeven specialisaties. Twee daarvan zijn Engelstalig en worden door zowel buitenlandse als Nederlandse studenten gevolgd. Verder kent de faculteit vier Advanced Master programma’s op postgraduate niveau, waar grotendeels buitenlandse studenten zich voor Master Talentklas Graduate School 2009/2010 Rechten in Leiden 2009 | 07
Instroom eerstejaarsstudenten over de afgelopen jaren 2005
2006
2007
2008
2009
Criminologie*
84
94
113
103
111
Fiscaal recht
40
29
52
84
75
Faculteit der Rechtsgeleerdheid
Notarieel recht
29
43
36
59
56
627
608
678
651
654
Totaal 780 (fixus) * N.B. vanaf 2005 heeft Criminologie een eigen propedeuse
774 (fixus)
879 (fixus)
897 (fixus)
896 (fixus)
Rechtsgeleerdheid
ontplooien door hen in moreel, financieel en wetenschappelijk opzicht te steunen. De stichting organiseert voor haar leden zowel informele bijeenkomsten als voordrachten en bewerkstelligt zo nodig plaatsing aan goede buitenlandse universiteiten. De masterfase kent het Talentprogramma, dat zich richt op studenten die bijzondere kwaliteiten hebben op het gebied van onderzoek. Het jaar 2009 stond verder in het teken het nieuwe Honours College voor extra gemotiveerde bachelorstudenten. De eerste lichting studenten is in het voorjaar van 2010 gestart.
Uitstroom en arbeidssucces Om de studenten goed te informeren over alle mogelijkheden worden tal van arbeidsmarkten georganiseerd, panelgesprekken met alumni, ook is een stage steeds meer een vast onderdeel van de studie geworden. Het overgrote deel van de Leidse studenten vindt binnen een half jaar (90% *) een passende baan in een van de toga-beroepen, bij de overheid of in het bedrijfsleven.
Arbeidsmarkt juristen nationaal bank- en verzekeringswezen
5%
overige beroepen
9% onderwijs/zorg/cultuur bedrijfsleven/industrie
overheid/politiek
6% 8%
24% 48%
* WO monitor 2009 08 | Rechten in Leiden 2009
traditionele juridische beroepen (rechterlijke macht, OM, advocatuur, notariaat, adviesbureaus)
POST ACADEMISCH ONDERWIJS 2009 De activiteiten van het Juridisch PAO vinden zoveel mogelijk aansluiting
en verdiepingscursussen, terwijl het najaarsseizoen vooral bestaat uit
bij de facultaire kernactiviteiten op het gebied van onderwijs en onder-
eendaagse actualiteiten- en themadagen.
zoek, dat resulteert in een cursusaanbod in vijf centrale rechtsgebie-
PAO heeft sinds 2004 de (in Nederland) unieke en zeer succesvolle
den: arbeidsrecht, bestuursrecht, burgerlijk recht, ondernemingsrecht
Specialisatieopleiding voor Gerechtelijk Deskundigen. Hierdoor wordt
(incl. intellectueel eigendom) en strafrecht. Het voorjaar kenmerkt zich
niet alleen de jurist bediend, maar ook niet-juristen die in het juridische
door een uitgebreid aanbod van eendaagse en meerdaagse inleidende-
werkveld actief zijn.
Resultaten
8,24 (in 2008: 8,17), maar liefst 64% van de 278 docenten die een bijdrage verzorgden, kregen het cijfer 8 of hoger, en 14% scoorde zelfs 9 of hoger.
Het JPAO kijkt terug op een succesvol 2009. Een cursusseizoen dat flink onder druk stond vanwege de wereldwijde kredietcrisis. Mede dankzij een ruimer aanbod, een verdere uitbouw van meerdaagse cursusactiviteiten (zoals een tweede leergang voor Gerechtelijk Deskundigen) konden de negatieve effecten worden opgevangen. In 2009 werden 96 open inschrijvingscursussen georganiseerd (77 in 2008). Er werden 2075 cursisten ingeschreven (2043 in 2008). Daarnaast werden 19 incompany curussen verzorgd (15 in 2008). Voor contractonderwijs (aanschuiven bij reguliere studenten) werden 10% meer studenten ingeschreven. In 2009 kon een omzetgroei van 15% worden gerealiseerd ten opzichte van 2008. Mede dankzij verhoging van de marketinginspanningen. Grote waardering voor docenten, cursussen en organisatie
De inzet van onze docenten en medewerkers van het Juridisch PAO werd beloond door de uitstekende evaluaties die cursisten gaven: een gemiddeld cijfer 8,36 voor de dienstverlening van het Juridisch PAO (in 2008: 8,12). Ook in 2009 was de gemiddelde docentscore hoog, een gemiddelde van
Aantal cursussen Aantal cursisten
2002 44 1231
2003 55 1396
2004 46 1033
Toekomstige ontwikkelingen
De meerdaagse activiteiten blijven een belangrijk speerpunt van het beleid van het Juridisch PAO en hebben voor de faculteit bijgedragen aan de toenemende groei. Ondanks de groei in 2009 zal 2010 mogelijk nog steeds de nasleep van de economische crisis kunnen laten zien. In het voorjaar 2010 staat een flink cursusaanbod in de steigers. De marketing zal veel extra aandacht houden. PAO onderwijsprijs 2009
De PAO-onderwijsprijs voor ‘beste docent 2009’ ging naar Ronald Huisman (Financieel management voor juristen) en Christien de Kruif (Basiscursus Bestuursprocesrecht) met respectievelijke cijfers 10 en 9,88! De PAO-onderwijsprijs voor’best beoordeelde cursus 2009’ ging naar Pete Redman (Cursus Echt Engels, cijfer 9,75), en Wilberdine thoe Schwartzenberg en Willem Sprenger (Civiel bewijsrecht in de praktijk, cijfer 9,27).
2005 37 950
2006 54 1433
2007 64 1604
2008 77 2043
2009 96 2075
Rechten in Leiden 2009 | 9
Promoties Het aantal promoties stijgt in 2009 met 5% ten opzichte van 2008 en bedraagt in totaal 20, waaronder één cum laude: ‘Intellectuele eigendom in het conflictenrecht’ van S.J. (Sierd) Schaafsma (promotores: prof. mr. M.V. Polak, prof. mr. C.J.J.C. van Nispen). De facultaire doelstelling (20 per jaar) wordt dus ook dit jaar weer gehaald. Voor het eerst dit jaar streeft een zusterfaculteit ons voorbij, Utrecht met 24 promoties (zie overzicht pag.12). Het marktaandeel van Leiden bedraagt 17%.
mr. Ronald Huisman en mr. Christien de Kruif, de PAO-onderwijsprijswinnaars.
Onderzoek Thematisering en speerpuntvorming De faculteit wil zich in het onderzoek profileren met het thema: Interaction between legal systems met als ‘trekkers’ de hoogleraren prof. mr. Janneke Gerards, prof. dr. Rick Lawson en prof. mr. Alex Geert Castermans. Daarnaast participeert de faculteit in twee andere profileringsgebieden: Political legitimacy: intitutions and identities (prof. dr. Wim Voermans) en Asian Modernities and Traditions (prof. mr. Jan Michiel Otto). De faculteit bevat meer onderzoek dan in deze drie gebieden valt samen te vatten, zo blijkt uit de zes onderzoekprogramma’s die de faculteit telt. Onze faculteit heeft niet alleen een belangrijke juridische maar ook een criminologische onderzoeksgroep die nauw samenwerkt met de afdeling Strafrecht.
Promotie Robert Verburg. Professor Castermans overhandigt de bul.
10 | Rechten in Leiden 2009
Recht in de maatschappij
Balkenendenorm alleen voor nieuwe gevallen De ‘Balkenendenorm’ zal alleen moeten gelden voor nieuwe gevallen. Dat schreven Leidse juristen Barkhuysen en van Emmerik in een advies aan minister Ter Horst.
“Het was een bijzondere opdracht van minister Ter Horst”, zegt prof. mr. Tom Barkhuysen, die samen met zijn collega’s mr. dr. Michiel van Emmerik en mr. dr. Barend Barentsen het advies schreef. “Vooral ook omdat er veel maatschappelijke en politieke discussie is rond het onderwerp.” Mocht de minister toch de Balkenendenorm voor al bestaande gevallen hebben invoeren, dan zou een stap naar de rechter voor deze personen waarschijnlijk succesvol zijn geweest. De maatregel zou botsen met bijvoorbeeld het eigendomsrecht en het vereiste van de rechtszekerheid. De minister heeft het advies overgenomen in het concept-wetsvoorstel dat naar de Tweede Kamer is gestuurd. Naast de consultatieronde bij andere de werkgeversorganisaties, de vakbonden en vertegenwoordigers van de sectoren die het aangaat was er ook een internetconsultatie. In de nieuwe wet gaat de Balkenendenorm overigens flink omhoog. De nieuwe norm wordt een bruto salaris van 181.773 euro plus een mogelijke onkostenvergoeding (maximaal 15.685 euro) plus de reguliere pensioenpremie (maximaal 28.771 euro). Mare, November 2009
prof. mr. Tom Barkhuysen en mr. dr. Michiel van Emmerik Rechten in Leiden 2009 | 11
SARF a L Externe beoordelingen (visitaties) en kwaliteitszorg In de herfst van 2009 is het juridisch en criminologisch onderzoek van de faculteit ter beoordeling voorgelegd aan de Commissie Koers (2006/2008). De uitslag van deze landelijke onderzoeksvisitatie wordt in juni 2010 verwacht.
In SARFaL, Strategic Alliance of Research Faculties of Law, werken de juridische faculteiten van Aarhus, Barcelona, Bologna, Galway, Genève, Leuven, Oslo, Oxford, Poitiers, Praag, Uppsala, Wenen en Leiden samen - zie www.law.leiden.edu/sarfal/. Daarnaast bestaan er tal van andere internationale samenwerkingsverbanden, zoals het
Eind 2009 is de driejaarlijkse fellowronde gehouden. Alle wetenschappers zijn bovenal beoordeeld op de kwantiteit, maar zeker ook op de kwaliteit van hun onderzoek. Vrijwel alle onderzoekers die een aanvraag deden zijn ook benoemd. Dit resultaat is buitengewoon goed.
Europaeum en een Europees netwerk op het terrein van het arbeidsrecht.
Aantal promoties per juridische faculteit per jaar - landelijk Jaar
EUR
1994
KUN
RUG
UvA
VU
UU
UM
UvT
LEI
14
8
16
10
9
26
5
1995
11
7
1996
9
10
19
1997
11
8
14
15
13
33
1998
15
3
14
4
25
12
23
1999
11
8
15
6
17
9
14
2000
12
2
10
12
6
12
6
10
9
2001
9
2
10
12
4
13
12
18
8
2002
3
4
14
10
3
20
6
11
14
2003
7
7
12
8
3
6
8
17
16
2004
12
7
11
10
10
13
6
10
10
2005
13
10
14
10
9
14
4
15
25
2006
12
7
20
12
7
15
5
25
15
2007
19
8
16
15
9
16
10
16
20
2008
15
5
10
14
8
8
13
16
19
2009
6
8
10
13
4
24
12
20
20
Bron: FdR - Graduate School
12 | Rechten in Leiden 2009
Tweede, derde geldstroom en Europese subsidies Tweedegeldstroom In 2009 zijn acht NWO-voorstellen gehonoreerd. Rechten valt onder het NWO-wetenschapsgebied ‘Maatschappij- en Gedragswetenschappen’. Dit wetenschapsgebied heeft het grootste aantal aanvragen en in 2009 zijn relatief weinig subsidies aan een Nederlandse rechtenfaculteit toegekend. Van de Rubiconsubsidies was er één bestemd voor een recent in Leiden gepromoveerde rechtswetenschapper. De Open Competitie over 2009 is nog niet afgerond; tot nu toe zijn vier projecten aan een rechtenfaculteit toegekend, waarvan één aan Leiden. Ook bij de subsidies in het kader van de Vernieuwingsimpuls is het resultaat bij de rechtswetenschappen bescheiden. Van de 254 gehonoreerde aanvragen zijn er drie afkomstig van een rechtenfaculteit, twee Veni’s en één Vidi. Een van de twee toegekende Veni-subsidies was ingediend door de Leidse onderzoeker Benjamin van Rooij, Reorienting Global Risk Regulation: Matching Regulatory Instruments and Enforcement Capacity in Emerging Market Contexts. Bij de themagebonden subsidies werd een aantal projecten gehonoreerd, bijvoorbeeld dat van dr. C. Stahn voor het onderzoek Post-conflict-justice and local ownership in het kader van het Conflict en Veiligheidprogramma; het onderzoek Data mining without discrimination van dr. ir. B.H.M. Custers in het kader van het programma Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en het project JARAK: The commoditization of an alternative biofuel crop in Indonesia van prof. dr. J.M. Otto in het kader van het programma Agriculture beyond Food.
Ministerie van Transport, Innovatie en Technologie voor de ontwikkeling van een Road Map for Aviation in Austria van prof. dr. P.M.J. Mendes de Leon en een adviesopdracht aan prof. dr. J.M. Otto over Uganda/Rwanda in opdracht van de International Development Law Organization (IDLO). Tegelijkertijd verdient het grote onderzoek van prof. dr. K. P. Goudswaard c.s. voor de Stichting Instituut GAK een bijzondere vermelding.
Europese subsidies In 2009 zijn vier Europese subsidies verworven: het onderzoek Consumer sentiment regarding privacy on user generated content (UGC) services in the digital economy van dr. L. Mommers, het project European Network of Legal experts in the field of labour law, dealing with both individual and collective rights/aspects, van prof. mr. G. Heerma van Voss, het onderzoek Future HighAltitude High Speed Transport 20XX van drs. T.L. MassonZwaan en het onderzoek Prevention of & fight against crime van criminoloog prof. dr. P. Nieuwbeerta.
‘Numerus fixus’ Om de kwaliteit te kunnen waarborgen kent de faculteit (sinds september 2005) een capaciteitsbegrenzing voor
Derde geldstroom In 2009 zijn elf nieuwe onderzoeksopdrachten van start gegaan. De meeste onderzoeken worden in opdracht van een ministerie uitgevoerd (met name Justitie, Binnenlandse Zaken en Economische Zaken). De faculteit voerde ook internationale opdrachten uit: dit jaar een onderzoek in opdracht van het Oostenrijkse
haar twee grootste opleidingen: • de bacheloropleiding rechtsgeleerdheid-voltijd 675; • de bacheloropleiding rechtsgeleerdheid-deeltijd 50; • de bacheloropleiding criminologie-voltijd 110; • de bacheloropleiding criminologie-deeltijd 10.
Rechten in Leiden 2009 | 13
HET GROTIUS CENTRE LEIDEN/CAMPUS DEN HAAG
Het Grotius Centre for International Legal Studies opereert vanuit Den Haag (Campus) en Leiden (afdeling International publiekrecht). Het Grotius Centre combineert de expertise van Leiden met de Haagse praktijk op het terrein van het internationale recht. Ieder jaar komen vele studenten naar Den Haag voor de verschillende Summer Schools, de LL.M. (adv.) en research courses die het Grotius organiseert.
campusdenhaag.nl grotiuscentre.org
Publicaties in 2009 2009 laat een gunstig beeld zien ten aanzien van zowel wetenschappelijke als vakpublicaties. Dit jaar zijn 554 wetenschappelijke publicaties verschenen (525 in 2008) en 479 vakpublicaties (469 in 2008). Er is een stabiele verhouding tussen beide publicatiesoorten en een rustige groei in aantallen publicaties over de afgelopen jaren.
Graduate School De Graduate School of Legal Studies verzorgt de onderzoeksopleiding voor promovendi (de promovendi-opleiding) en een selecte groep getalenteerde masterstudenten (het Talentprogramma).
14 | Rechten in Leiden 2009
De Graduate School heeft in 2009 een inventarisatie van de actieve buitenpromovendi afgerond. Sinds juni 2009 hebben 52 nieuwe buitenpromovendi zich aangemeld via een nieuw online registratiesysteem. De belangrijkste inhoudelijke vernieuwing is dat formele toelating slechts mogelijk is indien er tenminste een eerste artikel (of hoofdstuk) over het onderwerp ligt plus een gedetailleerd onderzoeksplan. De buitenpromovendi zullen nadrukkelijker dan vroeger worden gewezen op de mogelijkheid van het ‘promoveren op artikelen’.
Het Talentprogramma Het Talentprogramma is een kleinschalige onderzoekersopleiding voor een beperkte groep excellente master- en Adv. LL.Mstudenten. Het Talentproramma biedt intensieve modules die de deelnemers naast en bovenop hun reguliere masteropleiding volgen, waarbij zij de theoretische en praktische vaardigheden ontwikkelen voor het opzetten en doen van rechtswetenschappelijk onderzoek. De deelnemers werken gedurende het programma aan een onderzoeksvoorstel dat aansluit bij hun belangstelling, expertise en reguliere masteropleiding. Zij zoeken daarbij contact met een van de onderzoeksfellows als mogelijke promotor voor hun onderzoek. Van de lichting 2007/2008 (14 deelnemers) zijn momenteel 5 deelnemers werkzaam als promovendus (Leiden, VU (2), Gent
en Cambridge). Van de lichting 2008/2009 (11) zijn de meeste deelnemers nog bezig met de afronding van hun (vaak tweede) studie, waaronder LL.M’s in New York, Neuchatel, Warschau en Oxford, terwijl enkele deelnemers in nauw overleg met de afdeling Staats- en Bestuursrecht en Civiel recht hun onderzoeksvoorstellen uitwerken. In het kader van het Talentprogramma is door de deelnemers (2007/2008) een gezamenlijk artikel verschenen in NJB (2008, p 685-690) en zijn enkele deelnemers opgetreden als co-referent op de Jaarvergadering NJV 2008 (Dordrecht), en op de Jaarvergadering NJV 2009 (Arnhem). De huidige lichting (2009/2010) telt 11 deelnemers, onder wie 5 deelnemers uit het buitenland.
Rechten in Leiden 2009 | 15
PRIJZEN 2009 Docenten/onderzoekers • Michal Kaeding ontving de Van Poelje jaarprijs (de Vereniging voor Bestuurskunde) voor de beste dissertatie op het terrein van de bestuurs- en beleidswetenschappen die aan een Nederlandse of Vlaamse universiteit is verdedigd; • Gerard Schuijt (emiritus hoogleraar) ontving de Gouden Peer Mediarecht; • Prijs voor beste tijdschriftartikel van een jonge auteur op het gebied van Intellectuele Eigendom ging naar mr. dr. Leonie Siemerink; • Dr. Carsten Stahn ontving de Ciardipijs. De Ciardi prijs is een wetenschappelijke prijs voor degene die een belangrijke en originele studie over militair recht, oorlogsrecht of andere hieraan gerelateerde zaken heeft geschreven. • VAR-prijs voor innovatief onderzoek ging in 2009 naar mr. Ymre Schuurmans. Deze prijs is voor een persoon, jonger dan 40 jaar, die een innovatieve en waardevolle bijdrage heeft geleverd aan de ontwikkeling van het algemene bestuursrecht. • De Gouden Stoofpeer 2009 ging naar prof. mr. Janneke Gerards. Dit is de prijs voor de beste jurist – jonger dan 35 jaar – op het terrein van het staatsrecht. • Beste interne JPAO docent was mr. Christien de Kruif voor haar bijdrage aan de Basiscursus Bestuurs(proces)recht.
Studenten • Sandra van ‘t Westende-van der Veen was de winnaar van de Albeda Scriptieprijs 2009 (Sociaal recht). • Sheila Maas was de winnaar van de ‘Hanneke Steenbergen scriptieprijs’ 2009 (Europees recht). • De Jongbloed facultaire scriptieprijs 2009 ging naar mw. Lisette Valk met haar scriptie ‘CVA-Ketenzorg: medische of juridische kopzorg?’.
16 | Rechten in Leiden 2009
De Jongbloed facultaire scriptieprijs 2009. Lisette Valk ontvangt de eerste prijs van dr. Carel Smith.
• De Hazelhoff van Huet scriptieprijs Bank- en effectenrecht 2009 ging naar Laurence Kool met haar scriptie ‘Welke ratings verdienen cra’s zelf?’. • Luke Waldron werd winnaar van de scriptieprijs Nederlands Genootschapvoor Leidse Student Internationaal Recht. De scriptie van Luke handelt over de gevolgen van klimaatverandering voor laaggelegen staten en de rol van het internationale recht.
Recht in de maatschappij
Financiële crisis noopt tot nadenken over pensioenstelsel Minister Donner (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) stelde de commissie ‘Toekomstbestendige pensioenen’ in. De voorzitter was de Leidse hoogleraar Toegepaste economie en bijzonder hoogleraar Sociale zekerheid, prof. dr. Kees Goudswaard.
De ingestelde commissie adviseerde in januari 2010 minister Donner over een pensioenstelsel dat grote financiële schokken beter kan opgevangen. Zij boog zich vooral over lastige solidariteitskwesties: Hoe kan ons collectieve pensioenstelsel overeind blijven en tegelijkertijd de pijn van mogelijke financiële schokken eerlijk verdeeld worden over de verschillende generaties, de hoog- en laag opgeleiden, de werkenden en gepensioneerden? Het waren uitdagende vragen, die nauw aansluiten bij het facultaire onderzoeksprogramma Hervorming van sociale regelgeving, waarvan Kees Goudswaard coördinator is. De Commissie Goudswaard werd verder gevormd door prof. dr. Paul Schnabel (SCP), prof. dr. Theo Nijman (UvT, CentER) en prof. dr. Roel Beetsma (UvA). Advies Commissie Goudswaard zie http://docs.minszw.nl/pdf/129/2010/129_2010_3_13903.pdf
prof. dr. Kees Goudswaard
• Facultaire leden Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) prof. mr. R. Feenstra prof. mr. H. Franken prof. mr. H.R. van Gunsteren prof. dr. A.C. ’t Hart prof. mr. P.F. van der Heijden prof. mr. J.H. Nieuwenhuis prof. mr P.W. Pestman ( 2010) prof. dr. N.J. Schrijver prof. mr. W.J. Zwalve • KNAW-correspondent prof. mr. L.J. Brinkhorst • De Jonge Akademie prof. mr. J. Gerards, voorzitter
Rechten in Leiden 2009 | 17
BENOEMINGEN
Internationalisering • prof. mr. Evert Alkema is benoemd in de commissie voor de landelijke onderzoeksvisitatie Rechtsgeleerdheid 2009. • prof. mr. dr. Aart Hendriks is benoemd tot lid van de Group of Specialists on Predictivity, Genetic Testing and Insurance van de Raad van Europa. • prof. mr. Tom Barkhuysen zat op verzoek van NWO in een Vici-beoordelingscommissie. • prof. mr. Tom Ottervanger is per 1 april 2009 onbezoldigd hoogleraar Europees recht. • prof. mr. Jaap de Hoop Scheffer is per september 2009 de eerste bekleder van de Kooijmans-leerstoel voor vrede, recht
Vergroting internationale instroom in BA en MA/PhD programma’s. Jaarlijks volgen zo’n 150 buitenlandse studenten het zogenaamde Leiden Law Courses programma: een Engelstalig cursusaanbod voor internationale studenten die hier een semester of een jaar komen studeren, als onderdeel van hun buitenlandse thuisstudie. Voor het grootste deel komen deze studenten via een facultair of universitair uitwisselingsprogramma, maar een groeiend aantal studenten komt zelfstandig, als betalende student via het Study Abroad Programme.
en veiligheid aan de Universiteit Leiden, Campus Den Haag. • prof. dr. Paul Nieuwbeerta is vanaf juli 2009 hoogleraar Criminologie bij het Instituut voor Strafrecht & Criminologie. • prof. mr. Stefaan Van den Bogaert is op 15 augustus 2009 aangetreden als hoogleraar Europees recht. • prof. mr. Peter Rodrigues is de nieuwe hoogleraar Immigratierecht.
Op masterniveau biedt de faculteit twee internationale masterspecialisaties aan en vier postinitiële (advanced) masters. In totaal nemen hier tegen de 200 internationale studenten aan deel – een stijging van ongeveer 25% ten opzichte van het vorige academische jaar. De twee specialisatieprogramma’s bestaan voor zo’n 30-50% uit internationale studenten, waarvan de meesten uit Europese landen komen. De vier advanced programma’s bestaan vrijwel volledig uit internationale studenten, uit een variëteit van landen. Het gaat steeds om studenten die al een volledige juridische opleiding achter de rug hebben. Het wervingsbeleid van de faculteit heeft geleid tot een intensievere samenwerking met een aantal landen, waarbij ook fondsen zijn geworven om een beursprogramma voor internationale studenten op te starten. De facultaire internationale programma’s stonden dit jaar in de internationale rankings in de toptien.
Verbetering faciliteiten en klimaat voor internationale doelgroep
Op de voorgrond prof. dr. Kees Goudswaard en prof. dr. Hans Kuijl RA. 18 | Rechten in Leiden 2009
Internationale studenten zijn zeer tevreden met de faciliteiten die de faculteit biedt. Een goede integratie van buitenlandse met Nederlandse studenten is hierin belangrijk. Zowel op facultair niveau als door de studieverenigingen worden talrijke activiteiten georganiseerd, waarbij steeds meer wordt samengewerkt; zo’n 75 internationale studenten zijn dit jaar lid geworden van een juridische studievereniging.
Einddiploma’s (bachelor, doctoraal en master) per opleiding Afstudeerders per studie/masterrichting Examenjaar
2002
2003
2004
2005
2007
2008
2009
Nederlands recht
352
325
313
359
301
138
56
Fiscaal recht
Opleidingen oude stijl 112
101
75
61
26
14
5
Internationaal en Europees recht
16
9
10
18
11
4
1
Notarieel recht
37
46
48
27
18
21
3
15
29
47
70
82
78
5
28
42
49
55
104
235
390
406
396
29
130
272
363
10
23
48
55
41
2
10
35
40
29
29
31
27
2
15
29
25
860
1090
1138
1090
Ba-ma/structuur Criminologie M Criminologie Rechtsgeleerdheid M Rechtsgeleerdheid Fiscaal recht M Fiscaal recht Notarieel recht
6
M Notarieel recht Totaal FdR
527
496
600
Opening facultair jaar 2009⁄2010. Prof. dr. Joanne van der Leun (bloemen) gaf het openingscollege. Rechten in Leiden 2009 | 19
Facilitering uitgaande mobiliteit studenten in Masterprogramma’s Meer dan 100 studenten ondernamen in 2009/2010 een studieverblijf in het buitenland. Ook in de loop van een masterprogramma is het mogelijk om in het buitenland te studeren. De faculteit stimuleert het volgen van een tweede master in het buitenland. In 2009 verwierven 11 studenten een VSB-, HSP- of Grotiusbeurs om aan internationale topuniversiteiten te gaan studeren. Het master Talentprogramma kent een verplicht buitenlandverblijf.
door de facultaire Graduate School. Het door de faculteit opgerichte onderzoeksnetwerk SARFaL biedt daartoe veel mogelijkheden. Het Grotius Instituut als onderdeel van Campus Den Haag is van groot strategisch en praktisch belang voor het facultaire onderwijs en onderzoek.
Taalvaardigheid staf en studenten Alle docenten die in Engelstalige programma’s doceren hebben met goed gevolg de benodigde toetsen afgelegd en indien nodig aanvullende cursussen gevolgd. Evaluaties onder internationale studenten tonen aan dat de tevredenheid over de Engelse taalvaardigheid van docenten hoog is.
Participatie in internationale masterprogramma’s Een groot deel van de facultaire partnercontracten valt onder het Europese Erasmusprogramma. Er zijn ook diverse uitwisselingsmogelijkheden in landen buiten Europa, met name in Noord-Amerika, Australië en Zuid-Afrika, en in toenemend ook in Azië en Latijns-Amerika. Ook neemt de faculteit deel aan andere gezamenlijke projecten met buitenlandse universiteiten, waaronder een Intensive Programme als lid van de Deusto-group en, door middel van deelname aan universitaire Erasmus Mundus-projecten.
Bedrijfsvoering Een nieuw besturingsmodel
Het zweetkamertje, Academiegebouw.
Vergroting zichtbaarheid op internationale markt Nieuwe allianties worden aangegaan met het oog op het vergroten van aantallen studenten in de Engelstalige programma’s, bijvoorbeeld door het volgen van een Leids LL.M-programma als onderdeel van een meerjarige master in het buitenland. Stafuitwisseling met het oog op onderzoek wordt gefaciliteerd
20 | Rechten in Leiden 2009
De faculteit heeft per 2009 een nieuw besturingsmodel. Dit besturingsmodel maakt een betere afweging van de inzet van middelen mogelijk. Aan de basis van het nieuwe besturingsmodel liggen een nieuw faculteitsreglement en een nieuwe mandaatregeling.
Strategieplan 2010-2014 In het najaar van 2009 is het strategisch uitvoeringsplan 20102014, Succes als standaard, opgesteld. In dit document heeft het faculteitsbestuur zijn ambities en doelstellingen voor de komende vier jaar neergelegd.
Recht in de maatschappij
De Staatscommissie Grondwet De Staatscommissie Grondwet, die de regering zal adviseren over wijziging van de Grondwet, werd in juli 2009 geïnstalleerd door minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en minister Hirsch Ballin van Justitie. De staatscommissie staat onder voorzitterschap van prof. mr. W.M.E. Thomassen, raadsheer bij de Hoge Raad. De staatscommissie kent daarnaast negen andere leden, onder andere onze prof. mr. Janneke Gerards, hoogleraar Staats- en Bestuursrecht. De staatscommissie is gevraagd te adviseren over onder andere de toegankelijkheid en de betekenis van de grondwet voor burgers, de opneming van een preambule, de verhouding tussen de grondrechten en de rechten die voortvloeien uit internationale verdragen, zoals een eerlijke procesgang en het recht op leven, en de grondrechten in het digitale tijdperk. De staatscommissie brengt haar advies uit aan de regering voor 1 oktober 2010. De instelling van de staatscommissie maakt deel uit van het programma van het kabinet om de grondwet te versterken. Naast een mogelijke wijziging van de grondwet, wil het kabinet daartoe ook de kennis van en het inzicht in de grondwet vergroten.
Het document vormt een uitwerking van het universitaire Instellingsplan 2010-2014 ‘Inspiratie en Groei’. http://media.leidenuniv.nl/legacy/strategieplan-2010-2014.pdf
succes als standaard strategisch uitvoeringsplan 2010-2014 faculteit der rechtsgeleerdheid
Personeel In 2009 lag de focus op het centraal onderbrengen van de financiële administratie en de bibliotheek. Tevens werd de nieuwe structuur van de faculteit met de daarbij behorende verantwoordelijkheden ingevuld. Bij het ondersteunend personeel zijn in 2009 een aantal bezuinigen doorgevoerd. Bezuinigingen die uit de analyse in 2008 naar voren kwamen. prof. mr. Janneke Gerards
Authentieke voorlichting Voor het werven en behouden van studenten is een goede reputatie van de faculteit een voorwaarde, zowel intern als extern. Er is veel samenwerking met studenten om de communicatie met hen en onderling te verbeteren. Bijvoorbeeld door panelgesprekken met eerstejaars.
Rechten in Leiden 2009 | 21
De werving van aanstaande studenten is succesvol verlopen en de numerus fixus is in 2009 ruim gehaald. Hierbij speelt ‘authentieke’ voorlichting een steeds grotere rol. Scholieren willen graag een dag studeren ‘beleven’ en willen weten hoe dat écht is. Hiervoor zijn er in 2009 onder andere meer meeloopdagen georganiseerd, collegevideo’s ontsloten via internet en konden scholieren direct in contact komen met onze studenten door MSN. Voor de masterwerving is een vernieuwde portal gerealiseerd, www.mastersinleiden.nl. Dat de studenten ook zelf actief zijn op het net blijkt uit de participatie op onze sociale netwerken zoals LinkedIn, Hyves, Facebook en Twitter.
Veiligheid, faciliteiten en huisvesting Binnen het Kamerlingh Onnes Gebouw zijn tal van projecten afgerond ter verbetering van de veiligheid, faciliteiten en huisvesting. Het gebouw werd voorzien van energiezuinige lampen, bij de kluisjes werd een camerasysteem geïnstalleerd en er werd een cri-
Schermen in nieuwe faculteitskamer. 22 | Rechten in Leiden 2009
siskamer en een Graduate School Room voor studenten ingericht. In 2009 is tevens de restauratie van het Academie gebouw afgerond met een prachtige faculteitskamer voor ons.
Kunstcommissie De facultaire kunstcommissie heeft in 2009 voor diverse tentoonstellingen en een muziekconcours gezorgd: • Expositie eigen werk van medewerkers en studenten van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid (28 januari 2009 tot 16 maart 2009). • Expositie Gijs Donker, Liane van Tol en Meike van der Lippe Nature Calls (24 september 2009 tot 16 januari 2010 in het kader van de 15e Leidse Kunstroute). • Het tweede Kamerlingh Onnes Muziekconcours (13 november 2009) met Aldert Prast als winnaar (Accordeon). • Collegium Musicum Concert Van Wassenaar/Scarlatti (30 november 2009).
Recht in de maatschappij
Volkenrecht houdt de wereld bij elkaar Op dinsdag 12 januari 2010 presenteerde de Commissie Davids haar rapport inzake de voorbereiding en besluitvorming over de politieke steun van Nederland aan de inval in Irak. Prof. mr. Nico Schrijver, hoogleraar Internationaal publiekrecht aan onze faculteit, was als lid van de commissie nauw betrokken bij de totstandkoming van het rapport.
Het rapport Het omvangrijke rapport behandelt onder meer de voorgeschiedenis, de politieke context, de volkenrechtelijke grondslag, de rol van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten en de Nederlandse militaire betrokkenheid bij de Amerikaans-Britse inval in Irak. De voornaamste bevindingen van de Commissie zijn onder meer dat een adequaat volkenrechtelijk mandaat voor de oorlog ontbrak en dat de Tweede Kamer onvolledig geïnformeerd was over het verzoek van de Verenigde Staten aan Nederland om een militaire bijdrage te leveren. Verder concludeerde de Commissie dat er onvoldoende bewijs was voor de hardnekkige geruchten in de media dat Nederland militair betrokken was bij de inval, terwijl de Nederlandse regering steeds verklaarde alleen politieke steun te verlenen.
De leden van de commissie De voorzitter van de commissie was Willibrord Davids, voormalig president van de Hoge Raad. Naast Nico Schrijver hadden Monica den Boer, Cees Fasseur, Tim Koopmans, Marjan Schwegman, en Peter van Walsum zitting in de Commissie. Koos van der Bruggen (Universiteit Leiden) trad op als secretaris.
Meer informatie Het rapport is gratis is te downloaden via de website van de Commissie (https://www.onderzoekscommissie-irak.nl) en te koop via Uitgeverij Boom.
Alumnidiner 2009 prof. mr. Nico Schrijver
Rechten in Leiden 2009 | 23
ADVANCED MASTER De faculteit biedt een viertal zogenoemde ‘advanced masters’. Die richten zich vrijwel geheel op buitenlandse juristen. De (Engelstalige) advanced mastersopleidingen (2009-2010) zijn: • International Tax Law 46 studenten, opleidingsdirecteur prof. mr. C. van Raad; • European and International Business Law 29 studenten, opleidingsdirecteur prof. mr. S.C.G. Van den Bogaert; • Air and Space Law 17 studenten, opleidingsdirecteur dr. P.M.J. Mendes de Leon; • Public International Law 33 studenten, opleidingsdirecteur prof. dr. N.J. Schrijver.
24 | Rechten in Leiden 2009
Overzicht conferenties 2009 Datum Symposium ter gelegenheid van de publicatie van de onderzoeksbundel: Het zwijgen van de Hoge Raad
11 december 2009
Studiedag ‘Ingrijpen op basis van voorwaarden; kansen en gevaren’
11 december 2009
NvK congres “Criminologie en de Media”
18 en 19 juni 2009
Symposium: Rechtswetenschap en -praktijk: een haat/liefde verhouding?
13 mei 2009
Mordenate congres “Causaliteit”
8 mei 2009
Symposium Strafrecht en Forensische Psychiatrie voor 16 tot 23-jarigen
8 mei 2009
Conference ‘Trademark Law and the Public Interest in Keeping Signs Available’ Thorbecke-lezing “Het wezen en de ontwikkeling van het Europees fiscaal recht” Symposium t.g.v. het verschijnen van C. Assers Handleiding tot de beoefening van het Nederlands Burgerlijk Recht, deel 7-V (prof. mr. Guus Heerma van Voss)
20 en 21 maart 2009 12 februari 2009 5 februari 2009
www.law.leidenuniv.nl/onderzoek
Prof. mr. Hans Nieuwenhuis bood bij zijn afscheid een strenge, rechte, antiek houten (leer)stoel aan voor de faculteitskamer in het Academiegebouw. Rechten in Leiden 2009 | 25
Recht in de maatschappij
Commissie Prinsjesdagstukken Prof. mr. Joan De Wijkerslooth heeft in de Commissie Prinsjesdagstukken onderzoek gedaan hoe de Prinsjesdagstukken in 2009 zijn uitgelekt en hoe herhaling is te voorkomen. Het aanbieden van de Prinsjesdagstukken, met daarin toekomstplannen van de huidige regering, vindt plaats in een spanningsveld met enerzijds geheimhouding tot Prinsjesdag zelf en de informatiepositie van de Tweede Kamer. De commissie heeft in januari 2010 conclusies getrokken en aanbevelingen voor 2010 gedaan. Voortaan moeten Prinsjesdagstukken pas op Prinsjesdag ‘s ochtends om 6.00 uur onder embargo aan Kamerleden en pers worden verstrekt. Er moet tevens een nieuwe geheimhoudingsverklaring komen, bij voorkeur in overleg tussen kabinet en beide Kamers, die voor iedere ontvanger van stukken helder maakt welke voorwaarden gelden. Ook moet de Tweede Kamer de embargoregeling vastleggen in het reglement van orde.
‘Publiek geheim’ Het volledige rapport staat op http://www.parlement.com/9291000/d/rapport_cie_prinsjesdagstukken.pdf
prof. mr. Joan De Wijkerslooth
26 | Rechten in Leiden 2009
Leiden Law Courses 2009/2010 September - december 2009
Februari - juni 2010
Aerospace Law
Aerospace Law
Ancient Egyptian Law
Basic Course Law of the European Union
Comparative Criminal Procedure
Basics of International Humanitarian Law
Comparative Tort Law
Cyberspace and Cyberlaw
Criminalistics
Economic Policy in the EU
European Labour Law
European Convention of Human Rights
European Migration Law
Comparative Criminal Justice System in USA (Hastings course)
European Private International Law in a Global Context
Introduction to European Competition Law
European Union Law: Introduction
Introduction to Public International Law
Introduction to European Competition Law
Law and Culture
Law and Information Technology in Europe
Law and Governance in Africa
Moot Court Public International Law
Law and Governance in Developing Countries
Trade and Finance in the Global Economy
Law and Governance in Indonesia Law and Information Technology in Europe Sharia and National Law in the Muslim World
Pleiten in het Vredespaleis.
Rechten in Leiden 2009 | 27
Voorlichters in actie. 28 | Rechten in Leiden 2009
Studieverenigingen Instituut voor Civiel recht
Instituut voor Strafrecht en Criminologie
• BNSL, bnsl.nl
• S.O.S., sos-leiden.nl
• J.D. Nemo Plus, nemoplus.nl
• CoDe, codeleiden.nl
• Suum cuique, suum-cuique.nl
Pleitverenigingen
Instituut voor Fiscale en Economische Vakken
• SNVP, snvp.nl
• PNO, pnoleiden.nl
• Tobias Asser, tobiasasser.nl
• SMB, smbleiden.com
• Telders Moot Court (TOO), grotiuscentre.org
Instituut voor Metajuridica
Excellente studenten
• Justus Lipsius, justuslipsius.nl
• Mordenate College, mordenate.nl
• Philips van Leyden B.P., phvl.nl
Overige
Instituut voor Publiekrecht
• S.I.A.A., aasc.nl
• Res Publica, respublicaleiden.nl
• ELSA, elsaleiden.nl
• Telders Dispuut, teldersdispuut.nl
• Novum, jfvgrotius.nl/athena/site/php/ • SIB, sibleiden.nl • Jurist &Werk, juristenwerk.nl
FACULTEITSBESTUUR 2009
WETENSCHAPPELIJK DIRECTEUREN
prof. mr. C.J.J.M. Stolker (decaan en portefeuillehouder onderzoek)
prof. mr. H.J. Snijders - Instituut voor Privaatrecht
prof. dr. H. Vording (portefeuillehouder onderwijs en vice-decaan)
prof. mr. G.J.J. Heerma van Voss - Instituut voor Publiekrecht
drs. H.C. Pafort ((portefeuillehouder bedrijfsvoering,
prof. mr. J.L. de Wijkerslooth - Instituut voor Strafrecht & Criminologie
1 april – 31 december 2009) mw. R. Schaap (student-bestuurslid tot 1 september 2009)
prof. dr. P.B. Cliteur - Instituut voor Metajuridica prof. dr. J.G. Kuijl - Instituut voor Fiscale- en Economische vakken
dhr. S. Bontje (student-bestuurslid, vanaf 1 september 2009)
Rechten in Leiden 2009 | 29
Promoties 2009 Naam
Promotor
Datum
Titel
Patricia Tjiook-Liem
prof. mr. J.M. Otto, dr. A.W. Bedner, 15 januari 2009 dr. J. van der Vliet (UvA)
De rechtspositie der Chinezen in Nederlands-Indië 1848-1942
Julia Arnscheidt
prof. dr. J.M. Otto
20 januari 2009
Debating Nature Conservation: Policy, Law and Practice in Indonesia
Pauline Memelink
prof. mr. H.J. Snijders
05 februari 2009
De verkeersopvatting
Marlèn Dane
prof. mr. C.J.M. Cleiren
10 februari 2009
Overheidsaansprakelijkheid bij schade door legitiem strafvorderlijk handelen
Suzan Kingston
prof. mr. P.J. Slot
17 februari 2009
The role of environmental protection in EC competition law and policy
Bouke Wartna
prof. dr. L.M. Moerings, prof. dr. F. Leeuw (UM) en prof. dr. P.G.M. van der Heijden (UU)
05 maart 2009
In de oude fout, over het meten van recidive en het vaststellen van het succes van strafrechtelijke interventies
Jiefang Huang
prof. dr. P.P.C. Haanappel
18 maart 2009
Aviation Safety and ICAO
Robert Verburg
prof. mr. H.J. Snijders
26 maart 2009
De vaststelling van smartengeld
Kees Wouters
prof. mr. P. Boeles, Prof. mr. B.P. Vermeulen (VU, Amsterdam)
24 april 2009
State Responsibilities in International Law for the Protection of Individuals Against Refoulement
Marianne Schüver-Bravenboer
prof. mr. A. Lubbers
13 mei 2009
Fiscaal overgangsbeleid
Hans Fokker
prof. mr. H.J. Snijders, prof. mr. A.H.J. Schmidt
02 juni 2009
E-arbitrage
Bas van Bockel
prof. mr. P.J. Slot
16 juni 2009
The Ne Bis in Idem principle in EU law: A conceptual and jurisprudential analysis.
Anna Oehmichen
prof. mr. J.F. Nijboer en prof. H. Kühne (University Trier)
16 juni 2009
Terrorism and Anti-Terror Legislation: The Terrorised Legislator? A comparison of Counter-Terrorism Legislation and its Implications on Human Rights in the Legal Systems of the United Kingdom, Spain, Germany, and France
Jan Vleggeert
prof. mr. F.A. Engelen, prof. mr. R.J. de Vries
23 juni 2009
Aftrekbeperkingen van de rente in het Internationaal Belastingrecht
30 | Rechten in Leiden 2009
Naam
Promotor
Datum
Titel
Sierd Schaafsma (cum laude)
prof. mr. M.V. Polak, prof. mr. C.J.J.C. van Nispen (VU)
23 juni 2009
Intellectuele eigendom in het conflictenrecht
Jan Wouter Alt
prof. mr. G.J.J. Heerma van Voss
15 september 2009
Stelplicht en bewijslast in het civiele arbeidsrecht en het ambtenarenrecht
Aria Wibisono
prof. dr. A. van Staden, prof. dr. P. Everts
6 oktober 2009
Political Elites and foreign policy. Democratization in Indonesia.
Wouter Koelewijn
prof. dr. H.J. v.d. Herik, prof. mr. A.H.J. Schmidt
4 november 2009
Privacy en politiegegevens
Suzanne Guèvremont
prof. mr. P. Boeles
5 november 2009
Le traitement équitable des étrangers extracommunautaires en séjour regulier Examen des directives sur le regroupement familial et sur les résidents de longue durée.
Roeland Audenaerde
prof. dr. A.A.M. Kinneging
18 november 2009
Secretaris de Natuur; de Franse conservatieve denker Louis de Bonald en zijn theorie van de macht
Oraties Naam
Titel
Datum
prof. mr. R. Bekker
Arbeidsverhoudingen in de overheid
26 januari 2009
prof. mr. A.W. Hins
Pers- omroep- en mediarecht
6 februari 2009
prof. dr. P.M.J. Mendes de Leon
Lucht en ruimterecht
17 april 2009
prof. dr. T.A.H. Doreleijers
Forensische psychiatrie
8 mei 2009
prof. dr. J.P. van der Leun
Criminologie
12 december 2009
Rechten in Leiden 2009 | 31
Recht in de maatschappij
Studiecommissie: belastingheffing kan slimmer Staatssecretaris De Jager en minister Bos hebben in september 2009 de Studiecommissie Belastingstelsel samengesteld en prof. dr. Henk Vording maakte deel uit van deze studiecommissie. Deze studiecommissie voerde in opdracht van het kabinet een voorstudie uit naar de mogelijkheden van een herziening van het belastingstelsel. Dit gebeurde in het kader van de acties van het kabinet om fundamenteel na te denken over Nederland in 2020. De Studiecommissie Belastingstelsel rapporteerde in april 2010 en vindt dat belastingheffing een stuk slimmer kan. In de gepresenteerde voorstudie doet zij hiertoe een aantal concrete aanbevelingen. De voorstellen zullen ervoor zorgen dat het belastingstelsel beter aansluit bij de Nederlandse economie, een ingrijpende stelselherziening is daarvoor niet nodig.
prof. dr. Henk Vording
Lorentzzaal voor aanvang college. 32 | Rechten in Leiden 2009
Hoogleraren in dienst bij de Faculteit der Rechtsgeleerdheid in 2009 Instituut voor Privaatrecht • • • • • • • •
Afdeling Civiel recht prof. mr. J. Hijma, Burgerlijk recht,1 fte; Prof. mr. H.J. Snijders, Burgerlijk recht, 1 fte; prof. mr. J.H. Nieuwenhuis, Burgerlijk recht, 1 fte (vanaf 1-10-2009 onbezoldigde benoeming); prof. mr. A.G. Castermans, Burgerlijk recht, 1 fte; prof. mr. J.H. Wansink, bijz. leerstoel Verzekeringsrecht, vanwege de stichting Verzekeringswetenschap, 0.3 fte; prof. mr. M.R. Bruning, Jeugdrecht, vanwege het Leids Universiteits Fonds, 0.3 fte; prof. mr. J.M. Hebly, Bouwrecht, onbezoldigde benoeming; prof. mr. W.D.H. Asser, Burgerlijk procesrecht, onbezoldigde benoeming;
Prof. mr. Stefaan Van den Bogaert
• • • • •
• •
Afdeling Ondernemingsrecht prof.mr. S.M. Bartman , Ondernemingsrecht, 0.8 fte; prof.mr. D.J.G. Visser, Intellectueel eigendomsrecht, 0.5 fte; prof. mr. R.P. Raas, bijz. Leerstoel bank- en effectenrecht, vanwege Stichting Hazelhoff Van Huet, 0.2 fte; prof. mr. B. Wessels, Internationaal Insolventierecht, 0.2 fte; prof. mr. M.H. Claringbould, bijz. Leerstoel vergelijkend Zeerecht, vanwege het Leids Universiteits Fonds. Afdeling Notarieel recht prof. mr. W.G. Huijgen, Notarieel recht, 0.6 fte; prof. dr. F. Sonneveldt, Successiewet en Estateplanning, 0.2 fte.
Instituut voor Publiekrecht
-
prof. mr. M.V. Polak, Internationaal en vergelijkend privaatrecht, 0.6 fte; prof. dr. J. Cartwright, Leerstoel Anglo-Amerikaans Privaatrecht, vanwege gelijknamig instituut, 0.2 fte.
• • • • •
Afdeling Staats- en Bestuursrecht prof. mr. T. Barkhuysen, Staats- en bestuursrecht, 1 fte; prof. dr. W.J.M. Voermans, Staats- en bestuursrecht, 1 fte; prof. mr. J.H. Gerards, Staats- en bestuursrecht, 1 fte; prof. mr. W. den Ouden, Staats- en bestuursrecht, 1 fte; prof. mr. J.E.M. Polak, Algemeen bestuursrecht, 0.2 fte;
Rechten in Leiden 2009 | 33
Faculteitsraad 2009/2010 • • •
•
prof. mr. M. Schreuder- Vlasblom, Bestuursprocesrecht, onbezoldigde benoeming; prof. mr. A.C. Hendriks, Gezondheidsrecht; prof. mr. J.W.M. Engels, bijz. Leerstoel De gemeente als bestuurlijk, politiek en juridisch systeem (Thorbecke leerstoel), vanwege Stichting Prof. mr. J.R. Thorbecke Leerstoel, 0.2 fte; prof. mr. E.A. Alkema, De rechten van de mens en hun invloed op het nationale recht, Van Asbeck leerstoel, onbezoldigde benoeming.
34 | Rechten in Leiden 2009
• • • • •
Afdeling Europees recht prof. mr. P.J. Slot, Economisch bestuursrecht, onbezoldigde benoeming; prof. mr. S. Van den Bogaert, Europees Recht, 1 fte (m.i.v. 15-8-2009); prof. mr. Chr. Hillion, Institutioneel Recht van de Europese Unie, 0.1 fte; prof. dr. R.A. Lawson, Kirchheiner leerstoel, 0.4 fte; prof. dr. R.A. Lawson, Bescherming van de integriteit van het individu, 0.6 fte;
• • • •
•
• • • • •
•
•
• •
•
•
prof. dr. N.M. Blokker, Internationaal Institutioneel Recht, Schermers leerstoel, 0.2 fte; prof. dr. C. Tobler, Europees Recht, 0.4 fte ; prof. mr. H.M.T. Holtmaat, European Non-Discrimination Law, 0.4 fte; prof. mr. M.C.E.J. Bronckers, Recht van de wereldhandelsorganisatie (WTO) en de externe handelsbetrekkingen van de Europese gemeenschap, 0.2 fte; prof. mr. J.T. Ottervanger, Europees Recht, i.h.b. het mededingingsrecht, onbezoldigde benoeming. Afdeling Internationaal publiekrecht/Grotius Centre prof. mr. N.J. Schrijver, Internationaal Publiekrecht,1 fte; prof. mr. J.G. de Hoop Scheffer, Peter Kooijmans wisselleerstoel voor Vrede, Recht en Veiligheid, 0.4 fte; prof. mr. L.J. Brinkhorst, Internationaal en Europees recht en bestuur, 0.4 fte; prof. dr. C.J.R. Dugard Internationaal Publiekrecht, onbezoldigde benoeming; prof. dr. A. van Staden, Internationale betrekkingen i.h.b. de wisselwerking tussen internationaal recht en internationale politiek, onbezoldigde benoeming; mw. prof. mr. L. Zegveld, Internationaal Humanitair Recht, i.h.b. de bescherming van vrouwen en kinderen ten tijde van gewapend conflict, vanwege de heer en mevrouw Gieskes, 0.1 fte; prof.dr. H. Fischer, Internationaal Humanitair Recht, onbezoldigde benoeming. Afdeling Sociaal recht prof. mr. G.J.J. Heerma van Voss, Sociaal recht, 1 fte; prof. mr. L.C.J. Sprengers, bijz. Leerstoel Arbeidsverhoudingen bij de overheid (Albeda Leerstoel); vanwege Stichting Albeda Leerstoel, 0.2 fte; prof. mr. R. Bekker, bijz. Leerstoel Arbeidsverhoudingen bij de overheid (Albeda Leerstoel); vanwege Stichting Albeda Leerstoel, 0.2 fte; prof. mr. P.F. van der Heijden, Internationaal Arbeidsrecht, rector-voorzitter, Universiteit Leiden.
• •
•
Afdeling Immigratierecht prof. mr. P.R. Rodrigues, Immigratierecht, 0.3 fte; prof. mr. P. Boeles, Immigratierecht, onbezoldigde benoeming. Afdeling Lucht- en ruimterecht prof. dr. P.M.J. Mendes de Leon, Lucht- en ruimterecht, 1 fte.
Afscheid prof. mr. Piet Jan Slot: een liber amicorum en een snowboard. Rechten in Leiden 2009 | 35
Instituut voor Strafrecht en Criminologie • • • • • • • • • • •
Afdeling Straf- en strafprocesrecht prof. mr. C.P.M. Cleiren, Straf- en strafprocesrecht,1 fte; prof. mr. J.L. de Wijkerslooth de Weerdestein, Straf- en strafprocesrecht, 1 fte; prof. mr. J.F. Nijboer, Bewijs en bewijsrecht, i.h.b. in het strafrecht, 0.3 fte Afdeling Criminologie en Penologie prof. mr. P. Nieuwbeerta, Criminologie, 1 fte, m.i.v. 1-72009; prof. dr. L.M. Moerings, Penologie, 0,6 fte in het kader van FPU (m.i.v. 1-8-2009 onbezoldigde benoeming); prof. mr. J.P. van der Leun, Criminologie, 0.9 fte; prof. mr.dr. E.R. Muller, Veiligheid en Recht, 0.6 fte; prof. dr. G.J.N. Bruinsma, Criminologie, 0.2 fte (tot september 2009); prof. dr. A.P.A. Broeders, Criminalistiek, vanwege de Stichting Leerstoel Criminalistiek, 0.2 fte; prof. mr. N.J.H. Huls, Rechtssociologie, 0.2 fte; prof. dr. Th. Doreleijers, Forensische Psychiatrie; mede dankzij de Prof. A.E.J. Moddermanstichting, 0.1 fte.
• • • • • •
•
prof. dr. H. Vording, Algemeen belastingrecht, tevens portefeuillehouder onderwijs in het faculteitsbestuur 1 fte; prof. mr. C. van Raad, Internationaal belastingrecht, 0.6 fte; prof. mr. T. Bender, Belastingrecht i.h.b. Internationaal belastingrecht, 0.3 fte; prof. mr. R.J. de Vries, Algemeen belastingrecht i.h.b. het vennootschapsrecht, 0.2 fte; prof. mr. F.A. Engelen, Volkenrechtelijke aspecten van het internationaal belastingrecht, 0.2 fte; prof. mr. O.I.M. Ydema, bijz. Leerstoel geschiedenis van het belastingrecht, vanwege Stichting Belastingmuseum Prof. dr. Van der Poel, 0.2 fte; prof. mr. J.L.M. Gribnau, bijz. Leerstoel kwaliteit van fiscale regelgeving vanwege het Leids Universiteits Fonds.
Instituut voor Fiscale en Economische vakken •
Afdeling Belastingrecht prof. mr. A.O. Lubbers, Algemeen belastingrecht i.h.b. de inkomstenbelasting, 0.8 fte;
Afscheidscollege prof. mr. Hans Nieuwenhuis, naast hem zijn vrouw Joke. 36 | Rechten in Leiden 2009
•
• •
• •
•
Afdeling Economie prof. dr. K.P. Goudswaard, Toegepaste economie, 1 fte en bijz. Leerstoel Sociale Zekerheid, vanwege de Stichting GAK (De Kruyff leerstoel); prof. dr. C.L.J. Caminada, Empirische analyse van fiscale en sociale regelgeving, 1 fte; prof. drs. V. Halberstadt, Openbare financiën, onbezoldigde benoeming. Afdeling Bedrijfseconomie en Forensische Accountancy (Centrum voor Bedrijfswetenschappen) prof. dr. J.G. Kuijl RA, bedrijfseconomie alsmede de fiscale comptabiliteit, 1 fte; prof. dr. J.M.M. Blommaert, Bedrijfseconomie aangesteld in het kader van het Centrum voor Bedrijfswetenschappen, onbezoldigde benoeming; prof. dr. Mr. M. Pheijffer RA, Forensische accoutancy, onbezoldigde benoeming.
• •
• •
• •
Instituut voor Metajuridica • • •
Afdeling Encyclopedie & Moot Court prof. dr. P.B. Cliteur, Encyclopedie van de rechtswetenschap, 1 fte; prof. mr. A. Ellian, Sociale cohesie, burgerschap en multiculturaliteit, 1 fte; prof. mr. dr. F. Bolkestein, Intellectuele grondslagen van politieke ontwikkelingen, onbezoldigde benoeming (tot 1-9-2009).
• • •
•
Afdeling Rechtsfilosofie prof. dr. A.A.M. Kinneging, Rechtsfilosofie, 1 fte; prof. G.E. Lock, Politieke filosofie in verband met de Europese rechtscultuur, onbezoldigde benoeming; prof. mr. H.R. van Gunsteren, Wijsbegeerte van het recht, onbezoldigde benoeming.
Afdeling Historische vakken van het Recht prof. mr. W.J. Zwalve, Historische ontwikkeling van het recht, 1 fte; prof. dr. A. Wijffels, Historische ontwikkeling van het recht, onbezoldigde benoeming. Afdeling eLaw@Leiden, centrum voor recht in de informatiemaatschappij prof. mr. A.H.J. Schmidt, Recht en informatica, 1 fte; prof. dr. R.E. van Esch, bijz. Leerstoel juridische aspecten van papierloze gegevens uitwisseling, vanwege de Stichting ECP.NL , 0.2 fte; prof. mr. H. Franken, Informatierecht, onbezoldigde benoeming; prof. dr. H.J. v.d. Herik, Juridische Informatica, onbezoldigde benoeming; prof. mr. A.W. Hins, bijz. Leerstoel Pers- omroep- en mediarecht, vanwege het Leids Universiteits Fonds.
Decaan •
• •
Afdeling Recht en bestuur van ontwikkelingslanden (Van Vollenhoven Instituut) prof. mr. J.M. Otto, Recht en bestuur van ontwikkelingslanden, 1 fte; prof. dr. L.P.H.M. Buskens, Recht en Cultuur in Islamische Samenlevingen (medebenoeming bij de Faculteit der Geesterwetenschappen).
prof. mr. C.J.J.M. Stolker, Aansprakelijkheid in het recht, 1 fte.
Rechten in Leiden 2009 | 37
Recht in de maatschappij
Decaan vice-voorzitter Visitatiecommissie Gerechten 2010 Prof. mr. Carel Stolker werd door de Raad voor de Rechtspraak benoemd tot vice-voorzitter van de Visitatiecommissie Gerechten 2010. Eens per vier jaar worden alle gerechten, met uitzondering van de Hoge Raad, bezocht door een visitatiecommissie waarvan ook externen deel uitmaken. De visitatie dient als verantwoording van de Rechtspraak aan de maatschappij en het parlement en bevordert de kwaliteitsverbetering in de gerechten. De eerste visitatie vond plaats in 2006. Ook daarvan maakte Stolker deel uit. De bezoeken vonden begin 2010 plaats.
prof. mr. Carel Stolker
38 | Rechten in Leiden 2009
Interessante links www.law.leidenuniv.nl www.studereninleiden.nl www.mastersinleiden.nl www.campusdenhaag.nl www.sarfal.net www.paoj.nl www.luf.nl www.law.leiden.edu
Weldoeners Leids Universiteits Fonds Stichting Hazelhoff Van Huet Gieskes Strijbisfonds Kirchheiner Stichting Schermersfonds Van Eijck Stichting Alkema-Hilbrands Fonds Fonds Immigratierecht Rechtbank Den Haag TeekensKarstens GarantiBank Freshfields Linklaters De Clercq Jongbloed Juridische Boekhandel
FACULTEIT DER RECHTSGELEERDHEID Universiteit Leiden Steenschuur 25 Postbus 9520 2300 RA Leiden T 071 - 527 75 12 F 071 - 527 76 00 E
[email protected] Juni 2010
Rechten in Leiden 2009 | 39
www.law.leidenuniv.nl