Vernieuwingen in het sociaal domein Rapportage ActiZ
29 april 2015 drs. S. van Klaveren K.J. van de Werfhorst MSc Projectnummer: 419104 Correspondentienummer: DH-2804-4329
Inhoud SAMENVATTING
1
HOOFDSTUK 1 INLEIDING
3
HOOFDSTUK 2 POSITIE IN DE WMO
4
HOOFDSTUK 3 VOORWAARDEN VOOR VERNIEUWING
7
HOOFDSTUK 4 INDIVIDUELE BEGELEIDING
10
HOOFDSTUK 5 DAGBESTEDING
13
HOOFDSTUK 6 HULP BIJ HET HUISHOUDEN
16
HOOFDSTUK 7 MANTELZORGONDERSTEUNING
20
HOOFDSTUK 8 BESCHERMD WONEN
22
Samenvatting In de maanden maart en april van 2015 heeft ActiZ een onderzoek uitgevoerd onder haar leden, naar vernieuwing in het sociaal domein. Voor dit onderzoek zijn alle 400 VVT-leden van ActiZ aangeschreven, 168 van hen hebben de vragenlijst ingevuld. De respons van het onderzoek is daarmee 35%. In deze samenvatting vindt u de belangrijkste bevindingen uit het onderzoek. ActiZ-leden in het sociaal domein • ActiZ-leden bieden verschillende vormen van maatschappelijke ondersteuning. Dit onderzoek gaat met name over hulp bij het huishouden, dagbesteding, individuele begeleiding, ondersteuning van mantelzorgers en beschermd wonen. Daarnaast bieden veel ActiZ-leden ook andere vormen van ondersteuning, zoals maaltijdvoorziening, gemaksdiensten en deelname aan sociale wijkteams. • 44% van de aanbieders verwacht dat de jaaromzet in het sociaal domein de komende jaren enigszins zal krimpen, 15% verwacht een sterke krimp of zelfs het beëindigen van de werkzaamheden in het sociaal domein. Dit geldt vooral voor organisaties met een omzet van meer dan € 40 miljoen. Kleinere organisaties verwachten vaker dan grote organisaties dat de omzet in het sociaal domein kan groeien. Voorwaarden voor vernieuwing • Voor de organisaties zijn vooral het versterken van de eigen regie van cliënten en het betrekken van vrijwilligers en mantelzorgers belangrijke vormen van vernieuwingen. Daarnaast noemen aanbieders het wijkgericht werken en integrale arrangementen als belangrijke vormen van vernieuwing. • Als belangrijkste voorwaarden voor vernieuwing noemen aanbieders het verminderen van administratieve lasten en reële tarieven, op de voet gevolgd door meerjarencontracten, experimenteerruimte en innovatiebudget. • De meeste aanbieders hebben met gemeenten echter geen afspraken kunnen maken over deze voorwaarden die vernieuwing faciliteren. Individuele begeleiding • Een meerderheid van 66% van de organisaties die individuele begeleiding biedt, verwacht dat de omzet van individuele begeleiding zal krimpen. Dit geldt meer voor de grote organisaties dan voor de kleinere. Ruim een derde van de kleine organisaties verwacht namelijk dat de omzet op individuele begeleiding enigszins zal stijgen. • Veel aanbieders geven aan dat de tarieven voor individuele begeleiding niet kostendekkend zijn. Een derde geeft aan dat de tarieven bij geen enkele gemeente waarmee zij te maken hebben kostendekkend zijn. • Meer dan de helft van de organisaties (55%) heeft nieuwe arrangementen ontwikkeld voor individuele begeleiding. Nieuwe arrangementen hebben vooral betrekking op de combinatie van begeleiding met wijkverpleging of met hulp bij het huishouden.
1/34
Dagbesteding • Bijna twee derde van de organisaties verwacht dat de omzet voor dagbesteding enigszins zal krimpen, een beperkt deel verwacht zelfs dat het sterk zal krimpen of verdwijnen. Een deel van de kleinere organisaties, met een omzet van € 40 miljoen of minder, verwacht enige groei van de omzet op dagbesteding. • Twee op de vijf organisaties hebben de ervaring dat de tarieven die zijn afgesproken voor dagbesteding bij geen enkele gemeente kostendekkend zijn. Grotere organisaties hebben vaker dan kleinere organisaties de ervaring dat de tarieven wel kostendekkend zijn. • 65% heeft het aanbod van dagbesteding aangepast door de inzet van vrijwilligers en mantelzorgers. Daarbij heeft 31% deze aanpassing gepland voor de toekomst. Hulp bij het huishouden • Bijna de helft van de organisaties verwacht dat omzet van hulp bij het huishouden sterk zal krimpen. • 60% van de aanbieders gaat er voor de toekomst van uit dat de hulp bij het huishouden zowel publiek als privaat wordt bekostigd. Een vergelijkbaar percentage richt zich op verbreding van de hulp bij het huishouden met andere (gemaks)diensten. • Om in de toekomst hulp bij het huishouden te kunnen blijven aanbieden, zijn de volgende randvoorwaarden belangrijk voor zorgaanbieders: reële tarieven, vereenvoudiging van het administratieve proces, btw-vrijstelling voor particuliere diensten, invoering van de huishoudelijke hulp toelage en resultaatbekostiging. Ondersteuning van mantelzorgers • Driekwart van de aanbieders biedt dagopvang en logeeropvang aan. Daarnaast organiseert de helft van de aanbieders een Alzheimercafé en/of een vrijwilligersnetwerk. • Aanbieders hebben vaker afspraken met gemeenten over de financiering van de logeeropvang en de dagopvang dan andere vormen van ondersteuning van mantelzorgers. • De meeste organisaties hebben contactpersonen aangewezen voor mantelzorgers en organiseren bijeenkomsten voor hen. Meer dan de helft van de organisaties betrekt mantelzorgers bij het primaire zorgproces en nog eens twee op de vijf aanbieders zijn voornemens dat te gaan doen. Beschermd Wonen • Meer dan de helft van de aanbieders verwacht dat de omzet van beschermd wonen enigszins tot sterk zal krimpen (52%). • Ongeveer een derde van de aanbieders geeft aan dat de tarieven bij alle of de meeste gemeenten waarmee zij te maken hebben niet kostendekkend zijn. Dit is des te opvallender omdat het de bedoeling was dat de decentralisatie van beschermd wonen zonder korting zou plaatsvinden. • Vernieuwingen bestaan vooral uit het leveren van meer maatwerk en eigen regie voor cliënten en daarnaast zien we ook hier een verdere inzet van mantelzorgers en vrijwilligers.
2/34
Hoofdstuk 1 Inleiding In de periode maart-april 2015 heeft ActiZ een onderzoek onder haar VVT-leden laten uitvoeren naar vernieuwingen in het sociaal domein. ActiZ heeft 400 VVTleden in haar ledenbestand. Deze organisaties zijn met een e-mail aangeschreven, met een uitnodiging naar een online vragenlijst. Daarnaast is tweemaal een rappel verstuurd aan de leden die de vragenlijst niet of deels hebben ingevuld. Gedurende de maanden maart en april heeft 35% van de aangeschreven organisaties de vragenlijst ingevuld. In onderstaande tabel zijn de organisaties verdeeld naar omzetcategorieën. Onder de respondenten zijn de kleine organisaties ondervertegenwoordigd. Dit is gebruikelijk omdat deze organisaties minder makkelijk capaciteit vrij kunnen maken voor deelname aan onderzoek dan organisaties die een omvangrijkere staf hebben. Tabel 1
Jaarlijkse omzet in miljoen euro’s
Omzetcategorie
Aantal
Percentage respons
Percentage bekend
Percentage leden ActiZ
<10 mln.
33
20%
25%
45%
10 – 40 mln.
24% 19%
31% 25%
27%
40 – 100 mln.
40 32
>100 mln.
25
15%
19%
10%
Onbekend
38
23%
Totaal
168
100%
100%
100%
19%
Leeswijzer Het rapport begint met een hoofdstuk over de huidige en verwachte positie van ActiZ-leden in de Wmo. Daarna wordt er aandacht besteed aan voorwaarden voor vernieuwingen in het sociaal domein. Tenslotte worden achtereenvolgens de ontwikkelingen geschetst op het gebied van individuele begeleiding, dagbesteding, hulp bij het huishouden, ondersteuning van mantelzorgers en tenslotte beschermd wonen.
3/34
Hoofdstuk 2 Positie in de Wmo Aan de respondenten is gevraagd naar het aandeel Wmo (inclusief thuisbegeleiding bekostigd uit de Jeugdwet) binnen de jaaromzet van de organisatie. Negen organisaties geven aan dat de Wmo of de Jeugdwet geen onderdeel uitmaakt van hun omzet en deze organisaties hebben de vragenlijst niet verder ingevuld. Tabel 2
Aandeel Wmo in de jaaromzet (inclusief thuisbegeleiding bekostigd uit de Jeugdwet) (n=122)
Aantal
%
94 9 19 122
77% 7% 16% 100%
Aandeel in Wmo Aandeel 0 in Wmo Aandeel onbekend in Wmo Totaal
Driekwart van de organisaties geeft aan dat een deel van hun omzet afkomstig is uit de Wmo. Het gemiddelde aandeel Wmo van de jaaromzet is in onderstaande tabel per omzetcategorie weergegeven.
Tabel 3
Wat is het aandeel Wmo (inclusief thuisbegeleiding bekostigd uit de Jeugdwet) in de jaaromzet 2015 van uw organisatie? (n=88)
Gemiddeld bedrag Wmo in jaaromzet
<10 mln. € 464.258
10 - 40 mln. € 1.414.608
40 - 100 mln. € 4.268.500
>100 mln. € 9.515.789
Gemiddeld € 3.734.433
Een beperkt aantal aanbieders is sinds begin 2015 gestopt met het aanbieden van bepaalde vormen van ondersteuning in de Wmo. Dit geldt vooral voor hulp bij het huishouden (8%). Tabel 4
Bent u per 2015 gestopt met onderstaande vormen van ondersteuning in de Wmo? (n=94) % Ja
Individuele begeleiding (inclusief thuisbegeleiding bekostigd uit de Jeugdwet)
2%
Dagbesteding Ondersteuning van mantelzorgers (inclusief logeeropvang) Hulp bij het huishouden Beschermd wonen (voorheen GGZ-C)
2% 2% 8% 3%
Voor het niet langer aanbieden van de diensten noemen de organisaties vooral economische redenen, zoals in toenemende mate verliesgevend onderdeel van de instelling, te weinig omzet en de dalende tarieven van gemeenten. Ook noemen organisaties dat een dienst ‘niet een kernactiviteit’ of ‘niet onze corebusiness’ is.
4/34
De volgende tabel toont dat de meeste aanbieders naast de eerder genoemde producten ook nog andere vormen van ondersteuning bieden. Hierbij gaat het met name om maaltijdvoorzieningen, vervoersoplossingen en welzijnsactiviteiten1. Opvallend is dat bijna 40% van organisaties activerings- en re-integratiediensten levert en dat 20% van de organisaties schuldhulpverlening aanbiedt. Andere vormen die de organisaties aanbieden, zijn: (persoons)alarmering, valpreventie, seniorengym, zorgmaatjes en buddy’s. Tabel 5
Levering verschillende vormen van ondersteuning in 2015 (n=91) Ja
Maaltijdvoorziening
91%
Welzijnsactiviteiten
88%
Vervoersoplossingen
81% 74%
Deelname aan het sociale (wijk)team Gemaksdiensten
74% 45% 39% 20% 10%
Hulp bij administratie Activering en re-integratie Schuldhulpverlening Anders
De deelnemende organisaties is gevraagd naar de wijze waarop de verschillende vormen van ondersteuning in 2015 worden bekostigd. De volgende zaken vallen op: • Deelname aan het sociale (wijk)team en schuldhulpverlening worden vaak publiek bekostigd. • Gemaksdiensten, maaltijdvoorzieningen en hulp bij de administratie worden relatief vaak privaat of zowel publiek als privaat bekostigd. • Deelname aan het sociale (wijk)team en welzijnsactiviteiten worden deels onbetaald geleverd. Tabel 6
Bekostiging van verschillende vormen van ondersteuning in 2015 (n=91) Publiek bekostigd
Privaat bekostigd
Publiek en privaat bekostigd
Onbetaald
Aantal n.v.t.
Deelname aan het sociale (wijk)team Welzijnsactiviteiten
76%
-
6%
24%
24
15%
17%
62%
23%
11
Vervoersoplossingen
34%
7%
56%
10%
17
Maaltijdvoorziening
9%
52%
41%
4%
8
Gemaksdiensten
2%
69%
29%
5%
23
Hulp bij administratie
22% 63%
46% 6%
27% 31%
22% 25%
46 63
43%
3%
43%
17%
47
Schuldhulpverlening Activering en reintegratie
1
Welzijnsactiviteiten zijn gericht op de doelgroep kwetsbare, zorgbehoevende ouderen en bestaan uit activiteiten
die in het verlengde van die doelgroep liggen rond service, gezondheid, bewegen, ontmoeting en ondersteuning bij praktische zaken.
5/34
De volgende tabel toont dat 44% van de organisaties verwacht dat hun totale omzet in het sociaal domein de komende jaren enigszins zal krimpen, 15% verwacht een sterke krimp of zelfs het beëindigen van de werkzaamheden in het sociaal domein. Dit geldt vooral voor organisaties met een omzet van meer dan € 40 miljoen. Kleinere organisaties verwachten vaker dan grote organisaties dat de omzet in het sociaal domein kan groeien. Overigens kan een op de tien organisaties geen uitspraken doen over de toekomstige ontwikkelingen in de omzet binnen het sociaal domein. Tabel 7
Hoe verwacht u dat de totale omzet van uw organisatie zich in het sociaal domein de komende jaren zal ontwikkelen? (n=98)
Sterk krimpen tot verdwijnen Enigszins krimpen Zal gelijk blijven Enigszins stijgen Sterk stijgen Nog niet bekend/weet niet Totaal
6/34
<10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
9%
14%
17%
24%
15%
39% 17% 22% -
29% 11% 36% 4%
61% 4% 13% -
52% 10% -
44% 10% 20% 1%
13%
7%
4%
14%
9%
100%
100%
100%
100%
100%
Hoofdstuk 3 Voorwaarden voor vernieuwing Vernieuwing in het sociaal domein kan op tal van manieren plaatsvinden. De deelnemende organisaties is gevraagd hoe belangrijk een aantal vormen van vernieuwing in het sociaal domein zijn voor de eigen organisatie. Voor de organisaties zijn vooral het versterken van eigen regie, het betrekken van vrijwilligers en mantelzorgers, het wijkgericht werken en integrale arrangementen belangrijke vormen van vernieuwing. Tabel 8
Hoe belangrijk zijn de volgende vormen van vernieuwing in het sociaal domein voor uw organisatie? (n=93) Belangrijk
Neutraal
Onbelangrijk
Totaal
Versterken eigen regie cliënten
96%
4%
0%
100%
Betrekken vrijwilligers en mantelzorgers
95%
5%
0%
100%
Wijkgericht werken
86%
9%
5%
100%
79%
14%
7%
100%
73% 73%
19% 21%
8% 7%
100% 100%
73% 72%
20% 18%
7% 10%
100% 100%
72%
21%
8%
100%
67%
19%
14%
100%
58% 57% 45% 27%
27% 27% 25% 30%
14% 16% 30% 43%
100% 100% 100% 100%
Ontwikkelen integrale arrangementen over stelsels heen (Wmo/Zvw/Wlz) Nieuwe vormen van ondersteuning/nieuwe diensten Samenwerking met nieuwe partners Andere samenwerkingsvormen met bestaande partners Bestaande producten doelmatiger aanbieden Toepassing nieuwe technieken (domotica, e-health, et cetera) Ontwikkelen integrale arrangementen binnen sociaal domein Samenwerking met burgers bijvoorbeeld in een zorgcoöperatie Uitbreiden naar particuliere markt Verbreding doelgroepen Anders
Andere vormen van vernieuwing die de organisaties hebben genoemd, zijn onder meer: • Opzetten van een ledenserviceprogramma • Uitbreiden doelgroepen corporatie • Samenwerking met MVO-organisaties • Wijk leerteams • Samenwerken zorgorganisaties in een • Inrichten buurtloket coöperatie • Social return • Vermaatschappelijken zorgorganisaties
7/34
Tabel 9 toont hoe belangrijk bepaalde voorwaarden zijn om vernieuwing tot stand te (kunnen) brengen. Naast het verminderen van administratieve lasten en reële tarieven zijn vooral meerjarencontracten, experimenteerruimte en innovatiebudgetten van belang. Tabel 9
Hoe belangrijk zijn voor u de volgende randvoorwaarden voor vernieuwing? (n=93) Belangrijk
Neutraal
Onbelangrijk
Totaal
Verminderen administratieve lasten
98%
2%
0%
100%
Reële tarieven
97%
3%
0%
100%
Meerjarencontracten
89% 88% 79% 77%
9% 9% 13% 21%
2% 3% 8% 2%
100% 100% 100% 100%
72% 67%
25% 24%
3% 9%
100% 100%
67%
27%
7%
100%
60%
31%
9%
100%
54% 18%
35% 39%
11% 43%
100% 100%
Experimenteerruimte Innovatiebudget Sturing en bekostiging op resultaat Inkoop van integrale arrangementen met verzekeraars of zorgkantoren Persoonsvolgende financiering Inkoop van integrale arrangementen binnen sociaal domein Beperken marktwerking/mededinging (bijvoorbeeld via Diensten van Algemeen Economisch Belang) Sturing en bekostiging op populatie/wijkniveau Anders
Enkele aanbieders hebben andere randvoorwaarden genoemd, namelijk: • Basisvoorzieningen in de wijk versterken. • Inperken macht van grote organisaties. • Eenduidige communicatie naar doelgroepen en stakeholders. • Niet aanbesteden maar cliënten laten kiezen. • Versnippering tegengaan. • Volumeafspraken. • Innovatiebudget voor integrale benadering en ketenafspraken. Tabel 10 laat zien of organisaties afspraken hebben gemaakt met gemeenten over voorwaarden voor vernieuwing. De voorwaarden zijn in volgorde van belangrijkheid gezet (zie tabel 9). Het blijkt dat dergelijke afspraken over het algemeen tot nu toe niet gemaakt zijn, ook niet over voorwaarden die de organisaties als belangrijk beoordelen.
8/34
Ja, bij de meeste gemeenten waar wij actief zijn
Slechts bij een enkele gemeente waar wij actief zijn
Ja, bij de ene gemeente waar wij actief zijn
Nee
Weet niet/geen mening
Heeft uw organisatie afspraken gemaakt met gemeenten over de volgende randvoorwaarden voor vernieuwing? (n=93) Ja, bij alle gemeenten waar wij actief zijn
Tabel 10
Verminderen administratieve lasten
1%
2%
4%
1%
88%
3%
Reële tarieven
12%
19%
11%
13%
43%
2%
Meerjarencontracten
9% 1% 1% 11%
12% 1% 1% 7%
7% 11% 6% 13%
8% 3% 4% 9%
65% 81% 85% 54%
0% 2% 2% 6%
0% 3%
1% 6%
5% 7%
6% 9%
86% 70%
2% 6%
1%
7%
13%
9%
70%
0%
0%
0%
2%
5%
90%
3%
3%
1%
10%
3%
79%
3%
Experimenteerruimte Innovatiebudget Sturing en bekostiging op resultaat Inkoop van integrale arrangementen met verzekeraars of zorgkantoren Persoonsvolgende financiering Inkoop van integrale arrangementen binnen sociaal domein Beperken marktwerking/mededinging (bijvoorbeeld via Diensten van Algemeen Economisch Belang) Sturing en bekostiging op populatie/wijkniveau
9/34
Hoofdstuk 4 Individuele begeleiding Dit hoofdstuk gaat in op de ontwikkeling en vernieuwing van individuele begeleiding. In totaal hebben 90 organisaties de vragen over deze voorziening ingevuld. De volgende tabel toont de omzetverwachting voor de individuele begeleiding. Twee derde van de organisaties (66%) die deze ondersteuning bieden, verwacht dat de omzet van individuele begeleiding zal krimpen. Dit geldt nog sterker voor de grote organisaties dan voor de kleinere. Ruim een derde van de kleine organisaties verwacht dat de omzet van individuele begeleiding enigszins zal stijgen. Tabel 11
Hoe zal uw omzet van de individuele begeleiding zich naar verwachting ontwikkelen? (n=90) <10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
Sterk krimpen tot verdwijnen
16%
38%
23%
33%
28%
Enigszins krimpen
26%
35%
50%
44%
38%
Zal gelijk blijven
-
-
-
11%
3%
Enigszins stijgen
37%
12%
9%
-
14%
-
4%
5%
-
2%
21% 100%
12% 100%
14% 100%
11% 100%
14% 100%
Sterk stijgen Nog niet bekend/weet niet Totaal
Bij een derde van de organisaties zijn de tarieven die zijn afgesproken voor de individuele begeleiding in geen enkele gemeente kostendekkend, bij een kwart is het in de meeste gemeenten wel het geval. Vooral kleinere organisaties kunnen nog niet overzien of de tarieven kostendekkend zijn. Tabel 12
Zijn de tarieven die u met gemeenten hebt afgesproken voor de individuele begeleiding kostendekkend? (n=90)
Ja, bij alle gemeenten waar wij actief zijn Ja, bij de meeste gemeenten waar wij actief zijn Slechts bij een enkele gemeente waar wij actief zijn Ja, bij de ene gemeente waar wij actief zijn Nee Weet niet/geen mening Totaal
10/34
<10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
5%
8%
5%
-
7%
11%
15%
41%
28%
24%
5%
-
14%
11%
7%
26% 32% 21% 100%
15% 35% 27% 100%
5% 23% 14% 100%
6% 50% 6% 100%
12% 32% 18% 100%
Naast niet kostendekkende tarieven ervaren sommige organisaties concurrentie van andere partijen. Naast andere, reeds bestaande aanbieders ervaren de leden van ActiZ vooral concurrentie van de welzijns- en gemeentelijke organisatie en nieuwe toetreders. Tabel 13
In welke mate ervaart uw organisatie concurrentie van de volgende partijen waar het gaat om individuele begeleiding? (n=93) Veel concurrentie
Weinig concurrentie
Totaal
Neutraal
Andere bestaande aanbieders Welzijnsorganisaties
46%
30%
24%
100%
27%
22%
51%
100%
Gemeentelijke organisatie
25%
14%
62%
100%
Nieuwe toetreders
24%
22%
54%
100%
Sociaal wijkteam
18%
24%
58%
100%
Maatschappelijk werk
13%
14%
74%
100%
Jeugdzorgaanbieders
9%
10%
81%
100%
AMK
5%
10%
85%
100%
Anders
8%
15%
77%
100%
Meer dan de helft van de organisaties (55%) heeft nieuwe arrangementen ontwikkeld voor individuele begeleiding. Nieuwe arrangementen hebben vooral betrekking op de combinatie van individuele begeleiding met wijkverpleging of met hulp bij het huishouden. Begeleiding gericht op werk en school wordt maar door een beperkt aantal aanbieders aangeboden. Tabel 14
Heeft uw organisatie nieuwe arrangementen ontwikkeld? Meerdere antwoorden mogelijk (n=87)
Ja, (thuis)begeleiding gericht op werk en scholing Ja, combinatie van (thuis)begeleiding met wijkverpleging Ja, combinatie van (thuis)begeleiding met hulp bij het huishouden Ja, anders Nee
<10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
5%
4%
5%
18%
7%
37%
38%
27%
29%
33%
58%
33%
23%
18%
31%
11% 26%
46%
9% 55%
12% 47%
7% 45%
Enkele aanbieders hebben een andere variant van individuele begeleiding ontwikkeld. De volgende varianten komen voor: • Combinatie wonen, wijkverpleging, begeleiding en HH. • Dagactiviteiten en zorg thuis. • Laagdrempelige opvang met vrijwilligers en inloop. • Vroeg signalering kwetsbare ouderen.
11/34
Vernieuwing kan ook plaatsvinden door met een andere partij te gaan samenwerken: bijna een derde van de organisaties kiest hier in het geval van individuele begeleiding voor2. Als met een nieuwe partner samenwerking wordt aangegaan dan is dit vooral met een welzijnsorganisatie/maatschappelijke werk, een GGZ-/GHZ-aanbieder of een vrijwilligersorganisatie. De enkele organisatie die met een andere dan de genoemde organisaties samenwerkt, heeft zich verbonden met een thuiszorgorganisatie of het sociaal wijkteam. Tabel 15
Biedt uw organisatie individuele begeleiding aan met samenwerkingspartner? Meerdere antwoorden mogelijk (n=86)
een
nieuwe
<10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
Ja, een welzijnsorganisatie/ maatschappelijk werk Ja, een jeugdzorgaanbieder
16%
13%
19%
18%
16%
-
8%
-
-
2%
Ja, een vrijwilligersorganisatie
11%
4%
10%
24%
10%
5%
13%
24%
12%
13%
-
-
10%
6%
3%
79%
83%
57%
59%
71%
Ja, een GGZ- en/of GHZaanbieder Ja, met een ander type organisatie Nee
De volgende tabel laat zien dat organisaties individuele begeleiding op verschillende manieren hebben aangepast of van plan zijn dit te doen. De ontwikkeling van ondersteuning op afstand (via een tablet) is minder genoemd. Tabel 16
Heeft uw organisatie uw aanbod van individuele begeleiding op één of meerdere manieren aangepast of bent u van plan dit te doen? (n=83)
Inzet van vrijwilligers/mantelzorg Combinatie met groepsbegeleiding of welzijnsactiviteiten Inzet andere personeelsmix Ondersteuning op afstand (via de tablet) Anders
Reeds doorgevoerd
Geplande ontwikkeling
Niet van toepassing
Totaal
45%
42%
13%
100%
39%
42%
19%
100%
33%
47%
20%
100%
9%
46%
45%
100%
0%
4%
96%
100%
Andere vormen van doorontwikkeling van individuele begeleiding, zijn: • Arrangementen op maat. • Cliënten elkaar laten helpen. • Combinatie dagopvang en Wmo-opvang. • Combinatie dagopvang en dagbesteding op wijkniveau. 2
Er is gevraagd naar het aanbieden van individuele begeleiding met een nieuwe samenwerkingspartner. In de
praktijk kan dit aantal hoger zijn, omdat aanbieders al langer een dergelijke dienst samen met een partner kunnen aanbieden.
12/34
Hoofdstuk 5 Dagbesteding Dit hoofdstuk gaat in op de (omzet)ontwikkeling en vernieuwing van de dagbesteding. In totaal hebben 84 organisaties de vragen over deze voorziening ingevuld. De volgende tabel toont de omzetverwachting van de dagbesteding. Bijna twee derde van de organisaties verwacht dat deze omzet enigszins zal krimpen, een beperkt deel verwacht zelfs dat het sterk zal krimpen of verdwijnen. Vooral organisaties met een omzet van € 40 miljoen of minder verwachten daarnaast ook enige groei. Tabel 17
Hoe zal uw omzet van de dagbesteding zich naar verwachting ontwikkelen? (n=84)
Sterk krimpen tot verdwijnen
<10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
-
15%
16%
27%
13%
Enigszins krimpen
40%
50%
68%
60%
54%
Zal gelijk blijven
15%
-
-
7%
5%
Enigszins stijgen
25%
27%
11%
-
17%
Sterk stijgen
5%
-
-
-
2%
Nog niet bekend/weet niet
15% 100%
5% 100%
7% 100%
10%
Totaal
8% 100%
100%
Een derde van de organisaties heeft de ervaring dat de tarieven die zijn afgesproken voor dagbesteding bij de meeste of alle gemeenten kostendekkend zijn. Grotere organisaties hebben vaker de ervaring dat de tarieven kostendekkend zijn dan kleinere organisaties. Net als bij individuele begeleiding valt op dat het vooral kleinere organisaties zijn die nog niet kunnen overzien of de tarieven kostendekkend zijn. Tabel 18
Zijn de tarieven die u met gemeenten hebt afgesproken voor de dagbesteding kostendekkend? (n=83)
Ja, bij alle gemeenten waar wij actief zijn Ja, bij de meeste gemeenten waar wij actief zijn Slechts bij een enkele gemeente waar wij actief zijn Ja, bij de ene gemeente waar wij actief zijn Nee Weet niet/geen mening Totaal
13/34
<10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
-
8%
17%
7%
8%
5%
19%
28%
20%
17%
10%
8%
17%
33%
14%
20%
15%
-
-
11%
40%
38%
39%
33%
36%
25% 100%
12% 100%
100%
7% 100%
13% 100%
De volgende tabel toont in welke mate de organisaties concurrentie ervaren van andere partijen waar het gaat om dagbesteding. De meeste concurrentie ervaren zij van de andere bestaande aanbieders van dagbesteding, daarnaast van nieuwe aanbieders en welzijnsorganisaties. Andere concurrenten die zijn genoemd, zijn gemeenten, zorgboerderijen en particuliere initiatieven. Tabel 19
In welke mate ervaart uw organisatie concurrentie van de volgende partijen waar het gaat om dagbesteding? (n=83) Veel concurrentie
Neutraal
Weinig concurrentie
Totaal
36%
26%
38%
100%
21%
17%
62%
100%
24%
20%
56%
100%
Sociale werkvoorziening
4%
8%
88%
100%
Anders
11%
7%
82%
100%
Andere bestaande aanbieders van dagbesteding Nieuwe aanbieders van dagbesteding Welzijnsorganisaties
De volgende tabel gaat over de samenwerking van organisaties bij het bieden van dagbesteding. Het blijkt dat twee op de vijf organisaties met een nieuwe partner zijn gaan samenwerken. Zij werken vooral samen met welzijnsorganisaties maar ook met aanbieders voor zorg aan verstandelijk gehandicapten en zorgboerderijen. Tabel 20
Biedt uw organisatie dagbesteding aan met een nieuwe samenwerkingspartner? Meerdere antwoorden mogelijk (n=86) <10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
Ja, met welzijnsorganisatie
20%
13%
33%
50%
25%
Ja, met vrijwilligersorganisatie Ja, met GGZ- en/of GHZaanbieder
10%
4%
6%
14%
8%
5%
17%
17%
29%
15%
Ja, met ander type organisatie
20%
17%
22%
14%
18%
Nee
70%
67%
44%
43%
59%
14/34
De volgende tabel toont op welke wijzen organisaties het aanbod van dagbesteding hebben aangepast of dit van plan zijn te doen. Tabel 21
Heeft uw organisatie uw aanbod van dagbesteding op één of meerdere manieren aangepast of bent u van plan dit te doen? (n=83)
Inzet vrijwilligers en mantelzorgers Dagbesteding op een externe locatie Dagbesteding (ook) voor mensen zonder indicatie (van de gemeente) Dagbesteding voor een combinatie van doelgroepen Inzet lager opgeleid personeel Dagbesteding voor nieuwe doelgroepen Anders
Reeds doorgevoerd
Geplande ontwikkeling
Niet van toepassing
Totaal
65%
31%
4%
100%
39%
19%
43%
100%
39%
43%
19%
100%
36%
43%
21%
100%
36%
16%
48%
100%
18%
33%
49%
100%
13%
4%
83%
100%
Andere vormen van vernieuwing van dagbesteding die organisaties noemen, zijn: • Collectieve dagbesteding via een subsidie. • Samenvoegen van groepen van verschillende locaties. • ‘Inloop’ op bestaande locatie. • Samenwerking met andere zorgvormen, kerkgenootschappen en/of in een consortium. • Ontmoetingsgroepen voor mensen met lichte dementie of voor jong dementerenden. • Virtueel wijkservicepunt. • Inzet medewerkers als coach van vrijwilligers.
15/34
Hoofdstuk 6 Hulp bij het huishouden Dit hoofdstuk gaat in op de (omzet)ontwikkeling en vernieuwing van de hulp bij het huishouden. In totaal hebben 70 organisaties de vragen over deze voorziening ingevuld. De volgende tabel toont de omzetverwachting van de hulp bij het huishouden. Bijna de helft van de organisaties verwacht dat deze omzet sterk zal krimpen of dat zij stoppen met deze dienstverlening. Vooral organisaties met een omzet van € 40 miljoen of minder verwachten daarnaast ook enige groei. Tabel 22
Hoe zal uw omzet van hulp bij het huishouden zich naar verwachting ontwikkelen? (n=70) <10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
33%
45%
56%
60%
47%
Enigszins krimpen Zal gelijk blijven
33%
27%
19%
20%
24%
11%
-
6%
20%
7%
Enigszins stijgen
11%
5%
-
-
6%
Sterk stijgen
-
-
-
-
Nog niet bekend/weet niet
11%
23%
19%
-
16%
Totaal
100%
100%
100%
100%
100%
Sterk krimpen tot verdwijnen
Hulp bij het huishouden kan op basis van een pgb in de Wmo worden aangeboden via bemiddeling van alfahulpen. De meeste organisaties kiezen niet voor deze constructie. Tabel 23
Biedt uw organisatie hulp bij het huishouden aan via bemiddeling van alfahulpen? Of overweegt u dat te gaan doen? (n=70)
Ja, wij bemiddelen op dit moment alfahulpen Op dit moment niet, maar wij overwegen dit te gaan doen Nee, wij bemiddelen geen alfahulpen en overwegen dat ook niet
<10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
6%
-
27%
27%
12%
6%
-
13%
-
4%
88%
100%
60%
73%
84%
Tabel 24 toont de beoogde bekostigingswijze van de hulp bij het huishouden. Het blijkt dat drie op de vijf organisaties voor de toekomst kiest voor een combinatie van publieke en private financiering.
16/34
Tabel 24
Richt uw organisatie zich voor de toekomst vooral op publiek bekostigde of op privaat bekostigde hulp bij het huishouden? (n=68)
Publiek bekostigd Privaat bekostigd Combinatie van publiek- en privaat bekostigd Nog niet bekend/weet niet
<10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
12%
5%
-
-
4%
6%
14%
13%
10%
10%
71%
55%
47%
70%
59%
12%
27%
40%
20%
26%
Ook is aan de organisaties gevraagd of zij bij de hulp bij het huishouden kiezen voor verbreding naar andere (gemaks)diensten. Meer dan de helft van de organisaties is dit van plan, bij een derde is deze keuze (nog) niet bekend. Tabel 25
Richt uw organisatie zich voor de toekomst enkel op hulp bij het huishouden of kiest u voor verbreding naar andere (gemaks)diensten? (n=68) <10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
Hulp bij het huishouden
17%
14%
7%
-
10%
Verbreding naar andere (gemaks)diensten Nog niet bekend/weet niet
50%
52%
64%
64%
57%
33%
33%
29%
36%
32%
Om werkgelegenheid te behouden, stelt het Rijk aan gemeenten een huishoudelijke hulp toelage (HHT) voor de jaren 2015 en 2016 beschikbaar voor het stimuleren van de vraag naar huishoudelijke hulp. Onderstaande tabel toont dat een groot aantal gemeenten hier gebruik van maakt. Dat gemeenten hiervoor plannen hebben vastgesteld, zegt overigens weinig over het aantal burgers dat op dit moment feitelijk gebruikmaakt van de toelage. Tabel 26
Zetten de gemeenten waarvoor u werkt de Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) in? (n=69)
Ja, alle/de enige gemeente(n) waar wij actief zijn
Ja 36%
Ja, de meeste gemeenten waar wij actief zijn Slecht een enkele gemeente waar wij actief zijn Nee, maar aanvragen zijn nog in voorbereiding Nee, en de aanvragen zijn ook niet in voorbereiding Onbekend/niet van toepassing
13% 10% 6% 6% 29%
17/34
De volgende tabel toont in hoeverre organisaties bepaalde randvoorwaarden belangrijk vinden om hulp bij het huishouden te kunnen blijven aanbieden en vernieuwen. Naast het waarborgen van reële tarieven en het vereenvoudigen van het administratieve proces gaat het vooral om btw-vrijstelling voor particuliere diensten. Tabel 27
In hoeverre zijn de onderstaande randvoorwaarden voor uw organisatie belangrijk om de hulp bij het huishouden te kunnen blijven aanbieden en vernieuwen? (n=69)
Waarborgen reële tarieven Vereenvoudigen administratief proces Btw-vrijstelling voor particuliere diensten Invoering HHT/dienstencheque Sturing en bekostiging op resultaat Populatie- of wijkgebonden bekostiging
Belangrijk
Neutraal
Onbelangrijk
Totaal
86%
3%
11%
100%
77%
8%
15%
100%
71% 62% 57%
13% 15% 26%
16% 23% 16%
100% 100% 100%
36%
30%
34%
100%
De volgende tabel toont in welke mate organisaties concurrentie ervaren van andere partijen waar het gaat om de hulp bij het huishouden. Zij ervaren dit vooral van andere bestaande aanbieders van de hulp bij het huishouden. Tabel 28
In welke mate ervaart uw organisatie concurrentie van de volgende partijen met betrekking tot de hulp bij het huishouden? (n=60)
Bestaande aanbieders hulp bij het huishouden Nieuwe aanbieders hulp bij het huishouden (Samenwerkingsverbanden van) ZZP’ers Sociale werkvoorziening Anders
18/34
Veel concurrentie
Neutraal
Weinig concurrentie
Totaal
35%
15%
50%
100%
24%
17%
59%
100%
7%
11%
82%
100%
4%
11%
86%
100%
12%
18%
71%
100%
De volgende tabel toont of organisaties nieuwe arrangementen voor hulp bij het huishouden hebben ontwikkeld of dit van plan zijn te doen. Vernieuwingen zijn vooral de verbreding naar andere (gemaks)diensten of het combineren van hulp bij het huishouden met (thuis)begeleiding. Tabel 29
Heeft uw organisatie nieuwe arrangementen voor hulp bij het huishouden ontwikkeld of bent u van plan dat te doen? (n=66)
Verbreding naar andere (gemaks)diensten Hulp bij het huishouden gecombineerd met (thuis)begeleiding Inzet vrijwilligers Combinaties met welzijnswerk/maatschappelijke activering Hulp bij het huishouden met inzet van WSW-ers/Wajongers (social return) Ja, anders
Reeds ontwikkeld
Geplande ontwikkeling
Niet van toepassing
Totaal
27%
32%
41%
100%
20%
27%
53%
100%
13%
24%
63%
100%
13%
26%
61%
100%
9%
22%
69%
100%
12%
0%
88%
100%
Andere vormen van vernieuwing die organisaties hebben genoemd, zijn: • Tussenvorm van begeleiding/hulp bij het huishouden. • Signalering en preventie in combinatie met wijkverpleegkundige. • Wijkhulp: combinatie laagcomplexe zorg en hulp bij het huishouden. • Nieuwe inrichting van de organisatie. • Wijkleerbedrijf met stages niveau 2 voor niet geïndiceerde zorg. • Verdergaand aanbod particuliere diensten door samenwerking met andere partijen.
19/34
Hoofdstuk 7 Mantelzorgondersteuning Dit hoofdstuk gaat in op ontwikkelingen rondom de ondersteuning van mantelzorgers. In totaal hebben 82 organisaties de vragen over deze voorziening ingevuld. Onderstaande tabel toont aan welke vormen van mantelzorgondersteuning de organisaties bieden. Dagopvang en logeeropvang worden door minimaal driekwart van de organisaties geboden. Alle organisaties met een jaaromzet groter dan € 100 miljoen bieden deze ondersteuning voor mantelzorgers. Het Alzheimercafé en een vrijwilligersnetwerk wordt door de helft van alle organisaties aangeboden. Tabel 30
Welke vormen van ondersteuning van mantelzorgers biedt u aan? Meerdere antwoorden mogelijk (n=80) <10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
Logeeropvang
74%
74%
80%
100%
81%
Dagopvang
58%
78%
65%
100%
74%
Vrijwilligersnetwerk
42%
52%
50%
57%
51%
Alzheimercafé
21%
48%
60%
79%
49%
Anders
11%
4%
25%
29%
15%
Andere vormen van ondersteuning aan mantelzorgers die de organisaties bieden, zijn: • Cursussen • Respijtzorg • Individuele begeleiding • Taskforce mantelzorg • Luisterend oor • Dagopvang (als respijtzorg) • Werk & wonen ondersteuning • Buurtsuper als • Mantelzorgcafé mantelzorgondersteuning • Mantelzorgspreekuur Tabel 31 toont of de organisaties afspraken hebben gemaakt met gemeenten over de financiering van de mantelzorgondersteuning. Er zijn vooral financiële afspraken gemaakt over de dagopvang en de logeeropvang. Over het Alzheimercafé heeft circa de helft van de aanbieders geen financiële afspraken gemaakt en ruim een derde niet over het geboden vrijwilligersnetwerk.
20/34
Ja, bij de ene gemeente waar wij actief zijn
Nee
17% 18%
9% 10%
21% 5%
14% 49%
0% 3%
25% 29% 0%
17% 2% 0%
17% 10% 14%
14% 10% 14%
26% 39% 43%
2% 10% 29%
Alzheimercafé Logeeropvang Vrijwilligersnetwerk Anders
n
Slechts bij een enkele gemeente waar wij actief zijn
38% 15%
Dagopvang
Onbekend
Ja, bij de meeste gemeenten waar wij actief zijn
Heeft uw organisatie afspraken gemaakt met gemeenten over de financiering van deze vormen van ondersteuning? Ja, bij alle gemeenten waar wij actief zijn
Tabel 31
58 39 65 41 7
De aanbieders zijn gevraagd of zij aanpassingen hebben doorgevoerd in de mantelzorgondersteuning of dit van plan zijn te doen. De meeste organisaties hebben contactpersonen binnen de eigen organisatie aangewezen en organiseren bijeenkomsten voor mantelzorgers of zijn voornemens dat te gaan doen. Ook besteden veel organisaties in training en coaching aandacht aan samenwerking met mantelzorgers. Meer dan de helft van de organisaties betrekt mantelzorgers bij het primaire zorgproces en nog eens ruim een derde is voornemens dat te gaan doen. Tabel 32
Hebt u een of meerdere van de volgende aanpassingen doorgevoerd binnen uw aanbod van mantelzorgondersteuning of bent u van plan dit te doen? (n=78)
Aanwijzen contactpersoon binnen organisatie Bijeenkomsten/ontmoetingen met mantelzorgers Mantelzorgers betrekken bij primaire zorgproces Training en coaching medewerkers op samenwerking met mantelzorger Gebruik van sociale media Gebruikmaken van (online) applicaties Anders
Reeds doorgevoerd
Geplande ontwikkeling
Niet van toepassing
Totaal
63%
27%
10%
100%
60%
33%
6%
100%
53%
39%
8%
100%
39%
52%
9%
100%
22%
39%
39%
100%
18%
38%
43%
100%
4%
0%
96%
100%
Ook op de volgende wijzen hebben of willen de organisaties hun mantelzorgaanbod vernieuwen: • Scholing en informatievoorziening voor mantelzorgers. • Online wegwijzer. • Samenwerking met Invoormantelzorg. • Samenwerking met welzijnsorganisaties. • Gezamenlijk aanbod met ander aanbod voor respijtzorg. • Zorgcafé zorgt voor meerdere doelgroepen. • Workshop over nieuwe rollen voor cliënten, mantelzorgers en professionals.
21/34
Hoofdstuk 8 Beschermd wonen Dit hoofdstuk gaat in op de (omzet)ontwikkeling en vernieuwing van beschermd wonen. In totaal hebben 60 organisaties de vragen over deze voorziening ingevuld. In onderstaande tabel wordt het aantal plaatsen beschermd wonen van deze organisaties weergegeven. Driekwart van de organisaties heeft minder dan 10 plaatsen beschermd wonen. Alle instellingen met een jaaromzet kleiner dan € 10 miljoen hebben minder dan 10 plaatsen beschermd wonen. Geen van de organisaties heeft meer dan 50 plaatsen beschermd wonen. Tabel 33
Hoeveel plaatsen voor beschermd wonen heeft uw organisatie? (n=60) <10 mln.
Minder dan 10
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
100%
85%
42%
57%
73%
10 – 24
-
10%
42%
36%
20%
25 – 50
-
5%
17%
7%
7%
Meer dan 50
-
-
-
-
-
Meerdere organisaties verwachten dat de omzet van het beschermd wonen enigszins tot sterk zal krimpen. Dit geldt meer voor kleine organisaties dan voor grote organisaties. Tabel 34
Hoe zal uw omzet van het beschermd wonen zich naar verwachting ontwikkelen? (n=59) <10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
Sterk krimpen tot verdwijnen Enigszins krimpen
33%
20%
17%
43%
25%
11%
35%
42%
7%
27%
Zal gelijk blijven
22%
-
42%
14%
19%
Enigszins stijgen
11%
20%
-
21%
14%
-
-
-
-
Nog niet bekend/weet niet
22%
Totaal
100%
25% 100%
100%
14% 100%
Sterk stijgen
15% 100%
De organisaties bieden beschermd wonen vooral aan voor ouderen met psychische problematiek. Een op de vijf aanbieders biedt beschermd wonen ook aan voor andere doelgroepen, zoals GGZ-cliënten, Korsakov-cliënten en/of jong dementerenden. Tabel 35
Richt uw organisatie zich alleen op beschermd wonen voor ouderen met psychische problematiek of ook op andere doelgroepen? (n=55) <10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Alleen ouderen
78%
83%
82%
92%
Zowel ouderen als andere doelgroepen, namelijk:
22%
17%
18%
8%
22/34
De volgende tabel toont of de tarieven die met gemeenten zijn afgesproken voor het beschermd wonen kostendekkend zijn. Dit blijkt vooral het geval bij de grotere organisaties. Kleinere organisaties zeggen vaker dat de tarieven niet kostendekkend zijn of weten nog niet of ze kostendekkend zijn. Tabel 36
Zijn de tarieven die u met gemeenten hebt afgesproken voor het beschermd wonen kostendekkend? (n=58)
Ja, bij alle gemeenten waar wij actief zijn Ja, bij de meeste gemeenten waar wij actief zijn Slechts bij een enkele gemeente waar wij actief zijn Ja, bij de ene gemeente waar wij actief zijn Nee Weet niet/geen mening Totaal
<10 mln.
10 - 40 mln.
40 - 100 mln.
>100 mln.
Gemiddeld
-
26%
50%
36%
29%
-
11%
25%
14%
12%
-
11%
-
21%
9%
33% 33% 33% 100%
16% 26% 11% 100%
25% 100%
14% 14% 100%
17% 22% 10% 100%
De volgende tabel toont of organisaties nieuwe arrangementen voor beschermd wonen hebben ontwikkeld of dit van plan zijn te doen. Vernieuwingen zijn vooral het leveren van meer maatwerk en eigen regie voor cliënten en daarnaast de inzet van mantelzorgers en vrijwilligers. Tabel 37
Hebt u een of meerdere van de volgende aanpassingen doorgevoerd binnen uw aanbod van beschermd wonen of bent u van plan dit te doen? (n=57)
Meer maatwerk/eigen regie voor de cliënt Inzet mantelzorgers en vrijwilligers Combineren van doelgroepen Aanpassen personeelsmix
Reeds doorgevoerd
Geplande ontwikkeling
Niet van toepassing
Totaal
39%
26%
35%
100%
32%
23%
45%
100%
25%
21%
55%
100%
25%
20%
55%
100%
De organisaties ervaren de volgende knelpunten rondom beschermd wonen: • Administratieve lastendruk. • Langdurig proces bij inkoop. • Door dubbele grondslag is ZZP vaak meer van toepassing dan GGZ C. • Constructie met centrumgemeenten, zeker wanneer de organisatie geen contract heeft bij deze gemeente.
23/34
Bijlage 1 De vragenlijst: vernieuwing in het sociaal domein Geachte raad van bestuur, geachte directie, Zoals aangekondigd in de directiemail, nodigt BMC Onderzoek u namens ActiZ uit om deel te nemen aan het ledenonderzoek over de vernieuwing in het sociaal domein. Met deze enquête wil ActiZ in beeld krijgen hoe ActiZ-leden zich positioneren in het sociaal domein en hoe zij werken aan vernieuwingen. Naast algemene vragen over uw organisatie en vernieuwing van de ondersteuning (algemene modules) bevat de enquête modules over specifieke diensten in het sociaal domein: individuele begeleiding, dagbesteding, hulp bij het huishouden, beschermd wonen en ondersteuning van mantelzorgers. ActiZ gebruikt de uitkomsten van het onderzoek om vernieuwingen te ondersteunen en in de belangenbehartiging de randvoorwaarden daarvoor te regelen. De algemene modules kunnen het beste worden ingevuld door een bestuurder/directielid. De modules per vorm van dienstverlening kunnen door de verantwoordelijke manager worden beantwoord. De vragenlijst kan door meerdere personen worden ingevuld door de onderstaande link door te sturen naar de verschillende personen. Het is niet mogelijk om tegelijkertijd vragen in te vullen. De antwoorden worden dan niet correct opgeslagen. Wij verzoeken u derhalve om de verschillende personen te vragen de enquête na elkaar in te vullen. Het invullen van de totale vragenlijst zal ongeveer 30 minuten tijd vragen. De antwoorden worden in de rapportage anoniem verwerkt. Wij danken u bij voorbaat hartelijk voor uw medewerking!
Algemeen: Kenmerken organisatie en vervolgonderzoek Om te beginnen willen wij graag wat algemene informatie over uw organisatie ontvangen. Deze gegevens worden anoniem verwerkt. 1. • • • • 2.
24/34
Wat is de totale jaaromzet (som der zorgorganisatie/concern? jaaromzet kleiner dan € 10 miljoen jaaromzet tussen de € 10 en € 40 miljoen jaaromzet tussen de € 40 en € 100 miljoen jaaromzet groter dan € 100 miljoen
bedrijfsopbrengsten)
van
uw
Wat is het aandeel Wmo (inclusief thuisbegeleiding bekostigd uit de Jeugdwet) in de jaaromzet 2015 van uw organisatie? Heeft u met gemeenten geen volumeafspraken gemaakt, dan kunt u de verwachte omzet bij benadering aangeven. • … • aandeel Wmo € 0 (einde vragenlijst) • aandeel Wmo in €is nog niet bekend.
3.
Levert u onderstaande vormen van ondersteuning in de Wmo? Zo ja, welk percentage van de jaaromzet 2015 van uw organisatie is hiermee gemoeid? Wij hanteren hier de oude AWBZ-terminologie; in de Wmo kunnen deze vormen van ondersteuning verschillend worden aangeduid. • Individuele begeleiding (inclusief thuisbegeleiding bekostigd uit de Jeugdwet) …% • Dagbesteding …% • Ondersteuning van mantelzorgers (incl. logeeropvang) …% • Hulp bij het huishouden …% • Beschermd wonen (voorheen GGZ-C) …% • Overige omzet Wmo …%
4.
Bent u per 2015 gestopt met onderstaande vormen van ondersteuning in de Wmo? Zo ja, wat was hiervan de reden? • Individuele begeleiding (inclusief thuisbegeleiding bekostigd uit de Jeugdwet). Reden: ... • Dagbesteding. Reden: ... • Ondersteuning van mantelzorgers (incl. logeeropvang) Reden:… • Hulp bij het huishouden. Reden: ... • Beschermd wonen (voorheen GGZ-C). Reden: ...
5.
Welke andere vormen van ondersteuning levert u in het sociaal domein en hoe worden deze bekostigd? Meerdere antwoorden mogelijk. Antw. Cat: Publiek bekostigd, Privaat bekostigd, Publiek en privaat bekostigd, Onbetaald, N.v.t. Deelname aan het sociale (wijk-)team
• •
Welzijnsactiviteiten
• • • • • • •
Vervoersoplossingen Maaltijdvoorziening Gemaksdiensten (was- en strijkservice, boodschappendienst, klussendienst, etc) Hulp bij administratie Schuldhulpverlening Activering en re-integratie Anders, namelijk…
5b. Biedt u nog andere vormen van ondersteuning? Zo ja, welke en hoe worden deze bekostigd? 6.
Hoe verwacht u dat de totale omzet van uw organisatie zich in het sociaal domein zich • • • • • •
de komende jaren zal ontwikkelen? sterk krimpen tot verdwijnen enigszins krimpen zal gelijk blijven enigszins stijgen sterk stijgen nog niet bekend/weet niet
Vervolg van het onderzoek 7.
Uw gegevens worden geanonimiseerd verwerkt. Naast de vragenlijst interviewen we vertegenwoordigers van deelnemende organisaties om de uitkomsten te duiden en te verdiepen. Bent u eventueel bereid om deel te nemen aan een interview?
25/34
· ja · nee · weet niet 8.
(indien vorige vraag = ja). Wilt u hieronder uw gegevens invullen zodat wij u kunnen benaderen? · Naam · Functie · Telefoon · E-mail
Vernieuwingen 9.
Vernieuwing in het sociaal domein kan op tal van manieren plaatsvinden. Hoe belangrijk zijn de volgende vormen van vernieuwing in het sociaal domein voor uw organisatie op een schaal van 1-5, waarbij 1 staat voor helemaal niet belangrijk en 5 zeer belangrijk? • Nieuwe vormen van ondersteuning/nieuwe diensten • Ontwikkelen integrale arrangementen binnen sociaal domein • Ontwikkelen integrale arrangementen over stelsels heen (Wmo/Zvw/Wlz) • Bestaande producten doelmatiger aanbieden • Toepassing nieuwe technieken (domotica, e-health, etc) • Verbreding doelgroepen • Uitbreiden naar particuliere markt • Wijkgericht werken • Versterken eigen regie cliënten • Betrekken vrijwilligers en mantelzorgers • Samenwerking met nieuwe partners • Andere samenwerkingsvormen met bestaande partners • Samenwerking met burgers bijvoorbeeld in een zorgcoöperatie • Anders, namelijk
9b. Andere vorm van vernieuwing, namelijk….
10. Om vernieuwing van het ondersteuningaanbod mogelijk te maken, kan het nodig zijn dat gemeenten zorgen voor bepaalde randvoorwaarden. Hoe belangrijk zijn voor u de volgende randvoorwaarden op een schaal van 1-5, waarbij 1 staat voor helemaal niet belangrijk en 5 zeer belangrijk? • • • • • • • • • • •
Meerjarencontracten Reële tarieven Inkoop van integrale arrangementen binnen sociaal domein Inkoop van integrale arrangementen met verzekeraars of zorgkantoren Sturing en bekostiging op resultaat Sturing en bekostiging op populatie/wijkniveau Persoonsvolgende financiering Verminderen administratieve lasten Experimenteerruimte Innovatiebudget Beperken marktwerking/mededinging (bijvoorbeeld via Diensten van Algemeen Economisch Belang)
26/34
•
Anders, namelijk
10b. Andere randvoorwaarden, namelijk… 11. Heeft uw organisatie afspraken gemaakt met gemeenten over de volgende randvoorwaarden? • • • • • • • • • • •
Meerjarencontracten Reële tarieven Inkoop van integrale arrangementen binnen sociaal domein Inkoop van integrale arrangementen met verzekeraars of zorgkantoren Sturing en bekostiging op resultaat Sturing en bekostiging op populatie/wijkniveau Persoonsvolgende financiering Verminderen administratieve lasten Experimenteerruimte Innovatiebudget Beperken marktwerking/mededinging (bijvoorbeeld via Diensten van Algemeen Economisch Belang)
•
Anders, namelijk .. Antwoord categorieën: • • • • • •
Ja, bij alle gemeenten waar wij actief zijn Ja, bij de meeste gemeenten waar wij actief zijn Slechts bij een enkele gemeente waar wij actief zijn Ja, bij de ene gemeente waar wij actief zijn Nee Weet niet/geen mening
11b. Andere randvoorwaarden, namelijk… 12. In het vervolg op deze vragenlijst wil ActiZ nader onderzoek doen naar een aantal vernieuwingen binnen het sociaal domein. Kent u voorbeelden van regio’s of gemeenten waarin onderstaande randvoorwaarden goed zijn geregeld en bijdragen aan vernieuwing van het ondersteuningsaanbod? Noteert u dan de naam van de regio/gemeente en een korte omschrijving van de vernieuwing. • • • • • • • • • •
Meerjarencontracten: Goed voorbeeld ….. Reële tarieven: Goed voorbeeld … Inkoop van integrale arrangementen: Goed voorbeeld … Sturing en bekostiging op resultaat: Goed voorbeeld … Sturing en bekostiging op populatie/wijkniveau: Goed voorbeeld … Persoonsvolgende financiering: Goed voorbeeld … Verminderen administratieve lasten: Goed voorbeeld … Experimenteerruimte: Goed voorbeeld … Innovatiebudget: Goed voorbeeld … Anders, namelijk
12b. Andere randvoorwaarden, namelijk…
27/34
13. Mogelijk zijn er in uw organisatie goede voorbeelden van vernieuwing van het ondersteuningaanbod, de werkwijze of de relatie met samenwerkingspartners, waarvan andere organisaties kunnen leren. Omschrijft u deze vernieuwingen dan kort: • Aanbod. Bijvoorbeeld nieuw ondersteuningsaanbod, integrale arrangementen. Goede voorbeelden: • Werkwijze. Bijvoorbeeld versterken eigen regie cliënten, doelmatiger werken, toepassen nieuwe technieken. Goede voorbeelden: • Samenwerking. Bijvoorbeeld: samenwerking met nieuwe partners of met nieuwe samenwerkingsvormen met bestaande partners. Goede voorbeelden:
Individuele begeleiding Deze module gaat over individuele begeleiding (inclusief thuisbegeleiding bekostigd uit de Jeugdwet). Zorgorganisaties gebruiken hiervoor verschillende termen, zoals bijvoorbeeld Thuisbegeleiding. 14. Hoe zal uw omzet van de individuele ontwikkelen? • Sterk krimpen tot verdwijnen • Enigszins krimpen • Gelijk blijven • Enigszins stijgen • Sterk stijgen • Nog niet bekend/weet niet
begeleiding
zich
naar
verwachting
15. Zijn de tarieven die met u gemeenten hebt afgesproken voor de individuele begeleiding kostendekkend? • • • • • •
Ja, bij alle gemeenten waar wij actief zijn Ja, bij de meeste gemeenten waar wij actief zijn Slechts bij een enkele gemeente waar wij actief zijn Ja, bij de ene gemeente waar wij actief zijn Nee Weet niet/geen mening
16. In welke mate ervaart uw organisatie concurrentie van de volgende partijen waar het gaat om individuele begeleiding? Geef een cijfer van 1 tot en met 5 waarbij 1 staat voor zeer weinig concurrentie en 5 voor zeer veel concurrentie. • Maatschappelijk werk • Welzijnsorganisaties • Jeugdzorgaanbieders • Andere bestaande aanbieders • Nieuwe toetreders • Gemeentelijke organisatie • Sociaal wijkteam • AMK • Anders, namelijk… 16b. Andere partijen, namelijk….
28/34
17. Heeft uw organisatie nieuwe arrangementen ontwikkeld? Meerdere antwoorden mogelijk •
Ja, (thuis)begeleiding gericht op werk en scholing
•
Ja, combinatie van (thuis)begeleiding met wijkverpleging
•
Ja, combinatie van (thuis)begeleiding met hulp bij het huishouden
•
Ja, anders, namelijk…
•
Nee
17b. Biedt uw organisatie individuele begeleiding aan met een nieuwe samenwerkingspartner? Meerdere antwoorden mogelijk •
Ja, met een welzijnsorganisatie/aanbieder van maatschappelijk werk
•
Ja, met een jeugdzorgaanbieder
•
Ja, met een vrijwilligersorganisatie
•
Ja, met GGZ- en/of GHZ-aanbieder
•
Ja, met een ander type organisatie, namelijk…
•
Nee
18. Heeft uw organisatie uw aanbod van individuele begeleiding op één of meerdere manieren aangepast of bent u van plan dit te doen? [Antwoordcategorieën: Reeds doorgevoerd, Geplande ontwikkeling, N.v.t.] •
Inzet van vrijwilligers/mantelzorg
•
Inzet andere personeelsmix
•
Ondersteuning op afstand (via de tablet)
•
Combinatie met groepsbegeleiding of welzijnsactiviteiten
•
Anders
18b. Aanbod op andere manieren aangepast, namelijk…. 19. Zijn er nog andere wijzen waarop u het aanbod van individuele begeleiding heeft vernieuwd of wil vernieuwen?
Dagbesteding 20. Hoe • • • • • •
zal uw omzet van de dagbesteding zich naar verwachting ontwikkelen? Sterk krimpen tot verdwijnen Enigszins krimpen Gelijk blijven Enigszins stijgen Sterk stijgen Nog niet bekend/weet niet
21. Zijn de tarieven die u met gemeenten hebt afgesproken voor de dagbesteding kostendekkend? • • • • •
29/34
Ja, bij alle gemeenten waar wij actief zijn Ja, bij de meeste gemeenten waar wij actief zijn Slechts bij een enkele gemeente waar wij actief zijn Ja, bij de ene gemeente waar wij actief zijn Nee
•
Weet niet/geen mening
22. In welke mate ervaart uw organisatie concurrentie van de volgende partijen waar het gaat om dagbesteding? Geef een cijfer van 1 tot en met 5 waarbij 1 staat voor zeer weinig concurrentie en 5 voor zeer veel concurrentie. -‐ Andere bestaande aanbieders van dagbesteding -‐ Nieuwe aanbieders van dagbesteding -‐ Welzijnsorganisaties -‐ Sociale werkvoorziening -‐ Anders 22b. Andere partijen, namelijk…. 23. Heeft uw organisatie één of meer van de volgende vernieuwingen doorgevoerd of bent u van plan dit te gaan doen (op een of meerdere locaties)? [Antwoordcategorieën: Reeds doorgevoerd, Geplande ontwikkeling, N.v.t.] •
Dagbesteding voor nieuwe doelgroepen
•
Dagbesteding voor een combinatie van doelgroepen
•
Dagbesteding op een externe locatie
•
Dagbesteding (ook) voor mensen zonder indicatie (van de gemeente)
•
Inzet vrijwilligers en mantelzorgers
•
Inzet lager opgeleid personeel
•
Anders, namelijk…
23b. Andere vernieuwingen, namelijk… 24. Biedt uw organisatie dagbesteding aan samen met een nieuwe samenwerkingspartner? Meerdere antwoorden mogelijk •
Ja, met welzijnsorganisatie
•
Ja, met vrijwilligersorganisatie
•
Ja, met GGZ- en/of GHZ-aanbieder
•
Ja, met ander type organisatie, namelijk…
•
Nee
25. Zijn er nog andere wijzen waarop u uw aanbod van dagbesteding heeft vernieuwd of wilt vernieuwen? [open vraag]
Ondersteuning mantelzorgers Deze module gaat over ondersteuning van mantelzorgers (inclusief logeeropvang). 26. Welke vormen van ondersteuning van mantelzorgers biedt u aan? Meerdere antwoorden mogelijk
30/34
•
Dagopvang
•
Alzheimercafé
•
Logeeropvang
•
Vrijwilligersnetwerk
•
Anders, namelijk…
27. Heeft uw organisatie met de gemeenten afspraken kunnen maken over de financiering van deze vormen van ondersteuning: [Per vorm de volgende antwoordcategorieën: Ja, bij alle gemeenten waar wij actief zijn/Ja, bij de meeste gemeenten waar wij actief zijn/Slechts bij een enkele gemeente waar wij actief zijn/Ja, bij de ene gemeente waar wij actief zijn/Nee/Onbekend/nvt] •
Dagopvang
•
Alzheimercafé
•
Logeeropvang
•
Vrijwilligersnetwerk
•
Anders, namelijk
27b. Bekostiging van andere ondersteuningsvormen van mantelzorgers…. 28. Hebt u een of meerdere van de volgende aanpassingen doorgevoerd binnen uw aanbod van mantelzorgondersteuning of bent u van plan dit te doen? [Antwoordcategorieën: Reeds doorgevoerd, Geplande ontwikkeling, N.v.t.] •
Gebruik maken van (online) applicaties
•
Gebruik van social media
•
Mantelzorgers betrekken bij primaire zorgproces
•
Aanwijzen contactpersoon/sleutelpersoon binnen organisatie
•
Training en coaching medewerkers op samenwerking met mantelzorger
•
Bijeenkomsten met mantelzorgers/ontmoetingen met mantelzorgers
•
Anders, namelijk
28b. Andere aanpassingen, namelijk… 29. Zijn er nog andere wijzen waarop uw organisatie het aanbod van mantelzorgondersteuning heeft vernieuwd of wilt vernieuwen? [open vraag]
Hulp bij het huishouden 30. Hoe zal uw omzet van de hulp bij het huishouden zich naar verwachting ontwikkelen? • Sterk krimpen tot verdwijnen • Enigszins krimpen • Gelijk blijven • Enigszins stijgen • Sterk stijgen • Nog niet bekend/weet niet 31. Biedt uw organisatie hulp bij het huishouden aan via bemiddeling van alfahulpen? Of overweegt u dat te gaan doen? • Ja, wij bemiddelen op dit moment alfahulpen • Op dit moment niet, maar wij overwegen dit te gaan doen • Nee, wij bemiddelen geen alfahulpen en overwegen dat ook niet 32. Richt uw organisatie zich voor de toekomst vooral op publiek bekostigde of op privaat bekostigde hulp bij het huishouden?
31/34
• • • •
Publiek bekostigd Privaat bekostigd Combinatie van publiek- en privaat bekostigd Nog niet bekend/weet niet.
33. Richt uw organisatie zich voor de toekomst enkel op hulp bij het huishouden of kiest u voor verbreding naar andere (gemaks-)diensten, zoals boodschappendiensten, klussendienst, was- en strijkservice? • Hulp bij het huishouden • Verbreding naar andere (gemaks-)diensten • Nog niet bekend/weet niet 34. Zetten • • • • • • •
de gemeenten waarvoor u werkt de Huishoudelijke Hup Toelage (HHT) in? Ja, alle gemeenten waar wij actief zijn Ja, de meeste gemeenten waar wij actief zijn Ja, de enige gemeente waar wij actief zijn Slecht een enkele gemeente waar wij actief zijn Nee, maar aanvragen zijn nog in voorbereiding Nee en ook niet in voorbereiding Onbekend/NVT
35. In hoeverre zijn de onderstaande randvoorwaarden voor uw organisatie belangrijk om de hulp bij het huishouden te kunnen blijven aanbieden en vernieuwen, waarbij 1 staat voor helemaal niet belangrijk en 5 voor zeer belangrijk? •
Behoud alfa-constructie
•
BTW-vrijstelling voor particuliere diensten
•
Vereenvoudigen administratief proces
•
Invoering HHT/dienstencheque
•
Waarborgen reële tarieven
•
Sturing en bekostiging op resultaat
•
Populatie- of wijkgebonden bekostiging
•
Anders, namelijk …
35b. Andere randvoorwaarde, namelijk…. 36. In welke mate ervaart uw organisatie concurrentie van de volgende partijen met betrekking tot de hulp bij het huishouden? Geef een cijfer van 1 tot en met 5 waarbij 1 staat voor zeer weinig concurrentie en 5 voor zeer veel concurrentie. -‐ Bestaande aanbieders hulp bij het huishouden -‐ Nieuwe aanbieders hulp bij het huishouden -‐ (Samenwerkingsverbanden van) ZZP’ers -‐ Sociale werkvoorziening -‐ Anders, namelijk… 36b. Andere partijen, namelijk… 37. Heeft uw organisatie nieuwe arrangementen voor hulp bij het huishouden ontwikkeld of bent u van plan dat te doen? [Antwoordcategorieën: Reeds ontwikkeld, Geplande ontwikkeling, N.v.t.]
32/34
•
Hulp bij het huishouden met inzet van WSW-ers/Wajongers (social return)
•
Hulp bij het huishouden gecombineerd met (thuis)begeleiding
•
Verbreding naar andere (gemaks)diensten
•
Inzet vrijwilligers
•
Combinaties met welzijnswerk/maatschappelijke activering
•
Ja, anders, namelijk…
37b. Andere nieuw ontwikkelde arrangementen… 38. Zijn er nog andere wijzen waarop u uw aanbod van hulp bij het huishouden heeft vernieuwd of wilt vernieuwen? [open vraag]
Beschermd wonen (oude ‘GGZ-‐C’) 39. Hoeveel plaatsen voor beschermd wonen heeft uw organisatie? • Minder dan 10 • 10 – 24 • 25 – 50 • Meer dan 50 40. Hoe • • • • • •
zal uw omzet van het beschermd wonen zich naar verwachting ontwikkelen? Sterk krimpen tot verdwijnen Enigszins krimpen Gelijk blijven Enigszins stijgen Sterk stijgen Nog niet bekend/weet niet
41. Richt uw organisatie zich alleen op beschermd wonen voor ouderen met psychische problematiek of ook op andere doelgroepen? a. Alleen ouderen b. Zowel ouderen als andere doelgroepen, namelijk… 42. Zijn de tarieven die u met gemeenten hebt afgesproken voor het beschermd wonen kostendekkend? • • • • • •
Ja, bij alle gemeenten waar wij actief zijn Ja, bij de meeste gemeenten waar wij actief zijn Slechts bij een enkele gemeente waar wij actief zijn Ja, bij de ene gemeente waar wij actief zijn Nee Weet niet/geen mening
43. Hebt u een of meerdere van de volgende aanpassingen doorgevoerd binnen uw aanbod van beschermd wonen of bent u van plan dit te doen? [Antwoordcategorieën: Reeds doorgevoerd, Geplande ontwikkeling, N.v.t.]
33/34
•
Inzet mantelzorgers en vrijwilligers
•
Meer maatwerk/eigen regie voor de cliënt
•
Combineren van doelgroepen
•
Aanpassen personeelsmix
•
Anders, namelijk…
43b. Andere aanpassingen, namelijk… 44. Zijn er nog andere wijzen waarop u uw aanbod van beschermd wonen heeft vernieuwd of wilt vernieuwen? [open antwoord] 45. Ervaart u knelpunten bij de vernieuwing van het beschermd wonen? Zo ja, welke? [open antwoord]
34/34
TELEFOON
070 -‐ 310 3800 E-‐MAIL
[email protected] WEBSITE
www.bmconderzoek.nl
35/34
