W at betekent mobiliteitsbudget voor de werknemer? Lieve Michiels Nathalie Van Bauwel
Het mobiliteitsbudget
5/11/2013
2
Krachtlijnen van het wetsvoorstel Koen Magerman
Wat? In een arbeidsrelatie kiest de WG de mobiliteit van WN’s • In functie van behoeften/inzichten WG In een MoB kiest elke WN individueel zijn wijze van mobiliteit • In functie van behoeften/inzichten WN • Via een ‘budget’ dat WG hem geeft
5/11/2013
4
Doel? Mobiliteitsgedrag wijzigen – op vrijwillige basis: • (bedrijfs)wagen meer aan de kant laten staan • Efficiëntere mobiliteitskeuzes
5/11/2013
5
Werkt het?
5/11/2013
6
Het werkt! Proefproject v Vlaamse Gewest 2012 (min. Crevits): • • • •
Autogebruik Fiets Trein Bus/tram
– daling van 80% naar 50% – stijging van 10% naar 22% – stijging van 8% naar 24% – stijging van 0% naar 4%
Gedrag bleef (deels) gewijzigd na project
(Verslag van het project: http://www.mobimix.be/thema/mobiliteitsbudget#presentaties)
5/11/2013
7
Wat houdt ons tegen? Extreem ingewikkelde wetgeving • Drie rechtstakken (arbeidsrecht/sociale zekerheid/fiscaliteit)
Ingewikkelde en omslachtige administratie voor WG • Elke WN een individuele keuze = individuele opvolging • Elke WN een andere juridische situatie (RSZ en fiscaal)
5/11/2013
8
Wat houdt ons tegen? Bedrijfswagen heeft onklopbare troeven: • In gebruik: voor gezin • Psychologisch: status vr WN én WG • Eis van de arbeidsmarkt • Voor bepaalde functieniveaus zijn er geen kandidaten meer indien er geen BW is
• Financieel: Goedkopere leasingprijzen (collectieve aanschaf, restwaarde…) fiscaal gunstig bij zuiver privé/gezinsgebruik
5/11/2013
9
Wat houdt ons tegen? Waar moet geld vandaan komen? Hoe waarborgen we de ‘vrijwilligheid’? • Vr WG • Vr WN
Hoe verhinderen we ‘oneigenlijk gebruik’?
5/11/2013
10
Een wet is nodig 1. Garanties vr WN 2. Garanties vr WG 3. Garanties vr overheid 4. Garanties voor sociale partners 5. Juridische regels aanpassen – doel: • MoB concurrentieel maken tov bedrijfswagen (BW) • Wetgeving vr MoB eenvormig maken: Arbeidsrecht Sociale zekerheid Fiscaal recht
5/11/2013
11
1. Garanties vr WN WN beslist vrij of hij al dan niet in systeem MoB stapt Binnen MoB kiest WN vrij uit aangeboden transportmiddelen Keuze WN is tijdelijk • Na verloop van de duur beslist hij opnieuw • Of stapt eruit
De keuze van de WN is budgetneutraal • Wat ‘in’ het MoB gaat, moet er ook terug uitkomen tbv de WN • Indien het MoB niet volledig besteed kan worden, wordt de mogelijke rest als een eenmalige brutopremie uitgekeerd
5/11/2013
Bv zoals bij wettelijke vakantiedagen die niet zijn opgenomen
12
1. Garanties vr WN Keuze van WN komt in bijlage bij arbeidsovereenkomst (AO) • Vastgelegd model
Deze bijlage is van bepaalde duur Na verloop van die duur beslist uitsluitend WN over verderzetten v bijlage • WG heeft geen impact op die bijlage AO
5/11/2013
13
1. Garanties vr WN Elke inbreuk van WG op de garanties is wettelijk nietig = bestaat juridisch niet • Nietigheid kan enkel ingeroepen worden dr WN
Op dit luik van het MoB – kant van de WN - wordt dieper ingegaan in een van de drie Focusgroepen die om 11 u starten
5/11/2013
14
2. Garanties vr WG WG beslist vrij : • of hij systeem MoB al dan niet invoert • of hij al dan niet systeem MoB wijzigt of opheft • over aangeboden transportmiddelen binnen MoB Het MoB is budgetneutraal – het mag de loonkost niet doen stijgen • Hoe?
5/11/2013
15
2. Garanties vr WG Budget wordt enkel gevormd door omzetting bestaande voordelen: • Huidige vervoerskosten Bv (deel van) huidige wagenbudget, de parkeerplaatsen, excedent v sociale abonnementen… • Bestaande voordelen in natura Bv bedrijfsfeesten, cadeautjes Sinterklaas, anciënniteit, maaltijdcheques… • Bestaande niet-recurrente loonpremies Bv anciënniteitspremies, resultaatpremies,…
5/11/2013
16
2. Garanties vr WG WG beslist welke voordelen kunnen omgezet worden • Uit de toegelaten reeks • Met respect voor cao’s en wetten
WG behoudt alle klassieke rechten uit een AO
Op dit luik van het MoB – kant van de WG - wordt dieper ingegaan in een van de drie Focusgroepen die om 11 u starten
5/11/2013
17
3. Garanties vr overheid MoB is geen geldbedrag • Een theoretische rekenmiddel om prijs van keuzes te bepalen • Kan nooit in contant geld uitbetaald worden
MoB mag uitsluitend gebruikt worden voor mobiliteitsbehoeften WN’s
5/11/2013
18
3. Garanties vr overheid Waarde MoB staat in verhouding tot globale mobiliteitsbehoeften WN’s Geen dubbel gebruik – geen dubbele vergoeding vr zelfde kost • MoB komt in de plaats van omgezette voordelen
Vast loon kan niet omgezet worden
5/11/2013
19
3. Garanties vr overheid Elke omzetting van voordelen naar MoB moet integraal zijn • Mag niet dienen als kostenbesparing van WG
MoB mag niet in de plaats komen van loon, premies, voordelen… • Met uitzondering van voordelen die mogen omgezet worden nr MoB
Deel van MoB dat niet gebruikt wordt bruto loonpremie (met RSZ + BV)
5/11/2013
20
3. Garanties vr overheid Oneigenlijk gebruik van MoB doet sociale en fiscale voordelen vervallen Manifest oneigenlijk gebruik van MoB kan fraude zijn: • art. 344 WIB = fiscale anti-fraudebepaling • art. 23 – 26 programmawet 27/12/2012 = sociale antifraudebepaling
Op dit luik van het MoB wordt dieper ingegaan in de juridischtechnische Focusgroep die om 11 u start,
5/11/2013
21
4. Garanties voor sociale partners Wetsvoorstel MoB raakt niet aan sociaal overleg Systeem MoB wordt ingevoerd op bedrijfsniveau Sectorale cao’s hebben voorrang op systeem MoB in bedrijf
5/11/2013
22
5. Juridische regels - in een notendop Er zijn 3 soorten regels voor mobiliteit: • Tussen WG – WN (het arbeidsrecht) • Voor RSZ (sociale zekerheid) • Voor belastingen (fiscus) Al die regels verschillen van elkaar
5/11/2013
23
5. Juridische regels - in een notendop Er zijn 3 soorten van mobiliteit: • Beroepsverplaatsingen – in opdracht WG • Woon – werk = privé • Zuiver privé (gezin)
5/11/2013
24
5. Juridische regels - in een notendop En nu combineren we : • De 3 soorten van regels met • De 3 soorten van mobiliteit
5/11/2013
25
Soort verplaatsing
Arbeidsrecht
RSZ
Fiscus
Verplicht?
Loon?
Loon?
Loon?
+
-
-
-
Woon-werk
+
+
-
+/-
Gezin/privé
-
+
+
+
In opdracht WG Privé
5/11/2013
26
Soort verplaatsing
AUTO
5/11/2013
Arbeidsrecht
Verplicht?
Loon?
Opdracht WG
Functie
-
Woon-werk
-
+
Gezin/privé
- (AO)
+
RSZ/Fiscus
Eén enkele bijzondere regeling
27
5. Juridische regels – conclusie Conclusie: • Het gebruik vd BW voor het privé/gezin is sociaal en fiscaal vriendelijk: Om concurrentieel te zijn met BW moet het MoB een gelijkwaardig sociaal en fiscaal statuut hebben Om BW te kunnen verdringen moeten andere vervoermiddelen vr gezin/privégebruik evenwaardig statuut krijgen: Fiets, bakfiets, NET abonnement NMBS…
5/11/2013
28
5. Juridische regels & het wetsvoorstel Wijzigt regels arbeidsrecht – RSZ – WIB: • WG: MoB wordt uit loonbegrip RSZ gehaald Impact? Enkel vr privégebruik van vervoermiddelen (bv fiets) Maar bij KB kan een solidariteitsbijdrage geheven worden • WN: MoB wordt vrijgesteld van belastingen Maar VAA wagen blijft behouden + correctie Indien afbouw bestaande wagen verhoudingsgewijze afbouw van VAA
• Betekent ook gelijktrekking van 3 soorten regels binnen MoB
5/11/2013
29
Administratieve ondersteuning Er is een juridische systematiek ontwikkeld: • Voor omzetting van voordelen naar MoB • Met financiële steun van IWT • Met praktijkervaring
5/11/2013
30
Administratieve ondersteuning Er is een IT – toepassing ontwikkeld: • Om keuzes van WN te ondersteunen • Om budget te bewaken
5/11/2013
31
Cijfers – en wat we er kunnen van leren Veerle Michiels
5/11/2013
32
Cijfers Basis steekproef • Databank met 600.000 loonberekeningen /mnd • Uitgezuiverd: 475.089 unieke WN’s
2012 Ganse jaar in dienst Effectieve prestaties WG’s gaven toestemming
• +/- 18% van alle WN’s • Aan RSZ onderworpen: 2.661.366 (2010)
5/11/2013
33
5/11/2013
steekproef
Totalen arbeidsmarkt (RSZ)
arbeiders
168.729
1.200.269
bedienden
306.360
1.461.097
475.089
2.661.366
34
Wat we uit de steekproef halen Bedrijfswagens met CO2 bijdragen Fiets met fietsvergoedingen Motor Sociale abonnementen met vrijgestelde terugbetalingen Carpooling • Met eigen wagen • Gemeenschappelijk georganiseerd vervoer met bedrijfswagen
Eerste conclusies
5/11/2013
35
Vervoer
categorie
% aandeel
Totaal
Wagen
Bedienden Arbeiders
19 0,5
30 1,5
Fiets (vergoeding)
Bedienden Arbeiders
4,5 2,5 0,00042
7,1 6,9
Motor Soc. Abonnement Openb. vervoer Carpooling Eigen wagen Carpooling bedrijfswagen
5/11/2013
Binnen arb./bed.
11 1,3 0,0025
36
Bedrijfswagens Bedienden: 30% met bedrijfswagen binnen bediendenpopulatie steekproef Arbeiders: 1,5% met bedrijfswagen binnen arbeiderspopulatie steekproef
5/11/2013
37
BEDIENDEN
Bedrijfswagen
5/11/2013
Huidige situatie Arbeidsmarkt bedienden CO2-bijdrage - categorie (in EUR per jaar) < 350
Totaal CO2-bijdrage (in EUR per jaar) 13.933.360
350 – 500
34.121.096
500 – 649
64.253.086
650 – 799
82.682.123
800 – 949
41.550.296
950 – 1099
22.888.144
>= 1100
24.768.582 284.196.687
38
Fietsvergoeding Vergoeding 0,22 EUR / km • Woon-werk-kilometers • Beroepskilometers • Bedrag geldig vanaf 01/01/2013
Vrij van RSZ en belastingen – enkel indien kilometer-gerelateerd
5/11/2013
39
Fietsvergoeding Uit steekproef: • 33.335 WN’s = 7% v.d. populatie met fiets + vergoeding 4,5% bedienden 2,5% arbeiders
• Extrapolatie naar totale arbeidsmarkt • 101.320 bedienden met fiets + vergoeding • 86.052 arbeiders met fiets + vergoeding Let op! Betreft enkel werknemers waarvoor fietsvergoeding werd betaald door WG
5/11/2013
40
Fietsvergoeding Uit steekproef: • 11.240.981 EUR fietsvergoeding • 2012 • 0,21 €
• 143.572 EUR vergoeding met RSZ en belastingen • Reden: • ofwel hoger bedrag dan 0,21 € (surplus te onderwerpen aan RSZ/BV) • ofwel niet gelinkt aan effectief aantal “getrapte” kilometers
• Aantal vergoede fietskilometers: 63.455.944.
5/11/2013
41
Bedrijfsmotor Geen enkele vrijstelling bij privégebruik Geen forfaitaire waardering van het voordeel – wel in functie van werkelijke waarde Voordeel slechts geboekt bij 2 werknemers
5/11/2013
42
Sociaal abonnement – openbaar vervoer Verplichte (gedeeltelijke) terugbetaling openbaar vervoer woonwerk • Voor trein gemiddeld 75% v.d. kosten
Terugbetalingen vrij van RSZ en belastingen • Volledige kost vrijgesteld (m.a.w. ook indien WG 100% van de kost terugbetaalt) • Let op! Fiscaal enkel voor wie opteert voor forfaitaire aftrek beroepskosten in de aangifte personenbelasting
5/11/2013
43
Sociaal abonnement – terugbetaling door WG Uit de steekproef: • 32.943 WN’s = 7% van de totale populatie verdeeld als volgt • 4,8% bedienden • 2,2% arbeiders • Voor 14.719.696 EUR terugbetaalde kosten woon-werk
5/11/2013
44
Sociaal abonnement - derdebetalersregeling WG betaalt minstens 80% v treinabonnement Rechtstreeks aan NMBS
Rest wordt bijgepast door overheid WN betaalt niets
5/11/2013
45
Sociaal abonnement - derdebetalersregeling Uit de steekproef • 17.603 WN’s = 3,7% van de populatie • 17.362.235 EUR aan NMBS betaald door werkgevers
5/11/2013
46
Carpooling Met eigen wagen: • 6.201 WN’s = 1,3% van de totale populatie steekproef • 2.319.253 EUR vergoeding vrij van RSZ en belastingen Let op! Betreft enkel werknemers die carpoolen en daarvoor effectief een vergoeding ontvangen van hun werkgever. Het werkelijke aantal carpoolende werknemers ligt meer dan waarschijnlijk hoger.
5/11/2013
47
Carpooling Georganiseerd gemeenschappelijk vervoer met bedrijfswagen • 12 werknemers = 0,0025% van de totale populatie steekproef • enkel arbeiders
• Reden? Voorwaarden zijn verstrengd waardoor het fiscale voordeel grotendeels vervallen is
5/11/2013
48
Eerste conclusies Er is veel potentiële ruimte om van bedrijfswagens (19% van het totaal - 30% binnen bediendenpopulatie) naar andere vervoermiddelen te verschuiven De Belg denkt en voelt met zijn portefeuille • Transportmiddelen zonder enig voordeel (fiscaal en/of RSZ) worden genegeerd (vb. bedrijfsmotorfiets)
Een mobiliteitsbudget dat gunstig sociaal en fiscaal statuut heeft, kan wind in de zeilen krijgen • Voor woon-werkverkeer • Ook voor privé/gezinsgebruik – zoals bedrijfswagen Enkel dan is MoB concurrentieel met bedrijfswagen
5/11/2013
49
