Voortgangsrapportage Brede scholen in Alkmaar

Voortgangsrapportage Brede scholen in Alkmaar 2003 - 2006

Inhoudsopgave

pagina

Inleiding

5

Leeswijzer

5

1. Alkmaarse resultaten ten opzichte van het landelijk gemiddelde 2. Uitgangspunten en instrumenten

7 9

3. De praktijk van de Brede school in het primair onderwijs

11

4. De praktijk van de Brede school in het voortgezet onderwijs

19

5. Relaties met andere beleidsterreinen

21

6. De toekomst

23

Bijlage 1 De Brede school in cijfers Bijlage 2 Aanbod instellingen aan Brede scholen

Inleiding

Leeswijzer

Zes jaar oud is de brede schoolontwikkeling in Alkmaar en nog steeds bouwen we volop voort. Een aantal uitgangspunten waar we ooit mee begonnen zijn, is onveranderd gebleven, omdat ze succesvol blijken, zoals: de ontwikkeling van onderop, maatwerk en iedere brede school z'n eigen profiel. Op andere punten ontwikkelen we juist weer nieuwe activiteiten en coalities rondom nieuwe thema's, al dan niet landelijk of lokaal bepaald. Ouderparticipatie, opvoedingsondersteuning, de koppeling van onderwijs met sport en cultuur, nieuwe opvangmodellen en voor- en vroegschoolse educatie zijn thema's, die op dit moment actueel zijn.

In de lijn van de ontwikkeling van onderop wordt eerst een beeld gegeven van de Alkmaarse praktijk. Hoe scoort de Alkmaarse brede school ten opzichte van het landelijke gemiddelde, welke uitgangspunten en instrumenten worden in de Alkmaarse praktijk gehanteerd en naar welke concrete samenwerkingsverbanden en activiteiten vertaalt zich dit in de Alkmaarse wijken?

Naast de inhoudelijke thema's van de brede school gaat het ook om de manier van werken; het brede school concept als instrument om te komen tot gezamenlijke geïntegreerde oplossingen en voorzieningen rondom het kind en de ouders. Niet voor niets wordt de brede school in het advies van commissaris jeugd- en jongerenbeleid van Eijck (Operatie Jong) als hèt voorbeeld genoemd van integrale samenwerking om de kansen van kinderen te optimaliseren. Hij pleit er voor dat nog veel meer voorzieningen rondom het kind op deze manier de handen ineen slaan. In Alkmaar timmeren we op dit punt hard aan de weg met de ontwikkeling van de Ouder kind Centra (OKC). Hierbij wordt op eenzelfde integrale manier gewerkt, maar dan op het terrein van jeugd(gezondheids)zorg en opvoedingondersteuning. Bij de realisatie van de OKC zal de koppeling met de brede scholen een belangrijk aandachtspunt zijn.

Daarna zal word en ingegaan op de beleidsmatige ontwikkelingen. Eerst wordt een schets geven van de relatie tussen de brede school en andere (beleids)terreinen, zoals het MO-beleidsprogramma Opvoeden&Opgroeien, het Wijkgericht Samenwerken en de hierboven genoemde landelijke Operatie Jong. Tot slot wordt een blik op de nabije toekomst geworpen en aangegeven welke ontwikkelingen te verwachten zijn.

Na zes jaar brede school is het tijd voor een tweede stand van zaken. De eerste dateert van 2003. In deze voortgangsvisie is een vergelijking gemaakt met de oorspronkelijke uitgangspunten uit het beleidskader uit 2000 en wat daar 3 jaar laten nog van overeind was gebleven. Veel van deze werkwijze hanteren we nog steeds. Daarom leggen we in deze voortgangsrapportage het accent meer op de praktijk en de resultaten van de brede school. De meest kenmerkende uitgangspunten van de Alkmaarse brede school komen slechts in vogelvlucht voorbij. Voor een uitgebreider overzicht van de Alkmaarse visie en werkwijze wordt derhalve verwezen naar de zojuist genoemde nota's van 2000 en 2003.

3

1. Alkmaarse resultaten ten opzichte van het landelijke gemiddelde

lijk is voor toekomstige huisvesting van scholen de voorkeur heeft, maar investeren in mensen en in het vormen van netwerken rond de school worden gezien als een even belangrijke voorwaarde voor een succesvolle brede school.

De huidige stand van zaken in Alkmaar is naast het landelijk gemiddelde gelegd zoals beschreven in het Jaarbericht 2005 Brede scholen van Oberon1. Dit levert het volgende beeld op:

Aantallen brede scholen in 2005 Groei Fasering Huisvesting

Landelijk 600

Alkmaar PO: 16 + 1 in oprichting VO: 2 vmbo scholen 11% 26% Oriëntatie 56%; Uitvoering 21% Oriëntatie 5% ; Uitvoering 22%; Consolidatie 23% Consolidatie 63% MFA 54% MFA 11% / Onder één dak 28% Op loopafstand 46% Op loopafstand 61%

Afgemeten aan de landelijke cijfers: • Zijn er in Alkmaar een behoorlijk aantal brede scholen. De helft van de gemeenten in Nederland kiezen voor één of twee brede scholen; de andere helft kiest er drie of meer. In Alkmaar zijn er op dit moment 18 brede scholen. • De brede school ontwikkeling in het voortgezet onderwijs, meer specifiek het VMBO staat landelijk nog in de kinderschoenen. In Alkmaar heeft 40% van de VMBO scholen zich inmiddels verbreed. • Is in Alkmaar in 2005 sprake van een sterkere groei in het aantal brede scholen dan elders in Nederland (26 tegenover 11%). • Is de brede school ontwikkeling een stuk verder dan in andere gemeenten in Nederland. Waar meer dan de helft van de gemeenten zich nog bevindt in de fase van oriëntatie en voorbereiding, is de meest voorkomende fase in Alkmaar die van evaluatie en consolidatie. Ruim de helft van de brede scholen in Nederland (54%) is of wordt gehuisvest in een Multifunctionele accommodatie (MFA). In Alkmaar waren in 2005 twee scholen in een MFA gehuisvest. Bij een MFA gaat het om een voorziening die is gebouwd met de opzet meerdere functies met elkaar in één gebouw te combineren. In Alkmaar komt het vaker voor dat ruimtes die beschikbaar komen in een schoolgebouw voor andere doeleinden dan onderwijs gebruikt gaan worden (28%), waarbij de combinatie met een peuterspeelzaal het vaakst voorkomt. De visie in Alkmaar is dat de MFA daar waar het moge-

Kennismaken met nieuwe activiteiten Doelstellingen, activiteiten en samenwerkingspartners Opvallend is dat landelijk gezien welzijnswerk en sportverenigingen slechts voor 30% als samenwerkingspartner van de brede school genoemd worden. In Alkmaar hebben we met het cursusbureau van Kern8 en het Sportbureau blijkbaar een krachtig instrument in handen om voor brede scholen een aanbod op maat te verzorgen; respectievelijk 72% en 75% van de brede scholen maken van het aanbod van cursusbureau en sportbureau gebruik. Op het gebied van kunst en cultuur zijn de eerste stappen op weg naar meer vraaggericht werken gezet: de bibliotheek ontwikkelde een specifiek

1 Jaarbericht 2005; Brede scholen in Nederland, Utrecht november 2005 2 Ten opzichte van 2004. 5

aanbod voor scholen met VVE-projecten (voor-en vroegschoolse educatie) en Artiance is in 2005 begonnen met het aanbieden van activiteiten in de Mare, waarbij het kennismaken met cultuur centraal staat. • Op het gebied van opvoedingsondersteuning en ouderbetrokkenheid is Bureau Jeugdzorg in Alkmaar een belangrijke partner voor 41% van de brede basisscholen, meer dan elders in Nederland (12% landelijk). • Voor wat betreft de kinderopvang wijkt het beeld in Alkmaar in omgekeerde richting af. Is landelijk gezien kinderopvang voor 77% van de brede scholen een samenwerkingspartner, in Alkmaar is dat slechts 37%. Bij slechts 2 van de 6 scholen is hierbij sprake van samenwerking met professionele kinderopvang; de andere opvangvoorzieningen zijn door scholen zelf opgezet en worden door vrijwilligers of hulpouders gerund. Gezien de motie van Aartsen/Bos kan worden verwacht dat dit beeld er de komende tijd, ook in Alkmaar, anders uit zal komen te zien. • In ruim 30 gemeenten is naast de brede scholen ook sprake van multidisciplinaire samenwerking tussen voorzieningen waar scholen geen deel van uit maken. Met het voornemen voor het oprichten van OKC's in Alkmaar is bovengenoemde ook een trend die in Alkmaar waarneembaar is. Hierbij is in Alkmaar uitdrukkelijk wel aandacht voor aansluiting van de OKC's bij het netwerk van de brede school in de betreffende wijk. Knelpunten • Financiën: Ruim de helft van de gemeenten beschouwt het tekort aan middelen als het grootste knelpunt in het ontwikkelingsproces. In Alkmaar worden de financiën van de brede school niet als een probleem ervaren. Reden daarvoor is het uitgangspunt, dat de brede school een instrument is om bestaande middelen doelgerichter in te zetten, meer afgestemd op de vraag van school, ouders en wijk. Hierbij wordt gebruik gemaakt van geldstromen van andere beleidsterreinen. Het (beperkte) brede school budget wordt dan ook alleen ingezet voor die zaken die extra zijn en niet uit andere budgetten betaald kunnen worden. • Vertragingen: veel gemeenten geven aan dat het tempo van de brede school ontwikkeling minder vlot verloopt dan gewenst, vanwege een jarenlange aanlooptijd en eindeloze perikelen in de voorbereidingsfase. Het gaat hierbij meestal om gemeenten die hebben gekozen voor een ontwikkeling 'van bovenaf'. Ook de wens van veel gemeenten om een brede school te huisvesten in een MFA draagt bij aan een vertraging van het tempo van de brede school ontwikkeling . In Alkmaar is bovenstaand knelpunt niet aan de orde, omdat hier gekozen is voor een praktische aanpak, een 'ontwikkeling van onderop' en aansluiting zoeken bij bestaande kansen en mogelijkheden. De brede scholen die in een MFA zijn gehuisvest zijn zonder vertraging gerealiseerd. 6

• Beheer en exploitatie: Landelijk bijna de helft, namelijk 49% van de scholen, geeft aan dat

•

het beheer en de exploitatie van de brede scholen nog niet goed geregeld is. In Alkmaar zijn de MFA's ondergebracht bij het Servicepunt voor Welzijn en Cultuur en is een beheer- en exploitatiemodel ontworpen. Voor de overige brede scholen geldt dat het beheer de verantwoordelijkheid van de desbetreffende school is. Hierbij komen soms praktische knelpunten naar voren, die tot op heden altijd weer opgelost konden worden. Dit vraagt wel een extra inspanning van mensen op de werkvloer. De grenzen hieraan moeten goed in de gaten worden gehouden. Draagvlak op de werkvloer: het beeld dat hierover geschetst wordt in het rapport van Oberon is herkenbaar voor de Alkmaarse situatie. Het begrip 'brede school' is een geaccepteerd begrip geworden; op het niveau van management en directie wordt de meerwaarde ervan ingezien. Op het gebied van samenwerking tussen organisaties en scholen zijn behoorlijk wat drempels geslecht. Echter: wil de brede school echt slagen dan is een breed draagvlak nodig onder het personeel van scholen en instellingen. Het begrip brede school moet in beleid en uitvoering van de organisaties verankerd zijn. Op dit terrein is, ook in Alkmaar, nog een wereld te winnen.

2. Uitgangspunten en instrumenten In het eerste beleidskader 'brede scholen in Alkmaar', daterend van 2000, is een aantal uitgangspunten geformuleerd waarvan we zes jaar later kunnen stellen dat deze nog steeds actueel en over het algemeen succesvol zijn gebleken. De ontwikkeling van onderop Zoals hierboven beschreven, naar aanleiding van het jaarbericht Oberon, blijkt de ontwikkeling van onderop een succesformule. Voordelen: • Er is draagvlak bij de betrokken partners • Er kan vraaggericht gewerkt worden toegesneden op het profiel van de wijk en van de school. • Zo min mogelijk bureaucratische rompslomp en overlegstructuren Nadelen: • Vraagt veel maatwerk van de gemeente met name in de opstartfase van iedere brede school waarvoor intensieve coördinatie nodig is om sturing te geven aan de samenwerkingsnetwerken. Overigens blijkt deze coördinatie weer afgebouwd te kunnen worden als een brede school zich geconsolideerd heeft. De gemeente voert regie en faciliteert: • De gemeente voert regie op de volgorde en fasering met speciale aandacht voor de zogenaamde 'achterstandswijken' en nieuwe projecten (o.a Vroonermeer-Zuid en voor de nabije toekomst Vroonermeer-Noord) • De gemeente voert regie op het bijeenbrengen van verschillende geldstromen die ingezet worden binnen brede scholen. Dit zijn geldstromen vanuit onder meer sport, cultuur, jeugdzorg, sociaal cultureel werk, onderwijsachterstanden. Dit leidt tot meer samenhang tussen de verschillende activiteiten en een effectievere inzet van de middelen. • De gemeente voert regie op het bijeenbrengen van de vraag- en aanbodzijde. De gemeentelijke brede schoolcoördinator speelt hierin de rol van intermediair. Enerzijds door het organiseren van de vraagzijde: wijkraden, ouders en sleutelfiguren. Anderzijds door het organiseren van het netwerk van professionele instellingen rond de school. Aanvankelijk is veel inzet gepleegd op een beperkt aantal scholen, nu wordt de aandacht verdeeld over in totaal 18 brede scholen, waardoor per school minder inzet beschikbaar is. Dit is een bewuste keuze. Er wordt gestreefd naar een autonoom

•

netwerk rondom de school dat zichzelf middels gereguleerde afspraken in stand kan houden. Op een heel aantal plekken werkt het al als zodanig. De gemeente voert regie op het accommodatiebeleid. Dit geldt voor zowel bestaande schoolgebouwen als nieuwbouwprojecten. Voor bestaande schoolgebouwen geldt dat daar waar ruimtes vrijvallen, deze opgevuld worden met functies die goed passen bij de brede school. Sommige functies worden de komende jaren met voorrang geplaatst zoals de peuterspeelzalen en VVE-projecten. Over het algemeen blijkt gebouwelijke integratie een extra stimulans voor de inhoudelijke samenwerking. Voor nieuwbouwprojecten geldt dat op basis van het wijkprofiel gekeken wordt naar de aard van de functies die een plek verdienen in de MFA. In de meeste gevallen gaat het om de combinatie onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzaal en wijkfunctie. In het nieuw op te stellen Integrale HuisvestingsPlan Basisonderwijs zal dit 1 van de speerpunten zijn.

De brede school als netwerk In een aantal gevallen heeft de brede school zich ontwikkeld vanuit bestaande schoolgebouwen, in samenwerking met voorzieningen in de wijk. Soms wordt daarbij door de school gebruik gemaakt van de ruimtes van die wijkvoorzieningen of andersom; de wijk maakt dan gebruik van de ruimtes in de school. De samenwerking en samenhang in activiteiten staat centraal, de plek waar dit zich afspeelt is van minder belang. Toch blijkt fysieke nabijheid wel van positieve invloed te zijn op de samenwerking; het wordt bovendien door ouders en kinderen gewaardeerd als activiteiten in of in de directe nabijheid van de school worden aangeboden. Gebouwelijke integratie heeft daar waar mogelijk, de voorkeur. Voor het VMBO speelt de wijkfunctie geen rol aangezien het overgrote deel van de leerlingen geen enkele binding met de wijk heeft. De verbinding van het binnenschools aan het buitenschools leren en het toepassen van de theorie in het echte leven zijn de belangrijkste drijfveren van de VMBO's om aansluiting met andere partners te zoeken. Specifiek in het Alkmaarse brede school model is de centrale plek voor de school. In veel andere steden is deze rol toebedeeld aan het sociaal cultureel werk waardoor de brede school vaak een 'buurthuisaccent' krijgt. De school als middelpunt betekent een meer gelijkwaardige positie van alle partners op de verschillende aandachtsgebieden van de brede school. 'De brede school is geen vervanging van het buurthuis' is een veelgehoorde uitspraak. De doelstelling van het buurthuis en de brede school overlappen elkaar, maar vallen niet samen. 7

De doelstelling van het buurthuis is voornamelijk gericht op ontspanning en ontmoeting voor alle leeftijdscategorieën. De doelstelling van de brede school is primair gericht op het vergroten van de ontwikkelingskansen van kinderen en hun ouders. Ontspanning en ontmoeting leveren hier een belangrijke bijdrage aan, maar zijn niet één op één inwisselbaar met de doelstelling van de brede school. Daar waar het buurthuis of het wijkcentrum fysiek een plek heeft gekregen bij de brede school spreken we dan ook van een multifunctionele accommodatie. Een gebouw waar organisaties zitten met ieder hun eigen doelstellingen, die elkaar kunnen versterken in het aanbod rondom het kind en zijn/haar ouders. De brede school is dus geen pleidooi voor het afschaffen van het buurthuis; het is een pleidooi voor het versterken van elkaar door samen te werken, waarbij fysieke nabijheid een pré is. Daarbij kunnen beide partijen uitstekend gebruik maken van elkaars fysieke ruimtes. Het keurmerk Alkmaarse Brede school Inmiddels hebben tien basisscholen een startkwalificatie uitgereikt gekregen. Dit staat garant voor het feit dat de school aan een aantal voorwaarden voldoet waar het begrip Alkmaarse brede school voor staat. Niet iedere school die een extra activiteit doet Ontspanning en ontmoeting kan zich dus zomaar brede school noemen. Scholen ervaren deze kwalificatie als een stimulans voor en erkenning van hun samenwerking met andere partijen. Naar verwachting zullen het komende jaar nog drie scholen hiervoor in aanmerking komen. Wel zijn er inmiddels twijfels gerezen over het op termijn uitreiken van de zogenaamde eindkwalificaties. Hier zou een verkeerd signaal vanuit kunnen gaan in die zin dat de brede school vanuit de visie van de ontwikkeling van onderop, altijd een dynamisch proces hoort te blijven dat nooit 'af' is. Vooralsnog is de eindkwalificatie niet aan de orde omdat geen van de scholen (nog) aan de criteria voldoet. Dit hangt samen met het ontwikkelen van een goed monitorsysteem. Landelijk zijn hier vooralsnog alleen maar teleurstellende ervaringen mee opgedaan. 8

Vitale coalities Werkenderwijs zijn rondom de brede school 'vitale coalities' ontstaan, doordat het denken vanuit het kind en de ouders centraal staat. Bij een vitale coalitie wordt gekeken wat er nodig is, om, ondanks soms knellende regelgeving en institutionele belangen, toch zaken te realiseren die goed zijn voor het kind en diens ouders. Het is een bewuste keuze van de lokale overheid te kiezen voor een rol waarbij bewaakt wordt dat alle partijen dienend zijn aan dit belang en steeds in verschillende coalities en constellaties kunnen samenwerken om specifieke problemen en vraagstukken het hoofd te kunnen bieden. Dit betekent dat soms gekozen moet worden voor een onorthodoxe werkwijze waarbij je partners vraagt van de gebaande paden te treden om het samen voor elkaar te krijgen. Dit heeft er inmiddels toe geleid dat een aantal instellingen inderdaad hun werkwijze heeft afgestemd op hun inzet in de brede school. In de meeste gevallen kost het enige jaren om dit goed te organiseren, maar inmiddels kunnen we tevreden vaststellen dat de vaste partners van de brede school zoals het Cursusbureau Kern 8, het Sportbureau, Bureau Jeugdzorg en sinds kort ook Artiance hier een grote slag in hebben gemaakt.

3. De praktijk van de Brede school in het primair onderwijs HUISWAARD Naam school Jules Verne, locatie Drechterwaard De Regenboog, locatie Tochtwaard De Prinsenhof, locatie Tochtwaard

Aandachtsgebied Samenwerkingspartners Vrije tijd Cursusbureau Kern8 Wijkvereniging Huiswaard Vrije tijd Cursusbureau Kern8 Wijkvereniging Huiswaard Vrije tijd Cursusbureau Kern8 Wijkvereniging Huiswaard

Naam activiteit Naschoolse activiteiten Naschoolse activiteiten Naschoolse activiteiten

De drie basisscholen in Huiswaard, te weten de Jules Verne, de Regenboog en de Prinsenhof, werken al vanaf 1997 samen met Kern8 aan de realisering van naschoolse activiteiten. De afgelopen jaren zijn belangrijke stappen gezet op het gebied van verdergaande samenwerking in de wijk. Onder leiding van de sociaal-cultureel werker in Huiswaard worden afspraken gemaakt voor gezamenlijke naschoolse activiteiten en is er betere afstemming gekomen in het aanbod voor kinderen van scholen en wijkvereniging. Verder doen scholen actief mee aan projecten in Wijkwaard zoals een project waarbij kinderen kennismaken met mensen met een handicap, onder meer door het lopen van een stage bij activiteitencentrum de Zilvermeeuw. Sinds schooljaar 20052006 zijn de scholen bovendien gaan deelnemen aan het wijkteam, waardoor de contacten met andere professionals in de wijk (politie, woningbouwvereniging, maatschappelijk werk) vergemakkelijkt is.

SCHERMEREILAND Naam school Jules Verne, locatie Oudorperdijkje

Aandachtsgebied Onderwijs (achterstand) Vrije tijd Preventie en zorg

Samenwerkingspartners Stichting Kinderopvang Alkmaar (SKOA) Cursusbureau Kern8 Bureau Jeugdzorg Sportbureau

Naam activiteit Samenspel Naschoolse activiteiten Schoolmaatschappelijk Werk Weerbaarheidsproject Ki-ai!

De samenwerking in de brede school dateert op het Schermereiland van juni 2000 toen basisschool Jules Verne (locatie Oudorperdijkje) en haar ouderraad, buurthuis de Wachter, wijkraad Schermereiland en peuterspeelzaal de Wachtertjes hun visie op de brede school presenteerden. Het herstructureringsproces op 't Schermereiland, waaronder de bouw van een MFA, heeft de brede school ontwikkeling een nieuwe impuls gegeven. In de afgelopen jaren zijn wijkraad, buurthuis, school en peuterspeelzaal ieder op hun eigen manier bij dit proces betrokken geweest. Ook kinderen werden bij dit proces betrokken, waarbij kunst de rode draad vormde. Zo werden tijdens de bouw ontwerpen van peuters, schoolkinderen en tieners verwerkt in de vloer van de MFA; bij de aankleding van het gebouw vormt kunst van kinderen en bewoners in wissellijsten een verbinding tussen peuterspeelzaal, school en buurthuis. Het veranderen van de bevolkingssamenstelling was in 2004 de aanleiding om een onderzoek te houden onder oude en nieuwe bewoners naar hun wensen en behoeften ten aanzien van activiteiten in de brede school. Dit onderzoek werd tevens gebruikt als middel om vrijwilligers te werven. Begin 2005 organiseerden de brede school partners een bewonersavond, waarop zij zich aan de buurt presenteerden en waar de resultaten van het vraagonderzoek bekend werden gemaakt. Opvallende uitkomst van het onderzoek was dat bijna de helft van de respondenten bereid bleek zich actief in te zetten voor de buurt en voor de brede school. In september 2005 werd het herstructureringproces bekroond met de opening van de MFA met een door de buurt verzonnen naam: 't Schermerhuijs. De feestelijke opening van het gebouw ging gepaard met de voorvertoning van de film over de herstructurering van 't Schermereiland en met de première van het volkstoneel 'Mooi rood is niet lelijk' over de geschiedenis en toekomst van de buurt. Opening van 't Schermerhuijs Na de opening van 't Schermerhuijs richt de inspanning van de brede schoolpartners zich met name op het intensiveren en verbeteren van de samenwerking onder de noemer 'samenwonen en samenwerken in 't Schermerhuijs. Hierbij wordt gewerkt aan thema's als interne en externe communicatie, gezamenlijke pedagogische aanpak, het organiseren van gezamenlijke activiteiten en het bevorderen van 'goed burencontact', waarbij zowel 9

aandacht is voor gebruikers als voor bewoners van 't Schermerhuijs. Het brede school overleg komt daartoe eens in de vier weken bijeen in bovengenoemde samenstelling waar nodig aangevuld met Kern8 of stichting de Waerden.

DAALMEER Naam school Liereland / Cilinder

Aandachtsgebied Opvang

Samenwerkingspartners Stichting Buitenschoolse Activiteiten

Vrije tijd

Stichting Buitenschoolse Activiteiten De jonge pioniers Stichting Buitenschoolse Activiteiten Wijk- of stedelijke organisaties (gebruik ruimte school)

SPOORBUURT Naam school Bello

Aandachtsgebied Vrije tijd Opvang

Samenwerkingspartners Kern8; eigen netwerk eigen netwerk

Leefbaarheid

Wijkvereniging

Naam activiteit Naschoolse activiteiten Voor- en naschoolse opvang Straatspeeldag Single Tunes

Vrije tijd Ouderparticipatie Leefbaarheid

De Bello-school is sinds voorjaar 2002 een brede school. Vanuit haar onderwijsvisie is de school sterk betrokken bij wat er in de buurt gebeurt; andersom zijn wijkbewoners en ouders zeer betrokken bij de school en zetten zich daar actief voor in. Vanuit deze samenwerking zijn activiteiten ontstaan op het gebied van leefbaarheid, vrijetijdsbesteding en opvang. Met de invoering van de nieuwe wet kinderopvang is een spanningsveld ontstaan die de opvangactiviteiten van de Bello raakt. Opvang is een activiteit geworden die aan de vrije markt is overgelaten. Dit betekent dat de opvangactiviteiten van de Bello niet langer meer in aanmerking komen voor bredeschoolsubsidie om 'valse concurrentie' te voorkomen.

VROONERMEER Naam school Lispeltuut

Aandachtsgebied Vrije tijd

Leefbaarheid

10

Schaken EHBO voor jonge kinderen Seniorengymnastiek IVN

Basisschool de Liereland / de Cilinder heeft een eigen Stichting Buitenschoolse Activiteiten opgericht, die naschoolse activiteiten en opvang regelt, alsmede de gang van zaken in de peuterspeelzalen beheert. De school en bovengenoemde stichting hebben daartoe een eigen netwerk ontwikkelt, waarvan al jaren naar volle tevredenheid gebruik wordt gemaakt.

Opvang

Twirlen

Naam activiteit Peuteropvang de Tierelier Peuteropvang de kleine Cilinder Voor- en naschoolse opvang Naschoolse activiteiten

Samenwerkingspartners Cursusbureau Kern8 Sportbureau SKOA Wijkraad Bureau NME

Naam activiteit Naschoolse activiteiten Sportactiviteiten Thematische samenwerking Wijkbreed Natuureducatie Project

Met ingang van het schooljaar 2004-2005 heeft de MFA in de Vroonermeer-Zuid haar deuren geopend, met daarin de samenwerkingsschool De Lispeltuut, een peuterspeelzaal, kinderopvangaccommodatie en diverse multifunctionele ruimtes die voor wijkactiviteiten ingezet kunnen worden. Kortom een brede school met meerdere functies onder één dak. Deze brede school onderscheidt zich van de anderen door haar ontwikkeling van bovenaf. Nog voor dat wijk en school bestonden heeft de eerste planvorming over de brede school plaatsgevonden en is in overleg met de potentiële partners (onderwijsbesturen, Kern 8 en de SKOA) bepaald welke functies er in dit gebouw zouden worden ondergebracht. Vanaf de start is naast de gebouwelijke samenwerking ook aandacht geweest voor de inhoudelijke samenwerking. Vanuit een ESF-subsidie is voor de periode van april 2004 tot september 2005 een praktijkcoördinator aangesteld om de MFA op de kaart te zetten. Inmiddels vindt periodiek overleg plaats tussen de samenwerkende partijen Lispeltuut, SKOA, gebouwenbeheer en het cursusbureau van Kern8 onder leiding van de gemeentelijke brede school coördinator. Inzet voor de nabije toekomst is een inhoudelijke samenwerking tussen de peuterspeelzaal Ganzenveer en de Lispeltuut en een soepel verloop van het naschoolse activiteitenaanbod.

Basisscholen de Fontein, de Wegwijzer en St. Matthias zijn sinds 2001 brede school. Sinds schooljaar 2005-2006 bestaat er één brede school overleg in Overdie/Kooimeer, waaraan naast de scholen de wijkraden Oud- en Nieuw-Overdie, en de ouderraad van de Wegwijzer deelnemen. Het brede school overleg in Overdie/Kooimeer komt vier keer per jaar samen onder leiding van de brede school coördinator en vormt een levendig platform voor het uitwisselen van ervaringen en het afstemmen van activiteiten. In de Kooimeer heeft de samenwerking tussen scholen en andere organisaties in de buurt een belangrijke impuls gekregen. Voor een belangrijk deel kan deze verbetering worden toegeschreven aan de inzet van de sociaal-cultureel werker die nadrukkelijk de samenwerking met de scholen zoekt en projecten initieert zoals een zomer-kindermarkt, een buurtkrant, project 'Spelen op straat' en dergelijke. Daarnaast heeft de Kardinaal de Jong school de samenwerking gezocht door te gaan deelnemen aan het brede school overleg en door mee te doen aan de ouderactiviteiten van het Steunpunt Opvoeding. Door middel van een draagvlakonderzoek onder de leerkrachten oriënteerde de school zich op de mogelijkheid zich te gaan ontwikkelen tot brede school. Dit heeft geleid tot het besluit in schooljaar 2006-2007 te starten met brede school activiteiten.

OVERDIE/KOOIMEER (1) Naam school Fontein

Aandachtsgebied Onderwijs (achterstand) Vrije tijd Preventie en zorg Ouderparticipatie

Kardinaal de Jong

Vrije tijd Ouderparticipatie

Samenwerkingspartners Stichting Kinderopvang Alkmaar (SKOA) Cursusbureau Kern8 Sportbureau Bureau Jeugdzorg

Naam activiteit VVE programma Kaleidoscoop Naschoolse activiteiten Sportinstuif Schoolmaatschappelijk werk Steunpunt Opvoeding (BJZ) Themaochtenden Opvoeden zó Sportbureau Sportinstuif Steunpunt Opvoeding Themabijeenkomsten Bibliotheek Speel-o-theek

Dammen op het schoolplein 11

OVERDIE/KOOIMEER (2) Naam school Wegwijzer

Aandachtsgebied Onderwijs (achterstand)

Vrije tijd Preventie en zorg Leefbaarheid

St. Matthias

12

Samenwerkingspartners Stichting Kinderopvang Alkmaar (SKOA) Onderwijsassistent freelance Cursusbureau Kern8 Sportbureau Bureau Jeugdzorg

Naam activiteit VVE programma Piramide Huiswerkbegeleiding Naschoolse activiteiten Sportinstuif Schoolmaatschappelijk werk Kinderpersbureau

Wijkraad Nieuw-Overdie Wijkcoördinatie Gemeente Ouderparticipatie Buro Inova Ouderkamer Steunpunt Opvoeding (BJZ) Themaochtenden Steunpunt Hayat (GGD) Opvoeden zó Uw kind in het vo Buro Inova De band met uw kind Steunpunt Opvoeding (BJZ) Platform Migranten & Gezondheid Horizoncollege Deskundigheidsbevordering gastvrouwen ouderkamer Cursus Taal en ouderbetrokkenheid Cursusbureau Kern8 Kennismaken met naschoolse activiteiten Onderwijs Stichting Kinderopvang VVE programma (achterstand) Alkmaar (SKOA) Piramide Vrije tijd Cursusbureau Kern8 Naschoolse activiteiten en Sportbureau en sportinstuif Stichting Kunstzinnige Dans, muziek, toneel Vorming Preventie en zorg Bureau Jeugdzorg Schoolmaatschappelijk werk Ouderparticipatie Steunpunt Opvoeding (BJZ) Themaochtenden (+ SKOA 2005/2006) Ouderparticipatie & Wijkraad Alfabetisering Leefbaarheid Horizoncollege (coaching)

De afgelopen jaren is extra aandacht uitgegaan naar het bepalen van de wens van de kinderen met betrekking tot naschoolse activiteiten en het betrekken van hun ouders hierbij. Aanleiding hiervoor was dat het aantal kinderen dat zich aanmeldde voor activiteiten, ondanks een grote inzet van de scholen, bij de verwachting achterbleef. Geëxperimenteerd is onder meer met enquêtes en het zogenaamde 'boompjesproject', met behoeftepaling door de groepsleerkracht in kringgesprek en met het organiseren van workshops voor ouders van activiteiten waar kinderen na schooltijd mee aan de slag gaan. Een belangrijk deel van de aandacht van de brede scholen in Overdie/Kooimeer gaat uit naar 'ouderbetrokkenheid' en 'opvoedingsondersteuning'. Op dit laatste gebied vervult het Steunpunt Opvoeding (Bureau Jeugdzorg) voor de scholen een coördinerende rol. Het Steunpunt verzamelt de (door scholen en instellingen gesignaleerde) vraag van ouders aan opvoedingsondersteuning en vertaalt dat in een programma voor opvoedingsondersteunende activiteiten. Zo verzorgde het Steunpunt Opvoeding in schooljaar 2005-2006 per school vijf bijeenkomsten over de thema's: zelfbeeld, regels en grenzen, drukke kinderen, ruzie en boos en opstandig gedrag. Daarnaast werd de cursus Opvoeden zó uitgevoerd en werd de cursus 'Omgaan met pubers' aangepast en omgedoopt tot 'Uw kind in het voortgezet onderwijs'. De werving voor deze cursus vond plaats door de leerkrachten tijdens de adviesgesprekken voor het voortgezet onderwijs. In de afgelopen jaren is bij met name de Wegwijzer en iets mindere mate bij de Fontein ervaring opgedaan met het verbeteren van de ouderbetrokkenheid. De Wegwijzer maakt jaarlijks een schema van haar activiteiten voor ouders en is in het najaar van 2004 gestart met een ouderkamer. Een ouderkamer is een ruimte binnen een school voor ouders, waar ze elkaar informeel kunnen ontmoeten en waar ouderactiviteiten plaatsvinden. De ouderkamer wordt zo veel mogelijk gerund dóór ouders; ouders zijn betrokken bij de inrichting van de ruimte en een groep moeders functioneert als gastvrouw. Het afgelopen schooljaar hebben deze gastvrouwen deskundigheidsbevordering gekregen van het Horizoncollege en kon een intermediair (ex-buurtmoeder Opstap) van Kern8 ingeleend worden om de ouderkamer goed op poten te zetten. Dit heeft er toe geleid dat op de open ochtenden twee keer per week tussen de 10 en 15 ouders gebruik maakten van de ouderkamer en dat de themaochtenden van school, Steunpunt Opvoeding en Hayat (GGD) druk bezocht werden. De Fontein heeft inmiddels de wens uitgesproken ook een ouderkamer te ontwikkelen als onderdeel van het voornemen de school meer te profileren als 'een buurtgerichte school, een centrum in de wijk Kooimeer voor onderwijs en kennis'. Het Haags Centrum Onderwijs heeft het afgelopen schooljaar op beide scholen een 'analyse ouderbeleid' verricht, vanwege de behoefte van de scholen om te bezien of 'we dat wat we doen goed doen'. De scholen hebben intussen ieder een advies op maat gekregen.

In Oud-Overdie vraagt de relatie schoolbuurt de nodige aandacht. De Matthiasschool werkt er, door het project vreedzame school, al jaren aan om de sfeer op school te verbeteren en goede afspraken met de kinderen te maken hoe met elkaar om te gaan op school. De laatste twee jaar is daarnaast samenwerking ontstaan met buurthuis, tienerhonk en wijkraad om kinderen van groep 8 ervaring te laten Dansen: een populaire brede school activiteit

DE MARE Naam school

Aandachtsgebied

Samenwerkingspartners

Naam activiteit

't Baeken

Onderwijs (achterstand) Ouderparticipatie Vrije tijd

Kindercentrum Rollebol

Taalondersteuning

Kindercentrum Rollebol Kindercentrum Rollebol & Sportbureau Kindercentrum Rollebol & Cursusbureau Kern8 Wijkraad/ Wijkkrant Stichting Buitenschoolse Activiteiten

Ouderbijeenkomst Sportinstuif

Vrije tijd

De Vlieger

Leefbaarheid Opvang

Vrije tijd Leefbaarheid

Oranjehof Kofschipstraat Oranjehof Elgerweg

Vrije tijd Leefbaarheid Vrije tijd

Leefbaarheid

Sportbureau Wijkraad/ Wijkkrant Wijk- of stedelijke organisaties (gebruik ruimte school) Cursusbureau Kern8 Wijkraad/Wijkkrant Sportbureau Cursusbureau Kern8 eigen netwerk Wijkraad/Wijkkrant

opdoen met activiteiten voor de wijk. Buurtorganisaties en school worden hierbij ondersteund door de afdeling Natuur- en Milieueducatie van de Gemeente Alkmaar. Voor het komende schooljaar heeft de school ervoor gekozen 'service learning' (soort maatschappelijke stage) als vast onderdeel van het vreedzame school project voor groep 8 in te voeren. Punt van aandacht is het maken van afspraken met buurthuis, tienerhonk en wijkraad om deze activiteit goed vorm te geven. Verder wordt op dit moment bezien of de pedagogische aanpak, zoals die wordt gehanteerd in de vreedzame school, kan worden overgedragen op andere professionals in de wijk die met kinderen werken. Er zijn vier brede scholen in de Mare. Ze hebben elk een eigen karakter, gebaseerd op hun onderwijsvisie, de mate van betrokkenheid van ouders en andere samenwerkingspartners en hun plaats in de wijk. Basisschool 't Baeken werkt nauw samen met het naastgelegen kindercentrum Rollebol in het zogenaamde 'Eduzorg-concept'. School en Kindercentrum hebben daarmee een gedeelde pedagogische visie. Er wordt samengewerkt op praktisch gebied, bij de organisatie van buitenschoolse activiteiten en bij de realisering van een doorgaande ontwikkelingslijn.

De Oranjehof heeft in de Mare twee locaties, de Oranjehof 1 aan de Elgerweg en de Knutselen Kinderredactie Peuterspeelzaal Bambi Voor- en naschoolse opvang Sportactiviteiten Kinderredactie bijeenkomsten Chinese, Vietnamese vereniging, etc EHBO cursus Naschoolse activiteiten Kinderredactie Naschoolse activiteiten

Kinderredactie

Oranjehof 2 aan de Kofschipstraat. Beide locaties hebben een eigen werkgroep die verantwoordelijk is voor de organisatie van de activiteiten. Op de locatie aan de Elgerweg werd gebruik gemaakt van de talenten van ouders voor de organisatie van de activiteiten. Gebleken is dat daardoor de continuïteit niet altijd gewaarborgd kon worden en gaandeweg zijn contacten gelegd met het cursusbureau van Kern8 en het Sportbureau. Op De Oranjehof 2 aan de Kofschipstraat doet ruim de helft van alle leerlingen mee aan de naschoolse activiteiten. Er zijn vooral veel aanmeldingen uit de middenbouw, waardoor soms geloot moet worden voor deelname. In tegenstelling tot de Oranjehof 1 heeft de Oranjehof 2 een groot aantal leerlingen dat overblijft (rond 75%) en organiseren ze ook voorschoolse opvang vanaf 8.00 uur. Er zijn oriënterende gesprekken gaande met de SKOA over naschoolse opvang.

De Vlieger maakt voor de organisatie van activiteiten geen gebruik van het cursusbureau. Zij kiezen ervoor om de activiteiten veelal zelf te organiseren en doen dit grotendeels kostendekkend. Er worden naschoolse activiteiten georganiseerd voor meerdere leeftijdsgroepen gedurende het gehele schooljaar. Vanwege een grote behoefte bij werkende ouders heeft de Vlieger een voor-, tussen en naschoolse opvang die geheel gedraaid wordt door vrijwilligers. 13

Vanuit het brede school overleg de Mare worden ook gezamenlijke activiteiten ontplooid, waaraan naast de vier brede scholen ook andere scholen uit de Mare zoals 1e Montessori en de Troubadour deelnemen. Voorbeelden daarvan zijn: • De gedichtenroute in samenwerking met de bibliotheek in de Mare. De kinderen van groep 3 t/m 8 hebben gedichten geschreven waaruit een kinderjury per school de twee mooiste heeft gekozen. Tijdens een feestelijke bijeenkomst op de Jeugdafdeling van de bibliotheek zijn de gedichten voorgedragen en tentoongesteld. Ook is een boekje gemaakt waarin alle gedichten zijn afgedrukt en waarin een 'gedichtenroute' is opgenomen: een wandeling langs de betrokken scholen waar het winnende gedicht op het raam van de school is aangebracht. • Voor het tweede jaar is inmiddels in samenwerking met de politie en de verkeersouders van 3VO het Praktisch Verkeersexamen georganiseerd. Op deze manier vragen de scholen aandacht voor de veiligheid van kinderen in het verkeer in de wijk. In 2006 is dit gecombineerd met de onthulling van een verkeersbord, ontworpen door de kinderen van de brede scholen in samenwerking met de Kindertelefoon, wijkbeheer en de wijkagent. Het unieke ontwerp was het resultaat van de door de Kindertelefoon gehouden kinderpanels verkeersveiligheid op de scholen.

In navolging van De Oranjehof Kofschipstraat (ontwikkelingsgericht leren) trekken de 'journalisten' vol enthousiasme de buurt in. Elke school heeft een coördinator die afstemming zoekt en contacten onderhoudt met (of deel uitmaakt van) de redactie van wijkkrant De Mare. Dit jaar is met de verschillende kinderredacties een gezamenlijke excursie georganiseerd naar de drukkerij. OUDORPERPOLDER Naam school Zes Wielen

Aandachtsgebied Preventie en zorg

Samenwerkingspartners Sportbureau

Naam activiteit Weerbaarheidsproject Ki-ai!

In 2005 voerde de brede school coördinator verkennende gesprekken met openbare basisschool de Zes Wielen. De school zag kansen voor het verbreden van haar functies met name op het gebied van sport-, natuur- en ouderactiviteiten en voor een nauwere samenwerking met partners in de wijk, zoals de peuterspeelzaal en de buitenschoolse opvang. Vanwege onder meer een ingrijpende verhuizing is er op dit moment geen wens om de Zes Wielen te gaan ontwikkelen tot brede school, maar op termijn behoort dit tot de mogelijkheden.

• In januari 2006 heeft het nieuwe wijkcentrum

Kinderen ontwerpen zelf een verkeersbord

Mare Nostrum haar deuren geopend. Ter ondersteuning van het kinderwerk in Mare Nostrum hebben de brede scholen een behoefteonderzoek uitgevoerd onder de kinderen. Dit is de basis voor het activiteitenaanbod dat Kern8 vanaf het schooljaar 2006-2007 gaat aanbieden. Ook Artiance gaat in Mare Nostrum een kennismakingsaanbod op maat verzorgen voor de brede scholen.

DE HOEF Naam school Driemaster

Aandachtsgebied Onderwijs (achterstand) Vrije tijd

Samenwerkingspartners IPABO

Naam activiteit Huiswerkbegeleiding

Preventie en zorg

Sportbureau Freelancer Freelancer Sportbureau

Ouderparticipatie

Steunpunt Opvoeding

Sportinstuif Speurneuzen in de natuur Muziek Weerbaarheidsproject Ki-ai! Opvoeden zó Beter omgaan met pubers Cursus taal en ouderbetrokkenheid Voor- en naschoolse opvang Naschoolse activiteiten Weerbaarheidsproject Ki-ai! Themaochtenden

• In het kader van 'De Horn Loopt Uit' en de milieukaravaan hebben de scholen geza-

•

•

14

menlijk opruimacties gepland in het voorjaar van 2006. Ook is er een fotowedstrijd georganiseerd met als thema 'Kleur in je wijk!' waarvan de prijsuitreiking plaatsvindt in de Drogerij; de foto's worden geëxposeerd in bibliotheek De Mare. De wijkraad heeft een skeeleractiviteit georganiseerd voor kinderen van alle scholen in de Mare en wil in de toekomst samenwerken met de brede scholen bij de vormgeving van de Kindercultuurprijs. Van de vier brede scholen zijn Kinderredacties actief die in samenwerking met de wijkraad een bijdrage leveren aan Wijkkrant De Mare onder de titel “De Jonge Mare”.

Horizoncollege Bosboom Toussaint

Opvang

eigen netwerk

Vrije tijd Preventie en zorg

Cursusbureau Kern8 Sportbureau

Ouderparticipatie

Steunpunt Hayat

Begin 2005 is de brede school ontwikkeling in de Hoef begonnen met een ronde oriënterende gesprekken met wijkmeester, buurthuis en basisscholen in West. Aanleiding voor deze gesprekken was het voornemen van openbare basisschool Bosboom Toussaint en katholieke basisschool de Driemaster in West om zich te ontwikkelen tot brede school. Doel van de inventarisatie was te onderzoeken welke kansen en mogelijkheden de school en de 'omgeving' van de school bieden tot het verbreden van de functies ten einde een optimale ontwikkeling van kinderen in West te bevorderen. Dit heeft geresulteerd in de oprichting van het brede school overleg de Hoef waaraan deelnemen: Bosboom Toussaint, de Driemaster, de Wissel (school voor kinderen van asielzoekers) en Buurthuis West. De scholen hebben er bij het verbreden van hun functies voor gekozen zich ieder op hun eigen aandachtsgebieden in de wijk te profileren. Zo heeft De Bosboom Toussaint een cultuurprofiel, dat wil zeggen, dat activiteiten zich met name richten op expressie (handvaardigheid, drama en dans), waarbij een belangrijke doelstelling is de versterking van de sociaal-emotionele weerbaarCursussen worden afgesloten met een uitvoering heid. De blokken van verschillende activiteiten worden afgesloten met een presentatie, zo mogelijk gezamenlijk. De Bosboom streeft ernaar om de activiteiten in lijn te brengen met wat binnen schooltijd aangeboden wordt en bespreekt de afstemming met het team. Basisschool de Driemaster heeft als lootschool extra aandacht voor sport. Ook heeft de school een verdergaande samenwerking met de naastgelegen IPABO. De wens is deze samenwerking in de toekomst vastere vorm te geven.

De Wissel is als school voor kinderen van asielzoekers blij met de initiatieven van het buurthuis en scholen om meer activiteiten in de wijk voor kinderen te organiseren. De sportzaal van het asielzoekerscentrum wordt gebruikt voor wijkactiviteiten georganiseerd door het buurthuis. Ook organiseert de particuliere stichting 'De Vrolijkheid' op projectbasis creatieve activiteiten voor jonge vluchtelingen in het asielzoekerscentrum.

Bij Buurthuis West was een veelgehoorde opmerking dat er voor de kinderen en tieners in de buurt weinig te doen was. Verrijking van de vrijetijdsbesteding is dan ook één van de doelstellingen van het buurthuis in samenwerking met scholen en andere partners in de wijk West. Door een actieve inzet van de sociaal cultureel werker is het nodige bereikt. Ook het feit dat de sociaal cultureel werker participeert in het brede schooloverleg de Hoef en de korte lijnen daardoor, worden als positief ervaren. Het buurthuis organiseert elke week een instuif voor kinderen van 4 t/m 10 jaar in de wijk, er is een jongsclub en een meidenclub en maandelijks wordt op zaterdagavond een tienerdisco georganiseerd. In het kader van het project 'Blijvende Ontmoeting' werken de scholen en het buurthuis aan het project 'Jong voor Oud' dat loopt in de wijk. Dit jaar was het thema 'Kind en de dood'. Het project is gestart met een toneelvoorstelling van een professionele theatergroep. Verder vonden gezamenlijke activiteiten plaats, waaronder interviews met oudere mensen in de buurt. Voor de toekomst streven de scholen in de Hoef ernaar meer gebruik te maken van het netwerk aan culturele instellingen en amateurkunstenaars in de wijk, meer ervaringen uit te wisselen met het buurthuis en gezamenlijk activiteiten uit te voeren. De scholen streven ernaar om kinderen van de Bosboom / Wissel ook toegang te geven tot activiteiten van de Driemaster en vice versa. Bos-projecten Een belangrijk project dat de komende jaren in de wijken De Hoef, Oudorperpolder en het Schermereiland zal worden uitgevoerd is het BOS-project Ki-ai! BOS staat voor Buurt, Onderwijs en Sport en is een stimuleringsmaatregel met als doel de samenwerking in de wijk rond het kind te versterken. Bij Ki-ai! staat in die samenwerking het begrip weerbaarheid centraal: leerkrachten, sociaal cultureel werkers, vrijwilligers en begeleiders van sportverenigingen volgen een weerbaarheidstraining en leren dit toepassen in hun werk. Leerkrachten gaan weerbaarheid in groep 8 aan kinderen aanbieden. Verantwoordelijk voor dit project is het Sportbureau in samenwerking met de gemeente. Er zijn nog vijf Bos-projecten in aanvraag die direct gelieerd zijn aan de brede school, namelijk de projecten 'Duale vakleerkracht'. Hierbij gaat het om een kwaliteitsimpuls van zowel het bewegingsonderwijs binnen schooltijd als de naschoolse sport- en buurtactiviteiten. In het najaar van 2006 wordt bekend of deze projecten gehonoreerd zijn.

15

4. De praktijk van de Brede school in het voortgezet onderwijs Naam school PCC/VMBO

Aandachtsgebied Veiligheid

Samenwerkingspartners Mediation door leerlingen

GGD Vrije tijd

Sportbureau Cursusbureau Kern 8 Artiance

Jan Arentsz VMBO

Jan Arentsz HAVO/VWO

Natuur en milieu Ouderparticipatie

Animo Cursusbureau Kern 8

Techniek/vrije tijd Leefbaarheid Leefbaarheid

VAPRO-OVP CVO CVO De Waaier

Veiligheid/ gezondheid Vrije tijd

Cursusbureau Kern 8 i.s.m. GGD en Brijder Cursusbureau Kern 8 Sportbureau CVO, Blooming

Leefbaarheid

Naam activiteit Opleiding tot mediator voor docenten en leerlingen Lessenserie over Loverboys Sport-clinics Scholentoernooi Workshops Naschoolse activiteiten Dramalessen Coaching mentoren Workshop Ouderavond veilig internetten Video-leerlingredactie Maatschappelijke stages 'Make a difference day' Maatschappelijke stages Voorlichting

De VMBO afdeling van het PCC juniorcollege voert een actief brede schoolbeleid. Twee motieven liggen hier aan ten grondslag. In de eerste plaats ontwikkelt de school, naast de bestaande beroepsrichtingen, vrijetijdsprofielen zoals een sportprofiel en een kunsten cultuurprofiel. Hiervoor worden aparte uren ingeroosterd en daarmee worden de activiteiten een verplicht onderdeel van het onderwijscurriculum. In de tweede plaats spelen de brede school activiteiten een rol in het zogenaamde 'natuurlijk leren': de verbinding van het binnenschoolse en het buitenschoolse door het 'echte' leven meer de klas in te halen en andersom. De VMBO afdeling van het Jan Arentsz biedt de meeste activiteiten naschools aan. In het eerste jaar hebben de activiteiten wat aanloopproblemen gehad omdat de belangstelling nogal tegenviel. Inmiddels doet ruim éénderde van de leerlingen mee aan deze activiteiten. Kenmerkend voor het Jan Arentsz is dat zij veel aan voorlichting richting ouders doen over deze activiteiten. Dit heeft het aantal deelnemers aanzienlijk verhoogd. Een deel van de activiteiten, die in de vrije tijd aangeboden worden, hebben een ondersteunend educatief karakter zoals computercursussen en een cursus werkstukken maken.

Naschoolse activiteiten Naschoolse activiteiten Maatschappelijke stages

CVO = Centrum voor Vrijwilligers Ondersteuning

17

5. Relaties met andere beleidsterreinen De brede school maakt inmiddels onderdeel uit van de volgende gemeentelijke beleidskaders: • Het programma Opvoeden en Opgroeien van de sector MO, programmalijn 'school in de wijk' (basisonderwijs) en de programmalijn 'jongeren besteden op verantwoorde wijze hun vrije tijd' (VO). • Het programma Kwetsbaarheid en zelfredzaamheid (WMO) van de sector MO, binnen het prestatieveld 'Preventieve ondersteuning jeugd'. • De nieuwe kadernota Wijkgericht Samenwerken, vertrouwen in de buurt. • De Stadsvisie/Grote Stedenbeleid binnen het programma 'vitale samenleving'. In deze beleidskaders liggen de accenten op de aandachtsgebieden van de brede school verschillend. Uitgaande van de aandachtsgebieden van de brede school die we al vanaf het begin hanteren - namelijk opvang, vrije tijd, preventie en zorg / hulpverlening, onderwijsachterstanden, leefbaarheid in de wijk en ouderparticipatie - komen we tot de volgende indeling: Vanuit het programma Opvoeden en Opgroeien liggen de accenten met name op de aandachtsgebieden: • Kinderopvang: iedere school krijgt per 2007 een inspanningverplichting om een samenwerkingsrelatie met een professionele organisatie voor kinderopvang aan te gaan. • Onderwijsachterstanden: uitbreiding van de voor- en vroegschoolse educatie • Vrije tijd: de koppeling tussen buurtwerk, onderwijs en sport (BOS-projecten) en cultuur (rijksstimuleringmaatregel cultuureducatie) Vanuit het programma Kwetsbaarheid en zelfredzaamheid ligt het accent van de brede school op de aandachtsgebieden: • Preventie en zorg/hulpverlening waaronder het schoolmaatschappelijk werk, de buurtnetwerken, en de afstemming met de interne zorgstructuur van de scholen. • Ouderparticipatie met speciale aandacht voor opvoedingsondersteuning Binnen het GSB beleid als mede het Wijkgericht samenwerken staat de rol van de brede school met betrekking tot het thema leefbaarheid centraal.

Bij het ontstaan van het Alkmaarse brede schoolbeleid bestonden bovengenoemde kaders nog niet. Door de loop der jaren heeft de brede school op een soepele, bijna vanzelfsprekende manier een plek verworven binnen deze kaders omdat op veel meer terreinen inmiddels uitgegaan wordt van een integrale benadering. Landelijk is nooit een specifiek brede school beleid geformuleerd, maar wordt de brede Kinderen in gesprek met de wijkbeheerder school steeds als instrument genoemd binnen andere beleidskaders, waaronder het onderwijsachterstandenbeleid, cultuureducatie, kinderopvang op school en het sportbeleid. De lokale invulling van het brede school model wordt aan de gemeentes overgelaten. Ook in de al eerder genoemde Operatie Jong wordt de brede school aangehaald als het samenwerkingsconcept waarlangs meerdere domeinen die zich richten op de jeugd, vormgegeven zouden moeten worden. De manier van beleid maken en uitvoeren binnen de brede school is in Alkmaar dan ook mede de aanjager geweest van het integraal werken binnen het domein jeugd. Deze integrale manier van werken wordt gekenmerkt door:

• Maatwerk • Buurtgericht • Kind/jeugd centraal • Krachten bundelen, budgetten bundelen • Doorlopende (leer)lijnen • Over regels en schotten heenkijken • Ouders en voorzieningen trekken samen op Gezien het inmiddels hoge aantal jaarlijkse brede school aanvragen vindt deze wijze van werken weerklank in het onderwijs en in de wijken. Men geeft aan dat de manier waarop de brede school tot stand komt enthousiasmeert door de praktische insteek en het met z'n allen werken aan één doel. Een positief neveneffect is dat scholen niet alleen samenwerkingsverbanden met allerlei instellingen zijn aangegaan, maar ook met de andere scholen in de wijk. Met name op het thema leefbaarheid wordt veel samengewerkt.

19

6. De toekomst Primair Onderwijs In de voortgangsvisie daterend uit 2003 werden voor het primair onderwijs De Hoef, Oudorperpolder en de Kooimeer genoemd als uitbreidingsgebieden. Inmiddels zijn in alle drie de gebieden initiatieven gestart. Hiermee is het einde van de uitbreiding in het primair onderwijs in zicht gekomen. In de volgende jaren zal het meer gaan om een verdieping op eerder genoemde aandachtsgebieden en het consolideren van de samenwerkingsrelaties. De integrale manier van werken breidt zich steeds verder uit en begint de brede school te overstijgen naar het brede jeugdbeleid waarbij op andere domeinen de werkwijze wordt voortgezet en vast geknoopt aan de brede school. Al eerder is hierbij bijvoorbeeld de ontwikkeling van de OKC genoemd. Het leggen en onderhouden van deze verbindingen blijft de komende jaren aandacht vragen. Wel is het laatste jaar een verschuiving in de rol van de brede schoolcoördinator zichtbaar geworden waarbij sprake is van een grotere afstand tot de scholen en partners. Dit is noodzakelijk gezien het grote aantal scholen, maar is ook ingegeven door het feit dat de brede scholen die al enige jaren bezig zijn, steeds zelfstandiger gaan draaien en hun eigen koers weten uit te zetten. Toch blijkt in de praktijk de regierol van de gemeente noodzakelijk. Organisaties zijn van nature geneigd in zichzelf te keren en hun eigen werkwijze te ontwikkelen. Scholen en instellingen waarderen de regierol van de gemeente in de brede school ontwikkeling en verzoeken deze te continueren. Inmiddels is een inzichtelijke jaarlijkse subsidiecyclus opgebouwd met de scholen. Dit heeft geresulteerd in goed onderbouwde brede schoolplannen, waarbij het overigens om relatief lage subsidieaanvragen gaat. Veel van het grote aantal activiteiten wordt uit bestaande budgetten gefinancierd. In de brede schoolplannen geven de scholen de samenhang aan tussen deze verschillende activiteiten. Deze systematiek zal de komende jaren gehandhaafd blijven. In de komende jaren zal het brede schoolbeleid binnen het PO minder op uitbreiding gericht zijn, maar meer op specifieke aandachtsgebieden: • Naar aanleiding van de motie van Aartsen/Bos staat de koppeling onderwijs en kinderopvang in de belangstelling. In Alkmaar zijn al een paar goede voorbeelden op dit terrein ontwikkeld (o.a Vroonermeer, Daalmeer) die wellicht navolging op andere plekken zullen krijgen. • Uitbreiding van de VVE van vier projecten naar ongeveer acht met een doelgroepbereik van 70%, zoals vastgelegd in het GSB-convenant.

Blik op de toekomst

• Herijking van het peuterspeelzaalwerk, gericht op meer inhoudelijke samenwerking met de basisscholen in het kader van de doorlopende leerlijn.

• Bovengenoemde aandachtspunten zullen meegenomen worden in het Integraal

•

Huisvestingplan PO dat de komende tijd samen met de schoolbesturen opgesteld gaat worden. Het thema leefbaarheid blijft ook de komende jaren actueel in met name de wijken De Hoef, Oud- en Nieuw Overdie en op het Schermereiland.

Voortgezet Onderwijs Ook binnen het VO is een beweging op gang gekomen dat het onderwijs steeds meer aansluiting zoekt bij allerlei instellingen. De thema's zijn anders dan in het basisonderwijs. Veiligheid, de verbinding van het binnenschools leren met activiteiten in de vrije tijd, maatschappelijke stages en politieke participatie zijn onderwerpen waar de scholen actief op zijn geworden. Net als in het basisonderwijs speelt de gemeente een rol in het tot stand brengen van het netwerk. Verder loopt het VO in dezelfde subsidiesystematiek mee als het PO. Twee van de vier VMBO scholen bieden inmiddels een breed pakket, de anderen zijn op onderdelen actief. In de komende jaren zal de verbinding tussen het onderwijs en het tiener- en jongerenwerk verder uitgewerkt worden. Tot nog toe blijken de scholen hier vrij terughoudend in. Wellicht heeft dit iets te maken met het imago van de huiskamers en tienercentra. Meer samenwerking kan dit imago wellicht doorbreken evenals de homogeniteit van de groepen die huiskamers en tienercentra bezoeken. 21

BIJLAGE 1

DE BREDE SCHOOL IN CIJFERS Naam school Huiswaard Jules Verne, Drechterwaard De Regenboog De Prinsenhof

Naam activiteit Naschoolse activiteiten

Aantal bijeenkomsten

Aantal deelnemers 3)

Naam school

9 cursussen per school 8 kinderen per cursus + 3 cursussen bovenschools St. Matthias

Overdie/Kooimeer De Wegwijzer

Huiswerkbegeleiding Naschoolse activiteiten Sportinstuif Schoolmaatschappelijk werk Kinderpersbureau

Ouderkamer

Fontein

Themaochtenden Opvoeden zó Uw kind in het vo De band met uw kind Deskundigheidsbevordering gastvrouwen ouderkamer Cursus Taal en ouderbetrokkenheid Kennismaken met naschoolse activiteiten Naschoolse activiteiten Sportinstuif

wekelijks 6 cursussen

2 x 15 kinderen per middag 51 kinderen

wekelijks 2 uur 64 consultaties

9 kinderen per keer 30 aangemelde leerlingen

redactieleden wekelijks na schooltijd

12 redactieleden; andere kinderen uit groep 7 incidenteel 8 ouders per dag ('05/'06)

dagelijks tot 8.30; donderdag- en vrijdagochtend 9 per jaar 1 cursus per jaar 1 cursus per jaar 1 cursus 6 ochtenden

15 tot 19 ouders per keer 8 ouders ('05/'06) 8 ouders ('05/'06) 10 vaders

Schermereiland Jules Verne, Oudorperdijkje Jules Verne, Oudorperdijkje Spoorbuurt Bello De Mare 't Baeken

8 gastvrouwen ('05/'06) De Vlieger

8 bijeenkomsten

15 ouders ('05/'06)

4 workshops per jaar

8 ouders ('05/'06) Oranjehof Kofschipstraat

---------

35 kinderen

Wekelijks 2 uur

2 x 10 kinderen

Oranjehof Elgerweg

Naam activiteit Schoolmaatschappelijk werk Themaochtenden Opvoeden zo Naschoolse activiteiten en Sportinstuif Schoolmaatschappelijk werk Themaochtenden Alfabetisering Naschoolse activiteiten Schoolmaatschappelijk werk

Aantal bijeenkomsten

Aantal deelnemers

44 consultaties

20 aangemelde leerlingen

4 in 2004/2005 6 bijeenkomsten 9 cursussen Wekelijks 43 consultaties

--------8 ouders per keer 60 kinderen

6 per jaar Wekelijks

23 ouders 8 ouders

9 cursussen

54 kinderen

28 consultaties

20 aangemelde leerlingen

Naschoolse 7 cursussen activiteiten De Mare Taalondersteuning Op thema samen met KDV Rollebol Ouderbijeenkomst 1 x per jaar Sportinstuif 1 cursus Knutselen 1 cursus Kinderredactie Wekelijks + incidenteel Peuterspeelzaal Bambi Sportactiviteiten 12 bijeenkomsten Naschoolse Wekelijks 3 doorlopende activiteiten activiteiten Kinderredactie 1 x per 2 weken Naschoolse 9 cursussen activiteiten Kinderredactie Wekelijks Incidenteel Naschoolse 7 cursussen van 6 lessen Workshop (1 x) activiteiten Wekelijks Kinderredactie Incidenteel

22 aangemelde leerlingen

77 kinderen

80 kinderen 40 ouders 25 kinderen 10 kinderen ('05/'06) 5 kinderen ('05/'06) + groep 7/8 50 kinderen 15 kinderen ('05/'06) 30 kinderen 5 kinderen ('05/'06) 96 kinderen 5 kinderen Groep 7/8 99 kinderen 33 kinderen 5 kinderen ('05/'06) Groep 7/8

23

Naam school Daalmeer Liereland / Cilinder

Vroonermeer Lispeltuut De Hoef Driemaster

Naam activiteit Peuteropvang de Tierelier Peuteropvang de kleine Cilinder Voor- en naschoolse opvang Naschoolse activiteiten Schaken EHBO voor jonge kinderen Seniorengymnastiek

Aantal deelnemers

Dagelijks

40 kinderen

Dagelijks

30 kinderen

Dagelijks

12 kinderen

12 cursussen

15 kinderen per cursus

----1 cursus

40 kinderen 15 ouders

1 cursus

15 deelnemers

Naschoolse activiteiten

13 cursussen

162 kinderen

Huiswerkbegeleiding Sportinstuif Speurneuzen in de natuur Muziek Opvoeden zó Beter omgaan met pubers Naschoolse activiteiten

25 bijeenkomsten

10 kinderen

20 bijeenkomsten 10 bijeenkomsten

8 kinderen ('05/'06) 8 kinderen ('05/'06)

20 bijeenkomsten 1 cursus per jaar 1 cursus per jaar

10 kinderen ('05/'06) 8 ouders per keer ('05/'06) 8 ouders per keer ('05/'06)

3 x 4 cursussen

112 kinderen

10 bijeenkomsten per groep 4 dagdelen cursus 6 lessen 6 dagdelen 3 x 10 bijeenkomsten 10 x 2,5 uur 6 x dagdeel

160 deelnemers

Bosboom Toussaint Voortgezet Onderwijs 4) PCC, locatie Drama Vondelstraat Mediation door leerlingen

Videoredactie Kennismaken met sport

24

Aantal bijeenkomsten

32 medewerkers 400 leerlingen 17 leerlingen 10 deelnemers 20 deelnemers

Naam school PCC, locatie Vondelstraat Jan Arentsz, locatie Havingastraat

Naam activiteit Aantal bijeenkomsten Verrijkings activi- 8 cursussen teiten onder en na 9 voorlichtingsschooltijd bijeenkomsten Make a difference 1 dag day Werkstuk maken / Wekelijks ICT november - maart Voorlichting 3 x 1 bijeenkomst thema’s veiligheid, leefbaarheid, natuur Naschoolse 3 cursussen activiteiten

Aantal deelnemers 400 leerlingen

Alle leerlingen vmbo 2 Vmbo 1 Klassen vmbo 2

Vmbo 1 en 2

3) Ter indicatie aantallen over schooljaar 2004-2005, tenzij anders vermeldt; cijfers zijn gemiddelden. 4) Het voortgezet onderwijs is gestart met brede school activiteiten in 2005/2006. Aantallen zijn daarom nog niet bekend.

BIJLAGE 2

AANBOD INSTELLINGEN AAN BREDE SCHOLEN Cursusbureau Kern8 Dans Aerobics Afrikaans dans Breakdance Flamengodans Freestyle en showdance Jam dans Jazz dans Kinderdans Kleuterdans Klassiek dans Meditatie / Buikdans Modern dans Salsa Street dance / city jam Stijldansen Pilates Natuur Speurneuzen Weer en sterrenkunde Scouting Pionieren Muziek Herrieschop orkest Panfluit Percussie Didgeridoo Trommelen Zanglessen Techniek Lego Knexx Handvaardigheid Oosterse kunst Wu shu Yoga

Sportbureau Creatief Stof bewerken strijken Sieraden Beeldhouwen Bijenwas en honing Bloemschikken Creatief met papier Creatief met pretex Goochelen Graffiti Knopen Kalligraferen Knipkunst Keramiek Mozaïeken Tekenen Schminken Schilderen Wasstrijken Porseleinen schilderen Pottenbakken Toneel Drama, thema heksen Drama Straattheater Overig Speurneuzen Weer en sterrenkunde Scouting Pionieren Speurneuzen Weer en sterrenkunde Scouting Pionieren

Sportinstuif, gehele schooljaar Sport specifiek blok (bv judo) Artiance (voornamelijk de Mare)

Sportinstuif, blok van 8 keer Ki-ai! (De Hoef / Oudorperpolder)

Musical Gitaarproject Muziekoriëntatie Steunpunt Opvoeding (voornamelijk Overdie/Kooimeer/de Hoef Themabijeenkomsten Opvoeden zó Horizoncollege

Beter omgaan met pubers De band met uw kind

Deskundigheidsbevordering vrijwilligers Cursus taal en ouderbetrokkenheid

Coaching lesgevers alfabetisering

25